QUOVADISH.Sienkievich

Dịchvàgiớithiệu:NguyễnHữuDũng(Trọnbộ2tập)

Tênsách:QuoVadisTácgiả:H.Sienkievich

Dịchvàgiớithiệu:NguyễnHữuDũngNhàxuấtbản:VănhọcNămxuấtbản:9-1995

Trọnbộ2tậpKhổ:13x19cm

–––––––

Đánhmáy(TVE):anhhung9x,Binhnx2000,joke,khongtamthai,ngbichthuy,Nolf

Sửachínhtả(TVE):dqskiu,rfidquyenChuyểnsangebook:tovanhung(TVE)

Ngàyhoànthành:1/8/2006

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

http://sachvui.com/

Mụclục

LỜIGIỚITHIỆUTập1

CHƯƠNG1CHƯƠNG2CHƯƠNG3CHƯƠNG4CHƯƠNG5CHƯƠNG6CHƯƠNG7CHƯƠNG8CHƯƠNG9CHƯƠNG10CHƯƠNG11CHƯƠNG12CHƯƠNG13CHƯƠNG14CHƯƠNG15CHƯƠNG16CHƯƠNG17CHƯƠNG18CHƯƠNG19CHƯƠNG20CHƯƠNG21CHƯƠNG22CHƯƠNG23CHƯƠNG24CHƯƠNG25CHƯƠNG26CHƯƠNG27CHƯƠNG28CHƯƠNG29CHƯƠNG30CHƯƠNG31CHƯƠNG32CHƯƠNG33CHƯƠNG34CHƯƠNG35CHƯƠNG36

Tập2CHƯƠNG37CHƯƠNG38CHƯƠNG39CHƯƠNG40CHƯƠNG41CHƯƠNG42CHƯƠNG43CHƯƠNG44CHƯƠNG45CHƯƠNG46CHƯƠNG47CHƯƠNG48CHƯƠNG49CHƯƠNG50CHƯƠNG51CHƯƠNG52CHƯƠNG53CHƯƠNG54CHƯƠNG55CHƯƠNG56CHƯƠNG57CHƯƠNG58CHƯƠNG59CHƯƠNG60CHƯƠNG61CHƯƠNG62CHƯƠNG63CHƯƠNG64CHƯƠNG65CHƯƠNG66CHƯƠNG67CHƯƠNG68CHƯƠNG69CHƯƠNG70CHƯƠNG71CHƯƠNG72CHƯƠNG73CHƯƠNG74

ĐOẠNKẾTPHỤLỤC

LỜIGIỚITHIỆU

HenrykSienkievich (HenrykSienkieweiz) làmột trongnhữngvănhàolớnnhấtcủanhândânBalan.Sángtáccủaôngcómộtvịtríđặcbiệttronglịch sửvănhóaBaLan,đồng thờiđượcđánhgiá rất cao trênvănđàn thếgiới.VớitiểuthuyếtQuovadisôngđượctặnggiảiNôbenvềvănhọcnăm1905.

H.Sienkievich sinhngày5 - 5 - 1816 tạiVolaOkseiskamiềnPodleisetrongmộtgiađìnhquý tộcđãbị sa sút.Vàonhữngnăm1866 -1869ôngtheo học các khoa luật học, y học rồi văn học tại Trường Chính (nay làtrườngđạihọctổnghợpVacxava).

Bướcvàonghềlàmbáotừnăm1860bằngnhữngtiểuluậnvàphêbìnhsânkhấu,SienkievichbắtđầuđượcchúýđếnnhưmộtcâybútcótriểnvọngvớitruyệnPhihoài(1872).Trongnhữngtruyệnngắntiếptheo,ôngđãmiêutảmộtcáchsắcnéttâmtưcủalốisốngphongkiếngiatrưởng(Ngườiđầytớgià-1875,Hania-1876).Thờikỳ1876-1882ôngđirấtnhiềunơiởchâuÂu,châuMỹ,vàchođăngNhữngbức thư từcácchuyếnđi(1876 - 1878)cùnghàngloạttruyệnngắnvàtruyệnvừarấtxuấtsắc,trongđónổibậtlênvấnđềthânphậnngườinôngdân.

Năm1892đánhdấumộtbướcngoặttrongsángtáccủaH.Sienkievich;từlĩnhvựctruyệnngắnvàtruyệnvừa,ôngbướcsangmiềnđấtmớicủacáctiểuthuyếtlịchsử.Ôngchorađờibộbatiểuthuyếtlịchsửviếtvềnhữngcuộcchiến tranhdiễn raởBaLanhồi thếkỷXVII:Bằng lửavàgươm (1883 -1894), Trận hồng thủy (1884 - 1886), Ngài Volodyjovxki (1887 - 1888).Mangđậmchủnghĩayêunước,tiểuthuyếtbộbanàylàmộtđỉnhcaochóilọitrongsựnghiệpsángtáccủaSienkievich,làmộttácphẩmtrongkhotàngvănhọcBaLan.

Tiếptheo,SienkievichhoànthànhhaitiểuthuyếttâmlýxãhộiPhigiáolý(1889-1890)vàGiađìnhPolanjexki,trongđóôngphêphángiớiquýtộcđangsuyđồi.

ĐềtàitiểuthuyếtlịchsửQuovadis(1895-1896)làcuộckhủngbốcáctínđồThiênchúagiáothờiNerôbạochúaởCổLaMã.

TiểuthuyếtlịchsửHiệpsĩThánhchiến(1897-1900)miêutảcuộcchiếntranh giữ nước hồi thế kỷ XV với các trận đại thắng Grunvald lẫy lững,chốnglạicáchiệpsĩthuộcdòngtuThánhchiến,màthựcchấtlàchốnglạiđếquốcPhổ,kẻthùtruyềnkiếpcủadântộcBaLan.

Trongthờikỳ“hồixuân”gầncuốiđời,saukhoảng10nămbệnhtậtliênmiên.H.Sienkievichđãchorađờicuốntiểuthuyếtdukýrấtxuấtsắcdànhchobạnđọc trẻ tuổiTrên samạc, trong rừng thẳm (1910 - 1913) và tiểuthuyết lịchsửNhữngđộiquân lêdương (1913 - 1914)mà cái chết khôngchophépônghoànthành.

HenrykSienkievichmấttạiVêvê(ThụySĩ)ngày15-11-1916thọbảymươituổi.

Trongngótnửa thếkỷsáng tạo.H.Sienkievichđãđể lại chonhân loạimộtdisảnvănhọcđồsộvàvôgiá.Ngaytừthủasinhthờicủavănhàođãtừngcónhiềungườicốgắngthuthậpvàxuấtbảntoànbộnhữngtácphẩmcủaông.ĐángchúýnhấtlàcôngtrìnhcủanhàxuấtbảnGebethnervàWolf,trongnhữngnăm1880-1939đãxuấtbảnbốnmươisáutậptácphẩmchọnlọccủaSienkievich.Trongchiến tranh thếgiới thứhai,bè lũHítle ra lệnhcấmlưuhànhnhữngtácphẩmsụcsôilòngyêunướccủaSienkievich,chúngrasứctịchthuvàđốtcáctácphẩmcủaông,songnhândânBaLanvẫnnângniu,gìngiữ,truyềntaynhauđọc,dùrằngkhôngítngườivìthếđãbịkếtántửhìnhhoặcbịđưavàotrạitậptrung.

ChỉdướichínhthểCộnghòanhândânBaLan.Sienkievichmớithậtsựtrởthànhnhàvăncủadântộc,củaquảngđạiquầnchúng,tácphẩmcủaôngmớiđượcđánhgiáđúngtầmcỡ.Ngaytrongmùaxuânnăm1945cònvươngkhói đạn, ngay trong cảnh đất nước bị tàn phá đến mức hủy diệt, trongnhữngđiềukiệncựckỳkhókhănthiếuthốnsauchiếntranh,tiểuthuyếtHiệpsĩThánhchiếncủaSienkievichvẫnđượctáibảnvàđólàtácphẩmvănhọccổđiểnđầutiênđượcxuấtbảntronglòngnướcBaLanmới.

Chỉvàinămsauchiếntranh.ĐảngvàChínhphủBaLanđãquyếtđịnhchoxuấtbảntoànbộtácphẩmcủavănhào.Dựatrêncácbảnthảovànhữngbảninlầnđầumaymắnđượccứuthoátkhỏisựđốtphácủabèlũphátxít,lầnđầutiêntoànbộtácphẩmH.Sienkievichgồmsáumươitậpđượcchỉnhlývàxuấtbảntrongkhoảngthờigian1949-1951dướisựchủtrìcủagiáosưJulianKsyzanovxki.Bốntậpcuốicùngcủabộsáchnàylàcôngtrìnhnghiêncứukhoahọctổnghợpvềcuộcđờivàsángtáccủanhàvăn.Căncứtheobộ

sáchnày,hàngloạttácphẩmriênglẻcủanhàvănlầnlượtđượctáibảncóhệthốngvớinhịpđộnhanhvàsốlượngbảninrấtlớn.ThốngkêđộcgiảtạiBaLan,quanhiềunămchothấyrằngsáchcủaH.Sienkievichđượcnhiềungườiđọcnhấtvàđượcyêuchuộngnhất.

*

*****

TácphẩmnổitiếngQuovadis[1]

đượcviết trongthờikỳsungsứcnhấtcủaH.Sienkievich.Ýđồsángtácxuấthiệnvàomùaxuânnăm1893,khinhàvăntớithămRomalầnthứhai.Nhưnhàvănđãviếttrongbứcthưgửinhàkhảo cổ học kiêm nhà phê bình học người PhápBoyerD”Agen vào năm1912:“ÝđịnhsángtácQuovadisnảysinhtrongtôikhitôiđọccáctậpNiênkýcủaTaxits,mộttrongnhữngnhàvăntôiyêuthíchnhấtvàtrongchuyếnlưutrúdàingàytạiRoma.HọasĩnổitiếngSiemiradzkiđangsốngtạiRomahồiấylàngườihướngdẫntôiđithămquancáithànhđôvĩnhhằngnày,vàởmộttrongnhữngcuộcdạochơinhưthế,anhấyđãchỉchotôingôinhàthờ

nhỏmang tên“Quovadis”[2]

.Chính lúcấy, tôiđãnảysinh raýđịnhviếtmộttiểuthuyếtvềthờikỳlịchsửđó.Trongsuốthainăm1893-1894,tácgiảđã tiếnhànhnhữngcôngcuộcchuẩnbịkhảocứu rất côngphuđểxâydựngnềnmóngchotácphẩm,đồngthờiđãvàilầnthửnghiệmchủđềnàytrongmộtsốphácthảokhácnhau.Quovadisđượcchínhthứcbắtđầuviếttừmùaxuânnăm1895tạiVacsavavàđượchoànthànhngày18-2-1986tạiNixe.VừaviếtSienkievichvừachođăngtảiQuovadistrêntờ“BáoBaLan”ởVacsava và hai tờ báo khác tại Pôzơ nan vàCracốp.Vài tháng sau, tácphẩmđượcnhàxuấtbảnGebethnervàWolfinthànhsách(3tập).

Thời trịvìcủaNerôbạochúavàviệckhủngbốcác tínđồThiênchúagiáo hồi ấy đã từng là đề tài của nhiều tác phẩm của các nhà văn trướcSienkievich,songQuovadisvượtxacáctácphẩmấyvềgiátrịtưtưởngvànghệthuật.QuovadislàbứctranhtoàncảnhxãhộiLaMãvàonăm61saucông nguyên, với nhữngmâu thuẫn chính trị xã hội và tôn giáo đã căngthẳngtớitộtđỉnhchỉchựcbùngnổ.

Mặcdùlầnxuấtbảnđầutiên,Quovadiscómangthêmphụđềnhỏ“TiểuthuyếtvềthờiNerô”nhưngthựcraSienkievichkhôngcóýđịnhdựngmộttiểuthuyếtlịchsửtheonghĩađầyđủcủatừnày.TácgiảchỉgiớihạntrongviệcvẽnênmộtbứctranhchitiếtvàvôcùngsinhđộngcủaxãhộiLaMãtạithànhđôRoma.Trongvôvàncácsựkiệnlịchsửcủathờikỳđó,tácgiảchỉ

tậptrungchủyếuvàohaivấnđề:VụđốtcháythànhRomavàcuộckhủngbốcáctínđồThiênchúagiáo,cácsựkiệnkhácchỉđượcnêungắngọnhoặcnóilướtqualàmnền.Chínhsựthugọnchủđềvàbìnhdiệncácsựkiệnlịchsửấyđãchophéptácgiảlàmnổibậtlênsựđốiđầugiữahaithếgiới:MộtbênlàthếgiớicungđìnhbạochúađathầngiáocủatriềuthầnLaMãvâyquanhNerô tên bạo chúa đangở đỉnh cao nhất của quyền lực, xa hoa và tội ác,nhưngđãthốinátcựcđộvàđangsuyvong.CònmộtbênlàthếgiớinôlệvàdânnghèotheođạoThiênchúatậptrungchungquanhhaivịsứđồPiotrvàPaven,cáithếgiớihồiấykhôngchútquyềnlực,nhỏnhoivàyếuớtnhưngđầyhấpdẫnbởitưtưởngmớivàkhôngcamchịukhuấtphụcbạolực,đanglớndầnlên,chiếmlĩnhvũđàixãhội-chínhtrị.TượngtrưngchođiểmđỉnhcủasựđốiđầunàylàcuộcđọnhãnquangtìnhcờgiữaNerôvàsứđồPiotrkhihoàngđế cùngđámquần thần rờibỏRoma, cái thànhphốđãbịNerôthầmkếtántửhình“Trongmộtchớpmắt,haiconngườiấynhìnnhau(…)đólàgiâyphútđọnhãnquangcủahaivịchúatểtráiđất,mộtkẻngaysauđóbiếnđinhưmộtgiấcmơđẫmmáu,cònngườikia-chínhcụgiàkhoácmanháothôkệchnọ-sẽchiếmlĩnhđếnmuônđờisaucảthếgianlẫnthànhđônày”(ChươngXXXVI).

Cuộcđốiđầuthầmlặngkhôngtrậntuyếnđó,theotừngtrangsáchcứlớnmãi,mởrộngmãira,dângcaomãilên,cuốnhúttoànxãhộivàovòngxoáylịchsửmãnhliệtcủanó,cảnhữngngườiýthứcđượclẫnnhữngkẻkhôngnhậnthứcđượcnó,nhữngngườithamgiathúcđẩynólẫnnhữngkẻcốtìnhtránhxa.CuộcđốiđầuđóđượctácgiảđanquyệnmộtcáchtàitìnhvớicâuchuyệntìnhđầyéolengangtráigiữachàngquýtộctrẻtuổiVinixius,mộtvõquancaocấp,mộtcậnthầncủaNerô,vớinàngLigia,côngchúacủabộtộcLigi(tiềnthâncủadântộcBaLan)bịLaMãgiữlàmcontinvàlàmộttínđồThiênchúa.Tìnhyêuấytiếntriểntrongsựpháttriểncủanhữngmâuthuẫnxãhội.Sốphậnđôi trẻgắnliênvớinhữngbiếnđộngghêgớmcủaxãhội.Chínhsựđanquyệnvànghệthuậtdẫntruyệnđókhiếnchotácphẩmmangnhiềumàusắcvôcùnghấpdẫn.

Dưới ngòi bút tinh tế và khoáng đạt củaH.Sienkievich từng nhân vậthiện lên sắc nét với cả chiều sâu tâm lý, tính cách, với tất cả nhữngmâuthuẫnnội tâmphức tạp, nhữngmối quanhệ xã hội chằng chịt, nhữngđộtbiến đến độ nghịch lýmà hoàn toàn hợp lý, nẩy sinh trong quá trình vậnđộngpháttriển.

Nêrôbạochúa-nghệsĩ toànnăng,bamươi tuổi,xuấthiệntrênnhữngtrangsáchcủaQuovadistrongcáinăm64đầybiếnđộng,dẫuđãmangnặngtrong thâm tâm những bóngma đẫmmáu củamẹ, của vợ, của bao nhiêu

ngườikhácbịygiếthại,dẫusốngtronglosợtriềnmiênvàquyềnlực,nhưngvẫnlàmộtnghệsĩđangtrăntrởvớinhữngdaydứtcủaquátrìnhlaođộngnghệthuật.VớiảovọngviếtthiêntrườngcavềsựtriệtpháthànhTơroa,bảntrườngcasẽlàmlumờhìnhảnhvinhquangcủaIliatvàÔđyxêcủaHomer,hắnnhấtthiếtphảiđượcnhìnthấyánhlửacủamộtthànhphốlớnđangbốccháy.Vàthếlàđểlàmhàilòngbạochúa,lũtriềuthầnxunịnhdoTygelinuxcầmđầuđãđangtâmchâmlửathiêucháythànhRoma.Vốnhènnhát,Nerôkhôngdámchịutráchnhiệmbởikinhsợcuộcnổidậycủaquầnchúngđangsụcsôicămgiận,hắnbèntìmcáchtrúttộichocáctínđồThiênchúagiáo.Hắntháocũisổlồngchosựtànbạocủađámquầnchúngđangđòinợmáuđượcthảsứchoànhhànhtrongcuộckhủngbố,vớitiếngthét“némbọnThiênchúagiáochosưtử”,vớicảnhtànsáthàngloạtngườibằngnanhvuốtcủadãthú,bằngcáchđóngđinhlênthánhgiá,bằngcáchthiêusống…Tànbạobaonhiều thì đớn hèn bấy nhiều - đó là cốt cáchmuôn thủa của lũ bạo chúa.Nerôtànbạotrướccáichếtcủahàngnghìnngườikhác,nhưngđếnlượthắn,hắnrunrẩykhôngsaođâmnổidaovàocổtựsát,đểrốtcuộcphảinhậnmộtcáichếtnhụcnhãmàlịchsửvẫndànhcholũbạochúa,xưacũngnhưnay.

SienkievichđãthànhcôngtuyệtdiệukhisửdụngnhânvậtPetronius-cốvấncủaNêrôvềcácvấnđềnghệthuật-làmngườiphátngônchotưtưởngcủatácgiảvàngườicungcấpchongườiđọcnhữngnhậnxétxácđángvềtênbạochúa -nghệ sĩ cóbảnchấtphức tạpnày.Quaconmắt củaconngườinghệthuậtđặcbiệttrangnhãvàquảngtrínày,toànbộcốtcáchvừabivừahài,vừahèn,vừabạocủatênnghệsĩgiả-bạochúathậtNêrôhiệnlênsắcsảo vô cùng.Một chút tài năng cỏn con nhưng luôn tự huyễn hoặc chínhmình,cộngvớimộtquyền lựcvôbiênvềphươngdiệnxãhộiđãbiếnhẳnthànhmộtkẻđiênrồ,sẵnsàngphạmnhữngtộiácghêgớmnhất.CòngìcóthểlộttảchânxáchơntínhcáchcủaNêrôbằnglờitâmsựcủachínhhắnthốtvới Petronius trong cái “đêm cởi mở” trước ngày đốt cháy thành Rôma:“Trongmọi lĩnhvựctađềulànghệsĩ (…)nêntakhôngthểnàosốngnổimộtcuộcđờibìnhthường.Âmnhạcmáchbảotarằngcótồntạinhữngsựphithường,tasẽdùngtoànbộsứcmạnhquyềnuymàcácthầnlinhđãđặtvàotaytađểtìmbằngrasựphithườngấy.NhiềukhitanghĩrằngmuốnđạtđượcthếgiớiOlympơ,cầnphảilàmmộtđiềugìchưatừngcókẻnàolàm,cầnphảivượtquađầumọingườitrongcảviệctốtlẫnviệcxấu(…).Tađâucóđiên,tachỉđangtìmkiếm!(….).Tamuốnđượcvĩđạihơnconngười,vìchỉbằngcáchđótamớicóthểtrởthànhnghệsĩvĩđạinhất”.Vàsauđóhắnthốtlên:“Nặngnềlắmthaykhiconngườiphảimangđồngthờigánhnặngcủa quyền lực tối cao lẫn gánh nặng của tài năng vĩ đại nhất” (chươngXLIV).

CóthểnóinhânvậtPetronius làhiện thâncủanhững tinhhoacủanềnvănhóaLaMãtronggiaiđoạnsuyvicủanó.Ôngđạidiệnchonhữnggiátrịvănhóasẽtrườngtồnđểđượchồisinhtrongnhữngthếhệvềsau.Tìnhphithường củaPetronius xuất phát từ trí tuệmẫn tiệp vượt trên những ngườiđồngthờivớiôngsựhiểubiếtsâusắckhôngnhữngchỉđốivớimọingười,mọivậtmàtrướchếtđốivớibảnthânmình,mặcdùthựcraôngđạidiệnchomột thứ triếthọcduyvật -bấtkhả tri trongviệcnhận thức thếgiới.Sốngtronglớpvỏhìnhbìnhthản,thanhlịchtheokiểuPirronnhưngPetroniusvẫnlàconngườihànhđộngvànhấtlàdũngcảmtrongdịpbảovệcáiđẹp.Cáichết hào hoa của ông giữa bữa tiệc rượu trong tiếng nhạc và tiếng thơAnakreontơlàmộthìnhảnhtượngtrưngtuyệtmỹ.“Nhìnhaitấmthântrắngngủ tựa như những pho tượng tuyệt vời ấy, các thực khách hiểu rõ rằng:Cùngvớihaiconngườiấyđãchếtđicảnhữnggìcònsót lạichothếgiớicủahọ,đólàthicavàcáiđẹp”(chươngLXXIV).

HainhânvậtcótínhcáchpháttriểnmạnhmẽnhấttrongtácphẩmlàlãoKhilonvàchàngquýtộcVinixius.Vốnlàmộttênmúamép,chuyênlừađảokiếm tiến bằng nghề thám tử tư.Khilon đứng ra làm nhân chứng giả choNêrôtrúttộiđốtcháythànhRômachocáctínđồThiênchúagiáovàvìthếhắnđãnhảylênđịavịcủamộtviêncậnthầnđầythếlực.Nhưngđếnkhitậnmắtchứngkiếnsựtuẫntiếtcủacáctínđồ-nhữngnạnnhâncủahắn,cũngchính là nhữngngười đã từng cưumanghắn.Khilonđãkhông cưỡngnổinhữngsựtỉnhthứcnộitâmvàcôngkhaiđứngralênánNêrôlàkẻchủmưuđốtcháythànhphố.TrởthànhtínđồThiênchúagiáochânchính.Đếnkhichịucựchình,lãoKhilonvẫnkhăngkhăngkhôngchịurútlờibuộctội,đếnnỗikẻthùphảirútlưỡilãovàgiếtlãotrênđấutrường.Sựchuyểnbiếncủanhân vật có vẻ nghịch lý nhưng hoàn toàn lôgich và chân thực, nhân vậtKhilonđãđểlạitronglòngngườiđọcnhữngấntượngkhóquên.

CònsựbiếnchuyểncủaVinixiusthìphứctạpvàgiankhổhơnnhiều,trảiquabiếtbaogiaiđoạnnhậnthức,dùđộnglựcchínhcủanólàtìnhyêuvôbờbếnđốivớinàngLigia.Từmộtchàngquýtộcconnhàgiàucó,hamlạcthú,vôlươngtâm,nghiệtngãvớinôlệ.Vinixiusđãlộtxácbaolầnđểnhậnthứcđượcgiáo thuyếtcủađạoThiênchúa,mộtgiáo thuyếthoàn toànxa lạvớimôi trườngsốngvàđịavịxãhộicùngbảnchấtcủachàng.Sienkievichđãthànhcôngtrongviệcdiễntảcuộclộtxáctinhthầnđó.

Ngaycảnhữngnhânvậtphụcũnghiệnlênrõnétvớibềdàytâmlý-xãhộiđầyđủdướingòibútcủa tácgiả.Nhữngtrangmiêu tảcảnhsinhhoạt,những đám rước, những tiệc rượu, cảnh tàn sát giáo dân…Vô cùng sốngđộng,chân thực,giàumàusắcmàkhôngchútkhoa trương,mangđếncho

ngườiđọckhôngkhíxãhộiLaMãhồiđầuCôngnguyên.

*

*****

Vớinhữnggiá trị tư tưởngvàgiá trịnghệthuật lớnlao,ngaytừkhirađời,Quovadisđãđượchoannghênhnhiệtliệt.Tácphẩmđãgâynênnhữngchấnđộngmạnh trong giới văn học nghệ thuật thế giới.Quovadisnhanhchóngđượcdịchranhiềuthứtiếng.Từlúcsinhthời,tácgiảđãnhậnđượcbảndịchQuovadisbằng các tiếngAnh, Pháp,Đức, TâyBanNha, Italia,Nga,ThụyĐiển,ĐanMạch,HàLan,TiệpKhắc,Hunggari,BồĐàoNha,HyLạp,Acmênia,PhầnLan,Lítva,NhậtvàẢRập.Chođếnnay,Quovadisđãđượcdịchra trênbốnmươi thứ tiếngkhácnhau.Tácphẩmcũngrấtnhiềulầnđượcđưalênsânkhấuvàmànảnhngaytừnhữngnămxaxưanhất,đồngthờinócũngtrởthànhđềtàicủakhôngítcôngtrìnhkhảocứu,khôngnhữngchỉởBaLanmàtrênphạmvithếgiới.

ChuyểnđạtlờivăncủaH.Sienkievichđếnbạnđọclàmộtkhókhănlớnđốivớingườidịch,đặcbiệtlàtrongtrườnghợpQuovadis,bởilẽtiểuthuyếtđềcậpđếnmộtthờiđại,mộtnềnvănhóaxaxưacónhiềukhácbiệtvớibạnđọcViệtNamngàynay.Đểphầnnàohỗtrợchobạnđọctrongviệctìmhiểutácphẩm,chúngtôicósoạnthêmphầnchúthích(bốtríởcuốitậpII)đềcậpđếnmộtsốtênngườivàđịadanhcótrongtácphẩmnhưngkhôngphổbiếnlắmởta.Chúngtôihyvọngrằng,mặcdùcónhữngkhiếmkhuyếtvàhạnchếkhótránhkhỏi,bảndịchQuovadistừnguyênbảntiếngBaLansẽlàmộtdịpđểbạnđọc tiếpxúcvớiHenrykSienkievich,mộtnhàvănkiệtxuất,ngườiđạidiệnxứngđángchonềnvănhọccổđiểnrấtphongphúcủadântộcBaLan

HàNội,ngày9thángnăm1985

NGUYỄNHỮUDŨNG

Tập1

CHƯƠNG1

Petroniusthứcgiấcvàolúcgầngiữatrưavànhưthườnglệ,mệtmỏivô

cùng.Hômqua,ôngấydựyếntiệcởnhàNêrô[3]

,bữatiệckéodàimãitậnkhuya.Từmột lúcnàođấy, sứckhỏecủaôngbắtđầusuysụp.Chínhôngbảorằng,buổisángkhitỉnhgiấcôngcảmthấynhưbịliệtcảngườivàkhôngsaotậptrungtưtưởngnổi.Songviệctắmsángcũngxoabópkỹlưỡngtoànthândocácnôlệ thànhthạocôngviệcnàylàmđãthúcnhanhdầnsựtuầnhoàndòngmáubiếngnháccủaông,đánhthứccơthểôngkhiếnnóhồitỉnhlại,trảlạichoôngsứclựcvàđếnkhibướcrakhỏigiancuốicùngcủaphòngtắm-elaeo!hesium - thì trôngôngdườngnhưvừamớiđượchồi sinh,vớicặpmắt long lanhánhhàihướcvàniềmvui, trẻhẳn lại, tràn trề sinh lực,trangnhãkhôngaibì.NgaycảđếnchàngOthocũngkhôngthểsánhcùng

ông,quảđúnglàcáitênngườitavẫngọiông:arbiterelegantiarum[4]

.

Hiếmkhiông lui tớicácnhà tắmcôngcộng, trừkhicónhàhùngbiệnnàođógâynênsựkinhngạcvàđượcngườitađồnđạikhắpthànhphố,hoặccónhữngcuộcđấuđặcbiệt hấpdẫn trongcác trường thiếu sinhquân.Vảchăng,trongkhudinhthựcủaôngcũngcócácphòngtắmriêngđượcchínhXeler-ngườicộngsựnổitiếngcủaXeverux-mởrộng,xâythêmvàbàitrítuyệt vời đến nỗi chính Nerô cũng phải thừa nhận là chúng hơn hẳn cácphòngtắmcủahoàngđế,dẫucácphòngtắmcủahoàngđếrộnghơnvàxahoakhônsánh.

Vậylà,saubữayếnđêmqua,-trongđó,quángánngẩmvớinhữngtròhềcủaVatynius,ôngđãcùngvớiNerô,LukanvàXenexionthamdựcuộcphiếmluận:Đànbàcólinhhồnhaykhông?-ôngdậymuộnvàđitắmnhưthườnglệ.Haitênnôlệchuyênphụcvụviệctắm,ngườilựclưỡng,đặtônglênchiếcbànbằnggỗtrắcbáphủlụaAiCậptrắngnhưtuyết,rồinhúngtayvàodầuthơmbắtđầuxoakhắpthânhìnhcónhữngđườngnétrấtđẹpđẽcủaông,cònôngnằmnhắmmắtchờchosứcnóngcủadầulaconicumcùnghơiấmbàntaychúngthấmvàongườixuađisựmệtmỏi.

Mộtlátsau,ôngcấttiếngvàmởmắtra;ôngbắtđầuhỏihanvềthờitiết,sauđóvềmấyviênngọcchạmmàlãothợkimhoànIdomenđãhứalàhômnaysẽgửitớichoôngxem…Thìra,trờirấtđẹpvớigiónhẹtừnúiAnbanthổitới,cònsốngọcchạmthìvẫnchưađượcmangđến.Petroniusnhắmmắt

lạivàralệnhchuyểnôngsangphòngấm[5]

.Vừalúcđó,từsaubứctrướngche,viênxướngdanhlóvàobáotinchàngMarkuxVinixiustrẻtuổivừatừTiểuÁtrởvềxinvàothămông.

Petroniustruyềnchomờikháchvàophòngấmrồitựmìnhbướcsangđó.Vinixius làcon traicủachịông,ngườimànhiềunămvề trướcđãkếthôncùngMarekVinixius,cựuchấpchínhquantừthờiTyberius.HiệngiờchàngđangphụcvụdướitrướngtướngquânKorbulonchốnglạiquânParlơ,vàsaukhichiếntranhkếtthúcchàngvừatrởvềthànhphố.Đốivớichàngbêncạnhtìnhthângắnbó,Petroniusvốncómộtsựmềmyếu,vìMarkuxlàmộtchàngthanh niên xinh đẹp và lực lưỡng, đồng thời, trong sự hư đốn của mìnhchàngvẫngiữđượcmộtmứcđộmỹmiềunhấtđịnh,điềumàôngPetroniusđánhgiácaohơncả.

-XinkínhchúcsứckhỏecậuPetronius, -chàng traivừanóivừabướcnhữngbướcmềmmạivàophòngấm,-Cầutấtcảcácthầnlinhbanphướclànhchocậu,nhất làAxklepiosvàKipryđa,vìdướisựchechởcủahaivịthầnđóthìkhôngthểcósựrủironàoxảyđếnvớicậu.

-Chàomừnganh tạiRôma,cầuchoanhđượchưởngsựnghỉngơidịungọtsaubuổichiếnchinh-Petroniusvừađápvừaluồntayratừgiữanhữngnếp gấp của thứ vải karbax mềmmại mà ông quấn quanh người - thế ởArmeniacóchuyệngìmớikhông?LúctiêudaoởchâuÁanhcóghéthămBityniachứ?

Hồi trướcPetronius là tổngđốcBitynia,ôngđãcai trịxứấymộtcáchmềmdẻovàcôngminh.Điềuđómâuthuẫnmộtcáchkỳlạvớitínhcáchcủaconngườivốnnổitiếnglàẻolảvàđammêlạcthúnày.Vìvậy,ôngthườngthíchnhắcđếnthờikỳấy,nólàbằngchứngchứngtỏôngcóthểlàmđượcgìvàbiếtlàmgìnếunhưôngmuốn.

-CháuđãcódịptớiHeraklea-Vinixiusđáp-NgàiKorbulonpháicháuđếnđấyvớilệnhđòiviệnbinh.

-Ôi!Heraklea!Ởxứđócậucóquenmột thiếunữquêởKolkhiđa,vìnàngcậusẵnsànghiếndâng tất cảcácả lydịchồngởđây,kểcảPoppêanữa!Songđólàchuyệnxưarồi.Tốtnhấtanhhãynóixemcóchuyệngìmớimẻởvùngbiêngiới vớibọnParlơhaykhông?Quả tình cậu cũngđãquángáncáixứVologeđa,cảTyryđalaTygranex,lẫncáilũmanrợ,màcứnhưanhchàngArunaluxkhẳngđịnh thì tạigia chúngvẫnchuyênmônbòbốnchi,chỉtrướcmặtchúngtamớilàmravẻconngườimàthôi.Songbâygiờở

Rômangườitalạihaynóinhiềutớichúng,cólẽvìnóivềchuyệnkhácthìkhôngđượcantoàn.

-Cuộcchiếntranhnàyđangởtìnhthếtồitệ,vàgiánhưkhôngcóngàiKorbulonthìrấtcóthểnóđãbiếnthànhmộtcuộcthảmbại.

-Korbulon!Đóquảlàmộtchiếnthần,mộtthầnMarxhiểnhiện,mộtthủlĩnhvĩđạivừacuồngnhiệtvừachínhtrực,vừanguxuẩn.Cậuthíchôngta,ítnhấtthìcũnglàvìNerôsợôngta.

-NgàiKorbulonđâuphảilàkẻnguxuẩn.

-Cóthểlàanhcólý,songthựcrachuyệnđócũngchẳngcóýnghĩagì.Sựnguxuẩn,nóinhưPyron,hoàntoànkhôngtồitệhơnvàcũngchẳngkhácgìsựthôngthái.

Vinixiusbắtđầukểvềcuộcchiếntranh,songPetroniusđãcụpmimắtxuống;nhìnthấyvẻmặtmệtmỏivàhơitọpđicủaông,chàngtrailiềnthayđổicâuchuyệnvàbắtđầuâncầnhỏithămsứckhỏecủaông.Petroniuslạimởmắtra.

Sứckhỏe!…Không,ôngkhôngcảmthấymìnhkhỏechútnào.ÔngchưasuysụpđếnmứcnhưchàngtrẻtuổiXixena,ngườibịmấtcảmgiácđếnnỗi,buổisángkhiđượcngườitamangtớinhàtắm,đãhỏi:“Cóphảitađangngồihaykhôngnhỉ?”.Songôngkhôngkhỏe,VinixiuscầucácthầnAxklepioxvàKipryđaphùhộchoôngsongchínhông,Petronius,lạikhôngtinAxklepiox.KhôngaibiếtcáigãAxklepioxấylàconcủabànào,củaArxinoehaycủaKoroniđa;màkhiđếnmẹđẻcònchưachắc làai thìcònnóigì tớichacơchứ.Vảchăngthờinay,ailàkẻcòndámđoanchắc,dùlàchađẻcủamìnhthật!

Nghĩtớiđây,Petroniusbậtcườinóitiếp:

-Thựcra,hainămtrước,cậucũngcógửitớiEpiđaurơbiếubatáchimsáocònsốngvàmộtcáicúpbằngvàngnhưnganhcóbiếtvìsaokhông?Cậutựnhủrằng:cóíchthìkhôngcóích,nhưngcũngchẳngcóhạigì.Sởdĩtrênđời người ta vẫn đang hiến dâng lễ vật cho các thần chẳng qua là vìmọingườiđềunghĩnhưcậumàthôi.Tấtcảmọingười.CólẽchỉtrừbọnđánhlathuêchokháchbộhànhởPortaCapena.NgoàiAxkleppiox,cậucũngtừng

chạmtránvớibọnaxklepiađ[6]

vìhồinămngoáicậubịbỏngdaqualoa,bọnchúng bèn làm lễ trừ độc cho cậu. Cậu cũng biết thừa rằng chúng nó là

phườnglừađảo,songcậutựnhủ:thìchuyệnđócóhạigìchotađâucơchứ?

Thếgiớinàytồntạitrênsựlườnggạt,còncuộcsốngchỉlàảogiácmàthôi.Linhhồncũnglàmộtảogiác.Cóđiềucầnphảicóđủtríthôngminhđểbiếtphânbiệtgiữaảogiácsướngvàảogiáckhổ.Tronghệ thốngsưởiấmcủacậu,cậuchođốtgỗbáhươngcórắcthêmlongdiênhương,vìtrongcuộcsốngcậuưahươngthơmhơnmùixúuế.CònnếunóivềnữthầnKipryđamàanhđãgiới thiệuthìcậucũngđã từngđượcnếmsựchechởcủanàngđếnnỗiphảibịchíchmáuởchânphải.Songnóichocôngbằng,đóquảlàmộtvịnữthầntốtbụng.Cậuđồrằngchónghaychầythìcảanhnữacũngsẽdângbồcâutrắnglênbànthờcủanàngmàthôi.

-Quảcóvậy, -Vinixiusđáp-Nhữngmũi têncủabọnParlơkhônghềchạmđượctớidacháu,vậymàcháulạibịtrúngmũitênnhỏxíucủathầnáitình Amor, một cách hết sức bất ngờ, vì chỉ cách cổng thành có vài

xtađion[7]

màthôi.

-ThềcócácđầugốitrắngphaucủacácnữthầnKharyta!Lúcnàorỗirãianhphảikểchocậunghechuyệnấynhé.

- Cháu tới đây chính là để khẩn cầu lời khuyên bảo của cậu. - chàngMarkuxđáp.

Chínhvào lúcđó,đámnô lệchuyênsửasang râu tócbướcvàovàbắtđầubậnrộnchungquanhPetroniuscònchàngMarkuxcũngtrútbỏáotunienbướcvàobồnnướcấm,bởiôngPetroniusmờichàngcùngtắm.

-À,cậucũngchưahỏixemanhcóđượcđáptìnhhaychăng?-Petroniusvừanóivừangắmnghía thânhình trẻ trungnhưđược tạcbằngcẩm thạchcủaVinixius.-GiámàLizypđượctrôngthấyanhthìchắchẳngiờđâyanhđã làmđẹp chocửangọmôndẫnvàocungđiệnPalatyndướidạng tượngchàngHerkulexlúcđangcònởtuổithanhxuânrồiđấy.

Tươi cười vì hài lòng, chàng trai bắt đầu vừa dìm ngập người xuốngnướcvừa ténướcấm lênbứcphùđiêuchạmhìnhnữ thầnHêra, lúcnàngđangcầuxinThầnMộnghãyrungủZeux.ÔngPetroniusnhìnchàngbằngánhmắthàilòngcủamộtnghệsĩ.

Khi chàngđã tắmxongvà để cho đámnô lệ chuyên sửa sang râu tócphụcdịchthìngườinôlệxướngđọcbướcvàovớimộtchiếchộpmàunâutrướcbụng,bêntrongcóvàicuộngiấy.

-Anhcómuốnnghekhông?-Petroniushỏi.

-Nếulàtácphẩmcủacậuthìcháurấtvuilòng!-Vinixiusđáp-cònnếukhôngthìcháumuốnđượcchuyệntròhơn.Thờibâygiờbọnthisĩcứrìnhtómlấyngườitaởtừnggócphố.

- Chứ sao nữa!Không cómột nhà thờ nào, khôngmột nhà tắm côngcộng,mộtthưviệnhayhiệusáchnàomàkhiđingangqua,anhkhôngthấymộtgãthisĩđangmúamaynhưkhỉ.KhitừPhươngĐôngtớiđây,Agrypacứngỡbọnchúng làngườiđiên.Song thời thếbâygiờ là thếđấy.Hoàngthượnglàmthơ,vậylàtấtcảbàndânthiênhạđềuđitheovếtcủangười.Cóđiềukhôngđượcphéplàmthơhayhơnhoàngthượngmàthôi,vàchínhvìlýdođó,cậuhơilolắngchoLukan…Còncậu,cậuchỉviết tảnvăn,thứvănmàcậuchẳngmời aiphảinếm,kểcảbản thâncậunữa.Cáimà tênnô lệxướngđọcnàysắpđọclàcácbảnbổsungchúcthưcủaanhchàngFabryxiuxVeyentotộinghiệp.

-Saolại“tộinghiệp”ạ?

-BởivìngườitađãtruyềnchohắnphảisắmvaiÔđixêvàkhôngđượctrởvềvớigiađìnhchotớikhinàocólệnhmới.Đốivớihắn,thiênÔđixênàysẽ dễ chịu hơn nhiều so với chàng Ôđixê, vì vợ hắn không phải là nàngPenelop.Cólẽcậucũngchẳngcầnphảinóirõthêmvớianhlàngườitađãxửsựmộtcáchngungốc.Songởđâyngười tachỉcần tómbắt lấycáivỏngoàicủamọichuyệnmà thôi.Đây làmộtquyểnsáchkhá tầmthườngvàđángngánmàngườitachỉbắtđầusaymêđọckhitácgiảcủanóđãbịđầybiệt xứ. Bây giờ thì khắp tứ phía người ta đều gào lên: “Xcandala,Xcandala”.CũngrấtcóthểlàVeyentođãnghĩrađượcvàiđiềugìđấy,songriêngcậu,cậuhiểurõcáithànhphốnày,hiểurõcácvịquýtộclẫnđámđànbàcủachúngta,cậudámcamđoanvớianhrằng:tấtcảnhữngđiềuđóđềunhợt nhạt hơn thực tế rất nhiều. Giờ đây, theo cách riêng củamình,mỗingườiđềusụctìmtrongsáchđóbảnthânmìnhlẫnnỗiâulo,còntìmngườiquenkẻthuộcvớisựhứngkhởi.ỞhiệusáchcủaAvirunuxhiệnđangcómộttrămtênkýlụcsaolạiquyểnsáchnàytheolốiđọcchínhtảvàsựthànhcôngcóthểnóilàcầmchắc.

-Trongấykhôngcóchuyệngìvềcậuà?

-Cóchứ,nhưngtácgiảđãbắnchệchđíchvìthựcracậuvừatồitệhơnlạivừaítnôngcạnhơnlàymôtả.Anhthấyđấy,ởchốnnày,đãtừlâulắmrồi,chúngtađãđánhmấtđicảmgiácvềcáichínhđángvàcáikhôngchính

đángmànói thựctìnhthìcậucũngchorằngchẳnghềcósựkhácbiệtnàogiữahaithứđó,mặcdùcảXenekalẫnMozuniusvàTrazeasđềuvờvĩnhlàmnhưhọthấyđượcsựkhácnhauấy.Cậuthìsaocũngxong!ThềcóHeraklex,cậunghĩ thếnàonói thế!Cóđiều,cậuvẫncònhơnhọởchỗcậuvẫnhiểu

đượccáigìlàđẹpcáigìlàxấu,điềumà-nóithídụ-gãRâuĐỏ[8]

-chàngthisĩ,ngườiđánhxeđua,casĩ,vũcôngkiêmkịchsĩcủachúngta-khônghềbiết.

-CháuvẫnthấytộinghiệpchoFabryxius.Anhấyvốnlàmộtngườibạntốtbụng.

-Chínhlòngtựtônđãlàmhạianhta.Aicũngnghingờanhta,chẳngaihiểu thật rõ,songchínhanhta lạikhôngkìmgiữnổivà tự thổ lộchomọingườixungquanhvớivẻbíbímậtmật.AnhđãbiếtchuyệnRufinuxchưa?

-Chưaạ.

-Thếthìsangphòngmáttacùngngồimátvàcậusẽkểanhnghechuyệnấy.

Họbướcsangphòngmát,ởgiữaphòngcóvòiphunnướcphunramộtthứnướcmàuhồngnhạt tỏamùihươnghoađồngthảo.Ởđó,họngồimáttrongnhữnghõmtườngtrảilụa.Mộtgiâyimlặngbaotrùm,VinixiustrầmngâmngắmphotượngthầnĐồngNộimàunâuđangghìchặtthânhìnhmộtnàngtiênnữ,môithèmkháttìmgặpmôinàng,lúcsauchàngcấttiếng:

-Taynàycólý.Đâyquảlàđiềutuyệtdiệunhấttrongđời.

-Cũnggầnđúngnhưthế.Songtrừđiềuđóraanhcònyêuthíchchuyệnchiếnchinh,điềumàcậukhôngthích,vìsốngtronglềutrại,móngtaycứbịgãyvụn ra vàmất hết sắchồng.Nói cho cùng,mỗi người đều có thúvuiriêng. Gã Râu Đỏ thích ca hát và mê nhất tiếng hát của chính gã; lãoXcauruxthìyêucáiđộcbìnhKoryntơ,đêmđêmđượcđặtcạnhgiườnglãovàđượclãohônhítmỗikhikhôngngủđược.Lãođãhônđếncùncảmiệngbìnhrồiđấy.À,hãynóichocậubiết,anhcóhaylàmthơkhông?

-Khôngạ,cháuchưabaogiờđặttrọnmộtbàilụcphách.

-Anhcũngkhôngbiếtchơiđànluýtvàkhônghátchứ?

-Khôngạ?

-Cũngkhôngđuangựa?

-HồicònởAntiokhiacháucũngcóđuanhưngkhôngmấythànhcông.

-Thế thìcậucó thểyên tâmvềanh.Thếở trườngđuaanh thuộcpháinào?

-PháiXanhlụcạ.

-Vậythìcậuhoàntoànyêntâm.Thêmnữa,mặcdùcũngcótàisảnlớnsonganhvẫnchưagiầubằngPalaxhayXeneka.Vìanhthấyđấy,ởchốnnàybâygiờ,làmthơ,cahát,chơiđànluýt,ngâmxướnghayđuatàiởhýtrườngđềutốtcả,nhưngantoànhơnlàđừnglàmthơ,đừngcahát,đừngchơiđànvàđừngđuổinhauởhýtrường.Vàtốtnhấtlàbiếttánthưởngkhigãrâuđỏthithốcácchuyệnđó.Anhlàmộtđứabéxinhxẻo,nêncóthểbịmộtmốiđedọa là Poppea phải lòng anh. Song ả ta đã quá đủ kinh nghiệmđể có thểkhôngbịdínhvàochuyệnđó.Côảđãxàiquáđủtìnhyêuvớihaiđứcôngchồngđầutiênrồi,cònvớiôngchồngthứbanàythìảtacầnthứkháckia.Anhbiếtkhông,chođếnbâygiờ,gãOthovẫncònsaycôảđếnphátđiênlên.YlangthangtrênnhữngphiếnđáởTâyBanNha,thởdàithườnthượt,quêntiệtcảnhữngthóiquenngàyxưavàthôichămlobảnthânđếnnỗimỗingàyychỉcầncóbagiờđồnghồđểsửasangđầutócmàthôi!Aicóthểngờđượcchuyệnấy,nhấtlàđốivớiOtho.

-Cháuhiểuy-Vinixiusđáp-nhưnggiáởđịavịythìcháusẽlàmmộtviệckháckia.

-Việcgì?

-Thànhlậpnhữngđộiquântrungthànhtừđámdânsơncướcvùngđó.DânIbervốnlànhữngchiếnsĩquảcảm.

-Ôi,Vinixius!Vinixius!Suýtnữathìcậubuộtmiệngnóirằnganhkhôngcó khả năng làmviệc đó.Anh có biết vì sao không?Những việc như thếngườitachỉlàmmàkhôngnói,dùlànóicóđiềukiệnđichăngnữa.Cứnhưcậuthìởvàođịavịcủay,cậusẽcườivàomũicảPoppealẫnRâuĐỏ,vàcậucũngsẽthànhlậpriêngchomìnhnhữngđạoquânngườiIber,nhưngkhôngphảiđànôngmàđànbà.Cùnglắm,cậusẽviếtnhữngbàiđoảnthi,nhưngsẽchẳngđọcchomộtainghenhưanhchàngRufinuxđángthươngnọ.

-Cậuhứalàkểchocháunghechuyệnanhtamà?

-Sangbuồngxứcdầuthơmcậusẽkểanhnghe.

SongởbuồngxứcdầusựchúýcủachàngVinixiuslạichuyểnsangmộtđốitượngkhác,cụthểlàcácnữtỳtuyệtđẹpđangchờhọ.Haitrongsốấy,haithiếunữdađentrônggiốnghệtnhữngphotượngtuyệtvờibằnggỗmunbắtđầuxoalênngườihọcácloạidầuAicậpthơmdịu;nhữngthiếunữkhác,nhữngcôgáiFrygiagiỏichảitóc,cầmlượcvànhữngtấmgươngbằngthépđánh bóng trong những vòng taymềmmại nhưmình rắn của họ; còn haithiếunữHyLạpquêởđảoKox, trônghệtnhưhainàngtiênnữ,hainô tỳchuyênsửasangquầnáochochủthìđangchờđợigiâyphútđượcsửasangnếpgấptrênnhữngchiếcáodàitogachohọ.

-ThềcóZeux-Thầnthumây:-MarkuxVinixiusthốtlên-Bộsưutậpcủacậumớituyệtlàmsao!

-Cậuchuộngchấtlượnghơnsốlượng-ôngPetroniusđáp-ToànbộgianôcủacậutạiRomachưatớibốnmươiđầu,vàcậuđồrằng,cólẽbọngiànhàgiàumớiphấtcòncónhiềungườiphụcdịchhơncậu.

-CảđếnRâuĐỏcũngkhôngcóđượcnhữngtấmthânngàngọchơnthếnày-Vinixiusvừanóivừaphậpphồnghaicánhmũi.

ÔngPetroniusliềnđápvớivẻsuồngsãbạnbè:

- Anh là người ruột thịt với tôi, còn tôi thì vừa không vô dụng nhưBaxxux,vừakhôngquácầukỳnhưAuluxPlauxius.

Vừanghethấycáitênsau,trongchốclátVinixiusquênđicácthiếunữđảoKox,chàngsôinổihỏi:

-SaotựnhiêncậulạinghĩtớiAuluxPlauxius?Cậubiếtkhông,saukhibị dập thương cánh tay ở ngay sát thành phố, cháu đã lưu lại nhà ông ấymườimấyngày liền.ÔngPlauxius tìnhcờcómặtđúngvào lúcxảy ra tainạn,vàkhitrôngthấycháuquáđauđớnôngấybènmangcháuvềnhà;tạiđó,một tênnô lệ là thầy thuốcMerionđãchữa lànhvết thươngchocháu.Chínhcháuđịnhthưalạivớicậuchuyệnấy.

-Vìsaovậy?ChẳnglẽtìnhcờanhlạiphảilòngbàPomponiahaysao?Nếuvậythìcậuthậtbuồnchoanh:Bàtachẳngcòntrẻtrunggìnữamàlạilàngười đức hạnh. Cậu không thể tưởng tượng ramột chuyện quan hệ nàođángbuồnhơnthếnữa!Brrr!

-KhôngphảilàbàPomponiađâu,ơhơ!-Vinixíunói.

-Thếthìphảilòngai?

-Giánhưcháubiếtđượcphảilòngai!Thậmchíđếntênnàngcháucònchưabiết rõ:Ligia hayKalina?Ở trongnhàngười ta coi nàng làLigia vìnànglàngườithuộcdântộcLigi,songnàngcòncómộtcáitênmandãnữalàKalina.NhàPlanxiusquảthậtlàmộtgiađìnhkỳlạ.Nhàthìđôngngườimàcứlặngnhưtờ.Suốtmườimấyngàytrờicháuđâucóbiếtlàởđócómộtnàngtiênnữ.Mãichotớimộtsớmmaikiacháumớitrôngthấynàngđangtắmởvòinướcphuntrongvườn.VàcháuxinthềtrênnhữngđámbọtnướcđãsinhranữthầnAfrodiarằngánhbìnhminhđãxuyênquasuốt thân thểnàng.Cháucứngỡ rằngkhimặt trời lên,nàng sẽ tanbiến rahòavàoánhsángnhưbuổirạngđôngtrảirộngnơikia.Kểtừlúcấycháuchỉđượctrôngthấynàngthêmhailầnnữavàcũngtừlúcấy,cháukhôngcònbiếtthếnàolàsựyêntĩnh,khôngcónbiếtđếnnỗikhátvọngnàokhác,cháumuốnbiếtđếnnhữnggìmàđôthànhcóthểchocháu,cháukhôngcònthiếtđànbà,khôngmàngvàngbạc,khôngthíchđồngthauKoryntơcùnghổphách,chẳnghamngọc trai, rượunhohayyến tiệc, cháuchỉkhát khaomỗimìnhLigia.Xinthưathậtcùngcậu,thưaPetronius,cháutươngtưnàngnhưThầnMộngđượcchạm trên bức phù điêu đặt trong phòng ấm của cậu kia, tương tư nàngPaxytea,suốtngàyđêmcháuchỉmơtưởngđếnnàngthôi.

-Nếucôtalànôtỳthìanhhãymualạiđi

-Nàngđâucóphảilànôtỳ.

- Vậy thì nàng là ai? Nô tỳ đã được giải phóng[9]

của ông Plauxiuschăng?

-Nàngchưabaogiờlànôtỳ,vậysaolạicóthểlànôtỳgiảiphóngđược.

-Thếnghĩalàgì?

-Cháucũngkhôngrõnữa:Nànglàcôngchúahaythứgìtươngtựnhưthế.

-Anhlàmcậuđâmtòmòrồiđấy,Vinixiusạ!

-Nếucậuvuilòngnghecháukểthìxinlàmthỏamãnsựtòmòcủacậungay bây giờ. Câu chuyện cũng không dài lắm. Có thể cậu có quen biết

Vannius,vuacủadânXveb,ngườimàsaukhibịđuổikhỏiquêhươngđãlưutrúmộtthờigiandàitạiRomađây,thậmchíôngcòntrởlênnổitiếngvìgặpmaymắn trongcờbạcvàgiỏiđuangựanữa.VềsauhoàngđếDruxux lạiđưaôngtrởlạingaivàng.Vốnlàngườigiỏigiang,banđầuVanniustrịvìrấtgiỏi vàđã chiến tranh thắng lợi, nhưngvề sauông tabắt đầubóc lộtmộtcáchquáđángkhôngchỉnhữngvịlánggiềngcủamìnhmàthậmchícảdânXvebnữa.ThếlàVangiocùngSilo,haiđứacháugọiôngtabằngcậu,concủaVibilius,quốcvươngHermanđurliềnquyếtđịnhbắtôngtaphảiquayvềRomađể…tìmhạnhphúctrongcờbạc.

-Cậucònnhớ,đólàvàothờiKlauđiuscáchđâychưalâu.

-Vâng!Thếlàchiếntranhnổra.VanniusbèncầuviệnquânJazyg,cònmấyđứacháuyêuquýcủaôngtathìlạicầuviệnngườiLigi.BọnnàyđánhhơithấycủacảicủaVanniusvàbịlôicuốnbởihyvọngđượccướpbóc,liềnkéotớiđôngvôkể,khiếnchochínhhoàngđếKlauđiusbắtđầulongạichosựyênổncủavùngbiêngiới.Tuykhôngmuốndínhdángvàocuộcchiếntranhmanrợ,songhoàngđếcũngviếtthưchoAteliusHixter,ngườithốnglĩnhchiếnđoànThượngĐunai, lệnhchoông taphảiđểmắtđếndiễnbiếncủacuộcchiến tranhnàyvàđừngđểchongười ta làmxáođộngsự thanhbìnhcủachúng ta.HixterbènđòidânLigiphảicamkếtkhôngđượcvượtqua biên giới, bọn này không những chấp thuận điều kiện ấymà còn gửingườilàmcontin,trongsốđócócảvợvàcongáicủathủlĩnhcủachúng…Cậucũngbiếtđấy,khiratrậndânmandithườngmangtheocảvợcon…VànàngLigiacủacháuchínhlàcongáiviênthủlĩnhnọ.

-Làmsaoanhbiếtđượctấtcảnhữngchuyệnđó?

- Chính Aulux Plauxius kể cho cháu nghe. Hồi ấy quả tình dân Ligikhôngvượtquabiêngiới,songbọnmandithườngkéotớivàrútđinhanhnhưbão tố, vàdânLigi, vớinhữngcặp sừngbò tót trênđầu cũngbiếnđinhanhnhưthế.ChúngđãđánhtantácquânXvebcủaVanniuscùnglũngườiJazyg,nhưngvuacủachúngbịtửtrận,thếlàchúngrútlui,mangtheonhữngcủacảivừacướpđược,đểlạiđámcontintrongtaycủaHixter.Chẳngbaolâusau,ngườimẹchết,cònđứabéthìHixtercũngkhôngbiếtlàmgìvớinó,bèngửiđếnchoPomponius,hồiấylàthốngđốccảvùngGermania.Saukhikết thúcchiến tranhvớingườiKat.PomponiusquayvềRomavànhưcậubiếtđấy,ôngtađượcKlauđiusbancholễkhảihoàn.Khiấy,côbéđitheosaucỗxengườichiếnthắng.Nhưngsaukhinghilễđãkếtthúc,vìkhôngthểđốixửvớicon tinnhưvới tùbinh,hơnnữachínhPomponiuscũngkhôngbiếtnênlàmgìvớicôbé,nênrốtcuộcôngtađãđưacôbéchoemgáilàbà

PomponiaGrexyna,vợcủaPlauxius.Trongngôinhàấy,nơimàtấtthảymọithứ-kểtừcácôngchủchođếngàvịttrongchuồng-đềuđứchạnh,côbélớn lên thànhmột nàng thụcnữ,mà thanôi, cũngđứchạnhnhư chínhbàGrexynavàxinhđẹptuyệttrần,đếnnỗiởbêncạnhnàngthìngaycảPoppeacũngchỉgiốngnhưmộttráivảimùathuđặtbênmộtquảtáoHexperiamàthôi.

-Thếrồisaonữa?

-Vàcháuxinnhắclại,kểtừlúctrôngthấynhữngtiasángmặttrờixuyênsuốtquangườinàngbênđàiphunnước,thìcháulậptứcyêunàngsayđắm.

-Thếnghĩalànàngtrongsuốtnhưmộtchiếcbóngđènhaynhưmộtchúcátríchnonchăng?

-Xincậuđừngđùanữa.Petronius.Cònnếunhưsựthoảimáicủacháukhinóivềnỗikhátkhaocủamìnhkhiếncậuhiểulầm,thìxincậuhãyhiểucho rằng nhiều khi những chiếc áo dài sặc sỡ thường giấu che những vếtthươngsâu.Cháucũngxinthưavớicậurằng,lúctừchâuÁquayvề,cháucóngủmột đêm ở đền thờ thầnMopxux để xin báomộng. Trong giấc mơ,chính thầnMopxuxhiệnravàbảocháurằng, trongđờicháusẽcómộtsựbiếnđổilớnlaodotìnhyêugâynên.

-CậutừngnghePliniusnóirằngôngtakhôngtinthầnthánhnhưnglạitinvàomộngmị,vàrấtcóthểlàôngtacólý.Nhữnglờibôngđùacủacậucũng không cản trở chuyện đôi khi cậu nghĩ rằng chỉ có duy nhấtmột vịthần,vĩnhhằng,đầysángtạo,quyềnlựcvôbiên-đólàVenuxGenitrix.Mộtmìnhnữthầnthâutómcảlinhhồnlẫnthểxáccùngmọivật.Eroxđãđưathếgiới rakhỏicảnhhỗnmang.Thần làmchuyệnđó tốthaykhông làchuyệnkhác,nhưngnếuquảcóthểthìchúngtaphảithừanhậnsựhùngmạnhcủathần,mặcdùchúngtahoàntoàncóthểkhôngcầunguyệnchosựhùngmạnhấy.

-ÔicậuPetronius!Trênđờinàytìmramộtthứtriếthọccòndễhơnlàcầuđượcmộtlờikhuyêntốt.

-Thìanhhãynóicậungheanhcầngìnào?

-CháumuốncóđượcLigia.Cháumuốnnhữngcánhtayđangômkhôngkhícủacháusẽđượcômnàngvàghìchặtnàngvàongực.Cháumuốnđượcthởhíthơithởcủanàng.Giánhưnànglànôlệ, thìđểcóđượcnàng,cháusẵnsàngđổichoôngAuluxmộttrămthiếunữchânbôivôitrắngradấulà

họbịmangbánlầnđầutiên.CháumuốncónàngtrongnhàcháuchotớikhiđầucháubạctrắngnhưđỉnhXoractetrongmùađông.

- Nàng tuy không phải là nô lệ nhưng vẫn thuộc đám gia nhân củaPlauxius,vàvì rằngnàng làmộtđứa trẻbịbỏrơinêncó thểxemnhưgianhân.Plauxiuscóthểnhườnglạichoanhnếunhưôngtamuốn.

-ThếthìcólẽcậuchưabiếttínhbàPomponiaGrexyna.Màthựcracảhaiôngbàđềugắnbóvớinàngnhưđứaconrứtruộtđẻravậy.

-BàPomponiathìcậubiết.Quảlàmộtbiểutượngcủatangtóc.GiábàtakhôngphảivợôngAuluxthìcóthểthuêbàtalàmngườikhócmướnđượcđấy.TừsaukhiJuliachếtbàtavẫnchưatrútbỏtấmáokhoácđenvàđạithểnombà ta cứnhưmộthồnmachưa siêu tịnhvậy.Thêmvàođó,bà ta lạichínhchuyênchỉcómỗimộtchồng,nêngiữađámphunhânlidịbốnnămbậncủachúngta,bàtaquảlàmộtchimphượnghoàngFenikx.Mànày,anhcónghenóichimthầnFenikxlạiđangnằmổởThượngAiCập,điềumàtừtrướcđếnnay ítnhấtcũngphải tớinămtrămnămmớixảyramột lầnhaykhông?

-Ôi cậu bảo anh cái này vậy nhé,Marck của cậu! Cậu quen với ôngAuluxPlauxius,vàmặcdùphỉbánglốisốngcủacậu,ôngtavẫncómộtchỗmềmlòngđốivớicậu,thậmchícòntôntrọngcậuhơnnhữngkẻkhác,vìôngtabiết rằngchưabaogiờcậu làkẻ tonhótnhư:Đominius,Afer,TygeliushaycảđámbạnbècủaAhenobarbux.Khôngcốtỏracươngtrực,songcũngđã nhiều lần cậu caumặt trước những hành vi này khác củaNêrô, nhữnghànhvimàXenekavàBuruxchỉdámhehémắtnhìn.NếuanhchorằngcậucóthểyêucầuôngAuluxgiúpanhđiềugìthìcậurấtsẵnlòng.

-Cháunghĩrằngcậuhoàntoàncóthểlàmđược.Cậucóảnhhưởngđốivớiôngta,thêmnữatríóccậuchứabiếtbaophươngsáchnhiệmmầu.GiánhưcậucóthểxemxétquatìnhhìnhvànóichuyệnvớiôngPlauxius.

- Anh đánh giá quá cao ảnh hưởng và tính bông phèng của cậu đấy,nhưngnếuchỉcóthểthôithìcậusẽnóichuyệnvớiôngPlauxiuschừngnàogiađìnhôngtaquaytrởvềthànhphố.

-Họđãvềđượchaihômrồiạ.

-Vậythìtahãyđisangphòngăn,nơibữasángđangđợi,rồisauđó,khiđãlấythêmsứclực,chúngtasẽralệnhcángtớinhàôngPlauxius.

-Cậubaogiờcũngchiềucháu-Vinixiushoanhỉthốtlên-songlầnnàycólẽcháuphảichođặttượngcủacậuvàonơithờcácgiathầnnhàcháuđểcóthểdânglễvậtlêncậu-Ồ,mộtphotượngđẹpngangphotượngnàynày!

-Vừanóithếchàngvừaquayvềphíanhữngphotượngtranghoàngsuốtcả một mặt tường của căn phòng sực nức hương thơm và chỉ vào tượngPetroniusđượctạcdướihìnhthầnHermextaycầmphươngtrượngchàngnóithêm:

-ThềcóánhsángcủathầnHeliox!NếunhưAlekxanderthiênthầnmàgiốngđượcnhưcậuthìkhôngcógìphảingạcnhiênvớinàngHelenacả!

Trongtiếngkêuđócóbaonhiêuhàmýtántụngthìcũngcóbấynhiêuphần chân thành, vì mặc dù lớn tuổi và ít lực lưỡng hơn, song PetroniustrôngcònxinhđẹphơncảVinixius.PhụnữRomakhôngchỉ thánphụctrítuệmẫn tiệp và óc thẩmmĩ tinh tế của ông - điều khiến ông được gọi làngườiphânđịnhnhữngchuyệnhàohoaphongnhã-màcònngưỡngmộcảthânhìnhôngnữa.Ngaycả lúcnàyđâycũngcó thểnhận thấysựngưỡngmộấytrênnétmặtcácthiếunữđảoKoxđangxếpđặtcácnếpáotogachoông.TrongsốđócómộtnàngtênlàEunixethầmyêuông,nàngđangnhìnvàomắtôngvớivẻđắmsayvàkínhcẩn.

Songôngkhônghềđểýtớichuyệnấy,ôngmỉmcườivớiVinixius,vàthaychocâutrảlời,ôngứngkhẩuđọcchochàngnghemộtcâuchâmngôncủaXenekavềđànbà:

-Animalimpudens…etc…

Rồichoàngtayômvaichàngtraiôngđưachàngsangphòngăn.

HaithiếunữHiLạp,haithiếunữFrygiavàhaithiếunữdađencònlạitrongphòngxứcdầubắtđầuthudọncácthứdầuthơmkhác.Chínhlúcấy,từsaubứctường,đầucủađámnôlệchuyênphụcvụviệctắmlóvàovàcótiếng suỵt khẽ vang lên: Nghe tiếng gọi ấy, hai nữ tỳ Frygia, hai nữ tỳEtiopiacùngmộtnữtỳHiLạpliềnnhảycẫnglên,vàchỉtrongnháymắthọbiếnvàosaubứctườngche.Trongcácbuồngtắmbắtđầudiễnramộtcảnhphóngtúngvà trụy lạcmàviênnộigiámkhônghềngăncản,bởichínhgãcũngnhiềuphenthamgiavàonhữngtròphóngđãngtươngtự.ThựcraôngPetroniuscũngđoánrachuyệnđó,songvốnlàngườirộnglượngvàkhôngưaquởphạt,ôngchỉlàmngơ.

Trongphòngxứcđầuchỉ còn lạimìnhEunixe.Nàng lắngnghenhững

giọngnói,tiếngcườixadầnvềphíaphòngtắmhơirồinhấcchiếcghếđẩuhổpháchvàngàvoimàPetroniusvừangồilúcnãy,nàngthậntrọngtiếnđếngầnphotượngcủaông.Phòngxứcdầuthơmngậpánhnắngmặttrờicùngmuônánhhàoquangphảnchiếu từnhữngphiếnđácẩm thạchđủmàu látmặttường.Eunixeleolênghếvàkhivừacaongangtầmphotượng,nàngđộtngộtchoàngtayômvònglấynórồihấtlằntócvàngóngcủamìnhvềphíasaulưng,nàngáptấmthânhồnghàovàođácẩmthạchtrắngvàghìchặtmôinàngvàođôimôilạnhgiácủaôngPetronius.

CHƯƠNG2

Sau bữa ăn được gọi là bữa điểm tâmmà hai cậu cháu dùng vào lúcnhữngkẻphàmtụckhácđãănxongbữatrưatừlâu.Petroniusbảonênchợpmắtmộtlát.Theoông,hãycònquásớmđểđithămviếng.Quảtìnhcũngcónhữngkẻđithămngườiquenngaytừlúcmặttrờimọc,màlạicòncoiđólàphongtụccổcủaLaMã,nhưngôngPetroniusthìcoiđólàmộttậptụcdãman.Banchiều làđúng lúcnhất, songcũngkhôngđượcsớmhơn lúcmặttrời ngả về phía đền thờ thần Jupiter trên Kapitôl và bắt đầu chiếu xiênxuốngForum.Vềmùathu,thườnghãycònkhánóngnực,vàngườitathíchngủsaukhiăncơm.Vàolúcấy,quảthậtlàdễchịuđượclắngnghetiếnglaoxaocủavòinướcphuntrongchínhsảnhthôngthiên,rồikhibướcmộtnghìnbướcbắtbuộc,đượcchợpmắttrongánhsángmàuđỏmọcquatấmchemàutíađãhạxuốnglưngchúng.

Vinixiusthừanhậnlàôngnóicólývàhọvừabắtđầudạobướcvừatraođổimột cách phóng túng về những chuyện ở cung điện Palalyn và trongthànhphốcóphađôichúttriếtlývềcuộcđời.RồiPetroniussangphòngngủ,song ông chỉ chợpmắtmột lát. Chỉ nữa giờ sau, ông đã bước ra, truyềnmangmãtiênthảotớivàbắtđầuvừangửivừahítvừadùngnóxátlênhaibàntayvàtháidương.

-Hẳnlàanhkhôngtin,-ôngnói-nhưngthứnàylàmngườikhỏeravàtỉnhtáohẳnlên.Giờthìcậusẵnsàngrồi.

Kiệu chờ sẵn đã lâu, họ bèn ngồi vào kiệu và ra lệnh cáng tớiVieuxPatrixius,tớinhàôngAulux.KhudinhthựcủaPetroniusnằmtrênsườnphíanam đồi Palutyn, gần nơi được gọi là Carinae, nên đường gần nhất là đingangquaphíadướiForum,nhưngvìPetroniuscònmuốnghéquachỗlãothợkimhoànIdomen,nênôngralệnhcángquaVieuxApolinixvàForumvềphíaVieuxXeleratux,tạigócphốđócóbàybánđủmọiloạitủđựngđồthờcúng.

Nhữngtêndađenlựclưỡngnhấckiệulên,khênhđi,đằngtrướclàbọnnôlệđượcgọilàpedisequi.Suốtmộthồilâu,Petroniusimlặng,đưahaibàntaythơmmùimãtiênthảolênmũi,dườngnhưôngđangcânnhắcđiềugì,

sauđóônglêntiếng:

-Cậuchợtnghĩrằng,nếunhưnữthầnrừngcủaanhkhôngphảilànôtỳ,thìnàngcóthểbỏnhàôngPlauxiussangởnhàanh.AnhsẽbaobọcnàngtrongtìnháivàsẽvungcủacảixungquanhnàngnhưcậuđãtừnglàmđốivớinàngKhowryzotemixđángtônkínhcủacậu,ngườimà,nóiriêngvớianhnhé,cậucũngđãngánnàngnhưnàngngáncậuvậy.

Markuxlắcđầu.

-Khôngà?-Petroniushỏi-Cùnglắmthìcũngcóthểdựavàohoàngđế,vàanhcóthểtinrằng,nhờảnhhưởngcủacậu,gãRâuĐỏcủachúngtasẽđứngvềphíaanh.

-CậukhônghiểuLigia!-Vinixiusđáp

-Vậythìanhhãychophéptôiđượchỏi,anhhiểucôtachứ?Hiểubằngcáchnhìnà?Anhđãnóichuyệnvớicôtachưanào?Anhđãthổlộtìnhyêuvớicôtarồichứ?

-Đầutiêncháunhìn thấynàngbênbểnướcphun,rồisauđócháucòngặpnànghailầnnữa.Cậubiếtchứ,hồicònởnhàôngAulux,cháuởtrongmộtvilariêngdànhchokhách,cháucũngkhôngthểngồiănchungvớigiađìnhhọvìtaycháubịdậpthương.Mãiđếnbuổitốihômcháunóilàsẽrađi,cháumớiđượcgặpLigiatrongbữaăntốivàcháucũngkhôngthểthốtranổimộtlờinàovớinàng.CháuphảingồingheôngAuluxkểlểvềnhữngchiếncôngmàôngtađãlậpnênởBrytania,rồivềsựphásảncủacáctiểutrangtrạiởItalia.Nóichung,cháukhôngbiếtliệucáiônglãoAuluxấycóbiếtnóivềchuyệngìkhácnữahaykhông,vàcũngxincậuchớnghĩrằngchúngtasẽcóthểtránhkhỏiđiềuđó,trừphicậumuốnnghenóivềtínhnhunhượccủathờinay.Trongchuồngcủanhàhọcógàgôsonghọchẳnggiếtbaogiờ,xuấtpháttừnguyênlýlàmỗicongàgôbịthịtsẽlàmgầnlạithêmcáingàytậnsốcủaLaMãhùngcường.Lầnthứhaicháugặpnàngbêncạnhbểchứanướcngoàivườn,vớimộtcâylauvừarứtđứtcầmtrongtay,nàngnhúngđầucóláxuốngnướcvàvẩynước tưới chonhữngkhómdiênvĩmọcgầnđấy.Cậuhãynhìnđầugốicháuđây!ThềtrênchiếckhiêncủaHeraklex,cháuxinthưavớicậurằng,đầugốicháukhônghềrunrẩykhihàngđoànquânParlơvừa

húlênvừaùatớicácđộiquân[10]

củachúngcháu,thếmàcháuđãrunlênbêncạnhbồnchứanướcấy.Vàbốirốinhưmộtthịđồnghãycònmangbùa

khánh[11]

trêncổ,cháuchỉcònbiếtdùngánhmắtkhẩncầutìnhthương,mà

rấtlâukhôngthốtranổimộtlời.

Petroniusnhìnchàngvớimộtvẻgầnnhưghentỵ:

-Sungsướngthay!-ôngnói-Dùthếgiới,dùcuộcđờicótệhạiđếnđâuđinữa,trongđóvẫncòncómộtđiềutốtlànhvĩnhhằng:tuổithanhxuân.

Rồimộtlátsauônghỏi:

-Thếanhkhôngnóigìvớinàngư?

-Cóchứạ!Saukhihơiđịnhthầnlại,cháunóirằngcháuvừatừchâuÁtrởvề,rằngcháubịdậpthươngcánhtayởngaycạnhthànhđôvàđauđớnvôcùng,songđếnlúcphảitừgiãngôinhàhiếukháchnàycháumớihiểuđượcrarằng,tạiđây,sựđauđớncòngiátrịhơnnhiềusovớilạcthúnơikhác,vàbệnhtậtcònđángquýhơnnhiềusovớisứckhỏeởchốnkhác.Nghenhữnglờicháunóinàngcũngbốirối,vàcúiđầuxuống,nàngdùngngọnlauvẽgìđólênmặtcátvàng.Rồinàngđưamắtnhìnnhữnghìnhvẽấymộtlầnnữa,rồinhìncháu,dườngnhưmuốnhỏiđiềuchiđó,vàbỗngnhiênnàngbỏchạynhưmộtnàngtiênchạytrốnthầnĐồngNộingẩnngơ.

-Hẳnmẳtnàngđẹplắm?

-Hệtnhưbiểnvậy,thưacậu,còncháuthìchìmtrongmắtnàngnhưchìmtrong biển vậy.Xin cậu hãy tin lời cháu,Arkhipelag còn kém thẳm xanhhơn.Mộtlátsau,thằngbéPlauxiuschạytớihỏiđiềugìđó,songcháukhôngsaohiểuđượclànómuốnhỏigì.

-HỡinữthầnAtena!-Petroniusthốtlên-xinhãytháogỡchođứatrẻnàymảnhbăngbịtmắtmàthầnáitìnhEroxđãbuộcvào,bằngkhôngnósẽbịvavỡđầuvàocộtđềnthờnữthầnVenuxmấtthôi.

RồiôngquaysangVinixius:

-Cònanh,hỡicáichồixuân trêncâyđời,hỡicái lộcnõnđầu tiêncủadâynho!ThayvìđếnnhàPlauxius,lẽrataphảimanganhđếnnhàGaloxius,nơicótrườngdậydỗnhữngđứatrẻchưahiểumùiđời.

-Cậumuốngìvậy?

-Thếnàngvẽcáigìtrênmặtcát?CóphảitêncủathầntìnháiAmor,haymộttráitimbịmũitênxuyênthủng,haymộtcáigìđókhiếnanhcóthểhiểu

đượcrằngcácvịđươngthầnXatyrđãthìthầmvàotainàngtiênnữấynhữngđiềubímậtcủacuộcđờirồi?Saoanhlạicóthểkhôngnhìnnhữnghìnhvẽấycơchứ?

-Cháuđãkhoácáotogasớmhơnlàcậunghĩcơđấy,-Vinixiusđáp-vàtrước khi thằng béAulux chạy tới, cháu đã chăm chú ngắm nghía nhữngđườngnétkia,vìcháubiếtrằng,ởHyLạpcũngnhưởLaMã,khôngítnàngtrinh nữ thường vạch lên cát lời thổ lộmàmôi họ khôngmuốn thốt ra…Songcậuhãyđoánthửxemnàngđãvẽgìnào?

-Nếunhưlàcáigìkhácnhữngđiềucậunghĩthìcậuxinchịu.

-Mộtconcá.

-Anhnóisao?

-Cháunói:mộtconcá!Phảichăngđiềuđócónghĩalàchotớinaytronghuyếtquảnnàngchỉtuầnhoànrặtmộtthứmáulạnhthìcháukhôngrõ.Hẳnlàcậu,ngườivừagọicháulàcáichồixuântrêncâyđờibiếtcáchhiểurõhơncháucáidấuhiệunày.

-Anhcháuthânyêuơi[12]

!ChuyệnđóthìphảihỏiPlinius!Ôngtavốnsànhvềcámà.GiánhưcụApixiuscònsốngthìhẳncụgiàcũngcóthểmáchbảoanhđôiđiềuvềchuyệnấy,vìrằngtrongđờimình,cụđãtừngxơimộtsốcánhiềuhơnsốcácóthểchứatrongvịnhNeapon.

Đếnđâycâuchuyệnbịgiánđoạn,bởihọđượckiệuquanhữngphốxátấpnập,ồnàocảntrởcâuchuyện.QuaVieuxApolinix,họrẽsangForumRomanum,nơitrongnhữngngàyđẹptrời, trướckhimặttrờilặn,tụtậpđủmọidântộcđểdạochơigiữacáchàngcột,kểhoặchóngnghetintứcthờisự,ngắmnhìnnhữngchiếckiệuvớinhữngnhânvậtnổitiếngđượccángqua,rồi ghé thămcác hiệu kimhoàn, các hiệu sách, các hiệu đổi tiền, hiệu đồđồngcùng tất cảnhữngcửahiệukhác, vô số cửahiệu trongcácngôinhàchiếmmộtphầncủaBãiChợđốidiệnvớiđồiKapitol.MộtnửaForumnằmngaydướichâncungđiệnđãngậptrongbóngrâm,songnhữnghàngcộtcủacácđềnđàiphíatrênhãycònđangrựclêntrongánhmặttrờitrênnềntrờixanhmàuthanhthiên.Nhữngđềnđàinằmthấphơntrảibóngrâmlênnhữngphiến đá cẩm thạch.Khắp nơi nhan nhản đền thờ, đến nỗimắt người lạctrongấynhưlạcgiữarừng.Cácngôiđềnvànhữnghàngcộtấydườngnhưđangchenchúcnhau,chồngchấtlênnhau,nésangtráisangphải,chòilênđồi,épsátvàobờtườnglâuđàihoặcépvàonhau, trônggiốngnhưnhững

thâncâycaovàthấp;tovàmảnh;vàngvàtrắng;cáicuộntheokiểulon,cáiđượckếtthúcbằngmộtkhốivuônggiảndịkiểuĐoryx.Trêncảkhurừngấylấplánhnhữngbảntriglifnhiềumầusắc,từdướicácxàmáinhôrahìnhtạccácvịthần;trênđỉnh,nhữngcỗxecócánhbằngvàngtrôngnhưđangmuốnlaolênkhoảngkhông,laovàocáimàuthanhthiênthanhbìnhđangtreolơlửng trên thành phố chật ních những đền đài nọ.Ở giữaBãiChợ và viềnquanhnó là cảmộtdòng sôngngười:nhữngđámngườingồi trêncácbậcthềmcủađềnthờhaianhemthầnKaxtorvàPonlukx,nhữngđámngườiđidạodướicácvòmcủađềnthờJuliuxXezar,lượnquanhđềnthờcủanữthầnVexta;trêncáiphôngkhổnglồbằngcẩmthạchnày,nomhệtnhưnhữngđànbướmhaybọsừngđôngnghìnnghịt.Từphíatrêncao,từphíathánhđườngthờJoviOptimoMaximo,quanhữngbậcthềmđồsộđangtrànvềđâynhữnglàn sóng ngườimới; bên các diễn đàn người ta lắng nghe những diễn giảngẫunhiênnàođódiễnthuyết;đâyđódậylêntiếngraohàngcủabọnbuônhoaquả,bọnbánrượunhohaythứcuốngcóphanướcquảvả,tiếngbọnlừađảođangmờimọcngườimuanhữngloạithầndược;tiếnglũthầybói,tiếngbọnthầyđịalýchuyêndòkhocủangầmvàtiếngbọnthầybóichuyênđoánmộng.Đâyđóxengiữanhữnghỗnâmcủanhữnglờitròchuyệnvàtiếnggọinhau,vang lênnhững thanhâmcủađànxixtrumxambuxcủaAiCậphoặctiếng sáoHyLạp.Nơi này nơi khác, những conbệnh thànhkính hoặcưuphiền,đangmanglễvật tới tếhiếncácđềnthờ.Chenlấngiữađámngười,trênnhữngphiếnđálát,nhữngđànbồcâunomgiốngnhưcácvếtsẫmnhiềumàusắc, linhđộng,đangthèmthuồngnhặtngũcốcmàngười tanémcho,thỉnhthoảnglạiồnãđậpcánhbayvụtlênđểrồilạisàxuốngnhữngkhoảngthưangười.Đôilúc,đámngườidạtratrướcnhữngchiếckiệu,trongđócóthểthấynhữngkhuônmặtđànbàtrangnhãhoặcđầucủacácnguyênlãovàcáchiệpsĩvớinhữngđườngnétđãbịcuộcđờihủyhoạikhiếnchoméomóđi.Đámdânchúnggồmnhiềudân tộckhácnhau tênhọkèm theocảbiệtdanh, với lời nhạo bánghay câu ca tụng.Thỉnh thoảng, xuyên qua nhữngđámngườihỗnđộnấy lạicócác toánbinh línhđangbướcđềuhaynhữngđội vigin canh giữ trật tự công cộng.Bốn chung quanh, có thể nghe thấytiếngHyLạpcũngnhiềunhưtiếngLatinh.

Vinixius,ngườixathànhphốđãlâu,thúvịnhìnngắmcáiquầnhợpnọcủaloàingườibêncáiForumRomanumvừanhưđangngựtrịtrênnhữnglànsóngcủathếgiớivừanhưbịchìmngậptrongnhữnglànsóngấy,khiếnôngPetroniusđoánđượcýnghĩacủachàngnêngọiđólà“cáitổcủadânQuiryt

khôngcómặtdânQuiryt”[13].Quảvậy, cưdânbảnxứhầunhưbiếnmất

trongcáiđámngườigồmhếtthảymọichủngngườivàđủloạidântộcnày.Ởđây thấy có cả người Êtiopi, lẫn những người cao lớn tóc màu sáng từ

phươngbắcxaxôi-ngườiBrytania,ngườiGanvàngườiGerman.CócảcáccưdânmắtxếchcủaXericum,lẫnnhữngngười từEufratvàtừIndvớibộrâucằmnhuộmngả sangmàugạch: cócảngườixứXiry từbờOrontvớinhữngcặpmắtđenhuyềndịungọt,lẫnnhữngcưdânkhôkhẳngnhưxươngcủacácsamạcARập,ngườiDoTháivớibộngựclép,ngườiAicậpvớinụcườithảnnhiênmuônthuởtrênnétmặtcùngngườiNumidivàngườiAfri;cóngườiHyLạptừHelađa,nhữngngườibìnhquyềnvớidânLaMãtrongviệccaitrịthànhbangnhưnglạinắmthêmcảkhoahọc,nghệthuật,tríthôngminhlẫnthóiquỷquyệt:cóngườiHyLạptừvùngđảovàtừTiểuÁ,từAiCậpvà từ Italia, từmãixứGaliaNarbonxkavề.Giữađámnô lệdái taibịđụclỗ,khôngthiếumặtđámdântựdovàrỗngtuếchmàhoàngđếđùabỡn,nuôiănvàthậmchísắmmặc,cùngnhữnglữkháchtựdobịsựdễdãicủađờisốngvàviễnảnhtiềntàilôikéotớicáithànhbangkhổnglồnày,khôngthiếubọnchuyênmuađibán lạicùngcácgiáosĩXerapixvớinhành lácọtrongtay,cácthầytuthờnữthầnIzyđa,vịthầnđượcngườitahiếntếnhiềuhơncảthầnJupiterKapiton,cócáctínđồKibelacầmnhánhlúavàng,cảtínđồcủanhữngvịthầnlangthang,cócácvũnữphươngđôngđộinhữngchiếcmũsặcsỡ,cónhữngkẻbánbùaphépcùngnhữngngườithổikèngọirắn,cócácthầyphùthủyKhanđeya,vàcuốicùnglàbọnvônghềnghiệp,cứhàngtuầnlạikéotớicácvựalúathànhRomađểkiếmngũcốc,choảngnhauvìvéxổsốtronghítrường,trúđêmtrongnhữngcănnhàkhôngngừngsụpđổởcáckhuphốbênkiasôngTyber,cònnhữngngàynắngấmthìngụtrongcáctầnghầmngoạivi, trongnhững tửuquán tồi tànbẩn thỉucủakhuXubura,trêncầuMilviuxhaytrướcdinhthựcủanhữngngườigiàucó,nơithithoảngngườitavứtrachochúngnhữngthứcănthừatrênbànăncủađámnôlệ.

Những đám đông ấy biết rõ Petronius. Tai Vinixius nghe không ngớtnhữngtiếng:“Hieest”-“Ôngtađấy”.Ngườitathíchôngvìtínhhàophóng,vàôngđặcbiệtnổitiếngkhingườitabiếtrằngôngđãlêntiếngtrướcmặthoàngđếđểchốnglạiántửhìnhdànhchođámgianô-nghĩalàtoànbộnôlệkhôngphânbiệtgiớitínhvàtuổitác-nhàquanPenđaniusXekunđa,chỉvìmộtngườitrongbọnhọ,trongmộtphúttuyệtvọng,đãgiếtchếtgãchủtànbạonọ.MặcdùPetroniusđãlớntiếngnhắcđinhắclạirằngvớiôngchuyệnđóchẳnghềcóchútnghĩalýgì,rằngôngnóichuyệnvớihoàngđếmộtcáchhoàntoànriêngtư,chỉvớicươngvịarbiterelegantiarum,ngườimàmĩcảmbịphẫnnộbởihànhvigiếtchócmanrợnọ,hànhvichỉcóthểxứngđángvớibọnXkythnàođóchứkhôngxứngvớingườiLaMã.Tuyvậy,kểtừlúcấydânchúng,vốnphẫnnộvìvụhànhquyếtấy,vẫnyêumếnPetronius.

Songôngkhôngmảymayquantâmtớitìnhcảmđó.Ôngvẫnluônnhớrằng,côngchúngcũngđãtừngyêumếncảBrytanik,ngườiđãbịNerôđánh

thuốcđộclẫnAgrypina-ngườiđãbịyralệnhhạsát,cảOktavia-ngườiđãbịbópchếttạiPanđatariasaukhibịphanhmạchmáuratronglànhơinóngbỏng,cảRubeniusPlautô-ngườiđãbịđàybiệtxứ,vàcảTrazeas-ngườimàchưabiếtngàynàongườitasẽmangtớichobảnántửhình.Cólẽnêncoi tìnhyêumếncủadânchúng làmộtđiềmgở,mà tuy làngườihayphêphánnhưngPetroniuslạimêtín.Ôngbỉbángđámdânchúnggấpđôi:vớitưcáchlàmộtnhàquýtộcvàvớitưcáchmộtnhàthẩmmỹ.Nhữngkẻluôntoátranồngnặcmùiđậurangmàhọmangtronghầubao,nhữngkẻlúcnàocũngkhảntiếngvàđẫmmồhôivìchơitròđoánngóntayăntiềnởcácgócphốvàcácsânsautrongmắtôngkhôngđángđượcgọilàngười.

Hoàntoànkhôngthèmđáplạinhữngtiếnghoanhôcùngnhữngnụhôngiómàngườitagửichoôngtừbốnxungquanh,ôngkểchoMarkuxnghechuyệnPeđanius,nhânđógiễucợtluônsựthayđổinhưconquaycủabọnhạlưuđườngphố,ngayhômsauvụphẫnnộghêgớmấyđãnhiệtthànhhoanhôNerôkhihắnđitớiđềnthờJupiterXlator.

ĐếntrướchiệusáchAvirunux,ôngtalệnhdừngkiệulại,vàbướcxuốngkiệu,ôngmuamộtbảnchéptaytrangtrírấtđẹpđưachoVinixius.

-Đâylàquàtặnganh,-ôngnói.

-Xinđatạcậu!-Vinixiusđáp.Rồinhìnnhanđề,chànghỏi:-Salyricon?Sáchmớiđây,củaaithếthưacậu?

-Củacậuđấy.Nhưngcậukhôngmuốnđi theovếtRufinux,ngườimàcậu đã hứa là sẽ kể chuyện cho anh nghe, cũng không muốn theo vếtFabryxiusVeyento,vìthếnênchẳngaibiếtđượcđiềuấy,cònanhcũngchớnóivớiainhé.

-Cậubảo làcậukhông làm thơnữa, -Vinixiusvừa liếcqua ruộtsáchvừanói,-ấyvậymàởđâycháulạithấyvănxuôikenđầynhữngdòngthơ.

-NếuanhđọcthìanhhãychúýđếnbữatiệcTrymalkhion.CònnếunóivềthơthìcậutởmthơtừkhiNerôbắtđầuviếtanhhùngca.Anhbiếtđấy,muốnđượcnônchonhẹngười,Veteliusđãdùngđũangàngoáyvàocuốnghọng,nhữngkẻkhácthìdùnglôngchimhồnghạcnhúngdầuôliuhaynướcsắccâytửmẫu,còncậuthìcậuchỉcầnđọcthơNerôlàcóhiệuquảngaytứckhắc.Rồisauđó,cậucóthểngợicathứthơđó,nếunhưkhôngphảivớimộtlươngtâmtrongsạchthìcũnglàvớimộtcáidạdàysạchsẽ.

Nóiđếnđây,ôngchodừngkiệutrướchiệukimhoàncủalãoIdomen,và

saukhigiảiquyếtxongchuyệnmấyviênngọcchạm,ôngralệnhcángthẳngtớinhàôngAulux.

-DọcđườngcậusẽkểanhnghechuyệnRufinuxđểminhchứngchoanhthếnàolàlòngtựtôncủatácgiả,-ôngnói.

SongôngchưakịpbắtđầukểthìhọđãrẽsangVieuxPatrixiusvàlátsauđãtớitrướccửanhàAulux.Mộttênnôlệtrẻtuổivàlựclưỡngmởcánhcổngdẫnvàogiantiềnsảnh,trêncổng,conchimkháchbịnhốttronglồngthethé

kêulênđónhọ:“Salve”[14]

Trênđườngtừhiêntrong-đượcgọilàostium-vàochínhsảnh,Vinixiushỏi:

-Cậucóđểýthấytêngáccổngởđâykhôngbịxíchhaykhông?

-Mộtcáinhàlạ lùng,-Petroniusthấpgiọngđáp.-Chắcanhbiếtrằngngười ta ngờ bà Pomponia Grexyna tin theo một thứ tín ngưỡng đôngphương, thờmột tayCrextoxnàođó.HìnhnhưchínhảKryxpinilađãgóptayvàochuyệnđó.ẢtakhôngthểnàothathứnổichobàPomponiacáitộilà

chỉcómỗiđứcôngchồngmàcũngđủchobàtasuốtđời.Univiva[15]

!…Ngàynay,ởLaMã,tìmmộtđĩanấmsữaxứNoricumcòndễdànghơn!Bàtađãbịtòaángiatộcxử…

-Cậu nói phải, quả làmột cái nhà kì dị. Để rồi cháu sẽ kể cậu nghenhữnggìcháuđãđượcnghevàthấynơiđây.

Lúc này, họ đã vào tới gian chính sảnh thông thiên. Tên nô lệ trông coiphòngnày-đượcgọi làatriensis -pháiviênxướngdanhđibáo tinkháchđến,cònđámtôitớthìđẩytớichohọnhữngchiếcghếngồicùngcácđônđặtchân.Petronius,vốnchưahềđặtchântớiđâyvàđinhninhrằngtrongngôinhàkhôkhannàyhẳnbaogiờcũngbaotrùmmộtsựbuồntẻvĩnhcửu,lúcnàyngắmnhìnchungquanhvớivẻngạcnhiêncónhuốmphầnthấtvọng,bởigianphòngnàylạigâychongườitacảmgiácvuitươi.Từphíatrêncao,quamộtlỗthôngthiênlớn,mộtluồngánhsángrựcrỡchiếuxuống,vỡrathànhhàng ngàn tia lửa trên đài nước phun.Một cái bể vuông vắn có vòi nướcphunởgiữa-đượcgọi là impluvium -dùngđểhứngnướcmưarơiqua lỗthôngthiêntrongnhữngngàyxấutrời,đượcviềnquanhbằngnhữngkhómthumẫuđơnvàhuệ.Đặcbiệt,hẳnlàtrongnhànàyhuệrấtđượcưachuộng,bởi chúng mọc thành những khóm lớn, cùng với những bụi diên vĩ màu

trắng,màuđỏvàcảmàungọclam,vớinhữngcánhhoatinhtếdườngnhưđượclànbụinướcdátbạc.Giữanhữngđámrêuẩmướttrongđógiấukíncácchậuhuệ,giữacácvòmlá,ẩnhiệnnhữngphotượngđồngtạchìnhtrẻconvàcácloàithủycầm.Trongmộtgóc,mộtconnaicũngbằngđồngnghiêngcáiđầuxanhmàugỉđồngxuốngnướcnhưđangmuốnuống.Sànnhàtronggianchính sảnh được trang trí hoa văn, còn các bức tường thìmột phần đượcghépbằngcẩmthạchđỏ,mộtphầnđượcvẽhìnhcâycối,chimcácùngthiênsứ,hấpdẫnmắtnhìnbởi sựphối tríhàihòacủamàusắc.Khungcửadẫnsangcácgianbêncạnhđượctrangtríbằngvỏđồimồi,thậmchíbằngcảngàvoinữa.Giữacáccửa,dọctheocácbứctường, là tượngcácvị tổ tiêncủaôngAulux.Khắp nơi đều lộ rõ vẻ sung túc thanh bình không xa hoamàthanhcaovàđầytựtin.

Mặcdùsốngtrongcảnhlộnglẫyvàtrangnhãhơnnhiều,songPetroniusvẫnkhôngsao tìmđượcởđâymột thứgìcó thểkhiếnôngkhôngvừaý.Ôngquay sang định trao đổi điều đó vớiVinixius thì vừa haymột tên nô lệ -velarius-kéotấmrèmchegiữachínhsảnhvớivănphòng,vàtừtrongnhàhiệnraôngAuluxPlaxiusđangvộivãbướctới.

Đólàmộtngườiđangtiếngầntớinhữngngàymãnchiềuxếbóngcủacộcđời,vớimáiđầuđiểmmàusương,nhưngvẫncònkhoẻmạnh,vớikhuônmặtđầynghịlực,hơingắn,songcũnghơigiốngmộtcáiđầuchimđạibàng.Lúcnày,trênnétmặtônglộvẻngạcnhiên,thậmchílolắngvềcuộcviếngthămbấtngờcủangườibạn,kẻthâncậnvàtincẩncủaNerô.

Làngườirấthiểubiếtvàsắcsảo,Petroniuslậptứcnhậnrađiềuđó,nênngaysaunhững lời thămhỏixãgiaođầu tiên,ông liềnnóivớivẻhùnghồnvàkhoángđạtrấtxứngvớiông,rằngôngđếnđâychỉđểđatạsựchămsócmàcon trai người chị ruột của ông đã được hưởng trong ngôi nhà này, rằngnguyêndoduynhấtcủacuộcviếngthămnàylàlòngbiếtơn,thêmvàođólàtìnhquenbiếttừlâuvớiôngAulux.

Vềphíamình,ôngAuluxkhẳngđịnhrằngPetroniuslàmộtvịkháchquí,cònnếunóivềlòngbiếtơn,thìchínhôngmớilàkẻphảihàmơn,mặcdùcólẽPetroniushẳnkhôngđoánrađượclýdocủasựbiếtơnấy.

Quảthực,Petroniuskhôngsaođoánra.Ngướcđôimắtmàuhạtdẻlêntrời,ôngcốgắngnhớlạimộtđiềugìđómìnhđãlàmgiúpôngAuluxhoặcmộtngườinàokhác,songôngchẳngnhớramộtđiềugìcả,cóchănglàchuyệnmàôngđịnhnóivớiVixinius.Dĩnhiên,dùôngkhôngchủtâmthìcũngrấtcó thể là đã có một chuyện gì đó xảy ra, nhưng nói cho cùng đó chỉ là

chuyệnmàônghoàntoànkhôngchúý.

-TôirấtquýtrọngvàđánhgiácaoVezpazian,-ôngAuluxnói,-ngườimàngàiđãcứumạngcáilầnmàchẳngmayanhtathiếpđitronglúcđangnghethơcủahoàngđế.

-Thế làmaycho anh tađấy, -Petroniusđáp - vì anh takhôngphảinghenhữngbàithơấy,mặcdùtôikhôngdámcãirằngchuyệnấyrấtcóthểsẽkết

thúc bằngmột điều bất hạnh. RâuĐỏmuốn pháimột viên xenturion[16]

mangtớichoanhta lờikhuyênbằnghữu,khuyênanhtahãytựmởphanhmạchmáumìnhra.

-Cònngài,thưangàiPetronius,ngàiđãcườigiễuhoàngthượng.

-Đúngvậy,màchínhrathìngượclại: tôibảovớihoàngthượngrằng,nếunhư chàngOrfeus biết dùng tiếng ca để ru ngủ những loài dã thú, thì sựthắng lợi của hoàng đế cũng chẳng kém nào, bởi người đã ru ngủ đượcVexpazian.CóthểphêphánAhenobarbux,vớiđiềukiệnlàtrongmộtlờichỉ

tríchnhỏphảichứađựngmộtđiềutántụnglớn.Auguxta[17]

củachúngta,nàngPoppea,thìhẳnlàngườithấuhiểuđiềuđómộtcáchtuyệtdiệu.

-Thanôi,thờithếbâygiờlàthếđấy!,-ôngAuluxđáp,-TôibịkhuyếtmấthaichiếcrăngcửavìmộthònđánémtừtaymộttênngườiBrytania;khiếncho tiếngnóicủa tôibâygiờ trởnên làophào,ấy thếmànhữngphútgiâyhạnhphúcnhấtcủađờitôilạiđượchưởngchínhởvùngBrytaniaấyđấy…

-Bởiđólànhữngphútgiâychiếnthắng,-Vinixiusphụhọa.

SongPetroniuserằngvịlãotướngbắtđầukểvềnhữngchiếntíchthuởxưacủamình,liềnthayđổiđềtàicâuchuyện.ỞgầnPraenexte,dânquêtìmthấyxácnhữngconchósóihaiđầu,còntrongtrậnmưagiôngvừamớiđây,sétđãđánhsạtmộtgóc tường thầnmiếuLuna,mộtchuyệnchưa từngnghe thấybaogiờtrongtiếtthumuộnnày.MộtgãKottanàođó,ngườiđãthuậtlạichoôngchuyệnnày,cònnóithêmrằngcáctănglữcủathầnmiếuấyđãdựatheođiềmgởnọmàdựđoántrướcsựsụpđổcủacảthànhđônày,haychíítracũnglàsựsụpđổcủamộttòanhàthậtđồsộnàođó,điềunàychỉcóthểcứuvãnđượcbằngcáchnhữnghiếnvậtsiêuphàmmàthôi.

Nghe chuyện, ôngAulux nói rằng không thể coi thường những điềm báotrướcnhưthế.Chẳngcógìđángngạcnhiênnếucáclinhthầncóthểnổigiận

vìnhữngtộiácngàycàngchồngchất,vànếuthếthìviệcdânghiếnnhữnglễvậtđểkhẩncầulàchuyệnhoàntoàncầnthiết.

Petroniusbènnói:

-ThưangàiPlauxius,ngôinhàcủangàikhônglớnlắm,mặcdùởđâycómộtconngườivĩđạisinhsống;cònnhàcủatôi,dẫuquálớnsovớimộtchủnhânhènmọnđếnthế,songcũngvẫnlànhỏbé.Nếunóiđếnsựsụpđổcủamộtngôinhàvĩđạitỷnhưdomustransitoriathìkhôngrõliệucóđángđểchúngtaphảihiếndânglễvậtcầuxinchosựsụpđổấyđừngdiễnrahaychăng?

Plauxiuskhôngtrảlờicâuhỏiấy,sựthậntrọngđókhiếnPetroniushơiphậtý,bởivìmặcdùônghoàntoànthiếuýthứcvềviệcphânbiệtcáithiệnvớicáiác,songôngkhôngbaogiờlàkẻtonhót,vàngườitacóthểtròchuyệnvới ôngmột cách tuyệt đối an toàn.Vì vậy,một lần nữa, ông lại lái câuchuyệntheohướngkhácvàbắtđầucangợingôinhàcủaôngPlauxiuscùngsựhàihòatrongcáchbàitrí.

-Tệxánàycũkỹrồi,-ôngPlauxiusđáp,-trongđótôichưahềthayđổitígìkểtừkhitôiđượcthừahưởngnó.

Saukhiđẩybứcbìnhphongngăngiữagianchínhsảnhvớivănphòng,ngôinhà thông suốt mộtmạch, đến nỗi qua văn phòng, qua khoảng sân trongcùngvới phòng tiệc - đượcgọi là oecus - có thể nhìn xuyên suốt đến tậnvườncâyởxaxađangnổibật lênnhưmộtbức tranhsángsủađượcđóngkhungsẫmmầu.Từphíađó, tiếngcười trẻ thơvuivẻvọngvào tậnchínhsảnh.

-Ôi, thưa tướngquân,-Petronius thốt lên, -hãychochúngtôiđượcnghegầnhơntiếngcườisảngkhoáiđó,tiếngcườithậthiếmcóvàothờibuổibâygiờ.

-Rấtvui lòng, -ôngPlauxiusvừađápvừađứngdậy, -Đó làcháuAuluxđang chơi bóng với Ligia. Song nếu nói đến tiếng cười, thì thưa ngàiPetronius,tôingỡrằngcảcuộcđờingàiđềutrôiquatrongtiếngcườichứạ?

-Bởicuộcđờinựccườinêntôiphảicười,-Petroniusđáp,-cònởđâytiếngcườikháchẳn.

-MànóichođúngrathìngàiPetroniuskhôngcườisuốtngàymàchỉcườisuốtđêmthôi,-Vinixiusnóithêm.

Vừa tròchuyệnhọvừađixuyênsuốtdọcngôinhàvàbướcvàomảnhvườn,nơinàngLigiavàchúbéAuluxđangchơibóngném,nhữngquảbóngđượcđámnôlệchuyênphụcvụchotròchơinày,gọilàcácspheristae-nhặtlênvàđưađếntậntayhọ.PetroniusliếcnhanhnhìnLigia,cậubéAuluxthìvừa trông thấyVinixius liền chạy tới chàochàng, cònchàngkhiđi ngangqua,chàngcúiđầuchàonàngthanhnữxinhđẹpđangđứngcầmquảbóngtrongtay,vớimáitóchơixõara,hơithởgấpgápvàkhuônmặtửnghồng.

BàPomponiaGrexynađangngồitrongtòayếnđìnhởgiữavườn,cócácdâynho,trườngxuânvàdươngthảorủchebóngmát.Họbèntiếnđếnchàobà.VớiPetronius,mặcdùôngítkhiluitớinhàhọPlauxiussongbàvốnlàchỗquenbiết,vìôngthườnggặpbàởnhàAntyxtia,congáicủaRubeliusPlauto,ởcácgiađìnhthuộcdònghọXenekavàởnhàPolion.Ôngkhôngsaotránhkhỏibịthuhútbởinỗingạcnhiêntrướcnétmặtbuồnbuồnnhưngthanhthảncủa bà, sự thanh cao trong dáng vẻ, trong cử chỉ và lời nói của bà. BàPomponia là người làm đảo lộn những quan niệm của ông về đàn bà đếnmứcconngườihưhỏngtớitậnxươngtủyvàtựtinnhấttrongtoànLaMãnàykhôngnhữngchỉcảmthấykínhtrọngbàmàtựnhiêncònđâmrabớttựtinhơn.Giờđây,trongkhicảmơnbàđãchămsócVinixius,vôtìnhônglại

dùng chữ: “domina”[18]

, chữ mà trong khi nói chuyện với những ngườikhác, thí dụ như với Kanvia Kryxpinla, với Xkrybonia, với Valeria, vớiXolinahaycáccôngnươngthếphiệttrâmanhkhác,chẳngbaogiờôngnghĩtới.Saukhichàohỏivàbàytỏlờicảmơn,ôngbắtđầuphànnànngayrằnghiếmkhiôngđượcgặpbàPomponia,rằngcảởhítrườnglẫnởnhàhátđềukhông thấymặtbà.Nghe thấy thế,bà liềnđặt tay lênbàn taychồng,bìnhthảnđáp:

-Chúngtôigiàrồi,cảhaichúngtôicàngngàycàngthíchcáixónhàyêntĩnhnàyhơn.

Petroniusđịnhphảnđối,nhưngAuluxPlauxiusđãnóithêmbằngcáigiọnglàophàocủaông:

-Vàcàngngàychúngtôicàngthấylạclõnggiữamọingười,nhữngkẻdámgọicácvịthầnlinhLaMãcủachúngtabằngnhữngcáitênHiLạp.

- Từmột lúc nào đấy, các thần đã trở thành những hình tượng hoamỹ, -Petroniusthảnnhiênđáp,-màbởivìkhoaănnóivănhoalạidochínhngườiHiLạptruyềnchochúngta,nênthídụ,đốivớibảnthântôichẳnghạn,gọiHeradễhơnlàJuno.

Vừanóithế,ôngvừađưamắtnhìnbàPomponianhưmuốnnóirằng,đứngtrướcbà,ôngkhôngthểnghĩtớimộtvịthầnnàokhácngoàichínhnữthầnHera,rồitiếpđó,ôngbắtđầuphảnđốinhữngđiềubànóivềtuổigià:“Conngườitagiàđichóngthật,nhưngđólànhữngkẻsốngmộtcuộcsốngkháckia,thêmnữacónhữngkhuônmặtdườngnhưđượcthầnXaturnhoàntoànlãngquên”.Quả thực,Petroniusnóiđiềuđóphầnnàochân thật,bởivìdùđangởvàobuổixếchiềucủacuộcđời,bàPomponiaGrexynavẫngiữđượcmộtlàndaóngảkhácthường,bàcócáiđầunhỏbévàkhuônmặtthonthả,nênbấtchấpbộváyáomàusẫmcùngvẻtrangnghiêmbuồnbãcủabà,nombànhiềukhivẫnnhưthiếuphụhoàntoàntrẻtrung.

Lúcấy, cậubéAulux,vốnđãkết thânvớiVinixius trong thờigianchàngcònởnhànày,bướclạigầnchàngvàmờichàngcùngchơibóng.Theosaucậubé,cảnàngLigiacũngbướcvàoyếnđình.Dướibứcrèmcủanhữngcâytrườngxuân,vớinhữngđiểmsánglunglinhtrênnétmặt,ôngPetroniusthấynàngcàngxinhđẹphơnhẳnlúcmớithoạtnhìn,vàquảthực,trôngnànghệtnhưmột thiếu nữ.Vì đến lúc ấy ông chưa nói lời nào với nàng, ông bènnhỏmdậy,cúiđầuvềphíanàngvàthaychonhữnglờixãgiaothôngthường,ông cất tiếng đọc những lời mà chàng Ôđyxê đã dùng để chào hỏi nàngNauzyka:

Takhôngrõnànglàthầntiênhayngườitrầnthế,

Songnếunànglàconcủađấthạgiớinày

Thìphúcđứcthaybậcchamẹđãsinhnàng,

Vàmaymắnthaychoanhemruộtthịt…

CảđếnbàPomponiacũngthấythíchthúbởisựlịchthiệpđầytrangnhãcủaconngườiquảnggiaoấy.CònLigia,nghethấynhữnglờiấy,nàngbốirốiđỏbừngmặt,khôngdámngướcmắtnhìnlên.Songdầndần,khoémôinàngbắtđầu rung rungmộtnét cười tinhnghịch,và trênnétmặtnàngcó thểnhậnthấy sự tranh chấp giữa nỗi ngượng ngùng trinh nữ với ýmuốn được cấttiếng đáp lời, rồi sau, hẳn là cái ýmuốn kia giành phần thắng, nên nàngngẩng đầu nhìn Petronius, rồi trả lời ông bằng chính lời lẽ của nàngNauzyka,nhưngđọcthẳngmộthơinhưtrảlờibàiđọcthuộclòng:

Chàngđâuphảikẻtầmthường-vàtríócchàngcũngchẳngtầmthường.

….

Rồiquayngoắtngười,nàngchạyvụtđi,nhưmộtconchimhoảnghốtbaytrốn.

LúcnàyđếnlượtPetroniuskinhngạc,bởiôngkhôngsaongờrằngsẽđượcnghe tiếng thơ củaHomer từmiệngmột thiếu nữ có gốc gác dãmanmàtrướcđóVinixiusđãnóichoôngbiết.ÔngđưamắthỏibàPomponia,songbàkhôngthểtrảlờiông,vìlúcấybàđangmỉmcườingắmnhìnvẻtựhàohiệnrõtrênnétmặtôngAulux.

ÔngAuluxkhôngthểnàogiấunổilòngtựhào.Trướchết,bởivìônggắnbóvớiLigianhưvớiconđẻ,saunữa,mặcdùnhữngđịnhkiếnCổLaMãcủaôngbắtôngchốnglạinềnvănhóaHiLạpcũngnhưviệcphổbiếnnềnvănhóaấy,songchínhôngvẫncoinólàđỉnhcaocủaphépxãgiaobằnghữu.Bản thânôngchưabaogiờđượchọc tậpnềnvănhóađóchođếnđầuđếnđũa-điềumàôngthầmđauxót-nêngiờđâyôngsungsướngkhithấyđứcôngsangtrọngkiêmvănsĩnày,kẻcólẽsẵnsàngcoigiađìnhônglàmộtgiađìnhmọirợ,đãđượctrảlờibằngtiếngnói,bằngtiếngthơcủaHomerngaytạichínhnhàông.

-ỞnhàchúngtôicógiasưngườiHiLạp,-ôngquaylạinóivớiPetronius,-ngườiđódạydỗcháutraicủachúngtôi,cònconbéchỉnghelỏmcácbàihọc

mà thôi.Cháunócòn láu táu,nhưng làsự láu táuđángyêu[19]

màcảhaichúngtôiđềuquenrồi.

Lần này, Petronius nhìn qua những cành trường xuân và kapryfolium[20])

trôngravườnngắmnhìnbộbađangchơiđùa.ChàngVinixiusđãcởibỏáotoga,chỉmặcáotunica,némbổngmộttráibónglênkhông,cònLigiađứngởphíabênđốidiệnvươntaylênbắtbóng.Thoạtnhìnqua,thiếunữkhônggâychoôngPetroniusmộtấn tượnggìđángkể.Ôngcho lànànghơiquámảnhmai.Nhưng từ sau lúc nhìn nànggần hơn trong gian yến đình, ôngchợtnghĩrằngcólẽnữthầnRạngĐôngdungmạocũnggiốngnhưnàng,vàvốnlàngườisànhsỏi,ôngnhậnthấyngayởnàngmộtcáigìđókhácthường.Ôngđểývàđánhgiátấtcả,khuônmặttrongtrẻohồnghào,lànmôithanhkhiếttựanhưđangchúmthànhmộtnụhôn,cặpmắtxanhbiếcnhưmàubiểnthắm,vẻtrắngtinhcủavầngtrán,sựtươitốtcủamáitócmàusẫmvớinhữnggợnsóngóngảsắchổpháchhoặcmàuđồngthauKoryntơ,cáicổnhẹnhõmvàbờvaixuôiđầyvẻthiênthần,vàtoànbộvócdángmềmmại,mảnhmai,tươitrẻsứcxuâncủathángnăm,sứcxuâncủanhữngbônghoavừahénở.Người nghệ sĩ và kẻ tôn thờCáiĐẹp trong ông bừng tỉnh, ông cảm thấyrằng, dưới pho tượng của nàng thanh nữ này hẳn phải đề hai chữ: “Nàng

Xuân”.Bỗngnhiên,ôngchợtnghĩđếncônàngKhowryzotemixvàmỉmmộtnụcườitrốngrỗng.Vớibụiphấnvàngrắctrênmáitóc,vớicặplôngmàytôđen,đốivớiông,cônàngbỗngúatànnhưtrongmộtcâuchuyệnthầnthoại,nànglàmộtthứgìgiốngnhưnhữngcánhhoahồnghéoúathảmthương.ẤythếmàcảRomađãphảighenvớiôngchínhvìcáicônàngKhowryzotemixấy.RồiônglạinghĩtớinàngPoppea,vàcảnàngPoppealừngdanhấyđốivới ông cũng chỉ có vẻ nh