qaris energia saxelmzrvanelo - eec georgiaeecgeo.org/newslet/wind-ge.pdfdamokidebuli da cveulebriv...
TRANSCRIPT
-
qqqqqqqqqqqqaaaaaaaaaaaarrrrrrrrrrrriiiiiiiiiiiissssssssssss eeeeeeeeeeeennnnnnnnnnnneeeeeeeeeeeerrrrrrrrrrrrggggggggggggiiiiiiiiiiiiaaaaaaaaaaaa
ssssssssssssaaaaaaaaaaaaxxxxxxxxxxxxeeeeeeeeeeeellllllllllllmmmmmmmmmmmmZZZZZZZZZZZZRRRRRRRRRRRRvvvvvvvvvvvvaaaaaaaaaaaannnnnnnnnnnneeeeeeeeeeeelllllllllllloooooooooooo
TbTbTbTbilisiilisiilisiilisi 2001
-
Sinaarsi:Sinaarsi:Sinaarsi:Sinaarsi: SesavaliSesavaliSesavaliSesavali ratom unda gamoviyenoT qaris energia? saxelmZRvanelos miznebi da amocanebi saxelmZRvanelos struqtura pirveli Tavi _ qaris resursebipirveli Tavi _ qaris resursebipirveli Tavi _ qaris resursebipirveli Tavi _ qaris resursebi
1.1. Sesavali 1.2. qari, rogorc energiis wyaro 1.3. qari, rogorc energiis wyaro did britaneTSi
meore Tavi _ rogormeore Tavi _ rogormeore Tavi _ rogormeore Tavi _ rogor muSaobs qaris turbina? muSaobs qaris turbina? muSaobs qaris turbina? muSaobs qaris turbina?
2.1. Sesavali 2.2. qaris turbinis komponentebi 2.3. qaris turbinis simZlavre
mesame Tavi _ qaris mowyobilobis tipebimesame Tavi _ qaris mowyobilobis tipebimesame Tavi _ qaris mowyobilobis tipebimesame Tavi _ qaris mowyobilobis tipebi
3.1. Sesavali 3.2. ganyenebuli sistemebi
3.2.a. hibriduli sistemebi 3.2.a.1. qari-dizelis sistema praqtikuli magaliTebi: holvelis ferma, didi britaneTi ruseTi 3.3.b.2. qari-mzis fotoeleqtruli (PV) sistemebi 3.4. eleqtrul qselSi CarTuli mowyobilobebi 3.4.a dabali Zabvis eleqtrul qselTan dakavSireba 3.4.b eleqtrul qselTan dakavSirebis Rirebuleba
meoTxe Tavi _ qaris eneqtrosadguris proeqtis ganxorcieleba meoTxe Tavi _ qaris eneqtrosadguris proeqtis ganxorcieleba meoTxe Tavi _ qaris eneqtrosadguris proeqtis ganxorcieleba meoTxe Tavi _ qaris eneqtrosadguris proeqtis ganxorcieleba 4.1. Sesavali
EWEA / BWEA-s qaris energiis proeqtis ganxorcielebis sqema mexuTe Tavi _ qaris energiis proeqtis dafinmexuTe Tavi _ qaris energiis proeqtis dafinmexuTe Tavi _ qaris energiis proeqtis dafinmexuTe Tavi _ qaris energiis proeqtis dafinansebaansebaansebaanseba 5.1. Sesavali _ proeqtis ganxorcieleba 5.2. proeqtis Sefaseba 5.2.a winaswari investireba. winaswari gamokvlevis xarjebi 5.2.b wliuri xarjebi
5.3. qaris eleqtrosadguris mSeneblobis dafinanseba 5.3.a bankisTvis warsadgeni tipuri informacia
meemeemeemeeqvse Tavi _ daproeqtebaqvse Tavi _ daproeqtebaqvse Tavi _ daproeqtebaqvse Tavi _ daproeqteba 6.1. Sesavali 6.2. saproeqto nebarTvis miReba 6.3. adgilmdebareobis SerCeva 6.4. mosazrebebi garemos Sesaxeb
-
meSvide Tavi _ sazogadoebis damokidebuleba qardanadgaris meSvide Tavi _ sazogadoebis damokidebuleba qardanadgaris meSvide Tavi _ sazogadoebis damokidebuleba qardanadgaris meSvide Tavi _ sazogadoebis damokidebuleba qardanadgaris mSeneblobisadmimSeneblobisadmimSeneblobisadmimSeneblobisadmi 7.1. Sesavali 7.2. sazogadoebis CarTva 7.3. sazogadoebis mier qaris energiis gamoyenebiT miRebuli sargebeli 7.4. qaris eleqtrosadguris mflobeloba merve Tavi _ qardanadgaris droiTi scenari, movla, jandacva damerve Tavi _ qardanadgaris droiTi scenari, movla, jandacva damerve Tavi _ qardanadgaris droiTi scenari, movla, jandacva damerve Tavi _ qardanadgaris droiTi scenari, movla, jandacva da usafrTxoebausafrTxoebausafrTxoebausafrTxoeba 8.1 droiTi scenari 8.1.a praqtikuli magaliTi – holvelis ferma 8.1.b qselSi CarTuli qaris eleqtrosadguris magaliTi - ABPRODUCE 8.2. eqspluatacia 8.2.a mcire masStabis avtonomiuri qardanadgaris eqspluatacia 8.2.b farTo masStabis qardanadgaris eqspluatacia 8.3. jandacva da usafrTxoeba 8.3.a turbinebis usafrTxoebis sakiTxebi 8.3.b momsaxurebis procedurebi 8.3.g publikaciebi mecxre Tavi _ kiTxvebi mecxre Tavi _ kiTxvebi mecxre Tavi _ kiTxvebi mecxre Tavi _ kiTxvebi daskvna daskvna daskvna daskvna gamoyenebuli literatura gamoyenebuli literatura gamoyenebuli literatura gamoyenebuli literatura danarTebi:danarTebi:danarTebi:danarTebi: danarTi 1. ganmartebiTi leqsikonidanarTi 1. ganmartebiTi leqsikonidanarTi 1. ganmartebiTi leqsikonidanarTi 1. ganmartebiTi leqsikoni danarTi 2. danarTi 2. danarTi 2. danarTi 2. qaris energiis gamoyenebis istoria
danarTi 3. danarTi 3. danarTi 3. danarTi 3. sazomi erTeulebi danarTi 4. danarTi 4. danarTi 4. danarTi 4. abreviatura danarTi 5. danarTi 5. danarTi 5. danarTi 5. evropis qveynebis praqtikuli magaliTebi ganyenebuli sistemebi: ganyenebuli sistemebi: ganyenebuli sistemebi: ganyenebuli sistemebi:
1. kaunasi, litva 2. dartmuri, didi britaneTi 3. kastala, espaneTi 4. kastala, espaneTi
qselTan dakavSirebuli sistemebi: qselTan dakavSirebuli sistemebi: qselTan dakavSirebuli sistemebi: qselTan dakavSirebuli sistemebi: 1. kisovo, poloneTi 2. kornvoli, didi britaneTi
3. ros-Sairi, Sotlandia 4. kembrijSairi, didi britaneTi danarTi 6. danarTi 6. danarTi 6. danarTi 6. sakontaqto pirebi da misamarTebi danarTi 7. danarTi 7. danarTi 7. danarTi 7. evrokomisiis mier rekomendebuli proeqtebi da publikaciebi
-
SesavaliSesavaliSesavaliSesavali
energiis wyaroebisadmi interesi ukanasknel wlebSi sul ufro
izrdeba, rac energetikuli krizisebis, globaluri daTbobis da saTbobi
airebis efeqtiTaa gamowveuli. wiaRiseuli sawvavis gamoyeneba garemos
abinZurebs. magaliTad, naxSirbadis orJangis (CO2) gamoyofa zrdis
globaluri daTbobis safrTxes, xolo gogirdis orJangi (SO2) mJavur
wvimebs iwvevs. sazogadoebam gaiazra, rom wiaRiseuli sawvavis maragebi
swrafad iwureba. aRniSnulis gaTvaliswinebiT ganaxlebadi resursebis
gamoyenebis SesaZleblobebi sul ufro da ufro mimzidveli xdeba.
ganaxlebadi energia mravali formiT gvevlineba: qaris energia, wylis
energia, mzis energia, zRvis miqcev-moqcevis da talRebis energia, biomasa
da meoradi energoresursebi. ganaxlebadi energetikuli resursebi
praqtikulad amouwuravia.
msoflio masStabiT qaris energiis gamoyenebis mniSvnelovani zrda
gansakuTrebiT bolo wlebSi SeimCneva. amJamad msoflioSi 20000-ze meti
eleqtroenergiis mwarmoebeli qaris turbinaa. dResdReobiT energiis es
forma saimedo da konkurentunariania. AamasTan, arsebuli teqnologiebi
turbinebis simZlavris farTo diapazonSi cvlilebis saSualebas iZleva,
rac qmnis qaris energiis sxvadasxva daniSnulebiT gamoyenebis
SesaZleblobas.
ratom unda gamoviyenoT qaris energia?ratom unda gamoviyenoT qaris energia?ratom unda gamoviyenoT qaris energia?ratom unda gamoviyenoT qaris energia?
bevri miiCnevs, rom garemosTvis erT-erT udides safrTxes klimatis
globaluri cvlileba warmoadgens. Tu Cven ganvagrZobT atmosferos
dabinZurebas didi raodenobiT saTbobi airebis emisiiT, aman SeiZleba
metad saziano cvlilebebi gamoiwvios, magaliTad, klimatis cvlileba,
adamianTa sikvdilianobis zrda, cxovelTa ganadgureba, zRvis donis
amaRleba da miwebis gaukacrieleba.
1997 wlis dekemberSi, kiotoSi (iaponia) klimatis cvlilebis
konvenciis farglebSi gaeros mesame konferenciaze 160 qveynis
warmomadgeneli Seikriba. konferenciaze 10 dRis intensiuri molaparakebis
-
Sedegad miRweul iqna winaswari SeTaxmeba mrewvelobis dargebSi saTbobi
gazebis emisiis Semcirebis Sesaxeb, rac globaluri daTbobis gamomwvev
erT-erT mizezadaa miCneuli.
did britaneTma, kiotos SeTanxmebis farglebSi, miznad daisaxa
saTbobi airis gamoyofis Semcireba. 2008-2010 wlebisTvis igi saTbobi
airebis gamoyofis Semcirebas 1990 welTan SedarebiT 12,5%-iT apirebs.
Semdgomi nabijebi moicavs 2010 wlisaTvis naxSirorJangis (CO2) gamoyofis
20%-iT Semcirebas. amis gaTvaliswinebiT, energiis ganaxlebad wyaroebze
gadasvla axlave unda daiwyos. es niSnavs, rom uaxloes momavalSi, energiis
ganaxlebadi wyaroebis gamoyenebis didi zrdaa mosalodneli. amJamad
energiis ganaxlebadi wyaroebi evrogaerTianebis qveynebis moTxovnilebis
mxolod 5,4%-s akmayofilebs, maSin rodesac arsebuli resursebiT bevrad
metia SesaZlebeli. britaneTis qaris energiis asociaciis ((((BWEA))))
monacemebiT did britaneTSi 2005 wlis bolosTvis qaris turbinebis
dadgmuli simZlavre 2005 megvt-s miaRwevs. Aam droisaTvis qaris turbinebi
didi britaneTis eleqtroenergiaze mTliani moTxovnilebis 1,6%-s
daakmayofilebs, rac 1,25 mln adamianis moTxovnas Seesabameba.
saxelmZRvanelos miznebi da amocanebi:saxelmZRvanelos miznebi da amocanebi:saxelmZRvanelos miznebi da amocanebi:saxelmZRvanelos miznebi da amocanebi:
• araprofesionalTaTvis iseTi saxelmZRvanelos miwodeba, romelic qaris
turbinebis gamoyenebas, rogorc ganaxlebadi energiis miRebis wyaros
ganixilavs;
• energetikul da ganyenebul sistemaSi kerZo pirebis, mcire da saSualo
sawarmoebis ((((SMEs)))), magaliTad fermerebis mier, mcire da/an farTo
masStabis qaris turbinebis erTjeradi damontaJebis gagebis
gamartivebas;
• qaris energiis gamoyenebisaTvis gaweuli samuSaoebis da calkeuli
qveynebisaTvis damaxasiaTebeli praqtikuli magaliTebis ganxilva.
• saxelmZRvanelo xelmisawvdomi unda iyos am proeqtebSi monawile yvela
qveynisaTvis da iTargmnos am qveynebis enaze.
-
saxelmZRvanelos struqturasaxelmZRvanelos struqturasaxelmZRvanelos struqturasaxelmZRvanelos struqtura
saxelmZRvanelo mkiTxvels acnobs qaris energiis, rogorc energiis
ganaxlebadi wyaros gamoyenebis process.
saxelmZRvaneloSi axsnilia, Tu ra aris qaris energia da rogor SeiZleba
gamoyenebuli iqnas igi Tanamedrove qaris turbinebis gamoyenebiT.
mocemulia avtonomiuri sistemebisa da qselTan dakavSirebuli turbinebis
mokle aRwera. saxelmZRvaneloSi ganxilulia qaris energiis gamoyenebis
proeqtis Sesrulebis sruli procesi. igi moicavs am procesis aucilebeli
etapebis mimoxilvas, agreTve mSeneblobasa da saproeqto nebarTvis
mopovebasTan dakavSirebul sakiTxebs.
saxelmZRvaneloSi ganxilulia agreTve sakuTrebis formebi kerZo pirebis,
mcire sawarmoebisa da sazogadoebis calkeuli jgufebisaTvis.
qaris turbinis gamoyenebis praqtikuli magaliTebiT saxelmZRvanelos
daxmarebiT miRebuli codna SegviZlia realobas davukavSiroT. ganxilulia
qaris energiis gamoyenebis istoria da ganviTarebis perspeqtivebi. erT-erTi
Tavi miZRvnilia qaris energiis gamoyenebasTan dakavSirebul kiTxvebze
pasuxebisadmi. danarTebi moicavs damatebiT informacias: sazomi erTeulebi,
abreviatura da sxv.
pirveli Tavipirveli Tavipirveli Tavipirveli Tavi
qarisqarisqarisqaris resursebi resursebi resursebi resursebi
1.1.1.1.1.1.1.1. SesavaliSesavaliSesavaliSesavali
dedamiwaze sicocxlis da amindis mamoZravebel Zalas warmoadgens
mzis gamosxiveba. qaris energia aris mzis gamosxivebis Tburi energia
-
gardaqmnili haeris nakadis kinetikur energiad. amdenad igi SeiZleba mzis
energiis saxesxvaobad CaiTvalos.
`adamiani qaris energias jer kidev 2000 wlis win iyenebda
da is dReisaTvis eleqtroenergiis miRebis erT-erTi
yvelaze imedismomcemi energiis ganaxlebadi wyaroa~.
qaris energia ganaxlebadi resursia. masze did gavlenas axdens iseTi
geografiuli aspeqtebi, rogoricaa adgilmdebareoba da miwis safari _
xeebi da Senobebi. Cveulebriv, qaris siCqare izrdeba zRvis donidan da
miwis zedapiridan simaRlis zrdiT. qaris energia misi siCqaris kubis
proporciulia. qaris siCqaris gaormageba iwvevs energiis rvajer gazrdas.
amgvarad, 5 m/wm saSualo siCqaris qari Seicavs orjer met energias, vidre 4
m/wm siCqaris.
qaris eleqtrosadguri unda ganlagdes iseTi winaRobebisagan
moSorebiT, rogorebicaa xeebi, nagebobebi da sxva samSeneblo
konstruqciebi, radganac isini amcireben qaris siCqares, iwveven
turbulenturobas da zRudaven mis energias.
1.2. 1.2. 1.2. 1.2. qari, rogorc energiis wyaroqari, rogorc energiis wyaroqari, rogorc energiis wyaroqari, rogorc energiis wyaro
Tanamedrove qaris turbinebi warmoadgenen saimedo mowyobilobebs da
qaris energiis eleqtroenergiad gardaqmnisas xasiaTdebian sakmaod maRali
efeqturobiT. `SemiZlia, Tu ara qaris turbinis gamoyeneba iq, sadac
movisurveb?~ es is kiTxvaa, romelic unda dasvas man, vinc qars energiis
wyarod ganixilavs.
rodesac qaris turbinebis ganlagebis adgils virCevT, aucilebelia
rigi faqtorebis gaTvaliswineba. es faqtorebi momdevno TavebSia
ganxiluli, magram pirveli kiTxva, romelsac unda gaeces pasuxi aris: `aqvs
ki am adgilze qars iseTi siCqare, rom qaris turbina ekonomikurad
efeqturi iyos?~
imisTvis, rom daadginoT, aqvs Tu ara SerCeul midamos an qveyanas
sakmarisi qaris resursi, unda ganixiloT da gaanalizoT qaris atlasi.
dasavleT evropaSi qari ufro Zlieria sanapiro da mTian regionebSi.
konkretuli informaciisaTvis unda daukavSirdeT qaris energiis evropul
-
asociacias ((((EWEA) () () () (sakontaqto informacia _ me-6 danarTi). Tu gansaxilvel
midamoSi ar aris qaris sakmarisiY resursi, maSin am adgilisTvis energiis
sxva ganaxlebadi wyaro unda moiZebnos.
did britaneTSi qaris energiis monacemTa bazis gacnoba SeiZleba
Sesabamisi rukis saSualebiT, romelic qveynis nebismier adgilze qaris
siCqaris gansazRvris SesaZleblobas iZleva. SesaZlebelia qaris siCqaris
sxvadasxva simaRleze gansazRvra 1km×1km masStabiT. es informacia SeiZleba
miRebul iqnas qaris siCqaris monacemTa bazidan da qaris energiis
britanuli asociaciidan ((((BWEA)))).
SeniSvna: qaris energiis bSeniSvna: qaris energiis bSeniSvna: qaris energiis bSeniSvna: qaris energiis britanuli asociacia (ritanuli asociacia (ritanuli asociacia (ritanuli asociacia (BWEA) da ) da ) da ) da
qaris energiis evropuli asociacia (qaris energiis evropuli asociacia (qaris energiis evropuli asociacia (qaris energiis evropuli asociacia (EWEA) komerciuli ) komerciuli ) komerciuli ) komerciuli
organizaciebia.organizaciebia.organizaciebia.organizaciebia.
1.3. 1.3. 1.3. 1.3. qari, rogorc energiis wyaro did britaneTSiqari, rogorc energiis wyaro did britaneTSiqari, rogorc energiis wyaro did britaneTSiqari, rogorc energiis wyaro did britaneTSi
CrdiloeT naxevarsferoSi, didi britaneTis mdebareobidan
gamomdinare mis kunZulebze gabatonebulia dabali wnevebi, ris gamoc did
britaneTs evropaSi erT-erTi saukeTeso qaris resursi aqvs.
evropis qaris atlasi gviCvenebs, rom didi britaneTis did
teritoriaze (daaxloebiT 37500 km2) qaris saSualo wliuri siCqare 7,5 m/wm-
s aRemateba, rac srulad akmayofilebs qaris turbinebis moTxovnebs.
qaris turbinebis ganlagebam ofSorul zonebSi SeiZleba kidev ufro
gazardos qaris energiis poteniali. amis dasturia didi britaneTis, daniis,
holandiis da SvedeTis magaliTebi. imis gamo, rom ofSoruli zonebisTvis
gankuTvnili qaris turbinebi Zalze didi simZlavrisaa, aq isini detalurad
ar aris ganxiluli. Tu gsurT maT Sesaxeb miiRoT informacia ixileT
`sanapiro qaris energiis wyaroebis Sefaseba”. aRniSnulis Sesaxeb
detaluri informacia gamoyenebul literaturaSia mocemuli.
-
meore Tavimeore Tavimeore Tavimeore Tavi
rogor muSaobs qarogor muSaobs qarogor muSaobs qarogor muSaobs qaris turbina?ris turbina?ris turbina?ris turbina?
2.1. 2.1. 2.1. 2.1. SesavaliSesavaliSesavaliSesavali
Tanamedrove qaris turbina horizontaluri RerZiT aris mowyobiloba,
romelic qaris meqanikur energias gardaqmnis eleqtroenergiad. lilvi,
brunvis siCqaris gazrdis mizniT, reduqtoris saSualebiT dakavSirebulia
eleqtrogeneratorTan. arsebobs turbinebis sxvadasxva konstruqciuli
Sesruleba. yvelaze xSirad gamoiyeneba samfrTiani mowyobiloba (rotori),
romelsac aqvs brunvis siCqaris avtomaturi marTvis sistema. turbinebis
simZlavre ramdenime kvt-dan 1.3 megvt-amde meryeobs.
CaamateT diagramaCaamateT diagramaCaamateT diagramaCaamateT diagrama
2.2. 2.2. 2.2. 2.2. qaris turbinis komponentebiqaris turbinis komponentebiqaris turbinis komponentebiqaris turbinis komponentebi
rotoris frTebis diametri ramdenime metridan 65 metramde, xolo
brunvis siCqare 15-dan 50 br/wT-Si meryeobs, Tumca zogierT Tanamedrove
mowyobilobas gansxvavebuli siCqarec aqvs. koSkuris simaRle 10.....75 metris
farglebSia. isini, rogorc wesi, cilindruli formisaa, Tumca zogierT
qveyanaSi baduri struqturis koSkurebic gamoiyeneba. turbinebis
umetesobas aqvs reduqtori, ise rom eleqtrogenerators muSaoba
mniSvnelovnad maRal siCqareze uwevs.
qaris turbinebis dazianebis Tavidan asacileblad, magaliTad,
qariSxalis dros, isini avtomaturad Cerdebian. gaTvaliswinebulia
mowyobilobis Senaxvis, movlis da dacvis sistemebi.
2.3. 2.3. 2.3. 2.3. qaris turbinis simZlavreqaris turbinis simZlavreqaris turbinis simZlavreqaris turbinis simZlavre
turbines simZlavris SerCeva damokidebulia imaze Tu romel
sistemaSia gankuTvnili misi gamoyeneba. magaliTad, Tu igi eleqtrul
qselTan unda SeerTdes, maSin misi simZlavre 50-500 kvt an SeiZleba metic
iyos. dReisaTvis 1,3 megvt da ufro maRali simZlavris turbinebic
gamoiyeneba.
-
avtonomiuri sistemebisaTvis, rogorc wesi, ufro mcire simZlavris
turbinebi gamoiyeneba. magaliTad, sacxovrebeli saxlis eleqtruli
energiiT momaragebisaTvis gamoyenebuli qaris turbinis simZlavre 10 kvt-
mdea. sistemas, Cveulebriv, aqvs akumulatori, SeiZleba momaragebuli iyos
agreTve dizel-generatoriT, romelic Tavis funqcias wynar amindSi
asrulebs. sawarmoebs da centraluri qselidan daSorebul dasaxlebul
punqtebs SeuZliaT analogiuri an ufro didi simZlavris sistemis
gamoyeneba. mivardnil mTian raionebSi 1 kvt an ufro mcire simZlavris
turbinebi SeiZleba gamoyenebul iqnas akumulatorebis damuxtvisa da mcire
simZlavris mowyobilobebis energiiT uzrunvelyofisaTvis.
-
mesame Tavimesame Tavimesame Tavimesame Tavi
qaris mowyobilobis tipebiqaris mowyobilobis tipebiqaris mowyobilobis tipebiqaris mowyobilobis tipebi
3.1.3.1.3.1.3.1. SesavaliSesavaliSesavaliSesavali
qaris turbina SeiZleba iyos an eleqtrul qselTan dakavSirebuli –
rodesac warmoebuli energia qsels miewodeba, an avtonomiuri – rodesac
gamomuSavebuli energia adgilzeve gamoiyeneba.
aseTi proeqtebi me-5 danarTSia warmodgenili.
miuxedavad imisa, rom saxelmZRvanelo ZiriTadad avtonomiur
sistemebs exeba, qselTan dakavSirebul sistemebsac mniSvnelovani adgili
aqvs daTmobili. ise rom, qaris turbinebis gamoyenebis Sesaxeb mkiTxvels
zogadi warmodgena unda Seeqmnas. arsebuli mowyobilobebis tipebis
ganxilva qvemoTaa warmodgenili.
? 3.2. ? 3.2. ? 3.2. ? 3.2. ganyenebuli sistemebiganyenebuli sistemebiganyenebuli sistemebiganyenebuli sistemebi
avtonomiuri qaris turbina gare eleqtruli qselisagan
damoukideblad muSaobs, Tumca man SeiZleba sxva generatorebTan erTadac
imuSavos. Cveulebriv, aseTi sistemebi gamoiyeneba sacxovrebeli saxlebis,
fermebis, mcire da saSualo biznesis obieqtebis eleqtroenergiiT
momaragebisaTvis. aseTi sistemebi, rogorc wesi, iZlevian mudmiv dens, rac
akumulatorebis dasamuxtad gamoiyeneba. sistemaSi invertoris arsebobisas,
akumulatorebSi dagrovili eleqtroenergia SeiZleba cvladi denis 220-240
v Zabvad iqnes gardaqmnili. ufro didi simZlavris sistemebi, romelic
SeiZleba ramdenime saxls emsaxurebodes, Cveulebriv cvlad dens iZlevian.
zogierT daSorebul regionSi aseTi sistemebi, centralur eleqtrul
qselTan mierTebasTan SedarebiT, fasis mixedviT SeiZleba ufro efeqturi
iyos.
3.2.a. 3.2.a. 3.2.a. 3.2.a. hibriduli sistemebihibriduli sistemebihibriduli sistemebihibriduli sistemebi
qaris hibridul (kombinirebuli) sistemaSi qaris turbinasTan erTad
sxva saxis generatori (magaliTad, dizel-generatori) an energiis wyaro
gamoiyeneba. meore generatori warmoadgens damatebiT da damxmare wyaros,
-
romelic qaris danadgarTan erTad uzrunvelyofs momxmareblis
eleqtroenergiiT stabilur da uwyvet momaragebas wynar amindSi an
turbinis remontis periodSi.
3.2.a.1. qari3.2.a.1. qari3.2.a.1. qari3.2.a.1. qari----dizelis sistemadizelis sistemadizelis sistemadizelis sistema
es sistema Sedgeba qaris turbinisa da dizel-generatorisagan.
sistemis komponentebis simZlavre mowyobilobasa da qaris resurszea
damokidebuli da Cveulebriv eleqtruli qselidan daSorebul adgilebSi
gamoiyeneba. qaris turbinis simZlavre, rogorc wesi, 10 kvt-dan 20 kvt-mde
meryeobs. aseT adgilebSi eleqtroenergiis gamomuSaveba dizelis sawvavis
transportirebaze gaweuli didi xarjebis gamo Zviri jdeba. amitom, unda
vecadoT, rodesac ki es SesaZlebelia, energia qaris turbinidan miviRoT. es
amcirebs dizel-generatoris muSaobis dros da Sesabamisad sawvavisa da
eqspluataciis xarjebs.
wynar amindSi, Tu akumulatoris muxti gansazRvrul zRvars qvemoT
daiwevs, dizel-generatori avtomaturad iwyebs muSaobas da uzrunvelyofs
energiis miwodebas.
Tu qari-dizelis sistema kargadaa gaangariSebuli da damontaJebuli
da sworad xdeba misi eqspluatacia, maSin misi teqnikur-ekonomikuri
maCveneblebic maRali iqneba. qvemoT moyvanili praqtikuli magaliTi
gviCvenebs Tu rogor akmayofilebs eleqtroenergiaze moTxovnas am tipis
sistemis gamoyeneba fermas, Tavisi sami sacxovrebeli saxliT.
praqtikuli magaliTipraqtikuli magaliTipraqtikuli magaliTipraqtikuli magaliTi
holvelis ferma, didi britaneTiholvelis ferma, didi britaneTiholvelis ferma, didi britaneTiholvelis ferma, didi britaneTi
holvelis ferma, romelic vidikombe-murSi (devoni, inglisi)
mdebareobs, energosistemidan 1,5 km-Taa daSorebuli. warsulSi fermisa da
sami sacxovrebeli saxlis manqana-mowyobilobis moTxovnilebebs mesame
Taobis dizel-generatori uzrunvelyofda. eleqtromomaragebis es sistema
xmauriani da Zneli Sesanaxi iyo. fermis qarian adgilze ganlagebis gamo,
misma mflobelma gadawyvita dizelis sistema mcire masStabis qaris
mowyobilobiT Seecvala.
-
1991 wlis ianvarSi gancxadeba proeqtirebis Sesaxeb daproeqtebis
specialistebis erovnul parks waredgina. proeqti momzadda Sps Farm
Energy-s mier, manve daamontaJa sistema (sakontaqto informacia ixileT me-6
danarTSi). landSaftis damaxinjebis Tavidan asacileblad, turbinebis
garSemo xeebi dairgo. pirveli turbinis ageba 1992 wlis ianvarSi daiwyo da
TebervalSi dasrulda. meore turbinis aRmarTvis nebarTva, fermis
mflobelis prioritetad rCeboda.
dizelis sistema Seicvala 20 kvt simZlavris qaris turbiniT, romlis
rotoris diametri 8,8 m-ia. rotori koSkurazea damagrebuli. manZili
rotoris centridan miwis zedapiramde 24,4 metrs Seadgens. turbina
gamoimuSavebs eleqtroenergias, rodesac qaris siCqare 2,5-25 m/wm diapazonSi
meryeobs, xolo nominalur simZlavres aRwevs 12 m/wm-is dros. turbina
xelovnurad muxruWdeba, rodesac qaris siCqare 25 m/wm-s aRemateba. es
ganapirobebs danadgaris dazianebis Tavidan acilebas qariSxlis dros.
asinqronuli samfaza generatori uzrunvelyofs qaris energiis
eleqtroenergiad gardaqmnas. igi muxtavs akumulators, romelsac 120 kvtsT
(1000 asT) eleqtroenergiis dagroveba SeuZlia. momxmarebels eleqtruli
energia invertoris gavliT miawodeba.
qareleqtruli blokis funqciaa akumulatoris damuxtva, kontroli,
saWiroebis SemTxvevaSi dizel-generatoris CarTva da fermis saxlebisaTvis
energiis miwodeba. misi gamoyeneba gvarwmunebs, rom qselis xarisxiani
eleqtroenergia yovelTvis xelmisawvdomia. igi agreTve iTvaliswinebs
dizel-generatoris CarTvas _ raTa uzrunvelyofili iqnas
akumulatorebis sruli damuxtva susti qaris an misi 20%-mde ganmuxtvis
SemTxvevaSi, agreTve maSin, rodesac didia energiaze moTxovna.
am mowyobilobis mTliani Rirebuleba daaxloebiT 100000 funtia
(154.000 evro 1.54 gacvliTi kursiT). igi moicavs:
1. turbinas;
2. dizel-generators;
3. akumulatorebis batareas;
4. sakontrolo sistemas;
5. miwisqveSa sakabelo gayvanilobebs;
-
6. daproeqtebis sistemas;
7. saproeqto gancxadebis mosamzadebel samuSaoebs.
aRniSnuli proeqti mflobelebis piradi saxsrebiT da grantiT (15000
funti) dafinansda.
ETSU-ma (sakontaqto informacia ixile me-6 danarTSi) am proeqtis realizaciasTan dakavSirebiT gamosca sainformacio masala, sadac
mocemulia danadgaris eqspluataciis gamocdileba. kerZod masSi
aRniSnulia, rom turbina elvis ori arapirdapiri dartymiT dazianda da
misi aRdgenis Rirebuleba sagarantio momsaxurebiT iqna dafaruli. ase rom,
es xarjebi mflobels ar gauRia. damiwebis problema turbinis ganlagebis
adgilis qveS mdebare aramdgradma granitma gamoiwvia. elvis Semdgomi
dartymis Tavidan acilebis mizniT, samontaJo zedapirze 200 metris sigrZis
spilenZis Rero moTavsda. imis gamo, rom turbinis frTebi daibzara, isini
epoqsidis reziniT dafaruli axali frTebiT Secvales.
ganxilul proeqts aqvs Semdegi Rirsebebi:
1. obieqtis1. obieqtis1. obieqtis1. obieqtis eleqtroenergiiT saimedo da moxerxebuli eleqtroenergiiT saimedo da moxerxebuli eleqtroenergiiT saimedo da moxerxebuli eleqtroenergiiT saimedo da moxerxebuli
momarageba;momarageba;momarageba;momarageba;
2. saeqspluatacio xarjebis 90 procentiT Semcireba, dizelis 2. saeqspluatacio xarjebis 90 procentiT Semcireba, dizelis 2. saeqspluatacio xarjebis 90 procentiT Semcireba, dizelis 2. saeqspluatacio xarjebis 90 procentiT Semcireba, dizelis
sistemis gamoyenebasTan SedarebiT;sistemis gamoyenebasTan SedarebiT;sistemis gamoyenebasTan SedarebiT;sistemis gamoyenebasTan SedarebiT;
3. saTbobi airebis atmosferoSi gamoyofis Semcireba.3. saTbobi airebis atmosferoSi gamoyofis Semcireba.3. saTbobi airebis atmosferoSi gamoyofis Semcireba.3. saTbobi airebis atmosferoSi gamoyofis Semcireba.
unda aRiniSnos, agreTve, rom turbinis xmaurs ar Seuwuxebia
adgilobrivi mosaxleoba da Sinauri cxovelebi.
ruseTiruseTiruseTiruseTi
1998-1999 wlebSi murmanskisa da arxangelskis olqebSi 1,5 da 10 kvt
simZlavris ramdenime qaris turbina damontaJda. kidev TerTmeti sofeli,
romelic dizel-generatoridan miRebuli eleqtroenergiiT maragdeba,
qaris turbinebis gamoyenebisaTvis SerCa.
3.3.b.2.3.3.b.2.3.3.b.2.3.3.b.2. qari qari qari qari----mzis fotoeleqtruli "mzis fotoeleqtruli "mzis fotoeleqtruli "mzis fotoeleqtruli "PV" sistemebi sistemebi sistemebi sistemebi
eleqtroenergiis miReba fotoeleqtruli panelebiT mzis sxivebis
energiis gardaqmnis xarjzea SesaZlebeli. miuxedavad imisa, rom am
-
mowyobilobis fasi maRalia, mas rogorc energiis wyaros, SeuZlia qaris
energia Zalze kargad Seavsos. Cveulebriv, qaris energiis potenciali
zamTarSia didi, maSin rodesac mzis fotoeleqtruli sistemis
gamomuSavebis maqsimumi zafxulze modis. amrigad, am ori xerxis
kombinacias kargi momavali aqvs.
3.4.3.4.3.4.3.4. eleqtrul qselSi CarTuli mowyobilobebieleqtrul qselSi CarTuli mowyobilobebieleqtrul qselSi CarTuli mowyobilobebieleqtrul qselSi CarTuli mowyobilobebi
eleqtrul qselSi CarTuli turbinebi, romlebic gamoimuSaveben
cvlad dens, arsebuli qselidan moixmaren garkveuli raodenobis aqtiur
da reaqtiul energias, romelic saWiroa aRgznebis, marTvisa da
kontrolisaTvis. qaris turbina energiis gamomuSavebas qaris garkeul
siCqareze iwyebs – rogorc wesi es aris 4 m/wm. aRgznebis deni miiReba
qselidan da gamoiyeneba imisaTvis, rom eleqtruli generatori imyofebodes
qselis fazaSi. turbinis muSaobis warmoebuli eleqtroenergia pirdapir
qsels miewodeba.
qselSi CarTuli turbinebi ZiriTadad iseT adgilebSi gamoiyeneba,
sadac maRalia qaris resursi da garantirebulia finansuri ukugeba, anu
qareleqtruli bloki komerciuli TvalsazrisiT momgebiania.
qareleqtruli bloki miwis is nakveTia, sadac qaris mimarTulebis
sawinaaRmdegod ganlagebuli qaris turbinebis jgufebi rigebadaa
damontaJebuli. aseTi blokis mSeneblobisas gaTvaliswinebuli unda iyos
masTan misasvleli gza, agreTve qvesadguris, marTvis da kontrolis
sistemebis ganlageba. qareleqtruli blokis teritoriaze arsebuli miwebi
SeiZleba gamoyenebuli iqnes sxva miznebisTvisac, magaliTad, soflis
meurneobisTvis.
aseTi tipis qaris eleqtrosadgurebSi SeiZleba gamoyenebuli iqnas
200-1500 kvt simZlavris turbinebi. kiotos xelSekrulebis Sesrulebis
mizniT aseTi eleqtrosadgurebi sul ufro metad ikidebes fexs evropis
qveynebSi. qaris eleqtrosadguris jamurma simZlavrem SeiZleba miaRwios
ramdenime aTeul megvt-s.
-
aris SemTxvevebi, rodesac firmebi da kerZo pirebi amontaJeben didi
simZlavris qaris turbinas da miRebul eleqtroenergias yidian qselis
mflobelze, riTac iReben karg Semosavals.
rodesac qaris turbinis mier gamomuSavebuli eleqtroenergiis
ZiriTadi momxmarebelia calkeuli sawarmo da qaris turbinis gamomuSaveba
dabalia (susti qaris SemTxvevaSi), sawarmo energias iRebs qselidan, xolo
rodesac qaris turbina sawarmos moTxovnaze met energias iZleva, piriqiT-
Warbi energia miewodeba qsels.
3.4.a.3.4.a.3.4.a.3.4.a. dabali Zabvis eleqtrul qselTan dakavSirebadabali Zabvis eleqtrul qselTan dakavSirebadabali Zabvis eleqtrul qselTan dakavSirebadabali Zabvis eleqtrul qselTan dakavSireba
Tu gsurT eleqtrul qselTan dakavSireba pirvel rigSi unda
daadginoT aris Tu ara qseli imdenad Zlieri, rom qaris turbinidan
miRebuli energia energosistemas gadaeces.
qselis simZlavris SezRudulobam SeiZleba gavlena iqonios SerCeuli
turbinis simZlavreze. qselis SesaZleblobebi unda Semowmdes Sesabamis
regionalur kompaniaSi, magaliTad, CrdiloeT irlandiaSi aseTia Northen
Ireland Electricity.
3.4.b.3.4.b.3.4.b.3.4.b. eleqtrul qselTan eleqtrul qselTan eleqtrul qselTan eleqtrul qselTan dakavSirebis RirebulebadakavSirebis RirebulebadakavSirebis RirebulebadakavSirebis Rirebuleba
eleqtrul qselTan dakavSirebis Rirebuleba mis adgilmdebareobasa
da simZlavrezea damokidebuli. Tu qseli saWiroebs modernizacias, maSin
kapitaluri danaxarjebi SeiZleba iyos maRali, an masTan mierTeba
SeuZlebelic iyos. sxvadasxva qveynebSi eleqtrul qselTan dakavSirebis
wesebi gansxavavebulia, amitom damatebiTi informaciis misaRebad Tqven
adgilobriv operators unda daukavSirdiT.
-
meoTxe TavimeoTxe TavimeoTxe TavimeoTxe Tavi
qaris eqaris eqaris eqaris eleqtrosadguris proeqtis ganxorcielebaleqtrosadguris proeqtis ganxorcielebaleqtrosadguris proeqtis ganxorcielebaleqtrosadguris proeqtis ganxorcieleba 4.1. 4.1. 4.1. 4.1. SesavaliSesavaliSesavaliSesavali Tu Tqven gadawyviteT qaris eleqtrosadguris ageba, Zalze
sasargebloa gqondeT proeqtis ganxorcielebis sakontrolo sqema da
icodeT am sferoSi Tanamedrove teqnologiebis ZiriTadi mimarTulebebi.
EWEA-is sakontrolo sqema aris martivi da British Wind Energy Association
(BWEA)-is mier Seqmnili sqemis msgavsi.
EWEA-i 1982 wels dafuZnda maTTvis, vinc qaris energiis kvlevisa da
gamoyenebis sferoSi moRvaweobs. igi aris qaris energiis gamoyenebis
sferoSi moqmedi komerciuli organizacia (sakontaqto informacia ixileT
me-6 danarTSi).
qaris energiis gamoyenebis Tanamedrove teqnologiebis ZiriTadi
mimarTulebebi damuSavda EWEA-is mier sxva organizaciebTan erTad. maT
mier Camoyalibebuli miTiTebebi zogadia xasiaTisaa da mxolod
SesaZleblobebis maCvenebelia. rogorc qaris energiis buneba, aseve
mowyobilobebi Zalze mravalferovania, xolo proeqti ki konkretul
obieqtze unda iyos gaTvlili.
miuxedavad imisa, rom miTiTebebi zogadia da exeba yvela proeqts,
samuSao, romelic specialistis mier sruldeba proeqtis dizainisa da
garemos Sefasebis sakiTxebSi, damokidebulia mocemuli proeqtis xasiaTze,
danadgaris simZlavreze da adgilmdebareobaze.
EWEA/BWEA-is mier SemuSavebul sqemaSi gamoyofilia proeqtis
ganxorcilebis ZiriTadi etapebi. qvemoT es etapebi ganxilulia detalurad:
• � sadguris mdebareobis SerCeva;
• � proeqtis realizaciis SesaZleblobis winaswari Seswavla;
• � Sefaseba;
• � dagegmva;
• � mSenebloba;
• � eqspluatacia;
-
• � demontaJi da teritoriis aRdgena.
yoveli etapi moiTxovs Semdegi sakiTxebis ganxilvas:
• teqnikuri da komerciuli;
• garemoze zemoqmedeba;
• dialogi/konsultaciebi.
saxelmZRvanelos Semdeg TavebSi am sakiTxebTan dakavSirebuli
Temebia ganxiluli.
-
EWEA / BWEA----s qaris energiis proeqtis ganxorcielebis sqemas qaris energiis proeqtis ganxorcielebis sqemas qaris energiis proeqtis ganxorcielebis sqemas qaris energiis proeqtis ganxorcielebis sqema
1. sadguris1. sadguris1. sadguris1. sadguris mdebareobis mdebareobis mdebareobis mdebareobis SerCevaSerCevaSerCevaSerCeva
2. 2. 2. 2. proeqtisproeqtisproeqtisproeqtis realizaciis realizaciis realizaciis realizaciis SesaZleblobaSesaZleblobaSesaZleblobaSesaZlebloba
3.3.3.3. SefasebaSefasebaSefasebaSefaseba
4.4.4.4. saproqto saproqto saproqto saproqto ganacxadiganacxadiganacxadiganacxadi
5.5.5.5. mSeneblobamSeneblobamSeneblobamSenebloba
6.6.6.6. eqspluataciaeqspluataciaeqspluataciaeqspluatacia
7.7.7.7. demontaJi da demontaJi da demontaJi da demontaJi da teritoriis teritoriis teritoriis teritoriis aRdgenaaRdgenaaRdgenaaRdgena
qaris resursebis, elqselTan kavSiris, adgilze midgomis, misi SesaZleblobebis da
mflobelobis wilis sakiTxebs Teoriuli Seswavla
adgilze dakvirveba: qaris resursebis, mimdebare miwis
gamoyenebis, adgilTan midgomis, miwis mdgomareobis,
elqselTan kavSirisa da winaswari dizainis sakiTxebs
winaswari konsultaciebi:
adgilobiriv damproeq-tebel da wamyvan konsultantebTan
garemos sawyisi analizi:
midamos dagegmareba, landSaftis klasifikacia
etapietapietapietapi
teqnikuri da teqnikuri da teqnikuri da teqnikuri da komerciuli komerciuli komerciuli komerciuli mosazrebanimosazrebanimosazrebanimosazrebani
garemosgaremosgaremosgaremos kvlevakvlevakvlevakvleva
dialogi/ dialogi/ dialogi/ dialogi/ konsultaciebikonsultaciebikonsultaciebikonsultaciebi
adgilobriv damproeqtebelTan SeTan-xmeba. garemos gadasaxadi
mesame etapze unda ganisazRvros
sazogadoebrivi konsultaciebis dawyeba.
proetqis gacnoba adgilobrivi sazogado-
ebisa da dainete-resebuli jgufebisaTvis
qaris resursebis Sefasebis gagrZeleba, monitoringis da
ekonomikuri sicocxlisunarianobis sakiTxebis Sefaseba
garemos dacvis kanoniT dadgenili gadasaxadis dadgena (adgilobrivi
damproeqteblis moTxovnis SemTxvevaSi)
uwyveti konsultaciebi: adgilobriv
damproeqteblebTan, saxelmwifo kon-
sultantebTan, adgilob-riv sazogadoebasTan da
dainteresebul jgufebTan
saproeqto ganacxadis da garemosTan dakavSirebuli daskvnis wardgena (adgilobrivi damproeqteblis moTxovnis SemTxvevaSi)
adgilis marTvis politika
garemos marTvis gegmis
miReba. saproeqto pirobebis da
SeTanxmebebis miReba.
mSeneblebis mier uwyveti informaciis miwodeba:
`sazogadoebasTan urTierTobis jgufis~
CamoyalibebasTan dakavSirebuli mosazrebani
qaris energiis proeqtis garemoze zemoqmedebis uwyveti kontroli. es
uzrunvelyofs informaciis Segrovebas sxva proeqtebisaTvis
programis Sesruleba. informacia proeqtis muSaobis Sesaxeb. kiTxvebze pasuxebis gacema
turbinisa da sxva mowyobilobis demontaJi. teritoriis aRdgena.
nebarTvis miRebis
-
mexuTe TavimexuTe TavimexuTe TavimexuTe Tavi
qaqaqaqaris energiis gamoyenebis proeqtis dafinansebaris energiis gamoyenebis proeqtis dafinansebaris energiis gamoyenebis proeqtis dafinansebaris energiis gamoyenebis proeqtis dafinanseba
5.1.5.1.5.1.5.1. Sesavali _ proeqtis ganxorcielebaSesavali _ proeqtis ganxorcielebaSesavali _ proeqtis ganxorcielebaSesavali _ proeqtis ganxorcieleba
sanam SeudgebiT qaris energiis gamoyenebis proeqtis ganxorcielebas,
aucilebelia teqnikuri analizis Catareba, romelic gansazRvravs turbinis
agebis SesaZlebelobas, masTan dakavSirebul xarjebs da sxv. analizi
sasurvelia Sesruldes konsultantis mier da, proeqtis masStabidan
gamomdinare, SeiZleba gagrZeldes 3-12 Tve. analizis dasrulebisa da qaris
energiis potencialis dadasturebis Semdeg unda daviwyoT (konsultantTan
erTad) proeqtis dafinansebis wyaros garkveva.
5.2. proeqtis Sefaseba5.2. proeqtis Sefaseba5.2. proeqtis Sefaseba5.2. proeqtis Sefaseba
proeqtis Rirebuleba iyofa or nawilad: sawyisi sainvesticio
kapitali da yovelwliuri xarjebi. momdevno TavebSi aseTi xarjebis
magaliTebia moyvanili.
5.2.a.5.2.a.5.2.a.5.2.a. winaswari investireba.winaswari investireba.winaswari investireba.winaswari investireba.
winaswari gamowinaswari gamowinaswari gamowinaswari gamokvlevis xarjebikvlevis xarjebikvlevis xarjebikvlevis xarjebi
es xarjebi moicavs teqnikur analizs da sawyis dagegmvas (dizains).
daproeqtebis nebarTvis miRebis xarjebidaproeqtebis nebarTvis miRebis xarjebidaproeqtebis nebarTvis miRebis xarjebidaproeqtebis nebarTvis miRebis xarjebi
es xarjebi moicavs arqiteqturis departamentisaTvis sruli
ganacxadis wardgenis xarjebs. rac ufro didia moTxovnili miwis farTobi,
miT metia es xarji. aq Sedis agreTve garemoze zemoqmedebis Sefasebisgaremoze zemoqmedebis Sefasebisgaremoze zemoqmedebis Sefasebisgaremoze zemoqmedebis Sefasebis ((((EIA))))
(romelsac `garemos Sesaxeb daskvnas” ((((ES) uwodeben) Rirebuleba. es xarjebi wardgenili unda iqnes sagegmo ganacxadTan erTad. didi
britaneTis umetes mxareebSi sagegmo ganacxadis misaRebad srul ES-ssss iTxoven. (am xarjebs ZiriTadad eweva SemkveTi, iSviaTad sakonsultacio
firma)
-
proeqtis marTvis xarjebiproeqtis marTvis xarjebiproeqtis marTvis xarjebiproeqtis marTvis xarjebi
aseT xarjebs ZiriTadad iTvaliswineben farTo masStabiani
proeqtebisaTvis, magram mcire masStabian proeqtSic savaraudoa, rom
mimwodeblis xarjebis nawili proeqtis marTvaze iyos gaweuli.
legaluri gadasaxadilegaluri gadasaxadilegaluri gadasaxadilegaluri gadasaxadi
Tu proeqtis mflobeli kooperativia, maSin legaluri gadasaxadi
moicavs individualur kontraqtebs, wilebis ganawilebas da masTan
dakavSirebul xarjebs.
qaris turbinebis Sesyidvaqaris turbinebis Sesyidvaqaris turbinebis Sesyidvaqaris turbinebis Sesyidva
es moicavs xarjebs mowyobilobis SesaZenad, romelic proeqtis
realizaciisaTvis aris saWiro.
infrastruqturis xarjebiinfrastruqturis xarjebiinfrastruqturis xarjebiinfrastruqturis xarjebi
aq igulisxmeba eleqtruli kabelebis SeZenis da ganlagebis,
saZirkvelebis Casxmis da sxva xarjebi. didi proeqtebisaTvis masSi SeiZleba
Sevides agreTve gzebis mSeneblobis Rirebulebac.
transportirebis, montaJebis da eqspluataciaSi gaSvebis xarjebitransportirebis, montaJebis da eqspluataciaSi gaSvebis xarjebitransportirebis, montaJebis da eqspluataciaSi gaSvebis xarjebitransportirebis, montaJebis da eqspluataciaSi gaSvebis xarjebi
Cveulebriv, sxva xarjebTan erTad, mimwodebeli SemkveTs axdevinebs
transportirebis xarjebs. mowyobilobis montaJisa da eqspluataciaSi
gaSvebis xarjebic SeiZleba aqve Sevides, magram es moiTxovs mimwodebelTan
SeTanxmebas. Tu turbinis Semotana sxva qveynidan xdeba, saimporto baJis
gadasaxadic aq iqneba gaTvaliswinebuli.
sxva damatebiTi garantiebis xarjebisxva damatebiTi garantiebis xarjebisxva damatebiTi garantiebis xarjebisxva damatebiTi garantiebis xarjebi
es moicavs SesaZlo garantiebs turbinis/ebis calkeul nawilebze.
dafinansebis da kapitaliT uzrunvelyofis gadasaxadidafinansebis da kapitaliT uzrunvelyofis gadasaxadidafinansebis da kapitaliT uzrunvelyofis gadasaxadidafinansebis da kapitaliT uzrunvelyofis gadasaxadi
-
Tu turbinis Sesyidva dafinansebulia sabanko kreditiT, maSin bankis
mxridan adgili eqneba sxvadasxva saxis dabegvras (momsaxurebis gadasaxadi,
procenti da a.S.)
lokalur eleqtrul manawilebel lokalur eleqtrul manawilebel lokalur eleqtrul manawilebel lokalur eleqtrul manawilebel sistemaSi CarTvis xarjebisistemaSi CarTvis xarjebisistemaSi CarTvis xarjebisistemaSi CarTvis xarjebi
am tipis xarji damaxasiaTebelia mxolod qaris farTo masStabiani
proeqtebisaTvis, romlebic adgilobriv eleqtrul qselSi CarTvas
gulisxmoben. igi moicavs transformatoris SeZenis, damatebiTi sakabelo
gayvanilobis da sxv. xarjebs.
5.2.5.2.5.2.5.2.b. b. b. b. wliuri xarjebiwliuri xarjebiwliuri xarjebiwliuri xarjebi
dazRvevaze gaweuli xarjebidazRvevaze gaweuli xarjebidazRvevaze gaweuli xarjebidazRvevaze gaweuli xarjebi
mimwodebels unda SeeZlos qaris turbinis myidvelis dazRveva. es
Zalzed mniSvnelovania. magaliTad, Tu sagarantio periodis gavlis Semdeg
turbinas gauCnda teqnikuri an proeqtiT gauTvaliswinebeli problema an
Tu igi dazianda, magaliTad, elvisgan, maSin mflobelma ar unda gawios
remontis xarji. evropis rig qveynebSi turbinebis dazRvevas specialuri
brokerebi axorcieleben.
miwis rentis gadasaxadimiwis rentis gadasaxadimiwis rentis gadasaxadimiwis rentis gadasaxadi
Tu qaris turbina moTavsebulia teritoriaze, romelic mis mflobels
ar ekuTvnis, maSin saWiro iqneba miwis mflobelTan saijaro
xelSekrulebis gaformeba.
eqspluataciis da movlis xarjebieqspluataciis da movlis xarjebieqspluataciis da movlis xarjebieqspluataciis da movlis xarjebi
turbinis komponentebs esaWiroeba teqnikuri momsaxureba. misi
zogierTi nawili xSir Secvlas saWiroebs. momsaxurebis sixSire SeiZleba
damokidebuli iyos komponentis sirTuleze, magram umetesad es xdeba
weliwadSi erTxel an orjer. es xarji SeiZleba mniSvnelovani iyos.
sesxis momsaxurebis xarjebisesxis momsaxurebis xarjebisesxis momsaxurebis xarjebisesxis momsaxurebis xarjebi
-
Tu proeqtis realizaciisaTvis sesxia aRebuli (magaliTad, bankidan),
maSin sasesxo xelSekrulebis safuZvelze misi ukan dabruneba iqneba
aucilebeli.
sxva xarjebisxva xarjebisxva xarjebisxva xarjebi
Tu eleqtrul qselTan dakavSirebuli qaris eleqtrosadguri didi
simZlavrisaa, maSin SeiZleba saWiro iyos damatebiTi xarjebi, magaliTad,
uqaro amindebis Semdeg turbinis gaSvebisaTvis saWiro eleqtroenergiis
SesaZenad. ganmxoloebuli sistemis SemTxvevebSi es xarjebi moicavs
sawvavis da akumulatorebis Secvlis xarjebs.
sxva saxis xarjebi, romlebic aseve winaswari analizis dros unda
gaviTvaliswinoT, turbinebis demontaJisa da teritoriis pirvandeli saxis
dabrunebisTvisaa saWiro.
5.3.5.3.5.3.5.3. qaris eleqtrosadguris mSeneblobis dafinansebaqaris eleqtrosadguris mSeneblobis dafinansebaqaris eleqtrosadguris mSeneblobis dafinansebaqaris eleqtrosadguris mSeneblobis dafinanseba
proeqtis moculobidan gamomdinare, qaris turbinebis dafinanseba
SeuZliaT kerZo pirebs da calkeul sazogadoebebs. Tu ar arsebobs
investiciisaTvis saWiro saxsrebi, maSin proeqti unda ganxorcieldes
sabanko kreditiT.
5.3.a. 5.3.a. 5.3.a. 5.3.a. bankisTvis warsadgen tipur informaciaSi mocemuli unda iyos: bankisTvis warsadgen tipur informaciaSi mocemuli unda iyos: bankisTvis warsadgen tipur informaciaSi mocemuli unda iyos: bankisTvis warsadgen tipur informaciaSi mocemuli unda iyos:
1. proeqtis aRwera, obieqtis mdebareoba, sagegmo moTxovnebi, sxva
nebarTvebi da adgilobrivTa reaqcia;
2. saWiro saxsrebis raodenoba;
3. moTxovnili kreditis xangrZlivoba;
4. dabandebuli fulis amoRebis dro;
5. proeqtis mTliani Rirebuleba;
6. avtonomuri sistemis SemTxvevaSi, ra raodenobis Tanxa daizogeba
qselTan mierTebasTan SedarebiT;
7. valis dabrunebis garantia, anu kreditis dabrunebisTvis saWiro Tanxis
miRebis realuroba;
-
8. Tu danadgari didi masStabisaa da amasTan komerciuli, mogeba iqneba
mniSvnelovani;
9. qaris turbinebis eqspluataciis wliuri xarji da maTi dafarvis
wyaroebi;
10. naRdi fulis nakadis prognozi, mogebisa da zaralis gaangariSebasTan
da balansTan erTad.
proeqtis Sefasebis etapze pirma saerTo kapitaluri danaxarjebis 18
procenti unda gadaixados. Tu naRdi fulis moZraobis gaangariSeba sworad
ganxorcielda, aman SeiZleba mniSvnelovani mogeba moutanos qaris
eleqtrosadgurs.
-
mmmmeeqvse Tavieeqvse Tavieeqvse Tavieeqvse Tavi
daproeqtebadaproeqtebadaproeqtebadaproeqteba 6.1. 6.1. 6.1. 6.1. SesavaliSesavaliSesavaliSesavali qaris energiis gamoyenebis proeqtis realizaciis pirveli etapia
obieqtis mdebareobis SerCeva. jer unda SeirCes is midamo, sadac qaris
maRali resursia, xolo Semdeg masSi obieqtis moTavsebis adgili. rogorc
wesi, Sesaferisi adgilis SerCeva rukebisa da qaris siCqaris kompiuteruli
modelis erToblivi gamoyenebiT xorcieldeba. pirveladi dagegmva da
garemos Sesaxeb mosazrebebis Camoyalibebac am etapze xorcieldeba.
6.2. 6.2. 6.2. 6.2. saproeqto nebarTvis miRebasaproeqto nebarTvis miRebasaproeqto nebarTvis miRebasaproeqto nebarTvis miReba
qaris turbinis agebis Sesaxeb saproeqto ganacxadis warmateba xSirad
mTel rig mosazrebebzea damokidebuli. Tqven unda daukavSirdeT
adgilobriv warmomadgenels imisaTvis, rom ganisazRvros am mosazrebebis
Sinaarsi. damproeqtebels SeiZleba dasWirdes teritoriis Sefaseba. am
dros specialistma unda gaiTvaliswinos turbinebis simaRle da raodenoba
(turbina an qareleqtruli bloki). saproeqto nebarTvis miRebamde Tqven
unda daadasturoT, rom am teritoriaze qaris sakmaod maRali resursia,
maRali saSualo wliuri siCqariT. es ki uzrunvelyofs energiis didi
raodenobiT gamomuSavebas da, Sesabamisad, investirebuli kapitalis swraf
amoRebas.
6.3. 6.3. 6.3. 6.3. adgilmdebareobis SerCevaadgilmdebareobis SerCevaadgilmdebareobis SerCevaadgilmdebareobis SerCeva
obieqtis ganlagebis adgilis SerCevisas gasaTvaliswinebelia
adgilobriv manawilebel eleqtrul qselTan dakavSirebis teqnikuri da
komerciuli SesaZlebobani. adgili iseTi unda iyos, rom SeiZlebodes
turbinebis saWiro raodenobisa da proeqtiT gaTvaliswinebuli sxva
mowyobilobebis masze ganlageba.
gasaTvaliswinebelia agreTve SerCeul adgilTan midgomisaTvis
saWiro samuSaoebis Catarebis xarjebi. qaris didi eleqtrosadgurisaTvis
mniSvnelovania saavtomobilo gzis arseboba. gasaTvaliswinebelia
-
adgilobrivi pirobebi, topografia da niadagis maxasiaTeblebi.
daproeqtebisas turbinis ganlagebis adgili Zalzed saguldagulod unda
SeirCes, raTa minimumamde iqnas dayvanili dagrigalebis efeqti. qaris
turbinebi winaRobebisgan Sors unda iyos moTavsebuli, raTa Tavidan iqnas
acilebili qaris gadanacvlebis efeqti da, Sesabamisad, qaris arasasurveli
turbulenturoba.
qaris turbinis saZirkveli niadagis maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT
unda daproeqtdes. niadagma unda gauZlos masze moTavsebuli yvela
manqanis wonas.
6.4.6.4.6.4.6.4. mosazrebebi garemos Sesaxebmosazrebebi garemos Sesaxebmosazrebebi garemos Sesaxebmosazrebebi garemos Sesaxeb
saproeqto ganacxadis warmateba SeiZleba damokidebuli iyos rogorc
proeqtis xasiaTze, masStabsa da obieqtis ganlagebis adgilze, aseve
garemos dacvis sakiTxebSi pasuxismgebeli specialistis daskvnaze. did
britaneTSi garemoze zemoqmedebis Sesaxeb kvleva xorcieldeba TiTqmis
yvela qaris turbinisaTvis.
qvemoT moyvanilia is pirobebi, romelsac mxedvelobaSi miiRebs am
dargis pasuxismgebeli specialisti nebarTvis gacemamde.
���� miTiTebebimiTiTebebimiTiTebebimiTiTebebi
mocemuli midamo ganisazRvreba, rogorc gansakuTrebuli
mniSvnelobis adgili. es SeiZleba gamowveuli iyos mimzidveli xedis,
iSviaTi florisa da faunis arsebobiT. mas SeiZleba saerTaSoriso,
regionaluri, an adgilobrivi mniSvnelobac hqondes, magaliTad, iyos
daculi teritoria. yvelaferi es maRali donis kontrolis sagania.
arsebuli miTiTebebis xasiaTis miuxedavad, mainc SeiZleba qaris energiis
gamoyenebis proeqtis ganxorcieleba, magram es sakiTxebi saguldagulod
unda iyos SeTanxmebuli.
????????????????���� vizualuri da landSaftze gavlenavizualuri da landSaftze gavlenavizualuri da landSaftze gavlenavizualuri da landSaftze gavlena
vizualuri Sefasebis nawilad gamoiyeneba vizualuri zegavlenis
zonebis rukebi. es gansazRvravs im wertilebs, saidanac nageboba mocemuli
-
rakursiT iqneba danaxuli, rac, Tavis mxriv, SeTanxmebuli unda iyos
damproeqtebelTan. Sefasebuli unda iyos agreTve qaris turbinis da
gadamcemi xazebis vizualuri zegavlenac.
���� arqeologia da adgilis istoriaarqeologia da adgilis istoriaarqeologia da adgilis istoriaarqeologia da adgilis istoria
qaris turbinis moTavsebis adgilis, misi marTvisaTvis gankuTvnili
Senobebis da misasvleli gzebis ganlageba ise unda SeirCes, rom
maqsimalurad Semcirdes arqeologiuri da istoriuli mniSvnelobis
midamoze gavlena.
���� ekologiaekologiaekologiaekologia
arsebobs imis safrTxe, rom mSeneblobis dros susti ekosistemebi
daziandes. informacia ekologiur mdgomareobaze, florisa da faunis
daculi saxeobebis da nakrZalebis Sesaxeb SeiZleba miRebuli iqnas
adgilobrivi specialistisgan da nakrZalis saagentoebidan.
Citebis saarsebo garemoze gavlena SeiZleba qaris turbinis muSaobam
moaxdinos. Tumca, did britaneTSi sxvadasxva adgilze Catarebulma
gamokvlevebma gviCvena, rom Citebis sicocxleze qaris turbinebis gavlena
mcirea. garemos gamoyenebis aspeqtebi mxedvelobaSi daproeqtebis stadiaze
miiReba. damatebiTi informaciisaTvis ixileT `Citebi da qaris turbinebi:
maT SeuZliaT Tanaarseboba~
���� hidrologiahidrologiahidrologiahidrologia
aucilebelia mdinareebis kalapotebsa da nakadebze proeqtis gavlenis
Sefaseba. es aixsneba imiT, rom misasvleli gzebis mSeneblobam da drenaJma
SeiZleba gavlena moaxdinos mdinaris kalapotze – Secvalos misi
raodenobrivi da xarisxobrivi maxasiaTeblebi.
���� xmaurixmaurixmaurixmauri
did britaneTSi aucilebelia moxdes qaris eleqtrosadgurSi
warmoqmnili xmauris prognozi, rac Semdgom adgilobrivi garemos dacvis
specialistTan unda SeTanxmdes.
-
qaris turbinis muSaoba warmoqmnis ori saxis xmaurs: frTebis
brunviT gamowveuli stveniseburi xma da mowyobilobis brunviT miRebuli
xmauri. xmauris done gansazRvravs qaris turbinidan sacxovrebel saxlamde
minimalur manZils.
���� xarvezebi telekomunikaciur sistemebSixarvezebi telekomunikaciur sistemebSixarvezebi telekomunikaciur sistemebSixarvezebi telekomunikaciur sistemebSi
qaris turbinebis muSaobam SeiZleba Seqmnas dabrkolebebi
satelevizio da mikrotalRuri gadacemebis miRebisas. mikrotalRur
kavSirTan dakavSirebiT dabrkolebebi SeiZleba aviciloT qaris turbinis
da mimRebis urTierTganlagebis SecvliT. satelevizio gadacemebis
miRebasTan dakavSirebuli problema SeiZleba mogvardes adgilze,
magaliTad, seriuli gardamqmnelis an regulirebadi maZlierebeli
gadamrTvelis gamoyenebiT.
���� frenis frenis frenis frenis usafrTxoebausafrTxoebausafrTxoebausafrTxoeba
qaris turbinebma SeiZleba safrTxe Seuqmnas TviTmfrinavebis dabal
simaRleze frenas, magram es problema Zalze iSviaTad gvxdeba praqtikaSi.
���� usafrTxoebis SefasebausafrTxoebis SefasebausafrTxoebis SefasebausafrTxoebis Sefaseba
sworad daproeqtebuli da momuSave qaris turbinebi, rogorc wesi,
usafrTxoa, magram mainc saWiroa konsultacia jandacvisa da usafrToebis
samsaxurebTan, raTa mosaxleobisa da momsaxure personalis dasacavad
gatarebuli iqnas Sesabamisi zomebi. usafrTxoebis aspeqtebi meaTe TavSia
ganxiluli.
���� transportistransportistransportistransportis marTva da mSeneblobamarTva da mSeneblobamarTva da mSeneblobamarTva da mSenebloba
adgilobriv mcxovreblebze gavlenis moxdena SeuZlia dabali
siCqariT moZrav transports, romelic qaris turbinebis nawilebis
gadatanas axdens, magram es Cveulebriv xdeba drois mokle monakveTSi -
qaris eleqtrosadguris mSeneblobis dros.
���� eleqtruli kavSiri energosistemeleqtruli kavSiri energosistemeleqtruli kavSiri energosistemeleqtruli kavSiri energosistemasTanasTanasTanasTan
-
winamdebare saxelmZRvaneloSi yuradReba gamaxvilebulia ganyenebul
energosistemebze, magram rodesac saWiroa energosistemebTan kavSiris
damyareba, aucilebelia adgilobrivi eleqtromomaragebis sabWosTan
dakavSireba. Tu regionaluri energetikuli kompania gadawyvets SeiZinos
eleqtroenergia, maSin aucilebeli xdeba xazis eleqtrul qselTan an
qvesadgurTan dakavSireba. did britaneTSi es xazi Cveulebriv komunaluri
momsaxurebis sferos miekuTvneba. aseTi kavSiri, Cveulebriv, daproeqtebis
ganacxadsa da garemoze zemoqmedebis Sefasebas moiTxovs.
kavSiri SeiZleba sahaero an miwisqveSa kabelebiT ganxorcieldes.
sahaero xazma SeiZleba xedis damaxinjeba gamoiwvos, amitom praqtikaSi
ufro xSirad miwisqveSa xazebi gamoiyeneba.
���� atmosferoSi mavne airebis gamofrqvevaatmosferoSi mavne airebis gamofrqvevaatmosferoSi mavne airebis gamofrqvevaatmosferoSi mavne airebis gamofrqveva
miuxedavad imisa, rom qardanadgarebi ar axdenen mavne airebis
pirdapir emisias atmosferoSi, arapirdapiri gamoyofa mainc xdeba
teritoriis mowyobis, energiis warmoebis, masalebisa da mowyobilobis
transportirebis Sedegad. es ar aris mTavari problema, radgan rac ufro
meti energia miiReba ganaxlebadi wyaroebidan, miT naklebia wiaRiseuli
sawvavis gamoyeneba da Sesabamisad mavne airebiT atmosferos dabinZureba.
���� gavlenagavlenagavlenagavlena turizmisa da dasvenebis industriis ganviTarebaze turizmisa da dasvenebis industriis ganviTarebaze turizmisa da dasvenebis industriis ganviTarebaze turizmisa da dasvenebis industriis ganviTarebaze
qaris turbinebma SeiZleba mniSvnelovani gavlena moaxdinos
dasasvenebeli adgilebis keTilmowyobaze. mcire simZlavris qardanadgari
am TvalsazrisiT Cveulebriv ar qmnis problemas, mZlavrma danadgarma ki -
SeiZleba Seqmnas. meore mxriv, qaris turbinebi SeiZleba mimzidveli iyos
turistebisTvis, rogorc RirSesaniSnaoba.
saWiroa ganisazRvros qardanadgarTan axlos turistebis da
damsveneblebis gadaadgilebis marSrutebi da wesebi.
���� socialursocialursocialursocialur----ekonomikuri Sedegebiekonomikuri Sedegebiekonomikuri Sedegebiekonomikuri Sedegebi
qvemoT ganxilulia is mimarTulebebi, romlebzec qardanadgars
pirdapiri ekonomikuri gavlenis moxdena SeuZlia:
-
moklevadian periodSimoklevadian periodSimoklevadian periodSimoklevadian periodSi
- warmoeba: qaris turbinebiT da komponentebiT uzrunvelyofa;
- mSenebloba: infrastruqturis ganviTareba;
- sxva mimarTulebebi: adgilobriv ekonomikaSi wvlilis Setana,
magaliTad, momsaxure personalis sacxovrebliT uzrunvelyofa.
grZelvadian periodSigrZelvadian periodSigrZelvadian periodSigrZelvadian periodSi
- saeqspluatacio da saremonto samuSaoebi (umniSvneloa mcire
simZlavris ganyenebuli energosistemis pirobebSi);
- yovelwliuri Semosavali;
- miwis rentis Semosavali;
- adgilobrivi gadasaxadebi;
- dazRveva (mflobelis dazRveva gauTvaliswinebeli garemoebebisagan).
���� eqspluataciidan gamoyvanaeqspluataciidan gamoyvanaeqspluataciidan gamoyvanaeqspluataciidan gamoyvana
eqspluataciis dawyebidan 20 wlis Semdeg, rodesac moxdeba qaris
turbinebis sruli amortizeba, isini SeiZleba moixsnas da gamoyenebuli
iqnas jarTad. danadgaris eqspluataciidan gamoyvana da demontaJi proeqtis
Semadgeneli nawilia. ise rom, qardanadgaris mowyobilobis demontaJi,
saZirkvlis amovseba da gzebis xelaxali ganaSenianeba Tavidanve
gaTvaliswinebuli unda iyos.
-
meSvide TavimeSvide TavimeSvide TavimeSvide Tavi
sazogadoebis damokidebuleba qardanadgarissazogadoebis damokidebuleba qardanadgarissazogadoebis damokidebuleba qardanadgarissazogadoebis damokidebuleba qardanadgaris
mSeneblobisadmimSeneblobisadmimSeneblobisadmimSeneblobisadmi
7.1. 7.1. 7.1. 7.1. SesavaliSesavaliSesavaliSesavali
qaris energiis gamoyenebis mxardaWera da e.w. `mwvane~ eleqtroenergiis
moxmarebis stimulirebis sazogadoebrivi aRiareba gadamwyveti momentia.
sazogadoeba zogadad aRiarebs, rom energiis ganaxlebadi wyaroebis
gamoyeneba prioritetulia. adamianebisTvis amindis globaluri cvlileba
wiaRiseuli sawvavis Warb gamoyenebasTan asocirdeba, romelic Tavis mxriv
globalur daTbobas ukavSirdeba. maT ician, rom unda gatardes
RonisZiebebi aRniSnuli problemis gadasaWrelad, romelic sul ufro
mZafrdeba, magram es ganaxlebadi energiis wyaroebis gamoyenebis specialur
sazogadoebriv mxardaWeraSi ar aisaxeba.
7.2.7.2.7.2.7.2. sazogadoebis CarTvasazogadoebis CarTvasazogadoebis CarTvasazogadoebis CarTva
rekomendaciebi sazogadoebrivi mxardaWeris ganmtkicebisaTvis:
• � proeqtis realizaciis procesSi unda Catardes konsultaciebi
sazogadoebis farTo masebisaTvis;
• � mSeneblobis Semdeg uzrunvelyofili unda iqnes adgilobrivi
sazogadoebis organizaciuli miReba turistuli, sazogadoebrivi
da saganmanaTleblo RonisZiebebis gatarebiT;
• � informacia proeqtis Sesaxeb xelmisawvdomi unda iyos umaRlesi,
saSualo da dawyebiTi ganaTlebis saswavlo dawesebulebebisTvis;
• � informacia qaris energiis rolisa da sargeblianobis Sesaxeb
xelmisawvdomi unda iyos sazogadoebisaTvis. evropis komisiis
rekomendaciiT Zalze mniSvnelovania gatardes mTeli rigi
RonisZiebebi ganaxlebad energetikaSi sazogadoebis mier wvlilis
Setanis mizniT. Tu sazogadoeba am miznebis miRwevas gaiTavisebs,
-
maSin igi ganaxlebad energetikasTan dakavSirebul nebismier
mSeneblobas mxars dauWers.
evropis komisia xazs usvams sazogadoebisaTvis ganaxlebadi energiis
wyaroebis gamoyenebis keTili miznebis gansazRvris mniSvnelobas. Tu
sazogadoeba dainaxavs, rom aucilebelia am miznebis miRweva, maSin isini
aqtiurad dauWeren mxars aseTi proeqtebis ganxorcielebas.
7.3.7.3.7.3.7.3. sazogadoebis mier qaris energiis gamoyenebiT sazogadoebis mier qaris energiis gamoyenebiT sazogadoebis mier qaris energiis gamoyenebiT sazogadoebis mier qaris energiis gamoyenebiT
miRebuli sargebelimiRebuli sargebelimiRebuli sargebelimiRebuli sargebeli
arsebobs lokaluri da globaluri xasiaTis sargebeli, romelsac
sazogadoeba qaris turbinebis gamoyenebiT iRebs, iqneba es avtonomiuri
turbina, Tu farTo masStabis qareleqtruli bloki.
• qvemoT moyvanilia sargeblis ramdenime saxe:
• eleqtrul qselTan daukavSireblad eleqtroenergiis miRebis
SesaZlebloba;
• efeqturad damontaJebuli generatoris kavSiri lokalur
eleqtrul qselTan ufro momgebiania, vidre gadamcemi sistema,
romelic ufro meti danakargiT xasiaTdeba;
• mavne airebis gamoyofis raodenobis Semcireba;
• qaris energiis gamoyenebis demonstraciis SesaZlebloba
sazogadoebis calkeuli jgufebisaTvis, magaliTad skolebisa
da kolejebisaTvis;
• fuladi mogebis miRebis SesaZlebloba, qaris eleqtrosadguris
ganyenebuli sistemis gamoyenebis dros.
7.4 7.4 7.4 7.4 qaris eleqtrosadguris mflobeloba qaris eleqtrosadguris mflobeloba qaris eleqtrosadguris mflobeloba qaris eleqtrosadguris mflobeloba
fineTSi kerZo seqtoris iniciativa da am sferoSi saqmianoba qaris
eleqtrosadgurebis (qareleqtruli blokebis) mSeneblobis mamoZravebeli
Zala gaxda. blokebis daaxloebiT 70% kerZo mflobelobaSia. maT rogorc
-
individualuri sawarmoebi, ise kooperativebi floben. daniaSi kerZo
sadgurebis 60%-ze meti saaqcio sazogadoebebis saxiTaa warmodgenili.
rodesac am qveyanaSi daiwyo qaris eleqtrosadgurebis mSenebloba,
kooperativSi 5-50 ojaxi Sedioda, romlebic qaris sadgurs agebdnen.
turbinebis raodenoba eleqtrosadgurebSi TandaTan izrdeboda da
Sesabamisad kooperativebic Zlierdeboda. rig SemTxvevebSi qaris Zravebis
raodenoba 30 - s aRwevs.
qareleqtruli blokebis flobis sxva saxeebia:
mcmcmcmcire jgufis mier proeqtis marTvaire jgufis mier proeqtis marTvaire jgufis mier proeqtis marTvaire jgufis mier proeqtis marTva
mcire jgufis magaliTia miwaTmflobelis, fermeris da mcire
biznesis warmomadgenlis gaerTianeba. maT ZiriTad mizans komerciuli
saqmianoba – energiis warmoeba da gayidva warmoadgens.
mSeneblebis mier proeqtis marTvamSeneblebis mier proeqtis marTvamSeneblebis mier proeqtis marTvamSeneblebis mier proeqtis marTva
mSenebels SeuZlia qareleqtruli bloki Tavad aagos da
eqspluataciaSi gaSvebis stadiaze, igi romelime jgufs miyidos. mSenebelma
proeqtis marTvidan da mowyobilobebis muSaobidan mogeba SeiZleba
obieqtis gayidvis Semdegac miiRos.
axali jgufis mier proeqtis marTvaaxali jgufis mier proeqtis marTvaaxali jgufis mier proeqtis marTvaaxali jgufis mier proeqtis marTva
aseTi jgufi specialurad qareleqtruli blokis mSeneblobis
marTvisTvis iqmneba. maT proeqtis marTvisaTvis SeiZleba mSenebelic
daiqiraon.
arsebuli jgufis mier proeqtis marTvaarsebuli jgufis mier proeqtis marTvaarsebuli jgufis mier proeqtis marTvaarsebuli jgufis mier proeqtis marTva
es arsebuli jgufis mier proeqtis marTvas gulisxmobs. es SeiZleba
saqvelmoqmedo an msgavsi organizacia iyos. xSirad aseTi tipis jgufi
investiciebs sakuTar farglebs gareT ar gascems.
-
damatebiTi informaciis miReba SesaZlebelia EEEETSUUUU-s mier gamoSvebul
bukletidan: `sazogadoebrivi investiciebi ganaxlebadi energiis proeqtebSi.
saxelmZRvanelo sazogadoebrivi jgufebisaTvis~.
-
merve Tavimerve Tavimerve Tavimerve Tavi
qardanadgaris droiTi scenari, movla,qardanadgaris droiTi scenari, movla,qardanadgaris droiTi scenari, movla,qardanadgaris droiTi scenari, movla, jandacva da usafrTxoebajandacva da usafrTxoebajandacva da usafrTxoebajandacva da usafrTxoeba
8.1.8.1.8.1.8.1. droiTi scenaridroiTi scenaridroiTi scenaridroiTi scenari
drois monakveTi, romelic qaris proeqtis gansaxorcielebladaa
saWiro, dawyebuli daproeqtebiT da damTavrebuli eleqtroenergiis
miRebiT, damokidebulia proeqtis moculobaze da masSi CarTuli jgufebis
muSaobis efeqturobaze, samuSaoebis Sesrulebis swrafmoqmedebis
TvalsazrisiT.
8.1a. 8.1a. 8.1a. 8.1a. praqtikuli magaliTi _ holvelis fermapraqtikuli magaliTi _ holvelis fermapraqtikuli magaliTi _ holvelis fermapraqtikuli magaliTi _ holvelis ferma
meore TavSi ganxiluli holvelis qareleqtruli blokis magaliTis
SemTxvevaSi saproeqto ganacxadi turbinis agebis Sesaxeb 1991 wlis
ianvarSi iqna wardgenili; 20 kvt simZlavris turbinis ageba 1992 wlis
TebervalSi dasrulda. saproeqto ganacxadis ganxilvamde aucilebelia
qaris reJimis gamokvleva, romelic proeqtis moculobaze damokidebulebiT,
SeiZleba samidan Tormet Tvemde gagrZeldes. Cvens magaliTSi saproeqto
nebarTva 1991 wlis dekembramde ar damtkicebula. Tumca sxva SemTxvevaSi
gadawyvetilebis miReba SeiZleba ufro mcire droSi moxdes.
8.1.b. 8.1.b. 8.1.b. 8.1.b. qselSqselSqselSqselSi CarTuli qaris eleqtrosadguris magaliTi _ i CarTuli qaris eleqtrosadguris magaliTi _ i CarTuli qaris eleqtrosadguris magaliTi _ i CarTuli qaris eleqtrosadguris magaliTi _ ABPRODUCE
es magaliTi detalurad me-5 danarTSia ganxiluli. proeqti
iTvaliswinebda eleqtrul qselSi CarTuli 225 kvt simZlavris turbinis
agebas, romlis realizacia 1990 wels daiwyo da 1993 wlis Semodgomaze
damTavrda.
8.2. 8.2. 8.2. 8.2. eqspluataciaeqspluataciaeqspluataciaeqspluatacia
-
qardanadgaris mSeneblobis dasrulebis Semdeg saWiroa teqnikis
sistematuri movla, raTa uzrunvelyofili iqnes qaris turbinebis
maqsimalurad efeqturi funqcionireba.
8.2.a.8.2.a.8.2.a.8.2.a. mcire masStabis avtonomiuri mcire masStabis avtonomiuri mcire masStabis avtonomiuri mcire masStabis avtonomiuri qardanadgaris eqspluataciaqardanadgaris eqspluataciaqardanadgaris eqspluataciaqardanadgaris eqspluatacia
1. akumulatorebi kargad unda iyos movlili. magaliTad, nikel-
kadmiumis akumulatorebi periodulad mTlianad unda ganimuxton,
raTa SevinarCunoT maTi sruli energotevadoba;
2. gadatvirTvis gadamwods regularuli zedamxedveloba sWirdeba;
3. saWiroa invertorebis regularuli movla imisaTvis, rom maT gauZlon
miwodebuli Zabvis mkveTr cvlilebas mas Semdeg, rac igi
akumulatoris damuxtva-gamuxtvis cikls Seasrulebs.
8.2.b.8.2.b.8.2.b.8.2.b. farTo masStabis farTo masStabis farTo masStabis farTo masStabis qardanadgaris eqspluataciaqardanadgaris eqspluataciaqardanadgaris eqspluataciaqardanadgaris eqspluatacia
1. mas Semdeg, rac qaris turbina an qareleqtruli bloki eqspluataciis
stadiaSi gadava, saWiroa regularuli Semowmebebi, raTa davrwmundeT
maT gamarTul muSaobaSi.
2. Tu sawarmo didi simZlavris komerciuli qareleqtruli blokia,
maSin rekomendebulia qaris turbinebis kompiuteruli marTva. am gziT
SesaZlebelia maTi muSaobis distanciuri kontroli.
8.3. 8.3. 8.3. 8.3. jandacva da usafrTxoebajandacva da usafrTxoebajandacva da usafrTxoebajandacva da usafrTxoeba
8.3.a8.3.a8.3.a8.3.a turbinebis usafrTxoebis sakiTxebiturbinebis usafrTxoebis sakiTxebiturbinebis usafrTxoebis sakiTxebiturbinebis usafrTxoebis sakiTxebi
qaris turbinebis umravlesobis gamarTuli muSaobisaTvis ori
damoukidebeli samuxruWo sistema aqvT:
1. aerodinamikuri damuxruWeba (magaliTad, rotoris frTebis daxris
kuTxis SecvliT;
2. meqanikuri damuxruWeba (Cveulebriv, rotoris an reduqtoris
lilvze moTavsebuli diskuri muxruWi).
-
rotori da koSkura imdenad myari unda iyos, rom gauZlos qariSxals,
romelic am adgilebSia mosalodneli. Tu qardanadgari civ klimatur
sartyelSia ganlagebuli, aucilebelia specialuri rotoris gamoyeneba,
romelmac unda gauZlos frTebze yinulis warmoqmnas. qaris turbinebi
aRiWurveba mexamridiT.
8.3.b.8.3.b.8.3.b.8.3.b. momsaxurebis procedurebimomsaxurebis procedurebimomsaxurebis procedurebimomsaxurebis procedurebi
qaris turbinebis gamoyenebisas erT-erTi umniSvnelovanesi momentia
eleqtrousafrTxoeba. SedarebiT mcire sididis denmac ki SeiZleba
gamoiwvios janmrTelobis dazianeba an sikvdili. turbinebis movlis da
eqspluataciis Sesaxeb arsebuli literatura qvemoT aris mocemuli.
avtonomiur sistemebSi gansakuTrebuli sifrTxile gvmarTebs tyvia-mJava
akumuliatorebTan. maTi damuxtvisas didia wyalbadis airis gamoyofis da
xanZris gaCenis saSiSroeba. teqnikuri momsaxurebis operaciebis
Casatareblad mniSvnelovania specialuri usafrTxoebis zomebis gatareba.
ufro mniSvnelovania aRniSnuli zomebi gatardes mowyobilobis montaJis
etapze, rac mraval problemas agvacilebs Tavidan.
montaJis dros eleqtrobasTan dakavSirebuli yvela samuSao unda
daemorCilos garkveul wessa da standartebs. magaliTad, Tu turbina
CarTulia eleqtrul qselSi, maSin gansakuTrebuli yuradRebaa saWiro. Tu
igi iwyebs energiis gamomuSavebas, maSin rodesac qseli gamorTulia,
momsaxure personali SeiZleba eleqtrodenis zemoqmedebis safrTxis qveS
aRmoCndes.
umniSvnelovanesia, rom qaris eleqtrosadguris damproeqteblebma
gaiTvaliswinon teqnikur momsaxurebasTan dakavSirebuli ramdenime sakiTxi:
1. kabinaSi mbrunavi mowyobilobebis garsacmiT Semosva;
2. rotoris gadayiravebisgan dacva;
3. kabinis SezRudul sivrceSi muSaobis sirTuleebi;
4. avariuli ganaTeba kabinasa da koSkuraze;
5. asasvleli kibeebi da koSkuraze dasasvenebeli adgilebis mowyoba;
6. eleqtrogayvanilobis usafrTxoebis zomebi;
-
7. specifikuri xasiaTis saSiSroeba individualuri samuSaobis
Sesrulebisas da komunikaciis meTodebi.
nebismieri piri, romelic qaris eleqtrosadgurSi ZiriTad an
teqnikuri momsaxurebis operaciebs asrulebs, Sesabamisad momzadebuli
unda iyos. swavleba unda moicavdes saavario procedurebis, usafrTxoebis,
mowyobilobaTa Semowmebis, eleqtromomaragebis gamorTvis da dazianebuli
raime mowyobilobis remontamde Senaxvis wesebs. did britaneTSi, aRniSnuli
momzadebis garda im sawarmoebisaTvis, romlebSic muSaobs xuTi an ufro
meti kaci, aucilebelia riskis Sefasebis werilobiTi momzadeba, romelic
unda moicavdes qaris turbinis funqcionirebas da Seesabamebodes
jandacvis da usafrTxoebis instruqciebs (qaris energia: saxelmZRvanelo
fermebisa da sasoflo-sameurneo sawarmoebisaTvis, 1998w.).
8.3.g.8.3.g.8.3.g.8.3.g. publikaciebipublikaciebipublikaciebipublikaciebi
did britaneTSi arsebobs britanuli standartebis ori gamocema,
romelic usafrTxoebis sakiTxebs exeba. esenia:
1. eleqtroenergiis generacia qaris turbinebis gamoyenebiT. nawili 1
– usafrTxoebis moTxovnebi (DD ENV 61400 – 1, 1995w.);
2. eleqtroenergiis generacia qaris turbinebis gamoyenebiT. nawili 2
– mcire qaris turbinebis usafrTxoeba (BC ENV 61400 – 2; 1996w.).
arsebobs agreTve analogiuri daniSnulebis saerTaSoriso
eleqtroteqnikuri komisiis standartebi (IEC 1400 – 1: 1994w. AND IEC 1400 –
2: 1996w.).
qaris turbinebTan dakavSirebiT did britaneTSi moqmedebs agreTve
Semdegi mniSvnelovani standartebi:
1. muSaobis procesSi eleqtroenergiis gamoyenebis instruqciebi,
1989w.
2. jandacva da usafrTxoebis uzrunvelyofa muSaobis procesSi, 1974w.
3. 3. mowyobilobis gamoyenebis da usafrTxoebis zomebis gatarebis
instruqciebi, 1992 w.
-
mecxre Tavi mecxre Tavi mecxre Tavi mecxre Tavi
kiTxvebi kiTxvebi kiTxvebi kiTxvebi
ra eRireba qaris eleqtrosadguri? ra eRireba qaris eleqtrosadguri? ra eRireba qaris eleqtrosadguri? ra eRireba qaris eleqtrosadguri?
es aris kiTxva, romelic yvelaze xSirad ismis. pasuxi damokidebulia iseT
faqtorebze, rogoricaa proeqtis moculoba, sadguris mdebareoba,
infrastruqturis ganviTareba da a.S. damatebiTi informaciis misaRebad
ixileT mexuTe Tavi _ proeqtis ganxorcieleba da finansebi.
rogor SeiZlebarogor SeiZlebarogor SeiZlebarogor SeiZleba imis garkveva, Tu vin aris mowyobilobebis imis garkveva, Tu vin aris mowyobilobebis imis garkveva, Tu vin aris mowyobilobebis imis garkveva, Tu vin aris mowyobilobebis
registrirebuli mimwodebeli?registrirebuli mimwodebeli?registrirebuli mimwodebeli?registrirebuli mimwodebeli?
qaris energiis industriaSi qaris energiis evropis asociacia ((((EWEA))))
komerciuli organizaciis saxiT gvevlineba. sakontaqto informacia me-6
danarTSia mocemuli. qaris energiis britaneTis asqaris energiis britaneTis asqaris energiis britaneTis asqaris energiis britaneTis asociaciaociaciaociaciaociacia ((((BWEA)))) aseve
komerciuli organizaciaa da dainteresebul pirs SeuZlia miawodos
qardanadgaris mowyobilobis registrirebuli mimwodeblebis nusxa.
ra zomis turbinaa saWiro?ra zomis turbinaa saWiro?ra zomis turbinaa saWiro?ra zomis turbinaa saWiro?
es damokidebulia imaze, Tu ra energiaa saWiro Tqveni moTxovnilebis
dasakmayofileblad. Tu Tqven daukavSirdebiT mimwodeblebs, gaarkvevT ra
simZlavris turbina gWirdebaT.
aris Zlieri qari CvenTvis saintereso adgilze?aris Zlieri qari CvenTvis saintereso adgilze?aris Zlieri qari CvenTvis saintereso adgilze?aris Zlieri qari CvenTvis saintereso adgilze?
imisTvis rom miiRoT pasuxi am kiTxvaze unda daukavSirdiT BWEA-s an
adgilobriv meteorologiur centrs. maT aqvT informacia TqvenTvis
saintereso teritoriaze qaris parametrebis Sesaxeb.
-
winaswar unda ganisazRvros qaris saSualo wliuri siCqare im
adgilisTvis, sadac qaris eleqtrosadguri unda aSendes. es saWiroa
sadguris mwarmoeblurobis gansazRvrisaTvis. monacemebis Segrovebis
miuxedavad, aucilebelia mocemul teritoriaze qaris siCqaris gazomva,
rasac Cveulebriv qardanadgaris mowyobilobis mimwodeblebi axdenen.
-
daskvnadaskvnadaskvnadaskvna
winamdebare saxelmZRvaneloSi araprofesionalTaTvis Tanamimdevruladaa
gadmocemuli mosazrebebi qaris energiis gamoyenebis Sesaxeb. igi ZiriTadad
ganyenebul qaris eleqtrosadgurebzea orientirebuli, magram qselTan
dakavSirebul sistemebsac ganixilavs. amrigad, mkiTxvels SeuZlia
gaiRrmavos codna qaris turbinebis sxvadasxva sistemebis gamoyenebis
Sesaxeb.
saxelmZRvaneloSi mocemulia informacia imis Sesaxeb, Tu rogor SeiZleba
iqnas gamoyenebuli qaris energia, mocemulia praqtikuli magaliTebi
sxvadasxva tipis sistemebis Sesaxeb, romelic moicavs xarjebs, sawarmos
Sefasebis detalebs, daproeqtebas, mflobelis tipebs da sxv.
saxelmZRvanel;Si SegviZlia gavecnoT qaris energiis evropuli asociaciis
miTiTebebs, rekomendaciebsa da samSeneblo sqemas. es miTiTebebi mWidrod
ukavSirdeba mocemul saxelmZRvaneloSi arsebul informacias. marTalia
samSeneblo sqema sakmaod detaluria, gamoyenebac advilia, magram misi
zusti dacva yovel konkretul SemTxvevaSi aucilebeli araa. yoveli
qardanadgari sakmaod gansxvavebulia da zogierTi samSeneblo sakiTxi erTi
proeqtisTvis SeiZleba ufro mniSvnelovani iyos, vidre meoresaTvis.
Camoyalibebuli rekomendaciebi ufro zogad saxelmZRvanelod unda
gamoviyenoT, raTa qaris eleqtrosadgurebis mSeneblobis problematikaSi
gaverkveT.
saxelmZRvanelom gviCvena, rom yvelgan, sadac maRalia qaris resursi (ix.
pirveli Tavi), SesaZlebelia qardanadgaris gamoyeneba sxvadasxva formiT.
qaris turbinis gamoyeneba fizikuri pirisaTvis, mcire da saSualo
sawarmoebisaTvis, rogoricaa, magaliTad, ferma, mravalmxriv SeiZleba.
qaris turbinis gamoyenebiT eleqtroenergiaze xarjebis Semcireba Zalze
mniSvnelovani momentia.
-
savaraudoa, rom energiis ganaxlebadi wyaroebis, maT Soris qaris energiis,
gamoyeneba momavalSi sul ufro popularuli gaxdes, radganac sazogadoeba
rwmundeba, rom energiis tradiciuli wyaroebis ganaxlebadi wyaroebiT
TandaTanobiTi Secvla mis interesebSia.
-
gamoyenebuli literatura:gamoyenebuli literatura:gamoyenebuli literatura:gamoyenebuli literatura:
1. Renewable Energy Advisory Group: Report to the President of the Board of Trade
Energy Paper 60 (HMSO, London, 1992)
2. Troen & Petersen (1989) European Wind Atlas Roskilde, Denmark; RISШ National
Laboratory
3. ETSU, ITE, BWEA and Alterner (1996) Birds & Wind Turbinis: Can they Co-Exist?
Seminar Proceedings
4. Kirk McClure Morton, National Wind Power, Brady Shipman Martin, Harland & Wolff
SHI and Queens University Belfast. (1999) Assessment of Offshore Wind Energy
Resources in the Repubic of Ireland and Northern Ireland. Produced by the DETI
and DPE under INTERREG II.
5. Associated Energy & Environment Offices, The Danish Organisation for Renewable
Energy (1993) The Sustainable Energy Handbook: for NGO’s and local groups.
Denmark – ISBN 87-87660-72-5
6. ETSU for the DTI Community Involvement in Renewable Energy Projects: A guide
for community groups
7. The Secretariat of the European Wind Energy Association European Best Practice
Guidelines for Wind Energy Development.
8. Centre for Alternative Technology Education A Pupils Guide to Windpower (1997)
CAT Educational Publications: Newtown
-
danarTi 1danarTi 1danarTi 1danarTi 1
ganmartebiTi leqsikoni ganmartebiTi leqsikoni ganmartebiTi leqsikoni ganmartebiTi leqsikoni
avtonomiuri turbina _ avtonomiuri turbina _ avtonomiuri turbina _ avtonomiuri turbina _ ganyenebuli sistema, romelic sxva generatoris
gareSe funqcionirebs;
qaris sawyisi siCqare _ qaris sawyisi siCqare _ qaris sawyisi siCqare _ qaris sawyisi siCqare _ qaris is siCqare, romelzec qaris turbina iwyebs
energiis gamomuSavebas.
eleqtruli deni _ eleqtruli deni _ eleqtruli deni _ eleqtruli deni _ cvaladi deni (Semoklebuli aRniSvna A.C.) dRevandel dRes TiTqmis yvela saxis eleqtrogeneratoridan miiReba. denis
meore saxea mudmivi deni (D.C.), romelic miiReba qaris turbinaSi CaSenebuli naxevradgamtariani gammarTvelis gamoyenebiT. mudmivi
denis kvlav cvlad denad gardaqmna ar aris martivi, magram aseTi
saWiroebis SemTxvevaSi gamoiyeneba invertori, romelic xSirad
avtonomiur sistemebSi akumulatorebidan eleqtroenergiis
misawodeblad gamoiyeneba.
Zabva _ Zabva _ Zabva _ Zabva _ Zabva aris kidev erTi gansxvaveba akumulatoridan miwodebul da
ZiriTad eleqtroenergias Soris. did britaneTSi eleqtroenergiis
miwodeba xdeba cvladi denis 240 volti ZabviT, maSin rodesac
akumulatoridan miwodebuli Zabva SeiZleba iyos mudmivi denis 12
volti. orive SemTxvevaSi Zabvis meryeoba ar unda aRematebodes
15%-s.
deni _ deni _ deni _ deni _ eleqtruli deni aris eleqtronebis nakadi, izomeba amperebSi da
misi sidide Zabvazea damokidebuli. rac ufro maRalia Zabva,
drois mocemul monakveTSi, miT meti energiis miwodeba xdeba.
rodesac didi energiis gadacemaa saWiro, maRali Zabvis gamoyeneba
ufro iafi jdeba.
binZuri qari _ binZuri qari _ binZuri qari _ binZuri qari _ ixile `kvalis zemoqmedeba~.
-
qselTan kaqselTan kaqselTan kaqselTan kavSiri _ vSiri _ vSiri _ vSiri _ centralur eleqtrul qselTan dakavSirebuli sistema.
gadacemaTa kolofi gadacemaTa kolofi gadacemaTa kolofi gadacemaTa kolofi ____ qaris mZlavri turbinebis umetesoba Seicavs: rotors,
gadacemaTa kolofs da generators, romelic ufro did
siCqareebze muSaobs, vidre rotoris frTebi;
morgvi _ morgvi _ morgvi _ morgvi _ mowyobiloba rotoris frTebis dasamagreblad.
morgvis simaRle morgvis simaRle morgvis simaRle morgvis simaRle _ manZili rotoris centridan dedamiwis zedapiramde;
invertori _invertori _invertori _invertori _ mowyobiloba, romelic akumulatoridan an mudmivi denis sxva
wyarodan miRebul mudmiv dens gardaqmnis cvlad denad. maRali
xarisxis invertorebs SeuZliaT sinusoiduri formis denisa da
Zabvis mocema. SedarebiT martivi invertoridan miRebul dens
SeiZleba ar hqondes wminda sinusoiduri forma da amiT
problemebi Seuqmnas eleqtromowyobilobebis muSaobas.
muxti _ muxti _ muxti _ muxti _ eleqtrobis raodenoba;
anZa (koSkura) _ anZa (koSkura) _ anZa (koSkura) _ anZa (koSkura) _ nageboba, romelic gamoiyeneba qaris turbinis
dasayeneblad (dasamagreblad). xSir SemTxvevaSi igi SeiZleba iyos
martivi milisebri anZa, romelic bagirebiTaa damagrebuli;
????kabina _ ????kabina _ ????kabina _ ????kabina _ qardanadgaris zeda nawilSi moTavsebuli Ria sadgomi kalaTa,
sadac ganlagebulia gadacemaTa kolofi, akumulatorebi da qaris
turbinis sxva elementebi;
ganyenebuli (izolirebuli) energosistema ganyenebuli (izolirebuli) energosistema ganyenebuli (izolirebuli) energosistema ganyenebuli (izolirebuli) energosistema _ qaris eleqtrosadguri,
romelic ar aris CarTuli energosistemaSi.
-
saproeqto SeTanmeba _ saproeqto SeTanmeba _ saproeqto SeTanmeba _ saproeqto SeTanmeba _ qardanadgaris garkveul adgilze agebis nebarTva
adgilobrivi damproeqtebeli xelisuflebisagan.
saproeqto oficeri _ saproeqto oficeri _ saproeqto oficeri _ saproeqto oficeri _ saproeqto gayofilebis (departamentis)
TanamSromeli, romelic uflebamosilia gasces qaris
eleqtrosadguris agebis nebarTva.
gammarTveli gammarTveli gammarTveli gammarTveli _ cvladi denis mudmiv denad gardamqmneli naxevradgamtariani
mowyobiloba.
rotoris frTrotoris frTrotoris frTrotoris frTebi _ ebi _ ebi _ ebi _ qaris turbinis propeleri.
qaris minimaluri muSaunariani siCqare qaris minimaluri muSaunariani siCqare qaris minimaluri muSaunariani siCqare qaris minimaluri muSaunariani siCqare _ qaris minimaluri siCqare,
romelic turbinis funqcionirebisTvis aris saWiro.
kvalis zemoqmedeba kvalis zemoqmedeba kvalis zemoqmedeba kvalis zemoqmedeba _ turbinaze moqmedi haeris nakadi, romelmac gaiara
wina turbina da damatebiT agrigalebulia. mas xSirad “binZur
qars” uwodeben.
qareleqtruli bloki qareleqtruli bloki qareleqtruli bloki qareleqtruli bloki _ miwis nakveTi da masze ganlagebuli turbinebi.
isini xSirad rigebadaa damontaJebuli da qaris qrolvis
mimarTulebis perpendikularuladaa ganlagebuli. mSenebelma unda
gaiTvaliswinos gzebis mSenebloba, qvesadgurebis moTavseba,
marTvisa da sakontrolo sistemebi.
??????gadaxra ??????gadaxra ??????gadaxra ??????gadaxra _ turbinis orientaciis gamoyeneba rotoris dayenebisaTvis
qaris mimarTulebis Sesabamisad. rotorebi, romlebic brunavs
qaris mimarTulebis Sesabamisad TavisiT centrirdeba.
vizualuri gvizualuri gvizualuri gvizualuri gavlenis rukebi avlenis rukebi avlenis rukebi avlenis rukebi _ rukebi, romlebic gviCveneben im adgils,
saidanac turbinebis danaxvaa SesaZlebeli.
-
danarTi 2danarTi 2danarTi 2danarTi 2
qaris energiis gamoyenebis istoriaqaris energiis gamoyenebis istoriaqaris energiis gamoyenebis istoriaqaris energiis gamoyenebis istoria
qaris energias Zveli egviptelebi jer kidev 5000 wlis win mdinare nilosze
gemebis gadaadgilebisTvis iyenebdnen. dRemde ver SeTanxmdnen, Tu vin
gamoigona qaris wisqvili. zogi miiCnevs, rom igi Cinelebma gamoigones,
sxvebi ki Tvlian, rom igi pirvelad babilonSi an sparseTSi aages.
Sua saukuneebSi did britaneTSi qaris wisqvili sakmaod gavrcelebul
sanaxaobas warmoadgenda. miCneulia, rom XIX saukunis dasawyisSi
britaneTSi aTi aTasze meti holandiuri qaris wisqvili arsebobda. am saxis
qaris wisqvilis simZlavre maqsimum _ 30 kvt, saSualod ki 10 kvt-s
Seadgenda. aseT wisqvilebs SeeZloT 200 kacis samuSao SeesrulebinaT.
Tanamedrove qaris turbinebi meqanikur energias eleqtroenergiad
gardaqmnian, maTi winamorbedebi ki meqanikuri muSaobis Sesasruleblad
gamoiyeneboda.
qaris turbinam msoflio masStabiT globaluri cvlilebebi gamoiwvia.
magaliTad, altamont pasSi (kalifornia, aSS) cxra aTasze meti qaris
turbina funqcionirebs, romelTa sruli dadgmuli simZlavre 2800 megvt-s
Seadgens. evropaSi qaris energiis gamoyenebis mxriv germania, dania da
holandia lideroben.
sayovelTaod cnobilia, rom mraval adgilas qari TiTqmis ganuwyvetliv
qris. Tu msoflios mosaxleoba qaris energiis Tundac 0,5% aiTvisebs, maSin
igi ufro met energias miiRebs, vidre amJamad iyenebs. Tumca, aRsaniSnavia,
rom msoflios yvela qveyanas sakmao raodenobis qaris resursi ar gaaCnia.
cxadia, is qveynebi, romlebic qaris resursebs ar floben, qaris energiis
gamoyenebis imedze ver iqnebian.
-
momavalSi wiaRiseuli sawvavis raodenoba Semcirdeba, navTobis, gazisa da
qvanaxSiris fasebis zrda garduvalia. maTi gamoyeneba moxdeba mxolod
umniSvnelovanesi miznebisaTvis da dadgeba energiis ganaxlebadi wyaroebis
gamoyenebis aucilebloba, rogorc evropaSi, ise mTel msoflioSi. es
problema dRiTidRe ufro aqtualuri gaxdeba.
-
danarTi 3danarTi 3danarTi 3danarTi 3
sazomi erTeulebisazomi erTeulebisazomi erTeulebisazomi erTeulebi
a a a a amperi
mmmm metri
m/wmm/wmm/wmm/wm metri wamSi
gigavati, megavati, kilovati, vatigigavati, megavati, kilovati, vatigigavati, megavati, kilovati, vatigigavati, megavati, kilovati, vati
gigavati udris 1000 megavats, megavati udris 1000
kilovats an 1000000 vats. es aris sazomi erTeulebi,
romlebic denis simZlavris gasazomad gamoiyeneba.
kvtsTkvtsTkvtsTkvtsT kilovatsaaTi
kmkmkmkm kilometri
tttt tona
vvvv volti
vtvtvtvt vati
-
danarTi 4danarTi 4danarTi 4danarTi 4
abriviaturaabriviaturaabriviaturaabriviatura
A.C. cvladi deni
(Alternating Current)
D.C. mudmivi deni
(Direct Current)
EIA (Environmental Impact Assessment) garemoze zemoqmedebis Sefaseba
EIS (Environmental Impact Statement) garemoze zemoqmedebis dadgenileba
EWEA (European Wind Energy Association) evropis qaris energiis asociacia
(Non Fossil Fuel Obligations) arawiaRiseuli sawvavis valdebulebebi
OPET (Organization for the Promotion of Energy Technologies) energoteqnologiebis ganviTarebis xelSewyobis organizacia
REC (Regional Electricity Company) regionaluri eleqtruli kompania
RPMMMM (Rotational Speed) brunvis siCqare
SME (Small Medium Enterprises) mcire da saSualo sawarmoebi
SRO (Scottish Renewables Organisation) Sotlandiis ganaxlebadi energiis
-
organizacia
WREAN (Regional Energy Western Agency Network) dasavleTis regionaluri energiis saagentoebis qseli
UKUKUKUKUK (United Kingdom) didi britaneTis gaerTianebuli samefo
-
danarTi 5danarTi 5danarTi 5danarTi 5
evropis qveynebisevropis qveynebisevropis qveynebisevropis qveynebis
praqtikuli magaliTpraqtikuli magaliTpraqtikuli magaliTpraqtikuli magaliTebiebiebiebi
ganyenebuli sistemebiganyenebuli sistemebiganyenebuli sistemebiganyenebuli sistemebi
1. 1. 1. 1. praqtikuli magaliTi _ litvapraqtikuli magaliTi _ litvapraqtikuli magaliTi _ litvapraqtikuli magaliTi _ litva
litvaSi dabali simZlavris (20-60 kvt.) qaris eleqtrosadgurebi
damoukideblad funqcionireben da gansakuTrebiT mosaxerxebelia im
adgilebisaTvis, sadac centralizebul eleqtrul qselTan kavSiri
SezRudulia. maT individualuri, koleqtiuri fermerebi da mcire
sawarmoebi iyeneben. eleqtroenergiis uwyveti miwodebis uzrunvelsayofad
gamoiyeneba akumulatorebi, energiis dagrovebis mcire mowyobilobebi da
dizelis agregatebi. mcire simZlavris qaris ganyenebuli eleqtrosadgerebi
gamoiyeneba sacxovrebeli saxlebis gasaTbobad eleqtroenergiis siTbod
gardaqmniT an im agregatebis gamoyenebiT, romlebic meqanikur energias
siTbod gardaqmnian.
kaunasSi, aseTi sadguri narCenebis gadamamuSavebel municipalur
qarxanasTan iqna agebuli. igi