quy kinh chan phap toan tap

5/13/2018 Quy Kinh Chan Phap Toan Tap - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/quy-kinh-chan-phap-toan-tap 1/125

Trang /125 1

KH Í CÔNG Y ðO VIT NAM

Lý thuyt ñông y

Phươ ng pháp Khám Bnh m i bngKhí công

QUY KINHCHN PHÁP

ð ð C NGC



Trang /125 2



Trang /125 3

Phươ ng Pháp M i

QUY KINHCHN PHÁP



Trang /125 4

Quy Kinh Chn Pháp là phươ ng pháp tìm bnh hư thc ñu hoc cui mi ñư ng kinh trên ñu các ngón tay,ngón chân, là nơ i khí huyt giao nhau t kinh này sang kinhkhác, có nhng dây thn kinh truyn lên não nhy cm hơ ncác ch khác, nó phn nh ñư c mi xáo trn v s tunhoàn ca khí huyt trong cơ th.

Quy Kinh Chn Pháp là mt phươ ng pháp m i dùng ñ chn ñoán bnh, do tác gi ñã nghiên cu và thc nghim

trong nhiu năm hành ngh ñã ñem li nhiu kt qa trongvic chn ñoán tìm bnh và cha bnh nhanh chóng vàchính xác. Nhng kinh nghim y ñã ñư c h thng hóathành mt phươ ng pháp chn ñoán bnh, d hc, d thchành, hu giúp ích cho các v thy thuc chưa có kinhnghim chn mch ca ñông y cũng có th áp dng phươ ngpháp m i này ñ tìm ra bnh mt cách d dàng, nhanh vàchính xác. B i vì cách tìm bnh này da vào các t nh huyt trên các ñu ngón tay, ngón chân ca 12 ñư ng kinh, là nơ ikhí huyt ca các kinh âm dươ ng giao nhau làm nhim v tun hoàn ca khí vinh, khí v ñi khp cơ th, cho nênphươ ng pháp này ñư c ñt tên là Quy kinh ch n pháp

Quy kinh :Là nơ i gc ca khí vinh-v ca các ñư ng kinhâm dươ ng giao nhau ti các ñu ngón chân ngón tay.Chn pháp : Là phươ ng pháp khám tìm nguyên nhân mtquân bình khí hóa ca các ñư ng kinh v hai phươ ng dinchc năng và tng ph. Xáo trn chc năng là xáo trn khí huyt ca kinh mch ngoài tng ph .Còn tn thươ ng tngph là do xáo trn khí huyt nm bên trong cơ s ca tngph.

I-Phân bi t ch c nă ng và cơ s c a t ng ph

tay và chân.

Mi tng ph ñu có hai ñư ng kinh trên tay và chân cócác huyt ging nhau, mt bên ch ch c nă ng, mt bên ch v cơ s ca tng ph tùy theo mi ngón tay ngón chân.(hình bên dư i).



Trang /125 5

ðư ng kinh âm :T tng chy ra, dc theo mt trong cánh tay ñn ñu

ngón tay gi là Th tam âm, gm có các ñư ng kinh :Th Thái âm Ph kinh.Th Quyt âm Tâm bào kinh.Th Thiu âm Tâm kinh.

T ngón chân chy theo mt trong chân ñi lên vào tng

gi là Túc tam âm gm có các ñư ng kinh :Th Thái âm Tỳ kinh.Th Quyt âm Can kinh.Th Thiu âm Thn kinh.

ðư ng kinh dươ ng :T ñu ngón tay chy vào ph theo mt ngoài cánh tay

gi là Th tam d ươ ng gm có các ñư ng kinhTh Dươ ng minh ði trư ng kinh.Th Thiu dươ ng Tam tiêu kinh.Th Thái dươ ng Tiu trư ng kinh.

T trên ñu chy qua ph xung chân theo mt ngoàichân ñn ngón chân gi là Túc tam d ươ ng gm có cácñư ng kinh :

Túc Dươ ng minh V kinh.Túc Thiu dươ ng ð m kinh.Túc Thái dươ ng Bàng quang kinh.



Trang /125 6



Trang /125 7



Trang /125 8

II. Khám nghi m t ng quát v khí và huy t.

Khi cơ th có bnh hay sp b bnh mà y hc chưacó th khám phá tìm ra ñư c là bnh gì ñang ngm ngm ñeda ñn sc khe ca cơ th con ngư i thì Quy kinh ch n

pháp vn có th xác ñnh ñư c tình trng sc khe ñ bitñư c có bnh hay không, và bit ñư c rõ ràng do nguyênnhân nào ñã gây ra là nh da vào bn huyt chính khikhám tng quát trư c khi khám ñn kinh mch. ðó là huytChiên Trung, Trung Qun, Khí Hi và y Dươ ng.

1.Huyt Chiên Trung :Huyt th 17 ca Nhâm mch, nm gia hai núm vú.

Là hi huyt ca Khí, nơ i giao hi ca kinh Tỳ, Thn,Tiu trư ng, Tâm bào. Ban ngày Vinh khí và V khí ñu t li ñây, ban ñêm ch còn khí Vinh ( dinh dư ng ) còn v

khí ( khí bo v cơ th ) lui vào trong ñ bo v tng ph.ði v i khí công, huyt Chiên Trung là huyt ca Tông

Khí , to ra sc nóng cho cơ th.Khi cơ th khe mnh không bnh tt, ly ngón tay n

hoc vut trên huyt này không cm thy ñau. Ngư c li,nu cm thy ñau là cơ th ñã có s xáo trn tun hoàn cavinh v khí, làm cho khí ca ngũ tng suy yu.



Trang /125 9

2.Huyt Trung Qun :Huyt th 12 ca Nhâm mch, huyt nm gia ñon

thng t xươ ng c, nơ i giao ñim ca hai xươ ng sư n ñnrn.

Là hi huyt ca Ph, bao gm các kinh dươ ng Tiutrư ng, Tam tiêu, và kinh V. Qun lý trung tiêu v khí huyt, ñiu hòa tiêu hóa, ñiu hòa thân nhit, sinh khí, sinhhuyt, sinh ra khí dinh dư ng và khí bo v. Huyt này n

vào không cm thy ñau là khe mnh, nu cm thy ñau làs khí hóa ca tng ph b xáo trn. Tùy theo ñ sâukhi bm ñè vào huyt nông hay sâu ñ bit tình trng tiêuhóa, nu ăn ñư c và tiêu hóa tt thì bm huyt xung sâuñn 5cm cũng không ñau, ngư c li, mc dù không ăn gì,khi bm ñè vào huyt chưa ñư c 1cm ñ sâu, bnh nhân ñãcm thy ñau, chng t s tiêu hóa và hp th kém..ði v ikhí công, huyt Trung qun là huyt ca Ngũ t ng khí .

3.Huyt Khí Hi :Huyt th 6 ca Mch Nhâm, ñon 1,5 /5 t rn

xung ñnh xươ ng mu.

Là huyt cha nguyên khí toàn thân, cho nên khi cơ th b bnh như ngư i suy như c, th cht yu ñui, ñangcó bnh v khí suy yu hay tc nghn, thì bm vào huytcm thy ñau. ði v i khí công, nó là huyt ðan ñin Tinh(nơ i cha tinh lc ca con ngư i) ñư c gi là huyt ca

Nguyên khí.

4.Huyt y Dươ ng :Huyt th 39 ca kinh Bàng Quang, như ng chân

sau ñu gi phía ngoài.

Là h p huyt ca Kinh Bàng Quang và h tiêu,dùng ñ gii tc khí huyt ca thư ng tiêu, trung tiêu, h tiêu, thông khí huyt, dch cht, ñiu hòa thy ño, làm chochân và ñu gi cng ñư c mm li, làm cho chân lnhñư c m, tiêu phù thng. Nu bm vào huyt này khôngñau là ngư i khe mnh, nu ñau là ngư i có bnh.



Trang /125 10

Nu nm xp, b gp cng chân cho gót chân chmñn mông không ñư c vì cng và ñau là do khí huyt b tc vùng lưng làm cho cng lưng chân gi, còn nu b gpvào d dàng không có lc ñ kháng là khí huyt thiu, ch ñ ñi ñn ngang lưng mà không xung nuôi chân ñùi nênlưng ñau, chân yu.

III .Cách khám các ñư ng kinh trên tay và chân.

ð bit tình trng hư th c ca ñư ng kinh, chúng taphi bit qua s t chc ca mi ñư ng kinh. ðư ng kinhch là nhng dây thn kinh, không phi thng như mt s idây dài liên tc mà là nhng s i thn kinh tng ñon liênkt có nhng nhim v khác nhau ni v i nhau t tng ph lên não ra tay chân theo nhiu chiu tùy theo nhu cu, cónhng chc năng như : t ch c, bo v , phát tri n, giaocm, phn x , liên lc, vn ñng, ñ i u ti t hormone hư ng

ph n, c ch ,.. ñ to ra ni d c ñiu hòa cơ th, nu nhìn

qua kính hin vi, các s i thn kinh ging như mt bó dâymch ñin trong mt lư i mch ca mt h thng vinthông nhìn không thy nhưng nó có nhng ñim nhy cmñ phn nh ñư c nhim v riêng ca nó mà ñôngy ñã có kinh nghim s dng và ñúc kt ñư c thành h thng kinh mch huyt ño.

Mi ñư ng kinh chia làm bn phn :

Phn mt : Phn ñư ng kinh thuc lý , trc thuc tng ph có vinh v khí nuôi dư ng và bo v tng ph, có thnkinh giao cm và ñi giao cm ca tng ph ñ liên lc v ih thn kinh trung ươ ng, ñ hưng phn hay c ch vinh hayv khí ca tng ph theo nhu cu cn thit t ñng. Thí d khi tà khí xâm nhp cơ th làm tn thươ ng tng ph, thnkinh ca tng ph báo tin lên não bng h giao cm, b nãophn ng qua h ñi giao cm ñ làm hưng phn v khí bov tng ph. Khi tng ph phi làm vic qúa mc nó s b



Trang /125 11

c ch li mt cách t ñng. Khi tng ph b tn thươ ngthc th, cn phi nuôi dư ng ñ hi phc thì h ñi giaocm làm hưng phn vinh khí cho tng ph.

Phn hai : Phn ñư ng kinh trong bán bi u bán lý , liên lcv i các tng ph khác ñ ñiu hòa chc năng khí hóa chungca c tng th mt cách t ñng, như mt nhà máy ch bin và sn xut ñ ch bin thc ăn, sn xut ra khí huyt,

vinh v, phân chia ra các vùng xươ ng ,tht, da, lông, móng,râu tóc, sinh t bào m i thay t bào cũ, sinh tinh ty... cngc cho tinh-khí-thn và b não giúp cho con ngư i ñư ckhe mnh sng lâu. Phn ñư ng kinh này cũng có khí vinhv ñư c quân bình bng h thn kinh hưng phn hay cch qua h giao cm và ñi giao cm ca h thn kinh trungươ ng. Phn vinh v ñây bao gm các dch cht, các tuyn,h min nhim, h bch cu hng cu gi chung là h ni

d ư c t ñ ng.

Phn ba : Phn ñư ng kinh ngoài thuc bi u bo v cơ th , có các ca ñóng m t ñng ñ ngăn chn tà khí bênngoài xâm nhp qua l chân lông, hoc ñ trc xut tà khí trong cơ th ra bng ñư ng m hôi hay ra bng các cakhiu như mt, tai, mũi, hng, l tiu và hu môn. Phnñư ng kinh này cũng có khí vinh v ñ b sung nhng ch hư hng, tn thươ ng, không cho lan rng ri trc ra ngoài.Trong trư ng h p tà khí xâm nhp làm tc tun hoàn phnbiu, mt kh năng ñiu chnh t ñng, thì trên ñư ng kinhnày ñông y cũng ñã tìm ra ñư c nhng ñim nhy cm ñ kích thích khí vinh v hot ñng tr li. Nhng ñim nhycm này ñư c gi là huy t ni d ư c bán t ñ ng . Bìnhthư ng bm vào các huyt này chúng ta không cm thy

ñau, nhưng khi cơ th có bnh liên quan ñn huyt nào thìkhi bm vào huyt ñó s cm thy ñau, chng t vùnghuyt ñó b tc cn phi ñư c cha.

Phn bn : Phn ñư ng kinh ngoài có ngũ du huy t, miñư ng kinh có nhiu huyt, nhưng ñc bit, là 5 huyt cóngũ hành mang tên kim, mc, th y, ha, th , ñ ñiu chnh



Trang /125 12

s khí hóa ngũ hành ca c tng th lp li trt t quân bìnhâm dươ ng, nhng huyt này ñư c nm t các ñu móngtay ñn khuu tay hoc t ñu ngón chân ñn ñu gi. Ngũ du huyt có ngh ĩ a là 5 huyt vn chuyn khí huyt ñ ñiuchnh s khí hóa ca mi ñư ng kinh. Huyt kh i ñu góc móng chân hay góc móng tay mang tên là t nh huy t (huyt t ngun ging còn gi là huyt s xut), k ñn làvinh huy t (ñem khí huyt chy ra như ngòi lch, còn gi là

huyt s lưu), ri du huy t hay nguyên huy t ( là nơ i khí huyt chy như dòng sui, còn gi là huyt s trú), tiptheo là kinh huy t (khí huyt chy vào ñư ng kinh, như các lch nư c chy vào sông, còn gi là huyt s hành),cui cùng là h p huy t (như các sông h p li chy ra bin,còn gi là huyt s nhp). Mi ñư ng kinh có mt nguyên

huy t là nơ i phn nh khí huyt ca ñư ng kinh có th chn ñoán ñư c hư -th c ca ñư ng kinh y, ngoài ngũ duhuyt còn có l c huy t ñ liên lc gia hai ñư ng kinh, có

khích huy t dùng ñ t khai thông s b tc nm sâu trongcác khe k gân cơ xươ ng. Nh vào ngũ du huyt chúng tam i có th ñiu chnh lp li quân bình s khí hóa ca cơ th ñ ñy lui bnh tt.

1-Xét âm dươ ng hàn nhit trên bàn tay :Phía mu bàn tay là dươ ng, lòng bàn tay là âm. Khi

hai mt ca bàn tay m ñu là không bnh, hai mt nónglnh khác nhau là bnh, có các loi bnh như âm dươ ng ñuhàn, âm dươ ng ñu nhit, âm nhit dươ ng hàn, âm hàndươ ng nhit.

Nu da vào kt qa xét nghim ca Tây y chúng tacũng có th phân bit bnh thuc chng hàn hay nhit khác

nhau v th máu, nư c tiu, ño mch và áp huyt như :

Ch ng hàn :Hng cu huyt sc t thp.Tiu nhiu làm uré máu gim thp.Nhp mch chm, áp huyt thp.



Trang /125 13

Gamma globulin thp, gim kh năng chng bnh, suynhư c. Chi lnhThn kinh b c ch, trm cm.

Ch ng nhit : Hng cu huyt sc t cao.Uré máu tăng. Nhp mch nhanh, áp huyt tăng.

Gamma globulin cao. Chân tay nóng. tăng nhit. Thn kinh hưng phn, kích ñng,

2-Xét khí huyt trên tay.

Các móng tay mng và hng là khí huyt ñ. .Móng tay mng và trng là khí ñ, huyt thiu..Móng tay dy cng bn là dư khí ..Móng tay cng khô là dư khí, thiu huyt.Móng tay xám ñen là khí huyt thiu không ñn nuôi móng

tay.Móng tay có phao trng là do tình trng dinh dư ng sai lmkhông phù h p v i nhu cu mà cơ th cn, phi xem li vnñ ăn ung.Móng tay tím thâm ñen như dính thuc nhum là có bnhh van tim.

3-Xét hư th c trên ngón tay.

Cm nga bàn tay bnh nhân, thy thuc dùng hai ngón taycái và tr ca mình ñè vào kh p ngón tay ngoài cùng cabnh nhân, gp xung và kéo nh ra phía sau thành mt gócvuông ñ khám bit s hư , th c ca tng ñư ng kinh. Khibm b, hãy coi chng các ngón tay ca bnh nhân ñucng do thp kh p phi làm cho mm li trư c khi bm b,nu do nguyên nhân té gy hay do m x thì không nênñng ñn.



Trang /125 14

Mun làm mm bàn tay và các ngón tay, cn phi bmhuyt H p Cc ñ làm mm bàn tay và ngón tay, và dùngñu bút bi hay ñu ngón tay cái bm vào huyt Hu Khêlàm thông khí huyt, máu s chy ra ñn ñu các ngón tay.Khi bàn tay và ngón tay ca bnh nhân ñã mm hơ n trư c,lúc ñó khám hư thc m i chính xác. Khi bnh nhân cóbnh, s cng mm ca các ngón tay khác nhau .

Huyt H p Cc (ðT.4) Huyt Hu Khê( TiuTrư ng 8 )

Cách làm mm bàn tay và ngón tay.

Có 3 góc ñ ñt ngoài ngón tay khi bm b ñ bit tình trng hot ñng ca mi ñư ng kinh là BìnhThư ng hay là Th c hoc H ư .

(h.1)Cách bm b ñt ngoài ngón tay ñ khám hư thc cañư ng kinh :



Trang /125 15

(h.2)

Â > 90 ñ Â= 90 ñ Â < 90 ñ Bnh thc Bình thư ng Bnh hư

Mc ñ BÌNH THƯNG : ðư ng kinh không b bnh khibm b góc ngón ngoài vào thành mt góc vuông mà cmthy có lc nhưng bnh nhân không cm thy ñau, hoc cóñau mà chu ñư c, chưa cn phi phn x git tay li. Bìnhthư ng mt ngư i khe mnh các ngón tay ñư c b vàovuông góc d dàng, có lc, không ñau.

Mc ñ BNH TH C : Nu bm b kh p ngón ngoài vàochưa ñư c vuông góc ñã cm thy cng và bnh nhân cm

thy ñau không chu ñư c phi git tay li, chng t ñư ngkinh y có nhiu tà khí làm thành bnh th c..

Mc ñ BNH HƯ : Ngư c li, nu bm b kh p ngónngoài cm thy vô lc, mm nhũn n vào sát lòng bàn taythành mt góc nhn, bnh nhân không cm thy ñau, chngt ñư ng kinh y thuc bnh hư , khí huyt ca ñư ng kinhy không ñy ñ. Còn các ngón khác vn có th là bìnhthư ng hoc thc, hoc hư, tùy tình trng hot ñng cami ñư ng kinh khác nhau.

Trư ng h p ñc bit ñáng lưu ý :

Bnh lit kháng :Mt ngư i b ngoài trông khe mnh mà các ngón tay,ngón chân khi bm b ñu vô lc như khi bm b các ngóntay con nít, không có chút lc ñ kháng nào, không có phnx git tay li, phi ngh ĩ ngay ñn chng bnh lit kháng



Trang /125 16

.Du hiu lâm sàng ca ngư i có bnh lit kháng, ngoài s vô lc ca các ngón tay ngón chân, còn có du hiu haivành tay ng ñ, nóng, móng chân ng mu hơ i vàng, khôphía gc móng, có sc dc như b xư c .Nu khi hơ nóngtrên bt kỳ huyt nào ñó trên cơ th, ch lâu chng 10 ñn15 giây ñng h, bnh nhân cm thy nóng không chuñư c ch có kêu la lên cho bit là nóng, ch không có scphn x tránh né, ñiu ñó chng t rng thn kinh giao cm

có, mà thn kinh ñi giao cm b lit không có sc ñ kháng, tiêu chun bình thư ng ca mt ngư i khe mnh,khi hơ nóng huyt nhit ñ 35-50 ñ có th chu lâu ñư c45-55 giây ñng h, dư i tiêu chun này là bnh thucthc, trên tiêu chun này là bnh thuc hư.

Bnh tiu ñư ng:Ngư i b bnh tiu ñư ng nng, thn kinh giao cm

trên da thuc ph hư, khi hơ huyt không có cm giác nóng,nu hơ nhit ñ 45 ñ lâu chng 30 giây ñng h trênhuyt cũng s làm phng, vì ph hư không bo v ñư c da,nên phi cn thn khi khám thy bnh nhân có bnh tiuñư ng thì không nên hơ cu huyt.

4-Xét hư th c trên ngón chân :

Tìm bnh trên ngón chân phc tp hơ n vì không gp ngónchân ñư c, thy thuc phi dùng hai ngón tay tr và tay cáibm vào huyt nơ i góc móng chân, (ngón tay cái ñ vàot nh huyt ñu ngón chân ca bnh nhân, ngón tay tr ñ phía dư i ngón chân ca bnh nhân, ging như cái kìm kpngón chân, ri bm ngón cái vào các huyt hình v bêndư i ). Có ba mc ñ bm là nh ,v a, mnh ,phi áp dng

nhiu ln m i có kinh nghim.



Trang /125 17

Bnh th c : mc ñ bm và day nh bnh nhân ñã cmthy ñau nhiu và có phn x.Không b bnh : mc ñ bm và day va phi m i cmthy ñau, chu ñư c mà hơ i có phn x nh.

Bnh hư : mc ñ bm và day mnh bnh nhân khôngcm thy ñau, thn kinh dn truyn mt nhy cm là khí huyt không ñn ñư c nơ i ñu ngón chân.

Khi thc tp, thy khám bnh nên bm ñu c 5 ngón mtlư t ñ xem ngón nào bnh nhân cm thy ñau nht, hochi bnh nhân cho bit ngón nào ñau ngón nào không ñauñ hc kinh nghim nhanh hơ n.

Quy kinh ch n pháp cũng cho bit hư thc tngph hay chc năng. Thí d huyt L ðoài ñu ngónchân th hai bên trái ñau, nm cùng bên v i phía bao t chobit cơ s bao t có bnh như ñang cha ñy thc ăn chưatiêu hóa ñư c, hay trong bao t có cht chua, hoc bao t

hp, bao t thòng, hoc nóng, l loét, hơ i, hôi ming, ñaurăng, chân răng lung lay, tri gc,..nu huyt L ðoài bênphi ñau thuc chc năng hot ñng ca bao t như titdch cht qúa tha làm cho ăn nhiu mau ñói, tiêu hy thcăn nhanh không kp thu rút cht b nuôi cơ th nên ănnhiu mà vn gy... .Còn trư ng h p bnh hư thuc cơ s ,



Trang /125 18

cho bit bao t lnh, teo nh, không chuyn hóa thc ănthành cht b, tt c chuyn hóa thành phân sng sít, t iba mà không mun ăn..trư ng h p hư thuc chc nănglàm ăn lâu tiêu, ming nht không mun ăn, ăn không bitmùi v ngon hay d , hay ñy và lnh bng, ói khan, khámbao t vn tt..

Truyn kinh theo hư th c :

Chúng ta nh rng khám ngón tay ngón chân ch m i bitñư c hư thc ca tng ñư ng kinh ch chưa phi là hư thc ca c tng th ngũ hành ca tng ph nên chưa quytñnh ñư c cách cha cho tng th là cha vào nguyên nhângc. Vì bnh không dng li mt kinh mà bnh s truynt kinh này sang kinh khác tùy theo tình trng bnh hư haythc.,và th i gian b bnh ñã lâu hay m i bnh.

Bnh h

ư :

Truyn theo quan h m-con.

Bnh hư thì không có tà khí, ch do chính khí suy yu do 3nguyên nhân:Do chính kinh ñó suy yu (1).Do kinh con bnh, ly ht năng lư ng ca kinh m.(2).



Trang /125 19

Do kinh m không nuôi dư ng con, vì phi t bo v mìnhñang b ñe da b i tà khí.(3)

Bnh th c :

Truyn sang bt kỳ kinh nào hư yu nht. Bnh thc là dochính khí ca ñư ng kinh y mt ñi, tà khí tha cơ xâmnhp s truyn theo 5 cách như :

Truyn theo cp âm dươ ng ( 1 )Truyn theo vòng sinh thun ( 2 )Truyn theo vòng sinh nghch ( 3)Truyn theo vòng khc thun ( 4 )Truyn theo vòng khc nghch gi là vòng ñiên ño( 5 )

Sau khi khám hư -th c ñ 12 ñư ng kinh trên các ngóntay và các ngón chân, d ĩ nhiên có nhng kinh bnh hư, cókinh bnh thc, có kinh không b bnh, chúng ta v thành mtbiu ñ, ging như bn kt qa xét nghim, nh nó chúng tam i truy tìm nguyên nhân gc sinh ra bnh và nh vào lýlun ngũ hành liên quan ñn truyn kinh ñ tìm kinh nào kh iñu phát bnh và truyn bnh sang kinh khác, bnh kinh

nào nng hơ n, kinh nào nh hơ n. Nhìn vào biu ñ bnh ñ tìm ra phươ ng pháp ñiu chnh c mt tng th ñ lp li quânbình s khí hóa chung va không phm quy lut ngũ hành,va có kt qa nhanh mà không s sai lm như th c làmthêm th c, hư làm thêm hư , có ngh ĩ a là c gp kinh hư thì b,kinh thc thì t, s làm ri lon s khí hoá chung ca lc ph ngũ tng khin cho bnh nng thêm.



Trang /125 20

Nh ng du hiu lâm sàng ñ xác ñnh hư th ctheo quy kinh chn pháp ca mi ñư ng kinh

Các ngón tay bên trái

Ngón 1. (Ngón cái bên trái):. KINH PH TRÁI : Ngũ hành thuc Kim âm.

Thuc phi trái, va ch cơ s lá phi trái, va ch chcnăng hot ñng, tc là s khí hóa ca phi trái.

Nu gp ñư c thành góc vuông, có ñ ñ cng (có

lc) mà bnh nhân có cm giác hơ i ñau, chu ñư c, là kinhñó không bnh.

A-Bnh th c :Nu chưa gp vào ñư c vuông góc ñã cm thy ñau

phi git tay li,là kinh ñó b bnh th c. Phi kèm theo mthay nhiu nhng du hiu ca bnh như có triu chng hosuyn nhit,c hng khô khát, ít nư c ming, ting nói to,sc mt nơ i gò má ñn mũi hơ i ñ, ñau vai lưng cùi ch,ñugi, cng chân bên trái,cánh tay không dơ thng ra phíatrư c ñư c.

Phân bi t ph th c nhi t : Ho hoc suyn có ñ m vàng dính, khô ming, tiunư c vàng, lư i sc ñ, rêu vàng, do tâm ha khc ph kimlàm th khò khè hen suyn nhit.

Phân bi t ph th c hàn :



Trang /125 21

Ho hoc suyn, môi không khô, ñ m dãi kt ngc, khc ñ m loãng trng, ăn không tiêu, tiêu chy, lư ihng nht, rêu trng mng. Nu do thn thy ln ph, phiyu s b lao, phi b m .

Phân bi t ph có hàn ñ m :ð m làm ph khó th thành hen khò khè có nhiu

ñ m trng dính làm tc ngc, rêu lư i trng trơ n.

Nu c hai ngón tay cái ñu bnh th c thì ngc, sư nñy, ñau tc, phi ngng ñu lên m i th ñư c, vai lưngñau, ñu gi, cng chân cng ñau, khí nghch làm ho suynnhit, th gp khò khè, hn hn, c khô, sưng ñau hng.

Ph và ði trư ng th c : Có du hiu b x môi không mím môi cht li ñư c,

cánh tay co rút.

Tâm h a kh c ph kim :

Có du hiu th khò khè, hen suyn nhit.

Tâm h a l n ph : Hng khô sưng ñau, khan ting, mt khu giác ngi

mt mùi.

Th n th y l n ph :Có du hiu phi có nư c.

Ph khí thă ng không giáng :Khó th vào, hơ i ch ñưa lên thành ra suyn.

Ph huy t :

Có du hiu tc ngc, nôn o, ma ra máu.

B-Bnh hư :Nu b kh p ngón cái vào mm nhũn (vô lc ) thuc

bnh hư . Phi kèm theo mt hay nhiu nhng du hiu ca



Trang /125 22

bnh như có triu chng th kh, yu, sc mt trng nht,l chân lông m , t xut m hôi, da khô nhăn, tê, lnh,but.

Phân bi t Ph âm hư : ho khan, ít ñ m, hng và môi khô, m hôi trm

nóng m, lòng bàn tay nóng, phân khô, lư i ñ sch, ít hockhông có rêu.

Phân bi t ph khí hư :th ngn kh, khò khè, không sc, t xut m hôi

lnh, ñ m loãng trng, mu lư i nht, rêu trng mng.

Phân bi t ph d ươ ng hư : ho khan nhiu, gp lnh hoc hot ñng nhiu s

ho khan d di nhiu hơ n, t ra m hôi, rêu trng, ñ mloãng, lư i trng nht, rêu trng mng.

Nu c hai ngón cái ñu bnh hư thì phi yukhông ñ hơ i, nói kh, th ngn yu, gò má trng nht, hosuyn hàn, chân tay lnh, xut m hôi lnh, tròng trng mttrng ñc, vùng khuyt bn (hõm trên xươ ng ñòn gánh ) ñèvào thy ñau .

Ph và ði trư ng hư :Có du hiu kinh s , tính tình không ñư c vui, hoa

mt ni ñom ñóm.

Ph khí suy : Dư i tim ñng nư c, có nư c trong màng phi.

Phn ñt ngoài ngón cái thuc phi, phn ñt trongngón cái ch v nhng bnh liên quan ñn c, gáy, vai. Cókhi ñt ngón ngoài ch v phi bm b không có du hiubnh, nhưng ñt trong bm b vào không ñư c vuông gócñã b ñau, có bên ñau, có bên không ñau, hoc c hai ñuñau. Bên nào ñau là phn c gáy vai bên y b ñau cng dophong hàn tích lũy nhiu ngày nhiu tháng ñã t lâu b i



Trang /125 23

cm lnh cha chưa ht hn, nó s làm ñau xung cánh tayvà cùi ch.

Ngón 2. (ngón tr bên trái) : Kinh ði Trư ngNgũ hành thuc Kim dươ ng. Ch v phn trc trư ng.

Nu gp b kh p ñu ngón tay thành vuông góc màkhông ñau, có ñ ñ cng ñi kháng là ñư ng kinh khôngb bnh.

A-Bnh th c :Nu b vào chưa vuông góc bnh nhân ñã cm thy

ñau, có phn ng git tay li, là ñư ng kinh có bnh th c,có kèm theo mt trong nhng du hiu ñi ñi tin phân khô,khó ñi, táo bón.

B-Bnh hư :Nu b gp ñu ngón tr cm thy mm nhũn, vô lc, góc

b vào bé hơ n 90 ñ mà vn không cm thy ñau, là ñư ngkinh thuc bnh hư , có kèm theo du hiu ña tin b lngnát làm ra bnh tiêu chy.

Nu c hai ngón tr ñu ñau, phân bình thư ng, thì khôngcó bnh ñư ng rut, mà có bnh ñau cánh tay, không dơ thng tay lên cao ñư c.

Ngón 3. (ngón tay gi a bên trái): Kinh Tâm Bào TRÁINgũ hành thuc Ha dươ ng .Ch v ñng mch vành và các ng ñng mch.



Trang /125 24

Nu b gp kh p ñu ngón vào vuông góc, có lcñi kháng mà bnh nhân không cm thy ñau và git tayli, là ñư ng kinh không có bnh.

A-Bnh th c :Nu b gp kh p ñu ngón chưa vào ñư c vuông

góc,bnh nhân ñã b ñau phi git tay li, là ñư ng kinh b bnh th c ,có du hiu huyt căng trong ng mch,do

nguyên nhân máu b nhit như st,hoc trong máu cócholesterol cao làm nghn ñng mch khin áp huyt tănghơ n 140 mm Hg, tăng nhiu hay ít khi bnh nhân cm thyñau nhiu hay ít. Nu bnh cp tính thì ñau tc sư n ngctrái, mt ñ, sưng nách, nhói tim, co qup chi trên. Nucánh tay b ñau s không dang rng cánh tay ra ñư c.

B-Bnh hư :Nu b gp kh p ñu ngón thành mt góc nh hơ n

90 ñ, mm nhũn, vô lc, bnh nhân không cm thy ñau,là ñư ng kinh b bnh hư ,cho thy thiu lư ng máu tunhoàn trong ñng mch, không có áp lc huyt hay suy ñngmch, ưa b hi hp.

Ngón 4. (ngón tay th tư bên trái ) : Kinh Tam TiêuTRÁI .Ngũ hành thuc Ha dươ ng.Ch v tun hoàn huyt khp cơ th .

Khi bm b kh p ñu ngón vào vuông góc, có lcñi kháng, bnh nhân cm thy hơ i ñau nhưng không phigit tay li, là ñư ng kinh không b bnh.

A-Bnh th c :Khi b kh p ngón thy cng chưa vào ñư c vuông

góc, bnh nhân cm thy ñau git tay li, là ñư ng kinh b



Trang /125 25

bnh th c., có triu chng ñau phía sau cùi ch, ñau sau tai,khóe mt ,áp lc huyt dn lên ñu, ñau cánh tay không ñ ra sau lưng ñư c.

Bnh thc c hai ngón 3 và 4 bên trái, ch cho bittình trng áp huyt cao s trên l n hơ n 140 mmHg, Nuhai ngón tay 3 và 4 bên phi không ñau, là áp huyt s dư i bình thu ng 80 mmHg.

Khi bm c bn ngón tay 3 và 4 ca c hai bàn tayñu ñau, ch cho bit bnh nhân b cao áp huyt c s ñotrên ln s ño dư i, l n hơ n 140/80 mmHg. ðc bit trongtrư ng h p bn ngón tay khi bm ñu cng, có tính ñàn hibung ra, nhưng bnh nhân cm thy không ñau, các ngónkhác bình thư ng mà không có cm giác như bm bnngón này, chng t bnh nhân ñã và ñang b bnh cao áphuyt dùng thuc giãn mch ñ ngăn nga khi ñt ngmch, nhưng bnh cao áp huyt vn còn, chưa ñư c chatn gc, mc dù ño áp huyt có gim do ng mch n l nlàm áp huyt tt, ngư c li thành ng mch mng hơ n d b v hơ n nu áp huyt b tăng ñt ngt do mt cơ n gin d hoc do ăn ung qúa nhiu mt cht cay, nóng làm tăngnhit khí tun hoàn ca tim mch .(các cht làm áp huyttăng như ăn nhiu m , bia, rư u, cà phê, ñư ng, t, ñuphng, hành, gan, khô mc, cà ri, nư c ct da, nhãn, xoài,chôm chôm, su riêng, mít, cà rt, calcium, vitamine B ,E,Fer.,các thuc tr ñau nhc phong thp như cortisone..).

B-Bnh hư :Khi bm b ñu kh p ngón cm thy mm, vô

lc,ch tình trng áp huyt thp, tun hoàn huyt yu vìkhông ñ s lư ng máu ñ tun hoàn, có triu chng chóngmt, thiu máu não làm nhc ñu, hay quên ,mi mt,tròngmt trng dã, hoa mt ,ñau mi lưng, chân tay yu, tê ñuchi, v hô hp thiu khí,v tiêu hóa thì hay lnh bng ănkhông tiêu.



Trang /125 26

Ngón 5. (ngón út bên trái) :Kinh Tâm và Tiu Trư ngtrái Ngũ hành thuc Ha.Ngón út có hai ñư ng kinh :

Kinh Tâm phía bên trong, ngũ hành thuc Ha âm. Ch cơ s qa tim.Kinh Tiu Trư ng phía ngoài, ngũ hành thuc Ha dươ ng.Ch chc năng ca Rut non.

Khi bm b ngón út không ñau nhưng có lc ñikháng. Ngón này thư ng mm hơ n các ngón khác, là bìnhthư ng không b bnh.

A-Bnh th c :Khi bm b ngón út bnh nhân cm thy ñau phi

git tay li là bnh th c, có triu chng bnh, như qa timb tn thươ ng ,van tim h , vách thành tim chai cng nên cobóp không ñu làm ri lon mch, ñau dư i tim.,hi hp,bt an, nói sàm.

Phân bi t tâm h a vư ng : Bun bc, bn chn mt ng, môi khô, ming ñng,

ngư i nóng, ñu lư i ñ, rêu vàng khô.

Nu các triu chng ca tim không có, thì nó cũng làth c ch chc năng ca Rut non, có triu chng mìnhnóng, ra m hôi, bc rt, l nht ming, c cng sưngñau, tai ù, cánh tay không quay b ñư c ra sau lưng ñư c,nóng hu môn, kit l, ñi tiêu ra ln máu.

Phân bi t Ch c nă ng tâm th c nhi t :Là bnh thuc Tiu trư ng, có du hiu nóng st,nhc ñu, mt ñ.( thuc biu ).

Phân bi t cơ s Tâm th c nhi t : Là bnh tim, ñau tim, ngc,ñau các ñt xươ ng.

(thuc lý).



Trang /125 27

Tâm và Ti u trư ng nhi t :Ha nhit ca tim vào rut non làm rut non b

trư ng chói tc, bng ñy ñau, ñái són tng git, tim ngcvà cách mô căng tc, bí ñi tin.

B-Bnh hư :Nu bm mm vô lc là bnh hư kinh Tâm ,van

tim hp, ñáy tim n l n ñau tc khó th chn thy .Nu không có triu chng ca tim thì có triu chng carut non, ñau bng, mt vàng, ñau na ñu sau tai..

Phân bi t Tâm khí hư :Hơ i ngn, thiu sc, tim ñp nhanh,t ra m hôi.

Phân bi t tâm huy t hư : Tim ñp nhanh, mt ng, mt trng, lư i trng nht.

Phân bi t tâm âm hư :Mt ng, lòng bun bc, m hôi trm, hng khô, lòng

tay nóng, lư i ñ, ít nư c, rêu ít.

Phân bi t tâm d ươ ng hư :Ngư i lnh, chân tay lnh, tim ñp nhanh, lư i nht,

rêu trng. Tim không ñ nhit xung Mnh môn ha ñ làmnhim v khí hóa, nên bng lnh. Chc năng tâm dươ ng hư có triu chng kinh s , xut m hôi hoài.

Phân bi t Tâm hư nhi t :Làm huyt trong ngc sinh nght th ,khó th , lòng

bàn tay nóng d ,l ming, hay a ma, nu khí bc lên

làm chy máu cam, khí ñy xung làm ñi cu ra máu.

Tâm và Ti u trư ng ñ u hư : Có du hiu ngư i gai gai st, chân tay lnh but, ñi

phân ra máu.

Tâm hư hàn (th y kh c h a) :



Trang /125 28

Làm ñáy tim n l n, ñau tim, nhp tim ri lon, áphuyt lúc tăng lúc gim.

Tâm T ỳ hư hàn :ðau lnh bng dư i có khi cng ,ñ lâu không cha

sau thành bnh trưng hà (kt khi cng lnh thành ungbư u ).

Tâm ph hư hàn :Có du hiu khí tích t ngc, ñ m chn nghn tc

dư i tim do lo ngh ĩ , ut c.

Tâm hư , can th c : Can khí ln tâm, có du hiu lúc ñói d, lúc no anh

ách.

Các ngón tay bên phi

Ngón 1.(ngón cái phi): Kinh ph PHI : Ngũ hànhthuc Kim âm.Ch cơ s và chc năng ca phi bên phi.

Tìm bnh thc, bnh hư ging ngón tay bên trái.

A-Bnh th c :Nu c hai ngón tay cái thuc bnh th c, có triu

chng ho suyn nhit, ho ra máu, khí nghch, xut m hôi

,ñau viêm hng, st, nói khn ting ,ñau phi, thích ungnhiu nư c mát.

B-Bnh hư :Nu c hai ngón tay cái thuc bnh hư , có triu

chng ho suyn hàn, khô hng nhưng không ñau, hô hp



Trang /125 29

yu, tê but da, chân tay lnh ,ñau mi, l chân lông sau c gáy h , s gío, s lnh ,không thích ung nư c hoc thíchung nư c nóng.

Ngón 2. (ngón tr bên phi): Kinh ði trư ng PHI :Ngũ hành thuc Kim dươ ng .Ch cơ s và chc năng Rut gìa.

Khi bm b vào vuông góc có lc ñi kháng màkhông ñau là Kinh ði trư ng không b bnh.

A-Bnh th c :Nu ch có ngón tr bên phi ñau, bên trái không ñau

là rut già ñang b nóng, khô, ñy ,trong khi ñó phân nmsn nơ i trc trư ng không khô, nu ngón tay tr bên trái vôlc thì phân ra s lng, là cn bã ca thc ăn cũ t myngày trư c ra ñn ñó.

Nu c hai ngón tr bên trái và phi ñu ñau ,triuchng ñau răng dư i, lng chân răng, răng dư i tri lên,ñau tc căng bng, sưng c, má, mình nóng, viêmamygdale, hng khô, ho suyn, chy máu cam, táo bón liêntip hai ba ngày, nu thư ng xuyên bnh thc là táo bónkinh niên.

Nu c bn ngón 1 và 2 hai tay ñu bnh th c ,làm ñau ñu, hoa mt, amygdale, chy máu cam,ñau nhckh p tay chân . hay s cung quýt, chân tay mi yu.

B-Bnh hư :Là rut b lnh, có nhiu nư c làm giãn nhu ñngrut, mt tính ñàn hi làm co bóp yu,tiêu hoá kém, b tiêuchy, Nu c hai ngón tr hai bên tay ñu vô lc s thư ngxuyên b tiêu chy, môi khô, khát nư c mà không dámung s bng ñau tc lình bình, sôi rut , mu sc chungquanh vòng môi trng xanh.



Trang /125 30

Nu bnh hư mãn tính ngư i s cm thy lnh, tiêuchy luôn. Nhưng nu ngư i già thiu ph khí ñ ñyphân ra, hoc ngư i ưa ung s lư ng nư c nhiu khongna lít mi ln, và ung nhiu ln trong ngày làm lit nhuñng rut mt tính cht co giãn ñ ñy phân ra ngoài, lilm tư ng b táo bón, phi dùng thuc x sau s b bnhthoát v bn, hoc phân cha ñng lâu ngày tích lũy nhiuñc t thm vào máu, vào thành rut làm thành bnh ung

thư trc trư ng, phi ct b oan ung, ngoài ra cũng do thóiquen ung nư c s lư ng nhiu mi ln, lâu ngày rut b x ñè vào ñng mch háng làm chân trái b tê phù, ñu giñng nư c làm ñau gi, ñau chân, khó c ñng d lmtư ng ñu gi b bnh phi rút nư c hoc phi m ñu gi .

Nu c bn ngón 1 và 2 hai tay ñu bnh hư . sinhù tai, lnh, cm giác bun bc không vui.

Ngón 3.(Ngón gi

a bên ph

i):

Kinh Tâm Bào PH

I

Ngũ hành thuc Ha âm.Ch v T ĩ nh mch tim và các ng t ĩ nh mch.

Khi bm b vào vuông góc có lc ñi kháng, hơ i ñauchu ñư c, là ñư ng kinh không b bnh.

A-Bnh th c :Khi bm b chưa vào vuông góc, bnh nhân cm

thy ñau, git tay li, là ñư ng kinh b bnh th c ,có duhiu áp huyt s dư i cao hơ n 90 mmHg .Nu c hai ngón

3 hai tay ñu th c là ng mch b ñóng khi cng docholesterol ñóng vách thành mch hay b xơ cng làm tr ngi lưu thông ca huyt khin áp lc huyt tăng ñ ñymáu ñi.

B-Bnh hư :



Trang /125 31

Nu bm b ñu kh p ngón tay cm thy mm nhũnvô lc là ñư ng kinh b bnh hư , có du hiu ‘ âm hư sinhni nhit’, bnh nhân cm thy trong ngư i nóng ny, bcrt, tim hi hp, lòng bàn tay nóng. Nu c hai ngón 3 haitay thuc bnh hư , có du hiu tim mch ñp yu, khôngñu, ñau nhc trong ng xươ ng.

Ngón 4. (ngón th tư bên phi): Kinh Tam Tiêu PHINgũ hành thuc Ha dươ ng.Ch v tun hoàn Khí khp cơ th.

Khi bm b vào vuông góc có lc ñi kháng, bnhnhân cm thy hơ i ñau mà không git tay li, là ñư ng kinhkhông bnh.

A-Bnh th c :Khi b góc ngón tay chưa vào ñư c vuông góc, bnh

nhân ñã cm thy ñau phi git tay li ,là ñư ng kinh b bnh th c, có du hiu áp lc khí tăng làm h tam tiêu b tc, hoc vùng thư ng tiêu, hoc trung tiêu, hoc h tiêu.Dùng bàn tay r nhit ñ trên da lưng, t huyt Cáchdu lên trên thuc vùng Thư ng tiêu, t huyt Cách duxung Tam tiêu du thuc vùng Trung tiêu, t huyt Tamtiêu du tr xung thuc vùng H tiêu, ba vùng s có nhitñ khác nhau. Nu tc thư ng tiêu liên quan ñn tunhoàn huyt và hô hp. Nu tc trung tiêu liên quan ñn h tiêu hóa.Nu tc h tiêu liên quan ñn bài tit, sinh dc.Vùng tam tiêu b bnh thc có du hiu căng tc, ñy ñau,ù tai, cng bng trên hay bng dư i...

Nu c bn ngón tay 3 và 4 hai tay ñu thc là ñãcó bnh cao áp huyt trên 140/80 mmHg, bn ngón bmcm thy cng và càng ñau nhiu khi bm b thì áp huytcàng cao.

B-Bnh hư :



Trang /125 32

Nu thuc bnh hư ,ngón tay bm vô lc, có du hiuthiu khí tun hoàn, hô hp yu, mt nhc, t chi mi, ñaulưng, lưng bng lnh, ăn không tiêu.

Nu c bn ngón tay 3 và 4 hai tay ñu hư là cóbnh áp huyt thp, suy tim mch.

Ngón 5 . (ngón út bên phi) : Kinh Tâm và Kinh TiuTrư ng Phi : Ngũ hành thuc Ha. Ch chc năng catim. Ch cơ s rut non.

Kinh Tâm (phía trong), ngũ hành Ha âm.Kinh ði trư ng (Rut non), ñư ng kinh chy phía ngoàingón út, ngũ hành Ha dươ ng.

Ngón út bên phi va ch chc năng ca Tim, vach cơ s ca Rut non. S d ĩ hai ñư ng kinh này liên kt mt ngón, vì rut non cn ha khí ca tim ñ co bóp làmchín thc ăn và chuyn hóa thành dư ng trp ri lc quathành rut dng lng theo li ti huyt qun ca màng lư itam tiêu lên xoang phi nhn oxy tr thành máu ñ v tim,tun hoàn ñi nuôi khp cơ th, nên ha dươ ng ca Tiutrư ng bin thc ăn thành dư ng trp, ha âm ca tim làmthành huyt m ñ gi thân nhit.

A-Bnh th c :Khi bm b chưa vào vuông góc bnh nhân cm

thy ñau git tay li, là ñư ng kinh b bnh th c .

Chc năng ca tâm là ch cơ s Tiu trư ng có bnh

rut non b dư nhit có du hiu ñi cu ra máu, mìnhnóng,ra m hôi, hng khô,tiu ñ,ñau căng bng dư i vàvì rut non còn cha ñy ln lên bao t ,làm tăng thpnhit ca bao t nên chân tay cm thy nng n, l mn ming, sưng ñau cng c..



Trang /125 33

Phân bi t Tâm nhi t bi u : Bnh rut non, có du hiunóng st, nhc ñu, mt ñ.

Phân bi t Ti u trư ng hàn : Do tim không ñ nhit lư nggiúp rut non khí hóa nên bng dư i ñau lnh.

B-Bnh hư :Nu Kinh Tiu trư ng thuc bnh hư , có du hiu

ñau na ñu sau tai, ñic, mt vàng. Nu hư thuc chcnăng ca tim, có du hiu hi hp, ý mông lung,chc năngtim suy yu,hay ng ác mng. Nu c hai kinh ñu hư, códu hiu ñi tiêu sng sít lng, cơ th không np ñư c chtb, cơ th suy như c, gy m, thiu máu, xanh xao.



Trang /125 34

Các ngón chân bên trái

Ngón 1.(Ngón chân th nht bên trái ): Có hai ñư ngkinh.Kinh Tỳ,phía ngoài, ngũ hành Th âm. Ch cơ s Ty tng,lá mía.Kinh Can, phía trong, ngũ hành Mc âm. Ch chc năngca gan.

S d ĩ hai kinh chung mt ngón cái vì nó có quan h v i nhau. Gan cha máu, Tỳ dn máu lưu thông khp cơ th, và ñiu tit các dch cht tiêu hóa giúp bao t và rutnon ch bin thc ăn thành dư ng trp ri chuyn hoáthành dng lng dn vào h tam tiêu lên xoang phi nhnoxy bin thành máu ñ v tim ñ tun hoàn nuôi cơ th,

máu li qua ñng mch ,theo mao qun li ti h tam tiêu v thn lc ñc t ,ri v gan sang tỳ, lên ph, xung thn theovòng khí hoá ngũ hành.

KINH TỲ :( CƠ S)

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt n Bch nơ igóc móng chân cái phía ngoài bng mt lc bm va phi,bnh nhân cm thy hơ i ñau ,là ñư ng kinh không b bnh.

A-Bnh th c :Nu bm bng mt lc va phi như trên, bnh nhân

cm thy ñau có phn ng kêu ñau hoc git chân li, làñư ng kinh b bnh th c , chng t cơ s ty tng, lá mía b tn thươ ng do viêm nhim gan mt, rut,làm cho tỳ b nhiu thp nhit s tiêu hao nhiu năng lư ng khin ăn



Trang /125 35

nhiu mà chóng ñói, chân răng sưng chy máu, môi tr nênñ,khô nư c tiu vàng, ñi tiu ít, ñau bng không thích xoann, bao t nóng, chua,ñng, bàn tay nóng,da khô.

Cơ s lá mía b bnh th c s làm hi chc năng dnnư c, máu, và các loi hormone ca các tuyn hch ñ kíchthích các tng ph khác hot ñng ñu ñn, ñúng và ñ theotiêu chun bình thư ng khe mnh. Vì vy, nư c ñng bng làm khó th , ngc nng, chân tay gy mà cm thy

nng và mi bp tht, ngư c li, c khô, ming khát phiung nư c nhiu, càng ung nhiu càng tiu nhiu ñemtheo cht ngt cha trong tỳ thoát ra ngoài, và nu ăn chtngt, chc năng ca tỳ yu không thu gi li ñ nuôi dư ngbp tht làm bp tht nhão, mt cơ tim ,cht ñư ng khôngvào tỳ s làm lư ng ñư ng trong máu cao hơ n tiêu chunbình thư ng ,cho nên khi th máu và th nư c tiu thy cólư ng ñư ng cao gi là bnh tiêu khát, và bnh tiu ñư ng.Trong trư ng h p này phi làm mnh chc năng ca Tỳ ñ tăng kh năng hp th thu gi ñư c lư ng ñư ng tr litình trng bình thư ng, ch không phi cm không cho tỳ nhn ñư ng, s làm hng chc năng hot ñng ca tỳ. Khitỳ không hot ñng do b nhiu khí thp nhit ñng trongtỳ, s ñư ng trong tỳ không chuyn hoá b lên men tăngnhit sinh vàng da, ming ñy nh t.

Phân bi t T ỳ b Th p nhi t :Tỳ cn khí thp ñ chuyn hoá thc ăn, nhưng do ăn

ung sai lm như nhiu ha, cay, không tiêu, ăn nhiukhông chuyn hóa kp ñ lâu thc ăn lên men tăngnhit,nên Tỳ b thp nhit to ñiu kin phát sinh vi trùng,hoc ngư c li ăn phi thc ăn b nhim vi khun, viruslàm Tỳ b thp nhit, có triu chng st, vàng da, bng ñy

trư ng, bun nôn.

Phân bi t T ỳ V th c l n tâm :Có du hiu ñau nhói tim, ăn nghn, chua.

Phân bi t T ỳ th c :



Trang /125 36

Do thp tà phm Tỳ làm bng trư ng không dámung nư c, ñi phân nhy nh t, rêu lư i trng nhn.

Phân bi t T ỳ V th c nhi t :Nhit trong tỳ v ñt cháy thc ăn mà không co bóp

ñ chuyn hoá thc ăn thành cht b, cho nên mau ñói, ănnhiu mà vn gy, ming khô khát, ung nhiu, tiu ranhiu hơ n ung vào sinh ba chng bnh : bnh tiêu khát khi

ha nhit thư ng tiêu, bnh tiu ñư ng khi ha nhit trung tiêu,bnh ñái tháo khi ha nhit h tiêu.

b-Bnh hư :Nu bm bng mt lc mnh hơ n mà bnh nhân

không cm thy ñau ,là ñư ng kinh thuc bnh hư ,có cáctriu chng gy m, không mun ăn, ăn không tiêu, sc mtvàng héo, hơ i phù do suy dinh dư ng,tiêu chy, t chi lnh,ít hot ñng, thích nm vì không ñ sc ñ vn ñng.

T ỳ

hư

: Triu chng ăn không tiêu, hơ i, ăn ñư c mà vn

gy m, lúc nào cũng ñau bng, vì Tỳ hư sinh giun sán, vàngư c li ăn cht sng sít bn, sinh giun sán làm Tỳ hư,nên ăn vào bao nhiêu giun sán ăn ht cho nên ngư i vngy.

Phân bi t T ỳ b hàn th p :Do bm sinh yu t, làm vt v, la ăn ung kén la,

ăn ít thành bnh, có triu chng bing ăn, tiêu hóa kém, nóinh, mt mi. Nu Tỳ kém chc năng chuyn hóa thì bngñy. Nu hàn nhiu hơ n thp khí b ñè xung dư i, có triu

chng phân lng, sa rut, thòng bao t, sa t cung, tr ĩ .

Phân bi t T ỳ V hư hàn : Có du hiu bng trư ng căng mà rng v kêu như

trng , bao t không làm vic ,ăn không tiêu ,hay nôn e, ñiphân sng, ñ lâu không cha thành bnh c trư ng (bngbáng).



Trang /125 37

T ỳ khí hư b Can phong l n : Có du hiu khi ng chy nư c dãi.

T ỳ khí hư b can m c vư ng kh c: Có du hiu bng phình l n, chân tay teo nh, hoc

chân tay co qup, b st rét.

Phân bi t T ỳ khí hư V th c :

Làm khí không thông b kt khi,ñ lâu không cha,sau tâm ha vào v ñt Tỳ làm mt chc năng chuyn hóakhông giúp bao t tiêu hóa ñư c sinh ra bnh chán ăn,khin 5 tng b suy.

T ỳ khí hư ph hư : Có du hiu th ngn hơ i, nhanh, gp.

KINH CAN: ( CH C NĂNG ) :

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt ði ñôn gócmóng chân cái phía trong bng mt lc va phi, bnh nhâncm thy hơ i ñau, là ñư ng kinh không b bnh.

a-Bnh th c: Nu bm bng mt lc va phi mà bnh nhân ñã

kêu ñau, hoc có phn ng git chân li, là ñư ng kinh b bnh th c ,Chng t chc năng ca gan b thc nhit, hocthc hàn.

Phân bi t ch c nă ng gan b th c hàn: Chc năng ca gan b thc hàn s không khí hóa tt,có triu chng ñau tc hông sư n, hay th ra m i d chu,lư i ñ nht, rêu lư i trng.

Phân bi t can khí u t k t :



Trang /125 38

T ỳ hư : Triu chng ăn không tiêu, hơ i, ăn ñư c mà vn

gy m, lúc nào cũng ñau bng, vì Tỳ hư sinh giun sán, vàngư c li ăn cht sng sít bn, sinh giun sán làm Tỳ hư,nên ăn vào bao nhiêu giun sán ăn ht cho nên ngư i vngy.

Phân bi t T ỳ b hàn th p :

Do bm sinh yu t, làm vt v, la ăn ung kén la,ăn ít thành bnh, có triu chng bing ăn, tiêu hóa kém, nóinh, mt mi. Nu Tỳ kém chc năng chuyn hóa thì bngñy. Nu hàn nhiu hơ n thp khí b ñè xung dư i, có triuchng phân lng, sa rut, thòng bao t, sa t cung, tr ĩ .

Phân bi t T ỳ V hư hàn : Có du hiu bng trư ng căng mà rng v kêu như

trng , bao t không làm vic ,ăn không tiêu ,hay nôn e, ñiphân sng, ñ lâu không cha thành bnh c trư ng (bngbáng).

T ỳ khí hư b Can phong l n : Có du hiu khi ng chy nư c dãi.

T ỳ khí hư b can m c vư ng kh c: Có du hiu bng phình l n, chân tay teo nh, hoc

chân tay co qup, b st rét.

Phân bi t T ỳ khí hư V th c : Làm khí không thông b kt khi,ñ lâu không cha,

sau tâm ha vào v ñt Tỳ làm mt chc năng chuyn hóakhông giúp bao t tiêu hóa ñư c sinh ra bnh chán ăn,

khin 5 tng b suy.

T ỳ khí hư ph hư : Có du hiu th ngn hơ i, nhanh, gp.

KINH CAN: ( CH C NĂNG ) :



Trang /125 39

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt ði ñôn gócmóng chân cái phía trong bng mt lc va phi, bnh nhâncm thy hơ i ñau, là ñư ng kinh không b bnh.

a-Bnh th c: Nu bm bng mt lc va phi mà bnh nhân ñã

kêu ñau, hoc có phn ng git chân li, là ñư ng kinh b bnh th c ,Chng t chc năng ca gan b thc nhit, hoc

thc hàn.

Phân bi t ch c nă ng gan b th c hàn: Chc năng ca gan b thc hàn s không khí hóa

tt, có triu chng ñau tc hông sư n, hay th ra m i d chu, lư i ñ nht, rêu lư i trng.

Phân bi t can khí u t k t : Do tinh thn b kích ñng, bc tc,ut c..làm ngc

sư n ñy ñau tc, nghn tc, ph n s b ñau bng kinh.

Phân bi t can h a vư ng :ðau ñu như búa b,bun bc, d cáu gin, mt ñ,

ming ñng, hai bên cnh lư i ñ, tiu vàng .Nu khí uthóa ha làm xut huyt chy máu cam.

Can d ươ ng thư ng kháng :Chc năng ca gan b thc nhit, có các chng căng

ñau ñu,váng ñu, mt ñ, cao áp huyt, ñu nóng hơ nchân, bc tc vô c .

Phân bi t tâm th c l n can huy t :Có du hiu, nóng sưng ñau c hng , mt m .

Phân bi t Can th p nhi t :Mc th vư ng ln nhau làm can khí tr nên ñau

tc sư n ,vàng da, tiu ñ, nga âm ño, sưng tinh hoàn.

Phân bi t can phong ni ñ ng :



Trang /125 40

Do gan thn âm hư, can khí ni lên sinh phong, còngan huyt hư không làm nhim v nuôi gân mch. Gan vàthn thuc âm hư sinh ni nhit, cc nhit sinh phong b stcao co git chân tay.

b-Bnh hư :

Nu bm bng mt lc mnh hơ n mà bnh nhânkhông cm thy ñau, là ñư ng kinh thuc bnh hư .

Phân bi t can khí hư : Khí ca can lên mt không ñ làm mt m kéo mây,

ñi cu nhiu ln.

Phân bi t can d ươ ng hư :Chc năng Gan làm nhim v khí hóa kém , mt t

ch, ngư i mê man, ñái són.

Ngón 2. (ngón chân th hai bên trái) : Kinh V TRÁI,Ngũ hành thuc Th dươ ng. Ch cơ s bao t.

Kinh V :( CƠ S ) :

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt L ñoài nơ igóc móng (quay sang phía ngón chân gia) bng mt lcva phi, bnh nhân cm thy hơ i ñau, là ñư ng kinhkhông b bnh.

a-Bnh th c:Nu bm vào huyt L ñoài v i mt lc va phi

bnh nhân ñã b ñau nhiu là ñư ng kinh b bnh thc . Cóhai loi bnh thc hàn hay nhit.

Phân bi t V th c hàn :



Trang /125 41

Bao t b lnh, ăn cht lnh ñau nhiu hơ n,thích ănnhưng ăn không tiêu cơ m nư c b ñng làm ñau kch litvùng thư ng v ,ưa thích xoa nn, chư m ñp, ói ma ranư c dãi trong, chân tay lnh, thích ung nư c nóng, rêulư i trng trơ n. V hàn không nuôi ph làm phi yu, th ngn hơ i, suyn.

Phân bi t v hàn, tâm nhi t :

Ha khí và th khí bt hòa nên Tỳ V không chuynhóa thc ăn ñư c, h ăn vào là ói ra ngay, ch ưa nmngh,bng ñau mt ch, ming hôi, chân răng chy máu.

Phân bi t V th c :

Bng trư ng ăn không tiêu không mun ăn, th hôimùi thc ăn, rêu lư i vàng.

Phân bi t V th c nhi t :,

Do ăn cay và ngt nhiu, ói, chua, ñau vùng v qun như bng rát ,ñêm ng hay ñ m hôi nóng ,khátnư c, ung nhiêù, mau ñói, ming hôi, tri chân răng hàmtrên, sưng nư i răng, chy máu chân răng, xót trong bao t lâu ngày thành l loét, ñau bng, phân khô, táo bón, lư ikhô ñ, rêu gia lư i vàng dy. Nu tích tr nhit lâu ngàylàm phân khô kt rut gìa làm cho rut có ch cm ñau r nn thy, làm tc bí ñi tin kinh niên .

Nu bao t thc nhit li thêm gan nhit là ñiu kintt yu sinh ra sán lãi vùng rn ni cm sinh ñau bng,gi là do khí kt nhit.

Nu nhit tà ca V khc thn thy s phát st nónglnh ,sư n ñau ,trư ng bng, s hãi, ng hay gp ác mng.

Phân bi t V nhi t :



Trang /125 42

chua, thành bao t ñau rát, khát thích ung mát, ñiphân tng cc, lư i ñ, rêu vàng..

b-Bnh hư :Nu bm vào huyt bng mt lc mnh hơ n mà

bnh nhân không cm thy ñau là ñư ng kinh b bnh hư ,có triu chng bao t ñy hơ i hay , ăn không tiêu ,nc

cc, nghn, rêu gia lư i trng có ñư ng rách nt, ñiphân lng, sng sít.

Phân bi t V âm hư :

Ăn không bit ngon, ñói không mun ăn, lư i ñ nht, rêu ít.V âm hư nng, có st là do bnh truyn nhim,viêm phi làm tn thươ ng thy (kim không sinh thy) làmhu hng khô khát, không mun ăn, st , táo bón, o khan.

Phân bi t V hư nhi t :

Phân không ra không phi là bón, vì bao t yukhông ñ sc co bóp , thc ăn cha lâu trong bao t lênmen sinh nhit làm thành bnh hư nhit, nu cha lm bngcách cho x như bnh táo bón làm Tỳ v khí suy nhiu hơ n,mt chc năng chuyn hóa thc ăn và cht lc chuyn cnbã thành phân,bnh s nng hơ n sinh nhiu ñc t làm hithn kinh khin cho các tng ph khác b bnh theo..

Phân bi t V suy :

C chc năng ln cơ s suy yu không tích chañư c nhiu thc ăn, không co bóp ñ chuyn hóa thànhdư ng trp to ra khí dinh dư ng và khí bo v cho cơ th,nên ngư i càng ngày càng hc hác, da khô, mau già trư ctui.



Trang /125 43

Ngón 3. (ngón chân th ba bên trái): Kinh Thn TRÁINgũ hành thuc Thy âm. Ch cơ s và chc năng ca thnâm cùng bên.

Khi thn có bnh, làm ñau lưng bên bnh. Nhưng ñaulưng cũng do nhiu nguyên nhân như không ñ khí huyt

lưu thông ct sng.

Nu thiu khí lưu thông lưng, th bng cách chobnh nhân nm úp, gp ñu gi co li cho gót chân chmvào mông d dàng, hai chân vô lc không có lc ñi kháng.

Nu do khí huyt tc t lưng không lưu thôngxung chân, gi ñư c, thì khi gp ñu gi vào cho chm gótvào mông không ñư c, vì ñau, nguyên nhân do huyt, tnthươ ng ct sng, do phong hàn làm khí huyt không chy,do phong thp b i huyt nhit t li do va chm té ngã, bêvác nng làm chèn ép dây thn kinh làm ñau thn kinh ta,do ha ñ m làm tr ngi khí hóa ca thn, do ñĩ a ñm khô,thoái hóa ñĩ a ñm gi là gai ct sng khin xoay tr ñau.

Thn thy âm hai bên, nuôi dư ng hai chân gingnhau, nhưng có hai chc năng khí hóa khác nhau gi là khí hóa thn âm và khí hóa thn dươ ng .C hai qa thn ñu làthn âm, ch không phi ñông y cho là thn dươ ng bên tráivà thn âm bên phi ñi v i ngư i nam, ñi v i ngư i n ngư c li. Vì có nhng bnh nhân phi ct b mt thn ,thìchc năng thn âm thn dươ ng vn còn . Vy thn dươ ng làgì, v trí ca thn dươ ng ñâu, thn dươ ng làm công vic

gì ?Trên Mch ðc gia ct sng ngang nơ i tht lưng có

mt huyt ðông y thư ng gi là Mnh Môn ha là mtvùng thn kinh dn truyn ñc bit liên kt v i hai qa thnthy v i tim và màng tâm bào thuc mãng lư i Tam tiêu



Trang /125 44

,có hai chc năng thun nghch ñiu hòa nư c và la ñ to ra khí.

Mnh Môn có chc năng ñem ha khí tim xungthn qua hai tuyn thư ng thn ñ thn thy ñ nhit ñ bc hơ i hóa khí, li qua Mnh Môn vào h thng tam tiêuñi qua huyt Tam tiêu du ñem v khí ñi khp cơ th ñ phòng chng bnh tt. Huyt Mnh Môn cũng ñem tín hiu

t não xung tuyn thư ng thn ñ ñiu tit hormone, nócòn có chc năng ca tam tiêu là chuyn khí và huyt vàoty sng theo hai chiu thăng và giáng t ñng ñ ñiuchnh các chc năng thn kinh ca tng ph dc theo haibên ct sng, cho nên khi qa thn hư thì chc năng thndươ ng cũng gim.

Trư ng h p thn âm ñy ñ mà không khí hóa ñư c làdo Mnh Môn ha không ñem ha tâm xung giúp chothn âm hóa khí có th do b chn thươ ng ngay ñt sngvùng huyt Mnh Môn, hoc suy tim ,không có ñ ha khí ,( ngư i mt nhit,thân ngư i lnh ), hoc ăn ung sai lmthiu cht ha nuôi tâm nên không có ha ñ xung Mnhmôn.

Ch c năng khí hoá ca thn âm và thn dươ ng :

Bao gm nhiu nhim v như chuyn khí dinh dư ngvà khí bo v khp cơ th, lc máu, lc nư c, tohormones, nuôi con ngươ i mt,nuôi dư ng và phát trintinh, ty, xươ ng, ty, cht xám não, thn kinh, răng, râu,tóc, b sinh dc, mnh ct sng, mnh lưng, ñùi, chân, gi,trí nh , trí khôn...Tt c các nhim v khí hóa ca thn

mnh hay yu, tui th dài hay ngn ñu nh thn, cho nênñông y gi là nguyên khí, hay khí căn bn do cha m truyncho khi còn trong bng m.

KINH THN :



Trang /125 45

Khi xét bnh chng ca thn phi xét ñn 4 yu t làm thn b bnh như hàn, nhit, hư, thc.:

Dùng ñu ngón tay cái bm vào ñu ngón chân th ba v i mt lc va phi, bnh nhân cm thy hơ i ñau chuñư c, là ñư ng kinh không có bnh.

A-Bnh th c:

Khi bm v i mt lc như trên, bnh nhân cm thyñau phi kêu lên, là ñư ng kinh b bnh th c, có hai loi,thc hàn, thc nhit triu chng bnh phân bit khác nhau :

Phân bi t Th n khí hàn :

Do khí lnh vào thn làm thn n to, ñàn ông b bnhsưng hòn dái, di tinh, mng tinh.

Phân bi t Th n th y hàn :

Mc tiu luôn, làm chân ñùi lnh, mi, ñau, tinh khí bc như c, khí hóa yu không chuyn hóa cht vôi nuôixươ ng mà làm cho cht vôi b kt ta thành sn thn, ñànbà b bnh huyt kt t cung làm tc kinh, kinh nguytkhông ñu, ñau t cung, nga âm h, bnh nng lâu ngày s thành bnh ung thư t cung do hàn.

Phân bi t Th n hàn xâm nh p Ti u trư ng :

Làm trư ng v b sa x,( rut thòng, bao t thòng ),tiu có mùi khm.

Th n hàn, can phong l n nhau :

Sinh chy máu chân răng, nng hơ n thì chân tay ninhiu mn nht.

Th n th y th c hàn b v hàn kh c :



Trang /125 46

Làm nư c b ñng h tiêu sinh phù bng và chân.

Khí th n và Bàng quang th c :

Làm nhc ñu, ñau cng lưng và cng ct sng.

Phân bi t b nh th n th c nhi t :

Làm thy nóng, ñàn ông b di mng tinh, ñái sóntng git ñau but, ñàn bà sưng nóng âm ño, tn suy tinhlc. Thn nhit làm mt quân bình t l lư ng ñư ng vàmui ca cơ th, lư ng ñư ng nhiu hơ n mui làm tăngnhit , có ñư ng trong máu sinh huyt nhit làm tn suytinh lc làm thành bnh bt lc, bnh tiu ñư ng, cao áphuyt, va có bnh tiu ñư ng và bnh cao áp huyt có duhiu gan bàn chân nóng, vì thy hàn hóa nhit.

Th n nhi t do nhi t tà c a tâm vào th n :

Có du hiu tiu nóng but không thông.

B-Bnh hư :Bnh thn hư không xét ñn hư hàn, hư nhit, mà

xét ñn chc năng thn âm hư hay thn dươ ng hư.( thnthy và thn khí ).

Phân bi t Th n âm huy t hư :

Cơ th suy như c, triu chng di tinh, ù tai (ñông ythư ng nói thn hư tai ñic) răng lung lay, nt v răng, murăng hơ i ñen, tóc bc hay rng, mau quên.ñau gi, ñau lưngñùi ê m, phân khô, cht lư i ñ, rêu ít.

Phân bi t Th n âm khí hư :

Thn không lc cn bã ñ lâu ngày kt thành sntrong thn.



Trang /125 47

Phân bi t Th n d ươ ng hư :

Không chuyn khí vào Tam tiêu làm m trư ng v nên lnh bng, sôi bng ting kêu to, tiêu hóa kém, haichân lnh, mình nng n, lưng gi yu mi,tiu ñêm nhiu,nư c tiu trng, lư i nht trng, rêu lư i trng trơ n.

Th n khí suy nhi u :

Nói không ra hơ i, ñau nhc xươ ng ct toàn thân.

Phân bi t âm hư th y ki t (huy t hư , nư c c n ) :

Âm hư sinh huyt nhit, không có nư c gii nhitlàm huyt ni tng sinh nhiu bnh .Bnh nng hơ n thìlit dươ ng , lãnh cm , ho lâu ngày, nóng v ñêm, m hôitrm, gy còm, suy như c thn kinh. Thn âm hư sinh ninhit, nóng âm trong xươ ng, ct, thn âm hư mt nư c,mt dch cht, làm khô ming, ñau hng, táo bón,d b viêmnhim, tiu ít, áp huyt tăng, c gáy vai cng ñơ , ñau ñu,

ñau óc, ñau thn kinh ñu...

Phân bi t th y khí b th khí kh c hãm :

Làm tê bi t chi, da tht.Có triu chng hai chânlnh, mình nng n, lưng gi yu mi,tiu ñêm nhiu, nư ctiu trng, lư i nht trng, rêu lư i trng trơ n.

Khí th n và Bàng quang hư :

Làm ñau tim, ñau bng ñi tiêu chy không cm. ð lâu không cha thn khí nghch làm ho, bng ñy ñau, hayb ñi tiêu chy lúc gn sáng, phân nhy, ming nht khôngkhát, thân nng n, s gió, gan bàn chân nóng, tiu ra máu,tính tình s st, ñàn bà d b bnh làm băng huyt,lưng gimi yu .

B nh ch ng c a M nh môn :



Trang /125 48

M nh Môn hư suy :

T ra m hôi, ñi cu luôn, phân lng nát, ung nư cvào không chuyn hóa b ñng li dư i rn làm ñau bng.

M nh Môn th nh :

Khát nư c, ung nhiu, tiu nhiu, nư c tiu ñ.

M nh Môn hư :

Tiu nhiu ln s lư ng l n, nư c trong, làm cơ th mt nư c.Mnh môn hư lâu làm khí hóa ca Bàng quanghư theo s b ñóng vôi sinh ra tiu ñc.Mnh môn hư làmTam tiêu không chuyn khí huyt ñi nuôi cơ th s sinh ranhiu bnh.

M nh môn hư hàn :

Làm ñau lưng và thn kinh ta.

M nh môn hư nhi t :

Làm tinh khí kit khin ñi trư ng b kt khí ni gòcc tc rut, ñè vào ñau, sinh táo bón, khó ñi cu, hai chânb lnh.

M nh môn tà nhi t th c :

Làm tam tiêu chuyn khí huyt có tà nhit vào tngph sinh thp nhit là ñiu kin phát sinh vi trùng, viruskhin cho huyt có bnh h p trùng huy t.

M nh môn hư n ng :

Là loi bnh khó cha, ngoi tr huyt Thn môn c tay trên Kinh Tâm còn ñp m i có th cu ñư c.



Trang /125 49

Ngón 4. (ngón chân th tư bên trái) : Kinh ð m TRÁINgũ hành thuc Mc dươ ng. Ch chc năng ca mt.

Chc năng ca kinh ñ m là ñiu tit mt cho b tiêu hóa, mc sinh ha cung cp nhit năng cho tâm bàotruyn sc m cho cơ th qua h thng tam tiêu, làm thôngcác kinh mch b tc nghn do ñ m (bao gm m , cht béoñng vt, thc vt, cholestérol, cam, nư c ct da, chui

,trái bơ , sa bò, bơ sa pho mát...) và hóa gii các ñc t trong thc ăn, trong cơ th, nó là cht xúc tác to thànhkháng th chng bnh tt,. Khi chc năng ca ñ m b xáotrn, nó làm bin ñi c tâm tính t tích cc sang tiêu cc,hoc ngư c li, nó s làm mt quân bình s khí hóa catng ph.

KINH ð M :( CH C NĂNG ):

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt Túc Khiuâm v i mt lc va phi, bnh nhân cm thy hơ i ñaunhưng chu ñư c, không có phn ng kêu ñau phi gitchân li, là ñư ng kinh không có bnh.

A-Bnh th c :Khi bm v i mt lc va phi như trên bnh nhân

kêu ñau, có phn ng git chân li, là ñư ng kinh b bnhth c, có nhng du hiu d tc gin vô c , sư n ngc căngtc ñy ñau không xoay tr ñư c, ñau hai khóe mt ngoàikéo lên t i góc trán, ưa ng vùi, tinh thn trm lng, rêulư i vàng,tht lư i ñ.

B-Bnh hư :

Khi bm v i mt lc mnh hơ n, bnh nhân khôngcm thy ñau, là ñư ng kinh b bnh hư , có du hiu ñuváng, mt m , ng chng yên, hay git mình, làm tâm hayu sinh hi hp, nhát s , lư i nht, ít rêu.



Trang /125 50

Ngoài hư, thc, còn có triu chng ca hàn, nhit,nh hư ng lên kinh ð m ,cơ s túi mt..

Ngón 5. (ngón chân út bên trái): Kinh Bàng QuangTRÁI Ngũ hành thuc Thy dươ ng. Ch cơ s và chcnăng ca bng ñái và tuyn tin lit trái.

V cơ s : Ch bng ñái, ng dn tiu,tuyn tin lit , ngdn tinh, dn trng, b sinh dc.

V ch c năng : ði v i ñông y, nó quan trng nht, vì nóliên lc hai chiu v i tng ph, ni lin v i h thn kinhtrung ươ ng, va hưng phn, va c ch, va giao cm vaphn x, va vn ñng, va ñiu chnh khí ngũ tng lcph như ph khí, tâm khí, can khí, ñ m khí, tỳ khí, v khí,tam tiêu khí và huyt, thn khí, ha khí, thy khí v khí vàhuyt, ..ñư c ni kt bng các dây thn kinh dc trên haibên ct sng vào tng ph, va bo v sc khe thuc h min nhim, h ni tit, h bch cu, hng cu, va dntruyn oxy ,trao ñi oxy cho xươ ng ct làm mnh ct sng,xươ ng ty, óc và các loi dây thn kinh t trung ươ ng ñntng ph...

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt Chí âm, nơ igóc móng ngoài ca ngón chân út, v i mt lc va phi,bnh nhân cm thy hơ i ñau chưa ñn ni kêu lên ,là ñư ngkinh không b bnh.

Khi ñư ng kinh b bnh, nó có hai triu chng làthc nhit hay hư hàn.

A-Bnh th c :

Bàng quang th c nhi t :



Trang /125 51

Bm nh vào huyt Chí âm, bnh nhân cm thy rtñau phi git chân li, là ñư ng kinh b bnh th c nhit , cócác triu chng hai ñùi mi, ñi tiu nóng , nư c tiu vàngñm hoc ñ, tiu ngn, ít mt, vì b tc ñư ng tiu khôngthông b i có vt l n c n kt ta như vôi, hoc sn. Khi cósn nhiu, làm ñau tc vùng bng dư i lan ra sau lưng, làmkhó th , cư i nói không ñư c vì ñau, nu sn bng ñái,khi tiu s b try sư t ñư ng niu , nư c tiu s ñ vì có

ln máu.

B-Bnh hư :

Bàng quang hư hàn :

Bm mnh vào huyt Chí âm, bnh nhân không cmthy ñau, là ñư ng kinh b bnh hư hàn, có triu chngchân lnh, phù thng, van tiu h , ñái són không t ch,nư c tiu trong, ñái nhiu ln, mt nám ñen, lư i ư t màunht.

ðiu cm k : Khi có thai huyt Chí âm ca kinh Bàngquang lúc nào cũng thc, C m ñng vào vì ch bm nh cũng cm thy ñau ,nu bm mnh s xy thai. Vì kinhBàng quang có chc năng to ra khí bo v cho cơ th, nênkhi ph n mang thai, huyt này tăng tính nhy cm ñ bov bào thai, cho nên Kinh Bàng quang thc mà cơ th không có bnh, ñi v i sn ph là bình thư ng .



Trang /125 52

Các ngón chân bên phi

1.(Ngón chân th nht bên phi):

Có 2 ñư ng kinh

Kinh Tỳ PHI ,nm phía góc móng ngoài, ngũ hành thucTh âm, ch chc năng ca Tỳ.(hay gi là Tỳ dươ ng.)

Kinh Can PHI ,nm phía góc móng trong quay v ngónchân th hai, ngũ hành thuc Mc âm, ch cơ s lá gan.

KINH TỲ : ( CH C NĂNG ):Khi dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt n Bch

ca kinh tỳ, hoc bm vào huyt ði ñôn ca kinh can, v imt lc va phi, bnh nhân cm thy hơ i ñau, chu ñư c,không phi git chân li là ñư ng kinh không b bnh.

A-Bnh th c :Khi bm vào huyt n bch bng mt lc va phi,

bnh nhân kêu ñau phi git chân li, là ñư ng kinh b bnh th c, chng t Tỳ dươ ng không chuyn hóa ñư c khí thp nhit làm ñu nng như ñá ñè, thân th nng n, u oi, mt mi,tâm phin mun, chng bit ñói, ming ñynh t v ngt, tiêu chy phân nóng, bí trung tin .Nu thpnhit lâu ngày không ñư c Tỳ dươ ng chuyn hóa s là ñiukin d phát sinh vi trùng, virus ,sinh bnh vàng da, mt

vàng, lư i ư t nhy, sau làm tn thươ ng thc th tng Tỳ và gan.

Phân bi t T ỳ V th c l n Tâm :Có du hiu ñau nhói tim, ăn nghn, chua.

B-Bnh hư :



Trang /125 53

Khi bm vào huyt n bch bng mt lc mnh,bnh nhân không cm thy ñau, là ñư ng kinh b bnh hư ,Tỳ hư không chuyn hóa ñư c thc ăn, nên ăn ung ít vìkhó tiêu, bng trư ng, ñau bng ngm, i lng, nư c phântrong, ngư i gy, bí tiu, phù chân, bng, mt mi khôngcó sc, thân th nng n, da không m, t chi d không lên,mt vàng héo, rêu lư i nht trng, bnh ñ lâu s ñi cu ramáu.

Phân bi t T ỳ khí hư : Ăn ít mà bng li trư ng lên,không sc ñ c ñng

hoc nói, hơ i ngn, st cân, mt trng bch hay vàng, lư imu nht, rêu trng.

Phân bi t T ỳ d ươ ng hư : Bng lnh thích xoa nn,ăn cht mát lnh ñau bng

ngay,thích ung nư c nóng,s lnh, chân tay khôngm,phân nhy, sc lư i nht, rêu trng.

KINH CAN :( CƠ S ) :

A-Bnh th c :Khi dùng ñu ngón cái bm vào huyt ði ñôn, v i

mt lc va phi, bnh nhân ñã kêu ñau phi git chân li,là ñư ng kinh b bnh th c, chng t gan ñang cha huytnhit, có ñc t trong gan, trong máu, ñông y gi là canha vư ng làm bnh st, hoc ñau ñu như búa b, lòngbun bc d ni gin, ming ñng, hai bên cnh lư i ñ,numt lư i ñ có chm t huyt là máu b nhim trùng. Khi

tng gan b bnh thc, phi phân bit thc hàn hay thcnhit.

Can th c hàn :Gan lưu tr huyt, huyt b lnh không lưu thông sinh

ra sán lãi quy phá làm ñêm mt ng, máu không ra ñn



Trang /125 54

ñu ngón tay chân và các kh p làm khó c ñng (phonghàn), ñau bng lnh,ñau bng kinh, kinh ra nhiu ngày..

Phân bi t hàn tr can : Hàn xâm nhp vào gan làm ñau bng t dư i bao t

xung ñn h b làm sa x ñau tc, ñau nng có th làmst.

Nu có c ba kinh Can, kinh Tỳ, kinh Thn ñu hàn là tam âm th c hàn s to u bư u thành cc vùng bng gilà bư u hay ung thư .

Can th c nhi t :Gan lưu tr huyt, huyt b nóng làm mt ñ, m

mt,lư i ñ, ming ñng, môi khô, áp huyt tăng, ng s ác mng, khi st rét là phn ng ca gan b nhit do ccnhit sinh hàn, các kh p ñau nhc do phong nhit,ñau bngkinh, kinh ra ngn ngày...

V ,

ð m, Bàng Quang th

c nhi

t :

Nu có c ba kinh V, kinh ð m, kinh Bàng quang ñunhit là tam d ươ ng th c nhi t khí s kt gan làm thànhbnh chai gan.

Phân bi t Can ñ m t ỳ th p nhi t :Khi Tỳ b dư nhiu khí thp nhit không chuyn

hoá ñư c làm tỳ b bnh nhit lâu ngày làm cho can ñ mcũng không khí hóa ñư c, c ba tng gan mt, tỳ ñu b thp nhit, sinh bnh vàng da, có triu chng ñau sư n,ming ñng, bun ru, ngư i nóng hâm hp, thân nhitkhông cao,nư c tiu vàng ñ, rêu lư i vàng dy,nhn, ñ

lâu không cha sinh bnh vàng da.

B-Bnh hư :Khi dùng ñu ngón cái bm vào huyt ði ñôn, v i

mt lc mnh mà bnh nhân không cm thy ñau là ñư ngkinh b bnh hư , ch tng gan cha máu d tr không ñ



Trang /125 55

làm chóng mt, váng ñu, hoa mt,thiu hng cu, bchcu, tim ñp nhanh, không có sc ca gân sc lư i nht,ñông y gi là can huyt hư . Khi tng can b bnh hư, phiphân bit hư hàn hay hư nhit.

Can hư hàn : Can tàng huyt, gan không ñ oxy và nhit ñ bo

qun huyt làm cho huyt b mt hng cu ,mu huyt bm,huyt lưu thông trong cơ th b tc nght ñâu là ñó b t thành khi u hoc hóa vôi làm ñau thp phong hàn (phongthuc gan, bên ngoài th i tit phong hàn là gío lnh, trongcơ th phong hàn là gan b bnh hư hàn), ñàn bà ñau bngkinh, huyt ra có bm cc, không ñu, khi b tc ra ít,có lúcra nhiu, nu s lư ng máu bm b tc lâu trong t cungri khô li s thành ung bư u.

Phân bi t can th c hàn :

Có các triu chng làm ù tai,hoa mt, choáng váng,tê di ,móng chân tay khô, gân chùng yu làm thành bnhsa rut, sa t cung, sa dây chng, tiu nhiu ln..

Phân bi t can huy t hư :Váng ñu hoa mt, tim ñp nhanh, không có sc làm

mt,sc lư i nht. Can huyt hư sinh phong và sinh ninhit làm gân mch khô rút, bnh nng có du hiu gânlưng co rút khin lưng cong như cây cung.

Phân bi t can âm hư : Sinh thiu huyt, hay nôn e, hư nhiu na thì ñau

tc hai bên hông sư n.

Phân bi t can ñ m hư : T chi lnh, tánh tình vui bun thay ñi luôn,ưa cau

có.

Phân bi t can suy do th n suy :



Trang /125 56

Thn suy không nuôi can ,can khí b t li làm ñausư n phi.

Phân bi t can hư b ph kh c : Làm hoa mt ny ñom ñóm.

Phân bi t Can hư nhi t :Có triu chng nôn ma nư c chua, hư nhit là nóng

âm trong gan mà thân nhit không tăng s b ‘ ha thiêucân’, làm gân tay chân b co rút co qup, co tht sư n ngcbng, ngoi vi tr, bnh nng thì tiêu tiu ra huyt.

Phân bi t Can huy t hư nhi t :Can tàng huyt nhit âm ,không ñ oxy ñ chuyn

hóa, khi huyt di chuyn vào xươ ng ty làm thành bnhnóng âm ñau nhc trong xươ ng ct, di chuyn chm vìkhông ñ lc, máu t ñâu nơ i ñó b nóng làm ñau phongthp nhit làm sưng nóng các kh p,bnh nng s làm phongthp nhit tim làm thành bnh h van tim khin môi dư ihơ i có mu sc bm ñen và hơ i b x, móng tay b thâm như nhum chàm.

Ngón 2.(Ngón chân th hai bên phi): Kinh V PHI

Ngũ hành thuc Th dươ ng. Ch chc năng bao t.

Kinh V,( ch c năng bao t ).

Dùng ñu ngón tay cái bm vào huyt L ñoài v imt lc va phi, bnh nhân cm thy hơ i ñau chu ñư c, làñư ng kinh không có bnh.

A-Bnh th c :Khi bm vào huyt v i mt lc va phi như trên,

bnh nhân ñã cm thy ñau nhiu phi git chân li là



Trang /125 57

ñư ng kinh b bnh th c ,có du hiu mau ñói, ăn mau tiêu,hôi ming, chua, lúc táo bón lúc tiêu chy do nhit làmhu môn nóng, khát, ung nư c nhiu, ming khô ít nư cming, lư i ñ rêu vàng dy mà khô.

B-Bnhh hư :Khi bm vào huyt v i mt lc mnh hơ n, bnh

nhân không cm thy ñau, là ñư ng kinh thuc bnh hư ,có

triu chng chân tay lnh, , hơ i, bing ăn, không thíchnm vì bng ñy no, ăn không tiêu sinh i lng, ói manư c dãi trong, nghn, nc cc.

Phân bi t V khí hư :

Kém ăn, ăn vào ñy bng ,mt mi không có sc lc,lư i cm thy nht.

Ngón 3.(Ngón chân th ba bên phi) : Kinh Thn :Ngũ hành thuc Thy âm.

Bnh chng ging ngón chân th ba bên trái.

Ngón 4. (Ngón chân th tư bên phi ): Kinh ð m PHI: Ngũ hành thuc Mc dươ ng. Ch cơ s túi mt, ng dnmt, ñiu tit lư ng mt t gan sang mt và ngư c li.

KINH ð M : ( CƠ S ) :Dùng ñu ngón cái bm vào huyt Túc lâm khp

v i mt lc va phi, bnh nhân cm thy hơ i ñau chuñư c không git chân li, là ñư ng kinh không b bnh.

A-Bnh th c :



Trang /125 58

Khi bm vào huyt v i mt lc nh, bnh nhân ñãcm thy ñau phi git chân li là ñư ng kinh b bnh th c,có triu chng vùng c, sư n phi ñau kch lit, trongtrư ng h p viêm túi mt da mt xanh mu chàm , ñau khóemt ngoài, ming ñng, a ma ñng, nóng lnh btthư ng, ng không an gic, tâm không yên.

B-Bnh hư :

Khi bm vào huyt mt lc mnh hơ n bnh nhânkhông cm thy ñau, là ñư ng kinh b bnh hư ,có du hiuthiu mt làm tiêu hóa kém, váng ñu, mt m , vàngti,thân ngư i b rét lnh, dươ ng không thăng lên trên giúptâm ha làm thiêú nhit khin tâm bt an, ng hay gitmình,không ñ nhit hoá dư ng trt thành huyt mà thànhñ m chn vùng ngc làm bc rt nơ i ngc. Nu túi mtb hư hàn, khi s nn vào vùng túi mt ñau mt ch nhtñnh, là túi mt ñã có sn.

Ngón 5.(Ngón chân út bên phi): KINH Bàng QUANGPHI :Ngũ hành thuc Thy dươ ng.

Thuc ñư ng kinh Bàng quang, ch cơ s và chc năng cabng ñái,tuyn tin lit phi.Bnh chng ging như ngónchân út bên trái.

Ngoài ra Ph kim âm và Bàng quang thy dươ ng còncó chc năng dn khí ca hơ i th qua tâm ha xung thnthy vào Mnh Môn, giúp thy bc hơ i ri ñi qua huyt

Tam tiêu du trên kinh Bàng quang hoá v khí ñi khp cơ th ñ bo v sc khe cho con ngư i.



Trang /125 59

Phươ ng pháp khám bnh bng huyt

trên lư ng (Bi du huyt)

Dùng bn ñ huyt CÁCH TÌM BNH BNGHUYT TRÊN LƯ NG ñ dò huyt nào ñau, huyt nàokhông ñau bng cây lăn hay cây dò huyt.

Trư c ht dò huyt trên Mch ðc gia ct sngtheo th t t huyt ði chùy gia ñt sng c và ñt snglưng, ri ñn huyt ðào ño, Thân tr, Thn ño, Linh ñài,Chí dươ ng, Cân súc, Trung khu, Tích trung, Huyn khu,Mnh môn, Yêu dươ ng quan, Yêu du. Sau ñó dò lăn ñnhai bên ct sng dc theo ñư ng kinh Bàng quang th nht

t huyt ði tr, c ngang v i mi ñt sng là mt huyt,cách Mch ðc 1,5 thn, dư i ñt sng th hai là huytPhong môn, ngang dư i ñt th ba là huyt Ph du, ngangdư i ñt th tư là huyt Quyt âm du (Tâm bào), ngangdư i ñt th năm là Tâm du, ngang dư i ñt th sáu làðc du, ngang dư i ñt th by là huyt Cách du nmngang v i ñư ng ni hai ñu phía dư i ca xươ ng b vai,tip tc ñn huyt Di du (ñ khám bnh tiu ñư ng), k ñnlà huyt Can du, ð m du, Tỳ du, V du, Tam tiêu du, Thndu (nm ngang eo lưng) ri ñn Khí hi du, ði trư ng du(nm trên ñư ng ni hai ñnh xươ ng mông), dư i na làQuan nguyên du, Tiu trư ng du, Bàng quang du, Trung l du, Bch hoàn du là ht huyt trên ñư ng kinh Bàng quangth nht.

Trư ng h p bnh mãn tính, bnh nng thì nhnghuyt trên ñư ng kinh Bàng quang th hai m i ñau,ñư ng kinh th hai cách Mch ðc 3 thn nm trênñư ng thng sát b xươ ng b vai góc trong phía trên, song



Trang /125 60

song v i Mch ðc. Khong cách gia hai ñư ng mà ñôngy gi là 3 thn có ñ dài mi ngư i l n nh khác nhau,không th tính bng centimètre.

Bt ñu t ngang dư i ñt xươ ng sng th hai,(ngang v i huyt Phong môn ca ñư ng kinh th nht ) làhuyt Ph phân, k ñn là Phách h (ngang v i Ph du),Cao hoang (ngang v i Quyt âm du), Thn ñư ng (ngangv i Tâm du), Y hy (ngang v i ðc du), và Cách quan

(ngang v i Cách du). Ngang v i Di du không có huyt,ngang v i Can du là huyt Hn môn, tip ñn là huytDươ ng cươ ng hay Ph du (ngang v i ð m du), ri Ý xá(ngang v i Tỳ du), V thươ ng (ngang v i V du), Hoangmôn (ngang v i Tam tiêu du), Chí tht (nm ngang v iMnh môn), sau cùng là huyt Bào hoang (nm ngang v iBàng quang du) và huyt Trt biên (nm ngang v i Bchhoàn du).Tính cht bnh ca các huyt trên ñư ng kinh th hai tươ ng t như ñư ng kinh th nht nhưng nng hơ n ,khócha hơ n và cn phi mt th i gian ñiu tr lâu hơ n.

Khi dò huyt phi ñ ý ñn v trí huyt li hay lõm,ñau hay không ñau, mu sc da ca vùng huyt và l chânlông vùng huyt ñóng hay m , dư i huyt có cc cng cmhay không, nhit ñ trên da vùng nào nóng, vùng nào lnh.Vùng lưng chia làm ba phn, t huyt Cách du tr lên trênñu ra ñn hai tay thuc vùng Thư ng tiêu, t Cách du ñnTam tiêu du là vùng Trung tiêu, t Tam tiêu du xungmông ra ñn hai chân là H tiêu, hãy ñ ý thân nhit mivùng ñôi khi khác nhau. Nhng huyt nào ñau, cm, cng,li là th c ,nhng huyt không ñau, lõm, mm là hư .Thclà tun hoàn khí huyt b tc nght, hư là khí huyt thiukhông tun hoàn ñn nơ i. Thc thì d bit, hư thì khó bit

chính xác, cn phi xác ñnh li bng quy kinh ch n pháp.

Quy kinh chn pháp và dò huyt trên lưng còn xácñnh ñư c hư hay thc tng ph thuc cơ s hay chcnăng hot ñng ca tng ph.



Trang /125 61

Thí d : Huyt Ph du, mt bên ñau, mt bênkhông ñau, cho ta bit bên ñau là bên phi có bnh.

Huyt Can du mt bên ñau, mt bên không ñau,nu bên ñau nm cùng bên v i gan là tng can có bnhthuc cơ s lá gan, nu bên ñau không nm cùng bên v i lágan thì bnh thuc v chc năng hot ñng ca gan như ñiu tit mt kém, tiêu hóa kém, co rút gân ,ñau nhcphong thp..

Huyt Tâm du bên ñau bên không ñau, nu ñau bêntrái thuc v trí qa tim thì qa tim có bnh như căng cng,dy vách thành qa tim, h hoc hp van tim, khó th ..nuhuyt Tâm du bên phi ñau thì ch b xáo trn chc năngnhư hi hp, mt ng, mt ñ, xáo trn áp huyt, tính tìnhtht thư ng..

Huyt ði Trư ng Du bên ñau, bên không ñau.Nu bên trái ñau ch phn trc trư ng bnh, bên phi ñau,ch phn phn rut gìa trư c phn trc trư ng bnh.

Huyt Tam Tiêu Du, mt bên ñau, mt bên khôngñau. Nu bên trái ñau thuc phn Vinh khí ch huyt, bênphi ñau thuc phn V khí ch khí...



Trang /125 62



Trang /125 63

Phươ ng pháp khám bnh bng

ngũ du huyt

Trên mi ñư ng kinh có 5 huyt mang tên ngũ hànhgi là ngũ du huyt thuc ñon kinh ngoài tính t ñu ngóntay ñn khuu tay, và t ñu ngón chân ñn ñu gi.

Ngũ du huyt phn nh khí lc hot ñng ca ñư ngkinh mnh hay yu, ñư c ví như mt dòng nư c chy, lcchy bt ñu t kh i ñim như mt gi ng nư c, gi là huytt nh, nư c t ging bt ñu chy thành ngòi, lch gi làhuyt vinh, nư c chy thành mt dòng su i gi là huyt du,

nư c chy mnh hơ n thành mt dòng sông gi là huytkinh, và nư c sông chy ra bi n gi là huyt h p.

1-Cách khám hư -th c, hàn-nhit bng huyt tnh :

Huyt TNH : là nhng huyt góc móng chân haytay, là huyt ñu ñư ng kinh hoc cui ñư ng kinh dùng ñ khai thông s tc nghn ca ñư ng kinh. Khi dùng ngón taybm vào mt huyt tnh ca ñư ng kinh nào ñó, cm thyñau nhói khác v i các huyt tnh khác, chng t ñư ng

kinh ñó b thc, gây ra tc m i b ñau, ngư c li không cócm giác ñau chng t kinh ñó b hư, khí huyt không rañn ñu tay chân.



Trang /125 64

Nu kinh ñó là HA ( như Tâm, Tiu Trư ng, TâmBào, Tam tiêu ), khi b thc, bm cm thy ñau thì gi làbnh th c thuc khí, nu có thêm triu chng ngón tay vàbàn tay nóng thì gi là bnh th c nhit thuc huy t.

Ngư c li, khi b hư yu, bm không cm thy ñau,gi là bnh hư thuc khí , nu có thêm triu chng ngón tay,bàn tay nóng, m rn m hôi, gi là bnh hư nhit thuchuy t.

Nu kinh ñó là THY ( như Thn, Bàng Quang ),khi b thc, bm vào cm thy ñau là bnh th c thuc khí ,nu có triu chng da chân tay khô, nóng là bnh th cnhit thuc huy t , nu da chân tay phù, bóng, lnh là bnhth c hàn thuc huy t.

Ngư c li, khi b hư yu, bm không cm thy ñau,da chân nhăn teo không nóng gi là bnh hư thuc khí , nuda chân tay lnh là bnh hư hàn thuc huy t.

2-Cách khám hàn-nhit bng huyt vinh :

Huyt VINH là huyt th hai trong ngũ du huyt, trênkinh dươ ng mang ngũ hành thuc th y, ( Kinh ði trư ng,Tam Tiêu, Tiu trư ng. V, ð m, Bàng Quang ) trên kinh



Trang /125 65

âm mang ngũ hành thuc ha.( Kinh Ph, Tâm Bào, Tâm,Tỳ, Can, Thn ).

Huyt VINH cho bit s nóng lnh trong cơ th, ch dùng ñ khám và cha các bnh nóng lnh. Khi b st nhit,chân tay nóng, nu bm vào huyt vinh trên kinh âm nàoñau là kinh ñó b bnh th c nhit. Nu bm không có cmgiác ñau là không có bnh. Khi b st rét, chân tay lúc nóng

lúc lnh, nu bm vào huyt vinh trên kinh dươ ng nào ñaulà kinh ñó b bnh th c hàn.

Các huyt VINH ca 12 ñư ng kinh :



Trang /125 66

3- Cách khám ñau nh c th c-hư bng huyt du

Huyt DU là huyt th ba trong ngũ du huyt, khi lcñy ca khí huyt b b tc không chy thì bm vào huytnày b ñau, nu cm thy ñau nhiu trên huyt du kinhdươ ng là bnh th c thuc khí , trên kinh âm là bnh th c



Trang /125 67

thuc huy t. Nu bm vào không cm thy ñau là không cóbnh. ða s các bnh ñau nhc phong thp ñu b ñau. Nuñau do phong thp nhit thì vùng chung quanh nơ i huyt cónhit ñ cao hơ n ch khác, nu ñau do phong thp hàn thìnhit ñ thp hơ n ch khác.

Các huyt DU ca 12 ñư ng kinh : 6 ñư ng kinh âm khôngcó huyt du, ñư c thay th bng 6 nguyên huyt.



Trang /125 68

4-cách khám hư -th c bng nguyên huyt trên kinh âm :

Nguyên huyt trên 6 kinh âm là :

Thái Uyên ( P.9) = Huyt th 9 ca Kinh Ph.ði Lăng ( TB.7) = Huyt th 7 ca Kinh Tâm Bào.Thn Môn (Tâ.7)= Huyt th 7 ca Kinh Tâm.Thái Bch ( Tỳ 3)= Huyt th 3 ca Kinh Tỳ.



Trang /125 69

Thái Xung ( C.3)= Huyt th 3 ca Kinh Can .Thái Khê ( Th.3)= Huyt th 3 ca Kinh Thn.

Khi bm trên huyt NGUYÊN thy ñy, và ñau trênkinh âm nào là kinh ñó b bnh th c, nu da chân tay nónglà bnh th c nhit, da chân tay lnh là bnh th c hàn.Ngư c li, khi thy huyt lõm vào, bm không có cm giácñau nào, là kinh ñó b bnh hư , nu da chân tay lnh là

bnh hư hàn, nu da chân tay nóng m m hôi, ño nhit ñ bình thư ng không phi st nhit thì kinh ñó b bnh hư nhit .

5- Cách khám bnh hư -th c bng huyt con ca ñư ngkinh :

Mi ñư ng kinh mang tên mt hành như Kinh Ph vàði Trư ng là kim. Kinh Tâm, Tiu Trư ng,Tâm Bào, TamTiêu là ha. Kinh Tỳ và V là th . Kinh Thn và BàngQuang là th y. Kinh Can và ð m là mc .

Trên mi ñư ng kinh có ngũ du huyt cũng mang tênngũ hành :

Các kinh d ươ ng huy t t nh b t ñu là hành kim .Ri theo th t huyt th hai, huyt vinh là th y ( kim sinhthy), huyt th ba, huyt du là mc (thy sinh mc ), huytth tư, huyt kinh là ha ( mc sinh ha), huyt th năm,huyt h p là th (ha sinh th ).

Các kinh âm huy t t nh b t ñu là hành m c ,

Ri theo th t, huyt vinh là ha, huyt du là th , huytkinh là kim và huyt h p là th y.

Theo lut ngũ hành ca ñông y trong phép cha bnh thì :Con hư b m , M th c t con .Do ñó mun bit ñư ng kinh có b bnh thc cn phikhám vào huyt mang tên con ca ñư ng kinh, gi là huy t



Trang /125 70

t th c ca ñư ng kinh, nu bm cm thy ñau là kinh ñób bnh th c, nu không ñau là kinh ñó bình thư ng khôngbnh tt.

Thí d kinh ph b bnh thc, tên ñư ng kinh Ph làKIM, huyt mang tên con ca kim là thy, là huyt XíchTrch, bm vào huyt này s b ñau nhiu.

Các huyt t TH C ca 12 ñư ng kinh :



Trang /125 71



Trang /125 72



Trang /125 73

Cách khám kim ch ng các loi bnhbng huyt :

Mi ñư ng kinh có nhng huyt t nó ñã phn nhñư c tình trng bnh tt ca cơ th do s khí hóa ca ñư ngkinh b tr ngi bt bình thư ng, làm cho huyt ñó tckhông thông sinh ra ñau khi bm vào m i bit. Mt ngư icó sc khe, không có ñau ñ n gì, nhưng khi bm vàohuyt m i cm thy ñau chng t s khí hóa trong cơ th b trc trc, là du hiu tim n báo trư c trong mt th i giandài m i hin rõ là có bnh, bit như th ñi v i ñông y là ñãqúa mun, bnh ñã tr thành bin chng truyn kinh.

ð ý cm giác ca bnh nhân khi bm vào huyttrong bn trư ng h p :

a.V trí huyt li lên, bm vào không ñau : thuc

bnh th c hàn.b.V trí huyt li lên, bm vào ñau nhiu : thuc bnhth c nhit.

c.V trí huyt lõm xung, bm vào không ñau : thucbnh hư hàn.

d.V trí huyt lõm xung, bm vào ñau : thuc bnhhư nhit.



Trang /125 74

1-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH PH:

Huyt Vân Môn báo cho bit cóñ m, có bư u làm cho tc nghnhô hp, khó th . Nu có nhiuñ m, huyt li lên, bm không ñaulà hàn ñ m, bm cm thy ñau là

ñ m nhit ñóng cc ñc. Bmmnh vào huyt làm xut khc rañ m và d th .

Huyt Thiên Ph báo cho bit kimmc bt hòa, can-ph ñu thc sinhchy máu cam (xut huyt mũi),suyn nhit khó th .

Huyt Hi p Bch báo cho bit tâm-ph bt hòa phi căng tc khinth khó không ñem oxy vào chotim tun hoàn làm ñau tim.

Huyt Xích Tr ch báo cho bit

bnh cm nhit, ph b viêm nhit,trong cơ th có nhit ñc và ñc t,hơ i th ca ph di ngư c lên làmkhó th .



Trang /125 75

Huyt Ngư t báo cho bit cơ th b st nhim trùng, không ra ñư cm hôi ñ xut nhit khi bàn taynóng, c hng khô, ñ, khát. Bmvào huyt cm thy ñau nhiu.

Bp tht vùng huyt Ngư t có muhng, ñ, không có nóng st, nó

báo cho bit bao t b nhit, nu cómàu xanh tím, bàn tay hơ i lnh làbao t ñang cha thc ăn hàn,khin chán ăn, ăn không tiêu hóa.

Huyt Thi u Thươ ng là huyt tnhca ph, bm vào ñau báo cho bitha khí ñi nghch lên c hng làmsưng hch c, ñau nóng ñ và khôtrong c hng, viêm hu hng,nut ñau.

2-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH ðI TRƯ NG.

Huyt Nh Gian bm ñau báocho bit ñi trư ng nhit làm cho

ñau răng, chân răng lng.



Trang /125 76

Huyt H p C c bm vào ñaubáo cho bit ñang b bnh thucph và trư ng v như bnh cm,nu bàn tay nóng là cm nhit,bàn tay lnh là cm hàn.

Không nóng không lnh, bm vào ñau là b táo bón nukh p ñt ngón tr gp vào cũng ñau. Nu bm vào huytñau mà b ñt ngón cái mm nhũn vô lc là ñang b tiêuchy. Nu bm không ñau nhưng dư i huyt có khi m như mt túi nư c nh là ñư ng rut nhim m . Bm huytnày ñ cm chy máu cam (sp mun chy hoc ñangchy).

Huyt Dươ ng Khê bmvào ñau báo cho bit canha làm trư ng v thcnhit. Dùng trc phong

ha, tán tà nhit trư ngv.

Huyt Thiên Lch bmvào ñau báo cho bittrong phi có nư c. Bmvut huyt này xunghuyt H p Cc ñ ñemnưóc trong phi xungbng.



Trang /125 77

Huyt Ôn L u bm vàoñau báo cho bit cơ th b viêm nhim sưng ñau tai,lư i, c hng, ming, gáy.Bm vào huyt ñn htñau ñ cơ th ñiu tit nidư c dit trùng.

Huyt H Liêm bm vàoñau báo cho bit ñitrư ng b nhit ñi kit ramáu.

Huyt Thư ng Liêm bmcm thy sưng, không ñaubáo cho bit thn thytràn làm tc nghn huytlưu thông nên lnh trongxươ ng ty, mt cm giáct chi.

Huyt Khúc Trì bm ñaubáo cho bit khí huyt tcnghn do gan rút gânthư ng gp trong bnhphong thp ñau nhc,

viêm ña kh p, tendinite.Vut t huyt H Lêm ñn Khúc trì gp nhng cc cmñau là bnh táo bón, vut cho ñn khi tan khi cng là htñau nhc tay vai, ht bón.



Trang /125 78

Huyt Th Ngũ Lý bm ñau dothn khí hư nhit làm sưng hchc, lao hch, ho ra máu. Khôngñư c t ñau, day bm b nh cho ñn khi gim ñau.

Huyt Tý Nhu bm vào ñau báocho bit ñau tay vai không dơ lên ñư c. Vut t ñnh vai nơ ihuyt Kiên Ngung xung qúahuyt Tý Nhu s ht ñau tayvai, c ñng d dàng.

Huyt Kiên Ngung bm vào hayñng vào ñau như gy vai, báo

cho bit trư ng v b can nhitlàm thành phong thp nhit, gâyñau, khô kh p ni, nt xươ ng.Huyt này không hơ cu b nhiu làm teo cơ bp. Cn phit rút khí phong nhit thoát ra.

Huyt Hòa Liêu bm vào ñaubáo cho bit ph n b tc kinhnguyt, ñau bng kinh, nu ph n tr không ñau bng kinh là

du hiu báo có thai khôngñư c t. Huyt ñ tr sưng môi,chy nư c t mũi ra như nư cmũi hoc máu cam.



Trang /125 79

Huyt Nghênh H ươ ng bm cm thyñau, báo cho bit nhit ca tâm v hiph làm sưng phù môi trên, làm mũingi mt mùi, nght mũi. Day huytnày ñ thông l mũi.

3-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH TÂM BÀO .

Huyt Thiên Trì bm ñau báo chobit cơ th b st hàn, ñau tcngc, sưng hch nách, do can, tamtiêu và ñ m b hàn tà.

Huyt Thiên Tuy n bm ñau báocho bit tâm ha không xung h tiêu làm bng dư i lnh sưng cngnhư ñá, là mt loi bư u hàn. Hockhuu tay ñau cng do hàn tà.

Huyt Khúc Tr ch bm ñau, da

tay nóng, báo cho bit ni nhittăng cao b i tim-gan-rut cónhit do ăn ung to nhit làmgân co rút ñau nhc, nu có bnhcao áp huyt thì áp huyt s tăng.



Trang /125 80

Huyt Gian S bm ñau báo chobit có ñ m nhit do tim-bao t và tam tiêu có nhit khin mt,ñau nhói tim.

Huyt N i Quan bm ñau báocho bit ăn không xung, làmmt tim, áp huyt tăng, khó th ,ñau bng, nhc ñu do tâm-v-tam tiêu thc không chuyn hóa.

Huyt ði Lă ng bm ñau báocho bit huyt b nhit, nu cócc cm dư i huyt là máu dư cht vôi không chuyn hóa làmchai vách thành tim, áp huyttăng, trán và bàn tay nóng, b itâm-v thc nhit do ăn ung

sai lm không ñúng nhu cu cơ th cn. Day bm huyt nàyñ n ñnh áp huyt t ñiu chnh t ñng.

Huyt Lao Cung bm ñau báo chobit áp huyt ñang cao, máu cónhit ñc do ăn ung làm tim-bao

t và gan b nóng.



Trang /125 81

4-NH NG HUYT V A CH A BNH V A BÁOBNH TRÊN KINH TAM TIÊU.

Huyt Dch Môn bm ñau báocho bit răng dư i ñau do lnh,ming ñng, phong hàn.

Huyt Trung Ch bm ñaubáo cho bit thư ng tiêu nhitlàm co rút gân ñau tay vai và ñauquanh tai, do ñ m-thn nhit.Nu huyt này lúc nào cũng ñaulà có du hiu tiu ñư ng.

Huyt Chi c u bm ñau báocho bit ñư ng rut b co tht kt nhit khí làm ñau tc dokhí tc, do táo bón.

Huyt Tiêu Lc bm ñau báocho bit gan b nóng sinh nhit

thiêu ñt gân co rút, máu nónglàm tim nóng, phi khô, thànhbnh tiêu khát, giai ñon ñuca bnh tiu ñư ng.



Trang /125 82

Huyt Kh M ch bm ñau báocho bit gan thc nhit làm hithn kinh sinh co git ñu hoctay chân liên tc, loi bnhParkinson.

Huyt Giác Tôn bm ñau báocho bit ði, tiu trư ng và ð mcó nhit ñc làm hi thn kinhgây hôn mê, như say rư u, do ănung trúng ñc, hoc ăn khôngchuyn hóa thành cht b binthành ñc

làm sưng ñau mt có mng, ñau răng, sưng nư u, hàmhng, sưng vành tai.

5-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH TÂM.

Huyt C c Tuy n bm ñaubáo cho bit trong cơ th cóhch, bư u d làm tc lưuthông khí huyt tim mch, taychân, làm ñau cánh tay dơ lên

không ñư c do gân rút ñaunách.



Trang /125 83

Huyt Thông Lý bm ñau báocho bit cung lư i b cng,nói khó khăn do nhit ca ganvà tiu trư ng làm hi tim.Nu bm ñau nhói nhiukhông chu ñư c là có bnhthit ung ( cancer lư i ) do có

nhit ñc hi tim gan.

Huyt Âm Khích bm ñau báocho bit b bnh ñau nhói tim,ngp tim, xut huyt mũiming do tâm nhit.

Huyt Thn Môn bm ñau báocho bit ri lon thn kinh,mt ng, lit cơ lư i, ñái dm,ñái không t ch. Bnh s hãisón ñái. Huyt ñiu hòa tâmthn, n ñnh ñư c áp huyt.



Trang /125 84

6-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH TIU TRƯ NG .

Huyt Thi u Tr ch bm cmthy ñau báo cho bit, nu ph n cho con bú thì b tc tuyn

sa do gan b phong nhit b iăn ung sai lm. Bm t huytnày làm tim ngc b t nóng.

Huyt Ti n C c bm cm thyñau báo cho bit có mt trongnhng bnh như mt có vy cá,tc tuyn vú, ñau c gáy,khuu tay, cánh tay.

Huyt H u Khê bm cm thyñau báo cho bit có mt trongnhng bnh như ñau lưng, têcng các ngón tay, phong thpkh p, trong ngư i ni nhit dogan.

Huyt Uy n C t bm cm thyñau nhiu báo cho bit tiutrư ng b thp nhit, nng thìñi tiu ra máu, hoc ñi cu raphân ñen.



Trang /125 85

Huyt Dươ ng C c bm cmthy ñau báo cho bit có mttrong nhng bnh như ñau l răng sâu, sưng hàm, cng c,sưng tay, vai do nhit.

Huyt Dư ng lão bm cmthy ñau báo cho bit mt m do teo thn kinh th giác b ican nhit.

Huyt Kiên Trinh bm cmthy ñau báo cho bit b bnh sưng ñau nách hoctuyn hch nách tit nhiulàm hôi nách.

Huyt Khúc Viên bm cmthy ñau hoc bnh nhân ch cho bit ch ñau ñúng v trí nơ ihuyt, báo cho bit b viêm gân

cơ vai làm tay vai ñau nhc têñn khuu tay làm gi i hn c ñng, do phong thp lâu ngày .



Trang /125 86

Huyt Kiên ngoi du bm cmthy ñau hoc bnh nhân ch ch ñau ñúng v trí huyt, báocho bit tay b co rút lit dohàn nhit tươ ng tranh, nóng b vai mà lnh khuu tay.

Huyt Thiên Song bm cmthy ñau, báo cho bit b sưng tuyn giáp c gáy làmkhi nói âm thanh b mt,hoc khi má b sưng huytnày cũng ñau.

Huyt Thiên Dung bm cmthy ñau do can ph ,hànnhit bt hòa làm sưng bư u,tc hng, tc ngc khó th .

Huyt Quy n Liêu bm cócm giác tê báo cho bit s b co git lit mt méoming. Có cm giác ñau báocho bit b sưng môi má.



Trang /125 87

7-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH TỲ.

Huyt n Bch bm ñaunhiu ph n, báo cho bitñau bng kinh do huyt

nhit, huyt không thông,bm huyt này ñ thông kinh.

Huyt ði ðô bm ñau nhiubáo cho bit tâm v thc nhit thư ng tiêu, nhưng h tiêuhàn làm chân lnh. Bmhuyt này làm thông v nhitxung chân gii nhit chotim, và làm cho chân m.

Huyt Lu C c bm cmthy ñau báo cho bit trongrut già do khi hàn khinhit làm nóng bng hocsôi bng do lnh, to ranhiu hòn cc quanh bn.Bm huyt này làm tiêuhòn cc trong rut.

Huyt ða C ơ bm cm thy

ñau nhiu, báo cho bit huytb tc do nhit làm xut huytt cung, do hàn làm thànhbnh ung thư t cung, b ñaut cung do huyt khôngthông.



Trang /125 88

Huyt Âm lă ng Tuy n bmcm thy ñau, báo cho bittrung tiêu thp tr do can tỳ bt hòa làm ñau bng, tc h tiêu làm chân ñau nhc dolnh, kinh bàng quang khôngthông làm tiu khó.

Huyt Huy t H i bm vàoñau nhói làm git chân, gitmình, báo cho bit có bnhtiu ñư ng, không ñau làkhông có bnh tiu ñư ng,tùy theo ñau nhiu hay ít chobit tiu ñư ng cao nhiu hayít. Va bm vào hơ i b ñau làñ ñư ng ño ñư c trên 10.Tiu ñư ng cao làm mt m ,bm vào huyt này làm máulên nuôi mt , sáng mt.

Huyt Cơ Môn bm cmthy ñau, báo cho bit Thn

và Bàng Quang tc khôngthông làm sưng hch bn,tiu ra m.



Trang /125 89

Huyt Xung Môn bm ñau,báo cho bit can huytkhông thông xung chânñùi làm ñau chân, cnggi, thoái hóa xươ ng bànchân ngón chân, sinh ñaunhc. Bm huyt này làm

thông máu xung chân.

Huyt Ph Xá bên phibm ñau nhiu báo cho bitcó triu chng ñau rut dư do thn hàn, huyt hàn làmtích t hòn cc.

Huyt Phúc K t bm cmthy ñau là do tâm, ðitrư ng và Bàng quang hàn,

sinh ñau t rn nhói lên tim,tiêu chy và tiu nhiu.



Trang /125 90

Huyt Phúc Ai bm ñau báocho bit ñau bng ñi cu ramáu mũi do ngư i nhitnhưng ñi trư ng hàn, làmñau quanh rn, lnh bng.

Huyt Th c ðc bm vàoñau hoc bnh nhân cmthy ñau tc khó th như b ngp nư c là do chc năngthn tỳ suy làm cho nư clên cách mc ngoài bungphI kêu c ch, khi nmnư c ép vào phI khôngth ñư c. Bm huyt nàyñ thông nư c xung h tiêu.

Huyt Thiên Khê bm vàoñau nhói, dư i huyt có cc

cng, báo cho bit trong vúcó bư u ñang sưng do ph v hàn làm ñau sư n ngchoc ưanc cc.



Trang /125 91

Huyt Chu Vinh bm có cmgiác ñau, báo cho bit chcnăng tỳ v hư, ăn nut khôngxung, không thu np chtb, ưa chy dãi nh t.

8-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH CAN.

Huyt ði ðôn bm cm thy

ñau, báo cho bit can khí nghch lên tâm, ph n b b tc kinh không ra, làm ñaubng qun qui bt tnh. Khí quyt nghch làm ñng kinhchân tay co git. Bm huytnày ñ can khí xung làm thư giãn gân cơ thn kinh.

Huyt Hành Gian bm ñau,

báo cho bit can huyt thcnhit, can khí dươ ng tc tr h tiêu. Bm huyt này ñ t nhit, h can khí gii ta áp lctim mch, thư giãn gân cơ .



Trang /125 92

Huyt Thái xung bm ñau, báocho bit can huyt nhit, phongthp nhit, khí huyt b tc, ch tha ch thiu làm áp lc huytkhông ñu, kinh nguyt khôngñu. Bm huyt này ñ bình can,cho chc năng can tr li bình

thư ng.

Huyt Trung Phong bm vàocm thy ñau, báo cho bit trongcơ th b ñau tc do gân cơ corút, ñau vùng gan, ñư ng rut,ng dn tiu, cơ quan sinh dc.Bm vào huyt này ñ làm gimñau.

Huyt Lãi C u bm vào cmthy ñau, báo cho bit ñau b sinh dc (t cung, dch hoàn) docan khí co tht làm tc huyt lc.Bm vào huyt này làm gim ñaub sinh dc.



Trang /125 93

Huyt Trung ðô bm vào cmthy cm, cng, ñau nhiu, báocho bit gan b sưng viêm, lchuyt, rong kinh, ñau nhc ngchân mt ch c ñnh. Bm vàday vào huyt này ñ làm tanhuyt bm, gim sưng ñau.

Huyt Khúc Tuy n bm ñau báocho bit can thc nhit làm bí tiu. Bm vào huyt này làmthông tiu, thanh thp nhit h tiêu.

Huyt Âm Bao bm cm thy ñaubáo cho bit ñau dây thn kinhbng dư i, lưng, ñùi trong, háng.Bm vào huyt này ñ gim ñauthn kinh.

Huyt Túc Ngũ Lý bm vào cmthy ñau báo cho bit b nhim

trùng ñư ng tiu, tiu nóng rátñau, nhim trùng b sinh dc.Bm vào huyt này ñ tr thpnhit ñc h tiêu, b sinh dcvà ñư ng tiu.



Trang /125 94

Huyt Chươ ng Môn bm vàocm thy ñau là do can hàn làmtích tr hàn khí ngũ tng, ănkhông tiêu sinh ñ m. Bm vàohuyt này ñ tr hàn làm m ngũ tng.

Huyt K ỳ Môn bm vào cmthy ñau là do can nhit do ganmt b tc làm ñau tc sư nngc, ñau mt ch c ñnh,càng bm vào càng thy ñaunhiu là gan mt b sưng viêm.Bm và day nh vào huyt nàymt lúc ñ cho mát máu, tanhuyt nhit kt trong tng ph,gim ñau gan, sư n, ngc.

9-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH V.

Khi bnh nhân khai bí tiu, nubm vào huyt ða Thươ ng cmthy ñau mt bên hoc hai bên,báo cho bit ng dn bàng quangb thp nhit do ñi trư ng nhitlàm tc, do ñóng vôi, sn mtbên hoc



Trang /125 95

hai bên. Dùng ñu bút bi ht mc bm vào huyt này ñ thông tiu, tan vôi, sn, tán thp nhit bàng quang.

Khi mt b co git hoc răng dư iñau do can v nhit thì bm vàohuyt ði Nghênh cm thy ñau.Day bm vào huyt này làm hòa

can v, tán nhit, gim ñau thnkinh, gim co tht git tht, méoming, cm khu.

Khi bnh nhân khai ñau tê mtbên má khi tay ñng phi vùnghuyt H Quan, nhìn thy bên máb ñau tht hp li so v i bênkhông ñau, chng t bnh nhân b hp van tim, co tht tim ngc(angine), nghe mch tim b mt

nhp không ñu.Bm và day vào huyt này ñ thông van tim, ñiu hòa ñ m,tâm, thn, cm thy t t gim ñau, d th . Huyt tăng oxycho tim mch .

Khi b tt ting, ñau hu,hng, thanh qun, tuyngiáp, bm vào huyt Th y ðt cm thy ñau, do nhimtrùng, cm th i tit lc dâm

hoc do ăn ung v tíchnhit xông lên làm

ñau khô c hng. Bm vào huyt này cho ñn khi trênhuyt ht ñau, gii ph nhit.



Trang /125 96

Huyt Khí Xá là nơ i cha tôngkhí do hơ i th ca ph khí vàkhí chuyn hóa ca cc khí ñiqua. Nu s chuyn hóa khôngtt sinh ñàm, hch, bư u gâyñau sưng hch khó th , dobnh

liên quan ñn ph tỳ, thì bm vào huyt có cm giác ñau.Day bm huyt này t t cho ñn ht ñau s tan hch, h khí, gim sưng .

Huyt Khí H bm ñau báo chobit khó th do v khí nghchlên ph làm ho sc, ăn khôngbit mùi. Day bm huyt nàycho ph khí giáng m i có th th vào d.

Huyt Kh Phòng bm ñau báocho bit phi có bnh tn thươ ngthc th, ho ñ m có ln máu m.Hoc ph n b sưng ñau hchtuyn vú có m. Day bm huytnày cho gim ñau t t ñ chalành vt thươ ng .

Huyt c bm ñau, báo cho bitb sưng tuyn vú, hoc phi b tckhông np ñ oxy cho phi. Bmhuyt này ñ thông khí vào phivà thông tuyn vú không b tcsưng ñau.



Trang /125 97

Huyt Ư ng Song bm ñau báocho bit tc ph khí qun làm hthơ i, tc tuyn vú làm khó th .Day bm vào huyt này làmthông ph khí qun và thôngtuyn vú.

Huyt B t Dung bm ñau báo chobit hàn ñàm tích t gây khi ubư u nơ i trư ng v bng dư i.Bm vào huyt này ñ tán hàn,tan bư u trong trư ng v.

Huyt Thiên Xu bm ñau báo chobit s khí hóa ca tỳ v ñi

trư ng b tc không chuyn hóado thp nhit tích tr. Day bmhuyt này ñ lý khí, hoà vinh, tiêuthc, thông tích tr. Huyt vasinh hóa va chuyn hóa khí trung tiêu.

Huyt Ngoi Lă ng bm ñau, cócc khí ni cun cun di chuynqua li, báo cho bit ngay trongñon rut ñó có hàn sán khí tích

t làm ñau bng, sa x rut. Daybm vào huyt làm m bng, tanhàn khí trong ñi trư ng.



Trang /125 98

Huyt ði C bm ñau báo chobit khí thp nhit ca trư ng v và bàng quang làm sưng ñauvùng bng dư i. Day bm vàohuyt này ñ tiêu tán khí thpnhit.

Huyt Th y ðo bm ñau báocho bit thy ño bàng quang b thp nhit ca tỳ v làm sưng,ñau, tc, nght. Bm vào huytnày ñ khai thông thy ño, tánnhit, trc thp nhit ñc gâynhim trùng bàng quang.

Khi bnh nhân khai có cc khí bng dư i chy lên chyxung làm ñau tc vùng v, tiutrư ng và b sinh dc ñó là dokhí ca thn tích thành khicng thuc bnh bôn ñn (như heo con chy trong bng dư i).Day bm huyt Quy Lai làmgim ñau trư ng v, tán khí ktca thn.

Khi b ñau tc bng dư i, ñau

háng, ñùi, tê chân, mi gi là dohuyt Khí Xung b tc khôngthông to ra khí nghch hi épbàng quang và các gân lcmch làm cho máu không thôngxung chân. Day bm huytnày các triu chng trên s ht.



Trang /125 99

Huyt B Quan liên quan ñn Can-V hàn làm rút ñau co tht các ngdn khí huyt lên tuyn vú. Bìnhthư ng ph n, không ñng vàohuyt thi không có cm giác ñaunào, nhưng khi bm vào cm thyñau nhói, chng t tuyn vú bênhuyt ñau b tc thành khi cc

trong vú, lâu ngày s thành bư u.

Day bm vào huyt này nh cho ñn khi ht ñau làm tankhi u trong vú.

Huyt Phc Th bm vào cm thycng, ñau, cho bit can thn hàn,gân ñu gi co rút do lnh làm ñau,

khin chân gi yu. Day bm vànhuyt này giúp cho tán hàn, thư giãn gân.

Huyt Lươ ng Khâu liên quan ñnkhí ca can-tỳ-v có kh năng tr phong thp, giáng nghch, hoàtrung tiêu. Bm vào huyt b ñau,báo cho bit chân b phong thpñau nhc. Day bm trên huyt t t ñ gim ñau tiêu tr phong thphàn nhit.



Trang /125 100

Trong trư ng h p không ñau chân ñùi mà bm vào ch ñauti huyt, báo cho bit tuyn vú ph n b tc kt khi khí hòn cc trong vú.

Huyt Túc Tam Lý liên quanñn can-tỳ-vi-ñi trư ng, vacó chc năng sinh hóa vachuyn hóa thc ăn thành khí,

huyt, hng cu, bch cu, tr suy như c, làm mnh chân.

Nu bm vào ñau, báo cho bit v khí thc, ăn ñy, nhiuchưa tiêu hóa làm mt tim khó th . Day bm vào huyt nàyñ h khí .

Huyt Thư ng C H ư liên quanñn Tỳ-v-ñi trư ng. Bm vàothy ñau, báo cho bit trong

bng ñy, trư ng v nóng, tíchthc nhit do thc ăn chưa tiêuhóa làm ñau, bón. Day bmhuyt này ñ thanh thp nhit,thông trư ng v, hóa tr tiêutích nhit.

Huyt ði u Kh u liên quan ñncan-thn nhit, khi bnh nhânkhai trong ng chân b nóng

nhc thì huyt này bm cmthy ñau. Day bm huyt nàycho ñn khi ht ñau s làm chong chân ht nóng ñau.



Trang /125 101

Huyt H C H ư liên quan ñntiu trư ng tích nhit sinh nhtvú, huyt khô hóa vôi thành gaigót chân, teo cơ bp chân. Daybm vào huyt này làm tiêu hanhit ñc tiu trư ng.

Huyt Phong Long bm ñau báocho bit can tỳ bt hòa làm ngani m ñay, cc khí chuynthành phong ñ m. Day bm vàohuyt cho ñn khi ht ñau, s gim nga.

Bao t b nhit thì bm vàohuyt Gii Khê cm thy ñau.Huyt liên quan ñn tỳ-v làmmnh chc năng sinh hóa vàchuyn hóa ca tỳ-v.

Huyt Xung Dươ ng bm ñau báocho bit V khí thc xông lên ñu

làm ñau răng, nhc ñu, cao áphuyt. Day bm huyt này ñ h dươ ng khí. Ngư c li, ñau ñu dothiu dươ ng khí, bn thn, kém trí nh , phi day.



Trang /125 102

Huyt Hãm C c bm vào cmthy ñau báo cho bit cơ th b phù khí trên mt, mt hoc toànthân, vì nư c trư ng sư nngc.

Huyt N i ñ ình bm vào cmthy ñau nhiu báo cho bit baot nhit, ñy ñau, bao t thònglàm ñau tr ngi co bóp.

Huyt L ðoài bm cm thyñau báo cho bit v khí nghch, hơ i khó tiêu, môi ming méogit.



Trang /125 103

10-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH THN.

Huyt Dũng tuy n bm vàob ñau chng t thn nhit,áp huyt cao, ñau nóng ñu,hôn mê do sung huyt não,

mt m .

Bm vào huyt Nhiên c c b ñau chng t thn nhit sưngñau sau lưng, tiu ñ, bí tiu.

Bm vào huyt Thái khê b ñau chng t thn nư ckhông thông, phù thy thng.

Bm vào huyt ði chung b ñau chng t thn âm dươ ngsuy.

Bm vào huyt Th y tuy n b ñau chng t kinh huyt h tiêu không thông.



Trang /125 104

Bm vào huyt Chi u hi b ñau chng t tâm ph nhit c hng khô khát. Bm vào thnthy s lên hng ra nư cming.

Bm vào huyt Phc lư u b ñau chng t thn âm suy, b teo, viêm thn, bí ñi tiu tin.

Bm vào huyt Giao tín b ñau chng t thn khí bí ktlàm ñau bng dư i, ñau b

sinh dc, bàng quang.

Bm vào huyt Trúc tân b ñau chng t viêm thn,bàng quang, dch hoàn,chut rút.

Bm vào huyt Trung chú b ñau chng t bng dư inhit làm bón và ñau lưngdo bón.



Trang /125 105

Bm vào huyt Thch quan b ñau chng t khí huytkt khi cng có m bngdư i làm ñau, bí kt ñi tiutin.

Bm vào huyt Âm ñ ô b ñauchng t bng ñy ñau dotích cha ñy thc ăn, nư c,hơ i.

Bm vào huyt Thông c c b ñau chng t hông sư n b kt hòn cc làm ñau timngc, ăn vào ói ra.

Bm vào huyt U môn b ñau chng t bao t b cotht.



Trang /125 106

Bm vào huyt Linh khu b ñau chng t thn khí âmdươ ng không chuyn khí hóa thn, tc khí tuyn vú.

Bm vào huyt Ho c trung b ñau chng t ngc căngtc sưng ñau.

Bm vào huyt Du ph b ñau chng t trong ngc,phi có ñ m.



Trang /125 107

11-NH NG HUYT V A BÁO BNH V A CH ABNH TRÊN KINH ð M.

Bm vào huyt ðng t liêu b ñau chng t mt b m , ñ do b phong nhit

Bm vào huyt Thư ngquan b ñau chng t tai b ù, như ve kêu.

Bm vào huyt Hàm y n b ñau chng t b bong gânc, gáy, hàm làm ñau cng

Bm vào huyt Huy n lư b

ñau chng t có bnh co gitñu, mt, c, tay, như bnhParkinson, bnh ri lon tinñ ình.



Trang /125 108

Bm vào huyt Khúc m n b ñau chng t có bnhphong git, cơ mt má môimũi mt nhp nháy ch pgit liên hi.

Bm vào huyt Thiên xung b ñau chng t b bnhviêm răng l i tuyn giáp.

Bm vào huyt Th khi uâm b ñau chng t có bnhviêm tuyn hch c, gáy,tai, hng, ngc.

Bm vào huyt Hoàn c t b

ñau chng t có bnh sưngñau ñu mt, c, gáy, răng,má.



Trang /125 109

Bm vào huyt Bn thn b ñau chng t có bnh ñaucng c gáy sư n ngc dophong.

Bm vào huyt Th lâmkh p b ñau chng t cóbnh chy nư c mt, viêmkt mc.

Bm vào huyt Chánh dinh b ñau chng t răng trên b sâu làm ñau nhc, cngming.

Bm vào huyt Th a linh

b ñau chng t viêm mũid ng, phong hàn nãolàm ñau nhc ñu.



Trang /125 110

Bm vào huyt Não không b ñau chng t phong làmñau ñu lan t i răng, hàm,mt.

Bm vào huyt Phong trì b ñau chng t b ñau c gáydo cm phong hàn nhit.

Bm vào huyt Uyên d ch b ñau chng t tay yu dơ lên không ni, có bnh l mã ñao.

Bm vào huyt Tr p cân b

ñau chng t viêm tuynvú.



Trang /125 111

Bm vào huyt Nht nguyt b ñau chng t gan b thpnhit làm ñau.

Bm vào huyt Kinh môn b ñau chng t thn b thp hàn.

Bm vào huyt Ngũ khu b ñau chng t có nhit lưng, ñu (làm mũi khô,nght, mt m ) cng lưngny ngư c.

Bm vào huyt Hoàn khiêu b ñau chng t có phongthp hàn tr kinh lc làmyu lưng gi chân ñùi, ñauthn kinh ta.



Trang /125 112

Bm vào huyt Trung ñc b ñau chng t có phonghàn cơ bp chân, ñùi.

Bm vào huyt T t d ươ ngquan b ñau chng t cóbnh phong thp làm cnggi, co rút gân, tê cngchân.

Bm vào huyt Dươ ng lă ngtuy n b ñau chng t ñ mnhit, có nhit thp tr kinhlc, phong tà gi mông,gân mch.

Bm vào huyt Dươ ng giao

b ñau chng t có bnhhàn tý, cư c khí, ñau thnkinh ta, ñng hng, nhimáu cơ tim.



Trang /125 113

Bm vào huyt Ngoi khâu b ñau chng t chân b phong hàn, viêm gan mt.

Bm vào huyt Quangminh b ñau chng t chânb phong hàn nhit làm teochân, mt m .

Bm vào huyt Dươ ng ph b ñau chng t ñ m nhitlàm viêm ña kh p nhc t chi.

Bm vào huyt Huy nchung (=Tuyt ct) b ñauchng t ty nhit, ñ mnhit, xươ ng ty khô ñaunhc.



Trang /125 114

Bm vào huyt Túc lâmkh p b ñau chng t canñ m b phong nhit ñàmlàm tc kin mch, tc tuynvú.

Bm vào huyt ða ngũ hi b ñau chng t cơ th b viêm, nht là vú, lưng,chân, mt.

Bm vào huyt Túc khi uâm b ñau chng t có bnhphong viêm nhit do canñ m nhit làm cao áphuyt.



Trang /125 115

12-NH NG HUYT V A CH A BNH V A BÁOBNH TRÊN KINH BÀNG QUANG.

Bm vào huyt Mi xung b ñauchng t ñau nhc trán chóng

mt, ñng kinh.

Bm vào huyt Khúc sai b ñau chng t có bnh chymáu cam, d ng mũi.

Bm vào huyt Ngũ x b ñauchng t ct sng cng congngư c phía sau do di chngca st hàn nhit.

Bm vào huyt Th a quang b ñau chng t ming ñng, mũimt mùi.



Trang /125 116

Bm vào huyt Thông thiên b ñau chng t mũi tc nghtmt mùi.

Bm vào huyt Lc khư c b ñau chng t trong ñu và mtcó huyt bm t.

Bm vào huyt Thiên tr b ñau chng t ñau, cng ñu,c, gáy, choáng váng mt t ch.

Bm vào huyt Phong môn b ñau chng t có bnh ho cm

mo.



Trang /125 117

Bm vào huyt Ph du b ñauchng t ph bnh, st, khóth , cm mo, hen suyn, ñàm.

Bm vào huyt Quy t âm du b ñau chng t b tc ñau timngc.

Bm vào huyt Tâm du b ñauchng t có bnh tim.

Bm vào huyt ð c du b ñauchng t hay b nghn nc cc,cng lưng vo c, máu có ñcsinh mn gh.

Bm vào huyt Cách du b ñauchng t ngc ngăn nghn khóth , máu nhim trùng.



Trang /125 118

Bm vào huyt Di du b ñauchng t có bnh tiu ñư ng.

Bm vào huyt Can du b ñauchng t can khí, can huyt tc, có bnh gan, ñau nhcthn kinh, gân cơ .

Bm vào huyt ð m du b ñauchng t trong cơ th sưnghch, can ñ m thp nhit, ñaunhc gân trên ñu.

Bm vào huyt T ỳ du b ñauchng t tỳ v b thp thynhit, tính hp th kém.

Bm vào huyt V du b ñau

chng t có bnh bao t (sưng,trư ng, ñy, ñau, khó tiêu).



Trang /125 119

Bm vào huyt Tam tiêu du b ñau chng t can v bt hòa.

Bm vào huyt Thn du b ñauchng t thn sưng do hànnhit, sn thn.

Bm vào huyt ði tr ư ng du b ñau chng t có bnh v,ñi, tiu trư ng , lưng, chân,

gi, bnh ñư ng rut ñauquanh rn và bng dư i.

Bm vào huyt Quan nguyêndu b ñau chng t can tỳ thndươ ng hư do thp tr.

Bm vào huyt Ti u tr ư ng du b ñau chng t tiu trư ng vàbàng quang thp nhit khôngphân thanh hóa trc dư ngtrp.



Trang /125 120

Bm vào huyt Bàng quang du b ñau chng t có bnh bàng quang, h tiêu tc, thnkinh ta, phong thp lưngxươ ng, bnh ñư ng niu,tuyn tin lit, cng ct sngñau ngư c lên vai, l sinh dc,trưng hà, chân lnh co rút.

Bm vào huyt Trung l du b ñau chng t có bnh ñau ctsng lan xung mông cúi ngakhông ñư c, ñau xươ ng cùng,thn kinh hông, viêm rut.

Bm vào huyt Bch hoàn du b ñau chng t có bnh hư nhitlàm b tc co rút gân thn kinhta, xươ ng cùng, cơ hu môn,

sưng háng, thoát v bn, viêm h chu, sa trc trư ng, teo cơ taymt cm giác, ác mng, di tinh,bch ñ i.

Bm vào huyt H liêu b ñauchng t có bnh thp khí hànnhit ni thươ ng, v bài tit,sinh dc, dây chng, tuyn tinlit.

Bm vào huyt H i d ươ ng b ñau chng t có bnh ri lonñi tin do dươ ng khí h tiêu .



Trang /125 121

Bm vào huyt Th a phò b ñau chng t có bnh Bàngquang hàn, sa rut, ñau tr ĩ , ñaumi mông ñùi, tiu nhiu nư ctrong, ngón chân co rút.

Bm vào huyt y d ươ ng b ñau chng t có bnh tc tamtiêu khí huyt, dch cht toànthân, ñau thn kinh ta, lưng,hông, chân.

Bm vào huyt y trung b ñau chng t có bnh phongthp, sưng ñau lưng, ñu gihàn nhit, có nư c trong gi,ñau kh p gi, và là huyt giiñc toàn thân.

Bm vào huyt Ph phân b ñau chng t có bnh tê cng

khuu tay, tay, vai, c, lưngmt cm giác, co rút ñau, khóquay c gáy.



Trang /125 122

Bm vào huyt Cao hoang du b ñau chng t có bnh hư tnnhim trùng, bnh thuc lý hư.



Trang /125 123

Mc lc

Quy Kinh Chn Pháp ……………………. ……. trang 3I-Phân bit chc năng và cơ s tng ph tay và chân …………………………………………. 4II.Khám nghim tng quát v khí và huyt …………….7III Cách khám các ñư ng kinh trên tay và chân …... … 91-Xét âm dươ ng hàn nhit trên.bàn tay và chân 12

2-Xét khí huyt trên tay 133-Xét hư thc trên ngón tay 144-Xét hư thc trên ngón chân 16Nhng du hiu lâm sàng ñ xác ñnh hư thcTheo Quy kinh Chn Pháp 21Các ngón tay bên trái 21Các ngón tay bên phi 30Các ngón chân bên trái 35Các ngón chân bên phi 53Phươ ng pháp khám bnh

bng huyt trên lưng (bi du huyt) 61Phươ ng pháp khám bnh bng ngũ du huyt 63

1-Cách khám hư-thc, Hàn-nhit bng huyt tnh 652-Cách khám hàn- nhit bng huyt vinh 663-Cách khám ñau nhc thc-hư bng huyt du 684-Cách khám hư-thc bngnguyên huyt trên kinh âm 705-Cách khám bnh hư-thcbng huyt con ca ñư ng kinh : 71Cách khám kim chngcác loi bnh bng huyt : 751-Nhng huytva báo bnhva cha bnh trên kinh ph 752-nhng huyt va báo bnh

va cha bnh trên kinh ñi trư ng : 773-Nhng huyt va báo bnh

va cha bnh trên kinh tâm bào : 80



Trang /125 124

4-nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh tam tiêu : 825-nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh tâm 846-nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh tiu trư ng : 857-nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh tỳ : 88

8-nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh can 929-nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh v : 9610- nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh thn : 10411- nhng huyt va báo bnhva cha bnh trên kinh ñ m : 10812- nhng huyt va báo bnh 116va cha bnh trên kinh Bàng quang



Trang /125 125

Khí Công Y ðo Vit Nam

514-276-5090Email: [email protected]

doducngoc.com

quy kinh chan phap toan tap

Documents