คำ��บรรย�ยวิ�ช� PS 708 วิ�ช�องคำ ก�รและก�รจั�ดก�ร

Organization and Managementผศ.ดร.สุ�วิรรณี� แสุงมห�ช�ย วิ�นที่�� 23 มกร�คำม

2552 ภ�คำบ!�ย

ปั#จัจั�ยที่��ก��หนดโคำรงสุร%�งองคำ ก�ร 5 ปั#จัจั�ย (ต่!อ)

4.สุภ�พแวิดล%อม (environment) หมายถึ�ง ทุกสิ่ �งทุกอย�าง ทุ��อย��นอกขอบเขตองค์�การ

4.1. สิ่ภาพแวดล้!อมทุ"�วไป ได!แก� เศรษฐก จ สิ่"งค์ม การเม)อง กฎหมาย เทุค์โนโล้ย� สิ่ภาพแวดล้!อมทุางจร ยธรรม

-สิ่ภาพแวดล้!อมเฉพาะ เป/นสิ่ภาพแวดล้!อมทุ��อย��ใกล้!ต"วองค์�การได!แก� ล้�กค์!า ค์��แข�งผู้�!สิ่�งมอบว"ตถึด บ หน�วยงานราชการต�างๆ

สิ่ภาพแวดล้!อมจะม� 2 ระด"บ ด"งภาพ

สิ่ภาพแวดล้!อมทุ"�วไป general environment

เศรษฐก จ

สิ่"งค์ม

สิ่ภาพแวดล้!อมเฉพาะ

เทุค์โนโล้ย�

จร ยธรรม การเม)

อง กล้�มต�าง ๆ ค์��แข�ง

ล้�กค์!า หน�วยงาน

องค์�การ

ม�ต่� 3 ม�ต่�ของสุภ�พแวิดล%อมด�งภ�พ

-ม ต ทุ�� 1 ค์วามซั"บซั!อน ด�ว�าสิ่ภาพแวดล้!อมซั"บซั!อนหร)อไม� ต"วอย�าง มหาว ทุยาล้"ยม�สิ่ภาพแวดล้!อมทุ��ค์�อนข!างซั"บซั!อน ค์วามต!องการของค์นทุ��เร�ยนเปล้��ยนไปตล้อดเวล้า มากบ!างน!อยบ!าง แต�ขณะเด�ยวก"นสิ่ภาพแวดล้!อมของว"ดอาจจะเร�ยบง�ายกว�า การเปล้��ยนแปล้งสิ่"งค์ม เศรษฐก จการเม)องอาจจะไม�กระทุบ

-ม ต ทุ�� 2 เป/นพล้ว"ต ก"บค์งทุ��ไม�เปล้��ยนแปล้ง เช�น บร ษ"ทุผู้ล้ ตต�!ค์อนเทุนเนอร�ม�ค์วามต!องการไม�ค์�อยเปล้��ยนแปล้ง หร)อองค์�การทุ��ใช!เทุค์โนโล้ย�ระด"บสิ่�ง เช�น ค์อมพ วเตอร�หร)อองค์�การทุ��ขายโทุรศ"พทุ�ม)อถึ)อเทุค์โนโล้ย�เปล้��ยนตล้อดเวล้า จะม�ค์วามเป/นพล้ว"ตค์�อนข!างสิ่�ง

2

ค์งทุ��ไม�

เป/นพล้ว"ต

ซั"บซั!อน

Non routine หายาก

เร�ยบง�าย

เพ�ยงพอ

-ม ต ทุ�� 3 ค์วามเพ�ยงพอ แล้ะค์วามหายากของทุร"พยากร องค์�การม�ทุร"พยากรทุ��เพ�ยงพอหร)อขาดแค์ล้นหร)อหายาก

สิ่รป- ถึ!าองค์�การอย��ในสิ่ภาพแวดล้!อมทุ��เร�ยบง�าย สิ่ภาพ

แวดล้!อมทุ��ค์งทุ��ไม�เปล้��ยนแปล้ง แล้ะม�ค์วามพอเพ�ยงของทุร"พยากร สิ่ภาพแวดล้!อมน�6จะม�ล้"กษณะการทุ7างานทุ��เป/นงาน Routine

-สิ่�วนงานทุ��ม�สิ่ภาพแวดล้!อมทุ��ซั"บซั!อน ทุร"พยากรหายากงาน ม�ค์วามเป/นพล้ว"ตองค์�การน"6นจะม�ล้"กษณะของงานเป/น Non routine

- ถึ!าองค์�การม�สิ่ �งแวดล้!อมทุ��เปล้��ยนจะทุ7าให!โค์รงสิ่ร!างเปล้��ยน ถึ!าสิ่ �งแวดล้!อมม�ล้"กษณะค์งทุ��ไม�เปล้��ยนแปล้ง เร�ยบง�าย แล้ะทุร"พยากรเพ�ยงพอ งานน"6นก8จะเป/นงาน Routine

โค์รงสิ่ร!างทุ��เหมาะสิ่มก"บสิ่ภาพแวดล้!อมแบบน�6ค์)อโค์รงสิ่ร!างแบบเค์ร)�องจ"กร

- แต�ถึ!าสิ่ �งแวดล้!อมม�ล้"กษณะตรงก"นข!ามค์)อ สิ่ �งแวดล้!อมเปล้��ยนแปล้งรวดเร8ว ม�ค์วามสิ่ล้"บซั"บซั!อน ทุร"พยากรเปล้��ยนแปล้งล้"กษณะงานทุ��ทุ7าค์)องาน non routine

โค์รงสิ่ร!างทุ��เหมาะสิ่มก"บงานแบบน�6 ค์)อ Organic

structure ค์)อโค์รงสิ่ร!างแบบม�ช�ว ต *โค์รงสิ่ร!างแบบเค์ร)�องจ"กรค์)อจะม�ล้"กษณะสิ่ามเหล้��ยม

ทุรงสิ่�ง ล้7าด"บช"6นการบ"งค์"บบ"ญชาหล้ายช"6น แล้ะม�ค์วามแตกต�างทุางแนวราบมาก ม�กฎ ระเบ�ยบมาก ม�ค์วามซั"บซั!อนมาก ค์วามเป/นทุางการม�มาก แล้ะโค์รงสิ่ร!างแบบน�6จะกระจายอ7านาจ

3

*สิ่�วนโค์รงสิ่ร!างแบบม�ช�ว ต ก8จะเป/นแบบ Organic

structure โค์รงสิ่ร!างจะม�ล้"กษณะเป/นวงกล้ม จะม�ล้"กษณะการทุ7างานเป/นทุ�ม หมายค์วามว�า สิ่มาช กของทุ�ม ซั��งม�ค์วามร� !ค์วามสิ่ามารถึในด!านต�างๆ มาทุ7างานร�วมก"น แต�ล้ะค์นต�างใช!ค์วามร� !ค์วามสิ่ามารถึของตนเองในการทุ7างานแล้ะแก!ไขป:ญหาต�างๆ

สุร�ปัปั#จัจั�ยที่��ม�ผลต่!อโคำรงสุร%�งค์)อ กล้ยทุธ� ขนาด เทุค์โนโล้ย� สิ่ �งแวดล้!อม ถึ!าสิ่ �งเหล้�าน�6

เปล้��ยนไปโค์รงสิ่ร!างต!องเปล้��ยนไปด!วยเช�นก"น องค์�การจ�งจะม�ประสิ่ ทุธ ผู้ล้ แล้ะอ�กอย�างค์)ออ7านาจแล้ะการค์วบค์ม จะเป/นป:จจ"ยอ�กต"วทุ��โค์รงสิ่ร!างขององค์�การจะเป/นในล้"กษณะทุ��ทุ7าให!ค์นทุ��ม�อ7านาจสิ่ามารถึค์วบค์มองค์�การได!เอง โค์รงสิ่ร!างก8จะตอบสิ่นองต�อผู้�!ม�อ7านาจภายในองค์�การ ผู้�!ม�อ7านาจจะจ"ดโค์รงสิ่ร!างทุ��เขาด�แล้ได!อย�างทุ"�วถึ�ง ค์วบค์มได!

ค์วามจร งแล้!วโค์รงสิ่ร!างขององค์�การไม�ได!ข�6นอย��แค์�ป:จจ"ยทุ"6ง 4 ต"วข!างต!นน"6นเทุ�าไหร� ในทุ��สิ่ดจะข�6นอย��ก"บป:จจ"ยทุ�� 5 การค์วบค์มแล้ะอ7านาจ ถึ!าปร"บแล้!วทุ7าให!ค์นทุ��ม�อ7านาจไม�สิ่ามารถึค์วบค์มได!เขาก8ไม�ปร"บ เพราะฉะน"6นโค์รงสิ่ร!างจะเป/นไปตามร�ปแบบ ผู้�!ม�อ7านาจในองค์�การต!องการค์วบค์มองค์�การให!ได! เพราะฉะน"6นโค์รงสิ่ร!างจ�งข�6นอย��ก"บต"วทุ�� 5 เป/นหล้"ก

องคำ ปัระกอบพ)*นฐ�นขององคำ ก�ร ต่�มแนวิคำ�ดของ Henry Mintzberg

4

Henry Mintzberg เข�ยนหน"งสิ่)อเล้�มหน��งช)�อว�า The

structuring of organization โดยระบว�าองค์�การทุกองค์�การจะม�องค์�ประกอบพ)6นฐาน 5 สิ่�วนค์)อ

1.แกนหล้"กการด7าเน นงาน เร�ยกว�า The Operating core

พน"กงานหร)อล้�กจ!างทุ��ปฏิ บ"ต งานหล้"กขององค์�การ โดยอย��ในระด"บล้�าง หร)อในระด"บพ)6นทุ��ม�หน!าทุ��หล้"กในการน7านโยบายไปปฏิ บ"ต โดยเน!นการประสิ่านปฏิ บ"ต ก"บหน�วยงานภายในองค์�การแล้ะหน�วยงานอ)�นๆ ตล้อดจนก"บล้�กค์!าแล้ะประชาชน

ต"วอย�าง แกนหล้"กในการด7าเน นงานค์)อค์นทุ��เปล้��ยน input เป/น output เช�นในโรงพยาบาล้ ค์)อ หมอ (พยาบาล้ร"กษาไม�ได!) แกนหล้"กในมหาว ทุยาล้"ยค์)ออาจารย� โรงเร�ยนม�แกนหล้"กในการด7าเน นงานค์)อค์ร� สิ่7าน"กงานทุนายค์วามม�แกนหล้"กในการด7าเน นงานค์)อทุนายค์วาม โรงงานผู้ล้ ตรถึยนต�ม�แกนหล้"กในการด7าเน นงานค์)อ พน"กงานทุ��ประกอบสิ่ายพาน พน"กงานพ�นสิ่� พน"กงานข"นน8อต พน"กงานทุ��ประกอบช 6นสิ่�วน พวกน�6ค์)อค์นทุ��ผู้ล้ ตสิ่ นค์!าโดยตรง แกนหล้"กในโรงแรมค์)อ พน"กงานโรงแรม แม�บ!าน ค์นเปล้��ยนผู้!าป� ปล้อกหมอนแล้ะค์นทุ��ให!บร การ ณ.จดต�างๆ ของโรงแรม แกนหล้"กการด7าเน นงานในว"ดค์)อพระภ กษโดยทุ"�วไป ค์)อพระล้�กว"ด ไม�ใช!เจาอาวาสิ่

2.ผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ด เร�ยกว�า The strategic apex ผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ด ทุ7าหน!าทุ��ค์วบค์ม บ"งค์"บบ"ญชา ก7าหนดนโยบาย ว น จฉ"ยสิ่"�งการ แล้ะก7าหนดกล้ยทุธ�ขององค์�การในการ

5

ปฏิ สิ่"มพ"นธ�ก"บสิ่ภาพแวดล้!อมภายนอก ผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ดจะเป/นบค์ค์ล้ทุ��ก7าหนดนโยบายขององค์�การ เพ)�อสิ่อดค์ล้!องก"บสิ่ �งแวดล้!อม ผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ดจะม�ค์นเด�ยว แต�ในบางกรณ�จะม�หล้ายค์นเช�น กรณ�ร"ฐว สิ่าหก จ ผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ดจะม�ล้"กษณะเป/นค์ณะผู้�!บร หาร

3.สิ่ายงานระด"บกล้าง เร�ยกว�า The middle line ผู้�!บร หารระด"บกล้าง ต"วอย�างเช�น อธ บด� ผู้�!อ7านวยการ กอง ผู้�!อ7านวยการกอง ห"วหน!าฝ่=าย สิ่าธารณสิ่ขจ"งหว"ด สิ่าธารณสิ่ขอ7าเภอ ทุ7าหน!าทุ��เช)�อมโยงพน"กงานซั��งเป/นผู้�!ปฏิ บ"ต งานก"บผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ด ค์วบค์มบ"งค์"บบ"ญชาผู้�!ปฏิ บ"ต งานในระด"บล้�าง แล้ะประสิ่านก"บหน�วยงานอ)�นๆ ม�หน!าทุ��เล้)อกกล้"�นกรองข!อม�ล้แล้!วเสิ่นอไปข!างบนตามล้7าด"บช"6นการบ"งค์"บบ"ญชา ผู้�!บร หารระด"บกล้างจะเป/นบค์ค์ล้เสิ่นอโค์รงการเพ)�อรอร"บการอนม"ต

4.สิ่ายงานเช งเทุค์น ค์ (The techno structure)

ประกอบไปด!วย น"กว เค์ราะห�แล้ะฝ่=ายธรการ ฝ่=ายค์อมพ วเตอร� ทุ��เก��ยวข!อง ทุ7าหน!าทุ��ในการออกแบบงาน วางแผู้นงาน แล้ะว จ"ย ฝ่>กค์นให!ทุ7างาน ก7าหนดมาตรฐานการปฏิ บ"ต งานในองค์�การ จ"ดทุ7างบประมาณ พวกน�6จะว เค์ราะห�หาแนวทุางเพ)�อทุ��จะให!ค์นทุ7างานได!ด�ข�6น ได!แก�น"กวางแผู้น น"กว เค์ราะห�นโยบายแล้ะแผู้น น"กว เค์ราะห�งบประมาณ น"กการบ"ญช� ฝ่=ายค์อมพ วเตอร� เจ!าหน!าทุ��โสิ่ตทุ"ศนปกรณ�

5.สิ่ายงานช�วยอ7านวยการ(The support staff)

เป/นหน�วยงายย�อยทุ��อย��นอกหน�วยงานหล้"ก ทุ7าหน!าทุ��สิ่น"บสิ่นนองค์�การในด!านต�างๆ ม�หน!าทุ��ให!บร การทุางอ!อม

6

เพ)�อสิ่น"บสิ่นนการด7าเน นงานองค์�การ ฝ่=ายสิ่น"บสิ่นนไม�ม�หน!าทุ��ว เค์ราะห�หร)อให!ค์7าปร�กษาหน�วยงานหล้"ก ไม�เหม)อนก"บสิ่ายงานเช งเทุค์น ค์ซั��งจะว เค์ราะห�แล้ะให!ค์7าปร�กษา ต"วอย�างมหาว ทุยาล้"ยสิ่ายงานสิ่น"บสิ่นนค์)อฝ่=ายธรการ สิ่7าน"กพ มพ� ธรการ ภารโรง สิ่โมสิ่รอาจารย� ยาม หอพ"กน"กศ�กษามหาล้"ย ประชาสิ่"มพ"นธ� พวกน�6จะไม�เก��ยวก"บหน�วยงานหล้"ก แต�จ7าเป/นต!องม�เพ)�อทุ��จะล้ดค์วามไม�แน�นอนทุ��อาจจะเก ดข�6นในสิ่ภาพแวดล้!อม ไปรษณ�ย�ในมหาล้"ย ร!านอาหารมหาว ทุยาล้"ย

Five basic elements of an organization

การทุ��องค์�การม�เจ!าหน!าทุ��หล้ายฝ่=ายก8อาจจะทุ7าให!เก ดป:ญหาได!เพราะว�าแต�ล้ะฝ่=ายน"6นม�ค์วามต!องการแล้ะม�ว"ตถึประสิ่งค์�ทุ��แตกต�างก"น เช�น ผู้�!บร หารระด"บสิ่�ง (Strategic apex) อาจต!องการรวมอ7านาจไว!เพ)�อทุ��จะค์วบค์มองค์�การได! สิ่�วนผู้�!บร หาร Techno structure

ต!องการให!พน"กงานปฏิ บ"ต งานได!เป/นมาตรฐานเด�ยวก"น เพราะว�าการทุ��พน"กงานทุกค์นปฏิ บ"ต งานให!เป/นมาตรฐานเด�ยวก"นเพ)�อทุ��จะล้ดการค์วบค์ม ล้ดการสิ่)�อสิ่ารล้งได! การ

7

Operating core

Strategic apex

Support staff

Middle line

Techno structure

ตรวจสิ่อบ การด�แล้ การค์วบค์มก8ทุ7าได!ง�ายข�6น หร)อฝ่=ายบร หารระด"บกล้าง Middle line อยากจะแยกต"วเองเป/นอ สิ่ระ อยากแบ�งพรรค์แบ�งพวก เพ)�อ จะได!ทุ7างานแล้ะสิ่ามารถึค์วบค์มการสิ่"�งการการด7าเน นงานฝ่=ายตนเองได!เต8มทุ�� ม�อ7านาจเต8มทุ�� สิ่�วนฝ่=ายเจ!าหน!าทุ��ปฏิ บ"ต งานหล้"ก (Operating core) ก8ทุ7างานตามหล้"กว ชาช�พเขา ทุ7างานอย�างอ สิ่ระ เพราะต!องการให!ฝ่=ายบร หารค์วบค์มเขาน!อยล้ง

ล้"กษณะของโค์รงสิ่ร!าง 1.ถึ!าการค์วบค์มงานอย��ทุ��บค์ล้ากรทุ��ทุ7างานเป/นแกน

หล้"กในองค์�การ ม�การกระจายอ7านาจการต"ดสิ่ นใจ องค์�การม�ร�ปแบบเป/นองค์�การว ชาช�พ ทุ��เร�ยกว�า professional

bureaucracy เช�น มหาว ทุยาล้"ยค์นทุ��เป/นแกนหล้"ก ค์นค์มทุ"6งหมดค์)ออาจารย� แล้ะเป/นค์นค์วบค์มการด7าเน นงานในมหาว ทุยาล้"ยทุ"6งหมด หร)อในโรงพยาบาล้ หมอหร)อแพทุย�จะเป/นค์นค์มทุ"6งหมด เป/นค์นทุ��เปล้��ยน input เป/น output

เพราะฉะน"6นองค์�การว ชาช�พจะม�ล้"กษณะเป/นค์นค์มงานทุ"6งหมด ทุ7างานในล้"กษณะว ชาช�พ ค์นทุ��ทุ7างานจะต!องเร�ยนมา ฝ่>กฝ่น อบรมอย�างเป/นม)ออาช�พ ทุ7างานอย�างเป/นม)ออาช�พ ต"วอย�าง หมอเร�ยนมา 7 ป?กว�าจะได!ใบว ชาช�พ หร)อสิ่7าน"กงานทุนายค์วามม�ล้"กษณะเป/นม)ออาช�พ หร)อบร ษ"ทุร"บตรวจสิ่อบบ"ญช� ต!องม�การเร�ยนมาโดยตรง

2.ถึ!าผู้�!บร หารสิ่�งสิ่ดเป/นผู้�!น7า การค์วบค์มงานรวมศ�นย�องค์�การจะม�ล้"กษณะโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�าย (Simple

structure) เช�น องค์�การทุ��ต" 6งมาใหม� ๆ หร)อร!านขายของเล้8ก ๆ ร!านขายก@วยเต�Aยว จะม�เจ!าของร!านเป/นผู้�!น7า ค์)อเจ!าของ

8

ร!านก@วยเต�Aยว เจ!าของร!านจะค์วบค์มทุกอย�าง แล้ะงานของเขาน"6นม�ล้"กษณะโค์รงสิ่ร!างเร�ยบง�าย

3.ถึ!าผู้�!บร หารระด"บกล้างเป/นผู้�!ค์วบค์มงาน องค์�การจะแบ�งออกเป/นหน�วยงานอ สิ่ระ ม�โค์รงสิ่ร!างแบ�งเป/นแผู้นก (Divisional structure) เช�น บร ษ"ทุทุ��ม�ผู้ล้ ตภ"ณฑ์�หล้ากหล้ายแล้!วก8แบ�งแผู้นกออกเป/นประเภทุผู้ล้ ตภ"ณฑ์� เช�น บร ษ"ทุย�น ล้�เวอร�ผู้ล้ ตพวกสิ่ นค์!าประเภทุอปโภค์บร โภค์ จ�งม�แผู้นกยาสิ่�ฟั:น แผู้นกผู้งซั"กฟัอก

4.ถึ!าองค์�การใดม�น"กว เค์ราะห�เป/นแกนน7า การค์วบค์มจะม�ล้"กษณะเป/นมาตรฐานเด�ยวก"น โค์รงสิ่ร!างองค์�การจะเป/นแบบเค์ร)�องจ"กร (Machine bureaucracy) ต"วอย�างโรงงานผู้ล้ ตรถึยนต�การทุ7างานจะเป/นมาตรฐานเด�ยวก"นทุ"6งหมด ม�กฎ ระเบ�ยบมาก

5.ถึ!าในสิ่ถึานการณ�ทุ��พน"กงานช�วยอ7านวยการเป/นผู้�!ค์วบค์มงานในล้"กษณะต�างก8ปร"บเข!าหาก"น เม)�อน"6นล้"กษณะองค์�การเป/นแบบช"�วค์ราว (Adhocracy) ต"วอย�าง การสิ่ร!างภาพยนตร� ก8ม�การรวมค์นแต�ล้ะค์นทุ��ม�ค์วามช7านาญเฉพาะด!านมารวมก"น ทุ7างานเสิ่ร8จก8สิ่ล้ายต"วออกไป ต�างค์นต�างก8กล้"บไปทุ��อย��เด มตนเอง เม)�อจะผู้ล้ ตภาพยนตร�เร)�องใหม�ก8กล้"บมาอ�ก

ล�กษณีะโคำรงสุร%�ง 5 อย!�ง 1)โคำรงสุร%�งแบบเร�ยบง!�ย (Simple

structure) ประกอบไปด!วย 2 สิ่�วน - Strategic apex ผู้�!ปฏิ บ"ต งานสิ่�งสิ่ด-Operating core พน"กงาน

9

Middle line ไม�ค์�อยม� ต"วอย�างร!านขายก@วยเต�Aยวจะม�เจ!าของร!านแล้ะพน"กงานขายก@วยเต�Aยวเทุ�าน"6น ในโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�ายน"6นผู้�!บร หารระด"บสิ่�งจะม�บทุบาทุมาก แล้ะทุ7าหน!าทุ��ค์วบค์ม ประสิ่านงาน โดยตรงก"บล้�กน!อง สิ่�วนการแบ�งหน�วยงานภายในแบ�งตามหน!าทุ�� เช�น ค์นล้!างจาน ร"บออร�เดอร� เสิ่ ร�ฟั เพราะฉะน"6นการแบ�งงานก8แบ�งแยกตามหน!าทุ�� ล้"กษณะโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�ายจะรวมอ7านาจไว!ทุ��ผู้�!บร หารระด"บสิ่�งเพ�ยงค์นเด�ยว หร)อต"วอย�างสิ่7าน"กงานทุ��เพ �งสิ่ร!างข�6นมาใหม� เปล้��ยนแปล้งได!ตล้อดเวล้า

โค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�ายน�6จะม�ล้"กษณะ-ซั"บซั!อนน!อย (down in complexity)

-ค์วามเป/นทุางการม�น!อย -การต"ดสิ่ นใจอย��ทุ��ผู้�!บร หารระด"บสิ่�ง

แผู้นผู้"งโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�าย

จดแข8งของโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�าย ค์)อ-ค์วามเร�ยบง�าย-เร8ว ย)ดหย�น ค์�าใช�จ�ายต7�า -ตรวจสิ่อบง�าย ช"ดเจน-เปDาหมายช"ดเจน

10

เจ!าของร!าน

พน"กงานการเง น

พน"กงานค์มสิ่ต8อก

พน"กงานบ"ญช�

พน"กงานขาย

-ปร"บเปล้��ยนง�าย จดอ�อนโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�าย ค์)อ-การน7าไปใช!ม�จ7าก"ด ไม�เพ�ยงพอเม)�อองค์�กรม�ขนาดใหญ�

ข�6น-อ7านาจตกอย��ทุ��ค์นๆ เด�ยว ซั��งอาจใช!อ7านาจในทุางทุ��ผู้ ด-เป/นโค์รงสิ่ร!างทุ��เสิ่��ยงมากทุ��สิ่ด ต"วอย�าง เจ!าของร!าน

เสิ่�ยช�ว ตองค์�การอาจจะต!องเล้ กล้!มไปเม)�อไหร�จ�งใช!ร�ปแบบโค์รงสิ่ร!างแบบเร�ยบง�าย -เม)�อองค์�การม�ขนาดเล้8ก ม�ค์นงานน!อย-เม)�อก�อต"6งองค์�การใหม�ๆ -เม)�อสิ่ภาพแวดล้!อมเร�ยบง�ายแล้ะไม�เป/นพล้ว"ต-เม)�อองค์�การเผู้ช ญภาวะว กฤต-เม)�อผู้�!บร หารระด"บสิ่�งเป/นเจ!าขององค์�การ

2)องคำ ก�รแบบเคำร)�องจั�กร (Machine

bureaucracy) ม�ล้"กษณะค์)อ องค์�การแบบน�6จะจ"ดกล้�มเป/นแผู้นกทุ��ม�หน!าทุ��ต�างก"น

แล้!วอ7านาจการบ"งค์"บบ"ญชารวมศ�นย� การต"ดสิ่ นใจจะผู้�านไปตามสิ่ายการบ"งค์"บบ"ญชา เป/นโค์รงสิ่ร!างทุ��จ7าแนกรายล้ะเอ�ยดม�มาตรฐานการทุ7างานก7าหนดไว!ช"ดเจน แล้!วม�กระบวนการทุ7างานทุ��เป/นมาตรฐานเพ)�อทุ��จะทุ7าให!สิ่ะดวกในการค์วบค์มงาน

ล้"กษณะสิ่7าค์"ญขององค์�การแบบเค์ร)�องจ"กร-งานน"6นม�ล้"กษณะงานทุ��เป/นก จว"ตร-ม�กฎ ระเบ�ยบมาก เพราะว�าจ7านวนค์นมาก

11

-ม�การจ"ดกล้�มงานเป/นแผู้นก ๆ ม�หน!าทุ��ต�างๆ ก"น เช�น แผู้นกสิ่� แผู้นกช�วงล้�าง แผู้นกต"วถึ"งรถึยนต� แผู้นกเค์ร)�องยนต� แผู้นกอปกรณ�ภายในรถึยนต�

-ม�การรวมศ�นย�อ7านาจ -การต"ดสิ่ นใจเป/นไปตามสิ่ายการบ"งค์"บบ"ญชา -ก จกรรมงานหล้"กแล้ะงานช�วยด7าเน นการแตกต�างก"น

มาก ก จกรรมงานหล้"กค์)องานผู้ล้ ต อย��ก"บอปกรณ�เค์ร)�องม)อ งานหล้"กค์)อสิ่ายงานเช งเทุค์น ค์ ม�หน!าทุ��ในการก7าหนดระบบสิ่ายพานต�างๆ หร)อเป/นค์นว เค์ราะห�งานด�ว�างานไหนทุ7าก�อน งานไหนทุ7าหล้"ง

ล้"กษณะของ The Machine Bureaucracy จะม�องค์�ประกอบทุ"6ง 5 สิ่�วนเต8มร�ปแบบค์)อ Strategic apex ม� Middle line เยอะ ม� Operating core ใหญ� แล้ะม� Techno structure ใหญ� ม�Support staff

Machine Bureaucracy ม�ประธานบร ษ"ทุ รองประธานบร ษ"ทุ แล้!วจะแบ�งเป/นฝ่=ายต�างๆแต�ล้ะฝ่=ายแบ�งตามหน!าทุ��แล้!วแต�ล้ะฝ่=ายจะแบ�งเป/นแผู้นกย�อยอ�กหล้ายแผู้นกด!วยก"น ล้"กษณะแผู้นภ�ม จะแบ�งแยกเป/นย�อยๆ จ7านวนมาก

จดแข8งของโค์รงสิ่ร!าง Machine Bureaucracy ค์)อ-ม�ประสิ่ ทุธ ภาพสิ่�ง-ล้ดการซั76าซั!อนในการใช!ค์นแล้ะเค์ร)�องม)ออปกรณ�ต�างๆ -พน"กงานม�ค์วามพ�งพอใจในค์วามเทุ�าเทุ�ยมก"น -กฎ ระเบ�ยบสิ่ามารถึทุดแทุนการต"ดสิ่ นใจทุางการ

จ"ดการ การต"ดสิ่ นใจจะเป/นแบบรวมศ�นย�

12

-การทุ7างานเป/นมาตรฐานม�ค์วามเป/นทุางการสิ่�ง ด"งน"6นจ�งไม�ค์�อยจ7าเป/นต!องใช!ผู้�!ต"ดสิ่ นใจทุ��ม�ค์วามเช��ยวชาญหร)อค์วามช7านาญงานสิ่�ง

จดอ�อนค์)อ -หน�วยงานย�อย ม"กจะม�ป:ญหาข"ดแย!งก"นภายใน เช�น

ฝ่=ายผู้ล้ ตข"ดแย!งก"บฝ่=ายบ"ญช� เพราะว�าแต�ล้ะฝ่=ายก8ม�เปDาหมายเป/นของตนเอง

-ย�ดถึ)อเปDาหมายของหน�วยงานย�อยมากกว�าถึ)อเปDาหมายขององค์�การ ค์)อย�ดยอดขายมากกว�าจะย�ดเปDาหมายขององค์�การ

-ย�ดต ดก"บกฎ ระเบ�ยบมากเก นไป ทุ7าให!ปร"บเปล้��ยนยากแล้ะทุ7าให!พน"กงานไม�ม�ค์วามค์ ดร เร �มสิ่ร!างสิ่รรค์�

เม)�อไหร�ค์วรจะใช!ร�ปแบบองค์�การแบบเค์ร)�องจ"กร-องค์�การม�ขนาดใหญ� -องค์�การทุ��อย��ในสิ่ภาพแวดล้!อมทุ��ค์งทุ��แล้ะไม�ซั"บซั!อน

ค์)อสิ่ภาพแวดล้!อมต!องม�ค์วามแน�นอนสิ่�ง ไม�แน�นอนต7�า -ค์วามร� !ทุ��ใช!ประกอบด!วยงานทุ��ม�ล้"กษณะเป/นก จว"ตรทุ��

สิ่ามารถึทุ7าให!เป/นมาตรฐานได! 3)องคำ ก�รวิ�ช�ช�พ The professional

bureaucracy -เป/นองค์�การทุ��ใช!ผู้�!ทุ��ม�ค์วามช7านาญเฉพาะด!านเช�น

แพทุย� น"กบ"ญช� อาจารย� ว ศวกร ล้"กษณะงานจะซั"บซั!อนมาก เพราะฉะน"6นต!องจ7าเป/นต!องใช!ผู้�!เช��ยวชาญปฏิ บ"ต งานแล้ะได!ร"บการฝ่>กฝ่นมานาน การทุ7างานต!องกระจายอ7านาจ ผู้�!

13

บร หารระด"บกล้างจะไม�ได!ร"บการพ"ฒนามากน"ก เน)�องจากไม�ม�ค์วามจ7าเป/น

อย�างเช�น ในองค์�การแบบว ชาช�พ เช�นในมหาว ทุยาล้"ย ค์ณบด�ไม�สิ่ามารถึสิ่"�งอาจารย�ได! เพราะว�า ค์ณะบด�เป/นผู้�!บร หารระด"บกล้าง ผู้�!บร หารระด"บกล้างก8ไม�ม�ค์วามจ7าเป/น บางมหาล้"ยน"6นไม�ม�ใค์รอยากเป/นค์ณบด�อยากเป/นแค์�อาจารย�เพราะว�าการทุ7างานจะ flexible มากกว�า การเป/นค์ณบด�ค์)อการทุ��จะต!องมาทุ7างานตามกฎ ระเบ�ยบเทุ�าน"6นเอง

-ม�ประสิ่ ทุธ ภาพจากการทุ7างานเป/นมาตรฐาน (Standardization)

-รวมล้"กษณะของการทุ7างานเป/นมาตรฐานแล้ะการกระจายอ7านาจ (Decentralization) เข!าด!วยก"น

-ในองค์�การแบบว ชาช�พน"6น specialization เก ดจากทุ"กษะสิ่�วนบค์ค์ล้มากกว�าเก ดจากการแบ�งงานก"นทุ7า เช�น อาจารย�สิ่อนว ชาองค์�การ เพราะว�าอาจารย�เร�ยนมาทุางด!านน�6 ซั��งต�างองค์�การแบบเค์ร)�องจ"กรทุ��ค์วามช7านาญงานเก ดจากการแบ�งงานก"นทุ7า

จดแข8ง(Strengths) ขององค์�การว ชาช�พค์)อ -สิ่ามารถึทุ7างานเฉพาะด!านทุ��ต!องอาศ"ยทุ"กษะของม)อ

อาช�พได!อย�างม�ประสิ่ ทุธ ภาพพอ ๆ ก"บโค์รงสิ่ร!างแบบเค์ร)�องจ"กร

-ม�การกระจายอ7านาจการต"ดสิ่ นใจให!ผู้�!ปฏิ บ"ต งานม�ค์วามเป/นอ สิ่ระในการทุ7างาน

14

จดอ�อน (Weakness ) ขององค์�การว ชาช�พ -หน�วยงานย�อยม�แนวโน!มทุ��จะข"ดแย!งก"น เพราะว�าต�าง

หน�วยงานต�างก8ม�งหว"งทุ��จะบรรล้ว"ตถึประสิ่งค์�ของหน�วยงานตนเอง

-ผู้�!เช��ยวชาญต!องปฏิ บ"ต ตามกฎ ระเบ�ยบ ข!อบ"งค์"บ ทุ��ได!ก7าหนดไว!ตามมาตรฐานว ชาช�พ ถึ!ากฎระเบ�ยบน"6นไม�ย)ดหย�นหร)อว�าปร"บยากก8จะทุ7าให!องค์�การไม�สิ่ามารถึบรรล้ว"ตถึประสิ่งค์�ได!

-ผู้�!บร หารระด"บสิ่�งสิ่ล้ะอ7านาจในการทุ7างานเม)�อไหร�ค์วรจะใช!โค์รงสิ่ร!างแบบว ชาช�พ-องค์�การขนาดใหญ�-อย��ในสิ่ภาพแวดล้!อมทุ��ซั"บซั!อนแล้ะค์งทุ��-การทุ7างานม�ล้"กษณะเป/นก จว"ตร โดยใช!ค์วามร� !ใน

ว ชาช�พ4)โคำรงสุร%�งแบ!งเปั.นแผนก (Divisional

structure) หร)อเร�ยกว�าโค์รงสิ่ร!างแบบสิ่าขา ม�การแยกโค์รงสิ่ร!างระด"บ middle line ออกเป/นโค์รงการย�อย ๆ หล้ายๆ องค์�การแล้!วก8ถึ�กโยงไว!อย�างหล้วม ๆ ก"บสิ่7าน"กงานใหญ� องค์�การย�อยจะทุ7างานอ สิ่ระเป/นต"วของต"วเอง โค์รงสิ่ร!างขององค์�การย�อยแยกต�างหากจากองค์�การใหญ� ค์วามสิ่"มพ"นธ�ของน"กบร หารระด"บกล้างก"บระด"บสิ่�งม�มาก องค์�การย�อยจะเก ดข�6นก"บน"กบร หารระด"บกล้าง

จดแข8งของโค์รงสิ่ร!างแบ�งเป/นแผู้นก-มอบค์วามร"บผู้ ดชอบอย�างเต8มทุ��ให!ก"บผู้�!จ"ดการแผู้นก

ต�าง ๆ ในสิ่�วนการผู้ล้ ตแล้ะบร การ

15

-สิ่ามารถึตรวจสิ่อบได!-ม�งเน!นผู้ล้ล้"พธ�มากกว�าองค์�การแบบเค์ร)�องจ"กร -พน"กงานในหน�วยงานกล้างปล้อดจากการทุ7างานประจ7า

ว"นแล้ะสิ่ามารถึทุ��จะให!ค์วามสิ่นใจก"บการวางแผู้นระยะยาว หร)อกล้ยทุธ�ขององค์�การได!

-ค์วามเป/นอ สิ่ระของแผู้นกทุ7าให!ง�ายต�อการฝ่>กอบรมแล้ะพ"ฒนาผู้�!จ"ดการทุ"�วไปของแผู้นก

-เน)�องจากแต�ล้ะแผู้นกม�ค์วามเป/นอ สิ่ระ หากแผู้นกใดทุ7างานขาดประสิ่ ทุธ ผู้ล้ ก8จะสิ่�งผู้ล้กระทุบต�อสิ่�วนรวมค์�อนข!างน!อย เช�นยาสิ่�ฟั:นขายไม�ด� แต�ผู้งซั"กฟัอกขายด� องค์�การใหญ�ก8ย"งอย��ได!

-แผู้นกต�างๆ จะสิ่ร!างธรก จทุ��สิ่ามารถึเล้�6ยงตนเองได! ซั��งทุ7าให!ม�ค์วามร"บผู้ ดชอบตรวจสิ่อบได!

-องค์�การทุ��ม�ขนาดใหญ�ก8จะม�ประโยชน�เพราะว�าโค์รงสิ่ร!างองค์�การแบบน�6ทุ7าให!ประหย"ดในการวางแผู้น ประหย"ดต!นทุน ม�การกระจายค์วามเสิ่��ยง ประหย"ดในการใช!ทุ��ปร�กษาด!านกฎหมาย

จดอ�อน ของโค์รงสิ่ร!างแบ�งเป/นแผู้นก-เห8นค์วามสิ่7าค์"ญของเปDาหมายของหน�วยงานย�อยของ

ต"วเองมากกว�าเปDาหมายรวมขององค์�การ-การใช!ทุร"พยากรแล้ะก จกรรมบางอย�างซั76าซั!อนก"น ค์�าใช!

จ�ายสิ่�ง แล้ะม�ประสิ่ ทุธ ภาพล้ดล้ง -ทุ7าให!เก ดค์วามข"ดแย!งได!ง�าย สิ่ �งจ�งใจให!แผู้นกต�างๆ

ประสิ่านงานก"นม�น!อยแล้ะม"กจะแก�งแย�งทุร"พยากรสิ่�วนกล้างก"น เน)�องจากทุร"พยากรสิ่�วนกล้างต!องใช!ร�วมก"น

16

-ค์วามอ สิ่ระม�ข!อจ7าก"ด เพราะต!องอย��ภายใต!นโยบายของสิ่7าน"กงานใหญ�

-ม�ป:ญหาในการถึ�ายโอนบค์ล้ากรข!ามหน�วยงาน -หน�วยงานย�อยอาจเป/นค์��แข�งก"นเอง ซั��งม�ผู้ล้ต�อการ

พ"ฒนาสิ่ นค์!า เม)�อไหร�จ�งจะใช!โค์รงสิ่ร!างองค์�การแบบแผู้นก -เม)�อองค์�การม�งเน!นค์วามหล้ากหล้ายของสิ่ นค์!าแล้ะ

ตล้าด -เม)�อองค์�การม�ขนาดใหญ�แล้ะม�อปสิ่รรค์ในการประสิ่าน

งาน-เม)�อเทุค์โนโล้ย�ทุ��ใช!ในองค์�การสิ่ามารถึจ7าแนกออกเป/น

สิ่�วน ๆ ได!-เม)�อสิ่ภาพแวดล้!อมไม�ซั"บซั!อนมากน"กแล้ะไม�

เปล้��ยนแปล้งเร8วมาก 5)องคำ ก�รแบบช��วิคำร�วิ (The adhocracy )

-ม�ผู้�!เช��ยวชาญมารวมต"วก"นเป/นทุ�ม เพ)�อให!การทุ7างานบรรล้ผู้ล้

-ไม�ม�สิ่ายการบ"งค์"บบ"ญชา ไม�ม�การแบ�งเป/นแผู้นกหร)อฝ่=าย กฎ ระเบ�ยบม�น!อย ว ธ�การทุ7างานทุ��เป/นมาตรฐานเด�ยวก"นม�น!อย ม�ค์วามแตกต�างทุางแนวราบมาก ค์วามแตกต�างทุางแนวด �งม�น!อย

-ค์วามเป/นทุางการม�น!อย ม�การกระจายอ7านาจมาก ม�ค์วามย)ดหย�นสิ่�ง ม�ค์วามร"บผู้ ดชอบสิ่�ง ต"วอย�างให!น�กถึ�งทุ�านม!ยทุ��เป/นผู้�!ก7าก"บภาพยนตร� เขาจะน7าม)ออาช�พทุางด!านสิ่ค์ร ป ผู้�!ก7าก"บด�แล้ ด�ไซัเนอร� ด�แล้เสิ่)6อผู้!า ช�างกล้!อง เม)�อทุ7างาน

17

น"6นไม�ม�ล้7าด"บช"6นการบ"งค์"บบ"ญชา ทุกค์นทุ7าตามอาช�พอย�างม)ออาช�พ

-อ7านาจตกอย��ก"บผู้�!ทุ��ม�ค์วามเช��ยวชาญสิ่�งในทุ�ม โดยไม�ค์7าน�งถึ�งต7าแหน�งงาน

-การประสิ่านงานระหว�างสิ่มาช กในทุ�มโดยการปร"บต"วเข!าหาก"น

-สิ่มาช กในทุ�มงานม�ค์วามเป/นอ สิ่ระในการทุ7างาน ร�ปร�างของ The adhocracy

The adhocracy ค์)อเม)�อองค์�การข!างล้�างทุ7างานเสิ่ร8จแล้!วก8สิ่ล้ายต"ว เม)�อม�งานใหม�ก8ฟัอร�มต"วข�6นมาอ�กแล้!วสิ่ล้ายต"วอ�ก เป/นอย�างน�6เร)�อยๆ

จดแข8งขององค์�การแบบช"�วค์ราว -สิ่ามารถึตอบสิ่นองได!อย�างรวดเร8วต�อการ

เปล้��ยนแปล้งแล้ะนว"ตกรรมใหม�ๆ หร)อตอบสิ่นองต�างสิ่ �งแวดล้!อมได!ด�

-องค์�การสิ่ามารถึปร"บต"วได!อย�างด� แล้ะม�ค์วามค์ ดสิ่ร!างสิ่รรค์� ค์นม�อ สิ่ระในการทุ7างานอย�างเต8มทุ��

จดอ�อนองค์�การแบบช"�วค์ราว -เก ดค์วามข"ดแย!ง-อ7านาจหน!าทุ��แล้ะค์วามร"บผู้ ดชอบไม�ช"ดเจน-ขาดข!อได!เปร�ยบในกรทุ7างานทุ��เป/นมาตรฐาน

18

-ทุ7าให!เก ดค์วามกดด"นทุางสิ่"งค์มแล้ะจ ตว ทุยาแก�สิ่มาช กในทุ�ม(กรณ�เข!าทุ7างานใหม�)

-เป/นองค์�การทุ��ด!อยประสิ่ ทุธ ภาพ เพราะเน)�องจากการทุ7างานไม�เร8ว การทุ7างานช!า

เม)�อไหร�จ�งจะใช!โค์รงสิ่ร!างองค์�การแบบช"�วค์ราว ข�6นอย��ก"บ

-กล้ยทุธ� ถึ!ากล้ยทุธ�ม�ค์วามหล้ากหล้ายเปล้��ยนแปล้งแล้ะม�ค์วามเสิ่��ยงสิ่�ง ก8ค์วรใช!องค์�การแบบช"�วค์ราว

- เทุค์โนโล้ย� ถึ!าเทุค์โนโล้ย�ไม�เป/นก จว"ตร ค์วามเป/นทุางการน!อย ซั"บซั!อนต!องอาศ"ยค์วามเช��ยวชาญหร)อทุ"กษะหล้ายอย�างในการทุ7างาน ก8ใช!องค์�การแบบช"�วค์ราว

-สิ่ภาพแวดล้!อม ถึ!าสิ่ภาพแวดล้!อมม�ล้"กษณะเป/นพล้ว"ตแล้ะซั"บซั!อนทุ7านายไม�ได! ม�ล้"กษณะของงานทุ��เป/นนว"ตกรรม ค์)อใช!แนวทุางใหม�ๆ ในการทุ7างานก8ใช!กล้ยทุธ�องค์�การแบบช"�วค์ราว

-ช�วงช�ว ตขององค์�การ ถึ!าอย��ในช�วงต!น ๆ ของวงจรช�ว ตองค์�การก8ใช!องค์�การแบบช"�วค์ราว

องคำ ก�รแบบช��วิคำร�วิ adhocracy แบ!งออกเปั.น1.องคำ ก�รแบบเมต่ร�กซ์ (the matrix) เป/นร�ป

แบบทุ��น ยมมาก เม)�อเขาน7าไปใช!จะใช!ค์��ก"บร�ปแบบเด ม แค์�น7าเมตร กซั�มาเสิ่ร มก"บแบบเด ม

ร�ปแบบเมตร กซั� น�6เม)�อองค์�การม�โค์รงการใหม� องค์�การจะมอบหมายให!ผู้�!เช��ยวชาญจากแผู้นกต�าง ๆ ทุ7างานร�วมก"น

19

ในล้"กษณะเป/นทุ�ม โดยม�ห"วหน!าโค์รงการเป/นผู้�!น7า (เมตร กซั� น�6น ยมมามากกว�า 20 ป?แล้!ว) ต"วอย�าง มหาว ทุยาล้"ย บร ษ"ทุโฆษณา แล้ะงานบ"นเทุ ง

ต"วอย�างบร ษ"ทุเก��ยวก"บการบ น จะม�แผู้นกด"6งเด มอย�� ค์)อ ม�แผู้นกออกแบบทุางว ศวกรรม ม�การผู้ล้ ตในโรงงาน ฝ่=ายบร หารสิ่"ญญา ฝ่=ายจ"ดซั)6อ ฝ่=ายบ"ญช� แล้ะฝ่=ายบค์ค์ล้ น��ค์)อแผู้นกด"6งเด มของบร ษ"ทุ

ด"งน"6น เม)�อบร ษ"ทุน�6ม�โปรเจกต�ใหม�ข�6นมาค์)อแอล้ฟั=าโปรเจกต� เป/นโค์รงการช)�อว�าโค์รงการแอล้ฟั=า บร ษ"ทุน�6จะไม�ร"บค์นใหม�แต�ด�งค์นๆหน��งทุ��เป/นผู้�!เช��ยวชาญมาจากฝ่=ายออกแบบ แล้!วด�งค์นๆหน��งมาจากฝ่=ายโรงงาน ด�งค์นๆหน��งมาจากฝ่=ายสิ่"ญญา ด�งค์นๆหน��งมาจากฝ่=ายจ"ดซั)6อ แล้ะอ�กค์นๆหน��งมากจากฝ่=ายบ"ญช� แล้ะอ�กค์นๆหน��งมาจากฝ่=ายบค์ค์ล้ ค์นทุ��ด�งมาทุ"6งหมดเป/นผู้�!เช��ยวชาญ หร)อค์นเก�งในแต�ล้ะแผู้นกมาทุ7างานในโค์รงการแอล้ฟั=า

เม)�อโค์รงการแอล้ฟั=าด7าเน นภารก จเสิ่ร8จสิ่ามารถึบรรล้ผู้ล้จดม�งหมายไปแล้!ว ค์นแต�ล้ะค์นทุ��ด�งมาก8กล้"บไปอย��แผู้นกด"6งเด มของต"วเอง ในขณะเด�ยวก"นถึ!าบร ษ"ทุม�โปรเจกใหม�เข!ามาอ�กแต�โค์รงการแอล้ฟั=าย"งด7าเน นภารก จไม�เสิ่ร8จ ด"งน"6นโค์รงการใหม�ซั��งอาจจะช)�อว�าโค์รงการเบต!า ก8ด�งค์นมาจากแต�ล้ะแผู้นกเพ)�อมาทุ7างานให!ก"บโค์รงการในขณะเด�ยวก"นถึ!าม�งานอ)�นอ�กก8ทุ7าแบบเด�ยวก"นอ�ก

ล้"กษณะสิ่7าค์"ญขององค์�การแบบเมตร กซั�ค์)อ-พน"กงานในองค์�การแบบเมตร กซั�ม�นาย 2 ค์น ค์)อ

ห"วหน!าแผู้นกด"6งเด ม แล้ะห"วหน!าโค์รงการทุ��เก ดข�6นใหม�

20

ฉะน"6นเม)�อม�นาย 2 ค์นเม)�อรายงานผู้ล้การทุ7างานก8รายงานไปทุ��นายทุ"6ง 2 ค์น

-ห"วหน!าโค์รงการม�อ7านาจสิ่"�งการจากพน"กงานจากแผู้นกต�างๆ ได!ในเร)�องทุ��สิ่7าค์"ญก"บเปDาหมายของโค์รงการ

-สิ่�วนการต"ดสิ่ นใจเก��ยวก"บการเล้)�อนช"6น การข�6นเง นเด)อน การประเม นผู้ล้งานประจ7าป?จะเป/นหน!าทุ��แล้ะค์วามร"บผู้ ดชอบของห"วหน!าแผู้นกด"6งเด ม ไม�ใช�ผู้�!จ"ดการโค์รงการ

เม)�อไหร�จ�งค์วรใช!องค์�การแบบเมตร กซั�-ม�ค์วามกดด"นจากสิ่ภาพแวดล้!อมทุ��สิ่7าค์"ญมากกว�า 2

อย�าง ย �งถึ!าม�โปรเจกมากย �งม�สิ่ภาพแวดล้!อมทุ��แตกต�างมาก -แผู้นกต�างๆ ม�การพ��งพาอาศ"ยก"น เน)�องจากโปรเจกต�

ไม�ม�ล้7าด"บช"6นการบ"งค์"บบ"ญชา ค์นทุ��ทุ7างานในโปรเจกต�จะน7าทุร"พยากรในแผู้นกเด มมาใช!ในโปรเจกต�เป/นการประหย"ดการใช!ทุร"พยากรร�วมก"นแล้ะประหย"ดก7าล้"งค์น ไม�ต!องจ!างแรงงานเพ �ม

-ต!องการประหย"ดในการใช!ทุร"พยากรภายในร�วมก"น องคำ ก�รแบบเมต่ร�กซ์ ม� 2 ร0ปัแบบได%แก! -แบบช"�วค์ราว (The temporary matrix)

หมายค์วามว�าม�การด�งค์นจากแผู้นกต�างๆ ทุ�มงานน"6นจะอย��แค์�อายโปรเจกต�เทุ�าน"6น เม)�อโปรเจกต�จบก8จะกล้"บมาทุ7างานด"6งเด ม

-แบบถึาวร (The Permanent matrix) หมายค์วามว�าโค์รงการม�อย��นานมาก เช�นโค์รงการปร ญญาโทุของน"กศ�กษา จะม�นานมากค์)อร"บทุกป? ตราบใดทุ��ม�น"กศ�กษาก8จะร"บน"กศ�กษาเร)�อยๆ

21

จดแข8งของเมตร กซั� ค์)อ-เอ)6อต�อการประสิ่านแล้ะการสิ่)�อสิ่ารในองค์�การ เพราะ

ว�าการสิ่)�อสิ่ารจะทุ7าได!ง�ายมาก เน)�องจากพน"กงานทุ��อย��ในโค์รงการมาจากต�างแผู้นกก"น จะสิ่)�อสิ่ารก"นโดยตรง ข!อม�ล้ต�างๆ ทุ��อย��ในแผู้นกก8ถึ�กถึ�ายทุอดไปย"งโค์รงการได!เต8มทุ��

-ม�การจ"ดผู้�!เช��ยวชาญในโค์รงการต�างๆ ได!อย�างม�ประสิ่ ทุธ ภาพ เน)�องจากค์นทุ��ด�งเข!ามาทุ7างานในเมตร กซั�น"6นเป/นค์นเก�ง

-ม�การประหย"ดการใช!ทุร"พยากร ไม�ต!องจ"ดหาทุร"พยากรใหม� น7าทุร"พยากรจากแผู้นกด"6งเด มมาใช!ภายในโค์รงการ ทุ7าให!ม�การใช!ทุร"พยากรอย�างม�ประสิ่ ทุธ ภาพ

-ตอบสิ่นองการเปล้��ยนแปล้งของสิ่ภาพแวดล้!อม เพราะว�าค์นในเมตร กซั�ทุ7างานในล้"กษณะทุ�มงานการปร"บต"วค์�อนข!างทุ��จะง�ายมาก ค์นทุ��อย��ในทุ�มไม�ม�ล้7าด"บช"6นการบ"งค์"บบ"ญชา ต�างค์นต�างทุ7างานโดยปร�กษาร�วมก"น

-ร"กษาค์วามสิ่มดล้ระหว�างค์วามต!องการของล้�กค์!าในการค์วบค์มค์�าใช!จ�ายแล้ะการค์วบค์มประสิ่ ทุธ ภาพแล้ะพ"ฒนาข�ดค์วามสิ่ามารถึทุางเทุค์น ค์ น"�นค์)อเมตร กซั�สิ่ามารถึตอบสิ่นองค์วามต!องการของล้�กค์!าแล้ะค์วามต!องการขององค์�การ

-ม�การเพ �มแรงจ�งใจโดยให!สิ่ภาพแวดล้!อมทุ��เป/นประชาธ ปไตย ซั��งเป/นทุ��พอใจของพน"กงานว ชาช�พ ทุ�มงานน"6นจะม�ล้"กษณะของประชาธ ปไตยค์�อนข!างมาก พน"กงานจะพอใจทุ��ม�โอกาสิ่แสิ่ดงค์วามร� !ค์วามสิ่ามารถึพ"ฒนาศ"กยภาพของ

22

ตนเองเต8มทุ�� ม�โอกาสิ่ได!แสิ่ดงค์วามค์ ดร เร �มสิ่ร!างสิ่รรค์�ได!เต8มทุ�� ทุ7าให!พน"กงานม�ค์วามพอใจมากข�6น

จดอ�อนของเมตร กซั�-ม�นาย 2 ค์น ซั��งทุ7าให!เก ดค์วามข"ดแย!ง สิ่ร!างค์วาม

สิ่"บสิ่นในการปฏิ บ"ต งาน สิ่ร!างค์วามกดด"น ซั��งอาจจะน7าไปสิ่��ค์วามข"ดแย!งของผู้�!จ"ดการโค์รงการแล้ะห"วหน!าแผู้นก

-โค์รงการต�างๆ ม�การแย�งช งผู้�!เช��ยวชาญก"น 2.องคำ ก�รแบบคำ0!ขน�น The collateral form

การทุ��องค์�การขนาดใหญ�ก�อต"6ง ผู้�!ประกอบการภายใน“

องค์�การ ซั��งเป/นองค์�การขนาดเล้8กทุ��ต" 6งข�6นอย�างถึาวร ”

ค์วบค์��ไปก"บองค์�การแบบราชการ องค์�การขนาดเล้8กน�6จะเป/นหน�วยธรก จทุ��เป/นอ สิ่ระม�

ทุร"พยากรแล้ะม�แนวค์วามค์ ดของตนเอง ไม�ม�กฎ ระเบ�ยบ แล้ะไม�ต!องผู้�านข"6นตอนของสิ่ายการบ"งค์"บบ"ญชาแบบราชการ ม�ล้"กษณะการด7าเน นงานแบบผู้�!ประกอบการณ� ซั��งค์��ขนานไปก"บองค์�การแบบใหญ�ด"6งเด ม

จดแข8งค์)อ-การทุ7างานขององค์�การขนาดเล้8กจะม�ประสิ่ ทุธ ภาพ จะ

ทุ7าให!เก ดค์วามค์ ดสิ่ร!างสิ่รรค์�แล้ะนว"ตกรรมใหม�ๆ 3.โคำรงสุร%�งแบบเคำร)อข!�ย (The network

structure) องค์�การสิ่�วนกล้างขนาดเล้8กทุ��เช)�อมโยงก"บองค์�การอ)�น

เพ)�อปฏิ บ"ต งานในสิ่ายงานการผู้ล้ ต การแจกจ�ายสิ่ นค์!า การตล้าด หร)อเจ!าหน!าทุ��อ)�นๆ ทุางธรก จ โดยม�การทุ7าสิ่"ญญาต�อก"น

23

ป:จจบ"นน�6โค์รงสิ่ร!างแบบเค์ร)อข�ายได!ร"บค์วามน ยม ทุ7าให!การจ"ดการม�ค์วามย)ดหย�นมาก ตอบสิ่นองก"บเทุค์โนโล้ย�ใหม�ๆ แฟัช"�นใหม�ๆ การแข�งข"นก"บต�างชาต ได!ในราค์าทุ��ถึ�กกว�า บร ษ"ทุใหญ�ๆ สิ่�วนใหญ�จะใช!ล้"กษณะของ network

structure โดยเฉพาะอเมร กา เช�น บร ษ"ทุผู้ล้ ตเค์ร)�องก�ฬาไนก�6 บร ษ"ทุสิ่�วนกล้างจะม�ขนาดเล้8ก สิ่ายงานการผู้ล้ ตอย��ต�างประเทุศ โดยเฉพาะอย�างย �งอย��ในประเทุศทุ��ค์�าแรงต7�า เพ)�อล้ดต!นทุน ด"งน"6นพวกน�6จะไม�ม�โรงงานในประเทุศ แต�ล้ะอย�างผู้ล้ ตทุ��ต�างประเทุศทุ"6งน"6น เขาได!สิ่ร!างค์วามสิ่"มพ"นธ�ก"บองค์�การอ)�น แล้!วเช)�อมโยงก"บองค์�การอ)�น แล้!วม�การทุ7าสิ่"ญญาจ!างก"น

ล้"กษณะร�ปแบบ network structure ค์)อ

จากภาพข!างบน จะเห8นว�า ตรงกล้างค์)อองค์�กรทุ��เป/นสิ่7าน"กงานใหญ�ทุ��ด�แล้เก��ยวก"บเร)�องเล้8กๆ การวางแผู้น การก7าหนดกล้ยทุธ� ภาษ� กฎหมาย เร)�องอ)�นน"6นให!องค์�การอ)�นร"บไปทุ7าทุ"6งหมด เช�น หน�วยงานโฆษณาก8จ!างหน�วยงานทุ��ม�ค์วามสิ่ามารถึในการโฆษณาร"บไปทุ7า ในเร)�องขายก8จ!างหน�วยงานทุ��เป/นผู้�!แทุนฝ่=ายขายร"บไปทุ7า โรงงานผู้ล้ ตก8อาจจะไปผู้ล้ ตทุ��

24

บร ษ"ทุทุ��ปร�กษาอ สิ่ระ ทุางด!านการว จ"ยแล้ะการพ"ฒนา

กล้�มผู้�!บร หาร

หน�วยงานโฆษณา

โรงงานผู้ล้ ตทุ��ประเทุศเกาหล้�

ผู้�!แทุนฝ่=ายขาย

ประเทุศอ)�นทุ��ทุ7าให!ต!นทุนการผู้ล้ ตถึ�กล้ง เพราะว�าค์�าแรงต7�าล้ง ม�การเช)�อมโยงก"นโดยกล้�มผู้�!บร หารจะเช)�อมโยงก"บผู้�!บร หารในหน�วยงานทุ��ม�การต ดต�อสิ่"มพ"นธ�ก"นด!วย ป:จจบ"นน�6การเช)�อมโยงทุ7าได!ง�ายเพราะว�าม�อ นเทุอร�เน8ต ค์อมพ วเตอร� องค์�การแบบน�6ไม�ได!เหมาะสิ่มก"บทุกองค์�การ ต"วอย�างบร ษ"ทุทุ��ใช!องค์�การร�ปแบบ network structure น�6ค์)อ บร ษ"ทุเสิ่)6อผู้!า ของเด8กเล้�น

ล้"กษณะสิ่7าค์"ญร�ปแบบ network structure ค์)อ -องค์�การสิ่�วนกล้างจะม�ขนาดเล้8ก เพราะว�าม�ขอบข�าย

ของงานเพ�ยงเล้8กน!อย -อาศ"ยองค์�การอ)�น ๆ ในการด7าเน นงานในสิ่�วนต�าง ๆ

เช�น การผู้ล้ ตในโรงงาน การกระจายสิ่ นค์!า หร)อหน!าทุ��อ)�น ๆ -ม�การทุ7าสิ่"ญญาร�วมก"น4.กล�!มที่��ง�น (The task force)

เป/นโค์รงสิ่ร!างช"�วค์ราว ซั��งก�อต"6งข�6นเพ)�อทุ7างานทุ��เฉพาะทุ��ม�ค์วามซั"บซั!อน ซั��งรวมค์นจากหน�วยงานย�อยต�างๆ ไว!ด!วย

ม�ล้"กษณะค์ล้!ายองค์�การเมตร กซั�ช"�วค์ราวขนาดย�อมสิ่มาช กในกล้�มทุ7างานเม)�องานบรรล้ผู้ล้แล้!ว หล้"งจากน"6น

ก8จะสิ่ล้ายต"ว จนกว�าจะเร �มทุ7างานกล้�มใหม� หร)อกล้"บไปหน�วยงานเด มทุ��เค์ยอย�� หร)อออกจากองค์�การ

5.ร0ปัแบบคำณีะกรรมก�ร (The committee form)

ร�ปแบบค์ณะกรรมการ ต!องการใช!ประสิ่บการณ�แล้ะภ�ม หล้"งของค์ณะทุ7างานในการต"ดสิ่ นใจ แล้!วจะต!องน7าค์นทุ��ได!ร"บผู้ล้กระทุบจากการต"ดสิ่ นใจร�วมเป/นค์นค์นหน��งในค์ณะ

25

กรรมการ แล้!วจะใช! committee form เม)�อต!องการกระจายภาระของงานได!อย�างทุ"�วถึ�ง แล้ะบางทุ�จะใช! committee form เม)�อจะเปล้��ยนผู้�!บร หารแล้ะไม�ม�ผู้�!ใดทุ��พร!อมจะเป/นผู้�!น7าองค์�การ เม)�อม�ผู้�!บร หารมาใหม� committee form จะสิ่ล้ายต"วไป เช�นสิ่หภาพแรงงานก8ค์วรให!ค์นในสิ่หภาพแรงงานมาเป/นสิ่มาช กในค์ณะกรรมการด!วย เพราะว�าการด7าเน นงานของค์ณะกรรมการจะสิ่�งผู้ล้ต�อพน"กงานโดยสิ่�วนรวม ด"งน"6นก8ค์วรให!สิ่มาช กจากสิ่หภาพแรงงานมาเป/นสิ่มาช กใน committee ด!วย

6.ร0ปัแบบวิ�ที่ย�ล�ย (The collegial form)

เป/นร�ปแบบทุ��น ยมใช!ในมหาว ทุยาล้"ย ห!องทุดล้อง ว จ"ย หร)อองค์�การว ชาช�พอ)�น ๆ ในมหาว ทุยาล้"ยต!องการต"ดสิ่ นใจเร)�องอะไรต!องประชมอาจารย�ทุ" 6งหมด ค์ณบด�จะไม�ต"ดสิ่ นใจเล้ย แล้ะในการต"ดสิ่ นใจน"6นจะม�ประชาธ ปไตยอย�างเต8มทุ�� ทุกค์นม�สิ่ ทุธ ทุ��จะออกเสิ่�ยงค์นล้ะ 1 เสิ่�ยงม�การกระจายอ7านาจมากทุ��สิ่ด ม�ค์วามเป/นอ สิ่ระสิ่�ง ค์วามเป/นทุางการน!อยทุ��สิ่ด ในหล้ายมหาว ทุยาล้"ยใช!ร�ปแบบฉ"นทุมต เห8นพ!องต!องก"น ไม�ต!องม�การโหวด ใช!มต น"6นในการทุ7างานต�อไป

สุร�ปั ร�ปแบบองค์�การม� 5 ร�ปแบบได!แก� องค์�การแบบเร�ยบง�าย ,แบบเค์ร)�องจ"กร ,แบบว ชาช�พ ,แบบแบ�งเป/นสิ่าขาแล้ะแบบช"�วค์ราว

หม�ยเหต่�-อ�จั�รย อ�จัจัะออกข%อสุอบให%น�กศ3กษ�วิ�เคำร�ะห

โคำรงสุร%�งองคำ ก�รของน�กศ3กษ�เองวิ!�ม�โคำรงสุร%�ง

26

อย!�งไร จั�กน�*นก4ให%วิ�เคำร�ะห วิ!� โคำรงสุร%�งน�*นเหม�ะสุมหร)อไม! ถ้%�ไม!เหม�ะสุมม�ปั#ญห�อะไรบ%�ง จัะปัร�บโคำรงสุร%�งในล�กษณีะใด

แบบฝึ8กห�ด 1.องค์�การแบบว ชาช�พ (The professional

bureaucracy) แล้ะองค์�การแบบช"�วค์ราว (The

adhocracy) น"บว�าเป/นร�ปแบบองค์�การทุ��ก7าล้"งเป/นทุ��น ยมก"นในป:จจบ"น เพราะเหตใด

2.มหาว ทุยาล้"ยม�การออกแบบองค์�การในล้"กษณะใด แล้ะเพราะเหตใดจ�งม�ล้"กษณะเช�นน"6น

(ให!น"กศ�กษาให!เหตผู้ล้ ในอนาค์ตทุ7าไมต!องใช!ร�ปแบบแบบช"�วค์ราว)

***********

27