radionica: dobre prakse u razvoju poslovnih zona …rars-msp.org/public/data/documents/47/03...

Iskustva razvoja poslovnih

zona u Sloveniji

Tijana Vujičić dipl.inž.arh.

Arhitektonsko-građevinski fakultet

Univerziteta u Banjojluci

[email protected]

12. новембар 2012

RADIONICA: DOBRE PRAKSE U RAZVOJU POSLOVNIH ZONA


Integrisano strateško i prostorno planiranje

Slovenija 10. juni -13. juni 2012. god.

Posjete:

Ministarstvo za infrastrukturu i prostor Republike Slovenije

Opštine: Trzin, Komenda, Novo Mesto, Mirna Peč

Sadržaj

Kriteriji za lociranje poslovnih zona u Sloveniji,

Klasifikacija poslovnih zona po strateškoj važnosti,

Poslovne zone na investicionom portalu

http://www.investslovenia.org

Primjeri specifičnog razvoja poslovnih zona (Trzin,

Komenda)


http://www.investslovenia.org/


IMIGRACIJE

cca 13000 državljana BIH

cca 5000 državljana Srbije

3000 državljana Makedonije

1500 državljana Hrvatske

1500 državljana Kosova

Slovenija u brojevima

20.273 km2

2.057.278 stanovnika

prosječna starost

41,5 godina

bruto domaći

proizvod BDP

(standard kupovne

moći):

20.900 EUR /stanov.

izvoz 65,4% BDP


52%

12%

3%

33%

manje od 5000

stanovnika

manje od 2000

stanovnika

manje od 1000

stanovnika

više od 5000

stanovnika

2012 Slovenija ima 6.032 naselja

210 opština, od toga 12 gradskih

Velike su razlike i u

površini opština:

67% opština su

manje od 100 km2

21% od 100-200

km2

7 opština ima

površinu veću od 300

km2

Najmanja opština

ima površinu 7 km2.

Slovenija u brojevima

210 opština 210 poslovnih zona


Stihijsko i prostorno disperzno formiranje novih zona

(posljedica nastajanja novih opština).

Država za sada još ne raspolaže sa sveobuhvatnim strateškim

razvojnim dokumentom u oblasti podsticanja razvoja i

lociranja poslovnih zona u prostor.

Djelatnosti podsticanja razvoja poslovnih zona još nisu

odgovarajuće usklađene između aktera na različitim

teritorijalnim nivoima što utiče na povećanje međusobnog

takmičenja za neposredne domaće i strane investicije.

Krakteristike razvoja poslovnih zona i

njihovog smještaja u prostor

(pojavljuju se različiti termini - gospodarske/privredne, poslovne,

preduzetničke, proizvodne, zanatske, uslužne zone itd.)

Gospodarska zona je krovni pojam za sve tipove zona u Sloveniji

Prostor namjenjen djelovanju gospodarskih/privrednih društava (uvažavanje

Zakona o gospodarskim društvima)

Terminologija


Slovenski braunfildi

industrijske zona koje su nastale u prošlom privrednom

sistemu – planskom periodu, te su bile locirane u prostor

i dimenzionisane za potrebe lokalne privrede u skladu sa

konceptom policentričnog prostornog razvoja. U

određenom obimu brojne zone su ostale prostorno

neiskorištene, te djelimično opremljene sa osnovnom

komunalnom i tehničkom infrastrukturom (npr.

industrijska pruga).

Slovenski greenfield vs. brownfield

Prednosti djelovanja na postojećim lokacijama su naročito:

lokacijske: postojeće namjene prostora (pridobivanje nove

potencijalne lokacije za industriju je zahtjevan i dugotrajan proces)

ekonomske: efikasnije korišćenje postojećih prostornih resursa

ekološke: reciklaža prostora kao ograničenog resursa.


Strateški dokumenti:

SRS – Strategija razvoja Slovenije

(http://www.umar.gov.si/fileadmin/user_upload/projekti/02_StrategijarazvojaSlovenije.pdf)

SPRS – Strategija prostorskega razvoja Slovenije

(http://www.mzip.gov.si/fileadmin/mzip.gov.si/pageuploads/publikacije/sprs_slo.pdf)

PRS – Prostorski red Slovenije (http://www.uradni-list.si/1/content?id=51961)

DRP – Državni razvojni program (http://www.pora-gr.si/DRP2007-2013.pdf)

RRP – Regionalni razvojni programi

RZPR – Regionalne zasnove prostorskega razvoja Slovenije (http://rzpr-

savinjska.uirs.si/, http://rzpr-koroska.urbinstitut.si/, http://rralur-prostor.uirs.si/)

Domaće i strane studije:

IPRS – Kavaš, D., Majcen, B., Stanovnik, P., Slabe Erker, R., Bevc, M., Koman, K., Križanič, F.,

Oplotnik, Ž., Tušek, T., Glas, M., Gulič, A., Murn, A., Kajzer, A., 2005, Investicijske

prioritete Republike Slovenije v obdobju 2007-2013, Inštitut za ekonomska

raziskovanja in Ekonomski inštitut Pravne fakultete, Ljubljana.

Limburg – Limburg Development Agency (2003), Drawing and Implementation of

model for foreign investment promotion at regional level, cooperation project

cofinanced by Flemish government, Belgium.

Hypodomi – PE International, Hypodomi (2002), Strategic Possibilities for the

Development of Business Zones in Slovenia, Ljubljana.

Strateška opredjeljenja razvoja poslovnih

zona Slovenije

http://www.umar.gov.si/fileadmin/user_upload/projekti/02_StrategijarazvojaSlovenije.pdf

http://www.mzip.gov.si/fileadmin/mzip.gov.si/pageuploads/publikacije/sprs_slo.pdf

http://www.uradni-list.si/1/content?id=51961



http://www.pora-gr.si/DRP2007-2013.pdf





http://rzpr-savinjska.uirs.si/



http://rzpr-koroska.urbinstitut.si/



http://rralur-prostor.uirs.si/




Optimalna povezanost sa saobraćajnom mrežom_blizina

autoputeva_željeznice_aerodroma_saobraćajnih terminala

Mogućnost racionalnog infrastrukturnog opremanja

Blizina i veličina već postojećih privrednih zona.

Mogućnosti povezivanje na postojeće istraživačke institucije,

univerzitet, tehnološki park i druga jezgra razvoja.

Gravitacijska pozadina

Socijalno-eknomske karakteristike_ljudski resursi_tržište radne

snage_kapacitet regionalnih razvojnih agencija i opština

Fizičko-funkcionalne karakteristike lokacije_veličina_prostorne

mogućnosti i ograničenja koja proizilaze iz stanja ili karakteristika

prirodnog i izgrađenog okruženja u kojeg se pojedinačna zona

locira_konfliktne namjene prostora_ prostorne mogućnosti i ograničenja

koja proizilaze iz osobina tla i podzemlja

Pravni status_uključenost u prostorno plansku dokumentaciju

_vlasništvo

Kriteriji izbora najoptimalnijih lokacija

poslovnih zona u Sloveniji


Privlačnost prostora za

poslovne zone - SPRS


Priprema i ostvarivanje modela promocije stranih investicija na regionalnom nivou (Limburg Development Agency, 2003)

Prikaz mogućih makrolokacija za

budući razvoj poslovnih zona u

Sloveniji


Prijedlog klasifikacije gospodarskih zona - lokacijska

mjerila za njihovo lociranje u prostor

Gospodarske zone u širem području centra nacionalnog

značaja.

Gospodarske zone koje imaju veliki značaj za regiju.

Gospodarske zone koje imaju veliki značaj za

regionalno područje.

Gospodarske zone koje imaju veliki značaj za uže

regionalno od. nadlokalno područje.

Kategorizacija gospodarskih zona:

Autor: mr Andrej Gulič, UIRS



12. новембар 2012 Lokacijska mjerila

funkcionalni značaj međunarodni, nacionalni, regionalni

veličina min. 90 ha (može biti i više fizički ili funkcionalno povezanih gospodarskih

zona, od kojih je svaka veličine bar 30 ha)

mogućnosti za širenje u

prostoru

dodatna površina veličine cca. 1/3-1/2 funkcionalne površine, rezervisane za

eventualno širenje pojedinačnog sektora

blizina postojećih

gospodarskih zona

blizina i pristupačnost postojećih gospodarskih zona u dosegljivom radijusu

značajna je iz aspekta povezivanja internih preduzeća (sudjelovanje i podjela

funkcija)

blizina većih centara centri međunarodnog od. nacinalnog značaja

gravitacijska pozadina 100.000 stanovnika

porijeklo investitorja strani i domaći

sadržaj multikulturna (industrija, proizvodno zanatstvo, zanatstvo, poslovne

djelatnosti, trgovina, servisne, skladištne, uslužne djelatnosti, itd.)

određivanje namjene prostora područja proizvodnih djelatnosti

prostorna struktura velika struktura, izgradljivi ulični blokovi (npr. raster mreže: 250x120m ili

60x120m)

miješana struktura (arhitekturna i urbanistička tipološka parcialnost)

blizina saobraćajnog čvora blizina državno najvažnijeg, državno važnog od. regionalno važnog

saobraćajnog čvora u kojem se povezuje saobraćajna infrastruktura

različitih saobraćajnih podsistema i nalazi se u /uz centar nacionalnog

značaja

povezanost s cestama AC, HC, G1, G2

povezanost s željeznicom G1, G2 neposredno ili preko industrijske pruge

povezanost sa infrastrukturom

vazdušnog saobraćaja

javni aerodrom/heliport za međunarodni (niže kategorije) i domači vazdušni

saobraćaj


javnog putničkog saobraćaja

putnički terminal za vođenje javnog putničkog saobraćaja međunarodnog od.

nacionalnog značaja

povezanost s infrastrukturom

kombinovanog saobraćaja

saobraćajni terminal za kombinovani saobraćaj nacionalnog značaja

povezanost sa komunalnom,

energetskom i komunikacijskom

infrastrukturom

električna mreža, optička kablovska mreža, telefon, kablovska TV, plinovod,

toplovod, industrijsko grijanje, vodovod, kanalizacija, sprava za

prečišćavanje (neposredna blizina), deponija (neposredna bližzna), CERO

(neposredna blizina)

sanacija napuštenih područja prioritetno iskorištavanje ili obnova napuštenih industrijskih, komunalnih,

saobraćajnih i sličnih područja i njihova nova upotreba

Gospodarske

zone

nacionalnog

značaja


funkcionalni značaj regionalni i eventualno nacionalni i mednarodni

veličina min 60 ha (može biti i više fizički ili funkcionalno povezanih

gospodarskih zona, od kojih je svaka veličine bar 20 ha)

mogućnosti za širenje u prostoru dodatna površina veličine cca. 1/3-1/2 funkcionalne površine,

rezervirane za eventualno širenje

blizina postojećih gospodarskih zona blizina i pristupačnost postojećih gospodarskih zona u dosegljivom

radijusu značajna je iz aspekta povezivanja internih preduzeća

(sudjelovanje i podjela funkcija)

blizina većih centara centar nacionalnog i regionalnog značaja


porijeklo investitorja domaći i strani

sadržaj (industrija, laka industrija, proizvodno zanatstvo, zanatstvo,

poslovne djelatnosti, trgovina, servisne, skladištne, uslužne

djelatnosti, itd.), ev. tudi monokultura

određivanje namjene prostora područja proizvodnih djelatnosti od. miješana područja

prostorna struktura srednja struktura, izgradljivi ulični blokovi (npr. raster mreže:

60x120m ili 40x80m)

miješana struktura (arhitekturna i urbanistička tipološka parcialnost,

mogućnost oblikovanja socijabilnog okoliša)

blizina saobraćajnog čvora blizina saobraćajnog čvora koji ima veliki značaj za regiju u kojem se

povezuje saobraćajna infrastruktura različitih saobraćajnih

podsitema i nalazi se u/uz centar nacionalnog značaja

povezanost s cestama HC, G1, G2

povezanost s željeznicom G2 neposredno ili preko industrijske pruge



javni aerodrom/heliport za međunarodni (niže kategorije) i domači

vazdušni saobraćaj

povezanost sa infrastrukturom javnog

potničkog saobraćaja

putnički terminal za vođenje javnog putničkog saobraćaja regionalnog

značaja



saobraćajni terminal za kombinovani saobraćaj regionalnog značaja



infrastrukturom

električna mreža, optička kablovska mreža, telefon, kablovska TV,

plinovod, toplovod, industrijsko grijanje, vodovod, kanalizacija,

sprava za prečišćavanje (neposredna blizina), deponija (neposredna

blizina), CERO (neposredna blizina)

sanacija napuštenih područja prioritetno iskorištavanje ili obnova napuštenih industrijskih,

komunalnih, saobraćajnih i sličnih područja i njihova nova upotreba

Gospodarske

zone

regionalnog

značaja


funkcionalni značaj Uži regionalni

veličina min 20 ha (može biti i više fizički ili funkcionalno povezanih gospodarskih zona,

od kojih je svaka veličine bar 5 ha)

mogućnosti za širenje u

prostoru

dodatna površina veličine cca. 1/3-1/2 funkcionalne površine, rezervirane za

eventualno širenje

blizina postojećih

gospodarskih zona

blizina i pristupačnost postojećih gospodarskih zona u dosegljivom radijusu

značajna je iz aspekta povezivanja internih preduzeća (sudjelovanje i podjela

funkcija)

blizina većih centara međuopćinski centar


porijeklo investitorja domaći i strani

sadržaj polikulturna (industrija, laka industrija, proizvodna obrt, obrt, poslovne

dejavnosti, trgovina, servisne, skladiščne, uslužne djelatnosti, itd.), ev. tudi

monokulturna

određivanje namjene prostora područja proizvodnih djelatnosti od. miješana područja

prostorna struktura srednja struktura, izgradljivi ulični blokovi (npr. raster mreže: 60x120m ili

40x80m)

miješana struktura (arhitekturna i urbanistička tipološka parcialnost, mogućnost

oblikovanja socijabilnog okoliša)

blizina saobraćajnog čvora blizina saobraćajnog čvora koji ima veliki značaj na regionalnom prostoru u

kojem se povezuje saobraćajna infrastruktura različitih saobraćajnih podsitema

i nalazi se u/uz međuopćinskom centru

povezanost s cestama G2

povezanost s željeznicom G2, R1 neposredno ili preko industrijske pruge



povezanost preko centara višeg nivoa


javnog putničkog saobraćaja

stanica javnog putničkog saobraćaja koja je povezana sa putničkim terminalom

za vođenje javnog putničkog saobraćaja međunarodnog, nacionalnog značaja

od., regionalnog značaja



mogućnost kvalitetnog povezivanja sa saobraćajnim terminalom za kombinovani

saobraćaj nacionalnog i regionalnog od., subregionalnog značaja



infrastrukturom

električna mreža, optička kablovska mreža, telefon, kablovska TV, plinovod,

toplovod, industrijsko grijanje, vodovod, kanalizacija, sprava za prečišćavanje

(neposredna blizina), deponija (neposredna bližzna), CERO (neposredna blizina)

sanacija napuštenih područja prioritetno iskorištavanje ili obnova napuštenih industrijskih, komunalnih,

saobraćajnih i sličnih područja i njihova nova upotreba

Gospodarske

zone

subregionalnog

značaja


Takve zone nastaju po potrebi i naročito u okviru

lokalnih centara, te stvaraju prostorne i

infrastrukturne uslove bilo za širenje postojećih

privrednih djelatnosti ili za lociranje zanatskih

djelatnosti koje se razvijaju, i drugih djelatnosti male

privrede.

Takve zone bi mogli imati svi opštinski centri lokalnog

nivoa, ako ustanove da za to postoje realne potrebe i

mogućnosti kao i iskazan tržišni interes zainteresovanih

postojećih i stranih preduzeća.

Gospodarske zone

nadlokalnog značaja


trzin komenda


Primjeri razvoja Poslovnih zona

KOMENDA 12. новембар 2012


Komenda u brojevima

14km udaljena od Ljubljane

Površina opštine 24 km2

5200 stanovnika

prosječna starost 37,4 godina

Prirodni priraštaj pozitivan

na 1000 stanovnika 12.5 (Slovenija 1.5)

Izražene imigracije

na 1000 stanovnika 38,2 doseljenika

1313 zaposlenih/radnih mjesta

1597 stanovnika Trzina je

zaposleno ili 66% radno

sposobne populacije

453 poslovna subjekta

Vrijednost bruto investicija u

nova stalna sredstva u opštini

1513 € po stanovniku

(Slo. 2.564 € po stanovniku) http://www.stat.si/obcinevstevilkah/Vsebina.asp

x?leto=2011&id=67


Poslovna zona

Komenda u brojevima


3 km od autoputa

188 parcela različite veličine

500m2 do 10000 m2

93 ha površina zone

Jedna od najvećih poslovnih zona u

Sloveniji

7,5km saobraćajnica

sa kompletnom pratećom podzemnom

infrastrukturom

•15km trotoara

•300 svjetiljki

•14 kružnih tokova


Poslovna zona Komenda

250 vlasnika zemljišta

Prva faza 50 vlasnika

druga faza 200 vlasnika

Jedinstvena otkupna cijena zemljišta 15€/m2

trogodišnje odgođeno plaćanje



18 ha

2005/2006 izgradnja

25 komapnija

1000 zaposlenih

21 parcela

Poznati kupci

2 parcele neizgradjene

Cijena zemljišta do 190 €/m2

75 ha

2006/2011 izgradnja infr.

Planirano 10.000 radnih

mjesta

167 parcela – fleskibilna

organizacija

60 parcela prodato ili 2/3

raspoložive površine

Na 15 parcela počela

izgradnja objekata

Cijena zemljišta 110 €/m2



I I FAZA

Natura 2000

? Birds Directive (Special Protection Areas,

SPAs)

Habitats Directive (Sites of Community

Importance, SCIs, and Special Areas of

Conservation, SACs)

The European Topic Centre for Biological

Diversity (ETC/BD)

Europena Environmental Agency (EEA)

http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/index_en.htm

http:// natura2000.eea.europa.eu

http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm



http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/habitatsdirective/index_en.htm






http://www.natura2000.eea.europa.eu/

http://www.natura2000.eea.europa.eu/

12. новембар 2012 NATURA 2000

zaštićena područja Slovenije

35% teritorije

Slovenije zaštićeno www.natura2000.eea.europa.eu


www.natura2000.eea.europa.eu


•Ministarstvo za

infrastrukturu i

prostor

•Zavod rs za

očuvanje šuma

•Zavod rs za

očuvanje prirode

Agencija rs za

očuvanje prirode

40 000 € 7ha izuzeto 7 rezervoara 4ha pošumljeno


Poslovna zona Komenda - izgradnja

12. новембар 2012 Poslovna zona Komenda

I FAZA finansirana iz

sredstava prikupljenih

prodajom parcela

opština komenda

II FAZA finansirana

putem kredita

Javno privatno partnerstvo

D.O.O Poslovna zona

Komenda

Budžet opštine 2005-

2006

cca 14 miliona €

Ulaganja u

Infrastrukturu

I faza - 6 miliona €

II faza -13,5 miliona €

otkup zemljišta 14 miliona €

Planska i projektna

dokumentacija 410 000 €

Nadzor građevinskih radova

100 000 €

cijena uređenog građevinskog zemljišta

110 €/m2 (maksimalna cijena 190 €/m2)

Uključena komunalna naknada – jednokratna renta

Porez na građevinsko zemljište

na godišnjem nivou iznosi 0,2 €/m2 za neizgrađene

parcele, A 1,8 €/m2 za izgrađene parcele

Opština ne daje podsticaje za

ulaganje u zonu

Primjeri razvoja Poslovnih zona

TRZIN 12. новембар 2012

12. новембар 2012 TRZIN U BROJEVIMA

trzin

ljubljana


Površina opštine 9 km2

1998 godine osnovana opština

3800 stanovnika (1985.god. u vrijeme

osnivanja OIZ 700 stanovnika, 1991.god. 2673

stanovnika)

Opština sa najvećom gustinom

naseljenosti 434 stanovnika/km2

(SLO_101 stanovnik/km2)

prosječna starost stanovnika 39,3

godina

Prirodni priraštaj pozitivan

na 1000 stanovnika 8,8_(Slo.1.5)

Izražene imigracije

na 1000 stanovnika 17,4 doseljenika

6766 zaposlenih/radnih mjesta

1126 stanovnika Trzina zaposleno ili

66% radno sposobne populacije

780 poslovnih subjekata

Vrijednost bruto investicija u nova

stalna sredstva u opštini 2907 € po

stanovniku (slo. 2.564 € po stanovniku)

http://www.stat.si/obcinevstevilkah/Vsebina

.aspx?leto=2011&id=187

12. новембар 2012 TRZIN_geostrateški položaj

Saobraćjano čvorište

I-Z, S-J

Željeznička pruga

Ljubljana-Kamnik

Blizina erodroma Brnik

12. новембар 2012 TRZIN_urbano područje

http://www.geoprostor.net/piso/ewmap.asp?obcina=TRZIN

Stari Trzin

Stambeno

naselje

Mlake

Obrtno

industrijska

zona

12. новембар 2012 TRZIN_lokacije poslovnih subjekata

49% sekundarni sektor

od toga 31% obrti

OIZ

Obrtno industrijska zona

Obrtno

industrijska

zona

http://www.geoprostor.net/piso/ewmap.asp?obcina=TRZIN

Najstarija zona u

Sloveniji

od 1985 se razvija

9km udaljena od

Ljubljane

4,5 km od autoputa

186 kompanija

50,3 ha površina

zone

12. новембар 2012 TRZIN_OIZ_stambeno zaleđe

12. новембар 2012 TRZIN_obrtno industrijska zona

Močvarno zemljište VI i VII

kategorije

Otkup Zemljišta - privatno

vlasništvo

30 DEM/m2

IZGRADNJA 1986-1999

1986_36ha

2008_41ha

2012_50,3ha

95% površine iskorišćeno

Cijena zemljišta

120-220€/m2

Kupoprpodajnim ugovorom

investitor je obavezan

platiti dio ugovorene

cijene, a ostatak uložiti u

izgradnju infrastrukture


UPRAVLJANJE

Do 1998 godine

Fond za građevinsko

zemljište

Od 1998 godine

Mjesni odbor za područje

Obrtno-industrijske zone

7 članova iz reda

preduzetnika koji su po

pravilu stanovnici opštine

trzin_moguć je jedan

spoljni član


INFRASTRUKTURA

OSNOVNA: Putevi, elektro

mreža, gas, para, tt –

internet, optički kablovi,

grijanje, vodovod,

kanalizacija, osvjetljenje,

biciklističke i pješačke

staze na putu za trzin

DODATNA: administrativne

usluge, računovodstvo,

mendžment, konsultantske

usluge, ponuda

informacija, pristup

finansijama i logistici


DJELATNOSTI

Zanati, male industrijske

radionice, uslužne

djelatnosti, trgovina,

posredovanje...

... PRAĆENE

STANOVANJEM ?

Ograničenja:

Vulkanizeri

Proizvodnja deterdženata

Izrada maziva

Proizvodnja hemikalija

Destilacija otpadnih

naftnih derivata

Aktivnosti koje stvaraju

prekomjernu buku


kategorije korišćenju

zemljišta

Prva kategorija, tip A:

preduzetništvo u okviru

individulanog objekta u zaleđu

OIZ

Druga kategorija, tip B:

preduzetništvo u samostalnim

objektima, odovojenim od

stambenih objekata

Treća kategorija tip C, D, E, G:

veći pogoni i radionice MSP, bez

stambenih objekata

Četrta kategorija tip F uključuje

one vrste funkcija koje

zahtijevaju veći prostor što se

omogućava kroz ukrupnjenu

parcelaciju (1,8 ha do 4,8 ha).

Tipologija parcela

parcela tip a 625 m2

parcela tip b 1.250 m2

parcela tip c 1.875 m2

parcela tip d 3.750 m2

parcela tip e 5.000 m2

parcela tip f 2.500 m2

parcela tip h 11.250 m2

TRZIN_obrtno industrijska zona


Planirano 60% površine

pod objektima, 40%

parkirališta

Trenutno je 75% površine

pod objektima

?

12. новембар 2012 POUKE_ ZAPAŽANJA

Strateška opredjeljenja – integralno

strateško-pprostorno planiranje

Informaciona baza poslovnih zona

U susret ulasku u EU – ispinjavanje uslova i

dirketiva (Natura 2000)

Liderske sposobnosti predstavnika lokalne

vlasti

HVALA NA PAŽNJI


radionica: dobre prakse u razvoju poslovnih zona …rars-msp.org/public/data/documents/47/03...

Documents