puey speech pasuk corruption

21
1 จะต่อสู้กับคอร์รัปชันอย่างไรดี ? ผาสุก พงษ์ไพจิตร 1 นับเป็นเกียรติอย่างสูงที่ข้าพเจ้าได้รับมอบหมายให้แสดงปาฐกถา เพื่อราลึกถึงท่านอาจารย์ป๋ วย อึ ๊งภากร ผู้เป็นปูชนียบุคคล ซึ ่งมีผลงานเป็นคุณูปการกับสังคมไทยอย่างสูงยิ่ง และเป็นนักเศรษฐศาสตร์ใน อุดมคติของนักเศรษฐศาสตร์ไทยจานวนมาก ส่วนด้านความคิดทางการเมือง ท่านเคยกล่าวไว้ว่า ผมมีความเชื่อมั่นอย ่างแน่นแฟ้น ในประชาธิปไตยและในศักดิ์ศรี ของมนุษย ์ทุกคน ... ผมเชื่อในเสรีภาพและสิทธิมนุษยชน ตามที่บัญญัติไว้ในปฏิญญาสากลของสหประชาชาติ ผมเชื่อในสิทธิของชายหญิงทุกคนที่จะมีส ่วนร่วมในการกาหนดชะตากรรมสังคมที่เขา อาศัยอยู ่ ... ผมเกลียดเผด็จการไม่ว่าจะมีรูปแบบสีสันใดก็ตาม ผมมีความเชื่อว ่าระบอบ ประชาธิปไตยควรจะได้มาอย่างสันติวิธี เพราะผมต้องการหลีกเลี่ยงการใช้กาลังอาวุธใน การรักษาอานาจของรัฐบาล 2 ด้านการต่อต้านคอร์รัปชันและการสร้างความโปร่งใส ท่านได้แสดงความกล้าหาญที่จะกล่าว เตือนจอมพลถนอม กิติขจร ขณะดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรี เรื่องการทับซ้อนของผลประโยชน์เนื่องจาก จอมพลถนอมดารงตาแหน่งกรรมการอานวยการของธนาคารพาณิชย์ถึง 2 แห่ง (พ.ศ.2507) ท่านได้ตั ้ง คาถามถึงความสมควรจะเข้าไปเกี่ยวข้องในลักษณะเช่นนี ้ และวิธีที่ท่านทาก็ตรงไปตรงมา กล่าวคือ ท่าน แสดงปาฐกถาเนื่องในงานเลี ้ยงประจาปีของสมาคมธนาคารไทยในปี 2507 โดยกล่าวเป็นกลอนสุภาพ เกริ่น นาโดยยกย่องหลักการอันดีของจอมพลถนอมที่ว่า ผู้ที่เป็นรัฐมนตรี จะต้องไม่ยุ่งเกี่ยวกับกิจการทางการค้า แต่ท่าน ก็ได้ตั ้งคาถามข ้อหนึ ่ง ซึ ่งท่านไม่สามารถตอบได้ นั่นคือกิจการธนาคารเป็นการค้าหรือไม่ หลังจาก ได้อ่านคาปราศรัยนี ในวันรุ่งขึ ้นจอมพลถนอมได้ประกาศลาออกจากคณะกรรมการอานวยการของธนาคาร ทั ้งสองแห่งทันที และมีคาสั่งให้รัฐมนตรีท่านอื่นปฏิบัติตาม 1 ปรับปรุงจาก ปาฐกถา 100 ปี ป๋ วย อึ ๊งภากร โดยคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 17 สิงหาคม 2558 ห้องประชุม ชั ้น 5 คณะเศรษฐศาสตร์มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ เวลา 13.30 – 15.30 น. 2 www.puey.in.th/index.php หนังสือ task=view&id=12

Upload: thaipublica

Post on 02-Feb-2016

17 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

คณะผู้จัดงานปาฐกถา 100 ปี ป๋วย อึ๊งภากร ได้ขอให้ข้าพเจ้าพูดเรื่อง การจัดการกับปัญหาคอร์รัปชันในกรอบประชาธิปไตย นับเป็นหัวข้อที่เหมาะแก่กาลเทศะและสอดคล้องกับปรัชญาของท่านอาจารย์ป๋วยเป็นอย่างยิ่งการบรรยายนี้แบ่งออกเป็นสี่ตอน ตอนที่หนึ่ง นิยามความหมายและผลของคอร์รัปชันต่อสังคม ตอนที่สอง สภาพปัญหาในช่วง 15 ปีที่ผ่านมา ตอนที่สาม ทำไมคอร์รัปชันจึงปราบได้ยากมาก และตอนที่สี่ สรุป เหตุใดจึงต้องต่อสู้กับคอร์รัปชันในระบอบประชาธิปไตย

TRANSCRIPT

Page 1: Puey Speech Pasuk Corruption

1

จะตอสกบคอรรปชนอยางไรด ?

ผาสก พงษไพจตร1

นบเปนเกยรตอยางสงทขาพเจาไดรบมอบหมายใหแสดงปาฐกถา เพอร าลกถงทานอาจารยปวย

องภากร ผเปนปชนยบคคล ซงมผลงานเปนคณปการกบสงคมไทยอยางสงยง และเปนนกเศรษฐศาสตรใน

อดมคตของนกเศรษฐศาสตรไทยจ านวนมาก สวนดานความคดทางการเมอง ทานเคยกลาวไววา

ผมมความเชอมนอยางแนนแฟน ในประชาธปไตยและในศกดศร ของมนษยทกคน ...

ผมเชอในเสรภาพและสทธมนษยชน ตามทบญญตไวในปฏญญาสากลของสหประชาชาต ผมเชอในสทธของชายหญงทกคนทจะมสวนรวมในการก าหนดชะตากรรมสงคมทเขาอาศยอย ... ผมเกลยดเผดจการไมวาจะมรปแบบสสนใดกตาม ผมมความเชอวาระบอบประชาธปไตยควรจะไดมาอยางสนตวธ เพราะผมตองการหลกเลยงการใชก าลงอาวธในการรกษาอ านาจของรฐบาล2

ดานการตอตานคอรรปชนและการสรางความโปรงใส ทานไดแสดงความกลาหาญทจะกลาว

เตอนจอมพลถนอม กตขจร ขณะด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร เรองการทบซอนของผลประโยชนเนองจาก

จอมพลถนอมด ารงต าแหนงกรรมการอ านวยการของธนาคารพาณชยถง 2 แหง (พ.ศ.2507) ทานไดตง

ค าถามถงความสมควรจะเขาไปเกยวของในลกษณะเชนน และวธททานท ากตรงไปตรงมา กลาวคอ ทาน

แสดงปาฐกถาเนองในงานเลยงประจ าปของสมาคมธนาคารไทยในป 2507 โดยกลาวเปนกลอนสภาพ เกรน

น าโดยยกยองหลกการอนดของจอมพลถนอมทวา ผทเปนรฐมนตร จะตองไมยงเกยวกบกจการทางการคา

แตทาน กไดตงค าถามขอหนง ซงทานไมสามารถตอบได นนคอกจการธนาคารเปนการคาหรอไม หลงจาก

ไดอานค าปราศรยน ในวนรงขนจอมพลถนอมไดประกาศลาออกจากคณะกรรมการอ านวยการของธนาคาร

ทงสองแหงทนท และมค าสงใหรฐมนตรทานอนปฏบตตาม

1 ปรบปรงจาก ปาฐกถา 100 ป ปวย องภากร โดยคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 17 สงหาคม 2558 หองประชม ชน 5 คณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลย ธรรมศาสตร ทาพระจนทร เวลา 13.30 – 15.30 น. 2 www.puey.in.th/index.php หนงสอ task=view&id=12

Page 2: Puey Speech Pasuk Corruption

2

คณะผจดงานปาฐกถา 100 ป ปวย องภากร ไดขอใหขาพเจาพดเรอง การจดการกบปญหา

คอรรปชนในกรอบประชาธปไตย นบเปนหวขอทเหมาะแกกาลเทศะและสอดคลองกบปรชญาของทาน

อาจารยปวยเปนอยางยง

การบรรยายนแบงออกเปนสตอน ตอนทหนง นยามความหมายและผลของคอรรปชนตอสงคม

ตอนทสอง สภาพปญหาในชวง 15 ปทผานมา ตอนทสาม ท าไมคอรรปชนจงปราบไดยากมาก และตอนทส

สรป เหตใดจงตองตอสกบคอรรปชนในระบอบประชาธปไตย

1. นยามและผลกระทบตอสงคม

คอรรปชน3นนมหลากหลายความหมาย ในทนจะใชในแนวกวางใหหมายถง “การแสวงหา

ประโยชนสวนตนหรอใหกบพรรคพวกโดยอาศยต าแหนงหนาทหรออ านาจทไดรบมอบหมายใหเปน

เครองมอกระท าการทจรต พฤตกรรมดงกลาวอาจผดหรอไมผดกฎหมาย แตขดกบหลกจรยธรรมหรอขดกบ

ความคาดหวงทสาธารณะชนมตอบทบาทของบคคลสาธารณะ”4 ซงบคคลสาธารณะ ไดแกนกการเมอง

ขาราชการและผด ารงต าแหนงในองคกรสาธารณะตาง ๆ ปรากฏการณ คอรรปชนน มหลายรปแบบ ทงทจบ

ตองไดไมถนดอยางเปนรปธรรม เชน การเลนพรรคเลนพวก การทบซอนของผลประโยชน และทจบตองคด

เปนตวเงนไดในรปแบบของสนบน เงนพเศษ การสามารถหาประโยชนสวนตนจากการใชต าแหนงหรอ

อ านาจในทางกฎหมาย ปรบแปลงกฎเกณฑ นโยบาย หรอผานกฎหมายทเออประโยชนสวนตนหรอ

ประโยชนของบคคลากรภาครฐเปนการเฉพาะในแนวทางทขดกบประโยชนสาธารณะ อนเปนรปแบบหนง

ของคอรรปชนทภาษาองกฤษเรยกวา state capture และ regulatory capture5

ส าหรบในสวนของคอรรปชนทจบตองเปนตวเงนไดนน กมทงขนาดเลก กลาง ใหญ คอตงแต

เงนเพยง 100 บาท ไปจนถง แสน ลาน พนลาน ฯลฯ ในระดบสากลแลวจะพดกนถงระดบเลกและใหญท

3 นวลนอย ตรรตน, “การตรวจสอบคอรรปชนโดยภาคประชาชนในสถาบนพระปกเกลา” , ใน การปฏรปรฐธรรมนญ มมมองเชงเปรยบเทยบ, การประชมวชาการสถาบนพระปกเกลา ครงท 8 พ.ศ. 2549. 4 ผาสก พงษไพจตร และนวลนอย ตรรตน,‘คอรรปชน คาเชา และพฒนาการทางเศรษฐกจ’, วารสารเศรษฐศาสตรธรรมศาสตร, ปท21, ฉบบท 4, ธนวาคม 2546. 5 ในบานเรานยมเรยกกนวาคอรรปชนเชงนโยบาย ส าหรบนยาม state capture ทธนาคารโลกใช หมายถง พฤตกรรมของปจเจกหรอกลมบคคลหรอวสาหกจทงในภาคราชการและภาคเอกชนทใชอทธพลอ านาจในการออกกฎหมายและนโยบายหรอในการก ากบควบคม เพอประโยชนสวนตนหรอเพอใหไดเปรยบ ดวยการถายเทรายไดของภาคเอกชนมาสขาราชการอยางไมโปรงใส state capture , regulatory capture ตางจากการเรยกรบสนบนทวไปทขาราชการ นกการเมองใชดลยพนจเกยวกบกฎเกณฑทมอยแลวหาประโยชนสวนตน ตรงท state capture, regulatory capture เปนการใชอทธพลเพอใหมกฎหมายหรอกฎเกณฑใหมเพอใหตนเอง กลม หรอวสาหกจไดเปรยบเปนการเฉพาะ โดยกระบวนการสงอทธพลอาจมองเหนไดยาก ใหด The World Bank, Anticorruption in Transition A Contribution to the Policy Debate, Washington D.C. 2000 , หนา xv-xvi; Oleksiy Omelyanchuk, Explaining State Capture and State Capture Modes: The Cases of Russia and Ukraine, Budapest, 2001. Http://www.ualberla.ca/CIUS/stasiuk/st-pdf/Explaining State Capture.pdf , เขาถง 31 กรกฎาคม 2015; Boehm, Frederic , Regulatory Capture Revisited – Lessons from Economics of Corruption, Ph.D Economics, Anti-Corruption Training & Consulting (ACTC), and Research Center for Political Economy (CIEP, Universidad Externado de Colombia), Working Paper,July 2007. อาจมกรณทเปนการถายโอนรายไดทควรเปนของรฐบาลมาสขาราชการเปนการสวนตวแบบไมโปรงใสกเปนได แนวคด State capture, regulatory capture นเรมแรกใชอธบายปญหาในประเทศเปลยนผานจากคอมมวนสตเปนเสรนยม แตพบวาเปนปญหาในสงคมอนดวย

Page 3: Puey Speech Pasuk Corruption

3

สอดคลองกบค าวา Petty และ Grand คอรรปชน โดย Petty Corruption เปนพวกเงนเลก ๆ นอยทขาราชการ

เรยกเกบเมอประชาชนไปตดตอหนวยราชการในชวตประจ าวน เชน ทกรมการขนสง ทเขต(อ าเภอสมยกอน)

ทโรงพยาบาล ทโรงเรยน ฯลฯ ในขณะท Grand Corruption จะเปนเรองการซอต าแหนง การเรยกรบสนบน

โครงการขนาดใหญ การใหไดสมปทาน การโกงภาษมลคาเพม การหารายไดในกระบวนการ state capture

ฯลฯ

ผลของการคอรรปชนตอสงคมโดยรวมนนคงไมตองสาธยายมากเพราะเปนททราบกนดวา

สรางความเสยหายหลายอยาง6 ทส าคญคอเปนอปสรรคตอการเตบโตทางเศรษฐกจทย งยน ท าใหมการใช

ทรพยากรสาธารณะอยางไรประสทธภาพ ประชาชนขาดความเชอถอในระบบประชาธปไตย ท าลาย

หลกการนตธรรม ดงทมารค ศกดซาร สรปวา “คอรรปชนคอการใชอ านาจโดยมชอบ…เปนอาการของความ

ไมเทาเทยมในสทธและโอกาสระหวางผมอ านาจกบผไรอ านาจ…จงถอเปนปญหาเรองความยตธรรมทาง

สงคม”7 นกวชาการดานการตอตานคอรรปชนจงเหนวา การปองกนคอรรปชนไมใหเกดขนในแตละ

หนวยงานหากท าไดจะถอเปนสงดทสด แตถาขาราชการและบคคลสาธารณะคอรรปชนแมเพยงเลกนอย

หากมหลกฐานชดเจนเพยงพอ สมควรถกลงโทษทนทและโทษจะตองหนกตามสมควรเพอไมใหเกดวามเคย

ชนและท าไปเรอยๆโดยเรมตนจากเรองเลกจนเปนเรองใหญโตในทายทสด8

2. สภาพปญหาและปรากฎการณคอรรปชนในชวง 15 ปทผานมา

การวเคราะหในสวนนจะเนนไปทคอรรปชนทจบตองเปนตวเงนได9 โดยจะแบงออกเปน 2

สวนดวยกนคอ คอรรปชนภาคครวเรอน ทเปน Petty Corruption และคอรรปชนภาคธรกจในลกษณะของ

Grand Corruption

คอรรปชนภาคครวเรอน

ในเรองนมตวชวดระดบการเปลยนแปลง จดท าโดยคณะวจยท คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลยเมอป 2542 และเมอป 2557 ขอมลไดจากการส ารวจหวหนาครวเรอนโดยใชแบบสอบถามชด

6 ดเพมเตมเชน ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค, คอรรปชนกบประชาธปไตยไทย. ศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมอง ,คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ. 2537, บทท 1. 7 มารค ศกดซาร, การตอสกบคอรรปชนในสงคมเปลยนผาน , Freidrich Ebert Stiftung, พฤษภาคม 2557 . ปกหนา. 8 ศาสตราจารย Prakash Chander, Address, แสดงท The XI Annual Conference of the Asian Law & Economics Association, จดโดยคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 10, สงหาคม, 2558, หอง 105, ตกมหาจฬาลงกรณ, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 9 ทงนไมไดหมายความวาคอรรปชนแบบทจบตองไมไดไมส าคญแตเปนเพราะวางานศกษาวจยยงมนอยและเปนเรองยากทจะศกษา เชนเรองการชวยเหลอญาตมตร การใชขอมลลบของทางราชการ การใชอทธพล การใชบคคลากรและทรพยสนราชการเพอประโยชนสวนตน การรบงานนอก การท างานหลงออกจากต าแหนงแตยงใชเสนสายหรออทธพลทมอยกอนเกษยณใหเปนประโยชนสวนตน การทขาราชการสวมหมวกหลายใบในเวลาเดยวกน(รบต าแหนงตางๆ) ทมผลประโยชนทบซอนกนอย เชนอยการมหนาทดแลผลประโยชนภาครฐแตสามารถเปนกรรมการในบรษทเอกชนทรบจางงานจากภาครฐได เปนตน คอรรปชนทอาจมองเหนไดไมชดเจนหรอไมมการไดรบผลประโยชนคดเปนเงนไดทชดเจนเหลานลวนสรางความเสยหายใหแกประโยชนสาธารณะทงสน เชนเดยวกบคอรรปชนทจบตองเปนตวเงนได

Page 4: Puey Speech Pasuk Corruption

4

เดยวกนและวธวทยาแบบเดยวกน10 ค าถามส าคญคอ เมอไปตดตอหนวยราชการ ถกเรยกสนบนเงนพเศษ

หรอไม เปนเงนเทาไร? พบวา ประชากรทถกเรยกสนบนลดลงจากรอยละ 10 เปนรอยละ 4.811 และวงเงนใน

ราคาจรงทถกเรยกกลดลงมากถงรอยละ 9012 ส าหรบหนวยงานทเรยกรบสนบนเปนมลคาสงสดทง 2 ปนนน

คอกรมทดน อก 3 อนดบถดมา ส าหรบป 2542 คอ ต ารวจ สรรพากร และกรมการขนสงทางบก ส าหรบป

2557 3 อนดบถดมาคอ ต ารวจ โรงเรยนรฐบาลและกรมการขนสงทางบก (ตารางท 1)

ตารางท 1 สนบนภาคครวเรอน

ระดบการคอรรปชนภาคครวเรอนทลดลงอาจเปนเพราะประชาชนไมกลาตอบ หรออาจ

เปลยนเปนอยางอนทไมใชตวเงน จากการศกษาพบวาทลดลงอยางมากในชวง 15 ป ทผานมานมความ

เปนไปไดสงเพราะวาไดมการปฏรประบบราชอยางตอเนองในชวงเวลาดงกลาว ทงดานวธการใหบรการ

การตรวจสอบจากภายนอกและการสงเสรมจรยธรรม ทส าคญมการน าเทคโนโลยสมยใหมเขามาชวยท าให

การเรยกรบสนบนเปนไปไดยากขน เชนระบบ EDI ทกรมศลกากร การเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดาทาง 10ผาสก พงษไพจตร ยงยทธ ไชยพงศ ธาน ชยวฒน รายงานฉบบสมบรณ โครงการวจยเรอง “คอรรปชนในระบบราชการไทย “การส ารวจทศนคตประสบการณของหวหนาครวเรอน”, สนบสนนโดย ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) กนยายน 2557, www.trf.or.th 11 ผาสก พงษไพจตร ยงยทธ ไชยพงศ ธาน ชยวฒน รายงานฉบบสมบรณ…. หนา 6. 12 วงเงนสนบนทงหมดในป 2542 = 15,400 ลานบาท ป 2557 ลดลงเปน 4,949 ลานบาท หากปรบดวยอตราเงนเฟอแลว เงนสนบนในป 2557 เปนเพยง 1,648 ลานบาท

ป พ.ศ. 2542 2557

สดสวนหวหนาครวเรอนทถกเรยกสนบน

เงนพเศษในปกอนหนา (10%)

10 4.8

มลคาสนบนเฉลยตอหวหนาครวเรอนท

ถกเรยกใหจาย (บาท)

9,722 5,016

มลคาสนบนทงหมด (ลานบาท) (2557

ปรบดวยอตราเงนเฟอ )

15,400 1,648*

หนวยงานทเรยกสนบนมากสดสอนดบ

แรก (ตามจ านวนเงน )

ทดน, ต ารวจ, สรรพากร,

กรมการขนสงทางบก

ทดน, ต ารวจ, โรงเรยนรฐบาล,

กรมการขนสงทางบก

Page 5: Puey Speech Pasuk Corruption

5

อนเตอรเนตทกรมสรรพากร ฯลฯ ทงนการปฏรปเกดจากแรงผลกดนของภาคประชาชน ธรกจเอกชนและ

สอ13แตการปฏรประบบการใหบรการภาคราชการนมผลกบขาราชการระดบลางและกลางเปนสวนใหญ ยง

ไมเขาถงขาราชการระดบสงทงทหาร พลเรอน ตลาการและนกการเมอง

ส าหรบสนบนเงนพเศษทคดเปนตวเงนไดในกรณของคอรรปชนวงเงนสงนน ดไดจากตวชวด

เรยกวา ดชนความโปรงใส ( Corruption Perception Index หรอ CPI ) ขององคการความโปรงใสนานาชาต

(Transparency International หรอ TI ดงแสดงในแผนภาพท 1)

แผนภาพท 1 ดชนภาพพจนคอรรปชน (CPI) โดยองคการความโปรงใสนานาชาต (TI)

ขณะน CPI ไดถกใชเปนดชนแสดงระดบคอรรปชนของประเทศตาง ๆ ทครอบคลมการคอรรป

ชนภาคราชการแบบเหมารวมทกประเภท ไมวาเลกหรอใหญ แตเมอศกษาลกลงไป พบวาขอมลทใชเพอ

สรางดชนน เปนทศนคตของนกธรกจขามชาตทลงทนในประเทศตาง ๆ เปนโครงการขนาดใหญวงเงนสง

ซงมนยวาเงนสนบนทเกยวโยงตองสงดวย ดงนน CPI จงเปนดชนของคอรรปชนขนาดใหญ ไมใชภาพรวม

ของคอรรปชนภาคครวเรอนในประเทศนน ๆ14

การค านวณดชน CPI เปนการใหคะแนนจาก 0 ถง 100 คะแนน ใกล 100 แสดงความโปรงใส

สง หรอระดบคอรรปชนต า ยงคะแนนใกลศนยยงมคอรรปชนสง

ในแผนภาพท 1 ทแสดงคาดชน CPI และอนดบของไทยเมอเปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ

ในชวงเวลา 15 ป ระหวางป พ.ศ.2541 และ พ.ศ.2556 นน จะเหนไดวา คา CPI ของไทยคอนขางต า แสดงวา

มคอรรปชนสง และเปลยนแปลงนอยมากในชวง 15 ป

13 ผาสก ยงยทธ ธาน 2557, อางแลว, หนา 48-49. 14 ดรายละเอยดเพมเตมใน ผาสก พงษไพจตร ยงยทธ ไชยพงศและธาน ชยวฒน, รายงานฉบบสมบรณ…, หนา 3-4.

Page 6: Puey Speech Pasuk Corruption

6

เมอเปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ อนดบของไทยลดลงมากจากอนดบท 61 ในป 2542 เปน

อนดบท 102 ในป 255615 สะทอนวาประเทศอนไดปรบตวใหดขนเกงกวาไทย ประเทศในเอเชยทมอนดบ

ดกวาไทยในป 2556 มสงคโปร มาเลเซย ฟลปปนส (อนดบท 5, 53 และ 94 ของโลกตามล าดบ)

ส าหรบประสบการณของนกธรกจไทย สงศต พรยะรงสรรค เมอป 2541 ไดสอบถามนกธรกจ

430 รายทสงกดอยในสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย หอการคาไทย และสมาคมธนาคารแหงประเทศ

ไทยเรองการจายเงนคาน ารอนน าชาใหแกหนวยงานราชการ รอยละ 63 ตอบวาจายเงนคาน ารอนน าชา สวย

และเงนใตโตะ นอกเหนอจากคาคอมมชชนในการประมลโครงการ อกรอยละ 36 ตอบวาไมไดจาย

หนวยงานทนกธรกจระบวาจายเงนใหตงแต 500,000 บาทขนไปตอครง ม กระทรวงมหาดไทย คมนาคม

อตสาหกรรม แรงงานและสวสดการ สาธารณะสข ศกษาธการ ส านกนายกรฐมนตร ยตธรรม วทยาศาสตร

และเทคโนโลย และทบวงมหาวทยาลย ตามล าดบ16

คอรรปชนประเภทวงเงนสงๆ มกหลดรอดจากการถกลงโทษเสมอ โดยเฉพาะกรณการซอ

ต าแหนง ซงในเรองนนน งานศกษาของผาสกและสงศต ในกรณของต ารวจ เมอป พ.ศ.2535 พบวาวงเงนท

จายเพอซอต าแหนงใหญสงสดอาจสงถง 30 -50 ลาน และอดตรองอธบดกรมต ารวจ พลต ารวจเอกวสษฐ เดช

กญชร ไดใหสมภาษณ “ยอมรบวา มการซอขายต าแหนงกนจรงในกรมต ารวจ”17

งานศกษาของ ศภชย ยาวะประภาษ เมอป พ.ศ. 254318 ไดขอมลจากการสมภาษณหวหนาสวน

ราชการระดบอ าเภอ จงหวดและสานกลาง ระดบอธบด รองอธบด ผอ านวยการกรมเกอบ 600 ราย ทท างาน

ในหนวยงานราชการตางๆพบวา รอยละ 43.6 ตอบวามการซอขายต าแหนงในหนวยงานของตน รอยละ 50.3

ตอบวาไมม และรอยละ 6.2 ตอบวาไมแนใจ เมอถามวา มตวกลางหรอไมในการซอต าแหนง ขาราชการ

สวนกลางและสวนภมภาคตอบวา ผประสานการซอขายต าแหนงคอ นกการเมองตามดวยคนใกลชด แตท

กรงเทพมหานคร ระบวาไมตองผานใคร ตดตอกบผบงคบบญชาไดเลย

หลายคนเชอวาคอรรปชนวงเงนสงมกเกดจากนกการเมองบงคบใหขาราชการท า แตในทาง

ปฏบตจรงนน ขาราชการระดบสงสามารถกระท าการทจรตไดดวยตนเองโดยไมตองรวมมอกบนกการเมอง

แตอาจรวมมอกบนกธรกจ และขาราชการคนอน

15 ในป 1998 และ 2013 จ านวนประเทศทงหมดทไดรบการจดอนดบคอ 85 และ 175 ตามล าดบ 16 สงศต พรยะรงสรรค “ ตวชบางประการแสดงระดบการคอรรปชนของหนวยราชการ: ประสบการณของนกธรกจกลมตวอยาง “ ใน รายงานผลการวจยการคอรรปชนในระบบราชการไทย , โดยผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค นวลนอย ตรรตน สกกรนทร นยมศลป เสนอตอส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการม ธนวาคม 2541, หนา 179, 209 17 “วสษฐ รบต าแหนงต ารวจซอขายได” สยามรฐรายวน, 20 กรกฎาคม 2533. 18 ศภชย ยาวะประภาษ, “คอรรปชนในวงราชการ มมมองของขาราชการและแผนปฏบตการสรางสงคม “, ใน ยทธศาสตรการตอตานคอรรปชนในประเทศไทย พ.ศ. 2543 โดย นพนธ พงพงศกร ศภชย ยาวะประภาษ ผาสก พงษไพจตร เสาวนย ไทยรงโรจน กรงเทพฯ: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2543.

Page 7: Puey Speech Pasuk Corruption

7

เทาทกลาวมาเปนเรองของทฤษฎและงานส ารวจ โลกแหงความจรงเปนอยางไร? ในสวนตอไป

จะวเคราะหกรณออฉาวเมอเรวๆนสามกรณดวยกน เพอใหเหนความซบซอนของคอรรปชนวงเงนสง

กรณทหนง รฐบาลถกโกง จายเงนคนภาษมลคาเพมใหใหบรษทปลอมหลายพนลาน

ขณะทเขยนปาฐกถาน กระบวนการสบสวนสอบสวน และด าเนนคดกบผทเกยวของกบกรณออฉาว

นยงไมสนสด ขาราชการบางคนถกลงโทษไปแลว แตอกสวนหนงยงเปนผถกกลาวหา เทาทรวบรวมขอมลท

เปดเผยแกสาธารณชนพอจะประมวลความเปนมาไดดงนกลางป 2556 ส านกขาวอศรา เสนอขาววา

สรรพากรคนภาษมลคาเพมใหแกบรษทปลอม 63 บรษท โดยไดคนภาษมลคาเพมไปเปนเงน 4,298,584,817

ลานบาท ทกบรษททไปตรวจสอบมทตงเปนหองวางเปลาหรอบานราง (30 แหงใชเลขทบานเดยวกน) พบ

หลกฐานวาบคคลทตงบรษทปลอมเปนเจาของส านกงานบญช ทนายความ และเกยวพนกบผสอบบญชและ

ผใหญในกรมสรรพากร

การเสนอขาวอยางตอเนองของส านกขาวอศรา สงผลใหกระทรวงการคลงแตงตงกรรมการ

ตรวจสอบ จนน าไปถงการสงเรองใหดเอสไอ และป.ป.ช. เขามาสบสวน และตงอนกรรมการไตสวน

ขอเทจจรง ตามมาดวยการโยกยายขาราชการในกระทรวงการคลง การอายดทรพยขาราชการระดบสง การ

ไลออก การใหออก การถกสอบวนยรายแรงมากกวา 10 ราย ผใหญถกพกราชการ19 มถนายน 2558 ป.ป.ช.

มมตอายดทรพยผใหญ เปนทองค ามลคาเกอบ 180 ลานบาท ภายหลงจากการปกปดบญชทรพยสนและอย

ระหวางการตรวจสอบวาร ารวยผดปกตหรอไม เนองจากถกกลาวหาวามสวนเกยวของกบการทจรตโกงภาษ

มลคาเพม 4.3 พนลานบาท20

ณ จดน “การไตสวนพบเพยงระดบขาราชการ”21 ไมมขาวนกการเมองเกยวโยงแตอยางใด นน

คอหากเปนจรง แสดงวาขาราชการระดบสงจ านวนหนงรวมกนกระท าการทจรตดวยตนเอง พวกเขาม

การศกษาสงระดบปรญญาตร โท บางผานการอบรมผบรหารระดบสงหลายแหง เชน วทยาลยปองกน

ราชอาณาจกร วปอ. นกบรหารระดบสง (นบส.1) ของส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (กพ.)

หลกสตรผบรหารระดบสง สถาบนวทยาการตลาดทน (หลกสตร วตท.) และ หลกสตร Directors

Certification Program (DCP) ของ สมาคมสงเสรมสถาบนกรรมการบรษทไทย

19 ส านกขาวอศรา 30 ธนวาคม 2556. “เบองหลงเปดโปงทจรตภาษ 4.3 พนลาน ขาวเจาะแหงป”; ไทยพบลกา 22 มถนายน 2558 20 “อนฯ ป.ป.ช. อายดทอง 179 ล. อดตอธบดกรมสรรพากรไมปรากฏในบญช“ไทยรฐออนไลน 25 มถนายน 2558. เขาถง 19 กรกฎาคม 2558. การอายดนยงอยในขนถกกลาวหา จะตองมขนตอนการเขาชแจงแกขอกลาวหาอกเปนขนตอไป 21 “ ‘สาธต’ รบทราบขอกลาวหา”, เดลนวส, วนท 24 กรกฎาคม 2558 หนา 12.

Page 8: Puey Speech Pasuk Corruption

8

ทงน ยงจะตองตดตามตอไปวา ในทายทสดผเกยวโยงทงหมดทงนอกและในหนวยงานทม

ปญหามกราย? ทกรายจะถกลงโทษไหม? และรฐบาลจะสามารถเรยกคาเสยหายทไดจายเงนภาษของ

ประชาชนทงประเทศไปถง 4.3 พนลานบาทใหกบมจฉาชพไดไหม?

กรณทสอง โจรชวยจบคอรรปชน

ปลายป 2554 ขณะผใหญในกระทรวงแหงหนง ฉลองแตงงานลกสาวทโรงแรมหร โจรไดเขา

ปลนบาน ขนเงนสดทผสอขาวรายงานวายงมสายรดจากธนาคารเปนเงนจ านวนมาก โดยโจรรบสารภาพ

เบองตนวาพบกระเปาใสเงนหลายรอยลานบาท แตขนเงนไปไดกวา 200 ลานบาทเทานน ฝายเจาของบาน

บอกวาเงนทถกปลนเปนเงนสนสอด เงนเตรยมจดงานแตงลกสาวประมาณ 5 ลานบาท ในทสดต ารวจตาม

คนเงนมาไดเกอบ 20 ลาน ความไมชอบมาพากลนท าใหผใหญ ถกยายไปชวยราชการ และป.ป.ช.เขา

ด าเนนการอายดเอกสารและทรพยสนเพอตรวจสอบวาร ารวยผดปกตหรอไม22

4 ปตอมา (มกราคม 2557) ป.ป.ช.ชมลความผดวาผใหญร ารวยผดปกต จงฟองศาลแพงใหม

ค าสงยดทรพยสน ใหตกเปนของแผนดนมลคา 46,141,038 ลานบาท23

เหตปลนบานครงนนมรายงานวาเกดจากความขดแยงทางผลประโยชน โดย “มนกการเมองเขา

มาเกยวโยงกบงบประมาณในการอนมตโครงการส าคญ... คนรายทลงมอมนใจวา การกอเหตครงนจะไมเปน

คดความแตเรองบานปลาย เพราะแมบานโทรแจง 191”24

สาธารณชนคนนอกวงจะไมมทางไดรบรกรณออฉาวน และอาจไมมการเอาผดใครเลย ถาโจร

ไมไดเขามาชวย

ขอมลทเปดเผยแกสาธารณชนผานสอ ท าใหทราบเสนทางชวตราชการของผใหญ จบปรญญา

ตร ผานการอบรมหลกสตร นกบรหารระดบสง นบส.1 หลกสตรวทยาลยปองกนราชอาณราจกร วปอ. และ

หลกสตรผบรหารเทคโนโลยสารสนเทศระดบสง จากทเคยมต าแหนงสงในกรมส าคญเชนทางหลวงชนบท

กรมทางหลวง จนในทสดไดเปนปลดกระทรวง สอมวลชนประเมนกนวา “เหลานคอพนฐาน อนท าใหมเงน

จ านวนมหาศาลไปกบดานสงบนงอยในบาน.... ปมเงอนอยทวากระบวนการจดการ...จะสามารถลากคอ

22 ‘ไขรหสปลนบานปลดสพจน’ กบทมา ‘ร ารวยผดปกต’,ไทยรฐออนไลน วนเสารท 27 มถนายน 2558; “ เกมหกเหลยม เฉอนเงน เชอด ‘สพจน ทรพยลอม‘ ขโมยขนบาน 200 ลาน สถานการณจรงหรออปโลกน“, THAIPUBLICA, 25 พย. 2554. Thaipublica.org/2011/supoj-robbery-game/ เขาถง 27 ก.ค.2558. 23 “ศาลแพงสงยดทรพย ‘สพจน ทรพยลอม “46 ลานตกเปนของแผนดน”, Thai Publica 1 กมภาพนธ 2557. ตามพ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 ขาราชการทถกขอหาร ารวยผดปกต จะถกยดทรพยสนทไมสามารถน าพยานหลกฐานมาแสดงใหกระจางถงทมาทไปในการไดทรพยสนดงกลาว 24 “ยอนรอยปลนบาน ‘ปลดสพจน’ โดนสาวไสรวยอฟเจอป.ป.ช. อายดทรพย” , ไทยรฐออนไลน 1 มนาคม 2558

Page 9: Puey Speech Pasuk Corruption

9

บรรดานกการเมอง พรรคการเมอง... ขนสตะแลงแกงไดหรอไม”25 สายรดเงนจากธนาคารตางๆ จะน าไปส

ผเกยวของรายอน ๆ ในภาคธรกจเอกชนไดหรอไม? อ

กรณทสาม คด CTX 9000 มหลกฐานความไมชอบมาพากล แตในทายทสดไมมการด าเนนคด

ใด ๆ

เมอ พ.ศ.2546 คณะรฐมนตรอนมตใหบรษทบทม.ผสรางสนามบนจดซอ CTX 9000 เครอง

สแกนดกจบวตถระเบด 26 เครอง เพอตดตงในสนามบนสวรรณภม บทม.ท าสญญาการจดซอจดจางผาน

บรษทตวแทน ผลทเกดขนคอมสวนตางของราคาจากบรษทผลตมาถงมอ บทม. จ านวนหนง

เมอ พ.ศ. 2547 บรษทอนวชน ถกคณะกรรมการตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) ของสหรฐฯ

ตรวจสอบพบวา ตวแทนจ าหนายของบรษทในภาคพนเอเชยแปซฟก ไดตดสนบนเจาหนาทรฐในประเทศ

จนและฟลปปนส ใหซอสนคาของตน แตในประเทศไทย ไดพบความตงใจทจะใชเงนสวนตางของราคาจาย

ใหหรอสญญาวาจะจายเจาหนาทไทย แตยงไมทนเสรจสน กถกสอบสวนเสยกอน

อนวชนท าผดตามกฎหมายสหรฐฯ อนวชนจงไดท าขอตกลงกบกระทรวงยตธรรมสหรฐฯ

ยอมรบความผดทงหมดและไดท าบนทกขอตกลงวาหากจะขาย CTX ใหแกประเทศไทย จะตองขายตรง

ใหกบบรษททสรางสนามบนสวรรณภมเทานนโดยหามขายผานบรษทตวแทนเอกชนใดๆ26

เมอเรองออฉาวของ “อนวชน” เปนขาวในเมองไทย ไดมการท าสญญาใหมกบบรษทผผลต แต

บทม.กยงคงตองจายในราคาเดมทมสวนตางจ านวนเดม โดยอธบายวาสวนตางมการรวมคาอปกรณ

คาใชจายอน ๆ และภาษในราคาดวย มการตงคณะกรรมการตรวจสอบ กพบวาสวนตางทงหลายอยในวสยท

รบไดในทางธรกจ

หลงการรฐประหารพ.ศ. 2549 คณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแก

รฐหรอ ค.ต.ส.ของรฐบาลพลเอกสรยทธ จลนานนท ตรวจสอบคด CTX มผถกกลาวหาซง รวมทงอดต

นายกรฐมนตร อดตรฐมนตรกระทรวงคมนาคม กลมบรษทเอกชน 25 ราย และเจาหนาทของบรษทสราง

สนามบนสวรรณภม (บทม.)ประกอบดวย อดตปลดกระทรวงคมนาคม นายทหารยศพลเอก นายทหารยศพล

อากาศเอก อยการสงสด และนกธรกจเอกชน 2 ราย

เมอ พ.ศ. 2551 เมอ ค.ต.ส. สงเรองไปใหอยการสงสดด าเนนการฟองรอง อยการสงสดมขอ

โตแยงจากความไมสมบรณของคดสองครง ครงสดทายเกดขนในเดอนกนยายน พ.ศ. 2554

25 “โลกธรรม อ านาจกรณ”สพจน ทรพยลอม” กบ “นกการเมอง”, มตชนรายวน, 26 พฤศจกายน 2554. 26 “ยอนรอยมหากาพย 7 ป CTX: ตอนจบแบบหกมมของ ป.ป.ช.” Thai Publica, 27 กนยายน 2555. Thaipublica.org.2012/09/ctx.3/ เขาถงเมอ 27 มถนายน 2558

Page 10: Puey Speech Pasuk Corruption

10

ในรายงานของสอส านกงานอยการสงสดยนยนวา “หลกฐานเอกสารทกระทรวงยตธรรม

สหรฐอเมรกาสงมาใหส านกงานอยการสงสดตามพระราชบญญตความรวมมอระหวางประเทศ…ทยนยนวา

ไมมหลกฐานของการใหคาตอบแทนโดย “อนวชน” หรอตวแทนบรษทใหแกเจาหนาทไทยและไมม

หลกฐานวา อนวชน ไดยอมรบหรอปฏเสธขอกลาวหาทถกฟองแตอยางใด”

ป.ป.ช. จงเตรยมการทจะฟองเอง และไดสงกรรมการ ป.ป.ช. คอ ศ.ดร.เมธ ครองแกว เดนทาง

ไปขอขอมลรายละเอยดจากกระทรวงยตธรรมทสหรฐฯ ไดเอกสารขอมลจ านวนมากและไดสงมอบให

เจาหนาททเกยวของ27 กอนท ศ.เมธจะหมดวาระการเปนกรรมการ ป.ป.ช. เมอ 9 สงหาคม 255528

28 สงหาคม 2555 ป.ป.ช. แถลงอยางเปนทางการวา ป.ป.ช. มมตเอกฉนทยกค ารองตออดต

นายกรฐมนตร อดตรฐมนตรกระทรวงคมนาคม บรษทเอกชนหลายกลม ในคดการซอและตดตงเครอง. CTX

และการกอสรางระบบสายพานล าเลยงกระเปาในทาอากาศยานสวรรณภม 29

31 สงหาคม 2555 ศาสตราจารย ดร.เมธ ครองแกว ไดใหขอสงเกตกบมตเอกฉนทของ ป.ป.ช.

โดยอางถงขอมลเพมเตมทไปไดมาจากกระทรวงยตธรรมสหรฐฯทระบวา ตวแทนของฝายอนวชน “มความ

ตงใจทจะใชสวนตางของราคา...[เพอ] จายใหหรอสญญาวาจะจายใหแกเจาหนาทของไทย”30 และ

ศาสตราจารยเมธ ไดสรปทายบทความวา “ถาทางการสหรฐอเมรกามความมนใจถงขนาดนแลวเราจะไมเอา

ผดใครเลยไดอยางไร?” 31

ความกงขาเกยวกบความโปรงใสหรอไมโปรงใสของกระบวนการจดซอจดจาง CTX 9000

ยงคงมอยและยงคงมหลายค าถามทยงตองการค าตอบเชน การทอยการสงสดเปนหนงในผถกกลาวหา แตใน

ขณะเดยวกนกมหนาทเปนผฟองรองผกระท าความผดดวย นบเปนประเดนการทบซอนของผลประโยชน

หรอไม?

หากพบวาหลกฐานทไดจากกระทรวงยตธรรมสหรฐไมเพยงพอ ไดมการแสวงหาขอมล

เพมเตมภายในเมองไทยเองหรอไม เพยงใด?

อกค าถามหนงคอ เมอหนวยงานหลก 2 แหง ไดแก อยการสงสด และป.ป.ช. ไดลงมตทจะไม

ฟองคดนแลวนน หมายความวาเปนการสนสด ไมมชองทางทจะรอฟนคดไดอกกระนนหรอ ทง ๆ ทความ

กงขาของหลาย ๆ คนกยงมอย รวมทงของอดตกรรมการ ป.ป.ช. เชน ศาสตราจารย ดร เมธ ครองแกว

27 เมธ ครองแกว , เบองลก ป.ป.ช. และนตเศรษฐศาสตร,10 สงหาคม 2557ม หนา 73. 28 เมธ, เบองลก ป.ป.ช. และนตเศรษฐศาสตร, ค าน า. 29 Thaipublica 27 กนยายน 2012. ในรายละเอยดการจดซอจดจางเครองCTX 9000 กระท าโดยรวมการสรางระบบสายพานดวย เปนเงนอกกวาพนลานบาท และในสวนนกมผต งขอสงสยถงจ านวนเงนมหาศาลในการน 30 เมธ, เบองลก ป.ป.ช. และนตเศรษฐศาสตร, หนา 75. 31 เมธ, เบองลก ป.ป.ช. และนตเศรษฐศาสตร, หนา 75.

Page 11: Puey Speech Pasuk Corruption

11

จากกรณออฉาวทกลาวมา หากมหลกฐานความไมชอบมาพากลจรง มขอสงเกตบางประการ

กลาวคอ คอรรปชนวงเงนสง เปนพฤตกรรมการใชต าแหนงในทางมชอบของขาราชการระดบสง ซงอาจท า

ไดดวยตนเอง หรออาจจะรวมมอกบนกธรกจหรอกบนกการเมองเปนพนธมตร 2 เสาหรอ 3 เสา เปนคอรรป

ชนทเกดจากการสมยอมกนระหวางผใหและผรบ ท าใหยากทจะตรวจสอบและสงผลเสยสงตอสงคมวง

กวางเพราะใชทรพยากรสาธารณะมาก32

ขาราชการมการศกษาสง ความสามารถ ท าใหกาวหนาในการงาน แตอกสวนหนงเพราะ

ปรบตวรบกบขบวนการคอรรปชน โดยผานการอมชของ “ ผใหญ ” ทงในกระทรวงเองและจากนกการเมอง

ทรวมขบวนการอยแลว เนองจากอยในหนวยราชการทมชองทางการคอรรปชนสงแตขาดกลไกการ

ตรวจสอบ ท าใหนกถงงานวทยานพนธมหาบณฑตของนายต ารวจทานหนง ไดวเคราะหการเปลยนแปลง

คานยมและทศนคตของนายต ารวจชนสญญาบตรในบรบทของระบบสวยซงท าใหต ารวจ ทเรมแรกม

ลกษณะเหมอนผาขาว แลวคอยๆเปลยนสคล าเรวขนจากประสบการณท างานกบผบงคบบญชาและระบบท

เปนปญหา33

การยอมรบไดกบวฒนธรรมไมสจรตหรอวฒนธรรมคอรรปชน ไดกลายเปนสงทพบเหนอย

ทวไปในหนวยราชการเกรดเอของไทยหลายแหง นบเปนเรองทตองมการศกษาวจยใหลกซงและหาทาง

แกไขใหไดผลจรงจงมากกวาน

กรณออฉาวทเชอมโยงกบบคคลระดบ “บก” เปนจ านวนมาก (นกธรกจทมอทธพลสง

นายทหารชนผใหญ นกการเมอง ขาราชการระดบสงจากหลายหนวยงาน และจากหนวยงานตรวจสอบ) การ

ด าเนนการเอาผดหรอการหาผรบผดชอบกบความไมโปรงใส เปนเรองยากมากจรงๆ แมวาจะมเบาะแส

ความไมชอบมาพากลมาจากตางประเทศ และแมแตรฐบาลแตงตงโดยคณะรฐประหารใชเหตผลวาเพอเขามา

แกปญหาคอรรปชนโดยนกการเมองทมาจากการเลอกตง กยงไมสามารถเอาผดใครได

กรณเหลานเปนตวอยางไมดใหขาราชการระดบกลางเอาอยางหรอไม?

เรองออฉาวทงสามกรณ ถกเปดโปงโดยคนภายนอก แสดงใหเหนความออนแอของกลไกการ

ตรวจสอบภายในระบบราชการและองคกรตอตานคอรรปชนเชน ป.ป.ช. แตแสดงอานภาพของภาค

ประชาชนในการใหเบาะแส และบทบาทสอมวลชนในการเปดโปงคดคอรรปชนใหสาธารณชนไดรบทราบ

จนน าไปสการเอาผดกบผทจรตได นบเปนบทบาททส าคญยงของภาคประชาสงคมในการตอตานคอรรปชน

32 นกวชาการบางคนเรยกวา collusive corruption และควรไดรบโทษหนกมาก ใหด Prakash Chander, “Address”, 2558, อางแลว. 33 ร.ต.อ. พงสนต คงตรแกว ,“กระบวนการเปลยนแปลงคานยมและทศนคตของนายต ารวจชนสญญาบตร”, วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต ภาควชาการปกครอง บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2529.

Page 12: Puey Speech Pasuk Corruption

12

ส าหรบคอรรปชนทจบตองไดยากประเภทการเลนพรรคเลนพวก การทบซอนของ

ผลประโยชน คอรรปชนเชงนโยบายหรอ state capture บางประเภท ไมมตวชวด แตคาดวาไมนาจะ

เปลยนแปลงมาก เนองจากสภาพสงคมทใหความส าคญกบระบบเครอญาต ระบบพรรคพวก และระบบ

อปถมภยงคงอย

โดยสรป ในชวง 15 ปทผานมา ขณะทคอรรปชนภาคครวเรอนหรอ Petty Corruption ใน

เมองไทยลดลงมาก แตประเภททเปนสนบน เงนพเศษขนาดใหญแบบ Grand Corruption แทบไมไดมการ

เปลยนแปลงไปในทางทดขนเลย และเมอเทยบกบประเทศอนในโลกแลว ไทยอยในระดบทคอนขางแย และ

แยกวาเพอนบานเชน ฟลปปนส มาเลเซย และสงคโปร

3. ท าไมจงปราบคอรรปชนไดยากมาก เพอทจะตอบค าถามนตองรสาเหตทน าไปสพฤตกรรมคอรรปชน

นกวชาการพยายามตอบค าถามนในกรณของไทย แบงออกไดเปน 4 กลมหลกคอ (1)

เศรษฐศาสตรกระแสหลก (2) นกศลธรรมจรรยาธรรม (3) นกเศรษฐศาสตรการเมอง และ (4) นกวเคราะห

สงคมระยะเปลยนผาน

มมมองของเศรษฐศาสตรกระแสหลก

มลเหตจงใจใหกระท าการคอรรปชนคอ ผลประโยชนทจะไดทงทเปนตวเงนและหรอ

ผลประโยชนอน ๆ แตการคอรรปชนกมตนทนถาถกจบได ดงนนผกระท าจงตองคดถงตนทนผลไดวาคม

หรอไม ตราบใดทผลประโยชนสงแตตนทนต า ผลไดสทธกจะเปนแรงจงใจใหคอรรปชนตอไป34 แนวโนม

เชนนจะยงสงในสงคมซงสถาบนทางสงคมออนแอและมความเหลอมล าสง35

ส าหรบในเมองไทยระบบการเมองทผกขาดอ านาจท าใหขาราชการมอ านาจดานดลยพนจสง

ท าใหมโอกาสหาประโยชนจากการทจรตไดงาย แตตนทนต าเพราะระบบกฎหมายและระบบการปองปราบ

คอรรปชนออน บทบาทของ ป.ป.ช.ในการลงโทษผกระท าความผดไรประสทธภาพ36 ทางออกเนนไปทการ

ท าใหองคการตอตานคอรรปชนเขมแขง การสรางระบบทดใหมหลกการนตธรรมและลดความเหลอมล าใน

การกระจายรายได จะชวยลดพฤตกรรมคอรรปชนได

34 เมธ ครองแกว “ทฤษฏเศรษฐศาสตรวาดวยการปองกนการทจรต”, มตชนออนไลน 30 มนาคม 2558 35 เมธ ครองแกว “เศรษฐศาสตรวาดวยการปราบคอรรปชน” PPT. สถาลนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI), งานสมมนาวชาการประจ าป พ.ศ. 2549 36 “พลกแฟมวจย ‘ศ.เมธ’ เทยบแนวทางปราบทจรตในเอเชย – ป.ป.ช.” ส านกขาวอศรา 14 กนยายน พ.ศ.2557. www.isranews.org/isranews-scooplitem/32873-matee-777-01.html เขาถงเมอ 4 กรกฎาคม 2558.

Page 13: Puey Speech Pasuk Corruption

13

มมมองของนกศลธรรมจรรยาธรรม

แนวคดนมงไปทพฤตกรรมของแตละบคคล ผทเหนแกประโยชนผลไดทเปนตวเงนจากการ

คอรรปชน และพรอมทจะท าการทจรตเมอประโยชนมากกวาตนทนเสมอนน เพราะมการใหคณคาของ

ผลไดทคดเปนตวเงนมากกวาคณคาของการไมทจรต การใหคณคากบจรยธรรมไมทจรตสงจะชวยลดคอร

รปชนได37 ทางออกคอตองท าคนใหเปน “คนด (moral man)” ดวยการสงเสรมหลกการคณธรรมจรยธรรม

ในหมขาราชการและนกการเมอง แตยอมรบวาการท าคนใหเปนคนดเปนเรองยากมาก

มมมองของเศรษฐศาสตรการเมอง38

ปญหาคอรรปชนเกยวโยงกบกระบวนการสะสมทนและระบอบการปกครองวาเปนระบอบท

เปดกวางใหกบเสรภาพของสอมวลชนและการมสทธเสรภาพของประชาชนในการรวมรณรงคตอสกบ

ปญหาคอรรปชนหรอไมเพยงใด และวเคราะหดวยวา กระบวนการตอสกบคอรรปชน โดยภาคประชาชนน

ตองท าอยางตอเนองเพราะผทจรตจะปรบตวอยเสมอ

แรงจงใจในการคอรรปชนคอ ผลประโยชนสทธทไดรบ ซงแบงออกไดเปนสนบนหรอภาษ

คอรรปชน และรายไดจากคาเชาทางเศรษฐกจ (economic rent) การกนคาหวคว การคมครองเศรษฐกจผด

กฎหมาย หกดวยตนทนทตองลงไปเพอใหไดอ านาจหรอต าแหนงทมอ านาจในการสงการ และตนทนทตอง

ใชเพอปองกนไมใหถกจบได เมอนกการเมองไดจดตงรฐบาล จะพยายามเพมรายไดจากสนบนและคาเชา

ทางเศรษฐกจ พรอม ๆ กบพยายามลดตนทน โดยการพยายามควบคมกระบวนการยตธรรม สอมวลชน และ

ฝายคาน

เมอประเทศไทยอยใตระบอบการเมองเผดจการโดยทหาร ในทศวรรษ 2500 และ 2510 ภาค

สอมวลชนและประชาชนถกควบคมและจ ากดเสรภาพ ตนทนของคอรรปชนจงต า การทจรตในสมยนนจง

สง

ในชวงทระบบการเมองเปดมากขน เชนสมยประชาธปไตยครงใบ (2523- 2531) และ

ประชาธปไตยเตมใบ (2532 –2534, 2535 – 2548) ความพยายามดงกลาว จะปะทะประสานกบบทบาทการ

ตรวจสอบของสอมวลชน และองคกรพฒนาเอกชน นกวชาการและขบวนการประชาชนทตนตวจะผลกดน

ใหรฐบาลท าหนาทโดยโปรงใสและรบผดชอบมากขน

37 เมธ ครองแกว “ทฤษฎเศรษฐศาสตรวาดวยการปองกนการทจรต”, มตชนออนไลน 30 มนาคม 2558 38 ใหด ผาสก พงษไพจตร. “ธนกจการเมอง” ปาฐกถาน า การสมมนาประจ าปเรอง ธนประชาชน”, ในการปฏรปรฐธรรมนญ มมมองเชงเปรยบเทยบ เอกสารสรปการประชมวชาการสถาบนพระปกเกลา ครงท 8 ประจ าป 2549; ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค, คอรรปชนกบประชาธปไตยไทย..กจการเมอง จดโดยศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมอง คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 7 ธนวาคม 2548 และนวลนอย ตรรตน .”การตรวจสอบคอรรปชนโดยภาค

Page 14: Puey Speech Pasuk Corruption

14

การศกษาระดบการคอรรปชนของรฐบาลทมาจากการรฐประหารในชวงป 2502 ถงป 2516

เปรยบเทยบกบรฐบาลทมาจากการเลอกตงชวงป 2524 ถงป 2534 ไดขอมลทบงบอกวาระบอบรฐสภา

ประชาธปไตยเออกบการตอตานและลดทอนพฤตกรรมคอรรปชน มากกวาระบบเผดจการทหาร ขาราชการ

ระดบสงในส านกงานตรวจเงนแผนดนใหสมภาษณวา “รฐบาลเผดจการมโอกาสคอรรปชนสงสดเพราะการ

กระจกตวของอ านาจมสง และไมตองแบงกบใคร ยคประชาธปไตยอตราคอรรปชนนาจะต ากวา เพราะท า

ไดยากขน39 “และบอกกบผเขยนวา รฐบาลทหารจะปฏเสธไมให สตง.เขาตรวจสอบการใชงบประมาณของ

กระทรวงกลาโหม แตภายใตรฐบาลประชาธปไตย การตรวจสอบเปนไปได

การสรางระบบตรวจสอบเพมมากขนในสมยประชาธปไตยท าใหคอรรปชนรปแบบใหมๆ เพม

มากขนโดยเฉพาะ “การสรางโครงการตางๆ….เพอหาทางกนคาหวควจากจดซอจดจาง... การใชนโยบายเพอ

ผลทางการเมอง สวนการลดตนทนของการคอรรปชนก... ใชวธการตาง ๆ ทท าใหองคกรตรวจสอบท างาน

ไมได”40

อยางไรกตามดานภาคประชาชนกมพฒนาการใหมๆ ทจะตอกรกบการคอรรปชนโดยบคคล

สาธารณะเชนนกการเมอง เนองจากรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 ไดเปดชองใหภาคประชาชนมเครองมอใหม ๆ

ในการตอตานคอรรปชนมากขน

กรณทภาคประชาชนโดยความรวมมอกนระหวางสมาคมคมครองผบรโภค สอมวลชน กลม

แพทยชนบทและองคกรพฒนาเอกชนจ านวนมากตรวจสอบการทจรตในการจดซอเวชภณฑของกระทรวง

สาธารณสข เมอพ.ศ. 2541 ไดสรางผลสะเทอนคอสามารถเอาผดกบรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

และนกการเมองทเปนทปรกษา จนตองตดคกเปนเวลาหลายป นอกจากนยงมการตรวจสอบความร ารวย

ผดปกตของรฐมนตรจนศาลมค าสงยดทรพยมากกวา 200 ลานบาท “นบเปนคดแรกทสามารถลงโทษ

นกการเมองททจรตคอรรปชนจนตองโทษจ าคกไดภายหลงการใชรฐธรรมนญป 2540”41

อยางไรกด เปนทนาเสยดายวาความพยายามสถาปนาระบอบประชาธปไตยไทยใหย งยนและ

ลงรากลก จนไปไกลกวาเรองการเลอกตงโดยเสยงขางมาก โดยตองมการลงหลกปกฐานของหลกการนต

ธรรม ระบบพรรคการเมองทเปนประชาธปไตยและประชาชนเขามสวนรวมอยางแทจรงมกถกรฐประหาร

แทรกแซงอยเสมอ ระบอบการเมองไทยจงซกแซกไปมาระหวางประชาธปไตยและระบอบอ านาจนยมโดย

ทหาร หรอกลมคณะรฐบาลทมกองทพหนนอยเบองหลง และยงไมสามารถพฒนาเปนระบอบประชาธปไตย

ทย งยนได

39 ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค. คอรรปชนกบประชาธปไตยไทย. หนา 184. 40 นวลนอย ตรรตน. “การตรวจสอบคอรรปชนโดยภาคประชาชน” หนา 340 – 41. 41 นวลนอย. อางแลว น. 344.

Page 15: Puey Speech Pasuk Corruption

15

โดยยอนกเศรษฐศาสตรการเมองวเคราะหแรงจงใจของการคอรรปชนจากแนวคด

ผลประโยชนตนทน คลายกบเศรษฐศาสตรกระแสหลก แตไดเปดมมมองในแนวกวางทเกยวโยงกบ

กระบวนการสะสมทน และระบอบการปกครอง เสนอผลการศกษาวจยทมขอมลบงบอกวาระบอบการ

ปกครองเปดตามแนวทางประชาธปไตย จะเออกบการตอสกบคอรรปชนมากกวาระบอบการเมองปด หรอ

รฐบาลทมาจากการรฐประหาร แตระบอบประชาธปไตยยงไมมโอกาสลงหลกปกฐานในสงคมไทยเพราะถก

แทรกแซงดวยการรฐประหารเปนระยะ ๆ ทอางวาเพอแกคอรรปชน แตไมเคยส าเรจเลย ตลอดมาจนปจจบน

มมมองนกวเคราะหสงคมระยะเปลยนผาน

สงคมระยะเปลยนผานมระเบยบหรอระบบคณคาทางการเมองสงคม 2 ชด ซอนทบและยอน

แยงแตอยรวมกน ในเวลาเดยวกน42 หมายความวา บางคนคดวาคอรรปชนไมผด เพราะสนบนชวยซอความ

สะดวกหรอเพอขจดอปสรรคทถกปดกน เชนถกกดกน และผกระท าไดผลประโยชนของตวเอง แตกลมอน

เหนวาผด เพราะมองเหนผลเสยในระดบสงคม และเหนวาอปสรรคนนตองแกไขในระดบสงคม

ความเปลยนแปลงดานเศรษฐกจสงคม ทเกดขนอยางรวดเรว สงผลใหระบบคณคาเกา ทเออกบ

การคอรรปชนลดความส าคญลงหรอถกละทง แตกยงไมหมดไป ขณะทระบบคณคาใหมทมากบความ

เปลยนแปลง ยงไมไดรบการยอมรบกนอยางกวางขวาง

สงคมระยะเปลยนผานมความสบสนวาอะไรคอการคอรรปชนทสรางความเสยหายใหกบ

สงคมได หรอแมกระทงวาอะไรคอผลประโยชนสวนตวทอาจสรางความเสยหายแกสาธารณะ ตวอยางเชน

ยงสบสนกนวาอะไรคอเสนแบงระหวาง “สนน าใจ” กบ “สนบน” เมอนกธรกจจดใหขาราชการและ

ครอบครวไปชมการแขงขนกอลฟนดส าคญทตางประเทศ หรอไปชมดอกซากระบานทญปน โดยออก

คาใชจายใหทงหมด? 43 หรอเมอขาราชการใหญรบคาคอมมชชน จากเอเยนตขายอาวธใหกระทรวงกลาโหม

แลวใชเงนดงกลาวเพอปรบปรงสวสดการของเหลาทหารในสงกด?44 ความสบสนนเปนมลเหตประการหนง

ทท าใหพฤตกรรมคอรรปชนในสงคมระยะเปลยนผานยากทจะปราบ ขนอยกบปจจยดานประวตศาสตรและ

ประสบการณเฉพาะของแตละประเทศในกระบวนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจสงคม บางแหงการเปลยน

ผานจากระบบเศรษฐกจทรฐบาลลงทนตงรฐวสาหกจจ านวนมาก มาเปนระบบเศรษฐกจระบบตลาดเสร จะ

42 Marc Saxer. In the Vertigo of Change: How to resolve Thailand’s transformation crisis. สงคมไทยในวงวนแหงวกฤตเปลยนผาน,ส านกพมพ Openworlds, ธนวาคม 2557. 43 พรวภา ใกลชด ,”การมสวนรวมในการตอตานคอรรปชนของภาคเอกชนไทย : กรณศกษาสภาหอการคาแหงประเทศไทย,วจยนพนธ ปรญญามหาบณฑตยเศรษฐศาสตรการเมองดานนโยบายสาธารณะ, คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ.2558, บทท 4 ตาราง 4.2 . จากผตอบกบค าถามนซงเปนประธานหรอรองประธานของหอการคาจงหงด 75 แหงจากทงหมด 77 จงหวดของไทย j มากกวาครงตอบวาเปนสนน าใจ (รอยละ53.3) บงบอกวาไมไดถอเปนเรองรายแรง ทตอบวาเปนการทจรต หรอเงนใตโตะ เทากบ รอยละ 4 และ 1.3 ทตอบวาเปนสนบน รอยละ 21.3. 44 ผาสก พงษไพจตร และสงศต พรยะรงสรรค.คอรปชนกบประชาธปไตยไทย, หนา 84.

Page 16: Puey Speech Pasuk Corruption

16

มการกระจายทรพยสนสาธารณะสเอกชนผานกระบวนการแปรรป เปดโอกาสใหมการคอรรปชนเพอ

เอกชนจะไดเขาเปนเจาของทรพยสนสาธารณะ45

ส าหรบประเทศทเรมเปลยนสระบอบประชาธปไตย งานศกษาจากประสบการณของหลาย

ประเทศทชวาคอรรปชนมกเพมสงขนในระยะแรก เพราะการเปลยนผานสระบอบประชาธปไตย เปด

โอกาสใหแกคนกลมใหม ๆ ไดเขาถงอ านาจทางการเมองและเศรษฐกจ แตมกเผชญขดจ ากด จากการถกเลอก

ปฏบตหรอถกปดกน โดยกลมอ านาจหรอระเบยบกฎเกณฑเกาทลาสมย จงมการใชเงนใหสนบนเพอกาวขาม

ขดจ ากดดงกลาว

แตเมอเวลาผานไปถงจดหนงระดบคอรรปชนจะคงทและเรมลดลงไปเรอย ๆ เมอสถาบนดาน

กฎหมาย หลกนตธรรม และระบบคณคาตามผลงาน เขาทดแทนระบบพวกพอง ระบบอปถมภ และม

แรงผลกดนจากภาคประชาสงคมใหปฏรประบบสถาบนตาง ๆ ทจ าเปนส าหรบการพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมในกระบวนการโลกาภวตน แตกระบวนการเหลานตองใชเวลา และระบอบประชาธปไตยจะตอง

เปนไปอยางตอเนอง46

ประเทศไทยเปนสงคมระยะเปลยนผาน โดยมระเบยบสงคมหรอระบบคณคา 2 ชดอยรวมกน

คอ ระบบอปถมภและระบบพวกพองภายใตระเบยบ “สงคมราชปถมภ” หรอศกดนาราชปถมภ

(patrimonialism) กอนความเปนสมยใหมกบระเบยบตามระบบกฎหมายและหลกการบนฐานของเหตผล47

ทมากบความเปนสมยใหมตงแตชวงปลายครสตวรรษท 19

กระบวนการเปลยนผานของไทยไมราบรน มอาการหยดชะงกและถอยหลง และใน

กระบวนการดงกลาว ประเดนคอรรปชนสงในชวงตนของการพฒนาสประชาธปไตย ชวงหลงทศวรรษ

2530 คอรรปชนมบทบาททงเปนตวกระตนการเปลยนแปลง (ร.ธ.น. 2540 ทมหมวดการตรวจสอบการใช

อ านาจรฐ) และเปนตวถวงรงการเปลยนผาน

ในประเดนตวถวงรง ทศวรรษ 2550 มารค ศกดซารศกษาและวเคราะหวา วาทกรรมคอรรปชน

สงโดยนกการเมองทมาจากการเลอกตง ไดถกใชเปนเครองมอทางการเมอง ทจะก าจดหรอชะลอขบวนการ

ผลกดนใหมการเปลยนผานเขาสระบบกฎหมาย หลกนตธรรม ไปพรอม ๆ กบการเปลยนสระบอบรฐสภา

ประชาธปไตยอยางเตมท ภายใตหลกการ 1 คน 1 เสยง48

45 World Bank, Anticorruption in transition. A Contribution to the Policy Debate, Washington D.C. 2000. 46 ดเชน Michael T. Rock , “Corruption and Democracy “, DESA Working Paper No.55 ST/ESA/2007/ DWP/55, August 2007. 47 Marc Saxer, In The Vertigo of Change. หนา 234. 48 Saxer. The Vertigo of Change หนา 218 - 232

Page 17: Puey Speech Pasuk Corruption

17

4. สรป

จะตอสกบคอรรปชนอยางไรด? จะลดคอรรปชนไดอยางไร? จากมมมองของนกศลธรรม

จรรยาธรรม สงคมขาดคนด แตการท าใหเกดคนด (moral man) เปนเรองยาก จงมคอรรปชนสง แนวคดนเนน

ไปทสงเสรมหลกจรยธรรม เลอกเฟนคนดใหปกครอง แลวทกอยางจะดเองโดยประชาชนในวงกวางไมตอง

มบทบาทมาก

“กรงศรอยธยาไมสนคนด” แตมค าถามวา ใครเปนผก าหนดวาใครด ใครไมด ดนดเพอใคร

แลวใครจะเปนผตรวจสอบก ากบคนดไมใหเขว ในเมออ านาจผกขาดอาจจะเกดคอรรปชนไดอยางสดๆ ดง

ค ากลาวของ John Dalberg-Action 1st Baron Acton (1834-1902) ทวา “Power tends to corrupt, and absolute

power corrupts absolutely“ หากการเมองคนดไมมระบบตรวจสอบ ประชาชนไมมสวนรวมอยางจรงจง ก

ไมมความหมายใดๆ

วธคดแนวนถกวจารณวาแคบเกนไป ไมสามารถครอบคลมถงบรบทของปจจยทางสถาบน

และไมโยงกบพฒนาการการเปลยนแปลงของเศรษฐกจสงคม

อยางไรกตามประเดนเรองการสงเสรมใหยดมนในจรยธรรมหรอคณธรรมในระดบปจเจก

บคคลกยงมความส าคญในการเปนองคประกอบหนงของมาตรการตอตานคอรรปชน ทงน ทกคนเมอ

เรมแรกเขารบราชการกลวนเปนผาขาว แตเมอเวลาผานไป บางคนปลอยใจใหหลงไปกบ “ลาภ ยศ

สรรเสรญ” และอ านาจเงนทมองเหนอยตรงหนา เขารวมกระท าความผดเพอใหได “เงน” ทไมควรได แตอก

หลายๆคนยบย งชงใจไดแมวาโอกาสอาจจะมพอๆกน ทงนเพราะกลมหลงยดมนหรอเหนคณคาของความ

ถกตองมากกวาเรองลาภ ยศ สรรเสรญนนเอง

จากมมมองของเศรษฐศาสตรกระแสหลก เหนวาเปนการยากเพราะวาระบบสถาบนสงคม

ออนแอ องคการตอตานคอรรปชน เชน ป.ป.ช.ออนแอ ผทจรตจงลอยนวลไมถกลงโทษหรอใชเวลานานมาก

ในการตรวจสอบ ท าใหแรงจงใจทจะทจรตมสง เพราะผลไดจากการคอรรปชนมากกวาตนทน การแกไขจง

มงไปทท าใหสถาบนตรวจสอบเขมแขงมประสทธภาพ

แตใครเลาจะสงแรงผลกดนใหสถาบนสงคมและสถาบนตอตานคอรรปชนเขมแขง และ

ระบอบการเมองแบบไหนทจะเออใหมพฒนาการตรงน การเมองเผดจการ? หรอการเมองรวมศนยแบบ

พรรคเดยวเชนทจนหรอทสงคโปร? จรงอยสงคโปรมองคกรตอตานคอรรปชนแขงกวาไทย แตกไมใช

ระบอบประชาธปไตยตามมาตรฐานสากล49 ประชาชนไมมสวนรวมในการปกครอง ประชาชนคนไทยสวน 49 Acemoglu, Daron, James A. Robinson, Economic Origins of Dictatorship and Democracy, Cambridge University Press, 2006.

Page 18: Puey Speech Pasuk Corruption

18

ใหญตองการเชนนนหรอไม? แลวจนเลา ขนาดมการลงโทษประหารชวตเจาหนาทรฐทจรตไปหลายรายแลว

กยงแกไมได เผดจการทหารในไทยหรอทไหนกไมเคยจดการกบคอรรปชนไดอยางไดผลยนยาว แมแตจะใช

มาตรา 17 สมยสฤษด หรอมาตรา 44 อนทจรงสมยจอมพลสฤษดมการคอรรปชนทสงมากในประวตการ

เมองไทย ซงผเขยนค านวณไววาประมาณหนงเปอรเซนของจดพ50

เศรษฐศาสตรกระแสหลกใหความสนใจนอยในเรองทวาระบอบการเมองอะไรเออกบการ

ตอตานคอรรปชน ซงมมมองของเศรษฐศาสตรการเมองและนกวเคราะหสงคมระยะเปลยนผานมค าตอบใน

เรองนทชดเจนกวา

จากมมมองของเศรษฐศาสตรการเมองและนกวเคราะหสงคมระยะเปลยนผาน ทยากเพราะตอง

ยอมรบความจรงทวา คอรรปชนโยงกบกระบวนการสะสมทน การสรางความร ารวยอยางรวดเรว ของทง

กลมอ านาจใหมๆ และกลมอ านาจเกาๆ นอกจากนน ผคนยงสบสนกบคานยมเกาและใหมททบซอนกนอย

การคลคลายความสบสนตางๆ เพอใหสงคมปรบแปลงเขาสระบบกฎหมาย หลกการนตธรรม การเลอนขน

ตามผลงาน หลกการไมเลอกปฏบต หลกการความเสมอภาค ทปฏบตไดอยางทวถงอยางคอยเปนคอยไป

เปนไปไดภายใตระบอบการเมองประชาธปไตยแตตองใชเวลา

มาถงจดหนงรฐบาลทมาจากการเลอกตง ตองมผลงานและจะถกบบโดยความตองการของ

ประชาชน ใหปฏรประบบราชการ ระบบภาษ และ ระบบทหาร อกนยหนงในระบบพรรคการเมองทมการ

แขงขนและพรรคทกพรรคไมยอทอกบการแขงขนกน พรรคการเมองจะตองถกบบใหปรบตวและจะเปนตว

ส าคญทจะน าการปฏรป เพราะวาพวกเขาตองสรางผลงานใหถกใจประชาชนทเลอกเขาเปนรฐบาล ดงนน

พรรคการเมองทพฒนาและแขงขนกนจงเปนตวละครส าคญในการแกปญหาคอรรปชน ในสงคมทไดรบ

มรดกระบบทหารแขงแรงมากและมความเหลอมล าสงเชนไทย การสถาปนาระบอบรฐสภาประชาธปไตย

สมเสยงสงทจะถกทหารกระท าการรฐประหาร โดยมคนรวย ขาราชการ และชนชนกลางอนๆหนนหลง

เพราะพวกเขาตอตานการปฏรปทพรรคการเมองรเรม นคอสถานการณของการเมองไทยดงทเกดขนปลาย

ทศวรรษ 2550 ทสงคมเขาสระบอบรฐรวมศนยอ านาจทประชาชนและสอขาดสทธเสรภาพ และการหวน

กลบไปสวงวนของระบบอปถมภและคอรรปชน ซงในทายทสดสงคมจะตองรวมกนคดวาจะผลกดนทหาร

ออกไปจากการเมองไดอยางไร เพอน าประชาธปไตยกลบมาชวยแกคอรรปชนทย งยน ซงการเปลยนแปลง

ในกลมคนรวยและชนชนกลางทเคยสนบสนนรฐประหาร จะมบทบาทในการแกจดบอดของการเมองไทย

ตรงน51

50 ผาสก สงศต, คอรปชนกบประชาธปไตยไทย, บทท 3. 51 ผาสก พงษไพจตร, แตะประเดนเหลานยอๆใน “คนรวย ความเหลอมล า เปนอปสรรคกบประชาธปไตยไหม/ อยางไร? “, คอลมนดลยภาพ ดลยพนจ มตชน รายวน, 21

สงหาคม 2558 ดวย. และดเพมเตมงานทฤษฎทนาอานใน Acemoglu, Daron and James Robinson, Economic Origins of Dictatorship and Democracy; Acemoglu, Daron,

Page 19: Puey Speech Pasuk Corruption

19

ขาพเจาไดวเคราะหและแสดงขอมลสนบสนนใหเหนวา แมวาปญหาคอรรปชนเปนเรองยาก

แตเปนเรองทแกไขปรบปรงได โดยผทจะมบทบาทสงในการผลกดนใหเกดการแกไขจะตองเปนประชาชน

เอกชน และสอมวลชนทไดรบผลกระทบทางลบนนเอง และจะตองมระบอบการเมองเปดไมรวมศนยอ านาจ

การศกษาจากกรณทเกดขนและจากการวเคราะหสาเหตของการคอรรปชนโดยส านกตางๆ ท าใหไดขอสรป

วา การตอตานคอรรปชน จะตองประกอบดวยยทธศาสตรและมาตรการใน 3 ระดบดวยกน

หนง ระดบปฏบตเฉพาะจดในหนวยราชการทเปนปญหามาก และในระดบสถาบน ตองการ

มาตรการปองกนและการตรวจสอบภายในทไดผลและไมสรางตนทนมาก มาตรการสงเสรมจรยธรรม

คณธรรมจะตองกระท าอยางตอเนองในทกหนวยงาน หนวยงานทมการทจรตมาเนนนานเปนวฒนธรรม

องคกร อาจตองสะสางดวยการก าหนดวนใหนรโทษกรรม52 ถาพนวนนนตองใชยาแรงโดยไมไวหนาใคร

วธการนฮองกงใชไดผลในการแกระบบสวยต ารวจเมอ 30 ปทแลว ท าพรอมกบการออกกฎหมายตรวจสอบ

ทรพยสนขาราชการทกคน ในเมองไทยนาจะท าควบคกบการปรบปรงระบบการเลอนขนตามผลงานและ

การปรบเงนเดอนไมใหตางจากภาคเอกชนมากเกนไปดวย ในระดบสถาบนตรวจสอบจากภายนอก ตองม

ระบบตลาการและระบบก ากบภายนอกทเพมตนทนการคอรรปชนทเชอถอได อาจจะตองคดถงการมศาล

พเศษส าหรบกรณคอรรปชนเปนการเฉพาะ ดงเชนทอนโดนเซย หรอการออกกฎหมายตรวจสอบขาราชการ

ร ารวยผดปรกตทกระดบดงเชนทฮองกง องคการตรวจสอบและตอตานคอรรปชน เชน ส านกงาน

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ (ป.ป.ท.) ส านกงานคณะกรรมการปองกนและ

ปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) ส านกงานการตรวจเงนแผนดน (ส.ต.ง.) และผตรวจการแผนดน ตอง

รวมกนท างานใหมประสทธภาพมากขนโดยไมเลอกปฏบตเพราะการปราบปรามกมความส าคญในอนดบ

ตนๆไมแพมาตรการปองกน

สอง ระดบประชาสงคม ประชาชน สอมวลชนตองมสทธและเสรภาพในการเปดโปงการคอร

รปชนและผลกดนการปฏรป และ

สาม ในระดบของระบอบการเมอง ตองมระบอบการเมองทเออกบการสคอรรปชน เรองทสาม

นส าคญทสด เพราะเปนโครงสรางใหญ ทจะเปนปจจยก าหนดความส าเรจทย งยนในระยะยาว

ประสบการณของประเทศทสามารถลดคอรรปชนลงมาอยในระดบทนาพอใจ ชวาการ

ปกครองในกรอบของประชาธปไตยและหลกนตธรรมนนเออกบการตอตานคอรรปชนมากทสด เพราะ

Davide Ticchi, and Andrea Vindigni, “A Theory of Military Dictatorship”, American Economic Journal: Macroeconomics, 2 (1): 1-42; Acemoglu, Daron, “Oligrachic vs

Democratic Societies.” Journal of the European Economic Association 6: 1-44.

52 ผาสก พงษไพจตร สงศต พรยะรงสรรค นวลนอย ตรรตน สกกรนทร นยมศลป การคอรรปชนในระบบราชการไทย, เสนอตอส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ, ธนวาคม 2541.

Page 20: Puey Speech Pasuk Corruption

20

หลกการเสรภาพ ความเสมอภาค และสทธมนษยชนจะเปดโอกาสใหประชาชนและสอมวลชนไดมสวนรวม

ในการตอตานคอรรปชนไดและมประสทธภาพ

ทผานมาสงคมไทยไมมโอกาสไดตงตวในระบอบประชาธปไตย และคลคลายปญหาดวยการ

ลองผดลองถก หรอการท าไปเรยนรไปอยางตอเนอง ทงนเพราะวาระบบรฐสภาไทยถกแทรกแซงจากการ

รฐประหารเสมอ ๆ ท าใหกระบวนการบงคบใชกฎหมายทเกดจากการรณรงคของภาคประชาชน สอ ภายใต

รฐธรรมนญ หยดชะงกตลอดเวลา เสมอนเดกทพอจะเรมเดนไดกถกผลกลม ซ าแลวซ าอก จงไมมโอกาส

เตบโตอยางสมบรณและสงาผาเผย

ในระบอบประชาธปไตยเทานนทสตง.จะตรวจสอบการใชเงนของทกหนวยราชการไดอยาง

เตมท รฐประหารไมอาจแกปญหาคอรรปชนได เพราะหลายครงมาแลวทคณะรฐประหารอางวา ท าเพอแก

คอรรปชน เอาเขาจรงกยงแกไมไดสกครงเดยว บางครงอาจจะเหนความพยายาม แตมกเปนมาตรการระยะ

สน ทส าคญรฐบาลแตงตงโดยคณะรฐประหารมกมการปรบหรอเปลยนแปลงสถาบนส าคญตางๆ ใหหวน

กลบสระบบปด สคานยมอปถมภทเออกบการทจรตแบบตางๆโดยเฉพาะประเภท state capture หรอ

regulatory capture สงผลใหการแกคอรรปชนยงยากขนไปอก

ขาพเจาไดศกษาวจยเรองนมาเกอบ 25 ป จากทงประสบการณไทยและตางประเทศ ขาพเจาได

ขอสรปชดเจนวา ประชาธปไตยกบการแกคอรรปชนตองไปดวยกน ไมตองไปดทไหนไกล ในเมองไทยเอง

การเปลยนแปลงไปในแนวทางทดของเรองคอรรปชนลวนเกดในสมยประชาธปไตยมากกวารฐบาล

รฐประหารแนนอน

ขาพเจามความหวงวาถาทานอาจารยปวย ไดมาฟงปาฐกถาของขาพเจาในวนนทานจะเหนดวย

กบขอสรปน นอกจากจะชวยแกปญหาคอรรปชนไดดทสดแลว ระบอบและหลกการประชาธปไตยยงม

คณคาในควเอง และสอดคลองกบทศนคตและปรชญาของทานอาจารยปวย องภากร ททานตอตานเผดจการ

ทกรปแบบ และสงเสรมประชาธปไตยทยนยน “สทธของชายหญงทกคนทจะมสวนรวมในการก าหนดชะตา

กรรมสงคมทเขาอาศยอย ” ซงขาพเจาไดอางถงในค าน าของปาฐกถาน

ขอบคณ

Page 21: Puey Speech Pasuk Corruption

21