Հայերը բոլոր հեթանոս ժողովուրդներինման,ևս անտեղյակ էին Աստծոպատվիրաններին: Ինչպես մյուս բոլորհեթանոս ազգերը,հայերը իրենց քաջարինահապետների հիշատակին արձաններ էինկանգնեցրել և պաշտում էին դրանց: Հիսուսի տասներկու աշակերտներիցառաջինը ՛ Թադեոս առաքյալը եկավՀայաստան և քարոզեց աշխարհի փրկությանհամար՛ Քրիստոսի խաչելության ուհրաշափառ հարության մասին:

Այդ նույն ժամանակ Ավետարանը քարոզելուհամար Հայաստան եկավ նաև Բարդողիմեոսառաքյալը: Այս առաքյալներիքարոզչությամբ,շատերը հավատացինև,մկրտվելով,քրիստոնյա դարձան,թոթափեցինիրենց կռապաշտականսովորությունները,մոլորություններն ու մեղքերը: Այս երկու առաքյալները եղան Հայոց առաջինլուսավորիչները Սանատրուկ թագավորի օրոք: Նա հալածանքի ենթարկեց բոլորքրիստոնյաններին, չխնայելով նույնիսկ իրդստերը՛Սանդուխտ կույսին և քրոջը՛Ոգուհիիշխանուհուն: Իր հրամանով նահատակվեցիննաև Թադեոս և Բարդողիմեոս առաքյալները: Իրենց մահվանից հետո,մեր եկեղեցին ունեցավիր Հովվապետերը:

Հայ եկեղեցու հովվապետությունը հաջորդաբարստանձնեցին՛Զաքարիա,Զեմենտոս,Ատրներսեհ,Մուշե,Շահեն,Շավարշ,Ղևոնդիոս և Մերուժան հայրապետերը: Սակայնմինչև Գրւգոր Լուսավորչի քարոզչությունը,հայժողովուրդը ընդհանուր առմամբ դեռևս կռապաշտ էր: Երորդ դարի վերջին, Հայոց Տրդատ Մեծ թագավորիհարամանով, Գրիգոր Պարթևին նետում են ԽորՎիրապ: Հռոմի կայսեր հալածանքներից փախչելով,4-րդ դարի սկզբին, Հայաստան են գալիս Հռիփսիմյանկույսերը՛ թվով 37 հոգի: Հայոց թագավորը գերվում էՀռիփսիմեի գեղեցկությամբ և ցանկանում էբռնությամբ իր կինը դարցնել նրան: ՍակայնՀռիփսիմեն հավատարիմ մնալով իր ուխտին, Աստծոզորությամբ մինչև վերջ դիմադրում է արքային: Այդժամանակ Տրդատի հրամանով գազանաբարխոշտանգելուց հետո գլխատում են Հռրփսիմեին ևմյուս կույսերին:

Կույսերի նահատակվելուց հետո Տրդատը ևորոշ պալատականներ որպես Աստծո պատիժհիվանդանում են գայլախտով: ԱրքայաքույրԽոսրովիդուխտին տեսիլքով ասվեց,որարքային կարող է բժշկել Խոր Վիրապումբանտարկված Գրիգորը: Թագավորիհրամանով Օտա Ամատունի իշխանը գնում էԽոր Վիրապ և դուրս է բերում հրաշքով ողջմնացած Գրիգորին: Նա աղոթքներով բժշկումէ թագավորին և պալատականներին: Բժշկվելուց հետո Տրդատ թագավորը դարձի էգալիս և ընդունումքրիստոնեությունը,զղջալով ևապաշխարհելով ու Աստծուց ներումխնդրելով իր գործած բազում մեղքերիհամար:

301թ. Տրդատ թագավորը արքայականհրովարտակով քրիստոնեությունը պետականկրոն է հռչակում Հայաստանում: Հայաստանըդառնում է աշխարհի առաջին քրիստոնյապետությունը: Այնուհետև Տրդատը ԳրիգորՊարթևին Կեսարիա է ուղարկում՛ Հայաստանիեպիսկոպոսապետ ձեռնադրվելու համար: Կեսարիայից վերադառնալուց հետո ԳրիգորՊարթևը ստանձնում է ԵկեղեցուՀովվապետությունը և ամենուր քարոզելով,տարածում է Ավետարանի լույսը: ՍուրբԳրիգորի քարոզչությամբ քրիստոնեությունըդարձավ համայն հայության կրոնը, իսկՀայրապետը իր առաքելական անխոնջգործունեությամբ դարձավ Հայոց աշխարհիԵրկրորդ Լուսավորիչը և պատահական չէ,որժողովուրդը նրան կոչեց ԳՐԻԳՈՐԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ:

ՏՐԴԱՏ

ՄԵԾ

Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը, ինչպեսՍ.Թադեոս և Ս.Բարդողիմեոս առաքյալները, եղավ հայ ազգի հոգու լուսավորիչը:

Ս.Թադեոս և Ս.Բարդողիմեոս առաքյալներիօրերից մինչ այսօր կանգուն է ՀայաստանյանցԱռաքելական Սուրբ Եկեղեցին, ամուրպահելով հավատքն ու դավանություննԱմենասուրբ Երրորդության նկատմամբ, ևսպասում է Հիսուս Քրիստոսի երկրորդգալստյանը:

Յուրաքանչյուր հայի կոչումն ուպարտականությունն է՛ հետևել ՄայրենիԵկեղեցու օրենքներին և ցուցումներին: