Jaarverslag 2015

Inhoudsopgave

Intro

Overzicht organisatie

1. PS|theater – stadsgezelschap van Leiden

2. Projecten 2015

3. Evaluatie

4. Financieel verslag 2015

Bijlage 1. Doelstellingen 2015

PS|theater komt thuis Maart 2015. We vieren ons vijfjarig bestaan met een housewarming op ons nieuwe stek aan de Raamsteeg. Deze eigen plek om kantoor te houden, te repeteren en mensen te ontvangen is een mooi symbool voor de positionering van PS|theater als stadsgezelschap en voor de professionalisering die we in die vijf jaar hebben doorgemaakt. En dat op zo’n feestje ons nieuwe huis bomvol stond met Leidenaren uit alle lagen van de stad, van wethouders tot wijkbewoners, voelde als een toepasselijk cadeau.

In 2015 hebben we vier grotere projecten gerealiseerd: de twee wijkprojecten in de Kooi en in de Pieterskerkwijk eindigend in de voorstellingen Noorderling en Nestelaar, de Puzzel van Leiden aan de Lammermarkt en de grootschalige locatievoorstelling Het geloof van Leiden in de Pieterskerk. Tussen die projecten door waren we actief in de stad met diverse projecten en optredens, met als klein hoogtepunt de liefdevolle odes tijdens de verjaardag van de Leidse Schouwburg,

De projecten wierpen ieder een ander licht op de overkoepelende vraag hoe leven we samen in de stad. In Noorderling in de Kooi ging het om het familiegevoel, in Nestelaar in de Pieterswijk om het thuisgevoel en in Het geloof van Leiden in de Pieterskerk vertelden we over het pragmatisch idealisme van de dertigers-generatie en brachten we de stad samen in één beeld.

We zijn trots op de stappen we als theatermakers hebben gezet. Maar we zijn ook trots op de stappen die we als organisatie hebben gezet. We hebben van een aantal landelijke fondsen voor het eerst toekenningen gekregen en samenwerkingen met Bouwbedrijf Heijmans, Dura Vermeer, Erfgoed Leiden en Stadspodia opgezet en uitgebouwd. Met als resultaat een verdubbeling van de jaaromzet van 2015 ten opzicht van 2014.

2015 stond ook in het teken van de ontwikkeling van het beleidsplan van 2017-2020 en de aanvraag bij Fonds Podiumkunsten voor een meerjarige ondersteuning. Ook in dit proces konden we de vruchten plukken van het werken in en met Leiden de afgelopen vijf jaar.

Stichting PS|theater Raamsteeg 2-a 2311 PL Leiden www.pstheater.nl info@pstheater.nl

PS|theater is het stadsgezelschap van Leiden dat, onder artistieke leiding van Pepijn Smit, theaterproducties maakt over hoe we nu in de stad samenleven. Aan de voorstellingen gaat altijd een sociaal-artistieke dialoog vooraf. In de live ontmoeting die theater is, laat PS|theater de bezoekers kennismaken met elkaars verhaal en met de stad. Dit doen wij omdat wij geloven dat begrip voor elkaar zorgt voor een grotere verbondenheid.

Dagelijkse leiding Pepijn Smit artistiek leider Irene Timmer zakelijk leider Erica Smits dramaturg

Raad van Toezicht Ruben Maes voorzitter Kris Schiermeier secretaris Winfred Voordendag penningmeester (vanaf september 2015) Marianne Verhoork lid Stef Oosterloo lid (tot september 2015)

Stichting PS|theater onderschrijft de Governance Code Cultuur. Kijk voor meer informatie over de Raad van Toezicht, de statuten en jaarrekeningen op www.pstheater.nl/over-pstheater/raad-van-toezicht. Stichting PS|theater beschikt over een ANBI-status.

Team PS|theater 2015Pepijn Smit artistiek leider en regisseurErica Smits dramaturg Irene Timmer zakelijke leiding Tijs Huys theatermaker en acteur Sofieke de Kater theatermaker en acteur Rian Evers theatermaker en muzikant Eva Mathijssen theatermaker en schrijver José Warmerdam vormgever Eline Levering publiciteit en marketing Jan Gaasenbeek sponsoring en partnerschappen

1. PS|theater - stadsgezelschap van Leiden“Over minder dan vijftig jaar wonen wereldwijd meer dan zes miljard mensen in een stad. Dat is 66 procent van de wereldbevolking. Die verstedelijking dwingt ons om na te denken over onze steden en hoe we ze in de toekomst willen vormgeven”, opent het Dossier Stad van De Groene Amsterdammer (maart 2014) met daarin bijdragen van onder anderen politicoloog Benjamin Barber en journalisten Tracy Metz en Floor Milikowski.

PS|theater deelt die fascinatie en die nieuwsgierigheid. De stad is een bijzondere plek. Op een beperkt aantal vierkante kilometers hebben mensen zich verzameld. Het is een plek waar mensen een gemeenschap vormen, zonder dat zij direct voor elkaar gekozen hebben. Een plek waar mensen dicht op elkaar wonen, maar waar eenzaamheid en anonimiteit veel voorkomen. Een plek waar jong en oud uit alle windstreken samenkomen en waar verleden en toekomst elkaar ontmoeten in het nu.

Met PS|theater vinden wij die plek in Leiden. Al sinds de oprichting in 2010 kiezen wij ervoor om midden in de stad te staan. Leiden is ons onderzoeksgebied, werkterrein, podium en onze partner. Door de sociaal-artistieke manier van werken maken wij deel uit van de stad. Wij halen hier verhalen op, vertalen die naar theater en geven ze zo terug aan de stad. Dit doen wij omdat we geloven dat een stad waar men elkaars verhaal kent een betere stad is. De Leidse bevolking is een goede afspiegeling van de Nederlandse: arbeiders leven hier naast studenten en in de straten vind je een smeltkroes van verschillende culturen. Leiden is, als middelgrote stad, de ideale proeftuin om maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland te onderzoeken.

PS|theater is het stadsgezelschap van Leiden. Onder artistieke leiding van regisseur Pepijn Smit en dramaturg Erica Smits maken wij theaterproducties op bijzondere locaties in de stad. In deze producties reageren wij op de vraag hoe leven wij nu in deze stad samen? Door onze sociaal artistieke manier van werken speelt de stad een belangrijke rol in het tot stand komen van onze producties. Wij halen onze inspiratie uit maatschappelijke vraagstukken, waarvoor wij continu in de stad aanwezig zijn en met de stad in dialoog gaan. De verhalen die tijdens deze gesprekken verteld worden, geven wij vorm in theater en worden zodoende ontsloten voor een breed publiek.

PS|theater maakt verhalend, beeldend en muzikaal theater, waarin de mens (het individu) versus de stad (het collectief) centraal staat. Wij tonen de mens in een stedelijke omgeving, met al zijn schoonheid, rariteiten en onhebbelijkheden. Door kleine verhalen naast grote verhalen te plaatsen en verleden, heden en toekomst met elkaar te verbinden, ontstaat er een nieuw verhaal van de stad. Dit zorgt ervoor dat de voorstellingen ontroering, herkenning en nieuwsgierigheid bij het publiek oproepen. Het publiek wordt steeds uitgenodigd om (opnieuw) naar zijn eigen omgeving te kijken.

2. Projecten 2015Wijkproject: De Atlas op de Plein16 feb t/m 26 april | Plein van Leiden, Leiden Noord100 bezoekers en 75 betrokkenen

Wie helpt zijn buurvrouw met de boodschappen? Bij wie kun je altijd terecht voor een kletspraatje? Waar voel je je in jouw wijk welkom? Wat of wie zijn de steunpilaren van de wijk? Stadsgezelschap PS|theater bivakkeerde van februari tot en met april 2015 op Het Plein in Leiden Noord met onze bouwkeet De Atlas. Passend bij het themajaar Het geloof van Leiden werd gezocht naar dingen die houvast bieden: Oranje, God, familie, buren, kunst, politiek?

Theatermakers Rian Evers, Tijs Huys, Julia Schmitz en radio-maker René van Es gingen op ontdekkingstocht in de wijk en deden daarbij instellingen, verenigingen en families aan. Met muzikale portretten, een ode-estafette en talloze bakjes koffie maakten zij zich Leiden Noord eigen. Gaandeweg ondervonden we welke thematiek er in de wijk speelde, namelijk de kloof tussen de Turken en de Hollanders. Maar we ontdekten ook wat hun bindt: de familie. Bewoners van de Kooi kennen een grote loyaliteit naar dat wat ‘eigen’ is, maar ook een grote terughoudendheid naar dat wat ‘anders’ is.

De verhalen van de bewoners en de bijzondere plekken van de wijk kregen een plaats in Noorderling, een muzikale theaterroute door de wijk. Via huiskamers en dakterrassen, via verhalen en liedjes, via thee en bingo lieten we Kooienaren en niet-Kooienaren op een nieuwe, verrassende manier naar de wijk kijken.

BetrokkenenIvo, Ruud, Tjalling, Anne-Marie, Trudy, Wils, Natalie & Jordy, Imre, Ali, Maarten, Trudy, Tom, Toos, Lidy, Dora, Ton, Jan, mannenclub van Jan, het bakkersvrouwtje, kantinedames, knutselclub, de tuttenclub, de bingoclub, bestuur van bewonersvereniging De Zwijgers van Noord, Göksel, Richard & Patricia, Ria, Truus, Sjors, Karim, Bram, de man van de Turkse supermarkt, de familie de Vos-Oomen, de familie Özgul, Sander, Hassan, Ayazohra, Guillermo, Lily, Bastiaan, Maria, Esther & Anja, medewerkers ETOS, medewerkers AH, medewerkers BplusC, medewerkers Sleuteldrop Leiden, Frank, Pieter, de muzikanten van het muziekcentrum, de vrouwen van de vrouwenavond in de moskee, de vrijwilligers van het buurtcentrum, de mannen van de moskee, Thouria en haar leerlingen, Ahmed, Hodan, Lotfi, Sandra, Selma, Henny, Riet, Mirjam.

Partners De Atlas op het Plein was een samenwerking van PS|theater met Bouwbedrijf Heijmans, Cultuurfonds Leiden en Wijken voor Kunst.

Voorstelling: Noorderling15 t/m 26 april | Leiden Noord 317 bezoekers | 10 voorstellingen

Met vijftig toeschouwers kijken we vanaf het dakterras van Het Gebouw uit over de wijk. Via de koptelefoon worden we meegenomen in de geschiedenis van de Kooi: ooit weilanden, toen landgoed met eendenkooi/park van wereldreiziger Von Siebold, vervolgens woonwijk voor de vele Leidse arbeiders en later opnieuw een instroom van ‘nieuwe Noorderlingen’ uit Marokko en Turkije, die hier een nieuw thuis maakten.

In de voorstelling Noorderling namen we het publiek mee in een theatrale audiotour door de Kooi. Via de koptelefoon hoorden ze verhalen van wijkbewoners (reportages René), observaties van de theatermakers Rian en Julia en bespiegeling over de wijk door verteller Tijs, aangevuld met live momenten: beelden van Tijs en liedjes van Rian en Julia. Rode draad in de voorstelling was het gegeven familie in de wijk.

De voorstelling begon op het dakterras van Het Gebouw. Via de audio hoorden we verteller Tijs de wijk schetsen terwijl we over daken, pleinen, bouwplaatsen en bomen. Daarna liep het publiek door de wijk en kreeg verhalen te horen over de ‘Turkse familie’ en de ‘Hollandse familie’. Een portret over een Turks echtpaar dat niet gedacht had in dit land oud te worden, een reportage over de familie Oomen, een lied over heimwee, een gezellig potje tegeltjeswijsheden-bingo, een doorsteek door de moskee en een lied over moeders: al deze elementen vormden samen een portret van een wijk waarin iedereen door een familiegevoel met elkaar verbonden is.

MedewerkersTheatermakers: Rian Evers, Julia Schmitz (stage), Tijs Huys | Radiomaker: René van Es | Regie: Pepijn Smit | Dramaturgie: Erica Smits | Zakelijke leiding: Irene Timmer | Producent: Jan Gaasenbeek | Productieleider: Merel Eijkelhof | Publiciteit: Eline Levering | Grafisch ontwerp: Ankie Stoutjesdijk

Noorderling was een samenwerking tussen PS|theater, Bouwbedrijf Heijmans, Cultuurfonds Leiden en Wijken voor Kunst en werd mogelijk gemaakt door Gemeente Leiden, Fonds1818, Stichting DOEN en het WOZ-fonds.

Voorstelling: Het geloof van Leiden 4 t/m 14 juli 2015 | Pieterskerk9 voorstellingen | 1000 bezoekers | 100 betrokkenen

“Om een nieuw begin te maken, heb je twee mensen nodig. Voor een herboren stad ook. Jij en ik.”

“Als je de 20e eeuw ziet als de eeuw van de vooruitgang, dan zie de je 21e eeuw als de eeuw van de bezinning. We moeten de verhalen die we onszelf verteld hebben vernieuwen, zodat we de samenleving in een nieuwe tijd kunnen plaatsen”, zegt een van de geïnterviewden in Mensen van nu (Tegenlicht, VPRO). Deze documentaire volgt een aantal twintigers en dertigers, als vertegenwoordigers van een generatie die volwassen wordt tijdens de crisis, maar die ook nieuwe vormen voor leven, werken en dromen vindt. Ze ontwikkelen allerlei initiatieven op het gebied van ruileconomie en duurzaamheid. Niet vanuit een hoogdravend idealisme, want sinds het postmodernisme ontbreken de Grote Verhalen, maar vanuit een praktisch idealisme.

Dit gegeven vormde een belangrijk uitgangspunt voor de voorstelling Het geloof van Leiden. Aan het begin van de voorstelling is het publiek aanwezig bij de kick off van de Pop Up Utopie in de Pieterskerk. De Pop Up Utopie, de PUU, is een initiatief van Sara en Jonah om een nieuw begin te maken in Leiden. Ze zetten zich af tegen de stilstaande stad, de anonieme stad. Met de PUU willen ze – in een periode van twee maanden – de stad weer in beweging brengen door vraag en aanbod aan elkaar te koppelen. Iemand zoekt een ladder en kan bijles wiskunde geven, iemand heeft een ladder en weer iemand anders zoekt bijlessen wiskunde. En voilà, er is sprake van een PUL: een Pop Up Link.

Hun PUU loopt echter vast. Er dienen zich mensen aan die een heel ander tempo hebben: de grijze heren van Big Band Date 7-2-7, de dementerende vader van Jonah, de mensen met een verstandelijke beperking van Theatergroep Domino. Deze mensen passen niet in stramien van de PUU en volgen niet het tempo van de dertigers. Zij zijn er gewoon en dat is dan goed. Tegelijkertijd dienen zich allerlei dilemma’s aan door de vraag-en-antwoordformulieren. Hoe los je de vragen op die groter zijn dan een ladder of bijles? Hoe zorg je dat mensen elkaar leren kennen en echt contact maken? Moet je niet langer de tijd nemen om tot een duurzame verandering te komen? Als de PUU volkomen lijkt te zijn gestrand, komt de stad (Domino, de jongeren en Date 7-2-7) de kerk binnen. In het slotbeeld worden Jonah en Sara omarmd door de stad. En kunnen ze (opnieuw) beginnen.

Met het verhaal van de PUU is het verhaal van Adam en Eva verweven, gespeeld door een groep jongeren. Adam en Eva vormen samen het ultieme begin. De jongeren, die aan het begin van hun leven staan, brengen een onstuitbare energie met zich mee. Hun Eden loop vast door een honger naar de wereld en naar het leven, maar in het paradijs is niets te beleven.

In gesprek met de stadHet geloof van Leiden was de afsluiting van het themajaar waarin we op zoek het geloof en het houvast van de stad. Gedurende het hele seizoen gingen we in gesprek met mensen uit Leiden tijdens maandelijkse lunches en zochten en deelden we inspiratie tijdens PS|ontmoet. Tijdens Het geloof van Leiden spraken we met:

Ad Alblas (dominee Hooglandse Kerk) Henk Jan van Beek (dominee)Carel Stolker (rector magnificus van de Universiteit Leiden)LucSor (Leiden University Centre for the Study of Religion)Jan-Willem van der Straaten (initiefnemer Sunday Assemblee, de kerk voor ongelovigen)Jacinta van Harteveld (rouwbegeleider)Tom Hazenberg (archeoloog)Wil van der Meer (slagerszoon en acteur)Koen Vredebregt (Happy Planet Index)Resi van der Ploeg (kunstenaar)

Onderdeel van de voorstellingen waren Pecha Kucha-presentaties van Leidse iniatieven. Te gast waren sprekers namens Singelpark, Stadslab, Geluksroute, Energiek Leiden, Meet&Greet, Heren van Hout, Vrienden van het Singelpark, Studio Moio en Wijkvereniging Pieterswijk

PartnersHet geloof van Leiden was een samenwerking tussen PS|theater, Pieterskerk, Stadspodia Leiden, Da Vinci College, Theatergroep Domino en Date 7-2-7.

De voorstelling is tot stand gekomen met steun van Cultuurfonds Leiden, Gemeente Leiden, Stichting H.L. Druckerfonds, VSB Fonds, SPZ Fonds, Fonds 1818 en Erfgoed Leiden.

MedewerkersTekst: Eva Mathijssen | Regie: Pepijn Smit | Regie-assistentie: Myra van der Lee (stage), Lizzy Hennequin (stage) | Regie Tg Domino: Daniëlle Keijzer, Hannah Driesse, Claudia Flameling, Jaap Metzlar | Dramaturgie: Erica Smits | Spelers: Tijs Huys, Sofieke de Kater, Erik Olijerhoek, Jan Struijss, Theatergroep Domino (Nelly, Joost, Lies, Jason, Lars, Catelijne, Tabitha, Wendeline, Ulrike, Esther, Isabel, Mike, Brent, Adrianne), de jongeren (Adil, Catoo, Esra, Eva, Iris, Isabella, Joost, Julia, Julia, Laurens, Layla, Mathijs, Michael, Mikki, Mirte, Niels, Pepijn, Sieb, Tamar, Tinke, Zia), Manouk/Timo/Teun en de kip van Jens | Muziek: Rian Evers en Date 7-2-7 (Hans, Henk, Wim, Piet, Corine, Wim, Louis, Jan, Henk, Guus, Fred, Gerard, Dries, Jan) olv André Bruins | Vormgeving en lichtontwerp: José Warmerdam | Kostuumontwerp: Roos Smith | Geluidontwerp: Nina Kraszewska | Zakelijke leiding: Irene Timmer | Producent: Jan Gaasenbeek | Productieleider: Minjon Olgers | Publiciteit: Eline Levering | Grafisch ontwerp: Ankie Stoutjesdijk | Met dank aan: Evelements, Jo Jacobs

Wijkproject: De Atlas komt thuis 2 t/m 30 november | Pieterswijk, Leiden100 bezoekers en 40 betrokkenen

Is het de geur van stoofpot uit de keuken? De plaatjes die we draaien als we alleen zijn? Of de mensen die we in ons huis ontvangen? Hoe maak je als nieuwkomer een warm nest op een onbekende plek? Met die vragen vestigden de theatermakers van PS|theater zich vier weken in de Pieterswijk. Ze gingen op zoek naar wat een huis tot thuis maakt en maakten de muzikale theaterroute Nestelaar over het thuisgevoel.

De Atlas komt thuis werd het begin van het nieuwe themajaar ‘Het verlangen van Leiden’, waarin we zochten naar huis en haard in de stad. In de Pieterswijk wilden we ons richten op het gevoel van thuis. Waar kom je thuis? Bij wie kom je thuis? En wat heb je nodig om van een huis een thuis te maken?

Met de ervaringen uit de Kooi achter de rug, wilden we in het nieuwe wijkproject kijken of we in dit wijkproject meer in de huiskamers konden kijken en het publiek de wijkbewoners konden laten ontmoeten. Dat zou dus betekenen dat we de wijkbewoners nauwer zouden moeten betrekken bij ons project. Ten tweede wilde we graag met meer makers werken om zo het materiaal te verbreden en ons bereik te vergroten. Het gegeven dat de Pieterswijk een wijk is met zeer uiteenlopende bewoners en straatbeelden, maakte ook dat het prettig was om meer makers te hebben die konden uitwaaieren door de wijk. Door de uitbreiding van het aantal makers zouden we dus zowel dat bereik vergroten, maar zouden we tegelijkertijd de mogelijkheid hebben om een band op te bouwen met de wijkbewoners.

En toen haalde de actualiteit ons in. Deze zomer kwam een stroom van vluchtelingen op gang. Mensen door oorlog in Syrië van huis en haard verdreven, vanuit een uitzichtloze situatie in vluchtelingkamp alles achter lieten en tocht aanvingen naar Europa, naar Nederland en ook naar Leiden. Op zoek naar een veilige plek, rust en onderkomen voor zichzelf en hun gezin. Een nest.

Deze ontwikkeling raakte ons zo en was zo alomtegenwoordig dat we deze thematiek mee wilden nemen in onze zoektocht naar thuis. Onze gesprekken gingen over het vanzelfsprekende thuis tegenover het niet vanzelfsprekende thuis. Ontmoetingen in de Pieterswijk, waar we het vanzelfsprekende thuis verwachten, zouden gaan over wat een huis tot thuis maakt. Daarnaast een aantal PS|lunches en ontmoetingen met vluchtelingenwerk, dak- en thuislozen om zo verhalen van het niet-vanzelfsprekende thuis te komen.

Op maandag 2 november 2015 ging het project van start. Onze bouwkeet De Atlas werd geplaatst op de hoek van de Doezastraat en het Van der Werffpark. Gedurende vier weken was dit de uitvalsbasis van theatermaker en muzikant Rian Evers, theatermaker en acteur Tijs Huys en schrijver en kok Eva Mathijssen. Zij werden ondersteund door Rafaëlle Kwakkel, stagiaire van de schrijfopleiding aan de Hogeschool voor Kunsten in Utrecht. Zij gingen alle drie op zoek naar verhalen over thuis in de Pieterswijk, maar

deden dat ieder met een eigen ingang. Mathijssen via recepten, Huys via voorwerpen en Evers via muziek. Ondanks deze afzonderlijke ingangen gingen de gesprekken al snel over herinneringen en dierbaren.

Naast deze gesprekken in de wijk, hebben we een aantal gasten uitgenodigd om aan te schuiven tijdens een PS|lunch. We ontvingen Henk Boting en Friso Halbertsma van Stichting Uitgeprocedeerde Vluchtelingen Leiden, Els Wardenaar en Cor Kiers van Rode Kruis Leiden en Folly Hemrica, de straatpastor van Leiden. Daarnaast hebben de makers de vluchtelingen in Leiden ontmoet in de noodopvang. Na een eerste ontmoeting, heeft Mathijssen nog een keer gekookt met een aantal vrouwen in de opvang en hebben we met een aantal vluchtelingen gegeten in ons PS|huis. Deze ontmoetingen hebben een plek gekregen in de voorstelling Nestelaar in de scene in Old School (zie onder beschrijving Nestelaar) en door het gesprek met Folly Hemrica te vertalen in een interview/monoloog over dak- en thuislozen.

In deze periode werd iedere week afgesloten met een buurtborrel in het PS|huis. Mathijssen kookte een aantal gerechten met ingrediënten die ze in de wijk had verzameld en de makers lieten een voorproefje zien van wat ze die week hadden meegemaakt in een liedje of een scene.

Voorstelling: Nestelaar 14 t/m 23 december 2015 – Pieterswijk363 bezoekers, 10 voorstellingen, 11 betrokkenen

“Eigenlijk is een wijk als een soort ui. Oi. Die, als er niks mee gedaan wordt, een stel onberoerde kamertjes is. Maar als iemand aanbelt en er aan de andere kant iemand opendoet - dan is er een reactie van twee stoffen. In die reactie komt er van alles vrij. Verhalen, vragen, nieuwe gedachtes. En zo’n gesprek is instabiel, omdat je niet weet wat er kan gebeuren, en in het lichaam gebeurt er van alles, en in het hoofd en in ons hart. En misschien gaan we huilen. Niet om iets te neutraliseren maar omdat er iets open is gezet.“

Na vier weken ontmoetingen, lunches, excursies en buurtborrels, werd het tijd om de gehoorde verhalen en het gevonden materiaal om te zetten naar een voorstelling. Net als eerder zou die de vorm hebben van een theaterroute door de wijk. Het publiek werd ontvangen in het PS|huis en kreeg daar de eerste scenes te zien. Daarna werd het publiek met koptelefoons mee genomen door de wijk langs verschillende locaties, van huiskamer tot kerk.

Via de koptelefoon hoorde het publiek verhalen uit de wijk, gebaseerd op onze ontmoetingen. We portretteerden onze gesprekspartners als nestelaars van verschillende pluimage: van de student die nooit alleen eet tot de vrouw die liever haar eigen wijk niet uit gaat, van de verstokte vrijgezel die het liefst alleen woont tot de pastor die haar ervaringen met de nestellozen deelt. Op de locaties in de wijk speelden Eva, Tijs en Rian live scenes waarin de persoonlijke verhalen uit de wijk naar voren kwamen en waarin gedachten over thuisgevoel steeds meer uitgewerkt werden.

Het publiek maakte kennis met mensen uit de wijk en werd zelf ook uitgedacht om de spullen van hun eigen huis terug te brengen tot dat wat je altijd met je mee draagt. Dit laatste werd op een briefje geschreven, dat briefje werd in een luciferdoosje geschoven en dat luciferdoosje werd aan het eind van de voorstelling in het PS|huis bevestigd aan de wand. Op die manier werd een beeld gecreëerd van een stad die teruggebracht was tot de meeste dierbare immateriële zaken van de bezoekers. medewerkerstheatermakers: Rian Evers, Tijs Huys, Eva Mathijssen | regie: Pepijn Smit | dramaturgie: Erica Smits | vormgeving: José Warmerdam | stage: Rafaëlle Kwakkel | publiciteit: Eline Levering | zakelijke leiding: Irene Timmer | productie: José Warmerdam | sponsorwerver: Jan Gaassenbeek

mede mogelijk gemaakt door Gemeente Leiden | WOZ fonds | Fonds1818 | Stichting Doen | Erfgoed Leiden

in de huiskamers vanMarcel en Mattie | Piet | Ruud | Walter | Old School | Lokhorstkerk | Jaap en Lucy

De puzzel van Leiden – portretten van de Lammermarktfebruari, juni, september, november 2015 | diverse locaties rondom de Lammermarkt240 bezoekers, 4 voorstellingen, 4 betrokkenen

Aan de Lammermarkt wordt in 2015 en 2016 gebouwd aan een nieuwe parkeergarage. De gemeente schreef een wedstrijd uit voor kunstenaars met ideeën om het gebied in die periode aantrekkelijk te houden. PS|theater won die wedstrijd met ‘de Puzzel van Leiden’, die bestaat uit een bouwdoek en een serie theaterportretten.

Op het bouwdoek staan fotoportretten van sleutelfiguren van de Lammermarkt. Acht bewoners en werknemers van instellingen rond de Lammermarkt worden door voormalig stadsfotograaf Rob Overmeer levensgroot geportretteerd. De portretfoto’s worden door vormgever Ankie Stoutjesdijk als puzzelstukjes in het ontwerp voor het bouwdoek geplaatst. Het kleurverloop van het bouwdoek verbeeldt het groen, het water, de mensen en de gebouwen die in de nabije toekomst de nieuwe plek zullen bepalen.

Ieder seizoen wordt een theaterportret gemaakt op basis van verhalen van een van deze sleutelfiguren, waarin over de Lammermarkt van vroeger en van nu worden samengebracht. In 2015 werden de volgende portretten gerealiseerd:

februari 2015 De Molenaarjuni 2015 De Lakenhalseptember 2015 Slagerij Mabroeknovember 2015 De Buurvrouw

MedewerkersOntwerp: Ankie Stoutjesdijk | fotograaf: Rob Overmeer | regie: Pepijn Smit | dramaturgie: Erica Smits | makers en uitvoerders: Rian Evers, Tijs Huys | opname: Roemer

PartnersGemeente Leiden, Erfgoed Leiden, Dura Vermeer

Overige projecten

Portretten familiebedrijven voor OPEN weekendenOPEN: muzikaal portret juwelier Borg en Daphne – 29 maart – Borg en DaphneOPEN: muzikaal portret Van de Leur – 31 mei – Van de Leur

PS|ontmoet #2 16 januari 2015 | Hooglandse Kerk | 80 bezoekersTijdens PS|ontmoet vertellen drie gasten over wat hen inspireert. Het gesprek wordt ondersteund met door de gasten zelf gekozen fragmenten en afgewisseld met muziek- en theater door de makers van PS|theater. PS|ontmoet geeft PS|theater stof tot nadenken rond het themajaar Het geloof van Leiden. PS|ontmoet 2 is ook een samenwerking tussen PS|theater en de Hooglandse Kerk in het kader van het jubileumjaar Hooglandse700.

Ghana Think Tank (i.s.m. Museum de Lakenhal)8 t/m 13 januari 2015 | diverse locaties | 100 betrokkenenAls voorbereiding op de tentoonstelling Global Imaginations (27 juni t/m 4 oktober 2015) haalt Museum de Lakenhal de ‘Ghana ThinkTank’ naar Leiden: een interactief kunstwerk dat de Leidenaren opwarmt voor de thematiek van de uiteindelijke tentoonstelling. De omgebouwde keet De Atlas van PS|theater fungeerde als denktank en streek neer in verschillende wijken van de stad. Op hun tocht werden de kunstenaars van de denktank gegidst en begeleid door Rian Evers van PS|theater.

Stand van de Stad 17 februari 2015 | Scheltema Complex | 100 bezoekersTijdens de culturele talkshow Stand van de Stad vertelt PS|theater over het wijkproject De Atlas op het Plein en brengt een van de bijbehorende liedjes ten gehore.

Atlas in de fusie 26 februari 2015 | Stukafest, het huis van Paul | 60 bezoekersVoor het derde jaar op rij verzorgt PS|theater een optreden tijdens studentenfestival Stukafest. Dit keer een voorproefje uit Noorderling.

Verjaardag van PS|theater13 maart 2015 | PS|huis | 80 bezoekersPS|theater vierden de vijfde verjaardag in ons nieuwe gebouw aan de Raamsteeg met liedjes, teksten en de overhandiging van een verzameld aan wethouder Robert Strijk.

Presentatie tijdens VSCD Congres18 mei 2015 | Kunstmin & Energiehuis, Dordrecht | 20 bezoekersThema van het VSCD Congres was ‘de stad’. PS|theater verzorgde een presentatie over de manier van werken als stadsgezelschap en het leggen van verbindingen. Dag van het Morspark 30 mei 2015 | buurtcentrum Morschwijk | 40 bezoekers

Dag met allerlei activiteiten in het Morspark. PS|theater speelde liedjes uit het wijkproject De Atlas in de Mors en de voorstelling Natland.

Noorderliefde 5 mei 2015 | Plein van Leiden | 300 bezoekersMuziekfestival door Cultuurfonds Leiden, Gebr. De Nobel en Bouwbedrijf Heijmans. PS|theater verzorgde vanuit de bouwkeet een liedjesprogramma uit Noorderling.

Stadzomernachtdroom 19 juni 2015 | PS|huis | 50 bezoekersStadslab organiseerde de Stadszomernachtdroom en gebruikte ons nieuwe huis als locatie voor een inspirerende avond. PS|theater vertelde over Het geloof van Leiden.

De Karavaan in de Stevenshof12 september 2015 | Stevenshof | 40 bezoekersTijdens De dag van huren stond De Atlas in de Stevenshof. PS|theater leverde een muzikale bijdrage aan het festival, georganiseerd door Portaal.

Symposium Hospice Issoria14 oktober 2015 | Vredeskerk | 150 bezoekersHospice Issoria organiseerde een symposium met als thema ‘familie’. Rian Evers zong tijdens het symposium het lied ‘Familie’ uit Noorderling in een aangepaste versie.

UITwijken! 27 oktober 2015 | Theater Ins Blau | 25 bezoekersConferentie over kunst in de wijken georganiseerd door fonds Wijken voor Kunst. PS|theater verzorgde een presentatie over de manier van werken.

Verjaardag Leidse Schouwburg 9 november 2015 | Leidse Schouwburg | 350 bezoekersVerjaardagsprogramma in de Leidse Schouwburg in de regie van PS|theater. Verschillende gasten, onder wie Daan van der Zon, Nico Dijkshoorn en burgemeester Henri Lenferink brengen een ode aan hun liefde voor het vak en voor de stad. De makers van PS|theater zorgen voor een muzikale en theatrale omlijsting.

Welcome Festival 11 november 2015 | De Meelfabriek | 100 bezoekersOp het Welcome Festival ontmoetten expats, internationale studenten en Leidenaren elkaar en leren Leiden beter kennen. PS|theater leverde een muzikale bijdrage uit Nestelaar en Noorderling.

Pecha Kucha editie Gemiva17 november 2015 | Leids Volkshuis | 150 bezoekersIn een Pecha Kucha-presentatie vertelde PS|theater over het project Het verdriet van Leiden en de samenwerking met TgDomino.

3. EvaluatieBegin 2015 hebben Raad van Toezicht en dagelijkse leiding doelstellingen vastgesteld (zie bijlage 1). Deze doelstellingen hadden betrekken op de artistieke ontwikkeling, financiën en de organisatie.

Artistieke ontwikkelingWe hebben de voorgenomen projecten grotendeels kunnen realiseren. De samenwerking met Centrum Management voor De Atlas op de Markt hebben we in de tweede helft van het jaar stopgezet. Op die manier konden we meer aandacht geven aan de portretten van De Puzzel van Leiden, een meer vruchtbare samenwerking met gemeente Leiden, Dura Vermeer en Erfgoed Leiden.

In de planning van 2015 hebben we in het najaar ‘Ons hart’ vervangen door het wijkproject De Atlas komt thuis in de Pieterskerkwijk en de voorstelling Nestelaar. De voorstelling ‘Ons hart’ wordt gerealiseerd in maart t/m mei 2016.

In de verschillende projecten hebben we de artistiek-inhoudelijke vraag ‘hoe leven we samen in de stad’ en het betreffende themajaar sterker als rode draad kunnen laten fungeren dan in eerdere themajaren.

We hebben betrokkenheid gegenereerd met het realiseren van de voorgenomen PS|lunches en PS|ontmoet. Bij het wijkproject in de Pieterskerkwijk zijn daar de buurtborrels aan toegevoegd.

De partnerschappen met Erfgoed Leiden en Stadspodia Leiden hebben we kunnen voortzetten en ontwikkelen, met als resultaat dat we deze partnerschappen ook kunnen meenemen in de beleidsperiode 2017-2020. Met Museum de Lakenhal zijn we in gesprek gebleven. Dit heeft nu geleid door een voorzichtige samenwerking voor de voorstelling De Dusjardins in het najaar van 2016.

Als het gaat om de verslaglegging hebben we niet alles kunnen realiseren. De samenwerking met journalist Gijsbert van Es is wel opgestart maar niet goed van de grond gekomen. Ook het voornemen om weer een magazine te maken om het themajaar af te sluiten hebben we laten varen, als gevolg van een afweging tussen tijdsinvestering en verwachte impact. Van de voorstelling zijn wel registraties gemaakt.

FinanciënHet vergroten van de Vriendengroep is wel gelukt, maar we hebben niet de gewenste doelstelling gehaald. In 2016 gaan we verder aan de slag met een ambassadeursgroep om dit aantal te blijven verhogen. Datzelfde geldt voor het opzetten van de Bedrijfsvrienden.

De ontwikkeling van een marketingplan met Just is wel ingezet, maar had nog niet het gewenste resultaat. In 2016 gaan we ook hiermee verder aan de slag.

Het traject Wijzer Werven is afgerond.

Het vergroten van de bezoekersaantallen is zeker gelukt. In 2015 3765 bezoekers getrokken met onze voorstellingen en projecten. Daarmee hebben we de doelstelling (meer dan) gehaald. Onze zichtbaarheid online en offline hebben we vergroot. Offline bijvoorbeeld door het bouwdoek De Puzzel van Leiden aan de Lammermarkt en het inzetten van A0-posters voor de voorstellingen. Het aantal bezoekers aan de website is bijvoorbeeld met 61% gestegen ten opzichte van 2014, de nieuwsbrief heeft eind december 1249 abonnees en ook social media kent een steeds groter bereik.

Organisatie we hebben de gewenste verandering met betrekking tot de Raad van Toezicht kunnen doorvoeren, zodat de Stichting nu voldoet aan de Code Cultural Governance.

Vanaf eind 2015 is veel onze aandacht opgeslokt door het interne gesprek over nieuwe beleidsperiode en de ontwikkeling van een beleidsplan van 2017-2020. Het was een intensief, maar we zijn erin geslaagd om op 1 maart 2016 de aanvraag voor een meerjarige activiteitensubsidie in te dienen bij Fonds Podiumkunsten.

4. Financieel verslag 2015Op de volgende pagina’s vindt u een overzicht van de realisatie van de begroting en realisatie van de activiteiten van PS|theater in 2015. Deze zijn opgesteld exclusief btw.

Realisatie 2015

Begrotingsrekeningen Begroot RealisatieALGEMENE KOSTEN Zakelijke leiding € 9.000 € 11.550Administratiekosten € 1.000 € 2.451Huisvestingskosten / gebruikerskosten € 1.200 € 1.500Bankkosten € 250 € 411Verzekeringen € 200 € 955Overige kantoorkosten € 350 € 1.696Bureaukosten € 3.000 € 4.842 PRODUCTIEKOSTEN Huur ruimtes / locaties € 2.000 € 10.000Decor € 5.000 € 3.940Transport € 3.000 € 2.500Techniek licht en geluid € 1.000 € 7.823Kostuums & Grime € 7.500 € 437Rekwisiet € 4.000 € 0Reiskosten € 7.500 € 2.678Sejour € 2.500 € 2.167Productiekosten overig € 20.000 € 4.494 HONORARIA Productiemedewerker(s) € 9.000 € 20.199Technicus € 7.500 € 6.333Vormgever decor en licht € 7.500 € 14.400Kostuumontwerper € 4.000 € 4.664Regie € 12.000 € 18.115Dramaturgie € 9.000 € 8.658Honoraria acteurs / spelers € 25.000 € 40.977Atlascoördinator € 9.000 € 0Overig personeel € 20.000 € 9.486 MARKETINGKOSTEN

Publiciteitsmedewerker € 6.000 € 7.564Website € 2.000 € 3.676Ontwerpkosten € 7.500 € 8.575Drukwerk Flyers / Posters / Progr € 2.500 € 4.851Vastlegging € 7.500 € 9.422Publiciteit / Verspreiding € 2.000 € 0 OVERIG Onvoorzien € 2.000 € 0 Totaal € 200.000 € 214.364 EIGEN OPBRENGSTEN Uitkoopsom € 37.000 € 34.411Recettes € 15.000 € 17.504Vrienden € 5.000 € 3.283Overige opbrengsten € 0 € 1.492 SPONSORS Sponsoring materieel € 15.000 € 30.000Sponsoring financieel € 5.000 € 2.500 FONDSEN EN SUBSIDIEGEVERS Cultuurfonds Leiden € 15.000 € 0Fonds 1818 € 25.000 € 32.000Wijken voor Kunst € 10.000 € 10.000WOZfonds € 3.000 € 3.000Prins Bernhard Cultuurfonds € 10.000 € 0Gemeente Leiden € 20.000 € 23.985Fonds Podiumkunsten € 20.000 € 0Overige fondsen € 20.000 € 45.000

Totaal € 200.000 € 203.175

TOTALE KOSTEN € 200.000 € 214.364TOTALE OPBRENGSTEN € 200.000 € 203.175RESULTAAT € 0 -€ 11.189

Toelichting op de realisatie

De realisatie van de begroting is in 2015 vrijwel volgens plan verlopen. Hierdoor hebben we ons voornemen van vorig jaar kunnen waarmaken; er is niet bezuinigd op de honoraria van de medewerkers. We zijn door de goede fondsenwerving ook in staat geweest met meer acteurs en makers te werken dan van tevoren begroot. Dit is de professionaliteit van de producties ten geode gekomen. Er kon ook meer geïnvesteerd worden in publiciteit en marketing. Dit heeft weer een positief effect gehad op de kaartverkoop en de naamsbekendheid van PS|theater.

De uitgaven overstegen de inkomsten in 2015 met €11.189. Daardoor is er dit jaar ingeteerd op de algemene reserve. De algemene reserve komt daarmee op €7.337. In 2016 is de verwachting dat algemene reserve weer aangevuld wordt.

Deze grotere naamsbekendheid heeft ervoor gezorgd dat de realisatie van de sponsordoelen goed verlopen is. Er is zelfs fors meer sponsoring binnengehaald dan begroot. We hopen deze lijn in 2016 voort te zetten. Daarnaast zorgt de naamsbekendheid van PS|theater ervoor dat de verkoop van kleine projecten voor bedrijven en andere organisaties in 2015 naar verwachting verlopen is.

De fondsenwerving is financieel volgens plan verlopen. Wel zijn er verschuivingen te zien in de meewerkende fondsen. Bij het Prins Bernhard Cultuurfonds hebben we in 2015 geen aanvraag ingediend; de aanvraag bij Fonds Podiumkunsten is helaas niet gerealiseerd. Nieuwe fondsen in 2015 zijn Stichting Doen met een bijdrage van €25.000 en het VSB Fonds met een bijdrage van €10.000.

Bijlage 1. Doelstellingen 20151 – artistieke koers

Het maken van voorstellingen is en blijft de kerntaak van PS|theater. Dat doen wij door vragen te stellen te stellen over samenleven in de stad, werken vanuit de verhalen van Leiden en werken in samenwerking met partners in Leiden.

Het ontwikkelen van een heldere, artistieke koers staat boven aan onze agenda. In een veranderd theaterlandschap waarin steeds meer draagvlak is voor sociaal-artistiek theater is het van belang dat PS|theater zich inhoudelijk goed weet te onderscheiden. Zowel de artistiek-inhoudelijke rol als de sociaal-maatschappelijke rol moet goed tegen het licht worden gehouden.

1 Realisatie projectenDe Atlas op het Plein feb-apr 2015Het geloof van Leiden jan-juli 2015Ons hart sept-nov 2015De puzzel van Leiden jan 2015-dec 2016De Atlas op de Markt jan-dec 2015Verjaardag Leidse Schouwburg sept 2015

2 Artistieke ontwikkelingde artistiek-inhoudelijke vraag een sterker uitgangspunt laten zijn in de voorstellingen

jan-dec 2015

Vorm vinden voor de Atlas september 2015

3 Sociale ontwikkeling: betrokkenheid creëren en werken met verhalen uit de stadvoortzetting PS|lunches jan – dec 2015organiseren PS|ontmoet #2 januari 2015ambities ontwikkelen jan – dec 2015

4 Ontwikkeling partnerschappenErfgoed Leiden jan 2015-dec 2016Stadspodia Leiden jan 2015-dec 2016Museum de Lakenhal jan 2015-dec 2016

5 VerslagleggingSamenwerking met journalist jan – jul 2015Blogs op website jan – jul 2015Magazine Het geloof van Leiden september 2015Digitalisering mei-sept 2015

2 – financiën

De financiële strategie voor de komende seizoenen gaat PS|theater ontwikkelen met Wijzer Werven. De nadruk zal liggen op een goede fondsenstrategie, gebaseerd op sociaal-artistieke identiteit, een stevige bijdrage van onze partners en een vrienden- en sponsorcampagne, gefocust op Leiden.

1 Vergroten zichtbaarheid en draagvlakVergroten vriendengroep jan-feb 2015 100 vrienden in

feb 2015mrt-sept 2015 150 vrienden in

sept 2015Ontwikkeling bedrijfsvrienden mrt-sept 2015Ontwikkeling marketingplan ism Just

maart 2015

Deelname programma Wijzer Werven

maart-juni 2015

Vergroten bezoekersaantallen jan-dec 2015 3500 bezoekers(tov 2000 in 2014)

Vergroten aantallen abonnees, nieuwsbrief, social media

jan-dec 2015 1000 abonnees (tov 600 in 2014)

3 – organisatie

De wens tot een meer structurele ondersteuning blijft. Het werken van project naar project eist immers z’n tol en staat continuïteit en groei in de weg. De eerste helft van 2015 zal dan ook in het teken staan van het ontwikkelen van plannen voor 2016 en daarna.

Wat ons betreft houden we in de organisatie de verdeling van dagelijks bestuur en Raad van Toezicht zoals die is, zij het dat Jan als producent en begeleider van het professionaliseringstraject aan het bestuur is toegevoegd. We willen ons met de Raad van Toezicht meer concentreren op de lange termijn en op het realiseren van de doelstellingen en minder op de lopende projecten. Een update over de lopende zaken zou voorafgaand aan de vergadering rondgestuurd kunnen worden.

Als taken van de Raad van Toezicht zien wij:- controleren van de (financiële) jaarstukken- advies over de lange termijn - ons scherp houden op de doelstellingen- als ambassadeurs helpen uitdragen van het werk van PS|theater in het eigen netwerk.

1 Raad van Toezichtvier vergaderingen (toepassen jaarkalender Code Cultural Governance)

jan-dec 2015

vergaderingen meer toespitsen op lange termijn en realisatie van doelstellingen

jan-dec 2015

2 Toekomstgesprek starten over 2016, tbv structurele ondersteuning van gemeente en fonds podiumkunsten

jan-juli 2015

ontwikkeling meerjarig beleidsplan 2016-2020

jan-juli 2015

nieuwe huisvesting september 2015