Koçanit i uletdënimi meburg, lirohetAviroviqi

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 11 mars - Telefonat mobil, televizorët, la-vatriçet, makinat për larje të enëve... u gjetënnë krye të listës së gjatë të prodhimeve teknikepër funksionimin jo të rregullt e për të cilatankohen më së shpeshti qytetarët. Ata çdo ditëparashtrojnë ankesa për mungesa të ndryshmesoftuerike ose dëmtime mekanike. Në nivel vje-tor, prej 500 deri në 800 paraqitje nga qyte-tarët arrijnë në Inspektoratin shtetëror të tre-

gut, dhe të njëjtat kanë të bëjnë me mungesë tëprodhimeve teknike që i kanë blerë. “Numri mëi madh i ankesave është nga konsumatorët qëkanë blerë ndonjë nga prodhimet teknike.Numri i ankesave prej viti në vit ndryshon dhelëvizë prej 500 deri në 800. Konsumatorët mësë shumti kanë ankesa për atë që prodhimi uprishet para afatit të garancisë, gjatë së cilësështë paraparë që i njëjti...

Prodhimet teknike, makth për qytetarët

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Dilemat përdialogun pa“vija të kuqe”

Qëndrimi i Shteteve të Bashkua-ra të Amerikës dhe BashkimitEvropian që “nuk duhet të ketëvija të kuqe” lidhur me çështjetqë mund të parashtrohen nëfazën e fundit të dialogutndërmjet Kosovës dhe Serbisë,për arritjen e një marrëveshjegjithëpërfshirëse që do ta zgjidh-te kontestin ndërmjet dy vende-ve, ka rihapur debatet lidhur meqasjen që duhet ta ketë Kosovandaj dialogut. Njohësit e zhvilli-meve politike në vend, thonë seetapa finale e dialogut ndërmjetKosovës dhe Serbisë, do të jetëdelikate dhe komplekse, ndërkaqqë çështjen e...

20c |70c

Protestat brutale nëAlgjeri

Pritet valë e rerefugjatësh

AlarmonMektiç

LËVIZJA BESA

� Fq.6� Fq.18

Zaevi po thellon ndasitë

�

Sipas të dhënave zyrtare, në Maqedoninë e Veriut ekzistojnë 54 deponi komunale, jo tëstandardizuara dhe rreth 400 mini-deponi të egra. Organizatat joqeveritare alarmojnë që numri imini-deponive të egra në vendin tonë arrin deri në 1 mijë

ORLLANCA E RRETHUAR ME DEPONI TË EGRA

Fq.17

Fq.7

Fq.4

Fq.9

Fq.16

RAJON

AKTUALE

GLOBI

Jeta në bërllok

� Fq.12-15

Shteti içudirave kthehet në dik-taturë

KOHA përKulturë

Fq.5

Viti XIII • Numri 3606 • e martë, 12 mars 2019

Koha

||||||||||||||||

||||||||||||||||

||||||||||||||||

|

Koha, e martë, 12 mars 2019

përKulturë

Ben Andoni

Në këtë kohë krize të madhe

politike dhe sociale të vendit duket

se arti është krejt i tulatur. Ankohen

dramaturgët dhe regjisorët se nuk

ka pjesëmarrje në shfaqje,

ankohen botuesit se nuk ka lexues

të mjaftueshëm dhe gjithnjë e më

pak, ankohen artistët se nuk ka

frymë arti. Në fakt, jeta vazhdon

dhe Tirana ka plot aktivitete kultu-

rore. Ka ekspozita, shfaqje, filma,

drama dhe aktivitete, por të gjitha

kalojnë pa u ndjerë sepse peshën

më të madhe e ka marrë politika

dhe mjedisi i saj. Janë elementët e

kësaj të fundit, që janë të ekspo-

zuar më shumë se kushdo në tele-

vizor. Sërish janë këta që vendosin

për fatet e vendit, këta që thirren

për të dhënë mendime për gjithçka

dhe më shumë akoma. Nëse do të

kërkosh artistët ata janë strukur,

në kërkim të frymëzimit, por edhe

shpëtimit nga ky qerthull i frik-

shëm, ku të gjithë bërtasin dhe

anatemojnë, por askush nuk di të

kërkojë këtë stepje të artit dhe me-

sazheve të saj.Pse tematikat në ekspozita dhe

shfaqje nuk mund të penetrojnë

tek njerëzit për t’i ushqyer me ka-

tegori estetike, që mund t’ua li-

rojnë shpirtrat?! Pse arti ynë nuk

deklamon? Pse nuk apelon dot?

Varfëria, mbijetesa, konjuktura i

kanë tulatur paq artistët dhe kjo

ndihet kudo. Njerëzit janë më të

egër, fjalori publik është banal dhe

krejt “i natyrshëm”, kurse gjërat

sipërfaqësore i ndjen ngado.

Duket se e keqja ka zënë vend

kudo por më shumë te politikanët,

që pas kinse-staturave fshehin

hone formimi dhe një mungesë to-

tale të ushqimit kulturor. Dhe, kjo

nuk duket vetëm nga leksiku i

dobët i përdorur i tyre, shkrimi ka-

tastrofik përdorur në komunikim,

lënë si dëshmi e mungesës së for-

mimit por edhe nga mënyra e sh-

prehjes. Më shumë akoma nga vi-

zioni që kanë për kulturën. Fakti

është se sot libri po vuan taksa të

rënda, publiku e ka të vështirë të

tërheqë botimet, kurse shfaqjet po

bëhen gjithnjë e më shumë me vë-

shtirësi. Ankesat vijojnë që nga

projektet dhe vazhdojnë te

mundësitë që i jepen artit.

A do mundej arti ta zbuste po-

litikën?! Duket se të dyja janë anët

e një mekanizmi që e ka lënë ven-

din tonë kaq pas. A ndodh ndry-

she në vende të tjera? Në vetëm

pak vende është në përpjestim të

zhdrejtë ky fakt. Një shoqëri e

shëndoshë dhe me kërkesa të lar-

ta prodhon art të shëndoshë sepse

i duhet të ruajë mirëqenien e saj

shpirtërore, ashtu si një vend i

mbarsur me egërsi dhe inat dhe

drejtuar nga një politikë inatçore

është i destinuar të ketë ngërçe

dhe një art me probleme. Paçka se

këtu ka edhe shumë përjashtime

dhe këtë e bëjnë individë me per-

sonalitet të lartë, që vetëdijen e

tyre e vendosin në interes të shoqë-

risë për të emancipuar.

Cili nga artistët shqiptarë,

megjithë përpjekjet e pakta që

nuk mungojnë, mundohet t’i thër-

rasë shoqërisë, pa u përfshirë në

politikë? Kush mundohet që artin

e vet ta vendosë në funksion të

ndriçimit të shoqërisë, pa futur në

mes koeficientët politikë?

Megjithë dëshirën e mirë dhe çfarë

flasin nëpër emisione, ku më

shumë nxjerrin kamjen dhe

njohjen e tyre, shumë nga artistët

tanë thjesht ia bëjnë me sy poli-

tikës. Për fat të keq, arti ynë nuk e

ndihmon vendin sepse më shumë

individi-artist do të duket sesa t’i

shërbejë ushqimit estetik të sho-

qërisë. Shqipëria (lexo politikanët),

nga ana tjetër, e tregon respektin

ndaj artit me egërsinë e saj, por

edhe varfërinë e madhe ku e ka

lënë artistin e zakonshëm shteti

shqiptar. Pakkush e do ushqimin

shpirtëror të këtij vendi, atë që

frymëzon dhe ndryshon, sepse

pakkush do të ndryshojë realisht

Shqipërinë. Arti ynë ka mbetur je-

tim në një shoqëri të mbushur me

helm dhe plot agresivitet. (Milo-

sao)

Emin AZEMI

Paraqitjet letrare të autorëve zakoni-

sht sjellin me vete edhe pyetjet që ndër-

lidhen me formimin e tyre krijues.

Pretendimi për të njohur një autor vetëm

përmes një vepre, është i pamundur,

prandaj studiuesit zakonisht përcaktohen

që njohjen me autorin ta bëjnë përmes

veprave të caktuara.

Kësaj radhe edhe ne do të dilnim të

pasuksesshëm sikur të pretendonim në

njohjen totale të autores Shpresa Purde

Memedi, për arsye se opusi i saj është më

i gjerë, por edhe botvështrimi del të jetë

më heterogjen, si në pikëpamje të voka-

cionit krijues, por edhe në pikëpamje të

pasurisë zhanrore që ajo e kultivon tash e

sa vite.Tash së fundmi ajo është paraqitur me

vëllimin poetik ‘Sentimente dhe

dhembje’, titull ky që të udhëzon në vetë

kontrastin që formon sintagmën me kup-

time polivanlente gjuhësore e figurative.

Ky libër është i ndarë në dy cikle apo kapi-

tuj ‘Poezi sentimentesh’ dhe ‘Poezi

dhembjesh’ dhe ky organizim I brend-

shëm I vëllimit poetik na sugjeron të

udhëtojmë më lehtë në botën komplekse,

por mjaft dinamike të subjektit lirik, i cili

herë identifikohet me vetë autoren, herë

gjen një alter ego për të shprehur gjendje

të ndryshme shpirtërore, por edhe kon-

tekste të caktuara sociale e emocionale.

Sidomos te cikli i dytë kemi një shpërthim

të gjendjes emocionale në kufijtë e

dhembjes, por ajo që bie në sy te kjo

formë e tematizimit të ngjarjeve, figurave

e personazheve është prirja e autores për

të mbajtur të ndezur pasionin e njeriut që

bashkë me vuajtjen e bën më të afërt të

panjohurën e shpirtit njerëzor.

Sentimentet dhe dhembjet në këtë

vëllim poetik e kanë shtratin e tyre të

ngjizjes dhe formimit, kurse autorja për-

mes realiteteve figurative që i ndërton në

formë të verbit poetik dëshmon se poezia

megjithatë duhet lindur nga të jetuarit

me temat që ajo I trajton. Për rrjedhojë

del që kjo është një poezi e jetuar dhe

përjetuar. Shkrirja e kohës dhe hapësirës

në një sentiment të vetëm arrihet vetëm

duke qenë në kontakt me botën shpirtë-

rore që na imponon autorja, ndonëse ky

konfigurim i brendshëm shpirtëror del

me ngjyrime të forta emocionale, teksa

del që ‘të vetmuar jemi, nën kthetrat e

alegorisë’, ose ‘mbas tryezës zemra shan-

dan ngrirë/ Gjithnjë qëndron bosh!’. (Gotë

boshe)Materia e boshësisë shpirtërore në

poezinë e Shpresës merr trajtat e dilema-

ve e hezitimeve që ka subjekti lirik i cili

‘mbështjellë rri,/ në kristale me gurë të çmuar.

/Kjo gotë bosh në duar./Frymë e mekur në

trup/Të huaj! (Gotë boshe)

Autorja udhëton në kohën e saj të

kërkimit, që vetëm me poezi mund ta gejë

atë që i mungon shpirtit të trazuar.

Prandaj mund të thuhet se kjo është

poezi në shërbim të kontemplimit

shpirtëror dhe për rrjedhojë poezia na

paraqitet si kompensim i materialitetit

dhe prozaizmit jetësor.

‘Dita lind,Pa mos perënduar, VARROSET

Ndër krahët e zeza të një femre

Si një lëndim në përpëlitje

Si njël helm që s’do përkulje

Në duar, pelin, përplot mbushur!’ (Ndër

krahët e zeza)Është pra ky një realitet në formë të

pëlhurës së dendur që fshihet pas trilleve

të jetës së mbushur plot me pasione, por

që del zbuluar nga ‘kirurgjia’ poetike e

autores.

‘Nën këtë dimër,/ nën këtë acar/Vello kadife

mëndafsh i paparë/ Dallgë shumë!Kuq!Nën

këta damarë/Dëbora kurorë në këtë imagji-

nar!/ (Puthja e djallit)

Formati krijues i Shpresa Purde

Memedit do të dilte i mangët sikur të

mos vërenim se në verbin e saj poetik

mplekset një figurshmëri e pasur gjuhë-

sore që sendërtohet së brendshmi për-

mes arkitekturës lirike.

Ajo në këtë vepër vjen me përvojën e

një mjeshtreje që ka zotëron prirjen për

të krijuar figura që shpupurisin ‘hirin’ e

një zjarri gjysmë të shuar, si dhe figura

që paralajmërojnë dallgët e larta të tim-

brit emocional. Kjo prirje e autores vjen

duke e shoqëruar pasurinë tematike me

gjetjen e pikës kulmore të dramacitetit

shpirtëror përmes sintagmave poetike

‘ndjenja pa mëngë’, ‘xhamëzohet shpirti’,

‘dëfrim i pathurur’ , ‘dantellë mashtrimi’

etj.Pezia shqipe po pasurohet edhe me

një individualitet krijues që ecjen dhe

zhvillimin po e bën me këmbë të sigurta,

kurse vëllimi që kemi në duar ‘Sentimente

dhe dhembje’ vërteton këtë konstatim,

duke i garantuar Shpresa Purde Memedit

ardhmëri letrare.

“KIRURGJIA”

POETIKE E SHPIRTIT NJERËZOR(Promovimi si shkas ose mbresa leximi të vëllimit poetik ‘Sentimente dhe dhembje’ të

autores, Shpresa Purde Memedi, botuar ditëve të fundit)

Pse nuk mundet arti jonë ta zbusë politikën?!

Pse tematikat nëekspozita dhe shfaqjenuk mund tëpenetrojnë tek njerëzitpër t’i ushqyer mekategori estetike, qëmund t’ua lirojnëshpirtrat?! Pse arti ynënuk deklamon? Pse nukapelon dot?

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Koha

2 AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

2

Pacolli-Vuçiçit:Kthehu nëtavolinën e dialogutMinistri i Punëve të Jashtme iKosovës, Behgjet Pacolli,është shprehur se presidenti iserbisë duhet ta kuptojë seSerbia nuk mund të bëhetpyke në marrëdhëniet stra-tegjike dhe të përhershmemes Shteteve të Bashkuara tëAmerikës dhe Republikës sëKosovës dhe duhet të ndalëtme retorikat agresive ndajKosovës.Përmes një postimi në rrjetinsocial Facebook, Pacolli e ftonVuçiç që të që mos të luaj ro-lin e molerit në lojën lindje-perëndim, por të kthehet nëtavolinë të dialogut ku po jupresim… me platformë!“Presidenti i Serbisë, Vuçiçiduhet ta kuptojë se Serbianuk mund të bëhet pyke nëmarrëdhëniet strategjike dhetë përhershme mes Shtetevetë Bashkuara të Amerikësdhe Republikës së Kosovësdhe duhët të ndalët me reto-rikat agresive ndaj Kosovës.Zotri Vuçiqi e din fare mirë senë bisedime shkohet meplatformë të qartë.Serbia nuk duhët të luhatet ekurthuruar në lojën e saj meslindjës dhe perëndimit porduhët të ketë një platformëpër bisedimet e ardheshme.E siguroj Vuçiçin që asnjëpaqe e qëndrueshme dheafatgjatë nuk mund të ndër-tohet pa gjykimin e krimeve,prandaj në funksion të kësajduhet të ketë një Gjykatë ecila do të merrej mepërgjegjësinë kriminale tëSerbisë ndaj shqiptarëve tëKosovës. Rajoni duhet të pa-strohet nga krimi dhe krimi-nelët që shëtisin të lirëgjithandej në Serbi e rajon.Në anën tjetër, PresidentiVuçiç nuk ka pse të brengosëtpër komunitetin serb që je-ton në Kosovë, sepse nuk kakomunitet në botë, që gëzontë drejta dhe siguri në nivelinqë kanë qytetarët serb në Re-publikën e Kosovës. E për“gëlqerosje”… si theksoi ai, eftoj që mos të luaj rolin e mo-lerit në lojën lindje-perën-dim, por të kthehet në tavo-linë të dialogut ku po jupresim… me platformë!”

(Vizion Plus, 11 mars)

MEDIACitate

Në 2019-ën, Bashkimi Evropian mund të përballet menjë vit tjetër të vështirë. “Retë” e stuhisë po grum-bullohen jo vetëm nga fundloja e Brexit, por edhenga qeveria euroskeptike e Italisë, si dhe nga vala po-puliste në Evropën Lindore, që ka përfshirë Hungarinëdhe Poloninë

Jo vetëm që ekonomitë e eurozonës shënuan rritje të ndjeshme,por edhe votuesit në Francë dhe Hollandë kishin refuzuar popu-listët e ekstremit të djathtë, duke ndryshyuar situatën politike.Megjithatë, Junkeri paralajmëroi me të drejtë në fjalën e tij, se “dri-tarja e lajmeve të mira, nuk do të qëndrojë e hapur përgjithmonë”.Tani në fundin e vitit 2018, paralajmërimi i Junkerit është nëse iqartë. Qershorin e shkuar, ai u detyrua të pranonte se “brishtësiae BE-së po rritet, dhe të çarat po bëhen më të mëdha”. Marrëveshjae brishtë, pa pastaj një numër vendesh të BE-së që të binin dakord– në baza vullnetare – të pranojnë emigrantët e shpëtuar në De-tin Mesdhe. Megjithatë, nuk u arrit asnjë marrëveshje për kuotate refugjatëve, me disa shtete që pretendojnë se kjo duhet të jetënjë përgjegjësi e detyrueshme e BE-së.Kjo nxorri në pah ndarjet, me Gjermaninë dhe Francën që ush-truan presion për një rrugë mirëkuptimi për të tejkaluar ngërçin,ndërsa vendet e tjera si Hungaria dhe Italia – të drejtuara ngaudhëheqës populistë – u bënë më skeptike. Kjo e fundit u pasqy-rua në Hungari në qershor, kur parlamenti i vendit miratoi ligje përtë kriminalizuar çdo ofertë individuale ose grupore për të ndih-muar azil-kërkuesit, një akt që pasoi rizgjedhjen e kryeministrit tëvendit Viktor Orban në zgjedhjet parlamentare të muajit prill.Këto tensione të vazhdueshme evropiane mbi azilin dhe imigra-cionin, do të përkojnë në vitin 2019 me përfundimin e planifikuartë negociatave 2-vjeçare të Nenit 50 të Brexit. Me procesin e daljes,që i ka kushtuar shumë kohë Londrës dhe Brukselit në vitet 2017-2018, javët e para të Vitit të Ri do të jenë vendimtare mbi drejtiminqë do të marrë drama politike, përfshirë edhe faktin nëse do tëbihet apo jo dakord mbi marrëveshjen e tërheqjes.Përtej Brexit, retë e stuhisë të tubuara në mbarë kontinentin,nxjerrin në pah brishtësinë e situatës politike në Bashkimin Evro-pian, sikurse dëshmohet jo vetëm nga zgjedhja e qeverisë euro-skeptike në Itali më herët gjarë këtij viti; por edhe dobësimin e qe-verisë së Merkelit në Gjermani; dhe rritjen e populizmit në EvropënLindore.Duke i përmbledhur këto sfida, presidenti i Këshillit Evropian,Donald Tusk, ka vënë në dukje se mjedisi i rrezikshëm me të cilinpo përballet tani BE-ja, është ndoshta “më i rrezikshmi se kurrë mëparë”, me 3 probleme thelbësore “të cilat nuk kanë ndodhur mëparë, ose të paktën jo në një shkallë të tillë”.Sipas Tusk, 2 kërcënimet e para lidhen me forcimin e ndjenjaveanti-BE, nacionaliste në të gjithë kontinentin, plus “gjendjen men-dore të elitave pro-evropiane”, të cilat Tusk druhet se janë tepër tënënshtruara ndaj “argumenteve populiste, dhe dyshuese ndajvlerave themelore, siç është demokracia liberale”. Dhe sikur tëmos mjaftonon këto probleme, kërcënimi i tretë i cituar nga Tusk,është ai që e quan si realitetin e ri gjeopolitik, që ka dëshmuar njërritje të fortë të Rusisë dhe destabilitet në Lindjen e Mesme dheAfrikë, dhe e cila ka bërë që problemet e emigrimit të ndikojnë nëEvropë.Dhe ajo që e përshkallëzon më tej situatën, është pasiguria që vjennga Uashingtoni me Donald Trumpin, që më herët ka bërë thirrjepër më shumë Brexit nëpër kontinentin evropian. Ndërsa Trumpështë kritikuar gjerësisht në mbarë Evropën, mesazhi i tij është pël-qyer në disa qeveri.Për shembull, kryeministri i ri italian, Xhuzepe Konte, është shfa-qur si mbështetësi i tij më i fortë në Evropën Perëndimore. Kjoprirje politike populiste, reflektohet në çështje kyçe si Rusia dheemigracioni, me Konten që pohon se të dyja “qeveritë në Romë dheUashington, përfaqësojnë ndryshime, ata u zgjodhën…për të ndry-shuar statuskuonë”.Në përgjithësi, ndërsa disa në Bruksel ndjenin në vitin 2017 sedallga euroskeptike kishte e kaluar kulmin e saj, retë e stuhisë pomblidhen sërish teksa po përfundon 2018-a. Vendimet në vitin2019, do të ndihmojnë në përcaktimin e karakterit afatgjatë poli-tik dhe ekonomik të BE-së, përballë sfidave të brendshme dhe tëjashtme të gjera, përfshirë Brexit. (Gulf News)

BE përgatitet për një2019-të të vështirë

ANALIZË ||||||||||||||||||||||| Askush nuk fiton nga partitë kur humbKosova “Zgjedhjet nuk janë opcion sepse s'ka kohë.Mosuniteti kosovar, dhe ndalimi i izolimit të venditme politika anti amerikane dhe anti BE janë duke engulfatë shoqërinë. Askush nuk fiton nga partitëkur humb Kosova dhe shqiptarët... Reflektim se ekeni futur një popull në depresion. Qe 18 muajasnjë investim i huaj. Perve që vinë diplomatë tëhuaj me ju kërcënu, e bashkë edhe Kosovën. Çkakeni me kallxu në zgjedhje? Sa keni vjedh, sa kenishti kusheri në punë, e sa keni ecë bjeshkëve kishepër neve’, ka shkruar një status në Facebook,gazetari nga Prishtina, Valon Syla.

‘Rusët’ që i kishim në mesin tonë“Kohët e fundit po flitet shumē për shtimin endikimit rus, për spiuj rus etj.! Në fakt, mendoj senuk është fjala për njerëz e spiuj të ri, por për shtimtë aktivitetit të atyre që te gjithë i njohim, porbëhemi sikur nuk po i shohim! A mund të ketëspiun me te madh RUS, se sa një shqiptar që medekada ka ngrënë dhe ende ha bukën edemokracisë pluraliste perëndimore, por që medekada ka punuar dhe ende punon e propagandonidelogjinë e njëmendësisë moniste lindore!? Amund të ketë spiun më të madh RUS, se sa njëshqiptar që me dekada ka indoktrinuar dhevazhdon të indoktrinoj rininë shqiptare meideologji monisto-staliniste e antiperëndimore?! Tëverbuar flasim për ndikimin rus në trojet shqiptare,e nuk duam ti shohin 'rusët tanë' që me dekada nahelmuan e vazhdojnë t'na helmojnë!’’, ka shkruarnjë status në Facebook kryetari i BashkësisëShqiptare në Zvicër, Ahmet Asani.

Forca e studentëve të 1981 ende sotrrezaton tek ne ‘’Sot bëhen 38 vjet që prej organizimit tëdemonstratës së studentëve të Universitetit tëPrishtinës më 11 mars 1981. Historianët bien dakordse ajo demonstratë shënon fillimin e një procesi tëpandërprerë që çoi deri në zhbërjen e Jugosllavisë,e deri në çlirimin e Kosovës.Fillimisht ishte një protestë spontane, tek mensa estudentëve. Aty të rinjtë u revoltuan ndaj shërbimite kushteve të këqija. Por kjo protestë spontane estudentëve u shtyp brutalisht, dhe prandaj shumëtë tjerë u solidarizuan dhe vendosën të organizojnëdemonstratën e 11 marsit. Ndryshimi mes protestëse demonstratës nuk është vetëm te numri ipjesëmarrësve. Protesta mund të jetë spontane,rrjedh prej revoltimit aty për aty kundër diçkaje tëpapranueshme. Ndërsa demonstrata është eorganizuar, masive, është populli që demonstron seështë i gatshëm të vetëvendos e të vetëqeveriset, tamarrë vetë në dorë fatin e vet.Populli si koncept politik dallon nga popullata sikoncept statistik, pikërisht sepse i pari organizonvetveten në disiplinë të tillë. Demonstratat e vitit1981, të organizuara nga studentët e nxënësit eshkollave të mesme, shpejt u mbështetën edhe ngapunëtorët, duke i dhënë fillim një pranvereshqiptare. Ato u shtypën dhunshëm, por çdopushtet që përballet me demonstrata evendosmëri të tillë, fundin e ka afër, sado ifuqishëm e i dhunshëm të jetë.Pas demonstratave të 11 marsit, u organizuan tëtjerat më 26 mars, e pastaj edhe më 1 e 2 prill 1981.Regjimi jugosllav u detyrua të shpallë gjendjen ejashtëzakonshme në Prishtinë e Mitrovicë. Portashmë kërkesat e demonstruesve për Republikë epër Vetëvendosje ishin gdhendur në vetëdijen epopullit, dhe nuk mund të harroheshin më.Regjimit iu dridhën këmbët, ndërkaq studentëve asqerpiku. Qindra studentët e arrestuar u çuan nëdhoma torturash, ku kanë përjetuar vuajtje tëpapërshkrueshme, megjithatë nuk u thyen. Forca estudentëve të 1981 ende sot rrezaton tek ne, sishembull për rininë e për popullin, që nuk duhet t’ilejojë kurrë kompromiset e pushtetit me lirinë, memirëqenien e me drejtësinë, të cilat ishin e janëkërkesat tona’’, ka shkruar një status në Facebook,kryetari i LVV, Albin Kurti.

3AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Shkup, 11 mars - Akuza dhekundërakuza në interpelancën eministrit të Punëve të Brendshme,Oliver Spasovski. Deputeti iVMRO-DPMNE-së, Antonio Millo-shoski tha se Ministria e Punëve tëBrendshme po shfrytëzohet si in-strument për keqpërdorim dhe se-leksionim, me ç’rast njerëzit e afërtme pushtetin mbrohen, ndërsapërndiqen oponentët politik. Mil-loshoski tha se vrasësi dhe poro-sitësi i vrasjes së Martin Janushev

janë në Beograd, ndërsa vrasësi iMartin Neshkoskit është në burg.Ai akuzoi se drejtësia për Janushe-vin nuk do të vijë në vend derisavrasësi dhe porositësi ndodhen nëBeograd. Milloshoski kërkoi prejministrit ta zgjidh dilemën nësenë të vërtetë Stevo Pendarovskiështë i ndjekur prej shërbimevesekrete ose kjo, siç tha, ka qenëvetëm që vëmendja të përqen-drohet tek kandidati i tyre për pre-sident.

“Edhe pse akoma nuk janë kan-didatë, ata janë të sigurt. Atëherëkur të shtrohen kandidaturat seci-li prej tyre do të marrë sigurim zyr-

tar nëse e dëshiron një gjë të tillë.Fillimisht t’i mësojmë zyrtarishtkandidatët presidencial, ndërsamë pas nëse është e nevojshme dot’u sigurojmë sigurim përkatës”,tha Spasovski. Ai shtoi se ka de-noncime në MPB lidhur me Penda-rovskin. “Një fotografi e Pendarov-skit është incizuar në parkingunpërballë hotelit 'Holidej In', ndërsatjetra në kafe barin 'Plej' në rrugën'Maqedonia', ndërsa u publikuannë rrjetet sociale”, tha Spasovski.Ai e hodhi poshtë praninë e çfarë-do shërbimi të huaj, pasi siç tha,nuk ekziston një gjë e tillë. Depute-ti Goran Misovski i PRSD-së duke

iu drejtuar Milloshoskit tha se nëkohën e VMRO-DPMNE-së ështëkeqpërdorur MPB, duke e poten-cuar kështu arrestimin e, siç tha,oponentëve partiakë si Lube Bo-shkoski, rrëzimin e objektit të FiatCanovskit, më pas rastin “Detona-tori”, “27 Prilli”… Duke i replikuarMiskovskit, Milloshoski tha se nëvitin 2006 që të zgjidhet GordanaJankulloska ministre e Punëve tëBrendshme, edhe ai kishte ndih-muar shumë prandaj i është falën-derues.

Nikolla Micevski, koordinatori grupit parlamentar të VMRO-sëtheksoi se interpelanca ështëdorëzuar, sepse konsiderojnë sekoha përfundimtare është që kyministër ta braktisë funksioninpër të cilin, siç tha, shumë herëderi tani dëshmoi se nuk ka kapa-citet ta udhëheq. Ai shtoi sevetëm për dy vjet prejse OliverSpasovski është ministër i Punëvetë Brendshme ministria përballetme skandale të shumta, afera,mosbesim nga ana e qytetarëve,luks me paratë e qytetarëve, ten-dera të dyshimtë, hajkë politikendaj kundërshtarëve të pushtetit,vrasje të papastruara, punësimejoligjore dhe partiake, arrestime

skandaloze, keqpërdorim tëpronës shtetërore, si dhe keqpër-dorim të pozitës zyrtare për ne-vojat e LSDM-së dhe Zoran Zaevit.Konsideron se Spasovski duhet tabraktisë funksionin dhe të vjenkuadro, e aftë dhe njeri i përgjegj-shëm, i cili me sukses do të balla-faqohet me sfidat.

Ministri Spasovski i hodhi po-shtë citimet e interpelancës, ndër-sa tha se e sheh si akt në të cilin dotë mund të këmbehen faktet dheargumentet dhe të jepet mundësitë prezantohet ajo që është bërëdhe të pastrohen dilemat. "Detyraime nuk ishte të dal dhe tëankohem para qytetarëve, por tëbëj diçka, t’i vëmë në funksion tëgjitha kapacitetet e mundshme, tësigurojmë gjithçka që është e ne-vojshme për punën e nëpunësvepolicor, dhe në atë mënyrë të mo-tivojmë se ka siguri më të madhenë vend", tha Spasovski. Ai i hodhiposhtë edhe citimet se është rriturkriminaliteti dhe theksoi se gjëja evetme që ka rritje janë veprat pe-nale nga krimi ekonomik, sepse,siç tha, nuk ka institucion me të ci-lin keni udhëhequr dhe nuk ka fur-nizim që e keni bërë pa vjedhur.(Z.V)

INTERPELANCA PËR TË PARIN E POLICISË

Opozita nuk heq dorë nga dorëheqja e Spasovskit“Edhe pse akoma nukjanë kandidatë, ata janëtë sigurt. Atëherë kur tështrohen kandidaturatsecili prej tyre do tëmarrë sigurim zyrtarnëse e dëshiron një gjë tëtillë. Fillimisht t’imësojmë zyrtarishtkandidatët presidencial,ndërsa më pas nëseështë e nevojshme do t’usigurojmë sigurimpërkatës”, tha Spasovski

Publicitet

4 AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Omer XHAFERI

Shkup, 11 mars - I ngujuar mes dydeponive të egra, vetëm disa kilo-metra larg Shkupit, gjendet fshatiOrllancë, pjesë e Komunës së Ha-raçinës. Për gati 20 vite, mbi 1 mijëbanorë të këtij fshati dhe qindratjerë të fshatrave përreth, përfshiedhe ato të Komunës së Likovës,vuajnë nga bërlloku i cili hidhet nëdeponitë e egra në Grushinë dheNikushtak. Në prononcimin e tyrepër gazetën KOHA, banorët e kësajane shprehen se jeta nën bërllokështë e padurueshme.

Duke synuar zgjidhjen e pro-blemit, gjatë viteve të kaluara ba-norët e fshatit Orllancë, disa herë ekanë bllokuar rrugën e vjetërShkup-Kumanovë, megjithatë in-stitucionet relevante deri më taniaspak nuk i kanë përfillur kërkesate tyre.

“Kemi dërguar ankesa, si në Ko-munën e Haraçinës, ashtu edhe nëatë të Likovës. Të dyja këto komunaia hedhin fajin njëra- tjetrës. Derite organet qeveritare nuk kemi qa-sje. Kontakt me ato kemi vetëmkur është koha e zgjedhjeve dhevotave. Ankesën e fundit për ta sh-qyrtuar këtë hall tonin e kemi dër-guar në mars të vitit të kaluar. Porende s’ka përgjigje. Fatkeqësishts’ka kush i dëgjon vërejtjet dhekërkesat tona. Jemi të vetëdijshëmse lutjet tona hidhen në ndonjëqosh të zyre dhe aspak nuk merrenparasysh”, thotë një banor i fshatitOrllancë.

“KANCER” EDHE PËR BAGËTITËIniciativat e ndryshme për di-

slokimin e deponive të egra në këtëanë të Shkupit, shpesh herë kanëdështuar. Banorët e fshatit Orl-lancë, ankohen se problem krye-sor ju paraqet deponia në fshatinNikushtak, duke mos e anashka-luar edhe atë në Grushinë. Mun-gesa e gjobave dhe sanksionevendaj atyre që hedhin mbeturinatmendohet të jetë njëra prej arsye-ve kryesore sepse ekziston ky kaosekologjik.

“Kur ndizet deponia e Nikush-takut, era e bie mbi fshatin tonëdhe e gjithë rrethina mbulohet metym të zi. Pastaj kur është periudhae shirave, edhe atëherë kemi balla-

faqohemi me problem, për shkakse uji mbeturinat na i sjell mbi ka-tund”, shprehet një plak i këtijfshati.

Përveç dëmit të tokës dheshëndetit të njerëzve, banorët eOrllancës shprehen se deponitë eegra paraqesin “kancer” edhe përbagëtitë e tyre. Si rezultat i mbetu-rinave të ndryshme që hidhen nëkëtë dy deponi, viteve të kaluaranjë pjese të fshatarëve ju kanëngordhur edhe disa kafshë shtë-piake.

Megjithatë, krahas banorëve tëkësaj ane, me problemet që bu-rojnë nga deponitë e egra ballafa-qohen edhe shumë qytete e rajonetjera në Maqedoninë e Veriut. Sho-qatat e ndryshme ekologjike qëmerren me çështjet e higjienësdhe mbrojtjes së mjedisit jetësore,thonë se vetëdija shoqëror përbërllokun është në një shkallëtepër të ulët. Aksionet e ndryshmeqë i zhvillojnë ata kanë konstatuarse mbeturinat janë prezent një çdovend.

“Maqedonia është e ndarë nëtetë rajone, ku pritet të ndërtohenDeponitë rajonale. Me përjashtimtë rajonit të Pollogut, për të gjitharajonet tjera janë përgatitur doku-mentacionet. Në një fazë më tëavancuar që të ndërtohet një De-poni rajonale është rajoni Verilin-dor dhe Lindor, respektivisht nëKomunën e Sveti Nikolës, në fsha-tin Meçkueski. Kjo deponi do tapërfshi edhe Komunën e Kuma-novës dhe komunat tjera që janëpjesë e saj. Ndërkohe, edhe pseballafaqohemi me problemin se-rioz me mbeturinat, ne kemi njësfidë me qytetarët. Keqkuptimiështë se ata mendojnë se deponitërajonale janë vende ku do të grum-bullohet bërlloku dhe në këtëmënyrë do të ndotet mjedisi i tyre,që realisht nuk është kështu. Bëhet

fjalë për qendra moderne, të stan-dardizuara, në të cilat do të selek-tohet dhe reciklohet bërlloku nëmënyrën më pedante”, thotë An-tionio Jovanovski, nga Shoqataekologjike “Go Green”.

RRETH 1 MIJË DEPONI TË EGRASipas të dhënave zyrtare në

Maqedoninë e Veriut ekzistojnë 54deponi komunale, jo të standardi-zuara dhe rreth 400 mini-deponitë egra. Përderisa organizatat joqeveriatare alarmojnë që numri imini-deponive të egra në vendintonë arrinë deri në 1 mijë.

Ministri i ambientit jetësor dheplanifikimit hapësinor, SadullahDuraku, duke folur për çështjen edeponive të egra, për gazetënKOHA, deklaroi se Ligji për me-naxhimin e mbeturiave, e obligonpushtetin lokal (komunat) që tëbëjnë grumbullimin e bërllokutdhe mirëmbajtjen e higjienës pu-blike.

“Komunat duhet të kujdesenpër mbeturinat komunale, tëkrijuara nga ekonomitë familjare.Gjithashtu, nënkuptohet se ne siministri nuk jemi kompetent përkëto lloje të mbeturinave. Por, ne siministri gjatë periudhës së kaluar

kemi zhvilluar një sërë aktivitetepër përgatitjen e dokumentacio-neve për vendosjen e qasjes së in-tegruar të mbeturinave. Strategjiae jonë është që në periudhën qëvijon është të krijohet një sistemrajonal për menaxhimin e mbetu-riave dhe pastrimin e deponive tëegra. Në këtë strategjinë Komunae Likovës është paraparë të përf-shihet në regjionin Verilindor. Për-derisa ajo e Haraçina duhet bërl-lokun ta dërgoj në deponine eDrisllës. Pse nuk bëhet një gjë e til-lë, duhet të kërkoni përgjigje ngakryetarja e Komunës së Haraçinës”,tha ministri Duraku.

Përpos pastrimin të kohëpa-skohshëm dhe kujdesit që depo-nia në fshatin Grushinë mos tëdigjet, nga Komuna e Haraçinës,theksojnë se nuk kanë mundësi tëbëjnë dicka më tepër.

“Kemi iniciativë nga Qeveria, ecila ka paraparë të ndërtoj Deponirajonale për mbeturina, të cilat doti menaxhojnë vetë. Bëhet fjalë përprojekte, apo plane të cilat ne sikomunë nuk kemi mundësi me re-surset dhe financat e tyre ti bëjnëballë këtyre aktiviteteve. Takimkemi pasur me mistrinë dhe qeve-rinë. Jemi në pritje të përgjigjes”,tha Irfan Limani, nga Komuna e

Haraçinës. Ngjashëm mendon edhe krye-

tari i Komunës së Likovës, ErkanArifi, i cili thotë se dispozitat ligjo-re nuk i lejojnë atij që të ndërmerrmasa konrkete për disklokimin edeponisë se egër në Nikushtak.

“Plotësisht pajtohem se depo-nia në fshatin Nikushtak nuk ështënë një vend të qëlluar. Por, në pla-nin zhvillimore të komunës tonëështë paraparë që kjo deponi sado-pak ti ketë kushet elementare, meqëllim që mos të ketë ndotje dhenë këtë mënyrë ti sigurojmë qyte-tarët tanë aq sa mundemi. Projek-ti është gati dhe pritet të kryhetsivjet. Janë ndarë 3.5 milionë de-narë për zgjidhjen e përkohshmetë problemit me deponinë nëNikushtak. Ndërsa, zgjidhja për-fundimtare e kësja deponie pritettë bëhet pas ndërtimit të Deponi-së rajonale në rajonin Verilindor,mes Kumanovës dhe Staro Nago-riçanit”, tha kryetari Arifi.

Nisma për ndërtimin e kësajdeponie është e vjetër dy vite.Nëpërmjet IPA-Fondeve, janë si-guruar 36 milion euro. Pengesat ederitanishme siç ishin çështjetpronësore-juridike, reagimet e ba-norëve dhe problemet procedura-

ORLLANCA E RRETHUAR ME DEPONI TË EGRA

Jeta në bërllokSipas të dhënavezyrtare, nëMaqedoninë e Veriutekzistojnë 54 deponikomunale, jo tëstandardizuara dherreth 400 mini-deponi të egra.Organizatatjoqeveritarealarmojnë që numri imini-deponive të egranë vendin tonë arrinderi në 1 mijë

Pajtohem se deponia nëfshatin Nikushtak nuk ështënë një vend të qëlluar. Por, nëplanin zhvillimore tëkomunës tonë ështëparaparë që kjo deponisadopak ti ketë kushetelementare, me qëllim qëmos të ketë ndotje dhe nëkëtë mënyrë ti sigurojmëqytetarët tanë aq samundemi. Projekti ështëgati dhe pritet të kryhetsivjet. Janë ndarë 3.5 milionëdenarë për zgjidhjen epërkohshme të problemitme deponinë në Nikushtak

ERKAN ARIFI

“Kemi dërguar ankesa, si në Komunën eHaraçinës, ashtu edhe në atë të Likovës. Tëdyja këto komuna ia hedhin fajin njëra-tjetrës. Deri te organet qeveritare nuk kemiqasje. Kontakt me ato kemi vetëm kur ështëkoha e zgjedhjeve dhe votave. Ankesën e fundit për tashqyrtuar këtë hall tonin e kemi dërguar në mars të vitit tëkaluar. Por ende s’ka përgjigje. Fatkeqësisht s’ka kush idëgjon vërejtjet dhe kërkesat tona. Jemi të vetëdijshëm selutjet tona hidhen në ndonjë qosh të zyre dhe aspak nukmerren parasysh”, thotë një banor i fshatit Orllancë

Ka mbetur edhe një problemi vogël që duhet tëtejkalohet. Rajoni Verilindordhe Lindor duhet të krijojënjë ndërmarrje publike, menjë drejtori të përbashkët.Dhe, këtu ka pasurmospajtime mes kryetarëvekomunale të Kumanovësdhe Sveti Nikoles, të cilatjanë zgjidhur. Për dallim ngarajonet tjera, ndërtimi i kësajdeponie rajone është në njëfazë shumë të avancuar

SADULLA DURAKU

Koha

5AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

le janë tejkaluar. “Ka mbetur edhe një problem

i vogël që duhet të tejkalohet.Rajoni Verilindor dhe Lindorduhet të krijojë një ndërmarrjepublike, me një drejtori të përba-shkët. Dhe, këtu ka pasur mospaj-time mes kryetarëve komunale tëKumanovës dhe Sveti Nikoles, tëcilat janë zgjidhur. Për dallim ngarajonet tjera, ndërtimi i kësaj de-ponie rajone është në një fazëshumë të avancuar”, tha ministriDuraku. Me përjashtim të depo-nisë Drislla në Shkup, e cila sëfundmi ju dha me koncesion njëkompanie Gjermane, në venditonë për momentin nuk ekzistonasnjë deponi tjetër, e cila i përm-bushë standardet ndërkombëtare.

Në mesi ne tetë deponvie rajo-nale që pritet të ndërtohen në Ma-qedoninë e Veriut, përfshihet edherajoni i Pollogut, i cili për vite meradhë renditet në vendet më tëndotur në vendin tonë, por edhemë gjerë. Nga Ministria e Ambien-tit Jetësor njoftojnë se për këtërajon janë siguruar rreth 6 milionëeuro nga Qeveria e Zvicrës, me çkapritet të zgjidhet problemi membeturinat në qytetin e Tetovë,Gostivarit e rrethinës.

“Neve na mbeten edhe katërrajone tjera, ku duhet të ndër-tohen deponi rajonale (Jugperën-dimore, Pellagonia, Vardari dheJuglindor), për të cilat jemi duke ipërgatitur dokumentacionet përdhënie me koncesion ose me part-neritet publiko-privat”, potencoiministri Duraku. Paralelisht mekëto aktivitete nga Mistria në fjalëjanë duke e përgatitur propozimLigjin për higjienën publike, kupritet të ketë ndryshime në gjo-bat dhe normat tjera për përmirë-simin e mjedisit jetësor. Ndryshe,nga Shoqata ekologjike “Go Green”theksojnë se duhet të bëhet ndry-shme më sistemin e pagesës së fa-turave mujore për bërllok, gjegjë-sisht metër katrori, sipas tyreduhet të zëvendësohet me metërkub.

(Me këtë shkrim, gazeta KOHA ibashkëngjitet fushatës nga interesi

publik për ambientin jetësor më tëmirë “Mos injoro! Reago!”)

Zejnulla VESELI

Shkup, 11 mars - Kur partitë poli-tike shqiptare u takuan bashkëpër të diskutuar vetëm çështje et-nike të shqiptarëve, e te cilat u pa-raqitën në formë transparentepara opinionit publik, asokohe nëMaqedoni u bë zhurmë shumë emadhe saqë eskaloj në retorikëpolitike të disa eksponentëve tëlartë shtetëror, ndërsa kur sottakohen dy liderë të partive ma-qedonase, që diskutojnë për çë-shtje që nuk janë etnike mes ma-qedonasve, por çështje që kanëtë bëjnë me procese shtetërore,thuajse askush nuk e bën proble-matike aq më tepër që ky takimnuk ishte aspak transparent pasiqë edhe sot nuk dihet se për çkaështë diskutuar. Kështu e nis rea-gimin e tij, sekretari i LëvizjesBESA, Arjanis Hoxha, ndërsa ko-menton takimin e djeshëm Zaev-

Mickovski."Për Lëvizjen BESA është to-

talisht e papranueshme që shqip-tarët, respektivisht përfaqësuesitpolitik të shqiptarëve të mos përf-shihen në vendimmarrjen përprocese kaq të rëndësishme të ci-lat në mënyrë të drejtpërdrejtëcenojnë edhe interesat e shqip-tarëve. Ligji për prokurorinë pu-blike, e ardhmja e prokurorisëspeciale, hapja e kapitujve përanëtarësim në Bashkimin Evro-

pian, ligji për transformimin eDSK në agjenci të re të shërbimitsekret, ligjet reformuese si edheshumë tema tjera, nuk janë çë-shtje ekskluzive vetëm e partivepolitike maqedonase, por janëtema dhe çështje që kërkojnë njëkonsensus të gjerë ndër-etnik", kathënë Hoxha, ndërsa shton sepërjashtimi i shqiptarëve ngakonsultimi dhe vendimmarrjapër çështje kaq jetike për të ardh-men e shtetit janë vetëm tentim

për të prishur kohezionin ndër-etnik në Maqedoninë e Veriut.

"Për fat të keq, po dëshmohetse parulla 'Një shoqëri për tëgjithë' nënkupton defaktorizimine plotë të faktorit politik shqiptardhe hyrje në një epokë të re e cilapër fat të keq thellon ndasitë. Lë-vizja BESA gjatë gjithë këtij pro-cesi ka shprehur vullnetin e mirëdhe ka luajtur rol konstruktiv përtë ardhmen e Maqedonisë së Ve-riut, prandaj nuk do të lejojmë qëdikush të nëpërkëmbë faktorinpolitik shqiptar. Për këtë shkakapelojmë deri te shumica parla-mentare që të ndryshojnë qasjenndaj faktorit politik shqiptar dheurgjentisht të riktheje dialogunmes pozitës dhe opozitës dukepërfshirë faktorin politik shqip-tar që buron nga rezultati izgjedhjeve të fundit parlamenta-re deh që ka qenë praktikë shumëvjeçare e dialogimit në këtë sh-tet", është shprehur Hoxha i Lë-vizjes BESA.

Shkup, 11 mars - Më 14 mars ska-don afati për skadim për verifikimtë Listës zgjedhore dhe paraqitjepër votim të diasporës. Në këtëdatë përfundon edhe parashtri-mi i kërkesave të qytetarëve përregjistrim, plotësim apo shlyerjetë të dhënave në Listën zgjedhore.Verifikimi publik në Listënzgjedhore zbatohet në sektorëtrajonalë dhe zyrat e KomisionitShtetëror Zgjedhor, nga ora 08:30deri në 19:00, duke i përfshirëedhe ditët nga fundjava dhe fe-stat. Më 14 mars të vitit 2019, veri-

fikimi publik do të zgjat deri nëora 24:00.

Lista zgjedhore vendoset nëverifikim publik me gjendje të tëdhënave të qytetarëve me 18 vjeçtë plotësuara me letërnjoftim va-lid apo pasaportë në ditën ezgjedhjeve (21 prill të vitit 2019),persona të vdekur 30 ditë paraditës së shpalljes së zgjedhjeve (8janar 2019) dhe të dhëna tjeranga Lista zgjedhore në ditën e sh-palljes së zgjedhjeve (21 prill i vi-tit 2019). Nga KSHZ-ja u bënthirrje të gjithë qytetarëve të inte-resuar, të cilët dëshirojnë të

kryejnë verifikim në[ të dhënat etyre në Listën zgjedhore, këtë tabëjnë në ueb faqen zyrtare të Ko-misionit Shtetëror Zgjedhor dhenë sektoret rajonale dhe zyrtar eKSHZ-së. Lista e adresave e sek-torëve rajonale dhe zyrtar e Ko-misionit Shtetëror Zgjedhor dheinformacione tjera më të hollësi-shme mund të gjenden në ueb fa-qen ueb faqen zyrtare e Komisio-nit Shtetëror Zgjedhor.

Kërkesë për regjistrim, plotë-sim apo shlyerje të të dhënave nëListën zgjedhore, qytetarët, mundta parashtrojnë vetëm në sektorët

dhe zyrat rajonale të KSHZ-së.Rrethi i parë zgjedhor përzgjedhjet e gjashta presidencialeështë caktuar për më 21 prill,ndërsa i dytë do të mbahet më 5maj. Në garat presidenciale do tëmarrin pjesë Gordana Siljanov-ska, Stevo Pendarovski dhe Ble-rim Reka. Kandidati i përbashkëtmë 31 partive politike, nga koali-cioni i kryesuar nga LSDM-ja dheBDI-ja Stevo Pendarovski morimbështetje nga mbi 60 deputetënë Kuvendi dhe mbi 32.000 nën-shkrime nga qytetarët.

Kandidatja e VMRO-DPMNE,profesoresha Gordana Siljanov-ska-Davkova e fitoi besimin e shu-micës së delegatëve të VMRO-DPMNE-së për kandidatin e tyrepresidencial, por mori mbështetjeedhe nga 16.000 qytetarë. Nën-shkrimet e nevojshme civile përpjesëmarrje në zgjedhjet presi-denciale i mblodhi edhe BlerimReka, të cilin e kandiduan Alean-ca për shqiptarët dhe LëvizjaBesa. (Z.V)

Kemi iniciativë nga Qeveria,e cila ka paraparë të ndërtojDeponi rajonale përmbeturina, të cilat do timenaxhojnë vetë. Bëhetfjalë për projekte, apo planetë cilat ne si komunë nukkemi mundësi me resursetdhe financat e tyre ti bëjnëballë këtyre aktiviteteve.Takim kemi pasur memistrinë dhe qeverinë. Jeminë pritje të përgjigjes

IRFAN LIMANI

OFROHEN AFATET PËR SHQYRTIM PUBLIK

Edhe tre ditë për verifikimin e Listës zgjedhoreKërkesë për regjistrim,plotësim apo shlyerjetë të dhënave në Listënzgjedhore, qytetarët,mund ta parashtrojnëvetëm në sektorët dhe zyrat rajonale të KSHZ-së

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

BESA PËR TAKIMIN ZAEV-MICKOVSKI

Zaevi po thellon ndasitë"Për fat të keq, podëshmohet se parulla'Një shoqëri për tëgjithë' nënkuptondefaktorizimin e plotëtë faktorit politikshqiptar dhe hyrje nënjë epokë të re e cilapër fat të keq thellonndasitë...", tha Hoxha

POLITIZOHET PSP, NE NUK DO TË VOTOJMË PËR ATË Ligji për PSP është farsë, në procesin ereformave ne nuk do të pranojmë si tëtillë, është shprehur Surija Rushidi ngaAleanca për Shqiptarët. “Ky është edhenjë tentim që të mbyllen sytë parabashkësisë ndërkombëtare para fillimittë bisedimeve për Bashkimin Evropian.Kjo është edhe një lojë politike siç ishte Ligjipër amnisti, të cilin e kontraktuan LSDM, BDI dheVMRO-DPMNE”, u shpreh ai. Rushidi theksoi sepër Aleancën për Shqiptarët është e

papranueshme prokurorin publik t’azgjedhë Këshilli i prokurorëve publiksepse, sipas tij, ashtu politizohet PSP.“Nuk mund të funksionojë në këtëmënyrë kjo prokurori. Kërkojmë PSP të

zgjidhet me konsensus të përgjithshëm,kërkojmë PSP të hetojë të gjitha lëndët që

dalin nga bombat deri në fund”, u shprehRushidi dhe shtoi se Aleanca për Shqiptarëtkonsideron se PSP nuk ka dhënë rezultatet që i kapritur opinioni.

Koha

6 AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Shkup, 11 mars - Edhe pak po bëhetnjë muaj që kur ndodhi aksidentitragjik afër fshatit Llaskarcë, kujetën e humbën 15 udhëtarë të au-tobusit Durmo Turs, ndërsa heti-met assesi të zbulojnë shkaqet sepse ndodhi aksidenti.

Nga Prokuroria Publike përsë-ritin se ende po i presin rezultatetnga ekspertiza e autobusit ku popunojnë edhe inxhinierë të maki-nerisë. Në ndërkohë, thonë se janëmarrë në pyetje dëshmitarë dhe

janë grumbulluar informacione,ndërsa rasti ka qenë shumë i rëndëdhe është dashur shumë kohë përt’u hetuar. Dhe derisa po zgjatë egjithë kjo, ka ende të lënduar qëpo luftojnë për jetë, njëri në qen-drën klinike "Nëna Terezë", ndërsatjetri në spitalin “8 Shtatori”.

Aksidenti ndodhi më 13 shkurt,kur autobusi i agjencisë “DurmoTurs” u përplas për bankinat qëndanë drejtimet në autostradënShkup-Tetovë dhe përfundoi i

rrokullisur në anën tjetër të rrugës. I vetmi për fajin deri tani pu-

blikisht ka folur pronari i “DurmoTurs” që në ditët e para të aksiden-tit, kur gishtin e drejtoi tek vozitë-sit duke thënë se “ka humbur kon-trollin”, ndërsa për një gjë të tillëderi tani nuk u ofrua asnjë dëshmi.Edhe nga Ministria e Punëve tëBrendshme nuk kanë se çfarë tështojnë, pos që gjithçka nga vendii ngjarjes i është dorëzuar Prokuro-risë Publike. (O.Xh)

Dy të therur methikë në oborrin enjë shkolle në TetovëTetovë, 11 mars - Dy persona janë therurme thikë nga një minoren 17-vjeçar ngafshati Veshallë e Tetovës pas një zënke ecila ndodhi dje në oborrin e një shkollefillore në Tetovë, informojnë nga SPB Te-tovë. Sipas të dhënave të policisë, zënkaështë denoncuar dje rreth orës 16 e 40minuta, ndërsa sipas denoncimit në tëkanë marrë pjesë një 17-vjeçar dhe K.K.(18), dy persona nga fshati Veshallë e Te-tovës dhe V.M. (20), I.M. (24) nga Tetova,si edhe A.I. (19) nga fshati Saraqinë e Te-tovës. Minoreni me gjësend të fortë per-sonave V.M. dhe I.M. u ka shkaktuarplagë me thikë dhe është arratisur. Dy tëplagosurit janë dërguar në Spitalin Kliniktë Tetovës ku u është ofruar ndihmëmjekësore. I denoncuari 17-vjeçar ështëgjetur, i është marrë thika dhe është pri-vuar nga liria, ndërsa K.K. është paraqiturvetë në Stacionin Policor në Tetovë. Janëduke u ndërmarrë masa për zbardhjen erastit, paralajmëruan nga SPB Tetovë.

(U.H)

Fundjava me 23 aksidenteS

Shkup, 11 mars - Një shofer ka marrë lëndimetë rënda trupore, ndërsa 19 persona lëndi-me më të lehta trupore në dy nga gjithsej23 aksidente rrugore gjatë fundjavës qëlamë pas në rajonin e SPB Shkup. Në nëntëaksidente është shkaktuar dëm material.Nga MPB-ja informojnë se gjatë fundjavës,policia rrugore ka zbuluar dhe sanksionuar73 shoferë të cilët kanë lëvizur me shpejtësimë të madhe se e lejuara, shtatë shoferëkanë kaluar në udhëkryq në dritën e kuqe tësemaforit, tetë shoferë nuk u kanë dhënëpërparësi kalimi këmbësorëve, një shoferpër parakalim të parregullt, 19 shoferë tëcilën nuk e kanë mbajtur rripin e sigurimitdhe 28 shoferë të cilët e kanë shfrytëzuarcelularin gjatë drejtimit të automjetit mo-torik. Nga komunikacioni janë përjashtuar25 shoferë të cilët e kanë drejtuar automje-tin nën ndikimin e alkoolit, 39 shoferë parase të marrin të drejtën për të drejtuar au-tomjet dhe nëntë shoferë fillestarë, si dhetre automjete teknikisht të parregullta dhe37 automjete pa regjistrim. Janë hasur edhe253 automjete keq të parkuara, ndërsa mekarrotrec janë larguar 157 automjete.

Shkup, 11 mars - Qeveria në Sarajevë para-shikon një rritje masive të numrit të re-fugjatëve, që duan të mbërrijnë në kufijtëe jashtëm të BE-së. Ministri i Sigurisëkërkon që shtetet e BE-së të angazhohenpër t'i bërë ballë situatës. Në pranverë do tëketë një "përshkallëzim të problemit të mi-gracionit", parashikon ministri i Sigurisë,Dragan Mektiç në një intervistë për agjen-cinë e lajmeve AFP. Ndonëse numri i mi-grantëve ilegalë është ulur gjatë muajve tëdimrit janar e shkurt me gjithsej 2300, merritjen e temperaturave sërish ata do të sh-tohen, thotë Mektic. Kjo prek "jo vetëm Bo-snjën, por të gjithë itinerarin" nga kalojnërefugjatët, duke përfshirë këtu Maqedo-ninë, Serbinë dhe Kroacinë. Vitin e kaluarmbërritën në Bosnje rreth 22.000 migrantënga Lindja e Mesme, Afrika e Veriut dhe

Azia. Sipas ministrit vendi është i mbin-garkuar me këtë problem. Situatë e ngjash-me, por më pak në numër, ka edhe në Ma-qedoni dhe Serbi.

Qëllimi i refugjatëve të mbetur në Bo-snje është kufiri me vendin anëtar të BE-së,Kroacia. Sapo ata e kalojnë këtë kufi, mundtë aplikojnë zyrtarisht për azil në BE. Shu-mica e refugjatëve duan që andej tëshkojnë në Europën Perëndimore. Aktuali-sht në Greqi rreth 70.000 vetë janë duke upërgatitur për udhëtimin e mëtejshëm për-mes Ballkanit drejt BE-së, thotë ministriMektic. Këto shifra, thotë ai, i kanë ardhurnga "institucione zyrtare europiane". Porderi tani BE-ja po e injoron këtë problem."Ne duam të jemi pjesë e një zgjidhjeje eu-ropiane, por BE-ja nuk mund të bjerëdakord për një zgjidhje", kritikon ministri.

Vitin e kaluar BE-ja i vuri Bosnjës rrethnëntë milionë Euro në dispozicion përstrehimin e refugjatëve. Në tetë qendrapritjeje, sipas Mektiq janë strehuar rreth3500 vetë.

Kryesisht në ishullin grek Samosgjendja është prej muajsh e tensionuar.Atje zyrtarisht ka vend për të strehuar 650refugjatë, por faktikisht ndodhen rreth4000 vetë të strehuar nëpër ҁadra e kontej-nerë. Një ndihmesë të vogël në këtë drejtimpritet të vijë prej marrëveshjes së vendosurgjatë javës së shkuar mes qeverisë grekedhe asaj portugeze. Në bazë të marrëve-shjes përgjatë një faze pilot Portugalia dotë marrë 100 refugjatë nga Greqia, kryesi-sht familje në nevojë. Lisbona më vonë dotë pranojë deri në 900 refugjatë, të cilëtndërkohë ndodhen në Greqi. (DW)

Shkup, 11 mars - Nga Prokuroria ThemelorePublike Shkup është sjell urdhër për zbati-min e procedurës hetimore kundër një per-soni, i dyshuar se ka bërë vepër penale"prodhimtari të paautorizuar dhe lëshimnë qarkullim të drogave narkotike, sub-stancave psikotrope dhe prekurosëve". I dy-shuari, siç kumtoi PTHP Shkup, ka furni-zuar sasi të madhe të drogave narkotike -

kokainë dhe heroinë dhe më pas e ka pake-tuar në shtëpinë e tij me qëllim që ta lë-shojë në shitje. Gjatë bastisjes nga perso-nat e autorizuar zyrtarë nga SPB Shkup,më datën 7 të këtij muaji në shtëpinë e tëdyshuarit janë gjetur dhe marrë drogënarkotike kokainë me neto masë tëpërgjithshme prej 269, drogë narkotikeheroinë me neto masë të përgjithshme

prej 90.9 gramë, peshore digjitale, si dhedy lugë, kartelë dhe thikë me mbetje ngadroga narkotike. Nga gjykatësi i procedurësparaprake nga Gjykata Themelore Shkupi1, prokurori kompetent publik ka dorëzuaredhe propozim për përcaktimin e masës sëparaburgimit për personin e dyshuar, dukevlerësuar se ekziston rrezik që i dyshuari tëarratiset ose ta përsëritë veprën penale.

NJË MUAJ PAS AKSIDENTIT ME 15 TË VDEKUR

Asnjë rezultat nga hetimi i tragjedisë në Llaskarcë||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Prokuroria nis hetim kundër një dileri të kokainës

BALLKANI SËRISH "ITINERAR" I MIGRANTËVE

Pritet valë e re refugjatësh

Kjo prek "jo vetëm Bosnjën, por të gjithë itinerarin" nga kalojnë refugjatët, duke përfshirë këtuMaqedoninë, Serbinë dhe Kroacinë. Vitin e kaluar mbërritën në Bosnje rreth 22.000 migrantë ngaLindja e Mesme, Afrika e Veriut dhe Azia. Situatë e ngjashme, por më pak në numër, ka edhe nëMaqedoni dhe Serbi

7AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Shkup, 11 mars - Ulja e paralajmë-ruar e temperaturave për dhjetëgradë pas motit të pazakontë tëngrohtë që këto ditë e ka përfshirëvendin, nuk do të shkaktojë dëmenë bujqësi, thonë agrometereo-logët. Ndikim negativ nuk pritet aste kajsitë dhe bajamet edhe pse atatashmë kanë lulëzuar. Është e mun-

dur rrallim i frutave, por edhe atëderi diku është pozitive.

“Është mirë që ftohja e motit dotë jetë vetëm disa ditë. Pastaj sërishpritet ngrohje. megjithatë, nukmendoj se temperaturat e mëngje-sit prej minus dy apo tre gradë, siçparalajmërohet, do të bëjnë pro-blem. Pozitivisht është që tempe-

raturat e mëngjesit, edhe pse ne-gativë në ditët në vijim, nuk do tëshkaktojnë dëme sepse në fazat etanishme të zhvillimit, pemët rezi-stojnë dhe nuk duhet të ketëndonjë problem. Kajsitë dhe baja-met kanë lulëzuar, por vitin e ka-luar këtë kohë kishte borë, dhe mëvonë me probleme nuk u përbal-

lëm. Përkundrazi kushte shumë fru-te”, thotë për MIA-n agrometereolo-gu nga DPHM Angellko Angellev-ski.

Ftohja e motit, sqaron Angel-levski, do ta ngadalësojë vegjeta-cionin, ndërsa kjo është e mirë-seardhur për pemët. “Nëse moti ingrohtë do të vazhdonte me tem-

peratura deri në 25 gradë, gjithçkado të lulëzonte menjëherë, që ështëkeq nëse merret parasysh se para-qitja e acarit mund të ketë edhe ngafundi i marsit”, thekson agromete-reologu. DPHM paralajmëroi seftohja e motit pritet prej mbrëmë,por pa shumë reshje, por më shumëme rënie të temperaturave. (F.P)

Ligji i ri përfurnizimepublike ndihmonndërmarrjet e voglaShkup, 11 mars - Me Ligjin e ripër furnizime publike, që do tëfillojë prej prillit, vendosen njëvarg sërë masash, të cilat i për-mirësojnë kushtet për kyçjen endërmarrjeve të vogla dhe tëmesme në furnizimet publike,për shkak se ato janë shtyllakurrizore e ekonomisë, thotëministri i Financave, DraganTevdovski në një intervistë përportalin biznisregulativa.mk.“Nga njëra anë, hyrja e ndër-marrjeve të vogla dhe të me-sme në furnizimet publike, umundëson organeve kontrak-tuese ta zgjerojnë bazën eofruesve potencial dhe t’indjejnë efektet pozitive ngakonkurrenca më e madhe. Ngaana tjetër, krijohet kundërpe-shë e lojtarëve dominues nëtreg”, thotë Tevdovski.Me ligjin, thotë ministri,zvogëlohen harxhimet admi-nistrative për pjesëmarrje, qëështë me kuptim të veçantëpër ndërmarrjet e vogla dhe tëmesme. “Krahas asaj, me ligjinvendoset edhe mundësia përpagesë të drejtpërdrejtë tënënrealizuesve, që më së sh-peshti janë ndërmarrjet e vo-gla dhe të mesme. Nëse nukështë e paraparë pagimi idrejtpërdrejtë, organi kontrak-tues kërkon nga bartësi i furni-zimit të lë dëshmi se e ka pa-guar nënrealizuesin në afatprej 60 ditëve nga dita e page-sës së faturës së organit kon-traktues”, sqaron Tevdovski.Ministri i Financave, siç kumtoiMinistria e Financave, poten-con se Ligji i ri për furnizimepublike i mbron të drejtat epunëtorëve.

Qefsere ABDYLI

Shkup, 11 mars - Telefonat mobil, te-levizorët, lavatriçet, makinat përlarje të enëve... u gjetën në krye tëlistës së gjatë të prodhimeve tek-nike për funksionimin jo të rregul-lt e për të cilat ankohen më së shpe-shti qytetarët. Ata çdo ditëparashtrojnë ankesa për mungesatë ndryshme softuerike ose dëm-time mekanike. Në nivel vjetor, prej500 deri në 800 paraqitje nga qyte-tarët arrijnë në Inspektoratin sh-tetëror të tregut, dhe të njëjtat kanëtë bëjnë me mungesë të prodhi-meve teknike që i kanë blerë.

“Numri më i madh i ankesaveështë nga konsumatorët që kanëblerë ndonjë nga prodhimet tek-nike. Numri i ankesave prej viti nëvit ndryshon dhe lëvizë prej 500deri në 800. Konsumatorët më sëshumti kanë ankesa për atë qëprodhimi u prishet para afatit tëgarancisë, gjatë së cilës është pa-raparë që i njëjti mund të riparohetmë së shumti tre herë. Nëseprodhimi prishet për herë të katërt,ndërsa garancia ende është e vlef-shme, konsumatori ka të drejtë qënga tregtari të kërkojë ndërrim tëprodhimit me prodhim të ri, osenga ana tjetër, t’i kthehet shumaqë ka paguar për prodhimin që eka blerë”, shpjegojnë nga Inspek-torati shtetëror i tregut. Prej atjeinformojnë se ankesat mund të pa-

rashtrohen me dërgimin e të gjithadokumenteve si llogaria fiskale, li-sta garantuese dhe të ngjashmeedhe në formë elektronike edhe nëletër. Pas pranimit të ankesës, enjëjta do të dorëzohet në Inspekto-ratin shtetëror të tregut për punë,ndërsa afati për të vepruar varësi-sht nga kompleksiteti i ankesësështë prej 15 deri në 30 ditë.

Nga Organizata e Konsuma-torëve të Maqedonisë thonë se vi-tin e kaluar kanë patur 2886 këshil-lime, ndërsa shumica e ankesavekanë qenë për mosrespektimin etë drejtës për ndërrim të prodhi-meve teknike që u ka munguarndonjë gjë, prodhimeve jo kualita-tive, të cilët menjëherë kanë para-qitur ndonjë mungesë, si për shem-bull telefoni celular që ështëprishur pas disa orëve prej momen-tit që është marrë në përdorim. Pa-staj qytetarët janë ankuar edhe përmetodën e servisimit të prodhime-ve teknike, kur prodhimi i njëjtë

është servisuar më shumë se treherë derisa ka qenë nën garanci, nëvend se ai prodhim të ndërrohetme prodhim në rregull ose t’ikthehen paratë. “Kur bëhet fjalë përprodhime që prishen menjëherëpas blerjes, konsumatorët më sëshpeshti refuzojnë të pranojnë qëprodhimi duhet të servisohet dhekërkojnë prodhim të ri nga tregta-ri, por tregtari nuk pranon një gjë tëtillë”, thonë nga OKM.

Prej atje theksojnë se janë sh-peshtuar paraqitjet nga konsuma-torët se u është dërguar prodhim idëmtuar mekanik. Gjegjësisht,gjatë dërgimit të prodhimit, derisaështë ende i paketuar, qytetarëtnënshkruajnë se kanë pranuarprodhimin duke mos ditur se ështëi dëmtuar, ndërsa me nënshkriminvërtetojnë se ata e kanë marrëprodhimin në gjendje të rregullt.Nga OKM thonë se në këtë mënyrë,konsumatori vendoset në pozitë tëpalakmueshme gjatë dërgesës,

korrieri për shkak të ngutjes e biekonsumatorin në pozitë që mos tëkontrollojë nëse prodhimi në tëvërtetë është në rregull dhe ipadëmtuar, dhe nënshkruan dukei besuar korrierit. Shumica e raste-ve kanë të bëjnë me prodhimet emëdha nga teknika e bardhë oseprodhimet e tjera teknike si p.shtelevizorët, lavatriçet dhe të ngja-shme.

“Konsiderojmë që kontrolliduhet të jetë i përforcuar gjatë im-portimit të prodhimeve teknikedhe në treg, në mënyrë që të rritetbesimi tek konsumatorët kur tëblejnë aparate dhe pajisje”, thotëMarjana Llonçar Vellkova ngaOKM. Para se të lëshohen në treg,prodhimet teknike kontrollohennga Drejtoria doganore ndërsanëse ekziston dyshimi për sigurinëdhe cilësinë e prodhimeve të cak-tuara, në bazë të kontrollit të doku-menteve të parashtruara nga im-portuesi dhe markimin eprodhimeve, informohet Inspek-torati të veprojë sipas kërkesës sëtyre. “Në lidhje me mendimet ekonsumatorëve se në tregun e Ma-qedonisë shiten prodhime e de-fekte të fshehura, vështirë të vë-rejtura, mendimet e atilla ne nukmund t’i vërtetojmë. Duhet tëtheksohet se te prodhimet teknikeështë shumë me rëndësi si shfrytë-zohen dhe si përdoren nga ana ekonsumatorëve. Shfrytëzimi nëmënyrë të rregullt ua vazhdon afa-tin e përdorimit të prodhimit”,thonë nga ISHT.

Shkup, 11 mars - Çmimet shitëse tëprodhuesve të prodhimeve indu-striale, në janar të këtij viti janëmë të larta në nivel mujor për 0.4për qind, ndërsa më të ulëta për0.8 për qind në nivel vjetor, pu-blikoi Enti Shtetëror i Statistikës.Në janar 2019, në krahasim medhjetorin e vitit 2018, çmimetshitëse të prodhuesve të produk-teve industriale, gjithsej, janë më

të larta në sektorin e Minierës dhenxjerrjes së gurëve për 1.3 për qinddhe në sektorin e Industrisë për-punuese për 0.4 për qind, ndërsamë të ulëta në sektorin e Furnizi-mit me energji elektrike, gaz,avull dhe ajër të kondicionuar. Nëjanar 2019, në krahasim me jana-rin 2018, çmimet shitëse tëprodhuesve të produkteve indu-striale, janë më të ulëta në sekto-

rin Minierë dhe nxjerrjen e gurë-ve për 17.1 për qind dhe në sekto-rin e Furnizimit me energji elek-trike, gaz, avull dhe ajër tëkondicionuar për një për qind,ndërsa në sektorin e Industrisëpërpunuese janë më të larta për0.9 për qind. Sipas të dhënave tëEntit Shtetëror të Statistikës, nëjanar 2019, çmimet shitëse tëprodhuesve të produkteve indu-

striale në tregjet e huaja janë mëtë larta për 0.7 për qind në nivelmujor, ndërsa janë më të ulëtapër 0.5 për qind në nivel vjetor.Në janar 2019, në krahasim medhjetorin 2018, çmimet shitësenë tregjet e huaja janë më të lar-ta në sektorin Minierë dhenxjerrjen e gurëve për 1.5 për qinddhe në sektorin e Industrisë për-punuese për 0.6 për qind.

Ndryshimi i motit nuk i dëmton pemët

Rriten çmimet e produkteve industriale

RRITEN ANKESAT E KONSUMATORËVE

Prodhimet teknike,makth për qytetarët

“Konsiderojmë që kontrolliduhet të jetë i përforcuargjatë importimit tëprodhimeve teknike dhenë treg, në mënyrë që tërritet besimi tekkonsumatorët kur tëblejnë aparate dhe pajisje”,thotë Marjana LlonçarVellkova nga OKM

Koha

8 AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Strugë, 11 mars - Sërish është dje-gur një sipërfaqe e madhe e kalla-mit në brigjet e Liqenit të Strugës,në shtrirjen afër plazhit Akuarius.Njësia zjarrfikëse territoriale in-tervenoi me një automjet dhe dyzjarrfikës. Zjarri, siç deklaroi zë-vendës-shefi i NJZT Strugë, RisteTaleski, ishte vënë nën kontrolldhe po punohet në shuarjen e tijtë plotë.

“Vazhdimisht jemi në terrendhe të gjitha zjarret janë shkak-tuar qëllimisht nga faktori njeri.Dje vetëm intervenuam në pesëlokacione në të njëjtën kohë. Po ishpenzojmë resurset në gjëra joaq të rëndësishme, të shkaktuaraqëllimisht nga faktori njeri, ndër-sa nëse vjen deri te nevoja përobjekt banesor apo diçka më tëmadhe, ne nuk do të mund të in-tervenojmë”, thotë Taleski. Ai ubëri thirrje qytetarëve të kenë kuj-des në sipërfaqe të hapura, të mosndezin mbeturina, sepse njëpakujdesi e vogël apo era mund tëshkaktojë katastrofë më të

madhe. Të dalë zjarri jashtë kon-trollit dhe të shkaktojë dëme ma-teriale dhe pasoja të tjera. Num-ri i zjarrfikësve në Strugë dherajon të Strugës këtë vit është sh-tuar në krahasim me më parë.Vetëm në shkurt zjarrfikësit stru-ganë intervenuan më shumë sedyfish në raport me muajin e

njëjtë të vitit të kaluar. Vitin e ka-luar kishin 23 intervenime, ndërsakëtë vit 48.

Kryetari i Strugës, RamizMerko sërish pohon se me dje-gien e kallameve pastrohen aratdhe pronat private në mënyrë qëqytetarët të mund t’i përpunojnësipërfaqet bujqësore. Përgjegjë-

sinë e ia hodhi Ministrisë së Mje-disit Jetësor dhe PlanifikimitHapësinor, duke cekur se janë nëkomunikim të vazhdueshëm mepolicinë dhe po punojnë në pa-randalimin e dukurive ilegale. Dë-nimi për shkaktim të qëllimshëmtë zjarrit është prej 3 deri në 5 viteburg.

Urim HASIPI

Tetovë, 11 mars - Edhe në muajin etretë të këtij viti, Komuna e Te-tovës ende nuk është gati që tëfillojë me transportin publik,premtim ky i dhënë disa herë pu-blikisht nga ana e kryetares së Ko-munës së Tetovës, Teuta Arifi.Mirëpo, deri më tash ky premtimvazhdon të mos realizohet, edhepse tashmë ekziston një ndër-marrje në letër. Zgjidhja e tran-sportit publik mbetet ende vetëmnjë dëshirë për shkak të aspekte-ve teknike infrastrukturore ngaseshumë rrugë dhe bulevarde janëtë ngushta. Prandaj mos hapja ebulevardeve të reja, mos pasja e

pikave të stacioneve ndaluese tëautobusëve shfaq skepticizëm sepër një kohë të gjatë nuk do tëzgjidhet problemi i transportitpublik. Por, nga komuna thonë sekjo çështje nuk do zgjasëshumë.“Për funksionalizimin eNdërmarrjes Komunale për Tran-sport Publik kemi aplikuar në pro-gramin MSIP-2, përmes të cilit dotë furnizojmë 6 autobusë mestandarde bashkëkohore eko-logjike. Ne tentojmë që këtë vitqyteti i Tetovës përfundimisht tëbëhet me transport të organizuarurban, duke shmangur efektetnegative të ndotjes së ajrit dhe dotë sigurojë alternativë të organi-

zuar qarkullimi të qytetarëve, ecila prej vitesh i ka munguar qyte-tit dhe shpresojmë se këtë vit kjoçështje do të përmbyllet” tha Ar-mend Fazliu, zëdhënës i Komunëssë Tetovës. Por krahas furnizimitmë 6 autobusë, nga komuna endejanë duke shqyrtuar modalitetetse si do të organizohet transportipublik. Fazliu tha se do të shqyr-tohen disa modalitete që mundtë jetë partneritet publiko-privat.“Opsionet janë që të shkohet nëpartneritet publiko-privat , vetëmlinjat domethënë të dalin nëankand publik dhe kompanitëprivate të menaxhojnë me atolinja, të operojnë në qytet de fak-

to siç e kanë shumica e qyteteve,por ne konsiderojmë se themeli-mi i ndërmarrjes për transportpublik nga ana e Komunës së Te-tovës është një aset mjaft i rëndë-sishëm, i cili nuk duhet humbur,prandaj dhe me ndërmarrjen meparkingjet e qytetit nuk kemishkuar me partneritet publik pri-vat siç e ka për shembull Manasti-ri, por kemi shkuar me ndër-marrje publike komunale e cilado të ofronte shërbime më të liradhe shërbime më kualitative përqytetarët”, deklaroi Fazliu. Qyte-tarët e Tetovës do të vazhdojnëqë edhe më tutje të shfrytëzojnëautomjetet e tyre për transport

publik në mungesë të autobusë-ve, që edhe më shumë e rëndongjendjen me komunikacioninkaotik në këtë qytet ku edhe mun-gojnë bulevardet alternativekrahas atyre ekzistuese. Në Ko-munës së Tetovës para 10 viteveka funksionuar ndërmarrja pu-blike “Polet” me mbi 50 autobusë,dhe mbi 100 punëtorë, e cila fali-mentoi, dhe transporti publik zh-villohet nga kompani private meautobusë dhe furgonë. Sipasnjohësve të kësaj problematike,me lëshimin e autobusëve apominibusëve në linjat e transportitpublik urban, atëherë duhet të fil-lohet gradualisht me mënjanimine transportuesve të jashtëligj-shëm me furgonë, duke i larguarfillimisht nga bulevardet, dhe pa-staj nga rrugët dytësore, dhe tësistemohen sipas ligjit ata tran-sportues që duan profesionalishttë merren me këtë punë. Sipastyre, vite me radhë është punuarpër gjetjen e zgjidhjes së tran-sportit publik, dhe janë sjellë disavendime, si në vitin 2011 ështësjellë vendimi mbi përcaktimin elokacioneve dhe vendqëndrimevedhe rrotullimet e autobusëve nëterritorin e Komunës së Tetovës,dhe janë caktuar 45 lokacione përtransportin publik që përfshin ter-ritorin prej Drenovecit deri nëReçicë te varrezat dhe me pikëni-sje nga stacioni i autobusëve, kur-se për transportin ndërkomunalpër territorin e qytetit të Tetovësjanë caktuar 8 lokacione.

Mbi 60 për qindmë shumë lejepër ndërtimShkup, 11 mars - Enti Shtetërorpër Statistikë sot publikoi se nëjanar janë dhënë 307 leje përndërtim që është për 62.4 përqind më shumë në krahasimme muajin e njëjtë të vitit të ka-luar. Vlera e parashikuar eobjekteve është 4,055 miliarddenarë që është për 68,1 përqind më shumë në krahasimme muajin e njëjtë të vitit të ka-luar. Numër më i madh përkatë-sisht 157 leje janë destinuar përobjektet e ndërtimit të lartë, 91për objekte për rikonstruim dhe59 për objekte për ndërtim tëulët. Në këtë periudhë është pa-rashikuar ndërtimi i 810 banesa-ve me sipërfaqe të tërësishmeshfrytëzuese prej 60.233 metrakatror. Nga gjithsej 307-tëobjekte, te 175 si investitorë pa-raqiten persona fizik, ndërsa te132 objekte investitorë janësubjekte afariste.

Sërish janë djegur kallame në Strugë////////////////////////////////////////////////////////// ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

TRANSPORTI URBAN PËR TETOVËN VETËM NË LETËR

Tetova pret gjashtë autobusët Qytetarët e Tetovës dotë vazhdojnë që edhemë tutje tëshfrytëzojnëautomjetet e tyre përtransport publik nëmungesë tëautobusëve, që edhemë shumë e rëndongjendjen mekomunikacionin kaotiknë këtë qytet, ku edhemungojnë bulevardetalternative krahas atyreekzistuese

Koha

9AKTUALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Zënkë me thika nëTetovë, dy të lënduar Të dielën rreth orës 16 e 40 minuta,është denoncuar se në afërsi të njëshkolle fillore në Tetovë, ka pasur njëzënkë fizike në të cilën kanë marrë pje-së një 17 vjeçar dhe 18 vjeçari me ini-ciale K.K., të dy nga fshati Veshallë eTetovës nga njëra anë, kurse në anëntjetër, 20 vjeçari B.M , 24 vjeçari I.M. ngaTetova dhe 19 vjeçari A.I. nga fshati Sa-raqinë. Gjatë zënkës fizike, 17vjeçari methikë ka goditur personin B.M. dhe i kashkaktuar tre plagë në pjesën e shpinës,kurse personit I.M i ka shkaktuar poashtu disa prerje në pjesën e krahutmbi bërryl dhe menjëherë është lar-guar nga vendi i ngjarjes. Dy të lëndua-rit menjëherë janë transferuar në Spita-lin Klinik të Tetovës për ndihmëmjekësore. Pas dhënies së ndihmësmjekësore, për shkak të seriozitetit tëplagëve, personi B.M. është transferuarnë Klinikat e Shkupit. Minoreni 17-vjeçar, është kapur ku i është konfiskuarthika të cilën e ka përdorur gjatë zënkës,dhe është privuar nga liria, kurse perso-ni K.K. është vetëparaqitur në stacio-nin policor në Tetovë. Janë kryer heti-met dhe punohet në zbardhjen e plotëtë rastit.

Pollog, 7 të miturndalohen dukekonsumuar alkoolGjatë vikendit që kaloi pjesëtarët e po-licisë nga Sektori për Punë të Brendsh-me në Tetovë, kanë kryer kontroll në 11objekte hotelerike, respektivisht gja-shtë në Tetovë dhe 5 në Gostivar, përzbulimin dhe sanksionimin ligjor të ho-televe, që ju ofrojnë dhe mundësojnëqëndrim edhe pas orës 24.00 të mitur-ve dhe gjithashtu i shërbejnë me pijealkoolike. Gjatë këtyre kontrolleve, në një objekthotelerik në Tetovë, në rrugën e “Ilin-denit” janë ndaluar 3 vajza të mitura tëcilat kanë konsumuar alkool ndërsa në3 objekte hotelerike të Gostivarit, melokacione në rrugën “Zhivko Brajkov-ski” dhe “Beliçica” janë ndaluar 14 perso-na të mitur të cilët kanë qëndruar nëobjekt edhe pas orës 24.00, kurse 4 prejtyre kanë konsumuar pije alkoolike. Paszbardhjes së gjitha detajeve, do të pa-sojnë edhe parashtresa adekuatekundër pronarëve të objekteve hotele-rike.

Aksidentohetkëmbësorja 11 vjeçare Në rrugën “107” në Tetovë, të dielënrreth orës 17 e 25 minuta, vetura e tipit“Hyundai” me targa të Tetovës e drej-tuar nga 66 vjeçari Z.L. nga Tetova, kaaksidentuar një vajzë 11 vjeçare, këmbë-sore nga Tetova, e cila ka qenë duke ekaluar rrugën. Vajza e lënduar, me tënjëjtën veturë është dërguar në Spitalinklinik të Tetovës për dhënien e ndihmësmjekësore. Janë kryer hetimet komple-te në vendin e ngjarjes. (U.H)

KRONIKË

Shilegovipremton sezonndërtuesintensivShkup, 11 mars - Kryetari i Shkupit,Petre Shilegov, dje ka kryer in-spektim në punët ndërtimore qëpo zhvillohen në rrugën “Bratfor-ska”, me ç’rast theksoi se , Shkupihyn në një sezon ndërtimi inten-siv. “Deri në fund të marsit do tëkemi një rrugë të re të rikon-struktuar, të sigurt për lëvizjen eautomjeteve dhe këmbësorëve,duke marrë parasysh atë qëkryejmë meremetim të plotë tërrugës dhe të trotuareve”, theksoiShilegov, me rastin e rikonstruk-timit të rrugës “Bratforska”. Thek-soi se në periudhën e ardhshmedo të kryhet rikonstruktimi iplotë i bulevardeve “Partizanska”,“Kërste Misirkov” dhe “Asnom”.

Shkup, 11 mars - Format vendore të mos deku-rajohen nga procedurat e mëdha e mëdha dheafatgjatë, të aplikojnë për mbështetjen nga BE-ja dhe të fitojnë më shumë përvojë në këtë fushësepse fillimisht, pas fillimit të negociatave dheveçanërisht pas hyrjes në Union, do të kenë nëdispozicion numër më të madh të fondeve dhemjeteve, bën apel Oda Ekonomike e Maqedoni-së. Oda edhe njëherë e thekson nevojën e formi-mit e fondit të posaçëm garantues i cili do tëqëndrojë financiarisht pas kompanive dhe dot’i mbështesë të aplikojnë. Shfrytëzimi i mjete-ve të fondeve evropiane tani për tani ështëshumë i vogël. Siç u tha në konferencën përshtyp, nga programi “Horizont 20-20” për sh-tatë vjet kemi tërhequr vetëm 7.2 milionë euro.Për instrumentin për ndërmarrje të vogla dhe tëmesme nga ky program kanë aplikuar disa kom-pani, por asnjëra nuk ka arritur të marrë para.Edhe realizimi i IPARD-it nuk është e lakmue-shëm, edhe pse shënon rritje. Nga viti 2007 ederi në 2014-ën ka qenë 17 për qind për IPARD 1,ndërsa për IPARD 2, nga viti 2014 e deri në 2020-ën deri tani është 22 për qind. “Procedurat emëdha administrative dhe periudha e gjatë eaprovimit janë shkaqet për shfrytëzimin e ulët tëmjeteve evropiane. Por, këto kushte janë të njëj-ta dhe vlejnë për të gjitha vendet e BE-së. Formatvendore këtë duhet ta pranojnë, të ndërtojnë

kapacitete, dhe të marrin njohuri dhe shprehidhe sa më shpesh të aplikojnë me projekte, tëpavarur apo si partnerë. Pas fillimit të negocia-tave dhe veçanërisht pas hyrjes në BE në dispo-zicion do të kenë më shumë fonde dhe mjete”,theksoi Jadranka Arizankovska nga Oda Ekono-mike. Programi “Horizont 20-20” për hulimtimdhe inovacion që në periudhën 2014-2020 ishteprojektuar në 80 miliardë euro për të gjitha ven-det evropiane, pas vitit 2021 do të riemërtohet në“Horizont Evropë” dhe do të ketë buxhet prej100 miliardë euro. Për sektorin privat bashkëfi-nancimi i fondeve evropiane është 50-70 përqind, ndërsa për institucionet edhe deri në 100për qind. (F.P)

Omer XHAFERI

Shkup, 11 mars - Gjykata e ApelitShkup pjesërisht i mori parasy-sh aktvendimet e gjykatës sëshkallës së parë për lëndën “Tru-sti” dhe të akuzuarit Sead Koçania uli dënimin prej gjashtë vitenë katër vite e tetë muaj, ndërsatë akuzuarit Vasilije Aviroviq iushqiptua masa alternative dë-nim me kusht, kështu që i kon-firmohet dënimi me burg nëkohëzgjatje prej dy viteve dhenjëkohësisht caktohet se dëni-mi i konfirmuar me burg nuk dotë mbahet nëse i akuzuari gjatëpesë viteve pas hyrjes në fuqi tëaktvendimit, nuk kryen vepër tëre penale, ceket në kumtesën egjykatës.

“Gjykata e Apelit Shkup,duke vepruar sipas lëndës pe-nale KZH-1026/18, në opinion enjohur si 'Trusti', pas seancës sëmbajtur publike, solli aktven-dim me të cilin ankesat e të aku-zuarve Sead Koçan nga Shkupidhe Vasilije Aviroviq nga Shku-pi, pjesërisht i mori parasysh, nëmënyrë që e ndryshoi vendimine shkallës së parë në pjesën e

dënimit dhe të akuzuarin SeadKoçan e dënoi me dënim meburg në kohëzgjatje prej katërvite e tetë muajve, ndërsa tëakuzuarit Vasilije Aviroviq iu sh-qiptua masa alternative dënimme kusht, kështu që i konsta-tohet dënimi me burg nëkohëzgjatje prej dy viteve dhenjëkohësisht caktohet se dëni-mi i konfirmuar me burg nuk dotë kryhet nëse i akuzuari gjatëkohës prej viteve pas hyrjes nëfuqi të aktvendimit nuk kryenvepër të re penale”, thonë ngagjykata.

Spekulimet se Aviroviqi dotë shpëtojë nga vuajtja e dëni-mit me burg nisën që vitin e ka-luar kur Parlamenti e ndryshoiKodin Penal, pasi Vasilije ështëdjali i Vladanka Aviroviqit, ish-deputetja e VMRO-së që mbë-shteti ndryshimet kushtetuese

të Qeverisë së Zaevit. Para se të bëhen ndryshimet

ligjore, Kodi Penal parashihteqë personat që shkelin dispozi-tat ligjore për furnizime publike,të dënohet deri në pesë vite,gjegjësisht pas ndryshimeve -dënimi u zvogëlua deri në katër.Duke u mbështetur në këtë di-spozitë, Gjykata e Apelit të dë-nuarit në shkallë të parë, VasilijeAviroviq, dënimin nga tre vite iazvogëloi në dy vite, me çka krijoimundësi për shqiptimin e dëni-mit me kusht, të cilën edhe e sh-palli. Ndryshe, rasti “Trust” i ini-ciuar nga Prokuroria SpecialePublike, nga fillimi i hetimeve ederi në shpalljen e vendimit tëshkallës së parë, u shoqërua ngasërë skandalesh. Fillimisht pasiPSP e dorëzoi aktakuzën nëGjykatën Penale të Shkupit,kërkoi shqiptimin e masës së

kujdesit “paraburgim” për afari-stin, tashmë të dënuarin SeadKoçan. Mbase ky propozim iPSP-së u pranua nga Gjykata,afaristi Koçan në rrethana endetë panjohura deri më tani u ar-ratis nga vendi. Kjo gjendjevazhdoi një kohë të gjatë, derisanë vitin 2016, kryetari i shtetiGjorgje Ivanov, nuk e shpallivendimin për “amnisti” të aku-zuarave dhe dyshuarve të PSP-së. Seanca e parë gjyqësorekundër Koçanit dhe të akuzuaretjerë filloi më 7 nëntor të vitit2017, ndërsa aktgjykimi nga GJ-PSH u shpallë me 20 qershor tëvitit 2018.

Aktakuza e PSP-së për këtëlëndë kishte të bënë me faktinse kompani “Transmet”, pronë eKoçanit, përmes dokumentevetë rrejshme ka fituar një tenderënë vlerë prej 17 milionë euro.

Dobët me tërheqjen e fondeve evropiane/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

NDRYSHOHET VENDIMI PËR LËNDËN “TRUST”

Koçanit i ulet dënimi,lirohet Aviroviqi

Spekulimet se VasilijeAviroviq do të shpëtojënga vuajtja e dënimit meburg nisën që vitin ekaluar kur Parlamenti endryshoi Kodin Penal,pasi Vasilije është djali iVladanka Aviroviqit, ish-deputetja e VMRO-së qëmbështeti ndryshimetkushtetuese të Qeverisësë Zaevit

Koha

10 FORUMKoha, e martë, 12 mars 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e hënë,11 mars 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Këtë titull mban vepra e SamiFrashërit, që ka përshkruarShqipërinë dhe perspektivate saj, në një kohë kur Shqipë-

ria kishte nevojë të rilindë, siç ndosh-ta ka nevojë të rilindë edhe sot. Mëkujtohet vizita e parë në Shqipëri, mo-menti i kalimit të kufirit që për aqkohë (gjenerata të tëra) kishte qenë indaluar, rruga për në Tiranë, me plotëbunkerë dhe gomerë, sipër gomerëvenjerëz që kërkonin çamçakëzë, situatëtë cilën një fëmijë vështirë se mund takuptojë dhe zbërthejë, aq më shumëti kuptojë emocionet e më të rriturveqë aq gjatë e kishin pritur këtë mo-ment. Unë e dija vetëm se po shkonimnë Shqipëri dhe se ishte diçka e mirë.Në fakt, i mbaj mend edhe disa parul-la propagandistike, të shkruara nëpërmure dhe kudo, si në librin e Marque-zit “Udhëtim në Evropën Lindore”qëdo ta lexoja vite më pas. Nuk e dija seShqipëria për shumë vite kishte qenënjë “bunker” i izoluar, i dhunshëm, idhimbshëm. Në fakt i tillë ka qenëkomunizmi gjithandej, një portë ehekurt, që vështirë hapej. Duke e diturse fuqia e komunizmit në Evropë bu-ronte nga Moska, dhe si i tilë ishte idhunshëm edhe për shtetet sllave,logjika çon se për një shtet si Shqipë-ria dhe shqiptarët në përgjithësi, qënuk i lidh asgjë me strumbullarin sl-lav, ky regjim do ketë qenë shumë mëi vështirë.

E vërteta është se fatet e popujvetë vegjël kalojnë nëpër portat e fuqi-ve të mëdha dhe shqiptarët këtë fatkanë pasur, edhe pse tendencatperëndimore për të depërtuar në Sh-qipëri nuk kanë qenë të pakta,çdoherë kanë dështuar për shkak tënjë regjimi tashmë të instaluar, meshërbim sekret të sofistikuar që ndo-shta ka qenë i vetmi element shtetë-ror që ka funksionuar siç duhet.

Deri këtu mund të themi se ky kaqenë fati (i keq) i Shqipërisë, sepsenga rënia e komunizmit kanë kaluartre dekada, një kohë e mjaftueshmepër tu rikuperuar dhe për tu çliruarnga strukturat e një sistemi regresiv.Dhe po, gjërat kanë evoluar, afërsiame shtetet fqinje evropiane, sidomosme Italinë solli një frymë të re, evro-piane, tendenca të reja, stil të ri jete-se dhe shumë çka që u kishte mun-guar shqiptarëve. Por a mund tëthuhet kjo edhe për jetën politike, amund të thuhet se progresi në poli-tikën e shtetit shqiptar është i mjaf-tueshëm?! A mund të thuhet se poli-tika shqiptare është çliruar ngastrukturat e vjetra komuniste, men-doj nga ideologjia, ose kjo ideologji

është bartur në struktura të reja, që eduan pushtetin më shumë se shte-tin?!

Është e kuptueshme se ndryshimii sistemit kërkon një kohë tranzicionidhe Shqipëria hasi në pengesë tëmadhe në vitin famëkeq 1997, ku sh-teti desh u ç’bë, pikërisht nga tenden-ca për ta dashur më shumë pushtetinse shtetin, një papërgjegjësi politikeqë vendosi në rrezik një shtet me de-mokraci aq të brishtë siç ishte Shqipë-ria. Problemi nuk është vetëm tek sh-teti shqiptar, por edhe tek ajo se samund të reflektojë një shtet kur ështënë pozitë të tillë në raport me popul-lsinë që ndodhet jashtë kufijve admi-nistrativë, dhe po, e kam fjalën përvështirësitë që kalonin shqiptarët eMaqedonisë në atë kohë, ngjarjet nëGostivar dhe Tetovë, pastaj edhe sh-qiptarët e Kosovës që ishin në prag tënjë gjenocidi dhe një lufte të cilën vë-shtirë se mund ta përballonin pandihmën e shtetit amë. Janë gjëra qëi takojnë së kaluarës, por pikërisht ekaluara duhet të bëhet shembull qëhistoria të (mos) përsëritet.

Siç e dijmë mrekullia kishtendodhur me rënien e komunizmit,dhe lidhjet diplomatike me shtetetperëndimore ishin krijuar, sidomosme SHBA por edhe me shtetet eEvropës, të cilat e shpëtuan Shqipë-

rinë dhe shqiptarët nga një katrahurëe fundshekullit të kaluar. Çështjaështë se sa mësoi, ose deshi të më-sojë klasa politike shqiptare nga kjosituatë?! Nuk mund të tërhiqet para-lele mes asaj kohe dhe ditës së sotmeqë e gjen Shqipërinë shtet-anëtar tëNATO-s dhe në proces të integrimitnë UE. Por duhet mbajtur përgjegjë-si për çdo hap që është kundër kësajrruge, tendenca që cenojnë integri-met nuk duhen toleruar.

A po përballet sërish politika sh-qiptare me një klasë politike që e ven-dos pushtetin para shtetit?! Me njëklasë politike që bën thirrje për prote-sta që nuk kursejnë as demolimin einstitucioneve, që janë shteti vetë?!Është evidente se disa figura politikeqë më shumë kanë marrë sesa i kanëdhënë Shqipërisë janë zhurmuesitmë të mëdhenj. Mund të jetë e vërtetëse Shqipëria ka nevojë për ndërrim tëpushtetit, por ndërrimi i pushtetit nëvendet demokratike bëhet me votëne lirë dhe jo me dhunë. Në fakt, mëshumë se për ndryshim të pushtetitShqipëria ka nevojë për ndryshim tëmentalitetit të klasës politike, që deridiku është peng i trashëguar nga si-stemi i kaluar.

Konica dikur ka thënë se “nukbëhet Shqipëria me shqiptarë”, dhenëse kjo thënie gjen zbatim edhe sot,

uroj të na ndihmojnë aleatëtndërkombëtarë, që Shqipëria të gjejëdrejtësinë dhe të lirohet njëherë emirë nga ata “shqiptarë” që e duanpushtetin më shumë se shtetin. Dhepo, është një popull i tërë që e dëshi-ron këtë. Ajo klasë politike, strukturatë tilla, duhet të shkojnë njëherë emirë në histori. Le të ndiqet shembul-li i Izraelit që e paditi kryeministrinNetanyahu për korrupsion dhe ma-shtrime, ose më herët Kroacia që bur-gosi ish kryeministrin Sanader për tihapur rrugë integrimeve euro-atlan-tike. Nuk është imazhi i duhur i Sh-qipërisë, politikani i veshur me veshjetë shtrenjta dhe makina luksoze, porqytetari shqiptar i cili do të jetë i denjëme pasaportën e tij që përfaqëson njështet të konsoliduar, që kujdeset përmirëqenien e qytetarëve të vet. Përmë tepër një shtet që me Kushtetutëpërveç se zotohet dhe garanton kuj-desin për qytetarët e saj, zotohet qëtë mbrojë edhe të drejtat kombëtaretë popullit që jeton jashtë kufijve tësaj. Shqipërisë i duhet rilindje e vër-tetë, dhe rruga e rilindjes duhet tëbazohet në thënien e Sami Frashërit,aktuale edhe sot: “Atdhetaria bëhetme punë dhe jo me fjalë, kush tre-gohet i tillë me fjalë, është një mash-trues”. Natyrisht, atdhetaria sot - sikoncept modern.

Shqipërisë iduhet rilindje evërtetë, dherruga e rilindjesduhet tëbazohet nëthënien e SamiFrashërit,aktuale edhesot: “Atdhetariabëhet me punëdhe jo me fjalë,kush tregohet itillë me fjalë,është njëmashtrues”.Natyrisht,atdhetaria sot -si konceptmodern

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Shqipëria, ç’ka qenë, ç’është dhe ç’dotë bëhet?! Nga

Festim POLLOZHANI

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e martë, 12 mars 2019

Emancipimi i femrës shqiptare sinënë dhe si person i karrierës Nga

Lulzime L. KADRIU

Emancipimi i gruas në sho-qërinë e sotme moderne ijap një imazh atij shteti sene cilën shkallë te kulturës

është si popull apo komb. Femrakudo është shtylla kryesore e sho-qërisë qofte në një sistem shoqërortë zhvilluar apo të pa zhvilluar.Emancipimi i femrës shqiptare kapas ngecje në shoqëri. Mirëpo, nëdekadat e fundit, lirisht mund tëthuhet se janë bërë përparime tëkënaqshme në këtë drejtim, por joedhe të mjaftueshme. Emancipi-mi i femrës ka qenë, është dhe dotë vazhdojë të jetë në rend të ditës.Femra te ne gjatë gjithë jetës sësaj demonstron një forcë dheenergji të madhe, prandaj ajokërkon përkrahje nga e gjithë sho-qëria. Emancipimi i gruas endenuk ka përfunduar, ai është njëproblem i madh dhe në proces zh-villimi.

Një fjalë e urtë kineze thotë : “Edhe rruga më e gjatë fillon mehapin e parë“, prandaj çdo mëngjesqë agon nënkupton dhe muzgunkur perëndon, kështu që s’duhetharruar atë që tha Balzaku: “Nëseje nisur prej Parisi të shkosh nëRomë, asnjëherë mos mendo dikunga gjysma e rrugës të ktheheshpërsëri për në Paris”. Gruaja edhepse është një qenie e shenjtë, ajoshekuj me radhë ka qenë më eshtypura në shoqërinë tonë shqip-tare. Andaj gjurmët e kësajshtypjeje janë ende të gjalla. Pordëshira dhe vullneti i madh që patipër emancipimin e plotë nuk ushua kurrë. Ajo vazhdoi rrugëtimine saj sado i vështirë të ishte për rea-lizimin e qëllimit të parashtruargjithmonë krenare e me dinjitet,e sinqerte dhe bujare me çiltërsitë rrallë edhe më tutje bën betejënshekullore për një emancipim dhebarazi që nuk arriti ta realizojë ash-tu si duhet dhe i takon madje assot, sot ku pse jetojmë në një sho-qëri demokratike bashkëkohore.

Mendimtarë të mëdhenj si Zh.Zh. Rusoi, Volteri, enciklopedistëtfrancezë, sociologë e psikologë tënjohur kanë nënvizuar rolin e saj tëmadh në jetën shoqërore e fa-miljare. Ndërkaq, pedagoguspanjoll, Ludovikus Vives, në ve-prën e tij theksoi nevojën imedia-te të edukimit të gruas për një sho-qëri më të ndritur. Edhe rilindësittanë të famshëm e kanë trajtuarpersonalitetin e pozitën e gruasnga këto qëndrime. Samiu shk-ruante: “Lumturia e një kombi va-ret nga edukimi i femrës”, ngasefati i ardhshëm i fëmijës çdoherëështë vepër e nënës .

Kurse Naimi theksonte segruaja duhet të jetë më shumë e

mësuar se burri. Ajo është bazaapo themeli i një shoqërie - kombitë shëndoshë. Sepse , ,kur edukonnjë mashkull, ke edukuar një indi-vid, kurse kur edukon një femër,ke edukuar një shoqëri të tërë”.Gruaja, pra është një edukatorenatyrore e fëmijës, e gatshme përt’iu përshtatur misionit të sajedukativ. Ajo është kryeadmini-stratorja e ekonomisë shtëpiake, epunëve në familje, e cila kryen mezell punët e përditshme shtëpiake,pastron për çdo ditë, bën gatimin eushqimeve të përditshme, ështëamvise e nikoqire, është drita aposhpirti i shtëpisë, ajo i jep jetë dhegjallëri familjes. Gruaja dallohetedhe për durimin që ka. Pastaj, javlen të theksoj për një tog cilësishëtepër humane që i posedon perso-

naliteti i një femre : ndjenja edhembshurisë, kujdesi për tëtjerët, të qenët i gjendeshim, e voj-tur dhe e dhimbshme, shpirti i vet-sakrificës etj.

Në këtë kontekst dhe pas tëgjitha këtyre që përmenda, deshatë them se femër si qenie e shenjtëka dhe realizon shumë role si nefamilje asht edhe ne shoqëri edheatë ajo realizon:- rolin e vajzës sëpërkushtuar për prindërit e saj qënuk e zëvendëson dot askush nëjetën e tyre, realizon rolin e njënëne - e cila me dashurinë që jep,kujdesin që bën dhe përgjegjësitëqë ka për fëmijët e sajë nuk për-shkruhet dot me fjalë, thënë thje-shtë fëmijët për nënën janë lulet ejetës dhe meritojnë dashurinë dhekujdesin më të madh në botë.Mirëpo edhe nëna është shtylla efamiljes..

Njëherë u pyet një vajzë e vogëlse ku e ka shtëpinë?. “Aty ku ështënëna ime”, - u përgjigj ajo. Dmthato i japin kuptim jetës dhe qeniessonë ;pastaj kemi - rolin e një mo-tre ku dashuria, mbështetja dhepërkrahja e saj si motër afrohet meatë të nënës, po gjithashtu edhe -rolin e një bashkëshorteje fisnike etë ndershme;- rolin e një amvisjejetë përkushtuar, një shtëpiake gjith-monë e rregulluar; - rolin e njëmikeshe të sinqertë, shoqe e da-shur dhe e drejt; - rolin e një kole-ges që respekton denjësisht dheofron bashkëpunim të mirëfilltënë profesionin e sajë, etj etj. Pra,roli i femrës sipas kësaj që poten-cuam është i shumëfishtë si në fa-milje ashtu edhe në shoqëri, pran-daj emancipimi i saj ka qenë prejkohësh i domosdoshëm për reali-zimin e suksesshëm të roleve të

lartpërmendura.Vizionin ynë sa i përket eman-

cipimit të femrës shqiptare për njëtë ardhme më të ndritur të brezit tëri që vjen pas nesh është që vajzate reja të jenë më këmbëngulëse nëkultivimin e vlerave të tyre gjatëkualifikimeve që tanimë i fitojnënëpërmjet arsimimit të lartë, përnjë shkollim cilësor dhe efektiv qëdo të ndikojë pozitivisht në mo-dernizimin dhe zhvillimin e sho-qërisë, në krijimin e një bote mëtë sigurt, më të shëndetshme e mëperspektive. Arsimimi është pro-ces i përvetësimit të atyre norma-ve morale e sociale që i kemi vlerë-suar si të drejta, të atyrekoncepteve që i kemi gjykuar si tënevojshme, dhe të atyre aftësiveqë fëmijët tanë duhet të jenë nëgjendje t’i përdorin gjatë jetës sëtyre për ekzistencën dhe mirëqe-nien e tyre. Nëpërmjet një arsimi-mi të mirë e të suksesshëm, si dhekualifikimit sigurohet pavarësiaekonomike - si çështje qenësore qëhap dhe mundëson pa pengesarrugën e emancipimit të tërësi-shëm të femrës shqiptare.

Çdo nënë ka për detyrë ta kryejmisionin e saj si edukatore. Gjithëçështja është se në edukatë nuk kareceta të gatshme. Zgjidhja e pro-blemit është e diferencuar dhe sh-pesh tepër individuale. Këshillatndihmojnë, por përdorimi i tyreështë i ndërmjetësuar mepërthyerje. Duhet vrarë mendjenvetë. Duhet gjetur trajtime ezgjidhje më të përshtatshme përrastin. Besoj se me pak vullnet tëmirë dhe me shumë durim e gjakf-tohtësi, të gjitha vështirësitë mundtë kapërcehen dhe të arrihet qëlli-mi i duhur. Nëse arrijmë të

edukojmë gjenerata të shëndoshanë shoqëri, ne kemi arritur qëlli-met dhe suksesin e shumë familje-ve si pjesë të kësaj shoqërie. Njëfemër e emancipuar arrin ta reali-zojë qëllimin e saj me përgjegjësitë lartë dhe arrin tu përgjigjet tëgjitha këtyre detyrave, përgjegjësi-ve, obligimeve dhe sfidave shoqë-rore. Për të gjitha nga pak dhe sëbashku për të gjitha shumë. Nëqoftë se secila prej nesh ia del tamenaxhojë e ta organizojë siduhet ditën, javën, ose kohën nëpërgjithësi, mendoj se asnjëherënuk do ta ketë të vështirë t’i përm-bushë si duhet të gjitha kërkesatqë shtron jeta para nesh.

Mjafton të dijë ta organizojëkohën ashtu siç duhet, të heq dorënga disa kënaqësi të tepërta që soti ofron jeta, madje nuk mjaftonvetëm të dijë, por edhe ta ketë pa-sion dijen dhe së fundi atë ta zba-tojë, ta vë në përdorim. Mendojmëse ia vlen të vazhdojmë me njëpërkushtim edhe më të madh papasur druajtje fare për arritjen eqëllimit tonë të sinqertë për fë-mijët tanë, për rininë dhe ardhmë-rinë tonë, që mbi të gjitha tëndikojmë tek ata në formimin etyre dhe në kultivimin e njerëzoresnë vazhdimësi. Sepse, thotë një pe-dagog i shquar gjerman: “Emrin ekam njeri, kurse mbiemrin gjer-man”. Sekreti dhe mundësia për tëarritur janë te secila prej nesh,dmth te secila femër mund tëfshihet një dijetare, një më-simdhënëse, një mjeke, një poli-tikane, një nënë, një amvise, njëbashkëshorte, një shtyllë e shoqë-risë. Mjafton vetëm ta zbuloni dheta shprushni këtë potencial. Secilaprej nesh atë e bart në vetvete.

Sekreti dhe mundësia përtë arritur janë te secila prejnesh, dmth te secila femërmund të fshihet njëdijetare, njëmësimdhënëse, njëmjeke, një politikane, njënënë, një amvise, njëbashkëshorte, një shtyllë eshoqërisë. Mjafton vetëmta zbuloni dhe tashprushni këtë potencial.Secila prej nesh atë e bartnë vetvete

Koh

a|||||||

||||||||||||||

||||||||||||||

||||||||||||||

Koha, e martë, 12 mars 2019

pë

rKulturë

Ben Andoni

Në këtë kohë krize të madhepolitike dhe sociale të vendit duketse arti është krejt i tulatur. Ankohendramaturgët dhe regjisorët se nukka pjesëmarrje në shfaqje,ankohen botuesit se nuk ka lexuestë mjaftueshëm dhe gjithnjë e mëpak, ankohen artistët se nuk kafrymë arti. Në fakt, jeta vazhdon

dhe Tirana ka plot aktivitete kultu-rore. Ka ekspozita, shfaqje, filma,drama dhe aktivitete, por të gjithakalojnë pa u ndjerë sepse peshënmë të madhe e ka marrë politikadhe mjedisi i saj. Janë elementët ekësaj të fundit, që janë të ekspo-zuar më shumë se kushdo në tele-vizor. Sërish janë këta që vendosinpër fatet e vendit, këta që thirrenpër të dhënë mendime për gjithçkadhe më shumë akoma. Nëse do tëkërkosh artistët ata janë strukur,në kërkim të frymëzimit, por edheshpëtimit nga ky qerthull i frik-shëm, ku të gjithë bërtasin dheanatemojnë, por askush nuk di tëkërkojë këtë stepje të artit dhe me-sazheve të saj.

Pse tematikat në ekspozita dheshfaqje nuk mund të penetrojnëtek njerëzit për t’i ushqyer me ka-tegori estetike, që mund t’ua li-rojnë shpirtrat?! Pse arti ynë nukdeklamon? Pse nuk apelon dot?

Varfëria, mbijetesa, konjuktura ikanë tulatur paq artistët dhe kjondihet kudo. Njerëzit janë më tëegër, fjalori publik është banal dhekrejt “i natyrshëm”, kurse gjëratsipërfaqësore i ndjen ngado.

Duket se e keqja ka zënë vendkudo por më shumë te politikanët,që pas kinse-staturave fshehinhone formimi dhe një mungesë to-tale të ushqimit kulturor. Dhe, kjonuk duket vetëm nga leksiku idobët i përdorur i tyre, shkrimi ka-tastrofik përdorur në komunikim,lënë si dëshmi e mungesës së for-mimit por edhe nga mënyra e sh-prehjes. Më shumë akoma nga vi-zioni që kanë për kulturën. Faktiështë se sot libri po vuan taksa tërënda, publiku e ka të vështirë tëtërheqë botimet, kurse shfaqjet pobëhen gjithnjë e më shumë me vë-shtirësi. Ankesat vijojnë që ngaprojektet dhe vazhdojnë temundësitë që i jepen artit.

A do mundej arti ta zbuste po-litikën?! Duket se të dyja janë anëte një mekanizmi që e ka lënë ven-din tonë kaq pas. A ndodh ndry-she në vende të tjera? Në vetëmpak vende është në përpjestim tëzhdrejtë ky fakt. Një shoqëri eshëndoshë dhe me kërkesa të lar-ta prodhon art të shëndoshë sepsei duhet të ruajë mirëqenien e sajshpirtërore, ashtu si një vend imbarsur me egërsi dhe inat dhedrejtuar nga një politikë inatçoreështë i destinuar të ketë ngërçedhe një art me probleme. Paçka sekëtu ka edhe shumë përjashtimedhe këtë e bëjnë individë me per-sonalitet të lartë, që vetëdijen etyre e vendosin në interes të shoqë-risë për të emancipuar.

Cili nga artistët shqiptarë,megjithë përpjekjet e pakta qënuk mungojnë, mundohet t’i thër-rasë shoqërisë, pa u përfshirë nëpolitikë? Kush mundohet që artin

e vet ta vendosë në funksion tëndriçimit të shoqërisë, pa futur nëmes koeficientët politikë?Megjithë dëshirën e mirë dhe çfarëflasin nëpër emisione, ku mëshumë nxjerrin kamjen dhenjohjen e tyre, shumë nga artistëttanë thjesht ia bëjnë me sy poli-tikës. Për fat të keq, arti ynë nuk endihmon vendin sepse më shumëindividi-artist do të duket sesa t’ishërbejë ushqimit estetik të sho-qërisë. Shqipëria (lexo politikanët),nga ana tjetër, e tregon respektinndaj artit me egërsinë e saj, poredhe varfërinë e madhe ku e kalënë artistin e zakonshëm shtetishqiptar. Pakkush e do ushqiminshpirtëror të këtij vendi, atë qëfrymëzon dhe ndryshon, sepsepakkush do të ndryshojë realishtShqipërinë. Arti ynë ka mbetur je-tim në një shoqëri të mbushur mehelm dhe plot agresivitet. (Milo-sao)

Emin AZEMI

Paraqitjet letrare të autorëve zakoni-sht sjellin me vete edhe pyetjet që ndër-lidhen me formimin e tyre krijues.Pretendimi për të njohur një autor vetëmpërmes një vepre, është i pamundur,prandaj studiuesit zakonisht përcaktohenqë njohjen me autorin ta bëjnë përmesveprave të caktuara.

Kësaj radhe edhe ne do të dilnim tëpasuksesshëm sikur të pretendonim nënjohjen totale të autores Shpresa PurdeMemedi, për arsye se opusi i saj është mëi gjerë, por edhe botvështrimi del të jetëmë heterogjen, si në pikëpamje të voka-cionit krijues, por edhe në pikëpamje tëpasurisë zhanrore që ajo e kultivon tash esa vite.

Tash së fundmi ajo është paraqitur mevëllimin poetik ‘Sentimente dhedhembje’, titull ky që të udhëzon në vetëkontrastin që formon sintagmën me kup-time polivanlente gjuhësore e figurative. Ky libër është i ndarë në dy cikle apo kapi-tuj ‘Poezi sentimentesh’ dhe ‘Poezidhembjesh’ dhe ky organizim I brend-shëm I vëllimit poetik na sugjeron tëudhëtojmë më lehtë në botën komplekse,

por mjaft dinamike të subjektit lirik, i ciliherë identifikohet me vetë autoren, herëgjen një alter ego për të shprehur gjendjetë ndryshme shpirtërore, por edhe kon-tekste të caktuara sociale e emocionale.Sidomos te cikli i dytë kemi një shpërthimtë gjendjes emocionale në kufijtë edhembjes, por ajo që bie në sy te kjoformë e tematizimit të ngjarjeve, figuravee personazheve është prirja e autores përtë mbajtur të ndezur pasionin e njeriut qëbashkë me vuajtjen e bën më të afërt tëpanjohurën e shpirtit njerëzor.

Sentimentet dhe dhembjet në këtëvëllim poetik e kanë shtratin e tyre tëngjizjes dhe formimit, kurse autorja për-mes realiteteve figurative që i ndërton nëformë të verbit poetik dëshmon se poeziamegjithatë duhet lindur nga të jetuaritme temat që ajo I trajton. Për rrjedhojëdel që kjo është një poezi e jetuar dhepërjetuar. Shkrirja e kohës dhe hapësirësnë një sentiment të vetëm arrihet vetëmduke qenë në kontakt me botën shpirtë-rore që na imponon autorja, ndonëse kykonfigurim i brendshëm shpirtëror delme ngjyrime të forta emocionale, teksadel që ‘të vetmuar jemi, nën kthetrat ealegorisë’, ose ‘mbas tryezës zemra shan-

dan ngrirë/ Gjithnjë qëndron bosh!’. (Gotëboshe)

Materia e boshësisë shpirtërore nëpoezinë e Shpresës merr trajtat e dilema-ve e hezitimeve që ka subjekti lirik i cili‘mbështjellë rri,/ në kristale me gurë të çmuar./Kjo gotë bosh në duar./Frymë e mekur nëtrup/Të huaj! (Gotë boshe)

Autorja udhëton në kohën e saj tëkërkimit, që vetëm me poezi mund ta gejëatë që i mungon shpirtit të trazuar.Prandaj mund të thuhet se kjo ështëpoezi në shërbim të kontemplimitshpirtëror dhe për rrjedhojë poezia naparaqitet si kompensim i materialitetitdhe prozaizmit jetësor.

‘Dita lind,Pa mos perënduar, VARROSETNdër krahët e zeza të një femreSi një lëndim në përpëlitjeSi njël helm që s’do përkuljeNë duar, pelin, përplot mbushur!’ (Ndërkrahët e zeza)

Është pra ky një realitet në formë tëpëlhurës së dendur që fshihet pas trillevetë jetës së mbushur plot me pasione, porqë del zbuluar nga ‘kirurgjia’ poetike eautores.

‘Nën këtë dimër,/ nën këtë acar/Vello kadifemëndafsh i paparë/ Dallgë shumë!Kuq!Nënkëta damarë/Dëbora kurorë në këtë imagji-nar!/ (Puthja e djallit)

Formati krijues i Shpresa PurdeMemedit do të dilte i mangët sikur tëmos vërenim se në verbin e saj poetikmplekset një figurshmëri e pasur gjuhë-sore që sendërtohet së brendshmi për-mes arkitekturës lirike.

Ajo në këtë vepër vjen me përvojën enjë mjeshtreje që ka zotëron prirjen përtë krijuar figura që shpupurisin ‘hirin’ enjë zjarri gjysmë të shuar, si dhe figuraqë paralajmërojnë dallgët e larta të tim-brit emocional. Kjo prirje e autores vjenduke e shoqëruar pasurinë tematike megjetjen e pikës kulmore të dramacitetitshpirtëror përmes sintagmave poetike‘ndjenja pa mëngë’, ‘xhamëzohet shpirti’,‘dëfrim i pathurur’ , ‘dantellë mashtrimi’etj.

Pezia shqipe po pasurohet edhe menjë individualitet krijues që ecjen dhezhvillimin po e bën me këmbë të sigurta,kurse vëllimi që kemi në duar ‘Sentimentedhe dhembje’ vërteton këtë konstatim,duke i garantuar Shpresa Purde Memeditardhmëri letrare.

“KIRURGJIA”

POETIKE E SHPIRTIT NJERËZOR(Promovimi si shkas ose mbresa leximi të vëllimit poetik ‘Sentimente dhe dhembje’ tëautores, Shpresa Purde Memedi, botuar ditëve të fundit)

Pse nuk mundet arti jonë ta zbusë politikën?!Pse tematikat nëekspozita dhe shfaqjenuk mund tëpenetrojnë tek njerëzitpër t’i ushqyer mekategori estetike, qëmund t’ua lirojnëshpirtrat?! Pse arti ynënuk deklamon? Pse nukapelon dot?

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Koha

13KOHA PËR KULTURËKoha, e martë, 12 mars 2019

Shumë njerëz sot priren t’i sh-mangin diskutimet filozofike, krye-sisht sepse i mendojnë si shumë sfi-duese apo akademike. Të gjithëmendojmë se filozofia është e kufi-zuar për sallat e mëdha të leksio-neve akademike, ku një burrë i mo-shuar me mjekër kërkon ese prejpesë mijë fjalësh. Në një farë mëny-re, shoqëria na ka kushtëzuar shu-micën prej nesh të shpërfillim oseedhe ta kemi frikë filozofinë, pasinjë pjesë e madhe e saj duketvuajtje.E megjithatë, studimi i filo-zofisë nuk është aq akademik apoi ndërlikuar sa mund të mendohet.Filozofët më të mëdhenj të histori-së nuk ishin asfare tipa akademikë,por e jetonin jetën dhe vendosninshembuj, që i shkruanin më pas.Praktike dhe e aplikueshme siçështë, kushdo mundet ta kuptojëfilozofinë e paraardhësve tanë. Poju sjellim 11 librat e filozofisë që ukanë dhënë formë shoqërive, poaq edhe kulturave njerëzore.

1.ETIKA E ARISTOTELITPyetje kryesore e Aristotelit tek

Etika është: Cila është më e mirapër një qenie njerëzore? Përgjigjaqë jep është lumturia, jo si diçka qëndiejmë, por si një lloj i veçantë ijetës së mirë. Lumturia përbëhetnga disa aktivitete në të cilat qe-niet njerëzore përdorin aftësitë mëtë mira si ato që kontribuojnë nëlulëzimin e tyre si anëtarë të ko-munitetit, ashtu edhe ato që ilejojnë të angazhohen në mendi-me të perëndishme.

2.REPUBLIKA E PLATONITNjë nga veprat më të rëndësish-

me në filozofi dhe teorinë politikeqë është prodhuar ndonjëherë, Re-publika, ka formuar mendiminperëndimor për mijëra vite dheështë ende po aq e rëndësishme sot,sa atëherë kur Platoni e shkroi sëpari në kohët e Greqisë së Lashtë.Është konsideruar gjerësisht si the-meli i filozofisë Perëndimore. Repu-blika, e cila vjen në formën e komu-nikimit mes filozofit grek, Sokratit, siedhe tre bashkëbiseduesve të tjerë,është në fakt një kërkim për nocio-nin e një komuniteti ideal dhe indi-vidit të patëmetë brenda tij.

3.ENKIRIDONI I EPITEKTITEnkiridoni apo “manuali’ ka

luajtur një rol thelbësor në lindjene filozofisë moderne. Me t’upërkthyer në gjuhët e të folurit tëpërditshëm, u bë menjëherëshumë i shitur mes disa intelek-tualëve të pavarur, si edhe men-dimtarëve kundërshtarë të krish-terimit dhe filozofëve të një kastesubjektive. Gjithashtu është stu-diuar dhe cituar gjerësisht nga filo-zofë skocezë si

Francis Hutcheson, AdamSmith, si edhe Adam Ferguson.

4. I HUAJI I ALBERT KAMYSËKy libër është një nga tekstet

që mbolli farën e ekzistencializ-mit dhe letërsisë së shekullit të 20-të në përgjithësi, të paktën në kon-tekstin e historisë dhe kulturësfranceze dhe franko-algjeriane.

Përmes historisë së një burri tipik itërhequr padashur drejt një vra-sjeje pa kuptim në një plazh algje-rian, Albert Kamy ka eksploruarlakuriqësinë e njeriut që ballafa-qohet me absurdin.

5.NJË BISEDË MBI PABARAZINË,ZHAN ZHAK RUSO

Në këtë libër, Rusoi vendos tëtregojë sesi rritja e qytetërimit kor-rupton lumturinë natyrore dhe li-rinë e njerëzve, duke çuar në pa-barazi artificiale të pasurisë, siedhe të pushtetit dhe të privilegjitsocial. Duke argumentuar se njeriuprimitiv ishte i barabartë me tëngjashmit e tij, autori mbështet sepër shkak se shoqëritë u bënë mëtë sofistikuara, anëtarët më të fortëdhe më inteligjentë të komunitetit,fituan përparësinë e panatyrshmembi sivëllezërit e tyre. Argumen-tet politike dhe sociale të Rusoitnë “Bisedë mbi Pabarazinë” ishindenoncime me ndikim të madh tëkushteve sociale të kohës së tij dhemes dokumenteve më revolucio-nare të shekullit të 18 –të.

6. KANDIDI, VOLTERIPersonazhi kryesor në këtë libër,

i quajtur Kandid, jetonte një jetë tëthjeshtë dhe të mbrojtur në më tëmirën e të gjithë botëve të mundsh-me. Megjithatë, kur ai ra na dashurime gruan e gabuar, vajzën më tëvogël të të ungjit, ai u dëbua nga kë-shtjella e baronit dhe vuajtur tragje-di dhe katastrofa të mëdha, që elanë të zhgënjyer dhe në dyshim

mbi mirësinë e universit. Shkruar nëvetëm tri ditë dhe botuar fshehtas,satira legjendare e Volterit tejshponnaivitetin fetar, romantik dhe politikme një athtësi dhe mprehtësi vulga-re, që shijon sot e kësaj dite.

7. FAUSTI I GËTESFausti është klasik i botës së

letërsisë dhe një dramë filozofikedhe poetike, e mbushur plot mesatirë, ironi, si edhe humor dhetragjedi. Dr. Fausti, personazhikryesor i librit, ishte një studiuesbrilant, i cili nënshkroi një kontratëme djallin, Mefistofelin. Djalli dotë bënte gjithçka që Dr.Fausti ikërkonte duke i dhënë një çast tëlavdishëm, që ai do të dëshirontetë zgjaste përgjithmonë.

8. FRAGMENTE, HERAKLITINëse ky libër do të botohej sot,

disa do të mendonin për të më paksi një libër filozofik dhe më shumësi një libër me poema të shkurtra.Teksti i Heraklitit është në fakt mëpoetik se të tjerët në këtë listë, porkjo nuk do të thotë se është mëpak filozofik se të tjerët. Ky filozofndan kuptimin e tij për botën, mefjali të shkurtra dhe koncize. Ndër-sa, disa prej tyre mund të kup-tohen lehtë, të tjerat mund të jenëmë abstrakte, me interpretime tëndryshme për secilin lexues.

9. LETRA NGA NJË STOIK,SENEKA

Në librin e Senekës, “Letra nganjë Stoik”, lexojmë letrat që ai u

shkroi shokëve; figura me push-tet në Romën Antike. Këto letrana mësojnë rreth mësimevepraktike të stoicizmit. Vlerësimii dhimbjes dhe i mundimit, siedhe tolerimi i vështirësive, nëpërtë cilat kalojmë në mënyrë që tëpraktikojmë virtytin tonë janëdisa nga mësimet e rëndësishmetë këtij libri.

10. EPIKURI THELBËSOR,EPIKURI

Ky është një nga filozofët dhemësuesit më të famshëm të Greqi-së së Lashtë, i cili është i njohur sithemeluesi i shkollës Epikurani-ste të filozofisë. Mendimi i tij zako-nisht sillet rreth thjeshtësisë, dukehequr vogëlsitë dhe nuancat qëmërzisin jetët tona dhe duke ishkurtuar në gjëra si miqësia, gë-zimi, si edhe lumturia.

11. NATYRA DHE ESE TËZGJEDHURA, RALF UALDO

EMERSONEsetë e përzgjedhura të Emer-

sonit kanë një mënyrë të mahnit-shme të refuzojnë një lexuesdrejt lëvizjes. Shumë nga filozofiana çon të ulemi e të mendojmë,por Emersoni na jep zemër të ve-projmë si edhe të bëjmëzgjedhje. Esetë e tij të zgjedhurae shtyjnë lexuesin të arrijë poten-cialin e vet dhe të bëjmëzgjedhjet më të mira të mundsh-me. Gjithashtu, esetë e tij kanëatë nxitjen amerikane për t’iadalë mbanë dhe ngulmuar.

librat që u kanë dhënë formë shoqërivedhe kulturave, në historinë e njerëzimit

Pak rëndësi ka nëse e njohim apo jo, të gjithë jemi të dashuruar fshehtas me filozofinë. Diskutimi i koncepteve abstrakte,analizimi i betejave tona njerëzore më të brendshme dhe kapërcimi ndërsa kuptojmë zërat në kokat tona, janë gjëra ngatë cilat jo vetëm kemi disa përfitime, por që lidhen gjithashtu me filozofinë

KUR FILLOVA NGA PAK TËVDISJA Kur fillova nga pak të vdisjambaj mend, ka qenë e enjtevetëm ty pranë të kisharrije në këmbë dhe heshtje.Në sytë e tu binte borë,në fytyrë të fryu Veriu,unë te brinjët vura dorënndjeva zemrën që mërdhiu.Mbaj mend si e hape derënsi e tërhoqe pas dhe ike,në palcë të ëndrrës ndjeva therrjeqë më vonë m’u bë kronike.Që ta marr pakëz veten,vazhdimisht më sjellin njerëzitreçel të ëmbël buzëqeshjeshdhe ca pako me ngushëllime.Përherë i lë në tryezë pa hapurkompostot me lëng entusiazmi,e nuk i prek me dorë farepjatat plot me optimizëm.Ah, e humba krejt oreksinnga ky virus shpirtëror i dhembjes,me zor flas e me zor qeshimë kot rri në tryezë të jetës.

KUR MË JEPET E TËRAQENIA JOTE Ti je kaq e bukur sa më jepet të pyes:“Çfarë më je ti? Njeri apo art?”Të shoh dhe vjershat e shkruara i grisdhe para teje zbehet çdo varg.Ti je poezia. Të tjerat janë prozaTi je poezia që s`bëhet dy herë,ti je frymëzimi që më dehu dhe botamë duket e tëra e larë me diell.Kaq ditë ti ecën përkrahu me mua,ditë e përditë ne rrimë kaq pranësa që më e dashura fjalë “Të dua”u bë e zakonshme si buka që hamë.

Kur më jepet e tëra qenia jotemarr botën në dorë dhe të fshehtat ia didhe puthja përsëritet e bëhet si kopjethem gjëra të mençura që s`kanë poezi.Prandaj ik e më ler deri në mbrëmjeose largohu një javë se vij e të marrunë dua të jetoj me mungesën tënde,të krijoj pa ty në vetvete një hall.Më duhet një bosh që kërkon të

mbushet,më duhet një gjemb që nga brenda më

ther,më duhet të krijoj një dimër pa lule,më duhesh të të dua edhe një herë.

LOJË DASHURIETi je mbretëresha dhe unë jam mbretie ngjitëm fronin me anë të puthjess’pushtuam askënd veç njëri – tjetritasnjeri se ndjeu shijen e mundjes.Ne s’kemi nevojë për kushtetutënë marrdhëniet tona sundon kaosinën cipën e hollë të mirësjelljes së butëtani bën ligjin vetëm Erosi.Nuk di deri kur do mbahet në këmbëmbretëria jonë në çrregullim të plotëpor çasti i rënies s’do jetë i rëndëdo biesh mbi mua që jam shtrirë

përtokë.

ËNDËRRMjaft ndejtëm shtrirë këtu në bar!Mjaft u puthëm e dhamë përkëdhelje!Eja të hipim mbi atë re të bardhëedhe të ikim nga kjo botë-lanete.Do zbresim në planetin më të afërtnuk prish punë pse je shtatzënëatje do lindim dy binjakënje djale-yll e një vajzë-hënëLe të jetë planeti pa një frymor!Te ketë veç ujëra, pyje, lendina

Me puthjet tona do krijojmënjë popull të madh sa Kina.

NJË HESHTJE E BUKURKa heshtje që na thonë gjëra të bukura,si për shembull fytyra e gruasnë orët e vona të natëskur e pagjumë numëron me veteditët e fundit të barrës.Ec e thuaj po munde këtë heshtjeti, muzikant, me notati, piktor, me ngjyrati poet me vjershadhe ti, aktore e famshmeme gjeste dhe fjalë !Për ta thënë duhet të jeshnje grua shtatzënëdomethënëdyfish e gjallë.

KATËR QIRINJNjë dhembshuri e thellë e një mall i

heshturpër ëndrrat e mërdhira nën pelerinë

vetmiemë shtynë sonte të ndez katër qirinj të

vegjëlpërpara altarit të shenjtë të zemrës

sime.Të parin e ndeza për takimin tonë të

parë,të dytin e ndeza për të papërsëritshmen

puthje,të tretin e ndeza për çastet e

paharruara të prehjesnë parajsën tënde të gjirit dhe të supeve.Të katëritn e ndeza gabimisht e dashursepse ndoshta gabimisht u deshëmose ndoshta gabimisht u ndamëpa e ditur përse nuk do të vdesim

bashkë.

NDOC

GJET

JA

Kush ishteNdoc Gjetja?Gjetja u lind më 1944 në fshatinBërdicë të Shkodrës, por në Lezhëu vendos me familjen që kur ishte7 vjeç. Shtegtoi drejt Tiranës nëkohën kur krijimtaria e tij u bë enjohur, në vitin 1971 kishte botuarvëllimin e parë poetik "Rrezatim",pastaj erdhën gjashtë të tjerë:"Shqiponja rreh krahët" (1975),"Qëndresa" (1977), "E përditshme"(1982), "Çaste" (1984), "Poezi"(1987), "Kthimet" (1991) dhe"Dhjata ime" (1998).Dikur do të thoshte: "Edhe psekam botuar shtatë vëllime mepoezi, unë e konsideroj veten au-tor i një libri të vetëm, që do tëhartohej duke përzgjedhur poe-zitë më të mira që kam arritur tëkrijoj."Gjetjen e kanë cilësuar "poet hu-manist". Me siguri e kanë ndjerëkëtë përmasë shumë që e kanëlexuar poezinë e tij që rri pazhurmë dhe me dinjitet në rendine poezisë bashkëkohore shqipe.Gjetja është prezantuar dikur sipoet i të ashtuquajturit "grup ipoetëve lezhjanë", paçka se kon-tributi i tij në kulturë është edhemë konkret dhe i prekshëm.Mjafton të kujtojmë revistën efamshme për kohën "Skena dheekrani" dhe ke thënë Ndoc Gjetja.Një revistë të atyre standardevenuk e kemi as sot njëzet vjet pasrënies së izolimit.Ai ka qenë 13 vjet kryeredaktor i"Skenës" dhe bashkë me poezinë,ajo është një nga dy gjërat më tërëndësishme që Gjetja i ka dhënëkontribut real në shoqëri. Mbylljae revistës e nxori të papunë dheshënoi shtegtimin nga Tirana, ta-shmë në kthim drejt Lezhës më1995 ku jetoi deri dje.Ndoc Gjetja është pra një prejpoetëve më pranë shpirtravenjerëzore në poezinë shqipe ba-shkëkohore, apo siç e ka cilësuarnjë studiues, poeti që di me çdovarg ti bjerë bukur tastierës së hu-manizmit. Ai këtë frymë e timbërtë zërit të vet kurrë nuk u rrek t’atradhëtonte. Besnik i patundur ibindjeve e prirjeve të veta, si njëorakull, ai vazhdoi të shkruaj derine fund te jetës me atë sinqeritetsiç u shfaq aq i befasishëm kurishte veç se një gjimnazist nëLezhë. Poezi e thellë, e ndjerë,poezi në të cilën rrëfehet bota enjeriut, intimiteti, mardhënietnjerëzore, madje edhe me sendetrreth e rrotull. Ardhja e tij nëletërsi shënoi disi rënien moraletë shkëlqimit të improvizuar tëpoetëve që përbënin triumviratinmonist të letërsisë, të cilët, vërtetëdinin të thurnin vargje, i kishindërguar edhe jashtë për studimezhdanoviane, për të qënë kështu“poetë oborri”, siç i klasifikonteFrederik Rreshpja, por këtyre tëkreut u mungonte sinqeriteti poe-tik.

14 KOHA PËR KULTURËKoha, e martë, 12 mars 2019

15KOHA PËR KULTURËKoha, e martë, 12 mars 2019

Botimet Living prezantojnëlibrin “E vërteta ime”, nga HillaryRodham Clinton.

Për herë të parë, Hillari Klin-ton rrëfen përjetimet e saj gjatënjë prej zgjedhjeve më kontro-verse dhe të paparashikueshmenë histori. Tanimë, e lirë nga çdotrysni, ajo flet për një garë presi-denciale të mbushur me zemë-rim, seksizëm, ulje-ngritje të pa-zakonta dhe një kundërshtar, icili shkeli të gjitha rregullat egarës.

Në këtë libër, ajo tregon se

ç’do të thotë të garosh kundërDonald Trampit, cilat ishin gabi-met e saj, si e përballoi ajo atëhumbje shkatërruese dhe si gje-ti fuqi të mblidhte veten e tëshihte përpara për të ardhmen;ç’sfida duhet të kalojë një gruapër t’u shfaqur e fortë në sy të pu-blikut të gjerë, kritikat për zërin,moshën dhe pamjen e saj, por,mbi të gjitha, për standardet e

dyfishta me të cilat përballet njëgrua në politikë. Zgjedhjet e vitit2016 në Amerikë u shënjuan nganjë sulm i paprecedent në de-mokracinë e vendit, nga njëkundërshtar i huaj. Duke anali-zuar faktet dhe duke vënë pikatmbi “I” Hillari Rodham Klintontregon se sa i rrezikshëm ishte aidhe pse Amerika duhet të dijë t’imbrojë vlerat e demokracisë për

të ardhmen. HILLARI RODHAMKLINTON është gruaja e parë ekandiduar për presidente nga njëparti e madhe politike në Ame-rikë. Ajo ka shërbyer si Sekretarjae 67 e Shtetit: 21 janar 2009 – 1shkurt 2013, pas pothuajse katërdekadash në shërbim publik, siavokate, Zonjë e Parë e venditdhe Senatore. Ajo është bashkë-shorte, nënë dhe gjyshe.

“Njëbashkëshort sishpirt”, SvevaCasatiRomani i përkthyer nga AdrianBeshaj dhe i botuar nga “Du-daj”, trajton marrëdhëniet nëçift. A ju ka ndodhurndonjëherë, gjatë pushimit tëdrekës, të nxitoni për të mba-ruar një punë dhe, fare rastësi-sht, të shihni bashkëshortintuaj të ulur në një tryezë resto-ranti në shoqërinë e një flokë-verdhe, ndërsa mendonit sendodhej në zyrën e tij, i përku-lur mbi letra? Jo? E pra, Al-bertës i ndodhi. Dhe nëmendjen e saj prej bashkë-shorteje besimplotë ngjalletnjë dyshim i tmerrshëm. Pa-pritur, të gjitha siguritë e mar-tesës së saj u shkrinë nën rre-zet e pamëshirshme tëqartësisë. E mësuar ngaherë tëndihej e shpërfillur, sidomosnga seksi tjetër, një ditë kishtetakuar atë burrë shumë të pa-shëm, i cili, në mënyrë të pa-besueshme, e kishte vënë redhe i ishte vardisur si një kava-lier i qëmotshëm, derisa umartua me të. Por tani, pa ekuptuar, Alberta është bërë eparëndësishme edhe për të…Dikush ka thënë se yjet janëengjëj mbrojtës dhe se zbresinnë tokë kur kemi nevojë përndihmën e tyre. Alberta pa njëyll që u këput dhe e gënjeumendja se ishte ogur i mirë.Ndonjëherë, edhe shenjat eqiellit mund të të gënjejnë.Ose, ndoshta, gabimi është nësytë e atij që e shikon. Kushtha se burrat nuk dinë ta befa-sojnë një grua?

Burri mepardesy tëbardhëBotimet Living prezantojnë li-brin me tregime “Burri me par-desy të bardhë”, rrëfime nënota kafkiane për absurdin,pasigurinë, frikën, vetminëdhe pamundësinë e komuniki-mit: shenjat paralajmëruesetë realitetit të sotëm.Tregimet e paraqitura në këtëpërmbledhje nga autori i sh-quar turk Oğuz Atay sjellin njëqasje ndryshe, duke i trajtuarpersonazhet në një mënyrëgati-gati kafkiane dhe duke iveshur me tiparet e fuqishmetë ironisë ndaj tipareve negati-ve të njerëzimit.Personazhet nuk ngrihen as sirebelë dhe as si të flijuar,përkundrazi, në karakterin etyre shpalosen të metat, gabi-met dhe vrarja e ndërgjegjes.Këto elemente negative, nuk ipërkasin vetëm individëve, poredhe shoqërisë.Libri “Burri me pardesy tëbardhë” përmban tetë tregimemahnitëse, të cilat shpjegojnëmjaftueshëm botën e vetëshkrimtarit. Tregimet, të cilatnuk mbartin më pak vlerë seromanet e tij, janë shkruar meshumë mjeshtëri dhe nëmënyrë artistike. Ai arrin tagodasë dhe ta tërheqë lexue-sin, e kështu, i gjithë librilexohet me një frymë. Në këtotregime, përshkruhet jeta plot“arna” e tetë personazheve.Nobelisti turk Orhan Pamukështë shprehur se shkrimtariOguz Atay ka qenë pika e tij ereferimit në shumë aspekte le-trare dhe ekzistenciale.

“Një skeptikebën paqe memartesën”,ElizabethGilbertRomani “Një skeptike bënpaqe me martesën”(Dudaj) iautores Elizabeth Gilbert,përkthyer nga Edlira Ketaështë vijim i librit “Ha, lutu,dashuro”. Në fund të romanittë parë Elizabeth Gilbert bienë dashuri me Felipen, njëbrazilian që jeton në Indonezi.Çifti u betua për dashuri tëpërjetshme, por gjithashtu tëdy u betuan se (si të mbijetuarpas divorcesh të vështira), nukdo të martoheshin kurrë më.Por befas, kur Felipe mori njëurdhër të papritur – nga auto-ritetet e imigracionit – për tëmos shkelur në ShBA, çifti upërball me një ultimatum tëpadiskutueshëm: ose të mar-toheshin, ose Felipe nuk do tëlejohej më kurrë të futej nëAmerikë. Në dhjetë muajt eardhshëm, ndërsa Elizabethdhe Felipe udhëtojnë nëpërAzinë Juglindore, në pritje tëmarrjes së lejes për t’u kthyernë shtëpi dhe për t’u martuar,autorja bën kërkime të hollësi-shme në fushën e historisë, kë-shillimit dhe perspektivave nëlidhje me betimin romantik.Pajisur me një veçanti të rrallënë të shkruar, inteligjencë dhepasion, “Një skeptike bën paqeme martesën” është një medi-tim joshës për përshtatshmë-rinë, besnikërinë dhe familjen– dhe, së fundmi, një celebrimi shkëlqyer i dashurisë.

Dy botime te reja të veprës së Edith DurhamNë gjuhën angleze janë pu-blikuar dy botime të reja të ve-prës së Edith Durham metemë Shqipërinë dhe shqip-tarët, nën editimin e Robert El-sie. I pari është ‘Twenty Yearsof Balkan Tangle’ (Njëzet vjetngatërresa ballkanike) ngaEdith Durham – një ribotim iveprës së autores së madheangleze nga viti 1920, që Elsiee ka përfshirë në kolanën e retë botimeve “Albanian Stu-dies”. Po në këtë kolanë ështëpërfshirë edhe ‘High Albania’(Shqipëria e Epërme) eDurham – një ribotim i veprëssë autores së madhe angleze,të cilin Elsie e cilëson si librimë i mirë për Shqipërinë!I dyti është “Albanian Studies”:‘The Burden of the Balkans’(Barra e Ballkanit) nga EdithDurham – një ribotim i veprëssë autores së madhe anglezenga viti 1905 – Libri është përudhëtimin e Durhamit në Ma-qedoni për të ndihmuar vikti-mat e kryengritjes, dhe përudhëtimin e saj në Shqipërinëe Jugut në vitin 1904.

“Fëmijët ehansenti” ,Ognjen Spahiç “Fëmijët e hansenti” i OgnjenSpahiç – fitues i Çmimit Euro-pian të Letërsisë, 2104 – për-mes metaforës brilante komu-nizëm-lebër, sjell me elegancë,por pa mëshirë, pamjet e njëbote që lexuesi i ka ndeshurme përmbysjen e regjimevetotalitariste, frikën për tathënë deri në fund të vërtetën,trishtimin, humorin dhe hor-rorin në kohë krizash. Ështëfundi i viteve 1980. Europaështë gati të ndryshojëpërgjithmonë. Në një cep tëRumanisë, dy burra presin qëedhe realiteti dhe fati i lebro-zit që u ka rënë për pjesë tëndryshojë. Ky libër unik dhetronditës ofron pamjet e njëbote që lexuesi nuk i ka nde-shur më parë. Frikë për tëthënë të vërtetën, mprehtësi,trishtim, surrealizëm, miqësidhe horror. Ky roman i jashtë-zakonshëm i Ognjen Spahi? narrëmben drejt udhëtimit për-mes vendeve ku revolucioni pondodh, duke ndryshuar edhemënyrën tonë të të vështruaritmbi këtë kapitull të historisë.Përkthyen nga origjinali JankaTrifonova Selimi dhe MilenaSelimi. Ognjen Spahi? (Podgo-ricë, 1977) është nga roman-cierët e mirënjohur nga Mali iZi. Përveç gjuhëve të rajonit,ky roman është botuar edhenë anglisht, frëngjisht, italisht,sllovenisht, rumanisht, nëgjuhën hungareze dhe në atëmaqedonase.

E vërteta ime

16 RAJONKoha, e martë, 12 mars 2019

Qëndrimi i Shteteve të Ba-shkuara të Amerikës dhe Bashki-mit Evropian që “nuk duhet të ketëvija të kuqe” lidhur me çështjet qëmund të parashtrohen në fazën efundit të dialogut ndërmjet Ko-sovës dhe Serbisë, për arritjen e njëmarrëveshje gjithëpërfshirëse qëdo ta zgjidhte kontestin ndërmjetdy vendeve, ka rihapur debatetlidhur me qasjen që duhet ta ketëKosova ndaj dialogut. Njohësit ezhvillimeve politike në vend, thonëse etapa finale e dialogut ndërmjetKosovës dhe Serbisë, do të jetë de-likate dhe komplekse, ndërkaq qëçështjen e “vijave të kuqe” në dia-log, e shohin nga kënde të ndrysh-me.

Analisti i çështjeve politike, Ar-tan Muhaxhiri, thotë për RadionEvropa e Lirë që për shkak të kom-pleksitetit që do ta ketë finalja eprocesit të dialogut Kosovë-Serbi,faktorët ndërkombëtarë vendim-marrës, nuk kanë predispozita qëtë flasin për ‘vija të kuqe’, për shkakse ato do të pamundësonin dialo-gun dhe krijimin e një hapësire përarritjen e marrëveshjes përfun-dimtare. Në këtë kontekst, sipastij, duhet parë edhe qëndrimin eSHBA-së për të mos pasur vija tëkuqe në negociata. “Nëse palët fil-lojnë të vendosin vija të kuqe,qoftë Kosova, Serbia apo përfaqë-suesit e fuqishëm të bashkësisëndërkombëtare, atëherë kjo do tazvogëlonte hapësirën për një epi-log, sepse do të ishte e pritshmeqë pozicionet të janë krejtësisht tëkundërta. Pra, vijat e kuqe të Ko-sovës dhe vijat e kuqe të Serbisënuk do të mund të puqeshin kurrë.Prandaj edhe çdo tentim përgjetjen e një zgjidhjeje do të ishteutopi”, thekson Muhaxhiri. Ai ka

shtuar se në rast se palët pranojnëtë mos ketë vija të kuqe në nego-ciata, kjo do ta mundësonte deba-tin, i cili, megjithatë, nuk nënkup-ton që zgjidhja e fundit do të jetëshumë e dëmshme për njërën prejpalëve, por do të hapte rrugën përgjetjen e modelit që mund të jetëi pranueshëm për të gjitha palëtqë janë pjesë e dialogut.

Por, ndryshe mendon TaulantKryeziu nga Instituti i Kosovës përPolitika Evropiane (EPIK). Dukefolur për Radion Evropa e Lirë, aishpreh mendimin që shqetësiminë Kosovë ekziston kryesisht përterritorin e saj, duke theksuar sepërfaqësuesit institucional,megjithatë çështjen e kufirit tëvendit, duhet ta kenë “vijë të kuqe’në negociata me Serbinë. “Largimiapo mosekzistimi i disa parimevenegociuese është i rrezikshëm.Për përfundimin e këtyre nego-ciatave. Ne, deri më tash, vetëmnjë qëndrim zyrtar e kemi pasurnga John Bolton, këshilltar për si-guri kombëtare i presidentit (të

SHBA-së, Donald) Trump. Është ivetmi i cili ka thënë që ‘nëse palëtpajtohen, për neve është pranue-shme çdo zgjidhje’ dhe ka lënë tëkuptohet që edhe ajo për të cilënflitet, ‘korrigjimi i kufirit’, do tëishte i akceptuar nëse palët paj-tohen. Por që, pak a shumë,marrëveshja e tillë nuk shkon nëpërputhje me interesat e qyte-tarëve të Republikës së Kosovës”,vlerëson Kryeziu. AnalistiMuhaxhiri, shpreh mendimin qëvënia e ‘vijave të kuqe’ në nego-ciata, varet nga fuqia politike efaktorëve të përfshirë në proces.“Nëse faktorët ndërkombëtar,nëse vendimmarrësit vendosin qënjëri ndër skenarët të jetë edhe‘korrigjimi i kufirit’, atëherë ai, meshumë gjasë edhe do të jetë. Pra,Kosova nuk ka shumë fuqi që tëimponoj skenar edhe zgjidhje. AsSerbia nuk e ka këtë fuqi. Por, Ko-sova mund të bëj atë që të përfi-tojë maksimalisht nga çdo skenarqë mund të vendoset në tavolinëprej fuqive të mëdha, të cilat e

kanë ndikimin dominues në Bal-lkan dhe në përgjithësi në rajo-nin e Evropës Juglindore”, theksoiMuhaxhiri.

Mundësinë e mosekzistimit të“vijave të kuqe” në negociata meSerbinë, me herët e kishte thek-suar edhe presidenti i Kosovës, Ha-shim Thaçi. Më 28 qershor të vitit2018, ai pati thënë se “nuk do tëketë vija të kuqe sikurse që kishtenga Grupi i Kontaktit në rastin ebisedimeve të Vjenës”. Në anëntjetër, kryeministri i Kosovës, Ra-mush Haradinaj, Ekipi negociuesnë dialog me Serbinë dhe partitëopozitare janë shprehur kundërçdo negocimi që cenon sovranite-tin dhe integritetin territorial tëKosovës, në kufijtë ekzistues.

Ditë më parë, ambasadori iSHBA-së në Serbi, Kyle Scott, u kathënë mediave serbe që vendi i tij“nuk i tërheq ‘vijat e kuqe’, nuk për-cakton se çfarë do të ndodhë, pornë qoftë se ajo për të cilën do tëpajtoheshin palët e stabilizon rajo-nin, atëherë me siguri që do ta ketëmbështetjen amerikane”. Amba-sadori Scott ka theksuar se presinqë palët të arrijnë vet marrëveshjenën ombrellën e Bashkimit Evro-pian. Zyrtarët e SHBA-së kanëtheksuar se presin që Kosova dheSerbia të arrijnë marrëveshjengjithëpërfshirëse brenda vitit 2019,e cila, siç kanë thënë, do të përfun-dojë me njohje reciproke. Siç kanëtheksuar, SHBA-ja nuk është ini-ciatore e asnjë ideje për ndryshimtë kufijve. Megjithatë, sipas tyre,jo çdo marrëveshje do të ketë mbë-shtetjen e SHBA-së, duke rikujtuarse sidomos shkëmbimi i territore-ve si opsion, bart edhe pasoja poli-tike, ekonomike, por edhe ato tësigurisë. (REL)

Profesioni më fitimprurës nëKosovë vlerësohet të jetë politika.Sipas përfaqësuesve të organiza-tave joqeveritare, disa zyrtarë tëpartive politike apo zyrtarë në in-stitucione të larta, qofshin ato qen-drore apo lokale, janë tashmë mi-lionerë me pasuritë e tyre, kurse tëtjerë hyjnë në kategorinë e njerëz-ve të pasur. Edhe pse pagat e zyr-

tarëve të lartë shtetëror në formu-larët e deklarimit të pasurisë nëAgjencinë Kundër Korrupsionit sil-len mbi 13 mijë euro në vit, pasuriae patundshme e deklaruar paraqi-tet prej qindra mija eurosh apoedhe pasuri milionëshe.

Mospërputhshmëria në mespagës që marrin dhe pasurisë sëdeklaruar, sipas shoqërisë civile,krijon hapësirë për dyshime përpasuri të paligjshme. Arton

Demhasaj, drejtor i organizatës jo-qeveritare “Çohu”, thotë për RadionEvropa e Lirë se dyshon që pasuriae shumë politikanëve apo zyrtarë-ve shtetëror është e ndërlidhur mebiznesmenë të cilët përfitojnë ngatenderët e institucioneve publike.“Krijohet dyshimi se një pjesë ngata mund të kenë pasuri të dy-shimtë ose pasuri të paligjshme,që mund të kenë lidhje përmesproceseve të ndryshme tenderue-

se ose përfitime të ndryshme ngabizneset që kanë lidhje direkt mepartitë politike, për shkak tëmarrjes së numrit të madh të ten-derëve nga institucionet. Përndry-she nuk ka kuptim nëse e sheh di-skrepancën në mes të hyrave tëtyre dhe pasurisë së paraqitur”, thaDemhasaj. Edhe Hasan Preteni,drejtor i Qendrës për Etikë, Tran-sparencë dhe Integritet në një bi-sedë për Radion Evropa e Lirë, equan paradoks këtë situatë. Ai dy-shon se pasuria e disa zyrtarëvepublik është fituar nga keqpërdo-rimi i pozitës zyrtare. “Shikoni stiline jetës së tyre, shikoni pasuritë epatundshme, shikoni si jetojnëdhe ku shkollohen fëmijët e tyredhe do vërehet menjëherë semund të kenë pagë të madhe, porpër një periudhë 10-15 vjeçare nukmund të krijohet kjo pasuri”.

Në bazë të statistikave zyrtare,

në Kosovë shkalla e papunësisëështë rreth 30 për qind, derisarreth 17.6 për qind të popullatës je-ton në varfëri të plotë. Paga mesa-tare për punonjësit në institucio-net publike sipas të dhënavezyrtare, ka arritur në rreth 500euro, kurse një rritje për punëtorete sektorit publik e kanë siguruaredhe me Ligjin e pagave që ështëmiratuar në fillim të muajit shkurtnë Kuvendin e Kosovës. Ndërkaq,paga në sektorin privat vazhdon tëjetë 384 euro në muaj. Paga mini-male në Kosovë është 130 euro përtë punësuarit e moshës nën 35 vjeç,dhe 170 euro për të punësuarit emoshës mbi 35 vjeç. Kurse shportamujore e një qytetari në Kosovëllogaritet të jetë 115 euro, konsumipër ekonomitë familjare mbi 7500euro në vit, shumë kjo që nuk sigu-ron një standard të mirë jetësorpër qytetarët.

Politika si “rrugë e shkurtër” për t’u bërë milionerNë bazë tëstatistikave zyrtare,në Kosovë shkalla epapunësisë ështërreth 30 për qind,derisa rreth 17.6 përqind të popullatësjeton në varfëri tëplotë

Dilemat për dialogun pa “vija të kuqe”Zyrtarët e SHBA-së kanëtheksuar se presin qëKosova dhe Serbia tëarrijnë marrëveshjengjithëpërfshirëse brendavitit 2019, e cila, siç kanëthënë, do të përfundojëme njohje reciproke. Siçkanë theksuar, SHBA-januk është iniciatore easnjë ideje për ndryshimtë kufijve. Megjithatë,sipas tyre, jo çdomarrëveshje do të ketëmbështetjen e SHBA-së,duke rikujtuar sesidomos shkëmbimi iterritoreve si opsion, bartedhe pasoja politike,ekonomike, por edhe atotë sigurisë

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

17GLOBIKoha, e martë, 12 mars 2019

Përleshje në rrugë, 200 të pla-gosur, një muze i plaçkitur: Nëvalën e protestës masive kundërpresidentit Abdelaziz Bouteflikashpërtheu dhuna. Nga një spitalnë kryeqytetin Algjer u njoftua, sejanë shtruar mbi 100 civilë. Disakíshin asfiksuar prej gazit lotsjel-lës, të tjerë ishin plagosur prejgurëve dhe të shtënave me plum-ba gome. Autoritetet algjeriane tërendit njoftuan për më shumë se100 policë të plagosur. Të premten(08.03) në shumë qytete të Algjeri-së njerëzit protestuan në mënyrëmasive paqësisht. Kjo ishte de-monstrata e më e madhe qëkursekanë nisur protestat para mëshumë se tri javësh. Sipas të dhë-nave pjesëmarrja ka qenë ngadhjetëra mijëra deri në qindramijëra vetë. Në qendër të kryeqyte-tit Algjer rrugët dhe sheshet ishinmbushur me protestues, ndonëse

autoritetet përmes shumë mëny-rash u përpoqën t'i ndalojnë de-monstruesit.

Në fund të demonstrataveshpërtheu dhuna dhe përleshjetme policinë. Gjatë trazirave uplaçkit muzeu për artin e vjetërdhe atë islamik në Algjer prej ngau vodhën "objekte dhe iu vu flakazyrave" vuri në dukje Ministria eKulturës. Për këtë janë përgjegjës"kriminelët", të cilët kanë vepruarduke u mbrojtur prej demonstra-tave masive, thuhet në komu-

nikatë. Imazhet tregojnë mjedisetë djegura dhe vitrina të shkatër-ruara. 195 vetë anë arrestuar. Mi-nistria e cilësoi këtë "një krim ndajtrashëgimisë historike". Një ditëmë parë në universitetet algjeria-ne u shpallën pushime semestralepër gati katër javë. Me këtë Mini-stria Arsimit synon të kufizojë de-monstratat e mëtejshme, sepse nëto marrin pjesë kryesisht stu-dentët.

Në mbarë vendin vazhdimishtprotestohet që nga fundi i shkurtit

kundër presidentit 82 vjeçar Bou-teflika. Kreu i shtetit është prej 20vjetësh në post dhe do të rikandi-dojë për zgjedhjet presidencialemë 18 prill. Kjo do të ishte periudhae pestë legjislative e tij. Kundërsh-tarët kanë dyshim, se ai nuk ështënë gjendje ta drejtojë këtë post.Pas një hemorragjie cerebraleBouteflika lëviz me karrocën e in-validit dhe ka probleme në artiku-lim. Presidenti i moshuar ndodhetqë prej dy javësh për trajtimmjekësor në Gjenevë. Është e pa-

qartë se kur do të kthehet ai nëAlgjeri. Qëkurse kanë nisur prote-stat ai shprehet përmes deklara-tave që i lexojnë të tjerët për të.Imazhet aktuale të kujtojnë ske-nat e pranverës arabe para tetëvjetësh, kur protestat masive sol-lën përmbysje në vendet fqinjë.Asokohe në Algjeri gjendja ishte eqetë. Bouteflika për një kohë tëgjatë është konsideruar si faktorstabiliteti, i cili e ribashkoi vendinpas luftës së përgjakshme civile nëvitet 1990.

Sekretari britanik Sajid Javid po përballet me kritikapas vdekjes së foshnjës së Shamima Begum në njëkamp në Siri. Begum kishte ikur nga Londra për t’iubashkuar Shtetit Islamik në moshën 15 vjeçare. MinistriJavid ka anuluar nënshtetësinë e saj britanike kur ajo kakërkuar të rikthehet në Britani.

Familjarët thanë se Britania ka dështuar ta mbrojëfoshnjën ndërsa Partia Laburiste tha se vdekja e fo-shnjës është rezultat i vendimit johuman të sekretarit.Një zëdhënës i Qeverisë britanike tha se vdekja e çdo fë-mije është tragjike dhe shtoi se Qeveria në vazhdimë-si ka këshilluar kundër udhëtimit në Siri dhe do të vazh-dojë të mundohet të parandalojë udhëtimin drejtSirisë. Begum, që kishte ikur në Siri në vitin 2015 me dyshoqet e saj, ishte gjetur nga një gazetare e Times nënjë kamp të refugjatëve në shkurt.

Ajo kishte deklaruar se ka jetuar me burrin e saj ho-landez, pjesëtar i IS-it, dhe ka humbur dy fëmijë përshkak të kushteve të rënda. Pas lindjes së foshnjës sëtretë, Jarrah, ajo kishte thënë për BBC se dëshiron tëkthehet dhe ta rrisë e qetë foshnjën në Britani. Foshnja

të enjten ndërroi jetë nga pneumonia, sipas një certi-fikate mjekësore. Ai kishte vetëm tre javë jetë. Edhebashkëshorti i saj, kishte kërkuar që të kthehet në Ho-landë bashkë me gruan dhe djalin, menjëherë paslindjes së tij.

Industria e automobilizmit nëGjermani do të investojë gati 60 mi-liardë euro në tre vjetët e ardhshëmnë automobilat elektrikë dhe vo-zitjen autonome, ka njoftuar Asocia-cioni Gjerman i Industrisë së Auto-mobilizmit (VDA). Rritja e numrit tëautomobilave elektrikë nëpër rrugëpo konsiderohet qenësore për të ar-

ritur synimet e Bashkimit Evropianpër të ulur nivelin e emetimit të gaz-rave dhe kërkon zgjerimin e infra-strukturës rimbushëse, ka bërë të di-tur presidenti i VDA-së, BernhardMattes. “Rritja e lëvizjes elektrike povjen në Evropë”, ka thënë Mattes, qëështë edhe ishshef i “Fordit” në Gjer-mani. “Pa të, caqet e BEsë për eme-

tim të gazrave s’mund të arrihen derimë 2030”, ka thënë ai. Autoprodhue-sit gjermanë do të investojnë mëshumë se 40 miliardë euro në lë-vizjen elektrike gjatë tre vjetëve tëardhshëm, si dhe 18 miliardë euro tëtjera do të investohen në digjitalizi-min dhe lidhjen e ngasjes autono-me, ka shpjeguar Mattes.

Trampi kërkonrritje tëbuxhetit përsiguri tëkufijvePresidenti amerikan DonaldTramp do të propozojëbuxhet, i cili parashikonharxhime të zvogëluara përpesë për qind dhe rritje tëharxhimeve për mbrojtje,mbrojtje shëndetësore të ve-teranëve dhe siguri të kufijve.Pritet që Tramp ta publikojëprojekt-buxhetin në ora 11:30sipas kohës lokale dhe kjo dotë jetë sinjal për fillim tëluftës për financat me Kon-gresin, i cili i kontrollonharxhimet federale. Pritet qëprojekt-buxheti mos të pra-nohet në Kongres, ku PartiaDemokratike ka kontroll ndajDhomës përfaqësuese.Buxheti duhet të fitojë votanga 60 kongresmenë që tëkalojë në Senat, ku ka 100anëtarë dhe ku Partia Repu-blikane kontrollon 63 vende.Nga Partia Demokratikeveçmë dërguan kritika përkërkesën prej 8,6 miliardëdollarë për ndërtimin e muritnë kufirin jugor me Meksikën.

Nju Jorkushkon drejtfalimentimitNju Jork po i afrohet rrezikut tëshkatërrimit financiar. Dhe përherë të parë në 40 vjet, spektri ifalimentimit kthehet të qën-drojë pezull mbi “Big Apple”.Është ky alarmi i lëshuar ngaekspertët, sipas të cilave melargimin e kompanive dhe in-dividëve për taksa shumë tëlarta dhe në të njëjtën kohëkërcimin e shpenzimeve pu-blike, situata e llogarive popërkeqësohet me shpejtësi.Borxhi i qytetit, raporton “NewYork Post”, rëndon 81.100 dol-larë për çdo familje dhe shtonkëtë rritje të mprehtë të shpen-zimeve, me kryetarin e bashki-së Bill de Blasio, duke propo-zuar një rritje prej 3 miliardëdollarësh në ligjin e ri tëbuxhetit. “Nju Jorku është ta-shmë në një situatë të vështirëfinanciare dhe një ngadalësimapo recesion i mundshëm”,mund të përkeqësojë gjërat,thotë Milton Ezrati, krye-eko-nomist në “Vested”. “Nju Jorkumund të përfundojë absoluti-sht në falimentim,” theksonPeter Earle, një ekonomist nëInstitutin Amerikan për Kërki-me Ekonomike.

Gjermanët investojnë 60 miliardë euro në automobilat elektrikë///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Vdes foshnja e gruas që kishte kërkuarkthimin në Britani nga Siria

Protestat brutale në AlgjeriIshin protestat më tëashpra deri tanikundër presidentit nëmoshë të thyerBouteflika: Dhjetëramijëra protestuanpaqësisht vetëm nëAlgjer, edhe pseautoritet donin t'indalonin. Por më pasatmosfera upërshkallëzua

18 SPECIALEKoha, e martë, 12 mars 2019

Prej se presidenti i Tanzanisë,John Pombe Magufuli, i njohur menofkën “Buldozeri”, ka ardhur nëpushtet para tre vjetësh, qeverisësë tij i ka dalë nami i zi përnxjerrjen e urdhëresave të çudit-shme. Vetëm pak ditë pasi moripushtetin në fund të vitit 2015,anuloi festën simbolike të ditës sëpavarësisë dhe urdhëroi që tëgjitha fondet e parapara për të, tëshkonin për një rrugë të njohur e tëlënë në gjysmë që shpie drejt qyte-tit kryesor, Dar es-Salaam. Kjo pa-soi me një numër largimesh të zyr-tarëve të lartë qeveritarë në kuadërtë asaj që është quajtur kryqëzatëkundër korrupsionit. Dhe afrikanë-ve i pëlqyen vendimet e tij - së pakukështu duket bazuar në reagimenë rrjetet sociale. Kështu u krijuanjë hashtag me shprehjen “Çfarëdo të bënte Magufuli?”, duke i nxi-tur edhe presidentët e tjerë që tëmerrnin veprime të ngjashme osetë vepronin sikur se lideri i Tanza-nisë. Në prag të vitit 2019, anketi-met treguan se opinioni publikështë i ndarë për të dhe regjimin etij. Dhe në vazhdim ju paraqesimpesë prej ndalesave të tija kritikeqë formësuan imazhin e tij dhe tëqeverisë së tij në planin lokal dhendërkombëtar.

UDHËTIMI JASHTË VENDITNë javën e parë në zyrën presi-

denciale në nëntorin e vitit 2015,Magufuli ndaloi të gjitha udhëti-met jashtë vendit për nëpunësitqeveritarë. Në raste emergjenca-sh, aprovimi do të duhej të jepejprej vetë “Buldozerit” ose prej drej-torit të shërbimit civil. Vendimi ish-te mirëpritur prej opinionit publik,meqë shumëkush konsideronte sepo keqpërdoreshin fondet publikepër udhëtime jashtë vendit, disaprej të cilave nuk i sillnin kurrfarë

dobish vendit, pos qejfit për zyr-tarët lokalë. Madje ishte raportuarmë parë se zyrtarët publikë flutu-ronin me bileta të klasit ekonomik.Sot e kësaj dite, udhëtimet jashtëvendit vazhdojnë të jenë të nda-luara për shumicën e zyrtarëve,dhe megjithëse presidenti më nukmerret me lejen, zyrtarët endeduhet të kërkojnë leje prej autori-teteve të afërta me zyrën e tij mo-nitoruese, transmeton “Koha Dito-re”. Në një raport të bankësqendrore në fillim të vitit 2017 më-sohej se Qeveria kishte kursyer 430milionë dollarë, duke kufizuarudhëtimet jashtë vendit ndërmjetnëntorit 2015 dhe nëntorit të vitit2016. Vetë presidenti nuk ka udhë-tuar jashtë Afrikës Jugore prej se kamarrë timonin e presidencës. Ai kaudhëtuar vetëm në fqinjësi, nëUgandë, Keni dhe Ruandë.

Udhëtimi i tij më i gjatë deritani ka qenë deri në Etiopi për tëmarrë pjesë në një takim të Unio-nit Afrikan në janarin e vitit 2017.Ai vazhdon të ngulmojë se do tëshmangë udhëtimet jashtë venditpër të kursyer para.

TRANSMETIMI I DEBATEVEPARLAMENTARE

Gjatë dhjetë vjetëve paraardhjes së “Buldozerit” në pushtet,administrata e pararendësit JakayaKikwete, ishte dridhur prej ekspozi-mit të aferave korruptuese të eme-tuara drejtpërdrejt në televizion.Debatet parlamentare për “skanda-lin Richmond” - kur një kontratë iishte dhënë një firme elektrikeamerikane dhe kishte rezultuar medorëheqjen e kryeministrit EdwardLowassa më 2008 - ishin emetuardrejtpërdrejt. Ngjashëm kishtendodhur edhe me “skandalinEscrow” më 2014, që kishte detyruar

dy ministra dhe kryeprokurorin,njerëz të biznesit, politikanë dhegjykatës të ekspozoheshin si pjesë eaferës. Këto afera bënë që debatetparlamentare të shikoheshin më sëshumti prej qytetarëve të Tanzani-së. Por në fillim të vitit 2016, Qeveriae “Buldozerit” kufizoi emetimin përtelevizionin publik TBC dhe mëvonë ua ndaloi edhe televizioneveprivate. Emetuesit tani mund tëemetojnë vetëm kohën e interpe-lancave. Nuk lejohet emetimi i de-bateve të pastajme.

Opozita dhe organizatat e sho-qërisë civile kundërshtuan vendi-min, duke besuar se ishte bërë qël-limshëm për ta distancuarParlamentin nga publiku. NapeNnauye, ministër informacioniatëherë, e kishte mbrojtur vendi-min, duke vlerësuar se kostojamujore prej 1.8 milionë dollarëshpër emetimin e debateve ishteshumë e lartë për TBC-në. Ai kish-te thënë gjithashtu se shtetet eCommonwealthit kishin bërëngjashëm për të kursyer para.

NXËNËSET SHTATZËNAPër të qenë të drejtë, kjo nuk

ishte ndalesë e nisur prej “Buldoze-rit” - megjithëse ai kishte bllokuarpërpjekjen për të hequr ndalesën eshkollimit për nxënëset shtatzëna.Është normë të përzihen ngashkolla vajza shtatzëna në Tanza-ni në katër dekadat e fundit. Përvite me radhë te aktivistët e të drej-tave të njeriut - dhe disa politikanëbrenda partisë në pushtet CCMdhe opozitës - kanë kërkuar ndry-shim, duke bërë thirrje që vajzattë mundë të kthehen në shkollëpas lindjes.

Një moment kyç për aktivistët efushatës erdhi më 2015 kur manife-sti i CCM-së premtonte se nënat ti-

nejxherë do të lejoheshin në shkollë.Çështja ishte ngritur pastaj edhe nëParlament në majin e vitit 2017 meopozitën dhe Komisionin e çështje-ve shoqërore dhe zhvillimit të komu-nitetit, që i rekomandonin Qeverisëse ishte e udhës që të ndryshohej kjopolitikë. Sidoqoftë, pasoi një debat inxehtë dhe ndau Parlamentin në dykampe. Në mesin e atyre që i kishinrezistuar ndryshimit ishte edhezonja e parë dhe deputetja SalmaKikwete. Një muaj më vonë në njëngjarje për përurimin e një rruge tëre, ku po merrte pjesë edhe zonja eparë, president “Buldozeri” deklaroise nxënëset shtatzëna nuk do tëlejoheshin në shkolla. Vendimi ështëkritikuar me të madhe dhe BankaBotërore vjet tërhoqi një hua arsimiprej 300 milionë dollarësh, duke ikërkuar si kusht ndryshimin e kësajpolitike. Është interesante se arkipe-lagu gjysmautonom i vendit, Zanzi-bari, lejon vajzat shtatzëna tëndjekin mësimet.

TUBIMET POLITIKEMe të marrë drejtimin e ven-

dit, Magufuli bëri të qartë se nukdëshiron të shohë politikanët evendit duke i rënë trup e tërthorvendit në kërkim të mbështetjesmasive publike nëpër tubime. Aivlerësoi se qytetarët duhet të lihenrehat që ta “rindërtojnë vendin”,dhe se liderët politikë duhet të pre-sin deri në zgjedhjet e ardhshmemë 2020 për të mbajtur tubime.Sidoqoftë, ndalesa ka prekur par-titë politike opozitare që i shfrytë-zonin tubimet publike për të mobi-lizuar përkrahje. Partia kryesoreChadema njoftoi se do të sfidontevendimin, duke ftuar qytetarët tëdilnin në protesta më 2016, porshumë shpejt u tërhoq. Prejatëherë, policia i ka përndjekur

disa politikanë opozitarë, të cilëtakuzohen se sfiduan urdhrin - shu-mica prej të cilëve po përballentani me drejtësinë.

Kritikët e kanë akuzuar Magu-fulin edhe për shtypjen e lirisë sëshprehjes, duke iu kërkuar të gjithëblogerëve që të regjistrohen dhetë paguajnë tarifa si licencë për pu-blikim të shkrimeve. Janë shtrën-guar edhe ligjet për mediat, dheshumë gazeta dhe radiostacionejanë mbyllur për shkak të “nxitjes”.“Buldozeri” ka paralajmëruar sh-pesh për lajme të rreme në prag tëfushatës kritike ndaj Qeverisë,duke thënë se ka kufizime të lirisësë shprehjes. “Do të doja t’u thoshapronarëve të mediave - kujdes, ha-pni sytë. Nëse mendoni se gëzoniatë liri të shprehjes, nuk shkon derinë atë pikë”, deklaronte presidentimë 2017, duke ua kujtuar gazetarë-ve ligjet e reja dhe kodin e ri të sjel-ljes që monitorohet nga Ministriae Informacionit.

EKSPORTIMI I ARIT DHE BAKRIT

Në gusht 2016, Magufuli shpal-li ndalesën për eksportimin e kon-centrateve minerare metalike. Mi-natorët në Tanzani po dërgoninsubstanca metalike në Azi dheEvropë për shkrirje, por përmbajtjadhe cilësia gjithnjë kanë qenëtemë diskutimi i nxehtë. Minatorëtvlerësonin se kishte vlerë të ulëttregtare. Në mars 2017, kompaniamë e madhe e minierave të arit,“Acacia Ltd”, me seli në Londër, ish-te akuzuar se kishte shkelur ndale-sën. “Buldozeri” urdhëroi që të kon-fiskoheshin të gjithë 250kontejnerët e saj në portin Dar es-Salaam. Ai pastaj formoi dy ekipeqë hetuan rastin. I pari hetoi përm-bajtjen e kontejnerëve, i dytivlerën. Dhe dy ekipet shkaktuantërmet politik, kur vlerësuan se fir-ma britanike kishte deklaruar vlerëmë të ulët se realja e xeheve, dukeiu shmangur taksave.

Pas këtyre të dhënave, “Buldo-zeri” e ndëshkoi kompaninë me njëgjobë prej 190 milionë dollarëshpër shtatëmbëdhjetë vjetët e ope-rimit në vend. “Acacia” mohoishkeljet, përderisa partneri kana-dez, “Barrick Gold” shprehu gati-shmëri për bisedime. Në tetor2017, “Barrick” i ofroi Qeverisë njëshumë prej 300 milionë dollarëshpër ta zgjidhur kontestin dhe se nëtë ardhmen do të ndante barabartë gjitha “përfitimet ekonomike”nga operacionet e “Acacia” në Tan-zani me Qeverinë në të ardhmen.Por marrëveshja nuk është arriturende - dhe negociatat ende povazhdojnë.

Shteti i çudirave që po kthehet në diktaturë

Me të marrë drejtimin evendit, Magufuli bëri tëqartë se nuk dëshiron tëshohë politikanët evendit duke i rënë trupe tërthor vendit nëkërkim të mbështetjesmasive publike nëpërtubime. Ai vlerësoi seqytetarët duhet të lihenrehat që ta “rindërtojnëvendin”, dhe se liderëtpolitikë duhet të presinderi në zgjedhjet eardhshme më 2020 përtë mbajtur tubime

19SPORTKoha, e martë, 12 mars 2019

Shkup, 11 mars - Skuadra e Shkupitka fituar ndeshjen e tretë radhazi,ndërsa përballë bardhekaltërvesot në Çair u dorëzua edhe kam-pioni dhe lideri aktual Shkëndija.Autor i golit të fitores ishte kapite-ni Muharem Bajrami, i cili pasndeshjes nuk ka fshehur gëziminpër pikët e fituara dhe për ecurinëpozitive të ekipit. “Kënaqësi emadhe të fitohet përpara kësajtifozërie të zjarrtë, këtë fitore jadedikojmë atyre, sepse gjatë kohëkishte që Shkupi në këtë stadiumnuk e kishte fituar Shkëndijën. Sai përket ndeshjes mendoj se meplotë meritë e kemi fituar, në pje-sën e parë kishim edhe dy rastepër ta mbyllë ndeshjen më herët,por sidoqoftë duhet të jemi të kë-naqur, fitore kjo e tretë radhazi.Vërtet skuadra po kalon një formë

të mirë dhe shpresoj të vazhdojmëti gëzojmë tifozët tanë me loja tëmira”, ka deklaruar Bajrami. Kapi-temi ka folur edhe për ndeshjen eradhës, kur Shkupi do të jetë my-safire e Vardarit. “Do të përgatite-mi si për ndeshjet tjera, ashtusikurse ishim përgatitur për Aka-demija Pandevin, si për Shkën-dijën edhe për Vardarin do të jetënjëjtë. Do të thotë shkojmë nde-

shje pas ndeshje, dhe shpresoj qëedhe në këtë ndeshje të shohimfytyrën e vërtetë të këtyre katërndeshjeve që kemi lënë tash pasvete”, theksoi Muharem Bajrami.Në tabelën e klasifikimit, në ven-din e parë qëndron Shkëndijë me47, para Akademia Pandevit dheVardarit me 39. Në vendin e katërtështë FC Shkupi me 33 pikë, paraRabotniçkit me 31 pikë. Në vendin

e 6 është Renova me 27 pikë, tremë shumë se Sileksi në vendin e 7.Në pozitën e 8-të qëndron Make-donija Gjorçe Petrov me 23 pikë ,para Bellasicës me 19 dhe Po-bedës, në fund të tabelës mevetëm 18 pikë. Ndeshjen e radhësShkupi është mysafire e Vardaritnë Maxhari, duel ky që luhet me 16mars me fillim në orën 14:30 mi-nuta.

Osmani: Ndaj Shkupit na mungoikoncentrimiShkup, 11 mars - Disfata 1:0 nëtransfertën me Shkupin ka lënëtë pakënaqur stafin teknik tëShkëndijës që besojnë se ekipit imungoi koncentrimi në fazën erealizimit të rasteve. TrajneriOsmani potencon se ekipi duhettë reagojë, pasi kampionati dintë sjellë vështirësi të këtilla qënjë skuadër kampione arrin t’i lëprapa vetes. “Fillimisht urojShkupin për fitoren. Pjesa e parëishte e barabartë dhe kishim ra-ste të dyja palët, ndërsa në pje-sën e dytë mendoj se kishim njëiniciativë të lehtë të cilën për fattë keq nuk arritëm ta shfrytë-zojmë”, tha trajneri Qatip Osma-ni, duke vijuar. “Nëse analizojmëkrejt ndeshjet mendoj se takimiu vendos në pjesën e parë kurvendasit shënuan golin. Kishimdisa mundësi apo gjysmërasteqë nuk mundëm t’i shndërrojmënë gol. Mendoj se problem ishtemungesa e koncentrimit paragolit ku duhet të realizohet, pasiedhe gjatë rezultatit 0:0 ne ki-shim mundësi të avansojmë. Si-gurisht se realizimi duket pro-blem, pasi përveç ndeshjes meBellasicën ne nuk shënojmë saduhet”, shtoi Osmani. “Shkëndijamundohet gjithmonë të luajedhe përmes kombinimeve të vijete goli, në këtë fushë ishte e pa-mundur ta bëjmë këtë dhe kjoishte edhe një arsye që ne nukluajtëm në këtë mënyrë”, përfun-doi Qatip Osmani.

Agim Ademi shpreson që në një të ardhme tëafërt, Kosova të jetë në gjendje të organizojë ndonjëngjarje të madhe në sport. Në një intervistë për RTK-në, numri një i Federatës së Futbollit të Kosovës, AgimAdemi, ka thënë se Kosova do të tentojë të aplikojë nënjë të ardhme të afërt në UEFA për të marrë organizi-min e ndonjë evenimenti madhor. Ai synon që këtë tabëjë së bashku me Shqipërinë, Maqedoninë dhe even-tualisht edhe Malin e Zi. “Në një të ardhme plani-fikojmë të aplikojmë në UEFA-n për të marrë orga-nizimin e ndonjë ngjarje të madhe në Kosovë,Shqipëri, Maqedoni dhe eventualisht edhe në Mal tëZi”, u shpreh Ademi. Këto komente i bëri Ademi duke

shpresuar që kryetari i Federatës së Maqedonisë tëzgjidhet shqiptar në zgjedhjet që do të mbahen paspak ditësh.

Xhaka: Jamkrenar qëjam “Topçi”

Xhaka ka reaguar në rrjetetsociale pas fitores së madhe tëArsenalit kundër ManchesterUnitedit. Granit Xhaka kashkëlqyer në fitoren 2-0 të Ar-senalit ndaj Manchester Uni-tedit. 26-vjeçari ka shënuarnjë gol të bukur në minutën e12’ të ndeshje, për të zhbl-lokuar rezultatin, kurse për 2-0, dhe rezultatin përfundim-tar, shënoi Pierre-EmerickAubameyang, në minutën e69’ nga penalltia. Xhaka, qëshënoi golin e katërt në Ligë,rekord personal – ka reaguarnë rrjetet sociale pas para-qitjes fantastike në “Emirates”.“E dua këtë ndeshje, jam kre-nar që jam “Topçi”, shkroi ai.Pas kësaj fitore të madhe, Ar-senali ia ka rrëmbyer vendin ekatërt Manchester Unitedit,duke i zbritur “Djajtë e Kuq” nëzonën e Europa League.

Emri i Christian Panuccit upërfol shumë si një mundësi përtë drejtuar ekipin e Romës në Itali.Trajneri aktual i kombëtares sh-qiptare, shihej si zgjedhja e duhurpër të zëvendësuar Di Francescon,nëse ky i fundit do të dështonte neChampios League. Ashtu ndodhi,Roma dështoi ndaj Portos, ndërsatrajneri u largua. Por vendin e tijnuk e zuri Panucci, ashtu siç upërfol, por një tjetër emër i njohuri futbollit italian, Claudio Ranieri.Sot trajneri i kombëtares shqipta-re të futbollit, Christian Panucci,që ka luajtur periudhën më tërëndësishme të karrierës meRomën, ka folur në një intervistë

për “Corriere Dello Sport”. Ai kapohuar se nuk është kontaktuarkurrë nga ekipi roman. “Roma nukmë ka kontaktuar kurrë. Kamdëgjuar zëra, por jo kontakt ngaklubi. Ranieri e njeh shumë mirë

mjedisin, ai është një romak. Aimund të jetë një mjek i mirë, kapërvojë të madhe”-është shprehurndër të tjera Panucci, duke vijuarmë tej: “Nuk do të jetë e lehtë,Roma ka cilësinë e duhur për të

marr vendin e katërt, por ka nevojëpër punë”, ka thënë Christian Pa-nucci. Ai ka komentuar edhe nde-shjen derbi të Milanos, që luhetjavën e ardhshme mes Milanit dheInterit. Panucci nuk ka folur për fa-voritët, ndërsa ka treguar se Mila-ni është në moment të mirë. Nëfund ai ka komentuar edhe aven-turën në Shqipëri. “Jam shumë ilumtur këtu, deri në nëntor kamnjë kontratë me një federatëshumë serioze, më pas nuk i dihet.Është një punë që më pëlqenshumë, tani jam fokusuar vetëmnë aventuën e Kualifikueseve tëEuropianit, pjesa tjetër nuk më in-terson”-ka thënë Panucci.

Ademi: Do të aplikojmë për eveniment të madh futbollistik

Panucci: Jam i fokusuar te Shqipëria///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Bajrami: Fitorja ishtepër “Shvercerat”

“Kënaqësi e madhe tëfitohet përpara kësajtifozërie të zjarrtë,këtë fitore jadedikojmë atyre,sepse gjatë kohëkishte që Shkupi nëkëtë stadium nuk ekishte fituarShkëndijën”, kadeklaruar Bajrami

20 MARKETINGKoha, e martë, 12 mars 2019

Në bazë të Ligjit për menaxhim me mbeturina (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, nr. 171/08, 124/10, 09/11, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15, 39/16 dhe 63/16), Ligjit për menaxhim me pajisje elektrike dhe elektronike dhe pajisje të vjetra elektrike dhe elektronike (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 06/12, 163/13, 146/15 dhe 39/16) dhe Ligjin për menaxhim me bateri dhe akumulatorë dhe bateri dhe akumulatorë të vjetër (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 140/10, 47/11, 148/11, 39/12, 163/13, 146/15 dhe 39/16), ndërsa në pajtim me nenin 2, pika 10 e Ligjit për shfrytëzim dhe disponim me mjetet në pronësi të shtetit dhe me mjetet në pronësi komunale (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 78/15, 106/15, 153/15, 190/16 dhe 21/18), dhe Vendimit të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë për dhënie të pëlqimit për realizim të procedurës për zgjedhje të subjektit juridik që kryen veprimtari ose posedon leje për grumbullim dhe/ose transport, përpunim, riciklim dhe shkatërrim të mbeturinave nr. 44-9035/1 të datës 22.10.2018, Shërbimi për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, publikon

S H P A L L J E për zgjedhje të subjektit juridik i cili kryen veprimtari ose posedon leje për grumbullim dhe/ose transport, përpunim, riciklim dhe shkatërrim të mbeturinave

1. Lëndë e shpalljes është shitje (blerje) e materialit mbe-

turinë i cili është i vendosur në Shkup, Ohër, Dojran i Vjetër dhe Kodrën e Diellit, i përmendur në tabelën në vijim edhe atë:

Nr. rendor

Përshkrimi

Njësia matëse

1 Letër mbeturina kg 2 Mbeturina të drurit kg 3 Qelq kg 4 Mbeturina kabllo kg 5 Mbeturina të tekstilit kg

6 Mobile të zyrave dhe llojeve të ndryshme kg

7 Tonerë kg

8 Mbeturina vajra (hidraulike, të motorëve, transmisione) l

9 Akumulatorë kg 10 Auto pjesë kg 11 Goma të makinave dhe goma të tjera kg 12 Plastikë kg 13 Shtëpiza të kompjuterit kg 14 Pjesë dhe shtojca për kompjuterë kg 15 LCD monitorë dhe televizorë kg 16 CRT monitorë dhe televizorë kg

17 Pajisje multimediale (plejerë, përforcues të zërit) kg

18 Audio pajisje (altoparlantë, mikrofona) kg

19 Printerë kg 20 Kalkulatorë kg 21 Fotokopjues kg 22 Makina për llogaritje kg 23 Makina për shkrim kg

24 Aparate të telefonisë fikse kg 25 Aparate të telefonisë celulare kg 26 Karikues kg 27 Mbushës kg 28 Bateri kg 29 Elektromotorë kg 30 Aparate elektrike për amvisëri kg

31 Hekur mbeturinë me trashësi të murit mbi 6mm kg

32 Hekur mbeturinë me trashësi të murit nën 6mm kg

33 Mbeturina bakri kg 34 Mbeturina alumini kg 35 Mbeturina çeliku kg 36 Mbeturina mesingu kg 37 Mbeturina plumbi kg 38 Mbeturina rosfraj kg 39 Mbeturina zinku kg 40 Mbeturina bronze kg 41 Mbeturina qeramike (sanitari) kg

2. Të drejtë për pjesëmarrje kanë të gjitha subjektet

juridike dhe fizike që do të dorëzojnë oferta më së voni deri në ditën dhe orën e hapjes publike dhe të cilët plotësojnë kushtet dhe lejet e nevojshme për trajtim të mbeturinave në pajtim me Ligjin për menaxhim me mbeturinat (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, nr. 171/08, 124/10, 09/11, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15 dhe 156/15), Ligjit për menaxhim me pajisje elektrike dhe elektronike dhe pajisje të vjetra elektrike dhe elektronike (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 6/12,163/13) dhe Ligjin për menaxhim me bateri dhe akumulatorë dhe bateri dhe

akumulatorë të vjetër (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 140/10, 47/11, 148/11, 39/12 dhe 163/13).

3. Ofertuesit e interesuar duhet të parashtrojnë çmime individuale për të gjithë artikujt e tabelës me çmim të kalkuluar për transport të materialit të mbeturinave nga lokacionet e lartpërmendura. Kriter për ofertues më të volitshëm është çmimi më i lartë si mbledhje e çmimeve individuale.

4. Ofertuesit e interesuar ofertën ta parashtrojnë në zarf të mbyllur deri te Shërbimi për punë të përgjithshme dhe të përbashkëta të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut në adresën - Sheshi Presveta Bogorodica nr.3 - Shkup, me shenjën "për blerje të materialit të mbeturinave" pa asnjë shenjë në zarf ose simbole ose shenja të ofertuesit.

5. Afati përfundimtar për dorëzim të ofertave është 15 ditë pas publikimit të shpalljes në shtypin ditor.

6. Hapja publike e ofertave të arritura do të bëhet më 27.03.2019 (e marte) në ora 10:00 në objektin e Shërbimit në Sheshin Presveta Bogorodica nr.3 në Shkup.

Të gjithë pjesëmarrësit në hapjen e ofertave janë të detyruar në vete të mbajnë dokument personal, gjegjësisht autorizim, nëse personi përfaqëson firmë ose merr pjesë për tjetër person.

Nëse dy ose më shumë persona ofrojnë të njëjtin çmim, për ofertues më të volitshëm do të zgjidhet ai i cili i pari e ka dorëzuar ofertën në arkivin e Shërbimit.

7. Ofertuesi më i volitshëm do t`i mbulon shpenzimet rreth marrjes dhe transportit të materialeve të vjetra në kërkesë të Shërbimit me shkrim në afat prej tre ditëve pas marrjes së kërkesës me shkrim. Blerja do të realizohet radhazi një pas një.

8. Me ofertuesin më të volitshëm do të lidhet marrëveshje për blerje, për periudhë dy vjeçare. Lidhja e marrëveshjes mes dy palëve kontraktuese do të realizohet pas përfundimit të procesit për zgjedhje, në afat e përcaktuara sipas dispozitave të Kodit zgjedhor.

Për informata më të hollësishme, ofertuesit e interesuar mund të drejtohen në Shërbimin, në tel. 02/2465 169.

KRYETARI I KOMUNËS

Bul. Hristijan T. Karposh Nr. 5 Tel: 02/2616-860 | faks: 02/2616-867 info@cair.gov.mk | www.cair.gov.mk

Në bazë të nenit 35 paragrafi 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 dhe 8 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik (“Gz. Zyrtare e RM” nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 dhe 64/18) Komuna e Çairit miratoi:

K U M T E S Ë

Njoftohen qytetarët, personat juridik nga hapësira e përfshirë me Propozim – PDU për kuart qyteti

SSI 04 Blloku 03, komuna e Çairit – Shkup, administrata shtetërore, organizata shkencore dhe profesionale, komuna e Çairit – Shkup organizon:

PREZANTIMI PUBLIK DHE ANKETA PUBLIKE

Ndaj Propozim – PDU për kuart qyteti SSI 04 Blloku 03, komuna e Çairit – Shkup, i cili përfshin

hapësirë prej 26,19 ha, me këto kufij: - Në veri kufiri fillon për boshtin e rrugës anësore rr. “Brigada e 2-të Maqedonase”. - Në lindje kufiri fillon për boshtin e rrugës ndihmëse rr. “S5”. - Në perëndim kufiri fillon për boshtin e rrugës ndihmëse rr. “Xhon Kenedi”. - Në jug kufiri fillon për boshtin e rrugës ndihmëse rr. “S1”. Në kufijtë e përfshirjes të PDU planifikohen këto dedikime: A – Banim A2 – Banim në ndërtesë banimi C – Institucione publike C1 – Arsim dhe shkencë C5 - Institucione fetare D – Gjelbërim, sport, rekreacion dhe hapësira memoriale D1 – Gjelbërim parku D2 – Gjelbërim mbrojtës D3 – Sport dhe rekreacion E – Infrastrukturë E1 – Infrastruktura komunale (rrjeti rrugor primar dhe sekondar) E2 – Infrastruktura komunale Propozim – PDU për kuart qyteti SSI 04 Blloku 03, komuna e Çairit – Shkup, do të eksponohet në

hapësirat e Komunës së Çairit, në afat prej dhjetë (10) ditë pune (nga data 15.03.2019 deri më 28.03.2019), secilën ditë pune prej ora 8,30 deri më 16.30.

Prezantimi publik i Propozim – PDU për kuart qyteti SSI 04 Blloku 03, komuna e Çairit – Shkup, do të mbahet me datë 18.03.2019 me fillim në ora 09.30 në hapësirat e Komunës së Çairit – Shkup, zyra nr. 8.

Fletët anketuese për pjesëmarrje në anketën publike gjenden në hapësirat e Komunës së Çairit, zyra nr. 8. Në afatin e përcaktuar personat e interesuar fizik dhe juridik, administrata shtetërore, organizatat shkencore

dhe profesionale munden të dorëzojnë vërejtje dhe propozime ndaj propozim planit, në formë elektronike nëpërmjet sistemit informativ e –urbanizëm ose në formë me shkrim.

përpiloi : T.S.

miratoi : Xh.H. Kryetar i Komunës së Çairit

Visar Ganiu

Republika e Maqedonisë së Veriut MINISTRIA E DREJTËSISË

Në bazë të nenit 35 të Rregullores Gjyqësore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” . 66/13 dhe 114/14), Ministria e Drejtësisë, publikon

SHPALLJE për kontrollimin e njohurive të kandidatëve për përkthyes të përhershëm gjyqësor

1. Kandidati i cili paraqitet dërgon Kërkesë me fletë pagesë për taksë administrative prej 50.00 denarëve, në të cilën shkruan të dhënat personale (emri, emri i babës, mbiemri, adresa e banimit, e-mail adresa, telefonin e të ngjashme) dhe për cilën/at gjuhë dëshiron të emërohet si përkthyes gjyqësor. Në bashkëngjitje të Kërkesës është i obliguar të dërgon edhe:

- Certifikatë mbi shtetësinë - Dëshmi për vendbanimin ose vendqëndrimin në rajonin e gjykatës, për të cilin kërkon të

vendoset për përkthyes (fotokopje të letër njoftimit ose vërtetim për vendqëndrim); - Certifikatë ose diplomë për arsim të lartë të mbaruar (përderisa diploma ose certifikata

është e një institucioni të lartë arsimor i huaj, kandidati duhet të dërgojë edhe vendim për nostrifikim të lëshuar nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës ;

- Vërtetim nga institucion i autorizuar arsimor për njohjen aktive të gjuhës maqedonase (vetëm përderisa arsimi i lartë është kryer jashtë Republikës së Maqedonisë);

- Certifikatë ose vërtetim për njohjen aktive të gjuhës së huaj ose gjuhës së pjesëtarëve të bashkësive që nuk janë shumicë në Republikën e Maqedonisë;

- Fletëpagesa.

2. Çdo kandidat duhet të dorëzojë fletëpagesë në shumë prej 6,000,00 denar, të paguar në xhirollogarinë e Ministrisë së Drejtësisë, numër 070010014063112 me shënim “Për kontrollimin e njohurive për përkthyes gjyqësor”, emri i pranuesit – Ministria e Drejtësisë, banka e pranuesit -Banka Popullore e RM, llogaria e thesarit të Bankës Popullore nr. 100000000063095, shifra e të hyrave 723013, programi 10.

3. Dokumentet e nevojshme duhet të jenë origjinale ose kopje të verifikuara te noteri (përveç letër njoftimit) dhe së bashku me Kërkesën të dërgohen në arkivin e Ministrisë së Drejtësisë, rr. "Dimitrie Çupovski", nr. 9 – Shkup.

4. Kontrollimi i njohurive kryhet me provim me shkrim dhe me gojë, në pajtim me Programin për kontrollimin e njohurive të gjuhës tjetër për vendosjen e përkthyesve të përhershëm gjyqësor.

5. Programin dhe informatat e tjera për zbatimin e procedurës për kontrollimin e njohurive janë të publikuara në ueb faqen e Ministrisë së Drejtësisë – www.pravda.gov.mk.

6. Pjesa me shkrim nga kontrollimi i njohurive do të mbahet më 13.04.2019 (e shtunë), me fillim në ora 09:00, në hapësirat e Gjykatës së Apelit në Shkup.

7. Kandidati i cili do ta kalojë pjesën e provimit me shkrim për njohjen e gjuhës së huaj, i nënshtrohet pjesës me gojë më së voni në afat prej 7 ditëve pas zbatimit të pjesës me shkrim.

8. Shpallja zgjatë 15 ditë nga dita e publikimit.

Ministria e Drejtësisë

21MARKETINGKoha, e martë, 12 mars 2019

Në bazë të nenit 17 të Rregullores për mënyrën e realizimit të ekskursioneve të nxënësve dhe aktiviteteve tjera të lira për nxënësit e shkollave fillore, Komisioni për grumbullimin e ofertave për zgjedhje të ofruesit më të volitshëm për realizimin e ekskursioneve të nxënësve pranë SHF "Krste P.Misirkov" - Orizare komuna e Koçanit, publikon:

SHPALLJE PUBLIKE PËR PARASHTRIM TË OFERTAVE

Në pajtim me Programin vjetor për punë të SHF "Krste

P.Misirkov" - Orizare, komuna Koçani, për vitin shkollor 2018/2019, Komisioni për grumbullim të ofertave për zgjedhje të ofertuesit më të volitshëm për realizim të ekskursioneve të nxënësve dhe aktiviteteve tjera të lira publikon shpallje publike gjegjësisht thirrje për parashtrim të ofertave me shkrim për organizim të:

1. Ekskursion njëditor për nxënësit e klasës së tretë: l.Orizare, komuna Koçani - Shkup - l.Orizare, komuna

Koçani (transport me drekë në Shkup në një nga restorantet e Matkës. Nisje në ora 7 - transport me autobus (me vizitë të Aeroportit "Aeroporti ndërkombëtar" - Shkup, Matkë (Kanjoni i Matkës, Liqeni artificial Matka, Manastiri Uspenie na Prosveta Bogorodica - Matkë), Shtëpia përkujtimore e Nënës Terezë, Kalaja e Shkupit, Çarshia e vjetër dhe kompleksi i muzeut - Makedonska borba.)

Arritje në Orizare në ora 20. Numri i përgjithshëm i nxënësve të klasës së tretë është

21 ndërsa ekskursioni do të realizohet nëse ka pajtueshmëri prej së paku 30% nga ana e prindërve të nxënësve. Numri i mësimdhënësve është 2 (dy).

Realizimi do të jetë gjatë muajit maj 2019. 2. Ekskursion dyditor për nxënësit e klasës së gjashtë: l.Orizare, komuna Koçani - Kriva Pallankë - Shkup -

l.Orizare, komuna Koçani. Nisja në ora 7 - transport me autobus

Dita e parë: vizitë të Krivopalaneçka tvrdina, Përmendorja Kosturnica, Manastiri shën Joakim Osogovski (me drekë të përfshirë) dhe nisje në ora 5 për Shkup me akomodim në hotel me darkë të përfshirë.

Dita e dytë: mëngjes në hotelin në Shkup. Vizitë Matkës (Kanjoni i Matkës, Manastiri Uspenie na presveta Bogorodica dhe manastirit Shën Andrej), vizitë të kompleksit të muzeut Makedonska borba.

Arritje në Orizare në ora 20. Numri i përgjithshëm i nxënësve të klasës së gjashtë është

40 ndërsa ekskursioni do të realizohet nëse ka pajtueshmëri prej së paku 30% nga ana e prindërve të nxënësve. Numri i mësimdhënësve është 2 (dy).

Realizimi do të jetë gjatë muajit maj 2019. 3. Ekskursion treditor për nxënësit e klasës së nëntë l.Orizare, komuna Koçani - Manastir - Resnjë - Ohër -

Vevçani - Prilep - l.Orizare, komuna Koçani - me dy bujtje në Ohër në hotel:

Dita e parë: nisje nga l.Orizare, komuna Koçani në ora 7 me vizitë të: Heraklea, Parku nacional "Pelister", me drekë të

përfshirë në Manastir. Nisje për Resnjë dhe vizitë të manastirit shën Gorgi në Kurbinovë. Nisje për Ohër dhe akomodim në hotel në ora 20:00 me darkë të përfshirë.

Dita e dytë: Mëngjes në hotel. Vizitë të manastirit Shën Sofija, Plaoshnik dhe Samoilova tvrdina. Kthim në hotel në ora 14 me drekë të përfshirë. Pas drekës vizitë të Lihnidos, Qytetit të vjetër, Teatrit antik, Shën Jovan Bogoslov - kaneo dhe manastiri Shën Naum Ohridski. Gala darkë në hotel.

Dita e tretë: Mëngjes në hotel. Nisje për Vevçani dhe vizitë të burimeve të Vevçanit. Nisje për Prilep me drekë të përfshirë dhe vizitë të Markovi kuli, Manastiri uspenie na presveta Bogorodica - Treskavec.

Arritje në l.Orizare, komuna Koçani rreth orës 20. Numri i përgjithshëm i nxënësve të klasës së nëntë është

33 ndërsa ekskursioni do të realizohet nëse ka pajtueshmëri prej së paku 30% nga ana e prindërve të nxënësve. Numri i mësimdhënësve është 2 (dy).

Realizimi do të jetë gjatë muajit maj 2019. 4. Mësim në natyrë për nxënësit e klasës së pestë në

Strugë - katër ditë me tre bujtje (autobus i cili do të jetë në dispozicion për të gjithë 4 ditët përderisa zgjat mësimi).

l.Oritare, komuna Koçani - Strugë - Vevçani - Ohër - Strugë - l.Orizare, komuna Koçani

Dita e parë: nisje nga l.Orizare, komuna Koçani në ora 10 përmes Prilepit, Manastirit, Ohrit dhe arritje në hotelin në Strugë. Darkë.

Dita e dytë: Mëngjes. Nisje për vizitë të burimeve të Vevçanit dhe gjatë kthimit vizitë të muzeut shkencor "Nikola Nezlobinski" dhe shtëpia e vëllezërve Milladinovci dhe kompleksi i manastirit në f.Kalishta. Kthim në hotel. Drekë. Vizitë të qytetit të Strugës me shujtë të përfshirë. Kthim në hotel. Darkë.

Dita e tretë: Mëngjes. Nisje për muzeun në ujë "Shën Naum Ohridski" - Ohër me drekë të përfshirë (lunch pako). Kthim në Ohër me shujtë të përfshirë dhe vizitë të përkujtimoreve kulturore historike në Ohër (kisha shën Sofija, Amfiteatri, Samoilova tvrdina, Plaoshnik, shën Jovan Kaneo, porti dhe Çarshia e vjetër). Kthim në hotel. Darkë.

Dita e katërt: Mëngjes. Realizim të përmbajtjeve të planifikuara në rrethinën e akomodimit. Drekë. Lëshim nga hoteli dhe nisje për l.Orizare përmes Ohrit, Manastirit, Prilepit. Arritje në Koçani në ora 20.

Numri i përgjithshëm i nxënësve të klasës së pestë është 27 ndërsa ekskursioni do të realizohet nëse ka pajtueshmëri prej së paku 50% nga ana e prindërve të nxënësve. Numri i mësimdhënësve është 3 (tre).

Realizimi do të jetë gjatë muajit maj 2019. Ofertat me shkrim (veç e veç për çdo ekskursion gjegjësisht

aktivitet të lirë) duhet të jenë të përpunuara dhe parashtruara sipas kërkesave të theksuara në shpallje, dhe në të njëjtat duhet të theksohet: çmimi individual për nxënës, kushtet për akomodim dhe transport, mënyra e pagesës, udhërrëfyes, numri i mësimdhënësve dhe mjek, mundësi për nxënës të cilët vijnë nga familjet e prekura sociale.

Ofertat me shkrim nuk duhet të përmbajnë zgjedhje alternative, gjegjësisht duhet të jenë të përpunuara konkretisht dhe sipas kërkesave të definuar në përshkrimin e shërbimit e cila është pjesë e thirrjes për parashtrim të ofertës.

Oferta e cila përmban elemente ose shërbime shtesë nuk do të ketë përparësi gjatë vlerësimit të së njëjtës.

Kriter për dhënie të marrëveshjes për realizim të shëtitjes njëditore, ekskursioneve dhe mësimit në natyrë do të jetë çmimi më i ultë i ofruar për nxënës në të cilin hyn edhe sigurimi i nxënësve.

Çmimet në ofertat duhet të jenë fiks, gjegjësisht nuk lejohet korrigjimi i tyre gjatë realizimit të marrëveshjes.

Ofertuesit duhet t`i plotësojnë kriteret minimale në vijim:

- të jetë i regjistruar sipas dispozitave pozitive të Republikës së Maqedonisë për kryerjen e veprimtarisë turistike;

- të ketë realizuar me sukses së paku tre ekskursione të nxënësve dhe aktiviteteve tjera të lira në tre vitet e fundit;

- t`i plotësojë kushtet për transport të grupeve të fëmijëve, në pajtim me Ligjin për siguri në komunikacionin rrugor dhe Rregullores për kërkesat e veçanta teknike të makinës me të cilën transportohen grupe të fëmijëve.

Oferta e ofertuesit i cili nuk i plotëson kushtet minimale do të refuzohet nga ana e Komisionit si e papranueshme.

Ofertat e pakompletuara dhe të vonuara nuk do të jenë lëndë për shqyrtim.

Në ditën e lidhjes së Marrëveshjes ofertuesi i përzgjedhur parashtron garanci bankare në shumën prej 5% nga vlera totale e marrëveshjes.

Shpallja publike zgjat 5 ditë pune nga dita e publikimit. Agjencitë turistike të interesuara ofertat me shkrim t`i

parashtrojnë deri te SHF "Krste P.Misirkov" l.Orizare, komuna Koçani rr."Marshall Tito" nr.20 Orizare, komuna Koçani, me shenjë "për komisionin për grumbullim të ofertave".

Për informata më të hollësishme ofertuesit mund të drejtohen në telefonin 070-716-766.

SHF "Krste P.Misirkov" l.Orizare, komuna Koçani

Në bazë të nenit 176 nga Ligji për arsim të lartë ("Gz. zyrtare e RM" nr.82.18) dhe nenit 26, 27, 28 dhe 29 nga Rregullorja për kushtet e veçanta dhe procedura për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe demonstratorëve të Universitetit "Shën Kirili dhe Metodij" në Shkup (Fleta universitare nr.411/18), të Fakultetit matematiko-natyror në Shkup, publikohet:

K O N K U R S

për zgjedhje në titullin mësimor-shkencor dhe titullar INSTITUTI I FIZIKËS

1. Zgjedhje të një mësimdhënësi në të gjithë titujt mësimor-shkencor të grupit të lëndëve nga sferat mësimore-shkencore: optika dhe fizika.

INSTITUTI I KIMISË 1. Zgjedhje të një mësimdhënësi në të gjithë titujt mësimor-shkencor të grupit të

lëndëve nga sferat mësimore-shkencore: kimia organike dhe biokimia. 2. Zgjedhje të një profesori titullar me korrespodencë për grupin e lëndëve nga sfera mësimore-shkencore: kimia strukturore.

Afati për zgjedhje është pesë vjet.

Kushtet: kandidatët duhet t`i plotësojnë kushtet e përgjithshme dhe të veçanta të parapara me Ligjin për arsim të lartë ("Gz. zyrtare e RM" nr.82/18), Rregullores për kushtet e veçanta dhe procedurën për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe demonstratorëve të Universitetit "Shën Kirili dhe Metodij" në Shkup (Fleta universitare nr.411/18), dhe aktet tjera të Universitetit dhe Fakultetit.

Konkursi është i hapur 8 ditë nga dita e publikimit. Shuma e rrogës fillestare e mësimdhënësit është 34.455,00 denarë në neto

shumën. Rroga fillestare mund të jetë e ndryshueshme. Orari i punës është i përcaktuar në pajtim me kalendarin studentor dhe orarin e

orëve të Fakultetit. Procedura në lidhje me konkursin mund të zgjat më së shumti gjashtë muaj. Kandidatët në Arkivin e Fakultetit duhet të parashtrojnë: fletëparaqitje për

pjesëmarrje në konkursin, dokumentet e duhura për shkallën e arsimit (një shtojcë në origjinal dhe tri kopje të vërtetuara në noter), biografi të shkurtë (në katër kopje), formular 2 të plotësuar ndaj raportit për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor dhe mësimor-profesional (merret në Fakultetin), deklaratë për përmbushje të kushteve të përgjithshme dhe të veçanta për zgjedhje dhe certifikatë të shtetësisë (në katër kopje).

Dokumentet e pakompletuara dhe të dorëzuara me vonesë nuk do të merren parasysh në procedurën për zgjedhje.

Për informata tjera në lidhje me Konkursin kandidatët mund të drejtohen në Sekretariatin e Fakultetit matematiko-natyror në Shkup.

Dokumentet parashtrohen në Fakultetin matematiko-natyror në Shkup, rr. "Arhimedova" nr.3, 1000 Shkup.

UNIVERSITETI "SHËN KIRILI DHE METODI" - SHKUP FAKULTETI MATEMATIKO-NATYROR - SHKUP

22 SPORTKoha, e martë, 12 mars 2019

Juventusi po i afrohet shpejtëasaj që është një nga ndeshjet mëtë rëndësishme të sezonit të tij.Ekipi bardhezi, në fakt, mbrëmjene së martës do të përballet meAtletico Madrid, një sfidë për tëshkuar në çerekfinale të Ligës sëKampionëve. Kampionët e Italisëdo të thirren “nën armë” për tëpërmbysur disavantazhin 2-0 tëndeshjes së parë të këtij raundi,një detyrë jo e lehtë, pasi “Colcho-neros” kanë sigurisht një nga eki-pet më solidë mbrojtës në të gjithëskenën europiane të futbollit. Ju-ventusi do të ketë nevojë për tregola, pa pësuar asnjë të tillë, që tëkalojë raundin, ose e dy gola shkonnë shtesë dhe drejt penalltive, çka

përmban rreziqe të konsideruesh-me. Humbja 3-0 e Atletico Madri-dit ka qenë diçka e rrallë në vitet efundit. Siç raportohet nga “Tutto-sport”, nëse marrim parasysh pesësezonet e fundit, ose më mirë 268ndeshje, ekipi i udhëhequr ngaDiego Simeone ka pësuar vetëmkatër humbje 3-0. Skuadrat e vet-me, që mundi të imponohet mekëtë diferencë golash kundër “Roji-blancos” ishin: Real Sociedad(2017-2018), Villarreal (2016-2017)dhe Real Madrid në dy raste (2016-2017). Për Juventusin, megjithatë,ka edhe lajme të mira. Në të dyjarastet, në të cilat Real Madridi iuimponua ekipit të Diego Simoeneme shifrat 3-0, lideri absolut i der-bit ishte Cristiano Ronaldo, i cilishënoi të gjithë (gjashtë) golat.Përveç kësaj, gjatë pesë viteve tëfundit, Atletico Madridi ka pësuar

gjithashtu një humbje 4-0. Kjo kandodhur në këtë edicion të Ligës sëKampionëve, në fushën e BorussiaDortmundit. Nga ana tjetër, nësepërqendrohemi te shifrat 2-0, njërezultat që do ta dërgonte sfidënnë kohën shtesë dhe ndoshta tepenalltitë, Atletico Madridi ka pë-suar katër disfata të tilla, në tënjëjtën periudhë. Nga ana tjetër,ylli i Juventusit, Cristiano Ronaldo,ka kërkuar nga fansat e klubit që tëmendojnë pozitivisht dhe të be-sojnë se skuadra mund të përmby-së humbjen nga ndeshja e parëndaj Atletico Madridit në Ligën eKampionëve. “Zonja e Vjetër” umposht 2 me 0 në Wanda Metro-politano në takimin e parë të 1/8 sëfinales, ndërsa ndeshja e kthimitzhvillohet të martën në Torino.“Ekipi, sipas mendimit tim, po kanjë sezon fantastik. Jemi në majë

të ligës, 16 pikë para të dytit dhejemi të lumtur me atë që pobëjmë. Fituam Superkupën ndajMilanit, tani qëllimi është liga, si-gurisht, edhe Liga e Kampionëve”,ka thënë Ronaldo në një intervistëpër “JuventusTV”. Dallimi ndaj Na-polit u bë 18 pasi skuadra napolita-ne barazoi 1 me 1 me Sassuolon tëdielën në mbrëmje. “Mendoj seskuadra është e mirë dhe kemi be-sim. Duhet ta bëjmë atë mbrëmjespeciale. Dua t’u them fansave qëtë martën të mendojnë pozitivisht,le të besojnë. Është e mundshme,por na duhet ndihma juaj që tabëni stadiumin e bukur, bashkë tëgjithë. Na duhet ndihmua juaj,teksa ne bëjmë punën tonë në fu-shë, përpiqemi të shënojmë goladhe të fitojmë ndeshjen dhe naduhet përkrahja juaj. Bëhuni gatipër rikthim”, ka deklaruar ai.

Interi i futetgarës përChiesanPas Juventusit, Milanit e Na-polit, edhe skuadra e Interitështë futur në garë për shërbi-met e sulmuesit të krahut, Fe-derico Chiesa kanë njoftuarmediumet italiane të hënën.Chiesa 21-vjeçar, është pjesë eFiorentinës dhe po vlerësohetndër lojtarët më të mirë në Se-rie A në rolin e tij, transmetonkoha.net. Ai këtë edicion kashënuar 11 gola dhe ka bërëtetë asistime në 30 paraqitjenë të gjitha ndeshjet. Chiesaështë produkt i akademisë sëFiorentinës kurse prej edicio-nit 2016/17 është pjesë e ekipittë parë. Ai vitin e shkuar ka de-butuar me Përfaqësuesen eItalisë kurse me Fiorentinën kakontratë deri në verën e vitit2022.

InsignemendonlargiminE ardhmja e Lorenzo Insigne teNapoli nuk është aq e sigurt.Sulmuesi italian është sh-prehur se e shikon veten tek tëkaltërit por në futboll nuk kaasgjë të sigurt ndaj dhe nëverë, Mino Raiola mund të nisënjë ankand të çmendur përlojtarin. Të interesuar për 27-vjeçarin janë klubet më tërëndësishme si ManchesterCity, Liverpool e Barcelona dhepresidenti De Laurentiis do tëtundohej për një ofertë që ar-rin në 100 milionë euro. Ngaana tjetër prej kohësh Napoliinteresohet për Lozanon ngaPSV Eindhoven që do të ishtepasuesi ideal i Insigne përskuadrën e Ancelottit.

LIGA E KAMPIONËVE

Ronaldo beson se Juventusimund të përmbysë Atleticon

“Ekipi, sipasmendimit tim, po kanjë sezon fantastik.Jemi në majë tëligës, 16 pikë para tëdytit dhe jemi tëlumtur me atë që pobëjmë. FituamSuperkupën ndajMilanit, tani qëllimiështë liga, sigurisht,edhe Liga eKampionëve”, kathënë Ronaldo

Lajme të këqija për Atleticon, zbulohet arbitri i ndeshjes me JuventusinJuventus do të presë Atletico Madrid të martën nëmbrëmje në ndeshjen e kthimit të 1/8-ave tëChampions League me synimin për të përmbysurhumbjen 2-0 të pësuar në takimin e parë të luajturnë "Wanda Metropolitano". Në Spanjë ka patur polemika në lidhje me arbitrinqë do të përzgjidhet për ndeshjen që do të luhet nëTorino, për shkak se presidenti i arbitrave të UEFA-s është torinezi Roberto Rosetti.

Tani që është zbuluar emri i gjyqtarit të takimit kashumë mundësi që polemikat të shtohen. Do tëjetë Bjorn Kuipers ai që do të drejtojë ndeshjenmes bardhezinjve dhe bardhekuqve. Holandezi, në fakt, ka gjykuar finalen eChampions League të 2014-ës, kur Real Madrid-i iCarlo Ancelotti-t ka mundur 4-1 me përmbysjeAtleticon e Simeones. Një ogur i keq për"Colchoneros".

Lippi: Ata që besojnë se Juve është eliminuar, nuk e njohin fare atë!Marcello Lippi, trajneri që fitoi të fundit KupëEuropiane me Juventusin, në vitin 1996, tha tëhënën se ata që besojnë se skuadra torineze ështëjashtë Championsit, pas disfatës 2-0 në “WandaMetropolitano”, nuk e njeh frymën e bardhezinjve.Lippi mendonin se trajneri Massimiliano Allegri

dhe lojtarët e tij kanë potencial të mjaftueshëmpër të përmbysur rezultatin. “Juventusi nuk vdeskurrë. Ata që besojnë se është jashtë Championsit,nuk e njohin atë. Juventusi është në njëfarëmënyre i pavdekshëm, sidomos kur e ke lënduaratë”, ka deklaruar Lippi.a

23MOZAIKKoha, e martë, 12 mars 2019

MONEDHË E VJETËR PREJ

ARGJENDI DHE PREJ ARI

SHIHFOTON

NJËSIA E MATJES SË NXEHTËSISË ASASINËT

NOVELËE GOGOLIT,"... BULBA"

DPJESA E ERRËT

E 24 ORËVE----------------------------SHPËRNDARËS

DROGE

DBIMË VILEN VONË

NË VJESHTË----------------------------

KIK-BOKSIERI HOLANDEZ, PETER

(ORIGJ.)

AKËNGËTARI

ANGLEZ, KRIS-----------------------------

BIZNISMAN

TË BËRITSIKUR DIKUSH

TJETËR

MensurMamuti

NË MËNYRË RITMIKE

NJË(ITAL.)

QË TRAJTOHET SI DOGMË

ONOMATOPEE DËNESËS

KOMUNITET TREGTAR NË

INDINË E MESME-----------------------------

LITRI

DUKA I HABSBUR-GUT, THEMELUESII UNIV. NË FOTO

------------------------------VË MINA

NJËSIA E REZIS-TENCËS ELEKTRIKE------------------------------

ÇRREGULLIM I RRAHJEVE TË ZEMRËS

MFIRMË LOJËRASH KOMPJUTERUIKE

-----------------------------KRIMBI I DRURIT

GRUMBULL GJËRASH

KOKAT-----------------------------

E MBUSHUR PLOT

METRIMBRETËRESHË

EGJIPTASE-----------------------------

BËRI PAGESË

MODELI I UNIVERISTETIT NË FOTO U MOR

NGA UNIVERSITETI...

METRI------------------------------

SHTRESË E YNDYRSHMEE QUMËSHTIT

PJESË E NDËRTESËS (SH.)

-------------------------------PIKTORI JAPONEZ,

SETSUKO

QYTETNË EGJIPT

------------------------------INSTITUTE FOR

EMERGING ISSUES

BOSHT

MLINJA

-----------------------------SULFURI

AI QË SHOKONKLUBI

I KARATESË-----------------------------

AZOTI

FUTBOLLISTI FRËNG, TIERI KOHA

ZGJIDHJET: DUKAT, NATA, DILER, VONA, AERTS, RIA, ASATI, RUDOLFI, OM, MINOJ, ATARI, TOG, KRERËT, M, MERITITI, I PARISIT, M, KATE, TIMA, MIGISHI, VIJA, SHOKUESI, KK, TIERI, ENËS.

Shumë i lehtë: 415823976, 237619485, 968457123, 543781692, 671592834, 829346517, 752968341, 394175268, 186234759. Mesatar: 547912638, 926834715, 138567492, 795148326, 214356987, 863279541, 672491853, 389725164, 451683279.

4 8 6

9

6 8 7 1 2

3 9

6 7 3 4

2 5

5 2 8 3 4

5

1 2 9

4 7 3

6 8 7

1 2

4

1 7

8 2 9 5

6 7 2 8

5 1

3 7

12 mars 1365

në k

ëtë d

atë

MONEDHËSHIH NJËS

DE ERRËT

E VJETËR PREJARGJENDI

PREJ ARIDHEONFOT SË N

PJESAAE 24 ORËVE

----------------------------SHPËRNDARËS

DROGE

TJES ASASINËTNOVELËE MAATSIAA

NXEHTËSISË ,E GOGOLIT"... BULBA"

D

( )

A

BIMË VILEN VONËNË VJESHTË

----------------------------KIK-BOKSIERI

HOLANDEZ, PETER(ORIGJ.)

DG

--

NË MËNYRË NJËMensur

I HABSBUR

Mamuti RITMIKE AL.)(ITTA

DUKAA -

ËGUT

O. NË FOT, THEMELUESI

I UNIV----------------------------

VË MINA

OHET OPEKOMUN

QË TRAJTSI DOGMË

TONOMAATE DËNESËS

ATREGTTAINDINË E M

-----------------LITR

ARI

NITET

NJË

KËNGËTTAANGLEZ, KRIS

-----------------------------BIZNISMAN

AR NËMESME-------------RI

TENC--------

ÇRI RT

TË BËRIT

E REZIS

SIKUR DIKUSHTJETËR

ËSIAA -CËS ELEKTRIKE

----------------------RREGULLIMRRAHJEVEË ZEMRËS

M

MBRETËRESHË

GRUMBULLGJËRASH

METRI ASEEGJIPTTA-------------------------

AGESËBËRI PPA

FIRMË LOJ

T

Ë

KOMPJUT-----------------KRIMBI I D

KOKAAT-----------------------------

E MBUSHURPLOT

-----

JËRASHTERUIKE-------------DRURIT

METRI

NG

N---P

M

MODELII UNIVERISTETIT

O U MORNË FOTUNIVERSITETI...GAA

PJESË ETESËS (SH.)NDËRRT

-----------------------------ORI JAPONEZ,PIKTSETSUKO

QYTENË EG

-----------------INSTITUT

EMERGING

ET

LINJA

JIPT--------------TE FORG ISSUES

-----------------------------SULFURI

METRI

BOSHT

KLUBI

------------------------------SHTRESË

E YNDYRSHMEE QUMËSHTIT

AI QË SHOKON

FUTBOLLISTIFRËNG, TIERI

OG, ARI, T TTA OM, MINOJ, AATUESI, KK, TIERI, ENËS.

UDOLFI, O TI, R AAT S S, RIA, AU OK A, SH IJ A, MIGISHI, V

I K

OHA

--------

K

TS A, AER ON A, DILER, V TTATE, TIMA , M, KAAT ARISITT, I PPA

KLUBITESËKARAAT

----------------------AZOTI

: GJIDHJET ZTAAT , N TT, DUKAAT, M, MERITITI, KRERËTT,

4 8

6 8

3

6

9

7 1 2

9

4 7

6 8

1

4

3

7

2

4

3

6 7

2

5 2

9

3 4

5

8 3 4

5

4

1

8 2

6 7 2

4

7

9 5

8

5 1

1592834, 829346517,15, 138567492,3279.

1 2

671 23, 543781692, 4571r: 547912638, 9268347853, 389725164, 45168

9

23976, 237619485, 968468, 186234759.Mesatar87, 863279541, 672491

ë: Shumë i leht41582752968341, 3941752795148326, 2143569

3 7

DASHI 21. mars - 20. prillDite delikate dhe e mbushur me konflikte e mosmarrëve-

shje do jete kjo e sotmja për te dashuruarit. Asgjë nuk do ju ece si ekishit menduar. Beqaret do kenë takime premtuese, por ende nuk dojene gati për te marre vendime përfundimtare. Financat nuk do jenete këqija, përkundrazi do arrini te kryeni edhe shpenzimet e nevoj-shme edhe do hiqni para mënjanë.

DEMI 21. prill - 21. majDite e mbushur me pasion do jete kjo e sotmja për ata qe

janë ne një lidhje. Do ndiheni mire ne çdo moment dhe nuk do keniçfarë te kërkoni me tepër nga partneri. Beqaret do kenë besim tekvetja dhe do arrijnë ta bëjnë për vete atë qe pëlqejnë. Ekuilibri finan-ciar do tronditet tej mase për shkak te shpenzimeve te pamendua-ra qe ju do kryeni.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorJeta juaj ne çift do jete e mrekullueshme sot. Do ndihe-

ni mire ne çdo moment dhe nuk do kërkoni asgjë me tepër nga sado iu japë partneri. Beqaret ka rrezik te zhgënjehen pa mase nga njëperson qe kane kohe qe e pëlqejnë dhe nuk do hedhin hapat qe ki-shin menduar. Financat me ne fund do i vendosni ne vije dhe do ikryeni pa frike te gjitha shpenzimet e menduara.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikDo ketë përmirësime te mëdha sot për juve qe jeni ne

një lidhje dhe marrëdhënia ne çift do jete me e bukur. Vazhdonine këtë rruge dhe kane për te ndodhur edhe gjera qe nuk i kishitmenduar ndonjëherë. Beqaret duhet ta hapin zemrën sot sepse dojete dite interesante. Ne planin financiar vështirësitë do jene temëdha. Shtrëngojeni paksa rripin e shpenzimeve.

LUANI 23. korrik - 22. gushtNe përgjithësi kjo ka për te qene një dite e begate për ata

qe janë ne një lidhje. Nuk do keni asgjë për çfarë te qaheni ndaj part-nerit. Beqaret do kenë një dite te mbushur me ulje dhe ngritje. Asvete nuk do e dine se cila është gjeja me e mire për te bere. Buxhe-tin mbajeni me nen kontroll sepse po kryet shpenzime te ekzagje-ruara keni për te pasur probleme serioze.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorSilluni mire me partnerin tuaj gjate kësaj dite pasi ne te

kundërt ai do mërzitet dhe do ju largohet. Mos bëni gabime për te ci-lat te pendoheni. Beqaret do kenë një dite te mbushur me aventuradhe kënaqësi te veçanta. Shfrytëzojeni gjithsecilën deri ne maksi-mum. Buxheti vërtet do jete i mire, por kjo nuk do te thotë qe ju te sh-penzoni me sy mbyllur.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorSot do i kaloni te gjitha pengesat qe keni pasur ne jetën

tuaj ne çift dhe do dashuroheni si asnjëherë me pare me partne-rin. Kënaqësitë do jene te veçanta. Beqaret nuk do ndihen gati tefillojnë një lidhje serioze, por mundësitë për aventura nuk do i lënët'iu ikin nga duart. Ne planin financiar duhet te ndiqni strategjistrikte ne mënyrë qe t'i përmirësoni te ardhurat.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorDo tregoheni tmerrësisht autoritare sot ju te dashurua-

rit dhe kjo mund te sjelle pasoja ne ecurinë e jetës tuaj ne çift. Ndry-shoni sa pa qene vone. Beqaret nuk duhet te ndërmarrin shume rre-ziqe vetëm për ta ndryshuar statusin e tyre pasi shume shpejtdiçka e bukur do ndodhe natyrshëm. Ne planin financiar do jenimjaft te kthjellet dhe nuk do bëni aspak gabime.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorDite rutine ka për te qene kjo e sotmja për ata qe janë

ne një lidhje. Beni atë qe do mendoni me te arsyeshmen dhe kuj-des me ndonjë fjale lidhur me karakterin e partnerit. Beqaret mene fund do e gjejnë shpirtin e tyre binjak dhe do fillojnë një lidhjeafatgjate. Ne planin financiar ka rrezik te përballeni here pas hereme probleme dhe vështirësi

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarDite harmonike do jete kjo e sotmja për ata qe janë ne një

lidhje. Do kaloni vetëm çaste te bukura me atë qe keni ne krah dhedo ndiheni si mbi re. Beqaret nuk duhet t'iu qëndrojnë indiferentepersonave qe do iu propozojnë sepse nder ta mund te jete edhe aii duhuri. Për financat do jete një dite disi delikate. Kujdes me çdo sh-penzim qe do kryeni.

UJORI 21. janar - 19. shkurtDite mjaft romantike do jete kjo e sotmja për ata qe janë

ne një lidhje. Do ja kaloni me se miri pranë partnerit tuaj dhe nuk dokeni për çfarë te ankoheni. Beqaret do kenë një dite me shume fat dhedo realizojnë takimet e ëndërruara. Shume gjera do jene ndryshe përta. Buxheti do ketë nevoje për përkujdes te veçante. Flisni sa mepare me specialistet sepse vetëm ata mund t'iu ndihmojnë.

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsDo flisni me hapur me partnerin tuaj sot dhe do i zgjidh-

ni problemet qe keni pasur. Ne mbrëmje do kaloni me tepër mo-mente romantike dhe te ngrohta. Beqare as vete nuk e dine seçfarë duan te bëjnë dhe do ngurrojnë te dalin edhe neper takime.Me shpenzimet duhet te tregoheni vigjilente pasi po filluan proble-met keni për te pasur probleme serioze.

24 MOZAIKKoha, e martë, 12 mars 2019

1350 - Qyteti i Orvietos deklaron sedo të tua presë kokën dhe do to t’ihedhë në zjarr çiftet herreje-krishtere.

1365 - Themelohet Universiteti iVjenës.

1496 - Hebrenjtë dëbohen nga Siria.1609 - Bermuda shpallet koloni an-

gleze.1642 - Abel Tasman bëhet evropiani

i parë që zbarkon në Zelandë të Re.1737 - Trupi i Gelileo Galileut zhven-

doset në Kishën Santa Krose në Firencëtë Italisë.

1773 - Jeanne Baptiste Pointe de Sa-ble zbuloi vendbanimin që sot quhetsi Çikago.

1799 - Austria i shpall luftë Francës.1867 - Trupat e fundit franceze lar-

gohen nga Meksika.1884 - Mississippi themelon ko-

lexhin e parë shtetëror amerikan përfemra.

1934 - Josip Broz (Tito) lirohet ngaburgu.

1945 - BRSS i kthen Transilvaninë Ru-manisë.

1971 - Qeveria turke e Demirelit dety-rohet nga ushtria të jep dorëheqje.

2003 - Vritet Kryeministri i Serbisë,Zoran Gjingjiç në Beograd.

Pa kundërshtime s'ka përparim; kyështë ligj të cilin qytetërimi e ka

trashëguar deri më sot. (Diogjeni)

SHTETET QË DËNONIN MEVDEKJE PUTHJEN NË PUBLIKNë disa shtete të Europës puthja nëpublik ishte e ndaluar me ligj, madjeshumë të rreptë, saqë çonte deri nëvdekje. Ka qenë pikërisht data 9 Marse vitit 1562 ku Napoli i Italisë ndaloiqë njerëzit të putheshin në publik.Nëse autoritetet shihnin ndonjë çiftduke u puthur, atëherë pasonte dë-nimi me vdekje. Shkak për ndalimine puthjes ishte morali, por edhetransmetimi i sëmundjeve që në atëkohë ishin shumë të larta, pasi mur-taja kishte shkaktuar shumë vikti-ma. Përgjatë historisë kontrollimi imarrëdhënieve seksuale ka qenë sh-pesh pjesë e censurave. Në Britani tëMadhe në vitin 1439, Mbreti HenryVI ndaloi puthjen, në përpjekje përtë ndaluar përhapjen e një së-mundjeje në mbretërinë e tij. Porcensura të tilla vazhduan edhe mevonë. Në vitin 1910 Franca ndaloiputhjet në stacione sepse konsidero-nin që ky veprim po vononte mjetet etransportit publik.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 1

2 M

AR

ST

HË

NIA

E D

ITË

SA

E D

INI

SE

...

Një grua me origjinë japoneze ështëshpallur zyrtarisht personi më i vjetër nëbotë. 116-vjeçares, Kane Tanaka, iu akor-dua të shtunën rekordi Guinness në njëceremoni mes familjarësh dhe zyrtarëshvendorë që u mbajt në shtëpinë e saj përtë moshuar. E lindur më 2 janar të vitit1903, ajo është pjesëtare e një familjejeme shtatë motra dhe vëllezër të tjerë. Ngamartesa me bashkëshortin në vitin 1922,

Tanaka ka sjellë në jetë katër fëmijë ndër-sa puna e saj kryesore në një biznes fa-miljar ka qenë pastrimi i orizit dhe gatimii ëmbëlsirave tradicionale.

E moshuara tha të shtunën se marrja eçmimit Guinness ishtë një nga momen-tet më të bukura të jetesës së saj. Gjatëceremonisë së prezantimit, gruas më tëvjetër në botë iu ofrua një kuti me çokol-lata, të cilat ajo nisi t’i konsumojëmenjëherë duke thënë me të qeshur senë këtë ditë ishte gati të hante 100 të tilla.Sipas përfaqësuesve të organizatës sërekordeve Guinness, Tanaka pëlqen që të

zgjohet herët në mëngjes dhe ditën e ka-lon në lojëra tavoline ose duke ushtruarmendjen në matematikë.

E moshuara raportohet se gjatë jetëska konsumuar një dietë tradicionale ja-poneze, e cila është e pasur me peshk, oriz,perime dhe ushqime të tjera pa yndyrë.Kane Tanaka shpallet personi mejetëgjatësinë më të madhe në botë duke izënë vendin bashkëpatriotes së saj 117-vjeçare që ndërroi jetë korrikun e kaluar,ndërsa rekordi historik i takon francezesZhan Luiz Kalmo e cila vdiq në vitin 1997në moshën 122-vjeçare.

Më 9 mars 1959 për herë të parë firmaMattel prezantoi në një panair lodrash nëNju Jork kukullën e parë Barbie. Por sot ko-leksioni më i madh i kukullave Barbiendodhet në Gjermani me 18.000 ekzem-plarë. Kukullën e parë Barbie, BettinaDorfmannit ia dhuruan prindërit kur ish-te gjashtë vjeç në vitin 1967. “Asokohe mekukullën Barbie unë jo vetëm që mora njëdhuratë, por fitova edhe një mike të vër-tetë. E sikurse rezultoi kjo ishte një mike epërjetshme e imja”, thotë ajo për DW.

Sot Bettina Dorfmann nga Dyseldorfika në pronësi 18.000 kukulla Barbie e kë-sisoj koleksionin më të madh në botë, qëka hyrë edhe në librin e rekordeve Guin-ness. Por si u kthye hobi në profesion - “Kli-nika Barbie”? Si fëmijë, koleksionistja kish-te mbledhur mbi 30 kukulla Barbie. Pordikur ajo nuk donte të merrej më me toderisa kukullat përfunduan në qilar.Vetëm kur vajza e saj nisi të luajë mekukulla, ajo u kujtua për Barbiet dhe i nxo-ri ato nga qilari. Në këtë kohë, koleksioni i

Bettina Dorfmannit u bë gjithnjë e më injohur. Kësisoj ajo jo vetëm nisi t’i kolek-sionojë, por edhe t’i riparojë kukullat de-risa hapi një punishte për riparimin e Bar-bieve në Gjermani të ashtuquajturën“Barbie-Klinik”. Pas kësaj ajo filloi të hapëekspozita tematike, që rezultuan të suk-

sesshme jo vetëm në Gjermani. Nëntë vjetrresht ajo ka qenë nëpër turne me kukul-lat Barbie. Dy vjet e gjysmë ajo ka udhë-tuar nëpër Kinë e më pas nëpër Evropë.Sot ajo punon në muzeun e kukullave nëqytetin Ratingen dhe jep me qira Barbie tërralla për evente të ndryshme.

Kultivuesit eopiumit në hallme papagajtë në IndiPapagajtë në baza ditore po konsu-mojnë opium në Madhya Pradeshtë Indisë dhe kanë vënë në sikletkultivuesit e kësaj bime që ditë enatë po qëndrojnë nëpër ara për t’iruajtur të mbjellat. Papagajtë ulenmbi lulen e bimës së fuqishmenarkotike dhe e këpusin për tamarrë me vete, derisa banorët mebritma tentojnë t’i trembin këta pa-pagaj. “Papagajtë po na tmerrojnë.Vijnë tufa ditë e natë, kapin lulenme sqep dhe ikin. E gjithë familjapo ruan të mbjellat; kemi ndezurzjarre dhe po i trembim”, ka thënëfermeri Nandkishore Dhaakad.Specialisti i opiumit, Chundawat,thotë se papagajtë ndihen të “relak-suar” dhe “ të stimuluar” shkaku ialkaloidëve dhe steroideve që gjen-den në lulet e opiumit qëprodhohet legalisht në disa pjesë tëIndisë për qëllime mjekësore.

Një qytezë në shtetin verilindor të Ver-montit në SHBA ka zgjedhur një dhi si Krye-bashkiaken e saj të Nderit. Kafsha meprejardhje afrikane, që mban emrin Lincoln,fitoi të enjten me shumicë votash garën ezhvilluar mes 16 kandidatëve të tjerë gjitarëdhe zvarranikë, mes tyre një qen me emrinSemi dhe një miush me emrin Kristal. Krye-tarja aktuale e nderit në Ba shkinë e vogëlamerikane u kandidua nga një mësues ma-tematike në emër të nipit të tij katërvjeçar,me arsyen se ishte shumë e dashur me njerë-zit. Lincoln u zgjodh me vendim të Kuvendittë qytezës së “Fair Haven” dhe pritet të shër-

bejë për një periudhë njëvjeçare, duke nisurnga e marta. Mes detyrave të gjitarit trevjeçarështë mbajtja e një veshjeje ceremoniale dheparakalimi në eventet krahinore, siç janë pa-radat. Qyteza e Fair Haven numëron një po-pullatë prej 2,500 banorësh dhe nuk ka asnjënjeri në krye të Bashkisë. Sipas kryeplakut tëzonës, ideja për zëvendësimin e njerëzve mekafshë në Bashki erdhi fillimisht si njëmënyrë për të mbledhur para për ndërtimine një parku lojërash për fëmijët, por autorite-tet më vonë vendosën ta kthejnë në një pro-gram qytetar për t’u mësuar fëmijëve tëvegjël se çfarë do të thotë të qeverisësh.

Kukulla Barbie mbush 60 vjeç

Kane Tanaka, 116-vjeçarja shpalletpersoni më i vjetër në botë

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Qyteti amerikan zgjedh një dhi për kryetare bashkie