przykładowe jednostki spis treści

20
Szukam was

Upload: katecheza

Post on 26-Jul-2015

6.728 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: przykładowe jednostki spis treści

Szukam was

Page 2: przykładowe jednostki spis treści
Page 3: przykładowe jednostki spis treści

Szukam was

Wydawnictwo WAM • Księża JezuiciKraków 2011

O d s ł O n i ć   t w a r z   C h r y s t u s a

Podręcznik do religii dla klasy i gimnazjum

Page 4: przykładowe jednostki spis treści

© wydawnictwo waM, 2011

Podręcznik nr az-31-01/10-Kr-1/11 do nauczania religii rzymskokatolickiej na terenie całej Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, 

przeznaczony dla klasy i gimnazjum, zgodny z programem nauczania nr az-3-01/10.

Recenzenciks. prof. dr hab.  roman Murawski

ks. prof. dr hab.  Piotr tomasik

Recenzja literackadr Małgorzata Juda-Mieloch

Konsultanciks. tomasz homa sJks. tadeusz nosekbp Marek Mendyk

Zespół redakcyjnyks. władysław Kubik sJ (kierownik zespołu)

teresa Czarneckaks. Grzegorz łuszczak sJ

Maria Poniewierska

Zespół autorówks. Krzysztof Biel sJteresa Czarnecka

anna dukaMałgorzata Juda-Mieloch

ks. władysław Kubik sJks. Grzegorz łuszczak sJ

Maria Poniewierska

Ilustracjeagata Kropiniewicz

Projekt okładki, opracowanie graficzne, łamanietomasz Mieloch

na okładce wykorzystano ilustrację z kartki wydawnictwa Éditions Médiaspaul.

ImprimaturKuria Metropolitalna w KrakowieBp Jan zając, wikariusz generalny

Ks. Kazimierz Moskała, wicekanclerzKs. prof. dr hab. tadeusz Panuś, cenzor

27 czerwca 2011 r., nr 1653/2011

isBn 978-83-7505-766-9

wydawniCtwO waMul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków

tel. 12 62 93 200 • faks 12 42 95 003e-mail: [email protected]

www.wydawnictwowam.pl

dział handLOwytel. 12 62 93 254-255 • faks 12 43 03 210e-mail: [email protected]

KsiĘGarnia intErnEtOwatel. 12 62 93 260, 12 62 93 446-447 

faks 12 62 93 261e.wydawnictwowam.pl

drukarnia Leyko – Kraków

Page 5: przykładowe jednostki spis treści

Wstęp

Jak korzystać z podręcznikaPraca z podręcznikiem „Szukam was” ma ci pomóc w zdobywa-

niu umiejętności krytycznego myślenia i wyciągania wniosków. Dzięki temu ułatwi ci poszerzanie i porządkowanie poglądu na świat i życie – w świetle wiary Kościoła katolickiego. Wesprze cię w drodze do dojrzałości chrześcijańskiej, pomoże „odsłonić twarz Chrystusa”, czyli nawiązać z Nim osobistą relację. Tytuł podręcznika dla klasy I „Szukam was” wskazuje, że to Chrystus pragnie się spotkać z tobą. On pierwszy szuka człowieka.

Każda katecheza składa się z kilku tekstów, do których zostały opracowane różnorodne ćwiczenia (Pytania i zadania).

Hasłem Jak sądzisz? zostały oznaczone pytania i problemy do dyskusji.

Refleksja i modlitwa zawiera treści pomocne w rozważaniu najistotniejszych myśli katechezy.

Jeśli chcesz… to propozycja dla ciebie. Jeśli zastanawiasz się, jak pogłębić przyjaźń z Chrystusem i odpowiedzieć na Jego we-zwanie do miłości, znajdziesz tu konkretne wskazówki do mo-dlitwy i pracy nad sobą.

Masz wiadomość! to „wiedza w pigułce”.Przy końcu każdego tematu znajdziesz wyjaśnienie terminów,

które w tekstach zostały wyróżnione kolorem (Słownik).

Dlaczego chodzę na religię?KRZYSIEK:— Monika, jaka teraz lekcja?MONIKA:— Religia.

PYTANIA I ZADANIA

1. Na podstawie dialogu wymień powody uczęszczania na lek-cje religii.

2. Wymień inne powody.

3. Wklej do zeszytu kartkę z wymaganiami i kryteriami ocen z religii. Daj ją jednemu z rodziców lub opiekunów do podpisu.

Refleksja i modlitwaDlaczego chodzisz na lekcje religii? Porównaj swoją motywację z argumentami Krzyśka, Mo-niki i Andrzeja.

W intencji dobrego roku szkolnego możecie odmówić w klasie modlitwę Ojcze nasz. Zatrzymajcie się na chwilę na osobistej refleksji po słowach: święć się imię Twoje; przyjdź Królestwo Twoje; bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi.

Jeśli chcesz...Bóg jest blisko ciebie bez względu na to, czy o Nim pa-miętasz. Jemu zależy na tobie! Poświęć w ciągu dnia lub wieczorem kilka chwil, aby skupić się na Jego obecności.

KRZYSIEK:— Okropne. Że to jeszcze musi być w gimnazjum, nie Andrzej?ANDRZEJ:— No wiesz, Krzysiek… Przecież nie musisz chodzić, to nie

jest lekcja obowiązkowa.KRZYSIEK:— Muszę. Rodzice mi każą. Już by matka mi dała, gdybym nie

chciał chodzić! Ale do kościoła nie chodzę.MONIKA:— To znaczy, że na religię chodzisz tylko dlatego, że rodzice

ci każą?KRZYSIEK:— Pewnie. Gdybym mógł, na pewno bym zrezygnował. A wy

nie?MONIKA:— Nie. Mnie to interesuje. Nasz katecheta opowiadał napraw-

dę ciekawe rzeczy. A ty, Andrzej, co się tak zamyśliłeś?ANDRZEJ:— Bo ja chodzę i do kościoła, i na religię. Dzięki temu lepiej

rozumiem Pismo Święte, naukę Kościoła, a nawet siebie.

Dlaczego chodzicie na lekcje religii?

Page 6: przykładowe jednostki spis treści

10

2 Rozumiesz, co mówię?

Tekst I— Jaka ładna sukienka! Kasiu, zapytaj tę panią, czy mogę przy-

mierzyć rozmiar 36.— We would like to try on that dress size 36?— Ale mnie nie chodziło o dres, tylko o sukienkę!— No właśnie o nią poprosiłam. Nie denerwuj się.

Tekst II— Bolą mnie zęby.— Widziałaś wczoraj film?— Tabletka nie pomogła.— Były świetne efekty!— Chyba pójdę do dentysty.

Tekst III— Co tam u ciebie dobrego, kochany?— Super. Wie babcia, chodzę z Natalią ze swojej klasy.— A gdzie wy tak chodzicie?— No, babciu...

Tekst IV— Dziś niedziela... Byłeś w kościele?— Byłem.— O czym mówiła Ewangelia?— Nie wiem. Byłem w kościele, ale nie na Mszy.

A moi rodzice nie modlą się wieczorem.

Muszę to robić za nich. Zawsze mi mówią: „Pomódl się za

mamusię i tatusia”.

Page 7: przykładowe jednostki spis treści

11

PYTANIA I ZADANIA

1. Określ przyczyny nieporozumień między rozmówcami.

2. Sformułuj rady dla rozmówców z dialogów: co zrobić, by uniknąć niejasności w podanych sytuacjach?

3. Który z rozmówców celowo wprowadza nieporozumienie? Dlaczego to robi?

4. Połącz sformułowania potoczne z bardziej precyzyjnymi określeniami w ▶ języku religijnym.

5. Podaj znaczenie słów zapisanych wielką i małą literą. W ra-zie wątpliwości możesz skorzystać ze słownika języka pol-skiego.

Biblia, biblia • Kościół, kościół • Bóg, bóg • Duch Święty, duch • Baranek Boży, baranek

być w kościele przyjąć Komunię Świętą

wierzyć zawrzeć sakrament małżeństwa

wziąć ze sobą ślub przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania

iść do spowiedzi odkryć w sobie powołanie do kapłaństwa i je podjąć

iść na księdza uczestniczyć we Mszy Świętej

iść do Komunii modlić się

odmawiać pacierz uznawać Chrystusa za Zbawiciela

Piec poddaje próbie naczynia garncarza, a sprawdzianem człowieka jest jego wypowiedź. Jak o uprawie drzewa świad-czy jego owoc, tak mowa o zamyśle serca człowieka.

Mądrość Syracha 27, 5-6

Nie każdy, kto mówi Mi: „Panie, Panie!”, wejdzie do królestwa nie-bieskiego, lecz ten, kto spełnia wolę mojego Ojca, który jest w nie-bie.

Ewangelia według św. Mateusza 7, 21

ZADANIE DODATKOWE

Przeczytaj zaproponowane dwa fragmenty Pisma Świętego. Co dostrzegasz odmiennego w ich wymowie? Co je łączy?

Jak sądzisz?Może słyszałeś, jak ktoś zdenerwowany powiedział: „Idź do diabła!”, „Jezus Maria!”, „O, Matko Boska!”. Co są-dzisz o używaniu takich wyrażeń?

Refleksja i modlitwaPanie, daj mi zdolność jasnego mówienia o Two-ich sprawach. Proszę Cię, abym umiał porozu-mieć się z rodzicami, rówieśnikami i innymi oso-

bami, z którymi spotykam się na co dzień.

Jeśli chcesz...Czy zdarza ci się, że ktoś nie rozumie, o czym mówisz? Albo przeciwnie, zwraca ci uwagę: „Nie to chciałem po-wiedzieć”?

Jeśli nawet w sprawach codziennych czasem trudno wyrazić to, co się chce przekazać, o ile bardziej ta trudność dotyczy spraw duchowych i tajemnicy Boga. Możemy być jednak pewni, że Bóg zawsze nas rozumie.

Podczas modlitwy możesz z Bogiem rozmawiać własnymi sło-wami.

Zapisz w zeszycie Myśli obawy i nadzieje związane z nową szko-łą. Opowiedz o nich Bogu w modlitwie.

SŁOWNIK

▶ język religijny – język, którym posługują się ludzie wierzący▶ język ogólny – język ogólnonarodowy, najważniejsza odmiana

języka, posługujemy się nim np. w szkole na lekcjach▶ język teologiczny – dotyczący teologii, czyli nauki o Bogu

• Język religijny próbuje opisać rzeczywistość duchową. Czyni to na różne sposoby: potocznie, za pomocą ▶ języka ogólnego, poetycko, a nawet naukowo.

• Nie o wszystkich sprawach da się powiedzieć potocznie. Zro-zumienie spraw religijnych wymaga wysiłku i – często – używa-nia ▶ języka teologicznego.

• Niejednokrotnie znaczenie słowa zmienia się zależnie od pi-sowni małą lub wielką literą.

Masz wiadomość!

Page 8: przykładowe jednostki spis treści

22

7 Zrozumieć Pismo Święte – kontekst i znaczenie słowa

Wyrwane z kontekstu zdaniowego

Następnie wyznaczył Pan jeszcze innych siedemdziesię-ciu dwu i wysłał ich po dwóch przed sobą do każdego miasta i miejscowości, dokąd sam przyjść zamierzał.

Powiedział też do nich: „[…] Idźcie! Oto posyłam was jak owce między wilki. Nie noście ze sobą trzosa ani torby, ani sandałów; i nikogo w drodze nie pozdrawiajcie”.

Ewangelia według św. Łukasza 10, 1-2a. 3-4

Zwyczaje WschoduPozdrowienia na Wschodzie od wieków polegają na ceremo-

niale szczegółowych pytań i odpowiedzi, stąd trwają dość długo. Oto, jak o nich opowiada zakonnik, Mały Brat Jezusa:

Niedawno znalazłem się w niewielkim miasteczku na południu Algerii. Scena, jaką tam zobaczyłem, bardzo mnie rozbawiła. Potem dowiedziałem się, że byłem świadkiem zwyczaju pocho-dzącego jeszcze z czasów starożytnych.

Na chodniku stało i rozmawiało ze sobą dwóch starszych Ara-bów. Przechodzący obok nich młody mężczyzna na widok jed-nego ze starszych zatrzymał się.

— Pokój tobie i twoim aniołom – powiedział, skłaniając się nisko.

— Pokój tobie i twoim aniołom – odpowiedział Arab, przelot-nie tylko spojrzawszy na młodzieńca.

— Jak się masz?— Dobrze. A jak ty się masz?— Też dobrze. A jak ma się twój ojciec?— Ma się dobrze. A jak się ma twój ojciec?

Znaczenie słowa

Czy Mojżesz miał rogi?

Michał Anioł, Mojżesz, 1513-1516

— Dobrze. A jak ma się reszta twojej rodziny?— Mają się dobrze. A twoja rodzina?...Mężczyźni stali naprzeciw siebie, ale wyglądali na nieco znu-

dzonych. Starszy Arab patrzył ponad głową młodzieńca, który z kolei obserwował drugą stronę ulicy. Obaj czuli się jednak w obowiązku powtarzać grzecznościowe formuły. Trwało to po-nad pięć minut, po czym młodzieniec poszedł dalej. Gdyby spo-tkał kilku znajomych, nie wiem, kiedy doszedłby do celu.

Tato, co czytasz?

„Księgę win”.

Robisz rachunek sumienia?

Drodzy parafianie, „Nie ma Boga…”

Co takiego?! To skandal!

„…powiedział głupiec w sercu swoim” – czytamy

w Piśmie Świętym.

Page 9: przykładowe jednostki spis treści

23

Gdy Mojżesz zstępował z góry Synaj z dwiema tablicami Świadectwa w ręku, nie wiedział, że skóra na jego twarzy promieniała na skutek rozmowy z Panem.

Księga Wyjścia 34, 29

Słynna rzeźba Michała Anioła przedstawia Mojżesza z rogami. Skąd taki dziwny wygląd przywódcy ludu wybranego? Artysta w swej pracy oparł się na Wulgacie św. Hieronima, który popeł-nił błąd w łacińskim przekładzie hebrajskiego tekstu Biblii. Świę-ty Hieronim przetłumaczył „twarz promienną” (facies coronata) jako „twarz rogatą” (facies cornuta). Według oryginalnej Księ-gi Wyjścia oblicze Mojżesza nie było rogate (hebr. qeren), lecz promieniało (hebr. qaran). Artystyczne utrwalenie tego błędu ma jeszcze jedną przyczynę. W starożytności róg symbolizował ponadludzką moc, czego dowodzą wizerunki bóstw i władców ozdobione rogami. Podobizna Mojżesza z rogami świadczyła o istniejącym przez wieki przeświadczeniu, że otrzymał on od Boga na górze Synaj szczególną siłę.

Zrozumieć ludzką mowę BogaBóg nie ma własnej mowy, języka czy pisma. Dlatego przemó-

wił do nas w Piśmie Świętym – w ludzki sposób, ludzkim języ-kiem. Biblia to słowo Boże wyrażone ludzkimi słowami. Nie mo-żemy zatem ignorować ludzkiego wymiaru Pisma Świętego. Aby je dobrze zrozumieć, musimy zwracać uwagę na to, co wybrani i natchnieni przez Boga autorzy rzeczywiście zamierzali powie-dzieć i jaką prawdę Bóg chciał nam przez ich słowa ukazać. Wte-dy słuchając głosu ludzi, możemy usłyszeć mowę samego Boga.

PYTANIA I ZADANIA

1. Wyjaśnij sytuację przedstawioną na pierwszym rysunku na s. 22.: z czego wynika oburzenie parafian? Jaką można im dać radę?

2. Przeczytaj Ewangelię według św. Łukasza (10, 1-2a. 3-4) oraz tekst Zwyczaje Wschodu i powiedz, jak rozumiesz po-lecenie Jezusa skierowane do uczniów. Czy wydaje ci się ono zbyt wymagające, czy uważasz je za słuszne? Odpo-wiedź uzasadnij.

3. Wyciągnijcie wspólnie wnioski z zadania 1. i 2. oraz z tek-stu Czy Mojżesz miał rogi?. Sformułujcie zasady czytania tekstu biblijnego dotyczące kontekstu zdaniowego, kultu-rowego oraz znaczenia słowa.

4. Przeczytaj tekst Zrozumieć ludzką mowę Boga. Wyjaśnij słowa o „ludzkim języku” Boga w świetle poznanych zasad interpretacji Pisma Świętego.

ZADANIE DODATKOWE

Niektórzy twierdzą, wbrew nauce Kościoła, a powołując się na Nowy Testament (J 7, 2-7), że Jezus miał braci, więc Ma-ryja urodziła nie tylko jednego Syna. Czy Jezus miał braci? Znajdź w Biblii Tysiąclecia wyjaśnienie i odpowiedź na to pytanie.

Jak sądzisz?Niektórzy uważają, że aby rozumieć słowo Boże, wy-starczy czytać samą Biblię. Inni sądzą, że należy rów-nież czytać komentarze biblistów oraz słuchać tych,

którzy wyjaśniają Pismo Święte podczas liturgii. Jak myślisz, czy można dobrze interpretować Pismo Święte, polegając tylko na własnym rozumieniu tekstu?

Refleksja i modlitwaTo przede wszystkim miejcie na uwadze, że żad-ne proroctwo Pisma nie jest do prywatnego wy-jaśniania. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało

kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili od Boga <święci ludzie>.

Drugi List św. Piotra 1, 20-21

Panie, pomóż mi usłyszeć Twoje słowo. Pragnę zrozu-mieć, co chcesz mi powiedzieć, i próbować żyć zgodnie z Twoją nauką.

Jeśli chcesz...Wybierz dowolną opowieść ewangeliczną o spotkaniu Jezusa z drugim człowiekiem. Spróbuj zrozumieć, co Bóg chce ci przez ten fragment Biblii powiedzieć. Jak

słowa Jezusa mogą wpłynąć na twoje postępowanie? Zapisz swo-ją refleksję w zeszycie Myśli.

• Czytając Pismo Święte, trzeba mieć na uwadze cały tekst, którego częścią jest dany fragment, oraz tło kulturowe, w któ-rym powstał – czyli jego kontekst zdaniowy i kulturowy.

• Znajomość znaczenia słowa w języku oryginalnym jest nie-zbędna do zrozumienia prawdy, którą przekazuje natchniony przez Boga autor. To dlatego ważne jest czytanie komentarzy biblistów i rozróżnianie gatunków biblijnych, które często róż-nią się od gatunków literackich:

• W interpretacji Biblii jako tekstu natchnionego przez Ducha Świętego katolicy uznają autorytet Kościoła, który wiarygodnie przedstawia i wyjaśnia Pismo Święte (na podst. KKK 85).

Masz wiadomość!

Literatura: RODZAJE LITERACKIE (klasyfikacja według tradycji antycznej)

Literatura biblijna: MODELE RODZAJOWE

EPIKAGatunki: nowela, opowiadanie, powieść, bajka, epopeja, legendaLIRYKAGatunki: elegia, fraszka, hymn, oda, pieśń, sonet, trenDRAMATGatunki: dramat właściwy, komedia, tragediaGatunki mieszane: ballada, dramat romantyczny, satyra

HISTORIOGRAFIAPRAWOTEKSTY PROROCKIELIRYKALITERATURA MĄDROŚCIOWAAPOKALIPTYKA, LISTFormy i gatunki literackie:rodowody, kroniki, spisy, opowiadania, sagi, epopeje, relacje, przysłowia, sentencje, napomnienia, wezwania, wyrocznie, przypowieści, alegorie, błogosławieństwa, modlitwy, hymny, psalmy, pieśni, lamentacje

Page 10: przykładowe jednostki spis treści

34

12 Samowola człowieka

Pan Bóg wziął zatem człowieka i umieścił go w ogrodzie Eden, aby uprawiał go i doglądał. A tak przykazał Pan Bóg człowiekowi: „Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spo-żywać do woli; ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci

jeść, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz”. […] A wąż był bar-dziej przebiegły niż wszystkie zwierzęta lądowe, które Pan Bóg stwo-rzył. On to rzekł do niewiasty: „Czy rzeczywiście Bóg powiedział: Nie jedzcie owoców ze wszystkich drzew tego ogrodu?”. Niewiasta odpo-wiedziała wężowi: „Owoce z drzew tego ogrodu jeść możemy, tylko o owocach z drzewa, które jest w środku ogrodu, Bóg powiedział: Nie wolno wam jeść z niego, a nawet go dotykać, abyście nie pomarli”. Wte-dy rzekł wąż do niewiasty: „Na pewno nie umrzecie! Ale wie Bóg, że gdy spożyjecie owoc z tego drzewa, otworzą się wam oczy i tak jak Bóg będziecie znali dobro i zło”.

Wtedy niewiasta spostrzegła, że drzewo to ma owoce dobre do jedze-nia, że jest ono rozkoszą dla oczu i że owoce tego drzewa nadają się do zdobycia wiedzy. Zerwała zatem z niego owoc, skosztowała i dała swemu mężowi, który był z nią, a on zjadł. A wtedy otworzyły się im obojgu oczy i poznali, że są nadzy; spletli więc gałązki figowe i zrobili sobie przepaski.

Gdy zaś mężczyzna i jego żona usłyszeli kroki Pana Boga przechadza-jącego się po ogrodzie w porze powiewu wiatru, skryli się przed Panem Bogiem wśród drzew ogrodu. Pan Bóg zawołał na mężczyznę i zapytał go: „Gdzie jesteś?”. On odpowiedział: „Usłyszałem Twój głos w ogro-dzie, przestraszyłem się, bo jestem nagi, i ukryłem się”. Rzekł Bóg: „Któż ci powiedział, że jesteś nagi? Czy może zjadłeś z drzewa, z którego ci za-kazałem jeść?”. Mężczyzna odpowiedział: „Niewiasta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi owoc z tego drzewa i zjadłem”. Wtedy Pan Bóg rzekł do niewiasty: „Dlaczego to uczyniłaś?”. Niewiasta odpowiedziała: „Wąż mnie zwiódł i zjadłam”. Wtedy Pan Bóg rzekł do węża:

„Ponieważ to uczyniłeś,bądź przeklęty wśród wszystkich zwierząt domowych i dzikich;

Boga nie ma?Kiedy patrzę na świat ludzi, napełnia mnie niewypowiedziany

smutek. Gdybym spojrzał w lustro i nie zobaczył w nim swojej twarzy, doświadczyłbym tego samego uczucia, jakie mnie ogar-nia, gdy obserwuję ruchliwy, zaaferowany swoimi sprawami

Teresa Maria Reklewska, Paweł Przyrowski, „Ucieczka” Adama i Ewy sprzed oblicza Boga Ojca, witraż w kościele św. Franciszka Ksawerego w Tokio, Japonia, 1996 (fragment)

na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł po wszystkiedni twego istnienia.Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę,pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej:ono ugodzi cię w głowę,a ty ugodzisz je w piętę”.Do niewiasty powiedział: „Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem

twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci, ku twemu mężowi będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą”.

Do mężczyzny zaś [Bóg] rzekł: „Ponieważ posłuchałeś swej żony i zja-dłeś z drzewa, z którego ci zakazałem, mówiąc: Nie będziesz z niego jeść –

przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu:w trudzie będziesz zdobywał z niej pożywienie dla siebiepo wszystkie dni twego życia.Cierń i oset będzie ci ona rodziła,a przecież pokarmem twym są płody roli.W pocie więc oblicza twegobędziesz musiał zdobywać pożywienie,póki nie wrócisz do ziemi,z której zostałeś wzięty;bo prochem jesteśi w proch się obrócisz!”.

Księga Rodzaju 2, 15-17; 3, 1-19

Człowieku! Nie wszystko, co możliwe, jest dobre!

Page 11: przykładowe jednostki spis treści

3�

• Grzech pierworodny jest stanem pozbawienia pierwotnej świętości i sprawiedliwości, w jakim rodzą się wszyscy lu-dzie (por. Kompendium KKK 76).

• Jest on przekazywany wszystkim potomkom Adama wraz z naturą ludzką „przez zrodzenie, a nie przez naśladowanie”. To przekazywanie jest tajemnicą, której nie możemy w pełni zrozu-mieć (Kompendium KKK 76).

• Na skutek grzechu pierworodnego natura ludzka jest zranio-na, poddana cierpieniu i śmierci oraz skłonna do grzechu (por. Kompendium KKK 77).

• Bóg uszanował wolną decyzję człowieka. Jednak nie zo-stawił go samego i zapowiedział zwycięstwo dobra nad złem w Chrystusie.

Masz wiadomość!

SŁOWNIK

▶ prehistoria – najdawniejsze dzieje; prehistoria biblijna – począt-kowe rozdziały Księgi Rodzaju (1–11), zawierające opowiadania o stworzeniu świata, Adamie i Ewie, Kainie i Ablu, patriarchach przedpotopowych, potopie, Noem z potomkami i wieży Babel

▶ harmonia – zgodność, właściwe proporcje i dobór, tu: zgoda, jedność, dobre, przyjazne relacje

▶ doczesny – charakteryzujący ziemskie życie człowieka; trwający do śmierci, nietrwały, przemijający

Jeśli chcesz...Prześledź liturgię sakramentu chrztu (w książeczce do nabożeństwa, Internecie, Obrzędach chrztu). Zwróć szczególną uwagę na słowa, które nawiązują do nauki

o grzechu pierworodnym. Pamiętaj o nich, gdy będziesz świad-kiem udzielania tego sakramentu.

Refleksja i modlitwaBoże, Ty umiesz ze zła wyprowadzić dobro. Znasz moje słabości i zranienia. Daj mi siłę,abym nie ustawał w pracy nad sobą.

Dziecko, zgrzeszyłeś? Nie czyń tego więceji za poprzednie swe [grzechy] proś o przebaczenie!Uciekaj od grzechu jak na widok węża,jeśli bowiem podejdziesz, ukąsi cię;jego zęby – to zęby lwa,co porywają dusze ludzkie.

Mądrość Syracha 21, 1-2

Jak sądzisz?Przeczytaj tekst Odrzucenie przyjaźni. Dlaczego Bóg nie zapobiegł złamaniu wydanego przez siebie zakazu?

ZADANIE DODATKOWE

Przygotuj w grupie inscenizację wybranego fragmentu Księgi Rodzaju: a) rozmowa węża z Ewą, b) rozmowa Ewy z Ada-mem, c) rozmowa Boga z Adamem i Ewą. Pamiętaj o środ-kach teatralnych (intonacja, mimika, gestykulacja, ruch sce-niczny, scenografia, kostiumy, rekwizyty).

PYTANIA I ZADANIA1. Na podstawie tekstu biblijnego odpowiedz na pytania.

a. Jakiego argumentu użył wąż, by przekonać Ewę do zła-mania Bożego zakazu? • b. Co było dla Ewy największą pokusą? • c. Jak zareagował Adam, kiedy okazało się, że Bóg wie o jego winie? • d. Jak się zachowała Ewa? • e. Jak zmieniła się relacja między pierwszymi ludźmi po sprzeci-wieniu się zakazowi Boga?

2. Przecztaj w słowniku, czym różni się ▶ prehistoria od ▶ prehistorii biblijnej. Wiedząc, że opowiadanie o upad-ku pierwszych ludzi jest częścią prehistorii biblijnej, zin-terpretuj symbole: ogród, drzewo poznania dobra i zła, wąż, cierń i oset.

3. Na podstawie wskazanych cytatów powiedz, jakich skut-ków swojego grzechu doświadczyli pierwsi rodzice, a potem ich potomstwo (ludzkość). Które z nich świadczą o zburzeniu ▶ harmonii między ludźmi oraz między ludź-mi i Bogiem, a które o braku harmonii między człowie-kiem a przyrodą?

• „Usłyszałem Twój głos w ogrodzie, przestraszyłem się” • „Niewiasta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi owoc z tego drzewa i zjadłem” • „przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu: w trudzie będziesz zdobywał od niej pożywienie dla siebie po wszystkie dni twego życia. Cierń i oset będzie ci ona rodziła” • „bo prochem jesteś i w proch się obrócisz!”

O jakich konsekwencjach grzechu pierwszych ludzi mówi tekst Boga nie ma?

4. Znajdź w tekście Pisma Świętego cytat zawierający obiet-nicę zwycięstwa dobra nad złem i mówiący o opiece Bożej nad ludźmi mimo ich grzechu. Jakie znaczenie religijne mają te słowa? Skorzystaj z „Masz wiadomość!”.

5. Który sakrament gładzi w człowieku grzech pierworodny, choć nie znosi jego ▶ doczesnych skutków w życiu człowieka?

Odrzucenie przyjaźniBiblijne opowiadanie o pochodzeniu zła jest opisem dziejów

ludzkiej wolności. Wyraźnie stwierdza, że źródło zła nie tkwi ani w brakach natury, ani w przypadku, lecz w wolnej decyzji czło-wieka i w świadomie wypowiedzianym NIE. Powodem zła jest zatem to, że „pierwsi rodzice” sami zerwali przyjaźń z Bogiem. Bóg stworzył człowieka obdarzonego wolnością, a nie jako bez-wolną marionetkę. Zaryzykował, że człowiek się od Niego od-wróci, bo nie chciał mieć w nim niewolnika. Bo na Jego miłość i przyjaźń może odpowiedzieć tylko ktoś, kto jest wolny.

na podstawie: Alfred Läpple, Od egzegezy do katechezy

świat i nie znajduję w nim odbicia jego Stwórcy. Jeśli Bóg istnie-je, ród ludzki musi być uwikłany w jakąś straszliwą pradawną winę. Przez nią człowiek utracił łączność ze swym Stwórcą.

Jak to się dzieje, że choć Bóg jest wszechobecny, ludzie tak sła-bo tę obecność dostrzegają? Wydaje mi się, że w człowieku uległ awarii wewnętrzny odbiornik, który pozwala wykrywać obec-ność Boga i cieszyć się nią. To nie Boga nie ma, lecz to człowiek nie ustawia się na Jego długość fali lub odbiera ją zniekształconą i zakłóconą, ponieważ wszystkie jego myśli i dążenia są nasta-wione na długość fali, na której nadaje świat.

na podstawie: Alfred Läpple, Od Księgi Rodzaju do Ewangelii

Page 12: przykładowe jednostki spis treści

4�

1� Bądź moim ludem

A potem [Jakub] zaczął się mo-dlić: „Boże Abrahama i Boże ojca mego Izaaka, Panie, który

mi nakazałeś: Wróć do twego kraju ro-dzinnego, gdzie będę ci świadczył dobro, jestem niegodny wszystkich łask i całej wierności, jakie nieustannie okazujesz Twemu słudze. [...] Wszakże Tyś powie-dział: Będę ci świadczył dobro i uczynię twe potomstwo [tak licznym], jak ziarnka piasku na brzegu morza, których nikt po-liczyć nie zdoła”. [...]

Gdy zaś Jakub pozostał sam jeden, ktoś zmagał się z nim aż do wschodu jutrzen-ki, a widząc, że nie może go pokonać, do-tknął jego stawu biodrowego i wywichnął Jakubowi ten staw podczas zmagania się z nim. A wreszcie rzekł: „Puść mnie, bo już wschodzi zorza!”. Jakub odpowiedział: „Nie puszczę cię, dopóki mi nie pobło-gosławisz!”. Wtedy [tamten] go zapytał: „Jakie masz imię?”. On zaś rzekł: „Jakub”. Powiedział: „Odtąd nie będziesz się zwał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi, i zwyciężyłeś”.

Księga Rodzaju 32, 10-11a, 13. 25-29

Gustave Doré, Jakub walczący z aniołem, 1870

Jak ty wyglądasz? Nie idziesz do piwnicy,

tylko do szkoły!Jak on się zmienił!

Odkąd Michał spotyka się z Moniką,

ja też go nie poznaję. Nawet przestał używać swojego przezwiska. Nie lubi, kiedy koledzy mówią do niego

„Mocny”.

Page 13: przykładowe jednostki spis treści

4�

• Lud pochodzący od Abrahama, Izaaka i Jakuba jest po-wiernikiem obietnicy danej patriarchom, ludem wybranym, wezwanym do tego, by przygotować zgromadzenie wszyst-

kich dzieci Bożych w jedności Kościoła.• Izrael to lud Boży, nasi „starsi bracia” w wierze, która jest wia-

rą Abrahama.• Patriarchowie są czczeni przez Kościół jako święci.

(por. KKK 60-63)

Masz wiadomość!

SŁOWNIK

▶ determinować – nieuchronnie i jednoznacznie wpływać na jakieś działanie, jakieś cechy

Jeśli chcesz...Nie wziąłeś się znikąd. Masz rodziców, którzy mieli swoich rodziców, a oni mieli swoich... Historia tych osób żyje w tobie, kształtuje cię, choć nie ▶ determinuje.

Postaraj się poznać losy swojej rodziny, imiona dziadków, pra-dziadków, prapradziadków. Pamiętaj o nich w modlitwie.

Refleksja i modlitwaBóg chce, byś znalazł motywację do walki o ja-kość twojego życia, o nadzieję wbrew trudno-ściom, o wiarę w siebie i innych, o miłość. Za-

ufaj Mu. On ma moc, by cię odnowić.Święty Abrahamie, módl się za nami.Święty Izaaku, módl się za nami.Święty Jakubie, módl się za nami.

Jak sądzisz?Jakie doświadczenia mogą zmienić człowieka i jego ży-cie na lepsze?

ZADANIE DODATKOWE

Na podstawie Księgi Rodzaju opracuj drzewo genealogiczne Jakuba. Uwzględnij także synów Jakuba.

PYTANIA I ZADANIA

1. Podaj przykłady ludzi, którzy zmienili się, gdy odkryli swoje powołanie i zaczęli je realizować.

2. Przeczytaj fragment Księgi Rodzaju i wskaż słowa, które mówią o powołaniu Jakuba. Jaki motyw powołania Jakuba jest wspólny z powołaniem Abrahama?

3. Na podstawie tekstu Izrael, czyli Bóg zbawia, wyjaśnij sens zmiany imienia Jakuba oraz znaczenie jego nowego imie-nia.

Izrael, czyli Bóg zbawiaNocna walka Jakuba z tajemniczą postacią rozegrała się w nad

potokiem Jabbok. Jakub wracał wtedy z Mezopotamii do Zie-mi Obiecanej. Autor biblijny wykorzystał popularne wówczas ludowe podania o zagadkowych istotach, stróżach gór, lasów i rzek, by w swym opowiadaniu zawrzeć nowe objawienie się Boga. Tradycja przekształciła tajemniczą postać, symbol Boga, w stworzenie anielskie.

Walka nad potokiem Jabbok zamknęła okres tułaczki Jakuba na obczyźnie i jednocześnie otworzyła nowy okres w jego życiu. Okres najważniejszy nie tylko dla niego, ale i dla całego narodu wybranego. Wskazuje na to zmiana imienia Jakub na „Izrael”. To nowe imię oznacza modlitwę, zawołanie-życzenie: „Niech Bóg walczy!” albo „Niech Bóg ocala, zbawia”.

Odtąd przebiegły Jakub zamienia się w pokornego i świadome-go swej słabości Izraela, który ufa Bogu swych przodków, Abra-hama i Izaaka. Wchodzi do Kanaanu z potwierdzonym przez Boga błogosławieństwem Izaaka. Od dwunastu synów Jakuba bierze początek dwanaście pokoleń ludu Izraela, który ma wy-pełnić ważną misję w planie zbawczym „Boga ocalającego i wal-czącego” – Boga walczącego o człowieka dla jego ocalenia.

na podstawie: Zenon Ziółkowski, Najtrudniejsze stronice Biblii oraz Gianfranco Ravasi, Opowieści nieba

Page 14: przykładowe jednostki spis treści

74

Historyczność EwangeliiKościół potwierdza historyczność czterech Ewangelii. Napisali

je w latach 60-100 po Chrystusie święci autorzy, wybierając nie-które z wielu wiadomości przekazanych im ustnie lub pisemnie. Zawsze brali pod uwagę sytuację ludzi, dla których pisali: chrze-ścijan pochodzenia żydowskiego, nawróconych pogan czy kon-kretnych wspólnot wiernych z różnych miast. Opowiadali tak, aby przekazać prawdę o Jezusie i Jego Dobrą Nowinę. Korzystali z własnych wspomnień oraz świadectw tych, którzy od początku byli naocznymi świadkami Jego życia i działalności.

Kanon Nowego TestamentuKanon Nowego Testamentu oprócz czterech Ewangelii zawiera

także inne pisma apostolskie: Dzieje Apostolskie, Listy św. Paw-ła, List do Hebrajczyków, List św. Jakuba, Listy św. Piotra, Listy św. Jana i Apokalipsę św. Jana. Znajdujemy w nich:

• potwierdzenie wiadomości o Jezusie Chrystusie,• objaśnienie Jego nauki,• ogłoszenie zbawczej mocy dzieła Jezusa Chrystusa,• opis początków Kościoła i jego rozwoju,• zapowiedź powtórnego przyjścia Jezusa Chrystusa.

Pierwsze zapisyKsięgi Pisma Świętego, a zwłaszcza teksty Ewangelii, były często

i pieczołowicie przepisywane, a od IV wieku szczególnie dobrze przechowywane. Zachowało się około 5 tysięcy starożytnych i średniowiecznych ▶ manuskryptów Nowego Testamentu.

Najstarsze ▶ kodeksy zawierające tekst czterech Ewangelii po-chodzą z IV i V wieku (Kodeks Synajski, Kodeks Watykański, Kodeks Aleksandryjski). W XX wieku dzięki poszukiwaniom archeologicznym znaleziono kilkadziesiąt fragmentów ▶ papi-rusowych zwojów bądź kodeksów. Istnieje jeden niewielki frag-ment dwustronnie zapisanego papirusu, znany jako „papirus Rylandsa”, który pochodzi z lat 125-135 po Chrystusie i zawiera urywek tekstu z Ewangelii świętego Jana. Jest to najstarszy znany dziś odpis tekstu ewangelicznego.

Dla porównania: najstarszy rękopis eposów Homera (IX-VIII w. przed Chrystusem) pochodzi dopiero z XII wieku, a odpisy

Pamiętnik TomkaZnowu Karpacz! Jestem tu już chyba dziesiąty raz. Góry są

w porządku, wycieczka ogólnie też, ale przewodnik się uparł, żeby zrobić jakąś trasę w 4 godziny. Po długiej nocy (gadałem z Marcinem chyba do piątej nad ranem) brzmiało to dla mnie przerażająco. Całe szczęście, że szliśmy głównie wybrukowaną drogą, więc jakoś to przeżyłem. Jola to bardzo miła dziewczyna, ale jak pojawia się na horyzoncie ktoś z aparatem, to robi takie miny, że mnie denerwuje. Poprosiłem Arka o parę fotek z Jolką. Cały czas robił zdjęcia. Fajne będą chyba te spod Pielgrzymów.

Pierwszą Księgę napisałem, Teofilu, o wszystkim, co Jezus czynił i czego nauczał od początku aż do dnia, w którym dał polecenia Apostołom, których sobie wybrał przez Du-

cha Świętego, a potem został wzięty do nieba.Dzieje Apostolskie 1, 1-2

Pamiętnik ArkaMajowa wycieczka do Karpacza była super! Uwielbiam chodzić

po górach (na naszych Mazurach jest tak płasko...), a Karkono-sze okazały się przepiękne. Pierwszego dnia o świcie wyruszy-liśmy niebieskim szlakiem, przed sobą mieliśmy 6, 5 km drogi do schroniska „Samotnia”. Przewodnik powiedział, że marsz nie powinien zająć nam więcej niż 4 godziny. Na szlak wyszliśmy koło uroczego kościółka Wang (zbudowano go bez użycia na-wet jednego gwoździa!), do którego dojechaliśmy ciuchcią. Na trasie zrobiłem mnóstwo zdjęć. Niemal przez cały czas szliśmy szeroką brukowaną drogą dojazdową na Śnieżkę. Z Polany od-biliśmy w kierunku najwyższej grupy skalnej Karkonoszy – Piel-grzymów. Tam znów sesja zdjęciowa: fotki wyszły znakomicie. Pomidorówkę w „Samotni” jedliśmy tak, jakbyśmy od tygodnia nie mieli nic w ustach.

30 Skąd wiemy o Jezusie Chrystusie?

Page 15: przykładowe jednostki spis treści

7�

• Ewangelie są głównym świadectwem życia i nauki Jezusa Chrystusa, Zbawiciela świata.• Apostołowie, pisząc Ewangelie, czerpali z własnych wspo-

mnień oraz ze świadectwa tych, którzy byli naocznymi świadka-mi życia i działalności Jezusa. Wybrali niektóre z wielu wiado-mości przekazanych ustnie lub pisemnie.

• Kanon Nowego Testamentu oprócz czterech Ewangelii za-wiera także Listy świętego Pawła i inne pisma apostolskie spisa-ne pod natchnieniem Ducha Świętego.

• Najstarsze źródła chrześcijańskie o życiu Jezusa to fragmen-ty Ewangelii i innych pism Nowego Testamentu zachowane na papirusach z II wieku oraz w kodeksach z IV i V wieku.

Masz wiadomość!

SŁOWNIK

▶ manuskrypt – rękopis▶ kodeks – od łac. caudex „pień” – pergaminowa księga rękopi-

śmienna▶ papirus – wytwarzany z włókien trzciny papirusowej materiał pi-

śmienny w postaci rulonu długości do 10 metrów, rzadziej księgi

Jeśli chcesz...Kto nie zna Ewangelii, nie może powiedzieć, że zna Je-zusa Chrystusa. Czytaj codziennie fragment wybranej Ewangelii i zapisuj w zeszycie Myśli te cytaty, które

szczególnie zwrócą twoją uwagę.

Refleksja i modlitwaJakie są twoje zmartwienia? Jakie masz problemy?Powiedz o nich w myślach Jezusowi Chrystusowi. Gdy ci ciężko i smutno, nie trać nadziei. Jezus

zostawił ci Ewangelię, czyli Dobrą Nowinę. Przypomnij sobie o Nim. On jest wcielonym Synem Bożym, On chce cię uratować i zbawić.

„Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię” (Mt 11, 28).

Jak sądzisz?Czy badania naukowe biblistów nad historyczno-

ścią Ewangelii nie są sprzeczne z przekonaniem o świętości słowa Bożego?

ZADANIE DODATKOWE

Dlaczego Ewangelie są nazywane sercem Pisma Świętego?

PYTANIA I ZADANIA

1. Porównaj fragmenty pamiętników Arka i Tomka. Które z różnic dotyczą faktów, a które odczuć chłopców?

2. Na podstawie Dziejów Apostolskich oraz tekstu Historycz-ność Ewangelii napisz, co jest główną treścią Ewangelii. Jak sądzisz, dlaczego cztery Ewangelie różnią się między sobą?

3. Wykonaj schemat do wiadomości zawartych w tekście Ka-non Nowego Testamentu.

4. Na podstawie tekstu Pierwsze zapisy sformułuj argumenty przeciw tezom, że treść Ewangelii została w ciągu wieków zniekształcona.

Koloński kodeks Maniego (fragment)

dzieł Platona (V-IV wiek przed Chrystusem) z IX wieku. Dzieła współczesnego Jezusowi Filona zachowały się w odpisach z X lub XI wieku.

na podstawie: Ł. Kamykowski, Dlaczego Chrystus? Dlaczego Kościół?

Odkrycia archeologiczne: sadzawka Betesda w Jerozolimie.

Nad tą sadzawką Jezusuzdrowił chorego, który nie mógł chodzić

(J 5, 2-9).

Page 16: przykładowe jednostki spis treści

106

Cristiano Banti, Galileusz przed rzymską inkwizycją, 1857

Przemoc w imię wiaryInkwizycja

Inkwizycja jest uważana za instytucję stoso-wania przymusu w dziedzinie religii. Przeko-nanie, że inkwizycja była jednym wszechpotęż-nym, przerażającym trybunałem, jest wielkim. uproszczeniem. Trybunł ten miał rzekomo kontrolować Kościół i cały świat, by dławić poszukiwania religijnej prawdy i intelektual-nej czy politycznej wolności. Tymczasem in-kwizycja to była kościelno-sądowa procedura, stosowana w sprawach dotyczących ▶ herezji. Ta procedura w różnych wiekach wyglądała rozmaicie. Współcześni, oceniając ją, powinni brać pod uwagę uwarunkowania epoki.

Od końca XII do XV wieku działali inkwi-zytorzy – ludzie wyznaczani przez papieży, rzadziej przez biskupów, do rozsądzania za-rzutów o herezję, a także o magię, czary, dzie-ciobójstwo, wielożeństwo. Od XV stulecia inkwizycją nazywano lokalne kościelne i ko-ścielno-państwowe trybunały działające do przełomu XVIII i XIX wieku. Choć były one kierowane i obsługiwane przez duchownych, podlegały władzy państwowej. Stąd także bra-ło się wiele nadużyć natury politycznej.

4� Czy dobro można narzucić?

Od dbałości o czystość do upaństwowienia wiaryOd początku swego istnienia Kościołowi zagrażały sekty i he-

rezje. Bronił się przed nimi zgodnie z ewangelicznymi zasadami „upomnienia braterskiego”. Heretyk był traktowany jako „słab-szy brat”, a karano go w najgorszym przypadku wyłączeniem ze wspólnoty.

Później, kiedy chrześcijaństwo stało się religią dominującą, a państwo zostało ▶ utożsamione z Kościołem, władze świeckie traktowały herezję jako zdradę państwa. Kary za nią były su-rowsze: od konfiskaty majątku, przez więzienie, piętnujący strój, pielgrzymkę pokutną, po karę śmierci, najczęściej przez spalenie na stosie. Zeznania – zgodnie z ówczesnym prawem i zwycza-jami świeckimi – nierzadko wymuszano za pomocą okrutnych tortur. Osoby uznane za winne władza kościelna przekazywała w ręce władzy świeckiej, która wykonywała wyrok. W średnio-wieczu karą śmierci kończyło się ok. 5% dochodzeń. Wśród skazanych przez inkwizycję byli: św. Joanna d’Arc, templariusze, Jan Hus, Giordano Bruno. W XVII wieku fala tzw. polowań na czarownice pochłonęła ok. 100 tys. ofiar, które były skazywane także przez sądy państwowe.

W pierwszą niedzielę wielkiego postu w Roku Jubileuszowym 2000 w Bazylice św. Piotra bł. Jan Paweł II i przedstawiciele Wa-tykanu prosili publicznie o przebaczenie „za przeszłe i obecne grzechy synów Kościoła”. Papież, wzywając Kościół do nawró-cenia, wyrażał żal m.in. za grzechy wojen religijnych, wypraw krzyżowych i trybunałów inkwizycji.

na podstawie: ks. Grzegorz Ryś, Inkwizycja

Temat wypracowania brzmi: „Kto jest dla

mnie wzorem i dlaczego Mikołaj Kopernik?”.

Page 17: przykładowe jednostki spis treści

107

• Słowo „prawda” w Biblii w odniesieniu do Boga oznacza, że Bóg jest wierny, jest tym, na kim można się oprzeć, bo Jego słowo nigdy nie zawodzi.

• Prawdą jest słowo i prawo Boże, Ewangelia – Dobra Nowina o Królestwie Bożym. Poznać prawdę znaczy uwierzyć w Jezusa Chrystusa, który jest „drogą i prawdą, i życiem” (J 14, 6).

• Moralny nakaz życia w prawdzie polega na wierności Bogu, wytrwałej wierze i posłuszeństwie Bożym przykazaniom.

• Każdy człowiek ma obowiązek dążenia do prawdy i szukania jej zgodnie z sumieniem.

Masz wiadomość!

SŁOWNIK

▶ herezja – pogląd religijny sprzeczny z ogłoszonymi przez Kościół prawdami wiary

▶ utożsamiać – uznawać rzeczy, zjawiska, fakty za takie same, iden-tyczne

Jeśli chcesz...Jakie wartości, poglądy, idee są dla ciebie ważne? W jaki sposób przedstawiasz je innym? Czy szanujesz przeko-nania swoich najbliższych? Czy dajesz im prawo do od-

miennego postrzegania różnych spraw? Refleksje zapisz w zeszy-cie Myśli.

Refleksja i modlitwaPrawda przekonuje siłą samej prawdy. Prawda, w której obronie sięga się po nietolerancję czy przemoc, umiera.

Boże, proszę Cię,Pomóż mi zawsze widzieć w człowieku człowieka.Nie pozwól, żeby błędy i grzechy innych przesłoniły mi ich dobro i piękno.Uchroń mnie przed zaślepieniem i nietolerancją.Naucz z miłością mówić i świadczyć o Tobie.Niech zwycięża w nas Twoja prawda. Amen.

Jak sądzisz?Rodzice podczas chrztu dziecka zobowiązują się wy-chowywać je po katolicku. Czy to narusza zasadę wol-ności sumienia?

ZADANIE DODATKOWE

Przedstaw argumenty, które mogłyby skutecznie przekonać twojego rówieśnika, żeby nie próbował palić papierosów albo zachował umiar w korzystaniu z Internetu.

PYTANIA I ZADANIA

1. Na podstawie tekstu Przemoc w imię wiary odpowiedz na pytania: Czym była inkwizycja? W jakim celu powstała? Jakie były metody jej działania? Jak Kościół ocenia współ-cześnie działalność inkwizycji?

2. Przeczytaj tekst Sojuszniczka prawdy. Zgromadź argumen-ty zwolenników i przeciwników narzucania prawdy siłą. Co jest, twoim zdaniem, tytułową prawdziwą sojuszniczką prawdy?

3. Na podstawie własnego doświadczenia życiowego oraz fragmentu Pierwszego Listu do Tymoteusza powiedz, jakie są niezbędne cechy wychowawcy, by jego nauczanie było wiarygodne dla wychowanków.

4. Które zdanie wypowiedziane przez opiekuna do dziecka w twoim wieku uważasz za słuszne, a które nie? Dlaczego? Jak w danej sytuacji powinni, twoim zdaniem, zareagować rodzice?

— Wiem lepiej, co jest dla ciebie dobre. Nie wolno ci mar-nować talentu. Pójdziesz do szkoły muzycznej!

— Ta gra zawiera w sobie potworną przemoc i wyuzdane sceny. Nie pozwalamy ci w nią grać. Tak, usunęliśmy ją. Jeśli znowu ją ściągniesz, odbierzemy ci komputer.

— Ostatnio widzieliśmy ich prowadzonych przez policję, bo ukradli coś w sklepie. Nie pozwalamy ci jechać z nimi na imprezę. Drzwi są zamknięte, a klucz schowany.

— Twoja koleżanka ubiera się bez gustu. Nie zapraszaj jej do nas.

[...] w czasach ostatecznych niektórzy odstąpią od wiary, skłaniając się ku duchom zwodniczym i ku naukom de-monów. [Stanie się to] przez takich, którzy obłudnie kła-

mią, mając własne sumienie napiętnowane. [Ty, Tymoteuszu] [...] ćwicz się w pobożności. [...] wzorem bądź dla wiernych w mowie, w obejściu, w miłości, w wierze, w czystości. […]Uważaj na siebie i na nauczanie; w tych [sprawach] bądź wytrwały! To bowiem czy-niąc, i siebie samego zbawisz, i tych, którzy cię słuchają.

Pierwszy List do Tymoteusza 4, 1b-2, 7b. 12b. 16

Sojuszniczka prawdyLudzie wszystkich czasów, także chrześcijanie, ulegają poku-

sie, aby już tu na ziemi doprowadzić do ostatecznego zwycię-stwa prawdy, dobra, sprawiedliwości. Dopuszczają nawet użycie przemocy, chociaż jest ona sprzeczna z Ewangelią. Ich troska o nieskazitelną, nieskażoną prawdę odsuwa na daleki plan zasa-dy wolności człowieka i miłości bliźniego. „Posiadacze” prawdy domagają się za odrzucanie nauki Kościoła i głoszenie poglądów zagrażających dobru człowieka surowych kar i potępienia. Ale czy represja może być sojuszniczką prawdy?

Bł. Jan Paweł II powiedział kiedyś, że prawdę czyni się w mi-łości. Trzeba szanować sumienie drugiego człowieka. Nie moż-na narzucać nikomu prawdy ani swojego sposobu rozumienia rzeczywistości. Wolność sumienia i wolność szukania prawdy to jedne z najbardziej podstawowych praw człowieka.

Page 18: przykładowe jednostki spis treści

120

Skąd ta aureola?Co Stanisław Kostka, chłopak z XVI stulecia, przez wieki naj-

młodszy święty Kościoła, może zaproponować młodzieży z po-czątku XXI wieku? Przecież nie zdążył nic zdziałać, nie pozosta-wił po sobie żadnego dzieła. Dla wielu pozostaje tylko gipsową figurą na ołtarzu. Dlaczego został kanonizowany?

Stanisław nie dał się zwieść perspektywie kariery, bogatego i wygodnego życia, przyszłości zabezpieczonej przez majątek

UciekinierKiedy Stanisław miał 14 lat, został wysłany do gimnazjum je-

zuitów w Wiedniu. Dzięki swej pracowitości należał do najlep-szych uczniów. Inni chłopcy interesowali się nie tylko nauką czy religią. Wiedeń był dla nich wymarzonym miejscem do tego, by się „wyszumieć”. Nie szczędzili drwin Stasiowi, który wolny czas spędzał na lekturze i modlitwie, zamiast tak jak oni korzystać z życia z dala od surowych rodziców. Koledzy przezywali go i czasem bili. On jednak powtarzał: „Do wyższych rzeczy jestem stworzony i dla nich winienem żyć”. Postanowił zostać jezuitą.

Ojciec Stanisława myślał jednak o innej karierze dla syna. Nie zaakceptował jego decyzji, a jezuici nie mogli przyjąć chłopca do zakonu bez zgody rodziców. Mimo to on nadal trwał w swym postanowieniu. Jako 16-latek uciekł z Wiednia w przebraniu że-braka i pieszo przez Bawarię i Alpy dotarł do Rzymu. Jego de-terminacja sprawiła, że jezuici wreszcie go przyjęli. Był szczę-śliwy, ból sprawiały mu jedynie listy ojca, który żądał powrotu do domu, grożąc wydziedziczeniem i sprowadzeniem syna do Polski w kajdanach. Stanisław nie uległ. Złożył pierwsze śluby zakonne. Po 10 miesiącach pobytu w Rzymie, w nocy z 14 na 15 sierpnia 1568 roku, umarł na malarię, mając niespełna 18 lat. Cały Rzym żegnał go jak świętego. Przełożeni pisali o nim: „Był wielkim przykładem stałości i pobożności; wszystkim drogi, ni-komu nie przykry; chłopiec wiekiem, ale roztropnością mężczy-zna; mały ciałem, ale duchem wielki”.

Ponieważ spodobał się Bogu, został umiłowany, a żyjąc wśród grzeszników, został przeniesiony. Zabrany został, by złość nie odmieniła jego myśli albo ułuda nie uwiodła

duszy, bo urok marności przesłania dobro, a burza namiętności mąci prawy umysł. Wcześnie osiągnąwszy doskonałość, przeżył czasów wiele. Dusza jego podobała się Bogu, dlatego pospiesznie uszła spośród nieprawości. A ludzie patrzyli i nie pojmowali, ani sobie tego nie wzięli do serca, że łaska i miłosierdzie nad Jego wy-branymi, i o świętych Jego staranie. Kto umarł jako sprawiedliwy, potępia żyjących bezbożnych, a dopełniona wcześnie młodość – leciwą starość nieprawego.

Księga Mądrości 4, 10-16

Elżbieta Plewa-Hoffmann, Święty Stanisław Kostka

�1 Do wyższych rzeczy jestem stworzonyŚw. Stanisław Kostka

Do wyższych rzeczy zostałam

stworzona.

Page 19: przykładowe jednostki spis treści

121

• Każdy człowiek jest powołany do szczęścia i pragnie go. To pragnienie może zaspokoić tylko Bóg, źródło każdego dobra i każdej miłości (por. KKK 1718, 1723).

• Prawdziwe szczęście nie polega na dobrobycie, sławie, wła-dzy, ludzkich osiągnięciach, lecz na życiu w duchu Błogosła-wieństw.

• Takie szczęście przekracza zrozumienie i siły człowieka. Wy-maga też zdecydowanych wyborów moralnych, oczyszczenia serca i codziennych czynów miłości. Jest możliwe dzięki łasce Ducha Świętego.

• Św. Stanisław Kostka urodził się w Rostkowie pod Przasny-szem w 1550 r. w rodzinie katolickiej. Wstąpił do jezuitów wbrew woli rodziny, bo – jak napisał w liście do ojca – wolałby umrzeć, niż złamać ślub złożony Bogu. Zmarł 15 sierpnia w Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jest patronem mło-dzieży i ministrantów.

Masz wiadomość!

Jeśli chcesz...Przeprowadź „remanent” swojego życia. Wynotuj sprawy, którymi żyjesz. Czy są wśród nich „rzeczy wyższe”? Jeśli nie, ustal nową hierarchię i zapisz ją w zeszycie Myśli.

Refleksja i modlitwaJakimi sprawami ostatnio żyjesz?Jakie jest miejsce Jezusa w twoim życiu? Jak pracujesz nad swoim charakterem i pogłę-

bieniem przyjaźni z Jezusem?Czy umiesz od siebie wymagać? Czy otwierasz się na

pomoc Boga?

Św. Stanisławie Kostko, módl się za nas, młodych, i za na-szych rodziców. Pomóż nam kochać najbliższych. Naucz nas wzajemnego szacunku i zrozumienia. Pokaż, jak wy-trwale dążyć do wyższych rzeczy.

Jak sądzisz?Którą dewizą: carpe diem (chwytaj dzień) czy ad maio-ra natus sum (do wyższych rzeczy jestem stworzony) powinien się kierować chrześcijanin?

ZADANIE DODATKOWE

Znajdź informacje o innych świętych i błogosławionych, któ-rzy zmarli w młodości. Wybierz jedną postać i napisz, czym ci imponuje.

PYTANIA I ZADANIA

1. Wymień cele i zadania, jakie stawia sobie współczesna młodzież. Czy można je nazwać „rzeczami wyższymi”? Jak rozumiesz to określenie?

2. Na podstawie tekstów Uciekinier i Skąd ta aureola po-wiedz, na czym polegała świętość Stanisława Kostki. Czy ten rodzaj świętości jest dostępny dla każdego nastolatka? Czego wymaga?

3. Uzasadnij, że wiersz Coś więcej mógłby być modlitwą św. Stanisława. Ułóż jeszcze jedną zwrotkę zaczynającą się od „Coś więcej…”. Skorzystaj z zadania 1.

4. W Starym Testamencie długowieczność była oznaką bło-gosławieństwa Bożego. Gdy zatem umierał ktoś młody i szlachetny, ludzie pytali o sens tej śmierci. Przeczytaj fragment Księgi Mądrości i powiedz, jak autor natchnio-ny odpowiada na to pytanie. Jak rozumiesz słowa bł. Jana Pawła II o św. Stanisławie Kostce: „Żyjąc krótko, przeżył czasów wiele”?

Coś więcejCoś więcejNiż najdroższe adidasyNajnowsze CD z hitamiNajlepsze komiksyNajmodniejsze jeansy

Bo nikt już o nich jutro nie mówi

Coś więcej niż najweselsza komedia w kinieNajpiękniejsza gwiazda z listy przebojówNajdroższe perfumyPrzyciągający oko snowboardZnanej firmy

Ponieważ jutro należy już do przeszłości

Coś więcej niż T-shirt z super grafikąNajciekawsze DVDNajbardziej udane partyNajodważniejszy skateborder

Pozwól mi być blisko CiebieOdnaleźć to co trwa wiecznie

Stephan Sigg, Paliwo. Płomienne modlitwy w palących sprawach

rodziców. Miał odwagę przeciwstawić się panującym modom. Nie chciał imponować strojami, traktować życia jak rozrywki. Odkrył głębię, która jest w każdym, a często przez całe życie po-zostaje w uśpieniu. Miał swoją klasę i styl. Był silną osobowością. Umiał przeciwstawić się naciskom grupy, bo był sobą. Był wolny. To szalenie trudne, zwłaszcza dla nastolatka. Nie eksperymento-wał w poszukiwaniu szczęścia. Wiedział, że świat nie zaspokoi jego tęsknot, że prędzej czy później go oszuka lub zawiedzie. Miał świadomość, że charakter to nie tylko cechy dziedziczo-ne po przodkach i wpływ środowiska, ale również własna pra-ca nad jego kształtowaniem. Rozumiał, że stawać się dojrzałym człowiekiem, znaczy podjąć trud rozwoju. Nie był mięczakiem, który mówi „taki już jestem”, a zło usprawiedliwia słabością, ob-winia innych albo warunki, historię... Rozpoznawał swe słabości i grzech. Wiedział, że młodość to czas decyzji o tym, komu się zaufa, kogo się wybierze na Mistrza. Uwierzył w miłość Boga do niego i całym sobą Bogu odpowiedział. I dlatego był święty...

na podstawie: ks. Janusz Cegłowski, Święty Stanisław Kostka

Page 20: przykładowe jednostki spis treści

Spis treści

Wstęp ................................................................................................5

I. Ludzie pytają o Mnie .................................................................71. Bardziej prawdziwy czy inny? ....................................................82. Rozumiesz, co mówię? ............................................................. 103. Masz odwagę pytać? ................................................................. 124. Czym jest wiara? ....................................................................... 14

II. Mówię do was ......................................................................... 175. Jak Bóg daje się poznać? .......................................................... 186. Biblioteka nad bibliotekami .................................................... 207. Zrozumieć Pismo Święte – kontekst i znaczenie słowa ....... 228. Zrozumieć Pismo Święte – środki stylistyczne .................... 249. Jak czytać Pismo Święte? ......................................................... 2610. Sens i pochodzenie świata ..................................................... 28

III. Dałem wam wszystko .......................................................... 3111. Kim jest człowiek? Kim ja jestem? ....................................... 3212. Samowola człowieka .............................................................. 3413. Zazdrość, która zabija ............................................................ 3614. Obietnica nowej ludzkości .................................................... 3815. Budowanie świata bez Boga .................................................. 40

IV. Prowadziłem was .................................................................. 4316. Wyrusz w drogę ...................................................................... 4417. Zaufaj Mi ................................................................................. 4618. Bądź moim ludem .................................................................. 4819. Bóg naszych ojców ................................................................. 5020. Przywiodłem was do siebie ................................................... 5221. Daję wam ziemię przymierza ............................................... 5422. Wołałeś mnie? ......................................................................... 5623. Niech mnie broni Pan ............................................................ 5824. Odrzućcie zło uczynków waszych ........................................ 6225. Zagubionych – odszukam ..................................................... 6426. Poświęcić życie? ...................................................................... 60

V. Jestem z wami .......................................................................... 6727. Oczekiwanie na Zbawiciela ................................................... 6828. Która uwierzyła ....................................................................... 7029. Istniał naprawdę?.................................................................... 7230. Skąd wiemy o Jezusie Chrystusie? ....................................... 74

31. Świadectwa o Jezusie .............................................................. 7632. Ludzie Chrystusa .................................................................... 7833. Umiłował nas do końca ......................................................... 8034. Zwycięzca śmierci .................................................................. 8235. I my zmartwychwstaniemy ................................................... 8436. Ujrzymy siebie, jakimi jesteśmy ........................................... 8637. Ku pełni życia z Nim .............................................................. 88

VI. Jestem dla was ....................................................................... 9138. Idźcie więc ............................................................................... 9239. Ty jesteś skałą… ..................................................................... 9440. Kościół Chrystusowy jest jak… ............................................ 9641. Christianoi .............................................................................. 9842. Idziemy trudną drogą .......................................................... 10043. Drogowskazy ......................................................................... 10244. Kościół w zmieniającym się świecie .................................. 10445. Czy dobro można narzucić?................................................ 10646. Odpowiedzieć na potrzeby czasu ....................................... 10847. Zakochany w ubóstwie ........................................................ 11048. Jeden Kościół czy wiele Kościołów? ................................... 11249. „Gdy Ewangelia dotarła do naszego narodu…” ................ 11450. Myśląc „ojczyzna” ................................................................. 116

VII. Czekam na was .................................................................. 11951. Do wyższych rzeczy jestem stworzony. Św. Stanisław Kostka ............................................................ 12052. Odnaleźć się w doświadczeniu Maryi. Różaniec ............. 12253. Jesteśmy sobie potrzebni. Uroczystość Wszystkich Świętych ........................................................... 12454. Przychodzę do was. Rok liturgiczny .................................. 12655. Czekajcie na Mnie. Adwent ................................................ 12856. Światłość w ciemności świeci. Uroczystość Narodzenia Pańskiego ......................................................... 13057. Rekolekcje, czyli zacznij na nowo. Wielki post ................ 13258. Radujcie się! Triduum Paschalne ....................................... 13459. Niech zstąpi Duch Twój. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego .................................................... 136

Kalendarium ............................................................................... 138Słownik ........................................................................................ 139Źródła ikonograficzne ................................................................ 141