rabbit gastrointestinal syndromevet.kku.ac.th/yaopdf/pptkvac2015/data/23401.pdf · rabbit...

Rabbit Gastrointestinal Syndrome

Asst. Prof. Sompoth Weerakhun DVM., PhD., Diploma of Vet. Med

Department of Medicine Faculty of Veterinary Medicine

Khon Kaen University

KVAC2015

Introduction

• กระตายเปนสตวเลยงทไดรบความนยมมากขนทกขณะ มสถตการน าเขาไปรบบรการตรวจสขภาพและรกษาสงขนทกป โรงพยาบาลสตวเอกชนบางแหงใน กทม ในป 2555 เฉพาะกระตายชนดเดยวพบวามมากกวา 8000 เคสตอป (KCH, 2012) และมอตราเพมขนเปนเทาตวในปน เนองจากมขนาดเลก ไมสงเสยงรบกวน จงเหมาะกบการขยายตวของสงคมเมอง และยงพบมากขนในตางจงหวด

• ผ เลยงกระตายมความรดานการเลยงและดานสขภาพมากขนและดขน เมอเทยบกบ 5 ปทผานมา สงคมมการถายทอดในทางอนเทอรเนตมากขน ทงดานทถกตองและไมถกตอง อยางไรกตาม ยงพบวาสวนใหญยงขาดความเขาใจ อยทแหลงขอมลทไดรบ

Introduction

• โรคระบบทางเดนอาหารเปนโรคอนดบหนง มอตราการเกดโรคเทากบรอยละ 27.35 ทท าใหกระตายเสยชวตมากทสด รอยละ 42.39 รองลงมาคอโรคในระบบทางเดนหายใจ (Woralar, 2011)

• สถตในการพบโรคทางเดนอาหารแบงเปน (Butsurin et al., 2012) – Gastrointestinal hypomotility 44.62%

– Malocclusion 27.27%

– Dysbiosis 21.9%

– GIH + Malocclusion 7%

– GIH + Dysbiosis 4.13%

Introduction

• โรคในทางเดนอาหารจงมกเกดจากการเลยงไมถกตอง และภาวะบกพรองดานโภชนาการ

• กระตายทปวยมากกวารอยละ 80 มกพบประวตการไดรบอาหารเมดมากเกนไป กนผกเปนหลก หรอไมชอบกนหญา (Weerakhun, 2011)

• การหยานมกอนอาย 45 วน ท าใหลกกระตายเสยชวตมากถงรอยละ 72 (Butsurin et al., 2012)

• แตหากสตวแพทยขาดความเขาใจดานพนฐาน มกจะไมประสบความส าเรจในการวนจฉย การรกษา และการตดตามโรค

ฟนกระตายทง incisor และ cheek จะงอกขนเรอยๆ หากไมสกตามปกต จะท าใหเกดอาการทเรยกวา Malocclusion โดยอาจจะโคงมวนเขาไปในชองปาก และท าลายเยอบชองปาก

กระตายมทางเดนอาหารใหญ สามารถบรรจอาหารไดมาก ประมาณ 10-20% BW

Anatomy and Physiology

Harcourt-Brown (2002)

ผนงกระเพาะอาหารจะบาง


กระตายจะไมอาเจยน เพราะหรดสวนคารเดยและไพโรรสหนาตว จงบบรดสวนของหลอดอาหารและล าไสเลกสวนดโอดนม

ล าไสสวน duodenum และ jejunum จะเลก ขณะท ileum จะขยายออกเปนถงกลมใหญ เรยก Sacculus rotundus ซงจะม lymph follicle จ านวนมาก บางครงจะเรยกวา “ileocecal tonsil” มกจะเปนสวนทพบการอดตนของสงแปลกปลอมไดเสมอ


Cecum จะมผนงบาง รปรางเปนกระเปาะขดกลม ตดตอกบ ileum ทสวน sacculus rotundus สวนปลายของ cecum จะขยายออกเปน vermiform

Cecum กม lymph follicle มาก เปนอวยวะทส าคญมาก และใหญทสดในชองทอง สงทบรรจอยภายในจะเปน semi-fluid



สวน Colon จะเปนถงๆ (Sacculation) ตดตอกบ cecum ทสวน ampulla coli และแยกสวนตนและสวนปลายดวย fusus coli ซงเปนสวนทหนามาก ม ganglion cell ซงท าหนาทเปน pacemaker เพอควบคมการบบตวของล าไส ส าหรบแยกมลแขงกบมลออน


Weerakhun, 2010

การบบตวจะแยก fiber particle ออกจาก non-fiber particle เปน peristalsis contraction ขบมลแขงออกมา ขณะท anti-peristaltic จะเคลอน fluid และ particles เคลอนผาน colon กลบเขาส cecum เพอท าการหมกอกครง

Harcout-Brown F. (2002) Harcourt-Brown (2002)


หลงจากนนกจะท าการสราง Cecotropes ขบออกมา โดยกระตายจะกนมลชนดน โดยตรงจากกน มลชนดนจะเปนแหลงของอาหารส าคญ ไวตามน และเกลอแร

(Carabano and Piquer, 2003)

Role of Fibers

• How to feed rabbits?

• What are fibers?

– Digestible fibers

– Indigestible fibers

Role of indigestible fibers

• เยอใยชนดไมยอย ไดแก ลกนน และเซลลโลส

• กระตนใหทางเดนอาหารมการบบตว และเคลอนอาหารและของเหลวไปยงกระเพาะหมกเพอการหมก

• กระตายทไดรบเยอใยอาหารชนดไมยอย จะลดพฤตกรรมการกนพรม ขน กระดาษ หรอสงแปลกปลอม

• ลกนน เซลลโลส และซลกา จะมมากในพชทมอายมาก ชวยใหเกดการสกของฟนของกระตาย

• ชวยกระตนความอยากอาหาร โดยเฉพาะซโคโทรป

• เยอใยชนดไมยอยท าหนาทเปนพรไบโอตกส หรออาหารเลยงพวก caecal

microflora

• ท าใหเกด optimal caecal pH จงชวยใหเกดการสราง volatile fatty acid production ทเหมาะสม

• จงชวยยบยงการเจรญของเชอกอโรคในกระเพาะอาหาร

• ชวยเพมเยอใยอาหารในซโคโทรป ท าใหเกดเปนกอน

Role of indigestible fibers (2)

Role of digestible fibers

• เยอใยอาหารชนดน ไดแก เพกตน และเฮมเซลลโลส ซงพบมากในพชทก าลงเจรญเตบโตและอายนอย

• เปนสวนทใชในการหมกในกระเพาะหมกโดยจลชพ ไดแก Saccharomyces

cerevisiae

• ความสามารถในการน าไปใชและการหมกขนกบชนดของพช และเยอใยอาหารทเปนองคประกอบ

Role of digestible fibers (2)

• ขนาดของพารตเคลของเยอใยอาหาร มผลท าใหเกดการคงคางในกระเพาะหมกแตกตางกน

• การบดยอยลกนนหรอพวก indigestible fibers ใหมขนาดเลก ไมชวยใหเกดการหมกยอยดขนในกระตาย เมอเทยบกบสตวกนพชขนาดใหญ แตสงผลใหเกดการคงคางนานมากขน

• เพกตน ยางไมหรอกม แมแตแปง จะชอบน า จงดงน าเขาหาตวเอง และบางสวนเปลยนเปนวนหรอเจลในทางเดนอาหาร ท าใหคงคางและอดตนได

• พชแกจะท าให pH ในทางเดนอาหารเปนดาง เชน ฟางขาว แตหากเปนอลฟลฟาจะไมท าใหเกดการเปลยนแปลงของ pH การเปลยนแปลงของ pH ท าใหเกด dysbiosis ในกระตายได

Impact of Fiber Diets

Role of Fibers Fiber diet related gastrointestinal radiographic image

Fibers = 16%

Weerakhun, 2012

Fiber diet related gastrointestinal radiographic image

Fiber ≥22%

Role of Fibers

Weerakhun, 2012

ผเคยเหนความตายแลโลกหนา ปรารถนาหลดพน ผไมเคยเหนยงท าบาปอยางไมกลวเกรง

Clinical Approach in Rabbit Gastrointestinal Syndromes

• โรคทางเดนอาหารกระตายมกเกดจากการจดการอาหารทไมเหมาะสม

• โรคส าคญในกระตายทสตวแพทยตองท าความเขาใจอยางถองแท – Gastrointestinal hypomotility

– Dysbiosis

– Malocclusion

Gastrointestinal Hypomotility

Asst.Prof. Sompoth Weerakhun

DVM., PhD., Diploma Department of Medicine

Faculty of Veterinary Medicine Khon Kaen University


• หมายถงการบบตวของทางเดนอาหารลดลง ท าใหมการสะสมของแกสอาหาร และของเหลวในทางเดนอาหารมากขน จะพบเหนการเปลยนแปลงหรอไมพบการเปลยนแปลงของอาการกได

• บางความหมายเดม หมายถง การเกดกอนขน (hairball/trichobezoar) หรอการอดตนของทางเดนอาหาร มทงแบบ acute, subacute และ chronic

• ความหมายทเหมาะสม คอ การบบตวของล าไสสวนทาย หรอ กระเพาะหมกและล าไสใหญลดลง โดยจะเกดการสะสมของแกสทงแบบ localized ileus และ generalized ileus

• สาเหต ไดแก – Low fiber diet – High carbohydrate – Stress – Pain – อนๆ

Gastrointestinal Movement

• Gastrointestinal empty time – Hard feces 4-6 ชวโมง – Soft feces 8-12 ชวโมง

• How to movement? – Fat กระตนทางเดนอาหารสวนตน ท enterochromaffin cells

– Fibers กระตนท fusus coli มอทธพลตอการบบตวของทางเดนอาหารสวนทาย • พบวาขนาดของมลแขง มความสมพนธกบการพบ ileus ในทางเดนอาหาร ซงพบวาถามลมขนาด

เสนผาศนยกลางนอยกวา 0.5 cm มแนวโนมในการเกดโรค (77%) ในระดบทสงกวา 0.5-1.0 cm (normal) ทพบนอยและอาจไมพบเลย (23%) และอาจไมพบเลยเมอมลมขนาดใหญกวา 1 cm

– Aldosterone

– Prostaglandins

Clinical Signs

• อาการทแสดงออกมตงแตระดบ mild or subclinical, moderate และ severe

• อาการทเจาของพามาพบสวนใหญ ไดแก ซม เบออาหาร และไมขบถาย

• ผลทตามมา คอ การปวดทองเกรง จากการสะสมของแกสและการตงตวของกระเพาะอาหาร ล าไสเลก กระเพาะหมก และล าไสใหญ ชองทองจงขยาย กระตายจะแสดงอาการขดตว กดฟน ไมกนอาหาร และตาย

• อาการทบงช ไดแก การขบถายผดปกต ปรมาณการขบถายมลลดลง ขนาดของสงขบถายไมเทากนหรอลกษณะของมลผดปกต (วน หรอโคลน) มขนาดเลกกวา 0.5 cm

Diagnosis แนวทางวนจฉย

• History taking

• Clinical signs

• Physical examination

– Head and mandible palpation

– Oral inspection

– Abdominal palpation and percussion

– Auscultation of GIT

– Body condition score

Risk Factors

• การวนจฉยโดยอาศยขอมลทเปนปจจยเสยง ไดแก

– ชนดของอาหาร • พบวากระตายทกนหญานอยกวา 75% ของอาหารทงหมด อาหารเมดทมกากอาหารต า (≤20%)

และมของกนเลน เกดภาวะนมากทสด (57%) • ขณะทกระตายทกนหญาเปนหลกหรอมากกวา 75% กนอาหารเมดทมกากอาหารสงกวา 20% ไมม

ของกนเลน แทบไมพบภาวะน (1%) • กระตายทกนหญานอยกวา 75% มความเสยงตอการเกดโรคมากกวากระตายกนหญา 75% ขนไป

ถง 12.62 เทา (relative risk) อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) • กระตายทไดรบอาหารเมดทมกากอาหารต ามความเสยงตอการเกดโรคมากกวากระตายทไดรบกาก

อาหารสงถง 5.29 เทา (P<0.05) • กระตายทไดรบของกนเลนมความเสยงตอการเกดโรคมากกวากระตายทไมไดรบเลยถง 5.29 เทา

เชนเดยวกน (P<0.05)

(Butsurin et al., 2014)

Risk Factors

• การวนจฉยโดยอาศยขอมลทเปนปจจยเสยง (ตอ) ไดแก

– เพศไมมผลตอการเกดโรค

– ชวงอายทพบโรคมากทสด คอ ชวง 1-2 ป แตสามารถพบโรคนไดตงแตอายนอยกวา 1 ป (>6 mo)

Feeding Guideline

Grass Hays or Appropriate Grass

75-80%

Commercial pellet foods

(appropriate fiber diet) ≥20%

1/8-3/4 cup

Vegetables and treats

≤ 5

Hay is an important component of captive rabbits, but can vary dramatically in nutritional quality. So, high quality grass hay should be available at all time

Rabbit is a strict herbivore

Careful evaluation of each ingredients and ration of pellets, complete pelleted ration are available but there is evidence many may be inadequate. Given with care!

Most recommend rabbits be offered a wild variety of green foods and vegetables, but debate exists on the percentage green foods should make daily food intake.

Avoid treat!

Rabbit abdominal radiography interpretations take it easy

Asst.Prof. Sompoth Weerakhun

DVM., PhD., Diploma of Vet. Med Department of Medicine


Radiology of rodents, rabbits and ferrets – An atlas of anatomy and positioning

Abdominal Structure: Lateral View


Abdominal Structure: Ventrodorsal view



Gastrointestinal positive contrast study

Survey: Free Barium

Survey: Barium 30 min

Survey: Barium 90 min


Survey: Barium 3 hr.

Survey: Barium 6 hr.



Survey: Free Barium Survey: Barium 30 min Survey: Barium 90 min

Radiology of rodents, rabbits and ferrets – An atlas of anatomy and positioning Survey: Barium 3 hr Survey: Barium 6 hr



Gastrointestinal positive contrast study: Double contrast barium enema

Clinical studies of the image of diseased domestic rabbits

• Radiologic Pattern and Classification – Four patterns of GI filled with gaseous were

observed (ileus through megacolon) 1. Full or some gas filed in stomach, however small gas

can observed in distal colon

2. Filled in stomach and some or all part of small intestine

3. Filled in stomach, small intestine and some part of cecum. Some findings showed gas or fluids filled only in cecum, that suggested dysbiosis in young rabbits

4. Filled all part of gastrointestinal tract

Grade 1

Grade 2

Clinical studies of the image of diseased domestic rabbits (2)

• Radiologic Pattern and Classification

– Megacolon and colonic impaction were also detected almost cases of gastrointestinal hypomotility

Colonic Morphology

ภาวะล าไสอดมกเกดรวมกบการอดกนของทางเดนอาหารสวนล าไสใหญ (colonic impaction) ในรปแบบตางๆ โดยรปแบบทพบมากทสดคอ hollow shape

Hollow Shape

Sausage like shape

Colonic impaction and sticky gel-like fecal

Colonic Impaction

• Treatment : Gastrointestinal Hypomotility

• How start to stabilize your patients? • การแกไขทางอายรกรรม

– Pain management อาการเจบปวดเปนปญหาทมาพบสตวแพทย การแกไขประการแรก จงมกเปนเรองการจดการความเจบปวด

• Opioid

• Meloxicam, Butorphanol, Buprenorphine, Carprofen

How to Treat? การรกษา

• Treatment : Pain Management – ระดบความเจบปวดจากภาวะน แบงเปน 4 ระดบ ดงน

• ระดบ 1 กระตายมความเจบปวดและซมเลกนอย โดยสวนใหญยงคงราเรง ยงเดนหรอวง เรมกนอาหารลดลง และขบถายลดลงหรอไมขบถาย

• ระดบ 2 เจบปวดชองทองมากขน ซม นงซกตวทาแมไกบางเวลา ชองทองขยายใหญ เบออาหาร ขบถายลดลง หรอไมขบถาย

• ระดบ 3 เจบปวดชองทองอยางชดเจน ซมมาก นงซกตวทาแมไกตลอดเวลา ชองทองขยายใหญมาก ไมขบถายเลย

• ระดบ 4 เจบปวดชองทองอยางรนแรง นงซกตวทาแมไกและกดเคยวฟน ชองทองขยายใหญมาก ไมขบถาย บางตวกรดรอง

Treatment

ระดบความเจบปวดมความสมพนธกบระดบการสะสมของแกสหรอความรนแรงของล าไสอด (ileus) อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) แตไมไดหมายความวาระดบจะตรงกน เพยงแตมแนวโนมไปเชนนน

• Treatment : Gastrointestinal Hypomotility

– Fluid therapy

• 100 mL/KgBW

• การจดการทส าคญ ไดแก การทดแทนสภาพการขาดน าในทนท ทงรางกาย และภายในทางเดนอาหาร เพอใหอาหารและมลมความนมตวและกระตนใหเกดการบบตวของทางเดนอาหาร

Treatment


• Treatment (3) – Nutritional or energy support

• ในระหวางรกษาปอนอาหารสตวกนพชปวย

• Hand feeding is a critical component to therapy – Critical Care (Oxbow)

– Rabbit Care (RP) to rapid energy recover and probiotics supplement

• อาหารทใชปอนในกระตาย จะเนนการจดการกระตนทางเดนอาหาร ดวยอาหารทเปน hi-fiber diets บางกรณทยงใชผกในการกระตนความอยากอาหาร จงมกไมใชแนวทางการแกไขปญหาทถกทาง

• เนองจากกระตายทขาดพลงงานจะเกด hepatic lipidosis อยางรวดเรว การเกด ketosis จะท าใหเกดความเสยหายตอตบมาก ในบางรายอาจจะตองใหสารน าทางเสนเลอด หรอโพรงกระดก เพอแกสภาวะขาดน า และใหกลโคส


• Treatment (4) – GI motility stimulants เพอกระตนในเกดการบบตวของทางเดนอาหาร หากกระตายไมสามารถ

ขบถายไดโดยเรว มกจะเสยชวตจากความเจบปวดจากความตงตวอยางมากของทางเดนอาหาร

• Cisapride (Prokinetic)

• Metoclopramide

• Alternative – Ranitidine • แตไมควรใหในรายทมการเจบปวดชองทองมาก หรอชอค


• Treatment (5) – Antibiotics

– Encourage physical activity

– Anti-ulcer therapy

– Alternative – enema, lubricants, simethicone, etc

– Dysbiosis should be aware of


• Treatment (6) – Enzyme! การจดการแบบเดมๆ จะเนนการยอยสงอดตนในทางเดนอาหาร ซงอาจไมใชปญหา

• Pineapple for bromelin or Papaya for papain may help to break down the matrix holding the material together of trichobezoars?

• Saccharomyces cerevisiae (Enzymatic product from yeast)

– Probiotic or Prebiotic: • Bunny Enzyme

– Recheck blood chemistry, if the patients did not respond therapy. The other causes need to be observed.

Gastrointestinal Hypomotility การพยากรณ

• แบงการพยากรณโรคเปน 4 ระดบ ไดแก • ระดบด (Good) คอ ระยะเวลากอนมาพบแพทยไมเกน 1 วน ประวตการกนอาหารพบ กนหญามากกวา หรอ

เทากบรอยละ 75 ของอาหารทงหมด กนอาหารเมดทมระดบกากอาหารมากกวารอยละ 20 ไมมของกนเลย ภาพถายรงสพบแกสสะสมระดบท 1-2 และการโปงขยายของล าไสใหญ พบการอดตนของล าไสใหญสวนทาย เจบปวดชองทองระดบท 1-2 ไมพบสงขบถายมลกษณะเปนวน

• ระดบปานกลาง (Fair) คอ ระยะเวลากอนมาพบแพทย 2 วน ประวตการกนอาหารพบ กนหญานอยกวารอยละ 75 ของอาหารทงหมด กนอาหารเมดทมระดบกากอาหารนอยกวาหรอเทากบรอยละ 20 ไมมของกนเลนหรอมเพยงเลกนอย ภาพถายรงสสามารถพบแกสสะสมระดบ 1-3 และการโปงขยายของล าไสใหญ พบการอดตนของล าไสใหญสวนทาย เจบปวดชองทองระดบท 2-3 ไมพบสงขบถายมลกษณะเปนวนหรอพบเพยงเลกนอย


• แบงการพยากรณโรคเปน 4 ระดบ ไดแก • ระดบเฝาระวง (Guard) คอ ระยะเวลากอนมาพบแพทย 3 วน ประวตการกนอาหาร ไมกนหญาหรอกนเพยง

เลกนอย กนอาหารเมดทมระดบกากอาหารนอยกวาหรอเทากบรอยละ 20 เปนหลก กนของกนเลนปรมาณมาก ภาพถายรงสพบแกสสะสม ระดบท 3-4 การโปงขยายของล าไสใหญพบรปราง Hollow shape เกดการอดตนล าไสใหญสวนทายดวยมลออนคลายวน เจบปวดชองทองระดบ 3-4 สงขบถายมลกษณะเปนวน

• ระดบแย (Poor) คอระยะเวลากอนมาพบแพทยมากกวา 3 วน ซมและออนแรง ประวตการกนอาหารพบ ไมกนหญาหรอกนเพยงเลกนอย กนอาหารเมดทมระดบกากอาหารนอยกวาหรอเทากบรอยละ 20 เปนหลกและของกนเลนปรมาณมาก ภาพถายรงสพบแกสสะสมระดบท 3-4 การโปงขยายของล าไสใหญพบรปราง Hollow shape เกดการอดตนล าไสใหญสวนทายดวยมลออนคลายวน เจบปวดชองทองระดบ 3-4 สงขบถายเปนวน หรอไมพบสงขบถายเลย

• (Butsurin & Weerakhun, 2012)

Gastrointestinal Hypomotility การพยากรณ และผลส าเรจในการรกษา

• อตราความส าเรจในการรกษา ลดลงตามระดบการสะสมของแกสทเพมขน แตอตราความส าเรจยงสงมากกวา 70%

• อตราการหายสงขนอยางชดเจนเมอกระตายสามารถขบถายได 100 เมดขนไป • มลทอดกนล าไสใหญมลกษณะเปนวน ท าใหมอตราการตายสงขน เมอเทยบกบลกษณะมล

แบบอน

• มลมขนาดเลกกวา 0.5 cm มอตราตายสง ขณะมลขนาดใหญกวา 1 cm มอตรารอด 100%

Gastrointestinal Hypomotility การพยากรณ และผลส าเรจในการรกษา

• ระยะเวลากอนพบสตวแพทยเพมอตราการตาย หรออตราความส าเรจในการรกษาลดลงจาก 1, 2, 3 และมากกวา 3 วน เทากบรอยละ 94.5, 63.6, 50.0 และ 33.3 ตามล าดบ

• กระตายทมรปรางมาตรฐาน (BCS = 3) มโอกาสรกษาใหส าเรจไดมากกวากระตายผอมหรออวน

• ระยะในการรกษาอยระหวาง 3-14 วน เปนสวนใหญ แตหลายรายไมจ าเปนตองท าการพกรกษาตว ท าการพกรกษาเพยง 15-30 นาทกทเลา สามารถใหน ากลบไปรกษาตอทบานได

Obstructive Ileus • บางทเรยก Acute Gastric หรอ Intestinal Obstruction

– พบไดยาก เนองจากกอนขนประสานกนเปนกอนหรอแผน หรอกนสงแปลกปลอม หรอพรม เกดการอดตนทสวน Gastric บรเวณ Pyloricและ Duodenum

– ท าใหเกดการขยายตวของกระเพาะอาหาร และเกดการเจบปวดชองทองมาก – ควรไดรบการรกษาอยางทนท

• ให analgesics: buprenorphine 0.01-0.05 mg/kg IM or SC q12h

• ใหสารน าพวก crystalloids ทาง IV or IO ในขนาด Shock dose รวมทงพวก short-acting corticosteroids

– Hydrocortisone 10 mg/kg IV – Prednisolone 11-25 mg/kg IV

Obstructive Ileus • ในกรณทตองท าการผาตด เชน การอดตนของทางเดนอาหาร แตในรายเชนนพบ

ไดนอย หรอมกไดรบการวนจฉยผด ในทางปฏบตในปจจบนจงตองท าการวนจฉยจนมนใจกอนตดสนลงมอผาตด

• หากอดตนถาวร พจารณาท าศลยกรรม ซงอาจจะพบเนอตายของสวน duodenum ท าการเลาะออก หลกการเชนเดยวกบในสตวชนดอน

• ไมควรใหยากระตนทางเดนอาหารกอนผาตด แตจะดเมอใหในภายหลง • พจารณาให Verapamil at 200 µg/kg per os every 8 hours for

9 doses ปองกนการเกด post-surgical adhesions • Prognosis=guarded-poor

Dysautonomia

• เปนกรณทไมสามารถจะแกไขใหเปนปกตได

• Dysautonamia was reported in rabbits in 1996, causing impaction, anorexia, depression and death

• Mesenteric autonomic ganglia showed chromatolysis-like degenerative changes and neuronal vacuolation

• Response to supportive treatment is generally poor

โลกจะอจฉา ถาเรารกกน

Dysbiosis

Asst.Prof. Sompoth Weerakhun., DVM., PhD Department of Medicine


DYSBIOSIS

Enteritis Complex and Enterotoxaemia

• Enteritis complex จะพบอาการตงแตมลนม ถายเหลวจนไปถง enterotoxaemia เกดตดเชอในกระแสเลอดและตาย ซงเปนกลมอาการทพบไดเสมอๆ

• เกดจากการตดเชอ ซงสามารถเพมจ านวนไดอยางรวดเรวในทางเดนอาหาร • ปจจยทเปนสาเหตโนมน า ไดแก การเปลยนอาหาร การใชยา ความเครยด พนธกรรมทท าให

หนาทของทางเดนอาหารผดปกต • ซงจะไปรบกวนจลชพประจ าถน ระดบความเปนกรดดาง และการบบตวของทางเดนอาหาร

DYSBIOSIS


• Enterotoxaemia เปนตวชใหเหนวาทางเดนอาหารเกด dysbiosis และรนแรงกวา enteritis ทวไป

• เกดจากพษ iota-like toxin จากเชอ Clostridium spiroforme เดมเคยเชอวา C. dificile และ C. perfringens เปนสาเหตเชนกน แตปจจบนเชอวาเกดจากเชอตวแรก

• พบมากในลกกระตายเพงจะหยานม (อาย 3-6 สปดาห) เพราะวายงไมมการเจรญของ normal flora มากเพยงพอ และเปนชวงท pH ของทางเดนอาหารยงสง (5-6.5) ท าใหเชอโรคเจรญไดด

• กระตายทมอายนอยกวา 45 วน มอตราเสยชวตดวยล าไสอกเสบมากถง 72% (Butsurin et al., 2012)

• ในกระตายอายมากจะทนกวา แตความเครยดกท าใหเกด dysbiosis ได

• จะพบการเปลยนแปลงจลชพของ cecum • การตดเชอใน cecum แม จะท าใหผลต milk enterotoxaemia และผานไปยงลกทางน านม

DYSBIOSIS


• เกดอาการซมอยางมาก เบออาหาร ทองเสยเปนสน าตาล เหลวเปนน า อาจจะมเลอดหรอมกปน

• ตายหลงจากพบอาการใน 24-48 hr. • ในรายเรอรง อาจจะพบทองเสยชวคราว เบออาหาร น าหนกลด • พบจดเลอดออกในทางเดนอาหาร โดยเฉพาะ cecum และ

อาจจะพบท appendix และ proximal colon • ยงพบ pseudomembrane และ mucus มากใน

cecum

DYSBIOSIS


• Mucoid Enteritis? – เปนสาเหตทท าใหกระตายอายชวง 7-14 เดอน ปวยและ

ตายมาก – เบออาหาร ซม น าหนกลด เกดการอดตนของซคม และเกด

การผลตมกออกมามาก – ไมทราบสาเหตทแนชด อาจจะเกดจากการผลตกรดมาก

เกนไปในซคม และ bacterial dysbiosis

– ไดแก การท pH เปลยน อาจเกดไดจากการผลตหรอการดดซม VFA เปลยนแปลง หรอมการหมกพวกคารโบไฮเดรตมาก จะไปลดปรมาณของจลชพประจ าถน และไปกระตนการสรางมกในซคมและล าไสใหญมาก

– Prevent: ใหอาหารกากอาหารสง และมคารโบไฮเดรตต า

DYSBIOSIS


• Dysbiosis Secondary to Treatment with ABOs

– PLACE: Penicillin, Lincomycin, Ampicillin, Amoxicillin, Amoxy-Clav, Clindamycin, Cephalosporin, Erythromycin.

– Epinephrine ไปยบยงการบบตวของทางเดนอาหาร

– ยาทมผลขางเคยงนอย และแนะน าใหใช จะอยในกลม trimethoprim-

sulfa, fluoroquinolones, chloramphenicol, tetracyclines

DYSBIOSIS

Treatment

• Treatment of Enteritis

– Aggressive supportive care

– Increase cecal and colonic motility

– Discouraging the growth of pathogenic bacteria and the product of toxins

– Supporting the growth of normal flora

DYSBIOSIS

Treatment

• Clostridium จะไวตอยา chloramphenicol และ sulfaquinoxaline

• Metronidazole 20 mg/kg q12h จะชวยลดอตราการตายจากพษได

• IV or IO fluid

• Cisapride or Metoclopramide

• Diet high in fiber (prefer >20%) • Cholestyramine เปน ion exchange resin จะไปจบกบพษ ขนาด

2g. per 20 mL water q24h. by gavage.

DYSBIOSIS Prevention

• Prevent: – ใหอาหารทกากสง แนะน ามากกวา 20% ดวยหญาคณภาพด – ลดความเครยดจากสาเหตตางๆ

– หลกเลยงการเปลยนอาหารอยางทนททนใด

– ควรหยานมลกกระตายเมออาย 6 สปดาหขนไป

Gastrointestinal Diseases Bacterial Enteritis

• พบมากคอ Colibacillosis และ Tyzzer’s พบไดบางเชน Salmonella, Pseudomonas, Campylobacter-like

• Colibacillosis – อตราการปวยและตายในลกกระตายมากถง 100%

– พบไดเสมอในชวงอาย 1-14 วนแรก

– Pathogenic E. coli O109 – อาการทองเสยอยางออนจนถงรนแรงและตาย ตวทรอดมกจะแคระแกรน

Gastrointestinal Diseases Bacterial Enteritis

• Tyzzer’s Disease – Clostridium piriforme (formerly: Bacillus piliformis) – เปนโรคทพบใน rodents และกระตาย – เครยดจากการสขาภบาลไมเหมาะสม เลยงหนาแนน ชวงผสมพนธ อณหภมสง – พบอาการถายเหลวเปนน า ซม และตาย มกพบผนงล าไสบวม เกดเนอตาย เปนมากบร

เวณ proximal colon – อตราการตายสงมากในลกกระตายชวงหยานม – ในกระตายอายมากจะท าใหน าหนกลด

Gastrointestinal Diseases Viral Enteritis

• Papillomatosis: – Rabbit oral papillomatosis

– พบไมบอย อาจจะพบวการนาน 145 วน หรอยบไปเองภายในไมกวน

• Rabbit Enteritis Coronavirus – พบกอโรคในกระตายชวงอาย 3-10 wk. และพบไดในกระตายปกตทโตเตมวย – พบอาการซม ทองเสย ทองกางบวม และตาย

– อตราการปวยและตายสง ตายไดถง 100% ภายใน 24 hr.

– ผาซากจะพบของเหลวในซคม เกด atropy ของผนงล าไส pleural effusion และ cardiomyopathy

– วนจฉยจากอาการและผลผาซาก หรอ Agglutination test

Gastrointestinal Diseases Viral Enteritis

• Rotavirus – ล าพงตวมนเองเปน mild pathogenic แมวาอตราปวยจะสงแตอตราการตายยงคงไมแนนอน หรอสง

หากมโรคแทรกซอน – เกดอาการเบออาหารรนแรง ทองเสยเปนมกหรอเปนน าสเขยวเหลอง และขาดน า – พบมากในกระตายชวงอาย 30-80 วน

• Rabbit Viral Hemorrhagic Disease – Calicivirus – พบอายมากกวา 2 เดอนขนไป – เปนโรคตดเชอเฉยบพลน แสดงอาการภายใน 1-2 วน อตราการปวย 70-80% ตายถง 100% – พบมไข ซม นอน เบออาหาร ทองเสยหรอทองผก บางรายหายใจเรวตน เยอชมสมวง ทองกาง ในระยะ

สดทายอณหภมรางกายจะต า นอน หรออาจจะชก เลอดก าเดาไหล

Gastrointestinal Diseases Parasites

• Coccidia – พบม Eimeria ทกอโรคในกระตาย 12 ชนด สวนใหญพบในทางเดนอาหาร ยกเวน E. stiedae ทพบ

ในตบ – Hepatic coccidia พบรางกายแคระแกรนในรายไมรนแรง ในรายทตดเชอมาก จะเกดการรบกวน

หนาทของตบ และอดตนน าด ท าใหเบออาหารและผอมโซ ในระยะทายจะพบทองเสยและทองผก ชองทองจะกาง และตวเหลอง

– X-ray พบตบโต – Intestinal coccidia ความรนแรงของอาการขนกบอาย มกจะพบในกระตายอายนอย มอาการ

ทองเสยไมมากจนถงรนแรง บางครงปนดวยมกและเลอด และพบอาการขาดน า – ใหระวงการเกดล าไสกลนกนในรายทเปนเวลานานๆ


• Cryptosporidium – C. parvum ท าใหเกดทองเสยในลกกระตาย ท าใหแคระแกรน จะพบการกอโรคบรเวณ ileum

และ jejunum – ไมพบกอโรคในกระตายโต – รกษาโดยใชยา Sulfa-tri

• Other protozoa; Giardia duodenalis, Monocercomonas cuniculi, Retortamonas cuniculi, Entamoeba cuniculi


• Helminthic Parasites – Common pinworm: Passalurus ambiguus, P. nonanulatus – Obeliscoides cuniculi – Treatment:

• Thiabendazole • Fenbendazole • IVM • Piperazine

• Cestode & Trematode – Treatment: Praziquantel – ปองกนโดยไมใหกระตายกนหญาเปยกในทงหญา

โลกสวยงาม มกเกดจากการใหและแบงปน

• อายขย 5-10 ป • น าหนก 1-10 kg (ขนกบพนธ) • สตรฟน = I 2/1 C 0/0 P 3/2 M 3/3 • วยเจรญพนธ 4-8 เดอน • วงรอบการเปนสด – เหนยวน า • ระยะเวลาตงทอง 28-32 วน • ขนาดครอก 4-12 ตว • น าหนกแรกเกด 30-80 กรม • อายหยานม 6 สปดาห

• RR = 30-60 • HR = 180 - 300 • Blood volume = 60 ml/kgBW • Rectal Temp. = 38.5 – 40 cencius • Water intake = 50-150 ml/kgBW • Food intake = 50 g/kgBW • Urine production = 10 – 35 ml/kgBW

Biological Data

Dental Disease in Pet Rabbits

Sompoth Weerakhun Asst. Prof., DVM., PhD., Diploma of Vet. Med.

Department of Medicine

Khonkaen University

Dental Disease

• Malocclusion เปนปญหาทสตวแพทยมกใหความส าคญเปนอนดบแรก กลาวไวในหลายต ารา แตมกไมคอยเขาใจกน

• Harcourt-Brown (2009) กลาวถงโรคทเกยวของกบปรทนตทงหลายวา Progressive syndromes of acquired dental disease (PSADD) มระดบความรนแรง ขนตอน และประกอบไปดวยอาการตางๆ – Apical elongation จดเปนอาการแรกทจะพบในกระตายทมปญหาน – Epiphora – Enamel loss – Uneven wear – Acquired malocclusion – และ Advance changes ทเกยวกบระดบโครงสราง การเสอมและการสรางกระดก ฝ และ

chronic dacryocystitis เปนตน

• อยางไรกตาม ยงมหลกการและความเหนทแตกตางกนออกไป

Topic Review

• ในทนจะกลาวถงโรคฟนและการจดการ เพอการน าไปใชในภาคปฏบต โดยมงใหเขาใจสาเหต และกลไกการเกดโรคทเกดจากการสกของฟนไมเหมาะสม (malocclusion) ซงท าใหเกดโรคของฟนเองและอวยวะใกลเคยง ไปสความเขาใจในการแกไขปญหาทสอดคลองกน

• โดยเนอหาจะกลาวถง – Normal dentition – Normal function of mastication

• How the rabbits masticate foods? • How to maintenance of tooth shape? • Role of indigestible fibers

– Etiology and pathogenesis – Diagnosis

• Update malocclusion differential diagnosis to six grades

– Key point for treatment protocols

Normal Dentition

• Dental Formula

– Maxilla = 2I – 0C – 3P – 3M

– Mandible = 1I – 0C – 2P – 3M

Normal Dentition

• Anatomy and Physiology

– Each tooth is cylindrical and the whole length is encompassed in enamel

Normal Dentition


– “Peg teeth” is secondary upper incisor

– At rest, the tips of the lower incisors rest against the tiny Peg teeth

Normal Dentition


– The mandibular arcade is narrower than the maxilla arcade

– This arrangement can be seen on lateral radiographs of the skull as a zigzag pattern

Anatomy

• Grow continuously through life or until pulp necrosis – Incisor growth has been measured at 2-2.4 mm per week – Cheek growth about 3 mm per mouth

• Open rooted? found bony channel that encompasses the nerve at the apex of the tooth

Anatomy

• The term Anatomical Crown is used to describe the whole tooth.

• Exposed or clinical crown describes the part of the tooth that is protudes into the mouth = crown

• Reverse crown describes the part of the tooth that is submerged within the jaw = root

Mastication

• The incisors are used for gnawing and biting through hay and vegetable

• The cheek teeth reduce the food into smaller pieces before it is swallowed

• Harcourt-Brown (2009) demonstrate mastication of rabbit into two types – Crushing – Shearing The masticatory action varies with the texture of the food Both of these movement have a vertical and backward component

that cut food between the sharp enamel ridges on the cheek teeth

Chewing Action

Etiology and Pathogenesis

• Causes: ความคดเหนและประสบการณของการพบปญหาแตกตางกนไป ซงเกยวของกบปจจยดงตอไปน – Age – Gender – Breed – Genetic disposition – Husbandry – Diet – Diseases กลาววาปญหาทส าคญและพบเปนสวนใหญ มกเกดจากการสกของฟนไมเพยงพอกบการเจรญ และ

อกประการทมกจะไมคอยไดรบความใสใจ แตเกดขนมาก เชน metabolic bone disease

Pathogenesis

• PSADD เกดปญหากบฟนและอวยวะใกลเคยง อยางไรกตาม ไมคอยมใครใช term นในการกลาวถงปญหาโรคปรทนตในกระตาย

• Acquired Malocclusion – Characteristic pattern (Harcourt-Brown, 2009) ยงเปนการแบงตามขนตอนของการเกดโรค ซงยงเปนทคลมเครอ อยางไรกตาม Harcourt-Brown ถอวาเปนผ มประสบการณมายาวนานและไดรบการยกยองสงสดคนหนง • Stage 1: Curvature of the second, third and/or fourth

lower cheek teeth, resulting in spurs that grow into the tongue and lacerate it

Pathogenesis

• Malocclusion – Characteristic pattern

• Stage 2: Curvature of the first and second maxillary cheek teeth that can grow into cheek. This appears to be less painful than lacerate of the tongue, but still causes eating difficulties. Abscesses on the cheek can result from these penetrating wounds

• Stage 3: Rotation, curvature and elongation of the lower fourth and fifth mandibular cheek teeth. This can result in spurs that grow into the cheek or in a rostral direction across the occlusal surfaces of the lower cheek teeth

• Advanced changes

– โครงสรางของ incisor พบการเปลยนแปลงไดในทกระยะของ PSADD

Diagnosis

• Chief Complain

• History Taking

• Physical Examination

• Oral Inspection and Dental Examination

• Radiograph

Clinical Signs

History and clinical signs • Decrease appetizing • Dropping food uneaten or cannot drinking water well • Slobber • Palpable swellings along the ventral border of the mandible • Fetid smell from the mouth • Grooming problems, heavy fur mite infestation and lack of

cecotrophagy • Weigh loss • Tongue damage • Retrobulbar abscess/Mantal abscess • Related gastrointestinal hypomotility

Diagnosis Physical Examination

• สวนหวและชองปาก: คล าบรเวณขากรรไกรทงบนและลาง สมผสฟนจากภายนอก เปดดเปลอกตา ลกนยนตา ชองห ซอกคอ โพรงจมก คาง และฟนหนา นอกจากนจะท าการตรวจชองปากโดยใช otoscope หรอ endoscope ในภายหลง เปนการเสรจสนการตรวจสวนหวและชองปาก

Sompoth Weerakhun

Radiograph

Sompoth Weerakhun

ตวอยางการจดการโรคฟน 1. คนหาความผดปกตของชอง

ปากแบบหยาบ ประเมนความผดปกต 6 แบบ

2. เอกซเรยยนยน พยากรณ และเลอกวธแกไขทเหมาะสม

3. จดการผลขางเคยงหรออาการรวมอน ไดแก ฝ การอกเสบของอวยวะขางเคยง

4. การจดการหลงการรกษา และการตดตามผลการรกษา

Characteristics and Grading of Malocclusion

Weerakhun (2010)

Treatment discussion

• Dental disease

• Epiphora and dacryocystitis

• Eye problems and protruding

• Abscesses

Thank you for your attention

rabbit gastrointestinal syndromevet.kku.ac.th/yaopdf/pptkvac2015/data/23401.pdf · rabbit...

Documents