Hidrokarburet ciklike ose unazore !1.Cka jane Hidrokarburet Ciklike?Hidrokarburet Ciklike jane klasë e vecant e hidrokarbureve, ku atomet e karbonit jane te lidhura ne forme unazash.2.Pse dallohen nga hidrokarburet me varge te Hapur ?Dallohen nga hidrokarburet me varge te hapur sepse kane me pak atome Hidrogjeni.3.Si ndahen hidrokarburet ciklike varesisht prej ngopshmerisë së vargut dhe karakterit kimik te tyre?Cikloalkane,Cikloalkene,cikloalkine dhe ne hidrokarbure aromatike.4.Cfare hibridizimi kan atomet e karbonit te ciklo alkanet?Atomet e karbonit te cikloalkaneve kane hibridizim sp3.5.Sa lidhje dhe cfarë lidhje formon atomi i karbonit me cikloalkane?Ngjashëm me alkanet secili atom i karbonit formon nga katër lidhje sigma duke formuar vargun karbonik te ngopur me atome hidrogjeni . 6.Cfare është vargu karbonik i cikloalkaneve per dallim nga alkanet?Per dallim nga alkanet te cikloalkanet vargu karbonik është i mbyllur.7.Si formohen cikloalkanet dhe si bëhen zakonisht (shemb) ?Cikloalkanet formohen me reaksione te ciklizimit.Zakonisht këto bëhen nga dihalogjenuret e alkaneve duke vepruar me metale psh:

8.Përbërës të kujt janë cikloalkanet dhe si quhen ndryshe ?Cikloalkanet dhe te tjerët janë përbërës të disa llojeve të naftës prandaj edhe quhen "naftene".9.Cilat janë cikloalkanet më të njohura (shemb Formulat)Prej tyre me i njohuri është Ciklopropani pastaj Ciklobutani, ciklopentani, Ciklo heksani etj.

10.Si rritet stabiliteti i Cikloalkaneve?Stabiliteti i cikloalkaneve rritet me rritjen e numrit te atomeve te karbonit në unazë psh cikloproani është më pak stabil se cilkloheksani i cili është më stabil dhe ka pikën e vlimit 81 grad celzius.11.Në sa forma të izomereve formacionale paraqiten cikloalkanet dhe cili është më stabil?Paraqiten ne form te dy izomerëve konformacionalë : konformacioni i karrigës dhe ai i barkës . Prej tyre më stabil është konformacioni i karrigës sesa ai i barkës.

Hidrokarburet AROMATIKE.1.Cfarë strukture kanë hidrokarburet aromatike dhe cili është përfaqësuesi tipik i tyre?Hidrokarburet aromatike kanë strukturë të vecant në krahasim me hidrokarburet alifatike dhe aliciklike. Përfaqësuesi tipik i këtij grupi të hidrokarbureve është benzeni.2.Cili është emri i pergjithshëm sistematik i hidrokarbureve aromatike ?Emri i përgjithshëm sistematik i hidrokarbureve është "Arene".3.Sipas Kekuleut prej sa strukturava përbëhen bezeni dhe (shëno)?Benzeni është i përbër prej gjasht atomesh karboni te lidhura ne formë të unazës së rregull gjashtëkëndëshe.

4.Cilit reaksion i nënshtrohen Hidrokarburet Aromatike .Reaksionit të zëvendësimit.5.Si bëhet bromimi i benzenit dhe shëno Reaksionin ?Bromimi i benzenit është reaksion i zevendesimit. Ne kete raste nje atom i hidrogjeni zevendesohet me atom te bromit.

6.Sa izomere proporcionale paraqitet dibrom benzeni dhe cilat jane ?Dibrom benzeni paraqitet me 3 izomeri pozicionale :

7.Si bëhet adicionimi i Cl me benzen , në cfarë kushte dhe cka përfitohet si produkt përfundimtar ?Adicionimi i klorit mund të bëhet vetëm në kushte të vecanta duke rrezatuar me dritë. Si produkt perfundimtar i klorimit te benzenit formohet komponimi i ngopur ciklik , heksaklorcikloheksani.8.Si bëhet nitrimi i benzenit dhe shëno Reaksionin ?Reaksion i zevendesimit gjithashtu eshte edhe nitrimi i benzenit i cili zhvillohet me bashkveprimin e acidit nitrik ne benzen ne prani te acidit sulfurik si katalizator.Ne kete rast nje atom i hidrogjenit zevendesohet me grupin nitro :

9.Si bëhet sulfurimi i Benzenit dhe shëno Reaksionin ?Edhe sulfurimi zhvillohet ngjashem me bromimin dhe nitrimin e benzenit. Produktet e fituara me sulfonim gjejn zbatim ne jetën e përditshme në industrin e detergjenteve etj. Reaksioni :

10.Si fitohen derivatet e benzenit dhe merr nje shembull?

Nëse një apo më tepër hidrogjene zëvendësohen me grupe te tjera (alkilike etj) perfitohen derivatet e bezenit. Psh touleni (metilbenzeni),ksileni (dimetilbenzeni)etj.11.Cilat jan izomeret pozicional te derivatet e benzenit ?(orto- , meta- dhe para-) psh. O-ksileni , m-ksileni dhe p-ksileni.12.Cka është TNT (shëno formulën dhe tregu ku gjen përdorim)?Komponimet të cilat në unazën aromatike përmbajn më tepër grupe nitro kanë veti eksploduese . Si të tilla ato përdoren në xehtari , për qëllime ushtarake. Pshmbull trinitro -2,4,6-touleni dhe trinitro-2,4,6-fenoli janë mjete të forta eksplozive.

13.Cilat jane komponimet me dy apo më shumë unaza të benzenit -- shëno formulat ?Përvec benzenit dhe antarëve të tjerë të tij që kanë nje unazë ekzistojn edhe komponime të tjera me dy e me shumë unaza me veti te ngjashme me ate te benzenit , sic jane : naftaleni , antraceni ,fenatreni etj.

Halogjenuret Organike1.Cka jane halogjenuret organike?Halogjenuret organike jane komponime organike te cilat pervec karbonit dhe hidrogjenit permbajn edhe elemente halogjene.2.Sa lloje te halogjenureve organike egzistojn varesisht nga struktura e vargut Karbonik ?Varesisht nga struktura e vargut karbonik ekzistojn tri lloj te halogjenureve.3.Cilat halogjenure quhen alkil halogjenur dhe cila eshte formula e pergjithshme ?Nese atomi halogjen eshte i lidhur per vargun karbonik te alkaneve , komponimi quhet halogjenalkan ose alkil halogjenur. Formula e pergjithshme e halogjenalkaneve eshteR-X ( X=-F,-Cl, -Br ose - J)

4.Cilat halogjenure quhen alkenil halogjenure dhe cila eshte formula e pergjithshme ?Ne rastin kur atomi halogjen është i lidhur per karbonin e lidhjes dyfishe të vargut karbonik të alkeneve , komponimi quhet halogjenalken ose alkenil halogjenur.Formula e pergjithshme e tyre është :

5.Si fitohen halogjenalkenet Shemb?Perfitohen me adicionimin te HCl , HBr, apo Hj ne alkine perkatese sic eshte pershkruar ma heret.6.Si fitohen Alkenil Halogjenuret ?Fitohen nga alkanet perkatese me reaksione te zevendesimit . Ato mund te perfitohen edhe nga alkenet me adicionim te HCl, HBr, apo HJ ne alkene dhe ne alkine perkatese.7.Si fitohen aril halogjenuret shembull?Aril Halogjenuret perfitohen nga hidrokarburet aromatike me reaksione te zevendesimit .8.Si emertohen halogjenet sipas nomeklatures triviale dhe merr shembull Nomenklatura triviale e tyre behet duke i shtuar fjales halogjenur emrin e grupit alkil (si edhe alkenil apo aril ) PSH. Jurdi metilik , kloruri vinilik , bromuri fenilik etj.9.Si emertohen halogjenuret sipas nomeklatures IPUAC merr shembull ?Sipas nomenklatures IUPAC keto komponime emertohen si hidrokarbure te zevendesuara . Psh Jodmetan kloreten, diklormetan etj.10.Si emertohen halogjenuret ne rastet kur te gjitha atomet e hidrogjenit jane te zevendsuara me elemente halogjene shembull ?Ne rastet kur te gjitha atomet e hidrogjenit jane te zevendsuara me halogjene emertimi behet si perhalogjenur perkatës psh : përkloretan ,përfloureten ,përfluorbenzen etj.11. Cka fitohen me hidroliz te alkil halogjenureve dhe sheno reaksionin ?Alkilhalogjenuret hidrolizojn leht me c'rast perfitohen alkoolet perkatese . Ne keto raste atomi i halogjenit zevendesohet me grupin hidroksil .

12.Cka është trekloertani ? --- me cfarë emri njihet dhe per cka perdoret ?

Triklormetani CHCl3 është i njohur me emrin kloroform. Eshte leng pangjyre me erë të këndshme i cili nuk tretet ne ujë. Eshtë nder narkotiket qe eshte perdorur qysh heret. Per shkak se demton veshkat kohet e fundit nuk perdoret per kete qellim.14.Cka është tetrakloretani? - me cfarë emri njihet dhe per cka perdoret ?Tetrakloretani CCl4 eshte leng helmues i patretshem ne uje. Perdoret per ekstraktim gjat pastrimit kimik te tekstilit. Mendohet se ka veprim kancerogjen ne organizem . Ky komponim ndryshe quhet tetrakloruri i karbonit.15.Cka eshte kloretani dhe per cka perdoret ?Kloretani CH3CH2Cl eshte lenge i pangjyre me pike vlimi 12 grad celzius. Perdoret ne mjekesi per anestezion lokal. 16.Cka jane freonet cilat jane dhe cka ndikojn ne atmosferë?Freonet jane derivate te fluorura te metanit dhe te etanit te cilate ne shum vende perdoren si bartës të nxehtësis në frigoriferët e ndryshëm si dhe si gazra përcjellës në bombolat e sprejeve. Kan veprim te dëmshëm në atmosferë. Ato nen veprimin e rrezeve te diellit bejn zberthimin e ozonit duke demtuar keshtu shtresen ozonike e cila eshte filter mbrojtes ndaj rrezatimit ultraviolet.17.Cka eshte DDT dhe per cka perdoret ?Diklordifeniltrekloretani eshte perdorur ne luften e dyte boterore si instekcid kunder mushkonjave te malaries nga e cila epdemi kishin gjetur vdekjen miliona njerëz.

Komponimet Organike me Oksigjen.

1.Cka jane komponimet organike me oksigjen ?Komponimet te cilat perveq karbonit dhe hidrogjenit permbajn oksigjen quhen komponime organike me oksigjen.2.Si eshte i lidhur oksigjeni me karbonin te komponimet me oksigjen ?Ne keto komponime oksigjeni me karbonin eshte i lidhur ne form grupesh funksionore : alkoolik R--OH, fenolik C6H5--OH , aldehid R-CHO, ketonik ->C=O, karboksilik R-COOH etj.3.Si eshte i lidhur grupi - OH te alkoolet?Grupi -OH eshte i lidhur per karbonin i cili ka hibridizim sp3.4.Si eshte i lidhur grupi - OH te fenolet ?Te Fenolet grupi -OH eshte i lidhur drejtperdrejt per karbonin e unazes aromatike i cili ka hibridizim sp2.

5.Si ndahen alkoolet varesisht nga vargu karbonik dhe merr nga nje shembull ?Ndahen ne alkoole alifatike te ngopura , alkoole te pangopura dhe ne alkoole aromatike psh:Alkooli etilik (etanoli ) CH3CH2 --OHAlkooli alilik (propen 2-oli) CH2=CH CH2

Alkooli benzilik (fenilmetanoli C6H5-CH2-OH

6.Si ndahen alkolet sipas karbonit per te cilat eshte lidhur grupi hidroksil merrni nga nje shembull ?

Sipas karbonit per te cilin eshte lidhur grupi hidroksil , alkoolet ndahen ne alkoole primare ose paresore , sekondare ose dytesore , terciare ose tretësore. pshButanoli -1 CH3CH2CH2CH2-OHButanoli 2

Metil 2 proponali 2

7.Si ndahen alkoolet sipas numrit te grupeve hidroksile dhe merrni nga nje shembull ?Sipas numrit te grupeve hidroksile alkoolet ndahen ne :Njehidroksilike , Dyhidroksilike dhe trehidroksilike psh :etanoli ...

CH3CH2 - OH.

Glikoli

Proponatrioli -1,2,3 (gliceroli)

8.Si emertohen alkoolet dhe merrni shembull ?Emertimi i alkooleve rrjedh nga emri i hidrokarburit perkates duke zevendesuar mbaresen e tij "an" me "ol" ose ne baze te radikalit duke shtuar fjalen alkool psh.Metanol, etanol ,propanol etj.

9.Si gatiten alkoolet ?

Alkoolet gatiten ne menyre sintetike dhe industriale si edhe nga produktet natyrore me permbajtje sheqerore pra te karbohidrateve.10.Derivatet e kujt konsiderohen alkoolet dhe paraqit me formule ?Alkoolet mund te konsiderohen derivatet e ujit ku nje atom hidrogjeni zevedesohet me nje radikal po ashtu konsiderohen edhe si derivate te Karbohidrateve.11,Cilat alkoole jane te tretshme ne uje ?Metanoli,etanoli propanoli.12.Cka ndodh me tretshmerin e alkooleve me rritjen e madhsis se radikalit alkilik dhe pse ?Ulet tretshmeria e alkooleve ne uje sepse me rritjen e numrit te atomeve te karbonit rritet karakteri hidrokarburik dhe zvogelohen efektet e lidhjes hidrogjenore.13.Pse alkoolet e uleta perdoren edhe si karburante?Alkoolet jan te djegshme si edhe hidrokarburet duke liruar produkte te njejta dhe energji , prandaj alkoolet e uleta ne disa vende perdoren edhe si karburante.14.Cka japin alkoolet primare me oksidim dhe merr shembull ?Alkoolet primare me oksidim japin aldehide me numer te njejt te karboneve . Pershembull me oksidim te proponalit 1 perfitohet aldehidi propionik..

15.Cka fitohet me oksidimin e alkooleve sekondare dhe sheno reaksionet ?Me oksidimin e alkooleve sekondare perfitohen ketonet me numer te njejt te karboneve. Psh propanoli 2 me oksidim jep acetonin :

16.Kur oksidohen alkoolet terciare dhe cka fitohet me oksidim te tyre ?Alkoolet terciare nuk oksidohen leht . Ne rast se perdoren mjete te forta oksiduese ato mund te oksidohen duke dhene acide karboksilike me numer me te vogel te atomeve te karbonit.

17.Si shpjegohet veprimi helmues i Alkoolit metilik sheno reaksionin ?

Veprimi i tij helmues shpjegohet me oksidimin e tij ne organizem deri ne aldehid formik dhe ne acid formik te cilet demtojn pjeset e syrit duke penguar percjelljen e oksigjenit ne gjak dhe duke shaktuar verbim.

18.Si e ka organizimin alkooli etilik dhe sheno reaksionin ?Alkooli etilik ne jeten e perditshme njihet me emer te rendomt alkool.Etanoli eshte leng pa ngjyre me arom karakteristike vlon ne 78,3 C.Reaksioni :CH3 CH2 - OH + 3O2 ---> 2CO2 + 3H2O + ENERGJIA.

19.Cka jane diolet dhe cili eshte autori i pare i ketij grupi dhe sheno reaksionin ?Diolet jane alkoole me dy grupe hidroksile te lidhura ne dy atome te ndryshme karboni. Antari i pare i ketij grupi eshte etandioli -1,2 (etilen glikoli ose glikoli.)Perfitohet me oksidimin e etenit nte tretsiren bazike te permanganatit te Kaliumit ..

20.Si fitohet glikoli nga bashkveprimi i dibrom -1,2 etani dhe NaOH sheno reaksionin ?

21.Cka jane alkoolet trihidroksile cili ehte me i rendesishmi sheno formulen ?

Keto jane alkoole qe perbehen nga 3 grupe hidroksili me i rendesishmi eshte glicerina ( propantriol 1,2,3)

22.Si fitohet glicerina dhe sheno reaksionin ?Glicerina eshte lende qe ka rendesi vitale per jete . Ajo eshte produkt dytesor gjat perfitimit te sapuneve nga yndyrnat

23.Cka fitohet me oksidim te glicerines me acid nitrik (HNO3) dhe sheno reaksionin ?Glicerina gjat bashkveprimit me acidin nitrik ne prani te acidit sulfurik formon esterin trinitrat -glicerinen qe ndryshe quhet nitroglicerin emer qe nuk eshte adekuat sepse nitrokomponimet kan struktur tjeter .. REAKSIONI :

Punoi : Arbër.F.Halili