przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej · • biosfera (zoosfera+fitosfera+fungi) ......

– zagadnienia wprowadzające do

informacji o środowisku przyrodniczym,

- analiza mapy topograficznej –

użytkowanie i pokrycie terenu

Przyrodnicze uwarunkowania Przyrodnicze uwarunkowania

gospodarki przestrzennejgospodarki przestrzennej

Ćwiczenia 2

(2 spotkania)

http://www.kgfiks.oig.ug.edu.plhttp://www.kgfiks.oig.ug.edu.pl

Dostępność materiałów i informacji: strona katedry / materiały dla studentów

http://www.kgfiks.oig.ug.edu.pl/

– zagadnienia wprowadzające do

informacji o środowisku

przyrodniczym

Zagadnienia teoretyczneZagadnienia teoretyczne

Zagadnienia wprowadzające:

- struktura środowiska

-- pionowapionowa

ii

-- poziomapozioma

Struktura pionowa środowiska Struktura pionowa środowiska --

tworzy ją wzajemny układ materialnych tworzy ją wzajemny układ materialnych geokomponentówgeokomponentów

i 1 i 1 geokomponentgeokomponent niematerialny :niematerialny :

•• AtmosferaAtmosfera

•• HydrosferaHydrosfera

•• Biosfera (Biosfera (zoosfera+fitosfera+fungizoosfera+fitosfera+fungi))

•• PedosferaPedosfera

•• ??????????????? (zagadka)??????????????? (zagadka)

•• Litosfera (skorupa ziemska z budowy wnętrza Ziemi)Litosfera (skorupa ziemska z budowy wnętrza Ziemi)

Struktura środowiska

Ekosystem składa się z biocenozy oraz biotopu. Ekosystem składa się z biocenozy oraz biotopu.

Biocenozę Biocenozę stanowią organizmy żywe, stanowią organizmy żywe,

biotopembiotopem jest środowisko abiotyczne. jest środowisko abiotyczne.

W ekosystemie biocenoza jest ściśle powiązana z W ekosystemie biocenoza jest ściśle powiązana z

biotopem i tworzy z nim funkcjonalną całość.biotopem i tworzy z nim funkcjonalną całość.

Ekosystem można dzielić na przyrodnicze jednostki Ekosystem można dzielić na przyrodnicze jednostki

przestrzenne przestrzenne –– np. facje, np. facje, geokompleksygeokompleksy etc.etc.


Strukturę poziomą środowiska tworzy układ Strukturę poziomą środowiska tworzy układ

sąsiadujących ze sobą ekosystemów lądowych i sąsiadujących ze sobą ekosystemów lądowych i

wodnych wodnych -- przy czym każdy ekosystem charakteryzuje przy czym każdy ekosystem charakteryzuje

się strukturą pionową i składa z komponentów i ich się strukturą pionową i składa z komponentów i ich

wewnętrznego zróżnicowania.wewnętrznego zróżnicowania.

Definicja rozszerzona:

Biocenoza, zbiór populacji roślinnych i grzybów (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i drobnoustrojów glebowych żyjących w określonej przestrzeni czyli środowisku fizycznym (siedlisku, biotopie), tworzący układ samoregulujący się (tzw. homeostaza) i będący w stanie dynamicznej równowagi. Każda biocenoza charakteryzuje się: - biomasą, - produktywnością, - uporządkowaną strukturą przestrzenną (w tym zagęszczeniem), - składem gatunkowym, - dominacją gatunków i siedlisk, - strukturą troficzną (pokarmową, łańcuch zależności pokarmowych)

Świat organizmów żywych – czyli biosfera, dzieli się na królestwa Królestwo: Monera - bakterie Królestwo: Protista – glony i pierwotniaki Królestwo: Grzyby Królestwo: Rośliny Królestwo: Zwierzęta

UWAGA – rośliny to królestwo – to nie to samo co flora i roślinność. Flora + roślinność = szata roślinna określonego obszaru

FLORA - to gatunki roślin występujące na określonym obszarze (np. flora roślin naczyniowych Polski lub flora pojezierzy). Zakres flory może być ograniczany do określonego biotopu (np. flora górska) lub określonej formacji roślinnej (np. flora lasu deszczowego). ROŚLINNNOŚĆ – to ogół zbiorowisk roślinnych występujących w określonym obszarze. Zbiorowiska roślinne tworzą ekologicznie zorganizowaną, występującą wspólnie na określonym obszarze wspólnotę życiową różnych gatunków roślin.

GeokomponentyGeokomponenty i zjawiska naturalne oraz ich struktura i zjawiska naturalne oraz ich struktura

przestrzenna i cechy użytkowe stanowią przyrodnicze przestrzenna i cechy użytkowe stanowią przyrodnicze

uwarunkowania dla zagospodarowania przestrzennego uwarunkowania dla zagospodarowania przestrzennego

i warunków życia człowiekai warunków życia człowieka


zasoby – wartości – potencjały

Przyroda nie ma świadomości swojej wartości, ani potencjału Przyroda nie ma świadomości swojej wartości, ani potencjału ––

przyroda to integralny, funkcjonujący mechanizm przyroda to integralny, funkcjonujący mechanizm ––

posiadający swą strukturę pionową i poziomą posiadający swą strukturę pionową i poziomą ––

zmieniające się w czasie zmieniające się w czasie

Wartości i oceny są efektem postawy człowieka, dążeniem Wartości i oceny są efektem postawy człowieka, dążeniem

do określenia wielkości i charakteru dostępnych dóbr.do określenia wielkości i charakteru dostępnych dóbr.

Wartość Wartość –– cecha mówiąca o walorach materialnych cennych dla cecha mówiąca o walorach materialnych cennych dla

ludzi ludzi –– pozwalająca wycenić dany zasóbpozwalająca wycenić dany zasób

Zasób Zasób –– element przyrody (środowiska) mający znaczenie dla element przyrody (środowiska) mający znaczenie dla

bytowania i gospodarki człowieka bytowania i gospodarki człowieka –– wykorzystany dla jego potrzebwykorzystany dla jego potrzeb

Potencjał Potencjał –– to teoretyczna możliwość zaspokojenia potrzeb człowieka to teoretyczna możliwość zaspokojenia potrzeb człowieka

w wyniku eksploatacji lub innego wykorzystania zasobóww wyniku eksploatacji lub innego wykorzystania zasobów

Określenie przyrodniczych predyspozycji do kształtowania struktury

funkcjonalno-przestrzennej, polegające w szczególności na wskazaniu

obszarów, które powinny pełnić przede wszystkim funkcje przyrodnicze

-- Jakie tereny pełnią funkcje przyrodnicze ?Jakie tereny pełnią funkcje przyrodnicze ?

- Wody powierzchniowe - Obszary torfowiskowo-bagienne

- Obszary leśne

- Obszary zieleni urządzonej

- Ogrody działkowe i cmentarze

- Tereny użytków rolnych (najmniej) – w tym obszary użytków zielonych (łąk i

pastwisk)

Ponadto w analizach odrębnie należy uwzględniać wszystkie obszary prawnie

chronione (różne ustawy) – fakt objęcia ochroną zasobów przyrodniczych jest

dodatkowym elementem dla funkcji przyrodniczej – poprzez zagwarantowanie jej

trwałości i istotnym uwarunkowaniem (ograniczeniem) zagospodarowania terenu.

UWAGA – reżim ochronny decyduje o stopniu trwałości ochrony oraz

dopuszczalności zagospodarowania i użytkowania terenu

- część analityczno-rysunkowa

do ćwiczenia 2

- analiza mapy topograficznej – użytkowanie i pokrycie terenu

UWAGA – każdy musi sobie zapisać swój numer i nazwę arkusza mapy

- to umożliwi późniejszą identyfikację innych map tematycznych

Zagadnienia praktyczneZagadnienia praktyczne

Analiza przyrodniczych uwarunkowań gospodarowania

przestrzenią opiera się na określeniu cech naturalnych

(środowiskowych / przyrodniczych), które ograniczają lub

kształtują określone możliwości zagospodarowania

przestrzennego wybranego obszaru.

Kolejne działania analityczne prowadzą do wskazania terenów

wykluczonych z zagospodarowania infrastrukturą oraz

wskazanych do określonych form użytkowania przestrzeni

- część analityczno-rysunkowa

do ćwiczenia 2

- analiza mapy topograficznej – użytkowanie i pokrycie terenu

część analityczno-rysunkowa:

1) analiza i wykonanie rysunku (na kalce) form użytkowania terenu –

z uwzględnieniem (wydzieleniem) następujących form pokrycia:

• lasów

• zbiorników wód powierzchniowych

• cieków głównych (oznaczonych powierzchniowo),

• terenów zabudowanych – zabudowy zwartej i skupionej

• terenów komunikacyjnych – głównych ciągów drogowych i kolejowych

• obszarów podmokłych - torfowiskowo-bagiennych (poza lasami) – na

następnych ćwiczeniach

Wykonanie (max. 2 stronicowego) opisu mapy pokrycia / użytkowania terenu z

wyrysowanego arkusza mapy wraz z wykonaniem bilansu użytkowania terenu –

tj. określeniu w % udziału poszczególnych form użytkowania / pokrycia terenu.

W tej części pracy (w opisie) należy dokonać lokalizacji swojego arkusza mapy

na tle województwa i jego podziału administracyjnego oraz określić położenie

opracowywanego terenu.

UWAGA – wykonywane mapy mają cechować się starannością i estetycznością –

będzie to jednym z kryteriów oceny końcowej do zaliczenia przedmiotu

Analiza użytkowania i pokrycia terenuAnaliza użytkowania i pokrycia terenu

http://mapy.pomorskie.eu/skorowidze/

Lokalizacja własnego arkusza mapy na tle województwa

http://mapy.pomorskie.eu/skorowidze/

Lokalizację arkusza można przeprowadzić z wykorzystaniem Systemu Informacji

o Terenie i interaktywnej mapy podziału na arkusze – po wybraniu skali 1:50000

Rozpoznawanie struktur przestrzennych użytkowania

terenu i ich granic na mapie topograficznej

(oznaczenia kartograficzne)

Na arkuszu mapy topograficznej należy wyszukać (rozpoznać) następujące

formy użytkowania terenu:

- tereny leśne – w tym odnowienia i młodniki

- tereny podmokłe – torfowiskowo-bagienne

- cieki

- tereny zabudowy zwartej, skupionej i rozproszonej

Rozpoznawanie struktur przestrzennych użytkowania

terenu i ich granic na mapie topograficznej

- wody powierzchniowe – zbiorniki jeziorne,

- tereny upraw sadowniczo-ogrodowych

- tereny użytków zielonych - łąkowo-pastwiskowe

- główne ciągi komunikacyjne

Zbiorowiska Zbiorowiska leśne leśne –– podstawowe informacjepodstawowe informacje Lasy są najlepiej zorganizowaną formą zbiorowisk roślinnych w naszych warunkach bioklimatycznych – są postacią końcową rozwoju szaty roślinnej i porastają większość gruntów nie objętych zagospodarowaniem przez człowieka, nie będących wysokimi górami i nie pokrytych wodą. Wymienionym niżej grupom siedlisk naturalnych odpowiadają określone zbiorowiska leśne o zróżnicowanym składzie gatunkowym drzew, krzewów i roślinności zielnej, czyli runa. Są zbiorowiska takie, w których występuje np. tylko jeden gatunek drzew i ubogie runo (np. suche, wydmowe bory nadmorskie z sosnami porastającymi piaski wydm) , a są też inne, w których występuje kilkanaście gatunków drzew, a towarzyszą im różne, bogate gatunkowo krzewy i wiele gatunków roślin zielnych stanowiących runo. Dla zbiorowisk leśnych podstawowym rozróżnieniem jest skład gatunkowy drzew. Zbiorowiska z dominacją drzew liściastych nazywane są zbiorowiskami lasowymi, zaś z dominacją drzew iglastych zbiorowiskami borowymi.

Siedlisko Siedlisko -- ((ekoeko--toptop) ) - to miejsce bytowania organizmów żywych (roślinnych, zwierzęcych, grzybów etc.). Siedliska określają charakter środowiska naturalnego i możliwości życia i rozwoju organizmów roślinnych oraz ich rozmieszczenie. Dla naszej strefy klimatycznej, charakterystyczne są cztery podstawowe, naturalne grupy siedlisk zróżnicowanych głównie pod względem żyzności gleby, a także stosunków wodnych: • łęgowe, • lasowe, • bagienne, • borowe.

W ich obrębie kształtują się różne zbiorowiska roślinne – np. łąkowe, leśne, torfowiskowo-bagienne.

Podstawowe zbiorowiska leśne w województwie pomorskim: Bór suchy (Bs) Bór świeży (Bśw) Bór wilgotny (Bw) Bór bagienny (Bb) Bór mieszany świeży (BMśw) Bór mieszany wilgotny (BMw) Bór mieszany bagienny (BMb) Las mieszany świeży (LMśw) Las mieszany wilgotny (LMw) Las mieszany bagienny (LMb) Las świeży (Lśw) Las wilgotny (Lw) Ols (Ol) Las łęgowy (Lł) Ols jesionowy (OlJ)

UWAGA UWAGA –– do końca semestrudo końca semestru

każdy we własnym zakresie każdy we własnym zakresie

ma wykonać sobie opis każdego siedliska ma wykonać sobie opis każdego siedliska

(dosłownie po 2 zdania) w taki sposób, aby (dosłownie po 2 zdania) w taki sposób, aby

potrafił prosto scharakteryzować to potrafił prosto scharakteryzować to

siedlisko siedlisko –– z podaniem najważniejszych z podaniem najważniejszych

33--4 4 gatunków drzew. gatunków drzew.

W W Internecie Internecie należy odszukać zdjęcia tych należy odszukać zdjęcia tych

siedlisk i dobrze się im przyjrzeć.siedlisk i dobrze się im przyjrzeć.

Podstawowe funkcje lasu:Podstawowe funkcje lasu:

- ekologiczna;

- gospodarcza (produkcyjna);

- społeczne (naukowa, dydaktyczne, rekreacyjna)

- ochronne (techniczne)

- obronne.

Funkcje lasu są ograniczone. Funkcje lasu są ograniczone.

Wzrost jednych może odbywać się kosztem pozostałych, Wzrost jednych może odbywać się kosztem pozostałych,

rodzajów funkcji lasu uzupełnia się wzajemnie lub z siebie rodzajów funkcji lasu uzupełnia się wzajemnie lub z siebie

Funkcje lasu są ograniczone. Funkcje lasu są ograniczone.

Wzrost jednych może odbywać się kosztem pozostałych, Wzrost jednych może odbywać się kosztem pozostałych,

co rodzi konflikty między nimi. Równocześnie wiele co rodzi konflikty między nimi. Równocześnie wiele

rodzajów funkcji lasu uzupełnia się wzajemnie lub z siebie rodzajów funkcji lasu uzupełnia się wzajemnie lub z siebie

wynika oraz zmienia się w czasie i w przestrzeni. wynika oraz zmienia się w czasie i w przestrzeni.

4 t suchej masy drewna = 2 t węgla

1 ha 60 letniej sosny = 10 t O2 / rok

1 ha 40 letnich dębów = 14 t O2 / rok

+ zatrzymywanie pyłów i węgla z powietrza (redukcja z CO2)+ zatrzymywanie pyłów i węgla z powietrza (redukcja z CO2)

i wbudowywanie i wbudowywanie w tkanki roślin;w tkanki roślin;

+ wydzielanie O2+ wydzielanie O2

+ zatrzymywanie wielkiej ilości wody opadowej, ograniczające + zatrzymywanie wielkiej ilości wody opadowej, ograniczające

powstanie zjawiska spływu powierzchniowego i powodzipowstanie zjawiska spływu powierzchniowego i powodzi

Cechy i znaczenie terenów leśnych Cechy i znaczenie terenów leśnych

Znaczenie zbiorowisk leśnych:

•klimatotwórcze,

•przeciwerozyjne (glebochronne),

•wodochronne,

•stabilizujące utwory powierzchniowe,

•biocenotwórcze.

1 t masy drzewa = ok. 40-60% wody

- Funkcje ekologiczne: zapewniające kształtowanie klimatu globalnego

i lokalnego, stabilizację składu atmosfery i jej oczyszczanie, regulację

obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom i

osuwiskom, ochronę gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem,

warunki do zachowania potencjału biologicznego wielkiej liczby

gatunków i ekosystemów, a także różnorodność krajobrazu;

- Funkcje produkcyjne: polegają na zdolności do produkcji biomasy i

ciągłego powtarzania tego procesu, co zapewnia trwałe użytkowanie

drewna i surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym użytków

gospodarki łowieckiej, a w konsekwencji uzyskiwanie dochodów ze

sprzedaży towarów i usług, a także przyczyniają się do tworzenia

stanowisk pracy i zasilania podatkiem budżetu państwa i budżetów

samorządów lokalnych oraz tworzenie lepszych warunków produkcji

rolniczej;

- Funkcje społeczne, które kształtują korzystne warunki zdrowotne i

rekreacyjne dla społeczeństwa, tworzą różnorodne formy użytkowania

lasu przez społeczność lokalną, wzbogacają rynek pracy, wzmacniają

obronność kraju, rozwój kultury, oświaty i nauki oraz edukacji

ekologicznej społeczeństwa

• regulują stan czystości powietrza i nasycenie tlenem – pochłaniają

tlenki (węgla, siarki, azotu), wbudowują węgiel w organizm rośliny,

uwalniają tlen;

• regulują (wyrównują) wilgotność i temperaturę powietrza

(amplitudy dobową, miesięczną, roczną) – w okresie letnim

(słonecznym) – niższa temp. w dzień, wyższa w nocy (w stos. do

otoczenia) / zimą wyższa temp.;


• cechują się ogromną retencją wodną i wyrównują gospodarkę

wodną w środowisku:

- ściółka (próchnica, grzyby, opadłe liście i igły) wchłania 3

x więcej wody niż sama waży;

- 1 kg runa (rośliny zielne, mchy, porosty, grzyby) zatrzymuje

5 x więcej wody niż waży;

- podszyt (krzewy), podrost (młode drzewa) i drzewostan –

zatrzymują ok. 60-70% wody opadowej z małego deszczu – z tego :

ok. 30% odparowuje, a 30-40% opada po jego ustaniu

(spływ powierzchniowy po terenie wody opadowej jest dość

rzadkim zjawiskiem, zachodzącym niemal wyłącznie na zboczach o

silnym nachyleniu);

•znacząco spowalniają odpływ wód opadowych i roztopowych –

zmniejszając ryzyko powodzi,


• zmniejszają parowanie z powierzchni ziemi i utratę wilgoci – w

miejsce parowania z roślin (tworzą lepsze warunki siedliskowe);

• zwiększają lokalną wilgotność powietrza, a nawet opady (w

warunkach niżowych zwiększenie lesistości o 1% może

spowodować zwiększenie opadów o ponad 10 mm rocznie – co

jest znaczącą wielkością w obszarach niedoboru wody i

zagrożenia suszą);

• chronią powierzchnię ziemi i gleby przed erozją, a pośrednio

zmianami rzeźby terenu i utrat wartości produkcyjnych;

• stanowią ochronę przeciwlawinową;

• kształtują siłę i kierunek przepływu strug wiatru

• stanowią środowisko życia organizmów leśnych – w tym

gatunków pozyskiwanych przez człowieka i regulujących

funkcjonowania świata zwierząt;

• wpływa na walory fizjonomiczne i estetyczne krajobrazu –

tworząc warunki do wypoczynku i rekreacji;

• posiadają znaczenie farmakologiczne (do fitoterapii).


Jeden hektar lasu = 10000 m kw. (powierzchnia 100x100 m)

• w ciągu 12 godzin pochłania z powietrza około 100-250 kg

dwutlenku węgla;

• w ciągu doby oddaje do powietrza około 200-220 kg tlenu;

• w ciągu doby odparowuje do 40 tysięcy litrów wody (mniej

więcej tyle, ile mieści mały basen pływacki);

• w ciągu roku zatrzymuje ok. 68 ton pyłów tj. mniej więcej tyle

co 7500 worków cementu lub 300 wielkich pojemników na

odpady;

• rośliny leśne wytwarzają różne substancje lotne w postaci

olejków eterycznych i zabójczych dla mikroorganizmów

fitoncydów;


Zbiorowiska leśne podlegają ochronie w przypadku gdy: 1) Są objęte formami ochrony przyrody (np. w rezerwatach przyrody, parkach

narodowych) 2) Są uznane za lasy ochronne – na mocy Ustawy o lasach

Lasy produkcyjne (traktowane jako zbiorowisko roślinne złożone z drzew)

nie są objęte ochroną, gdyż prowadzona jest tam hodowla drzew.

Jednocześnie pełnią one ważne funkcje – omówione powyżej.

Ochrona trwałości lasów prowadzona jest poprzez ochronę gruntów leśnych,

na mocy Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

Polega ona na nieprzeznaczaniu gruntów leśnych na inne cele niż utrzymanie

(hodowla) lasu. W przypadku takiej konieczności przeprowadzona musi być

specjalna procedura administracyjna.

- dlatego (w pewnym uproszczeniu) przyjmujemy w ćwiczeniu, że obszary leśne

pozostają zachowane bez zmian użytkowania i wyłączamy je z dalszych analiz.

Wody Wody powierzchniowe powierzchniowe –– znaczenie i wykorzystanieznaczenie i wykorzystanie

Środowiskowe znaczenie zbiorników wodnych:

- jako zbiorniki retencyjne wód powierzchniowych,

- jako element stabilizujący poziom wód gruntowych,

- jako środowisko życia organizmów żywych,

- jako element kształtujący lokalne warunki klimatyczne.

Ochrona wód śródlądowych (powierzchniowych i podziemnych),

polega na zachowaniu ich dobrego stanu jakościowego przed

zanieczyszczeniami antropogenicznymi.

Wody powierzchniowe pozostają w użytkowaniu gospodarczym i

poza specyficznymi przypadkami (jak potrzeba wykonania przepraw

infrastrukturalnych lub wprowadzenia drobnych cieków w rurociągi

pod infrastrukturą budowlaną) pozostają w swej naturalnej postaci.

- ale …

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity)

Art. 119. Zabrania się wznoszenia w pobliżu morza, jezior i innych zbiorników wodnych, rzek i

kanałów obiektów budowlanych uniemożliwiających lub utrudniających ludziom i dziko

występującym zwierzętom dostęp do wody, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej,

gospodarce wodnej lub rybackiej oraz związanych z bezpieczeństwem powszechnym i

obronnością kraju.

USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity)

Art. 27. 1. Zabrania się grodzenia nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód

publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywania lub

uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar.

- dlatego (w pewnym uproszczeniu) przyjmujemy w ćwiczeniu, że obszary wodne


Obszary Obszary torfowiskowotorfowiskowo--bagiennebagienne

Mokradła = bagna + torfowiska Mokradła = bagna + torfowiska

Bagno – teren okresowo lub stale zabagniony, podtopiony lub pokryty warstwą

wody, siedlisko hydrogeniczne, obszar o płytkim poziomie wody gruntowej (powyżej

1 m ppt), teren silnie uwilgotniony, o glebach mineralnych lub organicznych.

Stanowią w Polsce około 13% powierzchni (ale licząc z powierzchnią wodną).

Może powstać na utworach nieprzepuszczalnych (glinach)

Torfowisko – jeden z typów mokradeł, obszar silnie uwodniony, z występowaniem

specyficznej roślinności i zachodzącymi procesy akumulacji osadów organicznych.

Teren stale podmokły, pokryty zbiorowiskami roślin bagiennych i bagienno-łąkowych.

Torfowiska występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego wilgotnego i chłodnego .

W Polsce torfowiska zajmują ok.5% pow. Kraju – w tym:

85% torfowisk jest użytkowanych – głównie rolniczo (w tym 80% użytki

rolne, 17% tereny poeksploatacyjne, 3% nasadzenia leśne).

Funkcje bagien i torfowisk

•• gromadzenie materii organicznej;gromadzenie materii organicznej;

•• retencjonowanie znacznych ilości wodyretencjonowanie znacznych ilości wody

•• zwiększanie i utrzymywanie różnorodności biologicznej;zwiększanie i utrzymywanie różnorodności biologicznej;

•• oczyszczanie wód; oczyszczanie wód;

•• ochrona przed erozją; ochrona przed erozją;

•• wytwarzanie specyficznego mikroklimatu; wytwarzanie specyficznego mikroklimatu;

•• eliminacja zanieczyszczeń i wbudowywanie węgla w tkankieliminacja zanieczyszczeń i wbudowywanie węgla w tkanki

•• wzbogacanie walorów krajobrazowychwzbogacanie walorów krajobrazowych

Obszary torfowiskowo-bagienne pełnią bardzo ważne role środowiskotwórcze i

ochronne.

Kształtują lokalne warunki topoklimatyczne i stabilizują poziom wody w glebie – są

więc niezwykle cenne dla zachowania jak najlepszych warunków upraw rolnych.

Słaba nośność gruntów organogenicznych, ich niska odporność na zgniatanie i

osiadanie oraz wysoki poziom wód gruntowych (płytkie występowanie) i znaczna

wilgotność powietrza nie predysponują ich do przeznaczania pod zabudowę.

- dlatego (w pewnym uproszczeniu) przyjmujemy w ćwiczeniu, że obszary podmokłe


UWAGA UWAGA –– ze względu na specyfikę map, ich odrębne redagowanie i brak ze względu na specyfikę map, ich odrębne redagowanie i brak

korelacji treści, tereny podmokłe wyznaczam na podstawie 2 typów map:korelacji treści, tereny podmokłe wyznaczam na podstawie 2 typów map:

-- topograficznych itopograficznych i

-- hydrograficznych (na następnych zajęciach)hydrograficznych (na następnych zajęciach)

Opis mapy ma obejmować (poza bilansem pokrycia terenu):

- Określenie lokalizacji swojego arkusza mapy na tle jednostek

administracyjnych (gmina, powiat, województwo) oraz jednostek

fizycznogeograficznych (np. lokalizacja w zach. części Pobrzeża Gdańskiego).

- Charakterystykę form użytkowania / pokrycia terenu (jakie są i jaką

powierzchnię zajmują poszczególne rodzaje)

- Charakterystykę struktury form użytkowania / pokrycia terenu (jaka jest liczba

płatów i ich rozdrobnienie, jaką powierzchnię średnio zajmują – małe, średnie,

duże etc.),

- Charakterystykę położenia form użytkowania / pokrycia terenu względem

kierunków świata, największych miejscowości, położenia na arkuszu,

zgrupowania form,

- opis form antropogenicznych użytkowania – liczba miejscowości, ocena

zwartości lub rozproszenia terenów zabudowanych, wyliczenie największych

miejscowości, opis głównych ciągów komunikacyjnych.

Dla ukończenia opisu tej części ćwiczenia należy posłużyć się zasobami

danych sieci Internet w celu określenia położenia fizyczno-geograficznego

oraz administracyjnego arkusza mapy, a także w celu podania informacji o

największych na tym arkuszu jednostkach osadniczych – z ich liczbą

mieszkańców.

Na zakończenie tej części ćwiczenia:

przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej · • biosfera (zoosfera+fitosfera+fungi) ......

Documents