qartuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura i....
TRANSCRIPT
qarTuli ena da literatura
mesame klasi
maswavleblis wigni
naTela maRlakeliZe, elene maRlakeliZe,
sofiko mexaSiSvili, irine nadiraSvili
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa
da mecnierebis saministros mier 2018 wels
avtorebi _ naTela maRlakeliZe, elene maRlakeliZe,
sofiko mexaSiSvili, irine nadiraSvili
redaqtori _ neli elizbaraSvili
kompiuteruli uzrunvelyofa _ elene varamaSvili
© gamomcemloba `meridiani~, 2018
© naTela maRlakeliZe, 2018
yvela ufleba daculia
ISBN 978-9941-25-391-1
Sps `gamomcemloba meridiani~
al. yazbegis #47, Tbilisi,
tel.: (+995 32) 239 15 22
E-mail: [email protected]
qarTuli ena da literatura
mesame klasi
maswavleblis wigni
3
maswavleblis wignis struqtura
I. saxelmZRvanelos koncefcia 4
II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~
gamoyenebis Sesaxeb 4
III. meToduri miTiTebani `maswavleblis wignis~ gamosayeneblad 6
IV. pirobiTi niSnebis axsna 6
V. erovnuli saswavlo gegma III klasi 7
VI. sanimuSo gakveTilebis scenarebi 14
VII. mdgradi ganviTarebis miznebi 59
miznebisa da Sedegebis ruka 61
4
I. saxelmZRvanelos koncefcia
saswavlo kompleqti warmodgenilia sami
wignis saxiT: `qarTuli ena da literatura~
(moswavlis wigni), `aqtivobebis rveuli~ da
maswavleblis wigni.
aqtivobebi ̀ moswavlis wignSi~ warmodge-
nilia ZiriTadad ori mimarTulebiT: zepir-
metyveleba da kiTxva; ̀ rveulSi~ ki yuradRe-
ba maxvildeba rogorc zepiri, ise weriTi
sametyvelo unar-Cvevebis Camoyalibebaze.
zepirmetyveleba: saxelmZRvanelos mixed-
viT zepirmetyvelebaze muSaoba am etapze
sami mimarTulebiT xorcieldeba: a) leqsi-
kuri maragis gamdidreba, b) frazeologiuri
muSaoba, g) Txrobaze, gabmul metyvelebaze
muSaoba. swored am mizniT gaxlavT warmodge-
nili iseTi aqtivobebi, rogoricaa: 1) ucnobi
sityvebisa da frazebis axsna, maTi gamoye-
nebiT winadadebebis Sedgena, 2) sinonimebsa
da antonimebze muSaoba... 3) kiTxvaze pasuxis
gacema, 4) sityvagamotovebuli winadadebis
Sevseba, 5) deformirebuli winadadebis/
teqstis aRdgena, 6) Sinaarsis gadmocema, 7)
ese (zepiri Txzuleba) Tavisi variantebiT:
a) sagnis/movlenis aRwera, b) STabeWdile-
baTa gadmocema, g) zepiri teqstis ageba
sayrdeni sityvebis gamoyenebiT, saTauris
mixedviT, dasawyisis/dasasrulis mixedviT,
d) Txzuleba andazis mixedviT, e) Txzuleba
fabulis mixedviT, v) wakiTxuli nawarmoebis
gagrZeleba... am etapze aseve sagangebo yur-
adReba eqceva martivi sakomunikacio unar-
Cvevebis ganviTarebas.
kiTxva: moswavle ukve dauflebulia gawa-
fuli (swori da ramdenadme swrafi) kiTxvis
Cvevebs, am etapze yuradReba maxvildeba
gamometyvelebiTi kiTxvis mxareebze (pauza,
tempi, intonacia, logikuri da fsiqologi-
uri maxvili...), Cumi kiTxvis Cvevis formire-
baze, teqstis gaazrebaze, implicituri masa-
lis moZiebaze, striqonebs Soris kiTxvaze,
wakiTxulis analizze, sinTezze, Sefasebaze.
kiTxvis swavlebis maRali donis ganmsaz-
Rvreli pirvel rigSi gaxlavT sakiTxavi
masala, amitom SevecadeT, rom SegverCia
maRalmxatvruli, moswavleTaTvis sain-
tereso da gasagebi teqstebi (Tumc isic
unda iTqvas, rom Tanamedrove qarTul sa-
bavSvo mwerlobaSi amgvari teqstebis SerCeva
8-wlianebisTvis cota Wirs). warmodgenilia
rogorc mxatvruli, ise martivi dargobrivi/
aRweriTi teqstebi; qarTveli mwerlebis
garda, warmovadineT ucxoeli klasikosi
mwerlebic (mark tveni, jani rodari...).
wera _ saweri aqtivobebi warmodgenilia
`rveulSi~. SevecadeT, isini gagvemraval-
ferovnebina da sawer masalad moswavleebs
SevTavazeT:
a) kiTxvebze pasuxi,
b) teqstis nawilebad dayofa da dasaTa ureba,
g) saTauris/dasawyisis/dasasrulis/sayrde-
ni sityvebis mixedviT martivi teqstis ageba,
d) deformirebuli teqstis aRdgena,
e) martivi dargobrivi teqstebis ageba,
v) martivi sakomunikacio teqstebis Sedgena,
z) sagnis/movlenis/literaturuli per-
sonaJis aRwera...
aqve warmodgenilia enobrivi da logikuri
savarjiSoebis sistema, romlebic sruldeba
individualurad, wyvilebSi, jgufurad. yur-
adReba maxvildeba enis gramatikul aspeqteb-
ze, punqtuaciisa da marTlweris sakiTxebze,
leqsika-frazeologiis sakTxebze.
maswavleblis wignSi warmodgenilia kiTxvis
swavlebis diferencirebuli midgomis magali-
Ti. aswavlebels SeuZlia warmatebiT gamoiy-
enos swavlebisas. Seadginos moswavleTaTvis
sxvadasxva sirTulis teqstebi da davalebebi.
swavlebisas Seqmnas adaptirebuli varianti.
maswavleblis wignSi warmodgenilia dife-
rencirebuli midgomis magaliTi. yvela klas-
Si gvyvavs gansxvavebuli monacemebis, codni-
sa da miRwevebis moswavleebi. mniSvnelovania
moswavleTa saWiroebis gaTvaliswineba _ gan-
sxvavebulad swavleba. swavlebis diferenci-
reba iTvaliswinebs erTi klasis moswavleTa
dajgufebas doneebis mixedviT, gansxvave-
buli meTodebis da resursebis gamoyenebas.
warmodgenili meToduri masalis mizania
konkretuli sagakveTilo gegmis magaliTze
maswavleblebs SesTavazos diferencirebuli
midgomiT swavleba.
maswavleblis wignSi Setanilia davalebebi
ist-is gamoyenebiT.
5
II. informacia saxelmZRvanelosa
da `aqtivobebis rveulis~
gamoyenebis Sesaxeb
II.1. moswavlis wigni
sakiTxav teqstze muSaoba Semdegi ru-
brikebis mixedviT mimdinareobs:
a) kiTxvisaTvis mzadeba _ es rubrika miznad
isaxavs teqstis wakiTxvamde moswavleTa pro-
vocirebas, maTSi saTanado ganwyobis Seqmnas.
ZiriTadad es aris adre wakiTxulis gaxseneba
(ra vici mocemuli sakiTxis/Temis Sesaxeb),
sakiTxav masalasTan dakavSirebuli andazis
analizi, zepiri teqstis ageba am andazis
mixedviT,suraTis aRwera, sayrdeni/sakvanZo
sityvebis gamoyenebiT zepiri Txzulebis Sed-
gena, maswavleblis mier winaswar miTiTebuli
masalis moZieba da misi analizi, `gonebrivi
ieriSis~/asociaciuri ruka, mocemul Temas-
Tan dakavSirebiT raime problemis dasma da
mis gadasaWrelad gzebis Zieba, maswavleblis
Sesavali saubari, videofilmebis naxva...
b) sakiTxavi teqsti da ilustracia _
saxel mZRvaneloSi dialogur teqstebTan
erTad warmovadineT monologuri teqste-
bic, maTze muSaobis meTodika ramdenadme
gansxvavdeba. es SevacadeT gveCvenebina
`maswavleblis wignSi~. vecedeT, sakiTxavi
teqstebi Janrobrivad mravalferovani yofi-
liyo. aq aris sabavSvo moTxrobebi, leqsebi,
igav-arakebi, zRaprebi, martivi dargobrivi
teqstebi... rac Seexeba ilustraciebs, xSir
SemTxvevaSi es aris feradi slaidebi, isto-
riuli freskebi, cnobili mxatvrebis namu-
Sevrebi, romelTac garkveuli saganmanaTle-
blo daniSnuleba aqvT da amave dros, emsax-
ureba literaturis integrirebul aRqmas
xelovnebis sxva dargebTan erTad. sakiTxavi
teqstebi dalagebulia Tematur-budobrivi
principis mixedviT, rac, Cveni azriT, gauad-
vilebs maswavlebels muSaobas da uzrunve-
lyofs kavSirs Zvelsa da axal masalas Soris.
teq stebi gaerTianebulia 13 TemaSi.
g) ifiqre, imsjele _ gulisxmobs wakiTxu-
lis Sefasebasa da gaazrebas sxvadasxva donis
kiTxvebis meSveobiT. es aris kiTxvis strate-
giebis daufleba, teqstidan eqsplicituri
da implicituri masalis amokreba, litera-
turuli personaJebis martivad daxasiaTeba,
paralelebis gavleba adre wakiTxulTan/mos-
menilTan/nanaxTan..., maT Soris msgavsebisa da
gansxvavebis dadgena, saTanado daskvnebis ga-
keTeba da dasabuTeba, sxvadasxva saazrovno
operaciis daufleba, teqstobriv monacemTa
safuZvelze teqstis analizisa da gaazrebis
unaris gamomuSaveba...
kiTxvis strategiebis dauflebisaTvis
sistemuri xasiaTi miveciT gegmis Sedgenaze
muSaobas. imisaTvis, rom sawyis etapze mo-
swavles gavuadviloT am kuTxiT muSaoba, te-
qsti dayofilia nawilebad, rac aRniSnulia
saTanado numeraciiT. maswavlebels vTxovT,
am faqts yuradReba miaqcios.
d) enobriv masalaze dakvirveba _ sakiT-
xavi teqstebis enas mWidrod ukavSirdeba ara
mxolod enis gamomsaxvelobiT mxareze dak-
virveba, aramed enis lingvisturi aspeqtebis
gaazrebac. enaSi savarjiSo masala, rogorc
wesi, sakiTxavi teqstidan gaxlavT amoRe-
buli. am dros moswavleTa aqtivizaciisa da
CarTulobisaTvis farTod viynebT enaze dak-
virvebis meTods. am rubrikaSi warmodgenilia
leqsikur-frazeologiuri, punqtuaciuri,
orToepiul-orTografiuli savarjiSoebi.
radganac am etapze lingvituri unar-Cvevebis
formirebisaTvis ver xerxdeba saTanado
Teoriuli bazis Seqmna, enis gramatikul
aspeqteb ze muSaobas wminda praqtikuli xa-
siaTi aqvs. am mizans emsaxureba rubrika _
daimaxsovre, rogor iwereba.
II.2. moswavlis rveuli
`moswavlis rveuli~ moswavlis wignis
damatebaa da misi aucilebeli atributi.
gTxovT, yuradReba miaqcioT im garemoebas,
rom aq mocemuli savarjiSoebi emsaxureba
ara mxolod weriTi, aramed zepiri me-
tyvelebis ganviTarebasac. isic unda iTqvas,
rom am savarjiSoebs xSirad garkveuli sa-
ganmanaTleblo informaciis miwodebac aqvT
dakisrebuli. es gansakuTrebiT iTqmis im
davalebebze, romlebic teqstis konstruire-
bas isaxavs miznad. teqstebis konstruirebis
Semdeg moswavle iZens garkveul dargobriv
informacias, romelic ZiriTad sakiTxav
teqstTan aris dakavSirebuli da romelTa
6
gaazrebac, moswavleTa saerTo wignierebis
donis amaRlebis garda, xels uwyobs gamWoli
kompetenciebis ganviTarebas.
Seamowme Seni codna _ es davaleba testu-
ri xasiaTisaa da damoukideblad sruldeba
moswavlis codnis TviTSefasebisaTvis.
wyvilebSi muSaoba _ am rubrikaSi moqceu-
lia is savarjiSoebi, romlebic partniorTan
erTad unda Sesruldes. xSir SemTxvevaSi es
aris `ormxriv CanawerTa dRiuri~, `vicodi,
viswavle, minda gavigo~...
III. meToduri miTiTebani
`maswavleblis wignis~
gamosayeneblad
`maswavleblis wignSi~ mocemulia sanimu-
So gakveTilebis gaSlili scenarebis miznebis,
aqtivobebis, gakveTilis ZiriTadi momentebi-
sa da Sedegebis miTiTebiT. aqve davurTeT
codnis Semowmebis sqemebi, gamWoli kompeten-
ciebi, savarjSoebisa da testebis pasuxebi...
damatebiTi informaciac pedagogisaTvis,
romelic mas mocemuli Temis damuSavebaSi
daexmareba. TiToeul teqsts daaxloebiT 2-3
saaTi eTmoba, kviraSi rekomendebulia 2 teqs-
tis damuSaveba. migvaCnia, rom maswavlebels
kviraSi erTi Tavisufali saaTi unda darCes
klasTan damoukidebeli muSaobisaTvis.
`maswavleblis wignis~ siaxlea e.w. ko-
miqsebiT swavleba, romelic teqstebze
muSaobisas evropisa da amerikis skolebSi
sakmaod gavrcelebuli strategiaa da qar-
Tul skolaSic ikidebs fexs. aqve warmovadgi-
neT proeqtgakveTilis nimuSic. amgvari
gakveTilebi erTgvari siaxlea Cveni maswav-
leblebisaTvis. amdenad, saWirod CavTvaleT,
am tipis aqtivobebzec gagvemaxvilebina yu-
radReba.
wignSi ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT
Setanilia damatebiTi informaciebic. rogor
moaxdens am informaciis adaptirebas moswav-
leebisaTvis, es pedagogis gadasawyvetia.
gakveTilis scenarebSi, garda miznebisa
da Sedegebis rukisa, miTiTebuli gvaqvs e.w.
gamWoli kompetenciebic.
`maswavleblis wigni~ mxolod da mxolod
orientiria da ara mzamzareuli recepti. vi-
medovnebT, rom misi SemoqmedebiTi gamoyene-
ba pedagogs daexmareba e s g-is mier dasaxuli
miznebis miRwevaSi.
IV. pirobiTi niSnebis axsna
moswavlis wigni moswavlis rveuli