psorijaza

ПСОРИЈАЗА

ПСОРИЈАЗА 2

4. лекување

3. дијагноза

2. клиничка слика

1. епидемиологија и патофизиологија

ШТО Е ПСОРИЈАЗА? 3

– Воспалителна, хронична и хиперпластична болест на кожата

– Се карактеризира со еритем и подигнати над ниво на кожа лушпести плаки

– Хронична, повторувачки состојба

– Текот на болеста често непредвидлив

– Од грчкиот "psoros" што Од грчкиот "psoros" што значи "груб, шугав"значи "груб, шугав"

СИМПТОМИ НА ПСОРИЈАЗА 4

• Формирање на лушпи• Чешање• Црвенило на кожата• Затегање на кожата• Крварење• Ефект на пецкање• замор

СИМПТОМИ НА ПСОРИЈАЗА

• По енергично гребење на сквамите се забележува точкесто капиларно крварење

• Лушпестите плаки личат на “капнат восок од свеќа”

• Засегнатата кожа е болнЗасегнатата кожа е болнaa, , чешачеша и често крвари и често крвари• Под микроскоп засегнатата кожа е Под микроскоп засегнатата кожа е

задебелена, со зголеми крвните садови и задебелена, со зголеми крвните садови и содржи голем број бели крвни зрнцасодржи голем број бели крвни зрнца



Adapted from Krueger G et al. Arch Dermatol 2001; 137: 280–4.

6

Најчести симптоми

Типични анатомски локации за псоријазаТипични анатомски локации за псоријаза

• СкалпСкалп (80%) (80%)• ЛактиЛакти (78%) (78%)• НозеНозе (74%) (74%)• Колена Колена (57%)(57%)• НоктиНокти (10-55%) (10-55%)• Глутеална регијаГлутеална регија• Дланки/стапалаДланки/стапала(12%)(12%)

СОЦИЈАЛНО ВЛИЈАНИЕ

• Се смета дека кожната болест е заразна• Погрешно сватена како некоја друга болест• Страв дека другите ќе се заразат ("како Страв дека другите ќе се заразат ("како

лепрозни")лепрозни")• Срам при сексуални односиСрам при сексуални односи• Кожни промени на раце / нозе кои пречат во Кожни промени на раце / нозе кои пречат во

активности од секојдневниот животактивности од секојдневниот живот• Чешање кое го нарушува спиењето и Чешање кое го нарушува спиењето и

секојдневните активностисекојдневните активности

СОЦИЈАЛНО ВЛИЈАНИЕ


9

Psoriasis mistaken for other disease

Trouble receiving equal treatment in

service establishments (e.g. hair salons,

public pools)

Psoriasis mistaken as contagious

Психолошки ефекти

• Страв дека состојбата ќе се влоши• Ниска самопочит Ниска самопочит

("нешто не е во ред со мене")("нешто не е во ред со мене")• Потреба да се прикријат Потреба да се прикријат

("Не сакам никој да види")("Не сакам никој да види")• Чувство на срам• Чувство на непривлечност• депресија

ПСИХОЛОШКИ ЕФЕКТИ


11

ЕПИДЕМИОЛОГИЈА

• Често кожно нарушување

• ~ 0.3–2.5%

• Подеднакво кај мажи и жени

• ~ 60 per 100,000 годишно

12

ПОЧЕТОК

• Средна возраст: ~ 23–37 години

• Ретко кај доенчиња или кај постарите лица

• Два врва: • 1. доцни тинејџерски години (тип I псоријаза,

семејна историја, потешка форма) и • 2. Рани 40-ти години (тип II псоријаза, без

семејна историја, полесна форма)

13

ГЕНЕТИКА

• Силна генетска поврзаност

• Експресија на болеста - веројатно резултат на генетски и средински фактори

- Абнормална регулација на интеракција на Т-клетки и кератиноцити

• Многу пациенти имаат членови на семејството погодени од псоријаза, иако многу други не

• Најмалку 10 гени се идентификувани: HLA-Cw6, IL-23 p19, IL-12/IL-23 p40, IL-23R

14

ТРИГЕР ФАКТОРИ- ПОТТИКНУВАЧИ

• Инфекции (стрептококен фарингит, вируси)• Повреда на кожата (Koebner феномен)• Емоционален стрес• Алкохол• Пушење• Лекови • Изгореници • Метаболни фактори (калциум дефицит)• Хормонски фактори (бременост)

15

ПСОРИЈАЗАТА Е АВТОИМУНА БОЛЕСТ ПОСРЕДУВАНА СО T- КЛЕТКИ

–Непознат кожен антиген го стимулира имунолошкиот одговор

–Антиген-специфични мемориски Т-клетки се примарни посредници

–Доведува до неправилна диференцијација и хиперпролиферација на кератиноцити

1. Lee M et al. Australas J Dermatol 2006; 47: 151–9.

16

Тежина на псоријаза – стара поделба

• Лесна форма:Лесна форма:

<5% од телесната површина <5% од телесната површина

(65% од пациентите)(65% од пациентите)• Умерена форма:Умерена форма:

5-10% од телесната површина 5-10% од телесната површина

(25% од пациентите)(25% од пациентите)• Тешка форма:Тешка форма:

10% од телесната површина 10% од телесната површина

(10% од пациентите)(10% од пациентите)

Тежина на псоријазата (Современо гледиште)

"Лесна", "умерена" и "тешки" се заменува со:"Лесна", "умерена" и "тешки" се заменува со:

• Кандидати за локализирана терапијаКандидати за локализирана терапија• Кандидати за системска терапијаКандидати за системска терапија

КЛИНИЧКА СЛИКА: КЛАСИЧНА ПСОРИЈАЗА

19

– Добро дефинирани и остро демаркирани промени

– Тркалезна или овална форма на лезиите

– најчесто симетрични

– Еритематозни, поткренати плаки

– Покриени со бели, сребренести лушпи

ЛОКАЛИЗАЦИЈА НА ПРОМЕНИТЕ 20

• На било кој дел од телото

• Вообичаено скалп, лакти, колено и сакрум

• Степенот на проширеност на болеста варира

ТИПОВИ НА ПСОРИЈАЗА

• Хронични плаки• Точкести • На прегибни места• Еритродермални

• Пустуларни – Локализирани и

генерализирани

• Локализирани форми– Дланки/стапала

– скалп

– нокти

21

ОБЛИК И ГОЛЕМИНА НА ПРОМЕНИТЕ

• Psoriasis punctata - флеките се многу малечки колку зрно пченица

• Psoriasis guttata - флеките се големи колку капки од роса

• Psoriasis nummularis - флеките се големи колку ковани пари

• Psoriasis in placibus (en plakues) - со големи флеки и лезии во форма на плочи и со широка зафатеност на кожата или плаки од најразличен вид

• Psoriasis annularis – флеки во форма на прстени• Psoriasis geographica– каде лезиите се како географска карта

22

ХРОНИЧНИ ПЛАКИ 23

– Најчестиот вид - приближно 85%

– Карактеристични розови, добро дефинирани плочки со сребрени лушпи

– Лезиите можат да бидат единечни или повеќе

– Плаките можат да зафатат големи површини на кожата

– Најчесто се јавува на лактите, колената, задникот и скалпот

ТОЧКЕСТА ПСОРИЈАЗА 28

– Бројни и мали лезии - ~ 1 cm дијаметар

– Розеви со помалку лушпи од класичната псоријаза

– Обично се наоѓаат на телото и проксималните делови

– Обично се гледа кај лицата <30 години

ПРЕГИБНА ПСОРИЈАЗА 29

– Лезии на прегибните делови на кожата

– Особено препоните, глутеалната пукнатина, пазувите и делот под дојките

– Лушпите се минимални или отсутни

– Може да предизвика дијагностички тешкотии кога промените во гениталната или перианалниот регион се изолирани

ЕРИТРОДЕРМИЧНА ПСОРИЈАЗА 30

– Генерализирано црвенило ја покрива целата површина на кожата

– Може да се развива полека од хронична плака псоријаза или се појавуваат како еруптивен феномен

– Пациентите може да станат фебрилни и дехидрирани

– Компликациите вклучуваат срцева слабост, инфекции, малапсорпција и анемија

– релативно невообичаени

ПУСТУЛАРНА ПСОРИЈАЗА 31

– Две форми:

1. Локализирана форма

– почеста

– длабоки лезии со повеќе мали пустули на дланки и стапала

2. Генерализирана форма

– невообичаена

– Поврзано со треска и широко распространети акни врз воспалена површина

ПСОРИЈАЗА НА ДЛАНКИ И СТАПАЛА 32

– Може да биде хиперкератотична или пустуларна

– Може да имитираат дерматитис

– Се влошува од траума

ПСОРИЈАЗА НА СКАЛПОТ 33

– Варира од мали лушпи со еритем до дебели хиперкератотични плаки

– Може да се прошири надвор од косматиот дел

– Пациентот со гребење може да направи асиметрични плаки

ПСОРИЈАЗА НА НОКТИ 34

– Може да биде присутна кај пациенти со било кој тип на псоријаза

– Може да се јави во неколку форми:

– дискретни, добро ограничени вдлабнатини на површината од ноктите

– Подноктова хиперкератозата: сребрено бела делови под слободниот раб на ноктите со задебелување на плочата на ноктот

ПСОРИЈАЗА НА НОКТИ

• Онихолиза: одлепување на ноктот од подлогата

• “знакот на маслена капка”: розовo црвена промена на површината на ноктите

35

ПСОРИЈАТИЧЕН АРТРИТИС 38

– Околу 5-20%

– Пет главни модели на псоријатичен артритис

1. Дистален интерфалангеален

2. симетричен полиартритис

3. псоријатична спондилоартропатија

4. артритис мутиланс

5. Олигоартикуларен, асиметрични артритис

ДИЈАГНОЗА

• Други дерматолошки нарушувања може да личат на псоријаза

• Дијагностициран клинички според изгледот, дистрибуција на лезии и семејна историја

• Важно да се разгледаат другите некожни компликации

• Диференцијална дијагноза

39

ЛОКАЛИЗИРАНИ ПЛАКИ 40

– Tinea corporis

• на телото

• Нема симетрични лезии

• Присуство на периферно лупење и централна чистина

Tinea coporis Psoriasis


– Дискоиден егзем

• Повеќе чеша

• Нема сребренести лушпи

• Помалку живописни бои од псоријаза

Discoid eczema Psoriasis


– Себороичен дерматит

• Жолтеникави лушпи и еритема

• Локализирани на истите области како псоријаза

• Дифузното лупење се разликува од остро дефинирани псоријатични плакети

Dermatitis

Psoriasis

ТОЧКЕСТА ПСОРИЈАЗА 43

– Pityriasis rosea

• Тешко да се разликува од акутна точкеста псоријаза

• поминува во тек на 8-12 недели

< Psoriasis ^ Pityriasis rosea


– Tinea manum

• Прстенеста форма на дланките

• Ситно брашнесто лупење

• асиметрична

Tinea corporis Psoriasis


– eczema

• Хиперкератотични форми тешко се разликуваат од псоријаза

• Биопсијата може да помогне во дијагноза

• Во прилог оди: историја на атопија, недостаток на псоријаза на друго место на телото, а доказ за егзема на друго место на кожата

Eczema

Psoriasis

ОБРАБОТКА

• Пред започнување на третманот– Информирање на пациентот за болестта

• Укажување за бенигната природа

• Укажување за хроничноста и рекурентноста

46

ОБРАБОТКА

• Одредување на клиничката состојба– Тежина и облик

– Други постоечки заболувања

– Претходни третмани на псоријаза

47

ОБРАБОТКА

• Цели – Подобрување на квалитетот на живот

– Да се постигне контрола на болеста и долга ремисија

– Да се намалат несаканите ефекти од лековите

48

ЛЕКУВАЊЕ

• Тописка терапија• Фототерапија• Системска и биолошка терапија

• Комбинираната терапија го подобрува исходот

49

ГЕНЕРАЛНИ ПРЕПОРАКИ

• Да се намалат/отстранат тригер факторите– стрес

– пушење

– алкохол

– траума

– лекови

– инфекции

50

ТОПИСКА ТЕРАПИЈА

• Околу 70% од пациентите со блага до умерена псоријаза може да се контролираат со тописка терапија

• Апликација може да им одземе многу време на пациентите

51

ТОПИСКА ТЕРАПИЈА: ЕМОЛИЕНТИ

• Водени креми, парафини• Редовна употреба:

– Го намалува чешањето

– Ги намалува лушпите

– Подобрување на пенетрација на истовремена топична терапија

– Ја хидратира сувата и испукана кожа

52

ТОПИСКА ТЕРАПИЈА: КЕРАТОЛИТИЦИ

– Салицилна киселина

– Уреа

• Го омекнува кератинот и го олеснува лупењето на лушпите

• Го олеснува навлегувањето на други тописки лекови

53

ТОПИСКА ТЕРАПИЈА:

• Dithranol

• Tazarotene• Сalcipotriol – синтетски аналог на вит. Д

54

ТОПИСКА ТЕРАПИЈА: КОРТИКОСТЕРОИДИ

• Поседуваат анти-воспалителни, антипролиферативни и имуномодулаторни својства

• Го намалуваат површното воспаление во плаките

• Потентност: Изборот зависи од тежината на болеста и локација

55

ТОПИСКА ТЕРАПИЈА: КОРТИКОСТЕРОИДИ

• Несакани ефекти при долга употреба– Кожна атрофија и телеангиектазија

– хипопигментација

– стрии

– Влошување на промените при прекин на терапија

56

ОСТАНАТА ТЕРАПИЈА

• Фототерапија• Системска терапија• Биолошки агенси

57

ФОТОТЕРАПИЈА

• Кај псоријаза отпорна на топична терапија и покривање > 10% од површината на телото

• Имуномодулаторни и анти-воспалителни ефекти

• Три главни типови на фототерапија• Се прави 2-3 пати / неделно

58

СИСТЕМСКА ТЕРАПИЈА

• Резервирана за пациентите со распространета или тешка псоријаза

• Потенцијално сериозни несакани ефекти и интеракции на лекови

59

Системска терапија

Карактеристики:

• Телесна површина поголема од 5%

• Ги засега ранливите делови на телото (дланките, стапалата, лицето, главата и гениталиите)

• Значително влијание врз квалитетот на животот

• Неуспех на локализирана терапија

• Постоење на псоријатичен артритис

СИСТЕМСКА ТЕРАПИЈА: МЕТОТРЕКСАТ

• Најчесто користен системски третман за псоријаза

• Забавува епидермална клеточната пролиферација и делува како имуносупресив

61

СИСТЕМСКА ТЕРАПИЈА: ЦИКЛОСПОРИН

• имуносупресивен агенс• За пациенти со тешка псоријаза која е

рефрактерна на други третмани• Бара постојан мониторинг на крвните елементи,

ренална и хепатална функција

62

БИОЛОШКИ АГЕНСИ

• Протеини добиени од живи организми кои имаат фармаколошки дејства

• За возрасни со умерена до тешка хронична псоријаза кои се кандидати за фототерапија или системска терапија

•

63

БИОЛОШКИ АГЕНСИ

• Насочени кон клучните делови на имунолошкиот систем што предизвикува псоријаза

• Биолошки агенси вклучуваат• Тумор некротизирачки фактор- алфа

инхибитори• Etanercept

• Adalimumab

• Infliximab

– Интерлеуки (IL-12 and IL-32) инхибитори

• Ustekinumab

64

psorijaza

Documents