rakhinekabyarhnuntrakhineahtwaeahkhor======
TRANSCRIPT
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
1/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
2/87
&cdkifuAsmeefY&cdkifuAsmeefY&cdkifuAsmeefY&cdkifuAsmeefY&cdkifuAsmeefY
&cdkiftawG;tac:&cdkiftawG;tac:&cdkiftawG;tac:&cdkiftawG;tac:&cdkiftawG;tac:
okawoD - pHausmfxGef;okawoD- pHausmfxGef;okawoD - pHausmfxGef;okawoD- pHausmfxGef;okawoD - pHausmfxGef;
&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay
c^55? uRef;a&T0gvrf;?c^55? uRef;a&T0gvrf;?c^55? uRef;a&T0gvrf;?c^55? uRef;a&T0gvrf;?c^55? uRef;a&T0gvrf;?
bk&ifhaemifyGJHk? &efukef/bk&ifhaemifyGJHk? &efukef/bk&ifhaemifyGJHk? &efukef/bk&ifhaemifyGJHk? &efukef/bk&ifhaemifyGJHk? &efukef/
zkef;-247807? 666890zkef;-247807? 666890zkef;-247807? 666890zkef;-247807? 666890zkef;-247807? 666890
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
3/87
pHausmfxGef;pHausmfxGef;pHausmfxGef;pHausmfxGef;pHausmfxGef;
pmrlcGifhjyKcsuftrSwfpmrlcGifhjyKcsuftrSwfpmrlcGifhjyKcsuftrSwfpmrlcGifhjyKcsuftrSwfpmrlcGifhjyKcsuftrSwf ----- 700^95 (10)700^95 (10)700^95 (10)700^95 (10)700^95 (10)
rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 149^96 (3)rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 149^96 (3)rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 149^96 (3)rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 149^96 (3)rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 149^96 (3)
xkwfa0ol - OD;&Jjrifhxkwfa0ol - OD;&Jjrifhxkwfa0ol - OD;&Jjrifhxkwfa0ol - OD;&Jjrifhxkwfa0ol - OD;&Jjrifh
wufvrf;pmay (01049)wufvrf;pmay (01049)wufvrf;pmay (01049)wufvrf;pmay (01049)wufvrf;pmay (01049)
trSwf(967)? ya'om&yf?trSwf(967)? ya'om&yf?trSwf(967)? ya'om&yf?trSwf(967)? ya'om&yf?trSwf(967)? ya'om&yf?
apmfbGm;BuD;ukef;?tif;pdef?&efukefNrdKU/apmfbGm;BuD;ukef;?tif;pdef?&efukefNrdKU/apmfbGm;BuD;ukef;?tif;pdef?&efukefNrdKU/apmfbGm;BuD;ukef;?tif;pdef?&efukefNrdKU/apmfbGm;BuD;ukef;?tif;pdef?&efukefNrdKU/
yHkESdyfol - a':cifcif0if;yHkESdyfol - a':cifcif0if;yHkESdyfol - a':cifcif0if;yHkESdyfol - a':cifcif0if;yHkESdyfol - a':cifcif0if;
uvsm (atmhzfquf)? 02670uvsm (atmhzfquf)? 02670uvsm (atmhzfquf)? 02670uvsm (atmhzfquf)? 02670uvsm (atmhzfquf)? 02670
152?uRef;a&TNrdKifvrf;?ok0P?&efukef/152?uRef;a&TNrdKifvrf;?ok0P?&efukef/152?uRef;a&TNrdKifvrf;?ok0P?&efukef/152?uRef;a&TNrdKifvrf;?ok0P?&efukef/152?uRef;a&TNrdKifvrf;?ok0P?&efukef/
yxrtBudfrf? 1996-ck? Edk0ifbmv?yxrtBudfrf? 1996-ck? Edk0ifbmv?yxrtBudfrf? 1996-ck? Edk0ifbmv?yxrtBudfrf? 1996-ck? Edk0ifbmv?yxrtBudfrf? 1996-ck? Edk0ifbmv?
tkyfa& -tkyfa& -tkyfa& -tkyfa& -tkyfa& - (500)tkyf(500)tkyf(500)tkyf(500)tkyf(500)tkyf
wefzdk; -wefzdk; -wefzdk; -wefzdk; -wefzdk; - usyfusyfusyfusyfusyf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
4/87
'kdYwm0efta&;okH;yg;'kdYwm0efta&;okH;yg;'kdYwm0efta&;okH;yg;'kdYwm0efta&;okH;yg;'kdYwm0efta&;okH;yg;
jynfaxmifpk rNydKuGJa&; 'kdYta&;jynfaxmifpk rNydKuGJa&; 'kdYta&;jynfaxmifpk rNydKuGJa&; 'kdYta&;jynfaxmifpk rNydKuGJa&; 'kdYta&;jynfaxmifpk rNydKuGJa&; 'kdYta&;
wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&;wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&;wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&;wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&;wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&; 'dkYta&;'dkYta&;'dkYta&;'dkYta&;'dkYta&;
tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&;tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&;tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&;tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&;tcsKyftjcmtmPmwnfwHhcdkifNrJa&; 'dkYta&;'dkYta&;'dkYta&;'dkYta&;'dkYta&;
pnf;urf;vdkufem ab;uif;uGmpnf;urf;vdkufem ab;uif;uGmpnf;urf;vdkufem ab;uif;uGmpnf;urf;vdkufem ab;uif;uGmpnf;urf;vdkufem ab;uif;uGm
pnf;urf;&SdrS wdk;wufrnfpnf;urf;&SdrS wdk;wufrnfpnf;urf;&SdrS wdk;wufrnfpnf;urf;&SdrS wdk;wufrnfpnf;urf;&SdrS wdk;wufrnf
pnf;urf;udkufnD ab;uif;onf/pnf;urf;udkufnD ab;uif;onf/pnf;urf;udkufnD ab;uif;onf/pnf;urf;udkufnD ab;uif;onf/pnf;urf;udkufnD ab;uif;onf/
EdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' ay:aygufa&;onfEdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' ay:aygufa&;onfEdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' ay:aygufa&;onfEdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' ay:aygufa&;onfEdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' ay:aygufa&;onf
jynfaxmifpkom;tm;vHk;\ y"meusaomwm0ef jzpfonf/jynfaxmifpkom;tm;vHk;\ y"meusaomwm0ef jzpfonf/jynfaxmifpkom;tm;vHk;\ y"meusaomwm0ef jzpfonf/jynfaxmifpkom;tm;vHk;\ y"meusaomwm0ef jzpfonf/jynfaxmifpkom;tm;vHk;\ y"meusaomwm0ef jzpfonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
5/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
6/87
b0aumufaMumif;b0aumufaMumif;b0aumufaMumif;b0aumufaMumif;b0aumufaMumif;
q&mpHausmfxGef;udk 1936-ck? Zlvdkifv (20)&uf? t*FgedrSm ajrmufOD;NrdKU? jrif;pdkif; jrif&GmrSm rGD;yga&/tz OD;wufwdk; (a&Tyef;xdrfazmfq&mBuD;)? trd a':rndK jzpfyga&/ nDtpfudk armifESrig;a,mufrSm
ti,fqHk;jzpfyga&/ rlvwef;ynmudk ajrmufOD;rSm pmoifNyD;au q|rwef;upvdkY ppfawGc&pf,mef ausmif;rSmoifcyga&/ 1954-ckESpfrSm 10-wef;atmifNyD; au ausmufjzL OypmaumvdyfrSm Oya' (c)udk atmifcyga&/0dZmbGJUudk 1958-ckESpfrSm &efukef wuodkvfu &[dcyga&/ r[m0dZmbGJU wufcGifh&yga&/
wuodkvfausmif;om;b0rSm &cdkifwefaqmifr*Zif;wm0efcH acgif;aqmifwm0efwd ,lcyga&/&cdkifwefaqmif r*Zif;rSm &cdkifpmyDu@udk t,ifqHk;xnfhoGif;azmfxkwf yD;cyga&/ &cdkif&DS;a[mif;pmyDwdudkvdvmazmfxkwfNyD;au wwfpGrf;orQtm;eefY &cdkifpmyD jyefvnf&Sifoefa&;? zGHUNzdK;wdk;wufa&;udk vkyfaqmifcyga&/ ppfawGrSm ]rkwfokef vIdif;oH}? eefYt&m uAsmpmtkyfwdudk xkwfcyga&/ uavmifemrnf ]toQifapmrGef}jzpfyga&/
tvGwfynmoif ausmif;q&mb0? tpdk;&ausmif;q&mb0wdudk wufwuf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
7/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
8/87
q&m----q&m----q&m----q&m----q&m----
(1)
ausmif;q&m? uAsmq&m? ordkif;q&m? wuoDvmrm r[m0dZmxd oifzl;a&vl? uRefawmfdkU
&cdkifom; wd xJrm vlwpfa,mufwnf; a'ydkif*kPfyk'fwdrm ruefydkifa&vl? aumif;aumif;enf;yga&/
a,Zl;eefYtaMumif; wdkufqdkifvdkYtwGufay:rdau? q&mudk vGrf;wrda&/
q&mouf[dxif&Sm; [deDzdkYqdkau OD;azarmifwif&D;a&? jrefrmpmyDordkif;ydkif? &cdkifpmyDordkif;
usrf;BuD; wpfapmifudk q&mhESvHk;om;? q&mh0dPf? q&mhynmeefY &cdkifhvltzGJU tpnf;twGuf
trGDyD;EdkifcvDzdkYqdkpGm t
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
9/87
tcsdefwdkwdkaoQtwGif;rm ausmif;om;ausmif; oldkU\ cspfcifav;pm; ,HkMunfrIudk q&m &,lEdkifcyga&/
jrefrmpmqdkpGm ausmif;om;wd raMumufaw? txifrBuD;a&bmom? Zmol Zmydkifajzajz 40-
rSwf&a& vdkY xifxm;uwfawbmom? ,if;bmomudk pdwf0ifpm;atmif? txifBuD;atmif oifzdkYqdkpGm
rvG,fa&udpyg/ q&mu rvG,fpGmudk vG,fatmifvkyfypfaw/
q&meefY jrefrmpmoifvdkY ESpfywfoHk;ywfavmufrm uRefawmfudk,fhpGmudk,f odvdkufyga&/
igdkUq&mu jrefrmpmjypGmrm aumif;aumif;awmfauav;? jrefrmpmnHha& ausmif;om;pm&if;rm igxdyfqHk;
u rESm;a,/
wpf&ufedu edcif;rkefYpm;vGwfcsdefrm uRefawmfhudk q&mcef;xJudk ac:vm;yga&/ ]] rif;
NrdKUa[mif;om; rem;a0? q&mBuD;om;qdk? igav;wla&vdkYrSwf,ifh? q&mav; NrdKUa[mif;ua0;}} vdkY
pajymyga&/ q&mu NrdKUa[mif;(ajrmufOD;taMumif;wdudk uRefawmf pdwf0ifwpm;jzpfatmifajymjyyga&/uRefawmfu pum; t&SnfBuD; jyefrajym0Hhyg/ q&meefY wynfha[mif;BuD;xJuwcsdKUdkU cifrif&if;ESD;ajymeD
uwfpGmwd uRefawmfjrifzl; yga&/ uRefawmfu twef;xJrm vluav;ti,fqHk;? toufuav;ti,fqHk;
ydkifjzpfeDvdkY q&mwd&Sdrm pum;ajym&zdkYqdkau aMumufwwfyga&/ q&mu uRefawmfhudk q&mwpfa,mufydkif
r[kwfbJ nDt&if;aoQ wpfa,mufydkif xdktaMumif; a'taMumif; &if;&if;ESD;ESD; ajymyga&/ aemufqHk;rm
q&majyma& pum;wpfcGef; uRefawmfh&ifxJrSm jrm;wpfpif;ydkif 0ifvmyga&/
]]rif;udkq&mru ocsFmaumif;aumif;&a&vdkYawmh ajym a&a0;? jrefrmpm pdaunHha&uma0}}&Sufjcif;? aMumufjcif;? 0rf;enf;jcif;wdeefY uRefawmfAaAm aoQydkif jzpfvm;vDyga&/
q&mu uRefawmhfudk tm;yD;a&? aemufydkif;rmav;? wjcm;ausmif;om;wdxuf *kwpdkufulnDyg
a&/ jrefrmpmqdka& bmomudkoifvdkY&m wckoifpGm&m uRefawmfvHk;0 pdwfr0ifpm;yg/ q&moifjyau
pmoifaumif;vdkY wpfcsufaoQ pdwf0ifpm;yg,ifh? tm;auocsFm? lyaA'wGufzdkYpGmudk&m pdwfa&mufvm;
vDyga&/
wcgu q&majymzl;pGm &ifxJrmpGJusefcyga&/ ]]q&m0efjzpfjzpf? tif*sifeD,mjzpfjzpf vlqdkpGmwedw&ufrm udk,fhtaMumif;? udk,fhNrdKUudk,fh&GmtaMumif;? udk,fhvlrsdK;taMumif;udk &D;zdkYtcsdefusvmwwf
aw/ ,if;cg jrefrmpmta&;BuD;vmAsma0? t&D;aumif;zdkYvdka&a0ESrf;? t&D;aumif;csifau? tzwfrsm;
&zdkY bmom&yfwpfckudk txifao;vdkY r&a0;}}
q&m\t&dyftm0goatmufrSm uRefawmfESpfjynfheDcGifh r&vdkufyg/ rdk;edwpf&ufrm wifrdk;\
]]tzdk;ocif udk,fawmfrIdif;odkY}} uAsmudk oifeD,ufyif; olcspfawwynfhwdudk EIwfyifrqufEdkifcbJ
ynma&; avmuxJu rsufvSnfhjyydkif xGufvm;cvDa&/
uRefawmfdkU 0rf;enf;yufvufeefY vGrf;usefcuwfaw/ q&majym[ef qdk[efwd rsufpdxJrm
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
10/87
jrifwkef;? q&mhpum;oHwdudk em;xJrm Mum;eDrdwkef;yg/ q&mhwynfh xdkESpfu q,fwef;atmifa&cg?
q&majyma&ydkif ocsFmuawmh [kwfaw0SufvdkY qdkEdkifyg,ifh? jrefrmpmuawmh pdaoQr[kwf aumif;aumif;
nHhyga&/ ,if;cgu q&mudk vGrf;rda&/ wefbdk;enf;a& yk*vdu tvGrf;yg&m/
q&mu tEkokckrorm;? a,auav;b0 jzpfwnfrIrSm jy|mef;csufu wyHkpHjzpf&vDa&/
jrefrmpmudk pdwfr0ifpm;? jrefrmpmtvGefnHha&aumif;? &cdkifpmqdkpGm acgif;xJvHk;0r[da& q&mhwynfh/
atedcg q&m cspfjrwfEdk;ca& &cdkifpmyDudk trdydkifcspfvdkY q&mhyHkpH tEkokckrorm;wynfhyg/ atedcgq&mudk
ydkvGrf;yga&/ pmyD,Ofaus;rIeefY,SOfNyD;au trsdK;bmomeefY,SOfNyD;au tvGrf;rda&b0 vGrf;ygq&m/
(3)(3)(3)(3)(3)
&cdkif*E0ifedrdwfyHkdkU/ vif;vufNydK;jyufaw ajrmufOD;rm q&mudkrGD;a&/ awmf0ifeef;awmfukef;taemufbuf? jrif; pdkif;jyift&yfrm jzpfaw/ q&mdkU tdrfaemufrm od*Fe'D ajrmufOD;acsmif;a&? pdrf;pdrf;jrjr?
tvStyaoQ pD;qif;eDa&/ q&mhtzu vl&wwfyef;xdrfBuD;wynfhwdruef? q&mhb0u tD;tD;csrf;csrf;?
taoQuyif El;El;nHhnHhaoQ? 'kwd,urm ppfjzpfvma&cg q&mdkUrdom;pka& tee'Dav;NrdKUjrpfurf;
ab;u jruf&dwfuRef;&GmaoQudk ajymif;eDuwfaw/ ,if;cg q&m 6-ESpf? 7-ESpf? vlrSef;odvdk Y
aysmf&TifcHpm;wwfp jyKa&csdefrm vSya& &cdkifobm0w&m;eefY qdk;0g;a& ppfa' ESpfrsdK;a& q&mhb0xJukd
wNydKifaw; 0ifvma&/ aumif;uifxufrm ppfvD,mOfysHwd? q&mu av;NrdKUrm&DcsdK;? tyifwdMum;rmykef;?aomifjyifrmNyD;? tdrfrm pmoif? omjcif;em;axmif? 0wKem;axmif,ufyif;eefY ppfumvudk jzwfoef;c&
a&/ taoQuyif bmomw&m; udk udkif;,SdKif;a&? pmBudK;pm;a&? ordkif;,Ofaus;rIudk jrKyfNyD;avhvma&/
Pfaumif;a&? xufaw/ wuodkvfudk cvkwfrowfbJ a&mufvm;cyga&/ wuodkvfrm q&mhb0yDjyif
kyfvHk;
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
11/87
tvTmwdu urf;vSrf;vma&vufudk q&macgif;cgvDa&? xdkumvu acwfpm;a&vifa&mif; vif0,fpepf
udk q&mqefYusifa&/ ,if;ydkifeefY EGDuEm&opmvrf;rm q&mwpfa,mufxJ/
vlqdkpGm udk,fhjzpfawrIudk udk,fwdkifvGwfvGwfvyfvyf &GD;cGifh[dyga&/ udk,fhordkif;udk udk,f&GD;&a&/
NrDjyifrm? aumif;uifrm? jrpfrm? yifv,frm? awmifrm? awmrm? t&yfrsufESmaygif;pHkrm jyefYBuJeDa&
ordkif;tzJhtpaoQwdudk pkpnf;zdkY av;pm;zdkYqdkpGmu vuf[drsdK;quf? vmzdkYrsdK;qufwd wm0efyg/
(4)
a'pMum0VmxJrSm aumif;rIukodkvfvkyfca& vlwdtwGuf? ok*wdbHkvdkY[dyga&vwf/ ,if;bHkrm
&cdkif &GmvdkY [dyga&vwf/ ,if;&Gmrm q&mBuD;pHa&Tyk? q&mBuD;atmifomOD;? q&mBuD;OD;omxGef;? q&mBuD;
pHomatmifdkUeefY tzef &nfaomuf,ufyif; &cdkifordkif;? &cdkifpmyDwdudk q&maqG;aEG;wdkifyifvdkY [dvDygzdkY/
,if;&Gmrm ajrmufOD;vrf;aoQudk avQmuf,ufyif; q&mBuD; atmifvSZHeefYwGdyem? &cdkiftrsdK; om;ynma&;taMumif;udk aqG;aEG;vdkY[dvDygzdkY/
armifcdkifatmifarmifcdkifatmifarmifcdkifatmifarmifcdkifatmifarmifcdkifatmif
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
12/87
&cdkifuAsmeefY&cdkiftawG;tac:&cdkifuAsmeefY&cdkiftawG;tac:&cdkifuAsmeefY&cdkiftawG;tac:&cdkifuAsmeefY&cdkiftawG;tac:&cdkifuAsmeefY &cdkiftawG;tac:
ed'gef;
1969-ck? ZGefv (28)&uf? peDedwGif &efukef0dZmeefY odyHwuodkvf? ,k'oefcef;raqmifwGif&cdkif trsdK;om;pmyDeefY,Ofaus;rI qyfaumfrDwDuusif;yaom a[majymyGJa[majymconfh]]&cdkifuAsmeefY]]&cdkifuAsmeefY]]&cdkifuAsmeefY]]&cdkifuAsmeefY]]&cdkifuAsmeefY
&cdkif tawG;tac:}}&cdkif tawG;tac:}}&cdkif tawG;tac:}}&cdkif tawG;tac:}}&cdkif tawG;tac:}} taMumif;udk pmwrf;jyKpkxm;vdkufygonf/
a[majymyGJ ,if;taMumif;t&mudk ajyma[mzdkY &GD;cs,f&jcif;\ t"du &nf&G,fcsufrSm -
]em;vnfrI} &pDzdkY jzpfygonf/ &cdkifudkem;vnfrI &pDzdkYyif jzpfygonf/ &cdkifudk &cdkifem;vnfrI&pDzdkY? &cdkifudk
csif;? ucsif? oQrf;? u,m;? u&if? rGef? jrefrmdkU em;vnfzdkY? &cdkifudk urmhvlom; wpf&yfvHk;em;vnfzdkY
t"du &nf&G,fygonf/ &nf&G,fcsuftwGuf tusdK;arQmfrIwqdwfauxm;ygonf/ ,if;tusdK;arQmfrlum; tjcm;r[kwfyg/ tcsif;csif; em;vnfjcif; aMumifh tcsif; csif;cspfcifnDnm&D;? tcsif;csif;av;pm;&D;?
tcsif;csif; tcGifht&D;udk rxdcddkuf rapmfum;&D;? tcsif;csif;Nidrf;csrf;pGm eDxdkif&D;dkUay:xGufvmzdkYudk
tusdK;arQmfygonf/ {csifha& t"du &nf&G,f csufrl? t"du tusdK;arQmfrIyg,m/
]]&cdkifuAsmeefY &cdkiftawG;tac:}}udk ed*Hk;tygt0if tydkif;BuD;av;ydkif; ydkif;jcm;tyfygonf/
,if;dkUrSm-
(1) pmyD? &cdkifpmyD
(2) pmyD\ yHkoPmefeefYtaMumif;t&m? &cdkifpmyD\ yHkoPmefeefY taMumif;t&m
(3) &cddkifuAsmwGif wGd[d&aom tawG;tac:BuD;oHk;&yf(4) ed*Hk; [l jzpfygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
13/87
tydkif;(1)tydkif;(1)tydkif;(1)tydkif;(1)tydkif;(1)pmyD? &cdkifpmyDpmyD? &cdkifpmyDpmyD? &cdkifpmyDpmyD? &cdkifpmyDpmyD? &cdkifpmyD
vlom;dkU\pmyDonf vlYcHpm;csuf? vlUawG;ac:csuf? tajymtqdk t&D; tom;dkUudk pkaygif;csufrS
ay:xGuf vma& vlUtoH k ;taqmifypnf;wpfc k jzp fygonf/ vlonf ywf0ef;usi feef Y
xdwGdaucHpm;wwfygonf/ pOf;pm; awG;ac: wwfygonf/ ,if; tcHtpm; tawG;tac:dkUudk EIwfuzGifh
ajymau tajymtqdk jzpfvmygonf/ &D;om;au t&D;tom; jzpfvmygonf/ tcsKyfrSmum; pmyDqdkonfrSm
- um,uHrI? 0pDuHrI? raemuHrIqdka& trIoHk;yg;aygif; pyfwDxGifvdkufjcif;wpf&yf jzpfygonf/
acwfeefYtnDtavsmf ajymif;vJvdkufvma& ta[mif; qHk; vlUtoHk;taqmifypnf;wpfckyif jzpfygonf/
&cdkifdkU\pmyDonf &cdkifcHpm;csuf? &cdkifhawG;ac:csuf? &cdkifhtajymtqdk? &cdkifht&D;tom;dkU
pkaygif;csufrS ay:xGef;vma& &cdkifhtoHk;taqmifypnf;wpfck jzpfygonf/ &cdkifonf &cdkifhywf0ef;usif
tavsmuf cHpm;ygonf/ pOf;pm; awG;ac:ygonf/ ,if;cHpm;csuf? ,if;pOf;pm;awG;ac:csufdkU udk
EIwfuzGifhajymau &cdkifpum; jzpfvmygonf/ &cdkifydkif&D;om;au &cdkift&D;tom; jzpfvmygonf/
tcsKyfrSmum; &cdkifpmyDqdkonfrrSm &cdkifhtrIoHk;yg;vHk;udk aygif;pyfwDxGifvdkufjcif;wpf&yf jzpfygonf/
acwfeefYtnDtavsmf ajymif;vJvdkufvmonfh ta[mif;qHk; &cdkifhtoHk; taqmifypnf;wpfckyif
jzpfygonf/
igdkUonf cHpm;csuf? awG;ac:csufdkUudk ywf0ef;usifu&onf/ ordkif;u &onf/ &cdkifdkUonf
&cdkifhcHpm;csuf? &cdkifhawG;ac:csufdkUudk &cdkifhywf0ef;usifuyif &ygonf/ &cdkifhywf0ef;usifwGif yuwdt[d?
tjriftwGd? tMum;tem/ teHYtoufdkUudk tmHkpdkuf&ygrnf/ owdjyK&ygrnf/ ppfqD;oefYpif&ygrnf/
tuRefdkU\ tjriftwGdtuRefdkU\ tjriftwGdtuRefdkU\ tjriftwGdtuRefdkU\ tjriftwGdtuRefdkU\ tjriftwGd&cdkifdk;rawmifwef;BuD; &cdkifyifv,f&Djyif? &cdkifv,f awm,mNrD? &cdkifNrdKU jyaus;&Gm toD;oD;dkUudk
jrifwGd&ygonf/ xyfrHvdkYajym&ygau-tmumrSDcdkif;? qdkif;qdkif;NydKif;NydKif;? xnfxnf0g0g? crf;crf;em;em;?
&yfwnf eDa& &cdkifdk;rEG,f csdKief;awmifdk; awmifpG,feefYpdrf;pdkndKjraom &cdkifyif v,f&Djyif? dk;awmifwef;rS
jrpfzsm;cHNyD; yifv,fjyifodkY pD;qif;eDuwfonfh jrpfe'DtoG,foG,f? iSufcg; awmifydkifpdrf;pdrf;pdkpdk
jrjrndKeDonfhv,fcif;? aumufcif;? qefESHcif;rsm;yif jzpfygonf/ t&m t&mrsm;onfyif tuRefdkU\
tjriftwGd? rsufpdyom' tMunftqdkuf? &cdkifhtvStyobm0rsm;yif jzpfygonf/ rdk;wdrftqdkif;tqdkif;
tvIdif;tvdIif;wdeefY wefqm qif,ifxm;a& tuRefdkU\rmefatmifuRef;? wdkufuRef;? &JuRef;eefY
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
14/87
uRef;aygif;rsm;pGm xdkYtjyif ESvHk;rGd avsmf aysmfzG,ftwd &rm0wD&rf;jynfhuRef;BuD;? t&mwpfzufrSmqdkau
a&T0gcsdKif? aiGvTmaomifurf;? &GufjzLwvGvG vSDoabFmwdeefY? yPm&-Munfhr0aysmfrqHk;? 0ifxGufrpJ
woJoJeefY 'Gm&m0wD oHwGJNrdKUBuD;/ xkdYjyif &ur@dKif? &cdkifGefYzl;? ajrmufOD;a&TNrdKUawmfa[mif;eefYwuG?
avmif;Muuf? ae&&m? awmifil? Ncdyf? yk&drf? ym? prm0uf? a0omvD? ausmufavSum;? "n0wD?ausmufyef;awmif;? eDvmyef;awmif;? uefoHk;qifh? iacG;oifawmif? 'Gg&m0wD? &ryl&ponfh NrdKUawmf
a[mif;rsm;/ a,NyD;au- oQpfaomif;? udk;aomif;? rmefig;yg;eefYwuG Ovif; "mwfawmf? OD;&pf"mwf
awmf? qHawmf? tHawmf? eHawmf ponfhbk&m;ykxdk; *lausmif; Z&yftxyfxyf/ wcg- r[mrkedudk,fpm;awmf
eefY r[mZdefutp kyfwkawmftaygif;? "mwfawmf taygif;udef;0yfpHaysmf &m awmifxdyf awmifxGwfrsm;?
oD&d*kwfukef;? uwnukef; paomukef;jrwfNrDjrwfrsm; ponfponfdkUrSm tuRefdkU\ tjrifrSm pGMJrufp&m?
cspfcifp&m? MunfEl;p&m? &cdkifhtvSty tjrwftEdk;&wemrsm;yif jzpfygonf/ ywf0ef;usif?ywf0ef;usifdkUudk tuRefdkUjrifwGd &ygonf/
tuRefdkU\ tMum;temESifh toif;&eHYtuRefdkU\ tMum;temESifh toif;&eHYtuRefdkU\ tMum;temESifh toif;&eHYtuRefdkU\ tMum;temESifh toif;&eHYtuRefdkU\ tMum;temESifh toif;&eHY
,uftloH? vIdif;qloH? rkwfokefvIdif;dkufcwfoH? pdrfhprf; csdKajrmifrsm;u waomaomwnHnH
&DpD;oHrsm;? atmufcsif; iSufpaom &cdkifhusD;iSufoHom wGefjrnfusL;&ifhcsufrsm;? qiftp oQOfhtqHk;?
om;&Jwd&pmefwdkY\ twefweftvDvD atmfjrnfaysmfjrL;oHrsm;? v,f,mtudktbmdkU\ ta&GUoH?
EGm;aigufoH? pmvdkufoH? wHigdkU\ wufcwfoH? [D;avoH? tefqdkoH/ t&mdkUum; tuRefdkU\ csdKw
odrfhodrfh? csrf;wNidrfhNidrfh Mum;&em &a& toHbvHrsm;yif/
,if;aemuf udk,fpdwfESpfyg;udk Munfvif&TifysoGD;
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
15/87
xdk&SD;&SD;acwf uum; ckydkifrvG,fulyg/
vlonf olUtawG;tac: olUtajymtqdkudk t&D;tom; vkyfzdkYtwGuf tu&m(0g) trSwftom;
oauFw wpfckckvd kygonf/ urmOD;vld k Uuum; tu&mtrsd K;rs d K; ? oauFwtrsd K;rs d K;d k Uud k
wnfxGifcuwfygonf/ &cdkif t&D;tom; pwifay:aygufvmonfhacwf[k owfrSwfxm;uwfonfha0omvDacwfu &cdkifdkUum; &cddkif tawG;tac:? &cdkiftajymtqdkdkUudk &u0Ptu&meefYaygif;pyf
NyD;au &cdkift&D;tom;? &cdkifpmudk wDxGifcuwfygonf/ tcsufeefYywfoufvdkY a0omvDacwfEdkifiHoHk;
'*Fg;rsm;? BuD;qD;rD;cGufrsm;? ausmufpmeefY yDpmwdudkvdvm auodomEdkifygonf/ ydkrdkeufeJus,fjyefYvm
atmif wdusrSefuefvmatmif okawoevkyfzdkY udpyif jzpfygonf/ qdkcaom&u0Ptu&mrSm
tif'dkat&D,efvlrsdK;dkU oHk;pGJonfhjA[Dtu&mrS jrpfzsm;cH um qif;oufvmNyD;au &cdkifhenf;vrf;t&
qifhuJajymif;vJvmjcif; (The Evolution of Rakkhawanna from Vrahmi)
aMumifh ay:xGef;vmaomtu&myifjzpfygonf/ tvm;wlyif oD[dkVftu&m? rGeftu&m? ysLtu&m? jrefrmtu&m? oQrf;tu&m?
xdkif;tu&m? crmtu&mdkUonfvnf; jA[DturS jrpfzsm;cHNyD;au qif;oufvm uwfonfyif jzpfygonf/
wzef tckacwfoHk;&cdkiftu&m &u0Ptu&mrS qifhuJajymif;vJvmjcif;(The Evolution of modern
Rakhine Alphabet from Rakkhawanna)yif jzpfygonf/qdkcaom &cdkiftu&meefY &cdkif tawG;tac:
&cdkiftajymtqdkdkUudk aygif;pyf&D;zGJUvdkufonfhtcg &cdkifpm ay:aygufvmygonf/ vlrsdK;wdkif;rSm vnf;
twdkif;yif jzpfygonf/ &cdkifdkUrSm pmudk ausmufwHk;ausmufjym;? owKjym;? kyfwk? yD&Guf? xef;&Guf?
0g;jym;? puL ponfdkUrSm &D;vd om;vd[d uwfaomfvnf; yDrSmtrsm;qHk; &D;om;onfhtwGuf aMumifh
pmeefYyDudk wGJzufNyD;au ]]pmyD}}[k ac:a0: oHk;EIef; vmwwfygonf/ ,if;aMumifh &cddkiftjcif;eefY&D;om;orQ
pmyDt&yf&yf dkUrSm ]]&cdkifpmyD}} (Rakhine Literature)yif jzpfygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
16/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
17/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
18/87
aumif;aumif;BuD; us,f0ef;rnf xifygonf/ pmpHkyDpHk&zdkYvnf; vdkygOD;rnf/ vuf[dyufyif;umvwGifum;
&cdkifpmyDrSm zsufqD; jcif; taxmifaomif;aMumifh tysufysuf t,Gif;,Gif; ta&ma&m taESmaESm[deD
wkef;jzpfygojzifh tpHktvif tus,ft0ef; wifjy&ef tuRefrwwfpGrf;Edkifyg/ odkYaomf tm;rmefwif;um
tjzpft[d&oavmufudkpdppf um rcsifhr&JjzpfvsufeefYyif wifjyvdkuf&ygonf/
pmwrf;wGif uAsmyHkoPmeftrsdK;rsdK;dkUudk wpfckpD wpfckpD wifjyau? pm[Hkvm;zdkYvm;vdkY pOf;pm;cyg
onf/ odkYaomf pkef;pkef;jrKyfjcif;cHeD&a& &cdkifpmyDtwGuf yHkoPmef wpfckpDwpfckpDudk wifjyrS&m aumif;zdkYvdkY
,lqxm;ygonf/ ,if;ZkaMumifh atmufygtwdkif; wifjyvdkufygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
19/87
tcef;(1)tcef;(1)tcef;(1)tcef;(1)tcef;(1)
vuFmvuFmvuFmvuFmvuFm
&cdkifvuFmtjcif;yHkoPmef trsdK;rsdK;dkUudk tuRefokaw oejyK &xm;oavmuf wifjy&zdkY qdkygau-
(1) vuFm? (2) ysdKU? (3) BudK;wef;vuFm? (4) ompGav vuFm? (5) armfuGef;? (6) oHydkif;? (7) ordkif;?
(8) &Jwif;? (9) wrf;jcif;? (10) {jcif;? (11) &wk (vuFm&wk)? (12) &wk (ta&GU&wk)? (13) vl;wm;?
(14) tefjcif;? (15) oHayguf? (16) omjcif;? (17) wdkufomjcif;? (18) ipnfjcif;? (19) a[mpm?
(20) bdodufpm? Mobmpm? oHpm? arwmpm? (21) taxmufpmwrf;? (22) rSmwrf;? (23) odkufed'gef;pm?
(24) tJ? (25) bGJU? (26) wHk;jcif;? (27) odkif;jcif;? (28) [efjcif;? (29) ewfjcif;? (30) Asm&wk?(31) oHcsyftrsdK;rsdK;? (32) Asm&wk? (33) Asmum;,ifh? (34) Zrf;? (35) ,mOf;omjcif;trsdK;rsdK;?
(36) jynfolUta&GUtrsdK;rsdK; (Different Kinds of Folk Songs)dkU jzpfygonf/
(&cdkif&mZ0ifwGif a&GpmawmfwwftrwfBuD; 'dk;a0onf vGrf;jcif;uAsmwpfaxmif oDzGJUcaMumif;
wGd&ygod\)
vuFmtjcif;wGif yg0ifonfh uAsmtrsdK; (36)rsdK;rSm vuFmESifhqdkif&m yHkoPmefrsm;yif
jzpfuwfygonf/ xuftydktrdk[dOD;rnf[k tuRef,HkMunf ygonf/ Adkvfrif;axmif oufaxmif?zvefaxmif? NrHKaxmifdkUwGif &cdkifpmyDusrf;*ef tajrmuftjrm;[daMumif;? &efukef? rEav;? 'g*g? *dktm?
vif'ifeefY tjcm;jywdkufrsm;? pmwdkufrsm;dkUwGifvnf; &cdkdifpmyDusrf;*efrsm;[daMumif; Mum;emrSwfom;
zl;ygonf/ xdkxkd &cdkifpmyDusrf;*efdkUudk vdvm&au tckxufydkrdk us,f0ef;vmzG,f? eufeJvmzG,f?
rSefuefwdusvmzG,ftaMumif; tvrf; trsm;BuD; [dygonf/
tcktcgrSmum; wifjyEdkiforQ tm;tefpdkufxkwfum tusOf;rQ wifjyvdkufygonf/
1/vuFm/ toHtqifwefqm? teuftqifwefqmdkUeefY ESpfoufpzG,f jzpfatmif oDzGJUaom
av;vHk;oDuAsm trsdK;udk uAsm[kac:aMumif; zGifhqdkEdkifygonf/
rif;xD;vufxufu toQift*om&rax&fjrwf oDzGJUconfh ]avmuom& vuFm}udk taumif;qHk;
vuFm[k ,lqzG,f[dygonf/ wGd[d&orQ vuFmdkUwGif ta[mif;qHk; jzpfeDaomaMumifh jzpfygonf/
tcsdKUu avmuom&vuFmudk vuFm[k r,lqbJ woD;wjcm; ,lqvdkuwfygonf/ pmqdk toQifuum;
,if;ysdKUwGif ]rSwfom;pdrfhiSmysdKUvuFmjzifh} [k oDzGJUxm;cygonf/ pifppfysdKUeefY vuFmrSm teufwlaom
a0g[m&ESpfvHk;yif jzpfygonf/ ysdKUum; &cdkifa0g[m&? vuFmum; ygVdoufa0g[m&jzpf t"dym,frSmtwlwlyif jzpfygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
20/87
xdkaemuf ajrmufOD;acwfOD;? rif;apmrGefvufxuf (1430-1433 at'D)u toQifoDv0Ho
rax&fjrwf odzGJUcaom u0du@ygoqef;vuFmrSm wGd[d &orQ &cdkifrl&cdkif[ef qef;tvuFmwGif
ta[mif;qHk;jzpfyg onf/ qef;usrf; yg uAsmvuFmpnf;rsnf;pnf;urf; t&yf&yfdkUudk &cdkif ynm[d?
jrefrmynm[d? &cdkifpmqdk? jrefrmpmqdk? &cdkifuAsmpmqdk? jrefrmuAsmq&mtaygif;dkU OD;xdyfxm;umav;pm;udk;um;uwfonfudk tpOfpOftqufquf wGd[d&ygonf/
tudk;tum;jyKaomusrf;*ef pmyDpm&if;? &cdkifpmyDu@? vuFmrsm;pm&if;wGif yg0ifonfhvuFmrsm;rSm
tuRefwGdzl; rSwfzlaom vuFmrsm;yif jzpfygonf/
2/ ysdKU/2/ ysdKU/2/ ysdKU/2/ ysdKU/2/ ysdKU/ ESpfoufpzG,faumif;atmif oDzGJUxm;aom av;vHk;oDuAsm wpfrsdK;udk ysd KU[k zGifhqdkau&Edkifaumif;ygonf/
u0d*EKygousrf;eefY u0du@yygousrf;dkUwGif *kv [kysdKU? *dkPf;oQpf yg;ysdKU? r*dkPf;q,fXmeysdKU?
,*dkPf;ckepfXm eysdKU? b*dkPf;Z*dkPf;o*dkPf; oHk;Xme pdysdKU? e*dkPf;wXmeysdKU? rMwmysdKU[l uAsmwdkrsm;yg[d
ygonf/ ,if;uAsmwdkrsm;udk ysdKU[k ac:qdkoHk;EIef;xm;onfudk owdcsyfoifhygonf/
&rf;jynfh? av;awmife,frS uif;q&m\ vuf&D;tvS oifysdKUrsm;udk &cdkifokawoDtrsm;
wGdzl;uwfygonf/ tm;vHk; uAsmwdkrsm;yif jzpfuwfygonf/wzef oD[dkVfjyef toQifauo& rax&fjrwf\ &cdkifwefaqmifr*Zif; twGJ(1)? trSwf(8)wGif
&D;om; aom ]]rlrSef aomavSawmfysdKUjzpfa&;} aqmif;yg; ]ESpfacsmif; csDajrmuf? av;acsmif;aumuf?
atmufutrSef? oHk;acsmif;cH} [k iysif;axGx&H&ufenf;ysdKUudk wifjyxm;ygonf/
taMumif;tcsufrsm;udk axmufqMunfhau tusOf;csKyfrSwfom;zdkY aumif;atmif ESpfoufpzG,f
twdkaumuf oDzGJUxm;aom uAsmwdkrsm;udkvnf; ysdKUac:aMumif; od[d&ygonf/ &mZysdKU? euwfysdKU?
oufa&muf ysdKU[kvnf; ysdKUESpfapmif wGdzl;ygonf/
3/ BudK;wef;vuFm/3/ BudK;wef;vuFm/3/ BudK;wef;vuFm/3/ BudK;wef;vuFm/3/ BudK;wef;vuFm/ BudK;wef;vuFm[lonfudk wdwdusus t"dym,fzGifhqdk&ef okawoejyKvkyf& ygOD;rnf/
vuf[dumvwGif [if;cg;a&mf q&meEoDzGJUaom Ak'0ifBudK; wef;vuFm?
0d"l&BudK;wef; vuFm [l usrf;ESpfapmif wGd[dxm;yg onf/
4/ ompGavvuFm/4/ ompGavvuFm/4/ ompGavvuFm/4/ ompGavvuFm/4/ ompGavvuFm/ ompGav[k csDaom av;vHk;oDvuFm wpfrsdK;udk ompGavvuFm[k ac:yg onf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
21/87
tcsrSm ]&cdkifoma,mifhom,mpGav? ompGav? &cdkif om;av? ompGav} [k tcsrsm;ygonf/
wcsdKUrSm ]&cdkifom; av? ompGav} [kvnf; dk;dk;cswwf uwfygonf/
ta[mif;ompGav vuFmrSm ]0doMuHKodkufausmufdk; ompGavvuFm} jzpfvdrhfrnf[k cefYrSef;rdygonf/
]&cdkif&mZ 0ifompGavvuFm}eefY tjcm;{uydk'f? ydk'fpHkompGav vuFm rsm;udkvnf; wGd[d&ygod\/
5/ armfuGef;/5/ armfuGef;/5/ armfuGef;/5/ armfuGef;/5/ armfuGef;/ aemiftpOftvm O'gef;wGif&pfatmif oDzGJUtyfaom rSwfwrf;ausmufdk; uAsm wpfrsdK;udk
armfuGef;[kac:aMumif; rSwfom;xm;zl;ygonf/
armfuGef;onf av;vHk;oDuAsmwpfrsdK;jzpf tcsDtcsrSm vuFmtcsDtcseefYrjcm;yif jzpfygonf/
armfuGef; [laom a0g[m&eefYywfouf toQifoDv0Horax&fjrwf\ u0du@ygoqef;vuFmwGif
]Mum;avm xuf0ef;? ZrLuRef;xuf? armfuGef;xGwfwif? ynmoQifwdkY? odjriftyfpGm? qef;vuFmudk?rSwfygukefrif;? wzefusif;tHh} [k vnf;aumif;? ]ynmausmfvS? oDv0Haomf? ax&fjrwfausmfonf?
xifay:armfuGef;rSmcJh aomf0f} [kvnf;aumif;? oQpfaomif;bk&m;wnf armfuGef;wGif ]vlxdkrQwdkY? odMupdiSm?
armfuGef;jzmtHh} [k vnf;aumif; toD;oD;zGJUxm;ygonf/
&cdkifoMupf 1078-ckxdk; awZ&mrausmufpm pwkwcsyfwGif ]armfuGef;[d? oCsv,f? rl;awmf
rwfawmfaxmif pm;&mpm; eef;v,fESifh oif;pm;v,fonf v,fwdkYudky,f} [k &D;xdk;xm;ygonf/
uAsmrsm;eefY ausmufpmwGifyg[daom armfuGef;[laoma0g[m&\ t"dym,frSm ]rSwfwrf;?aemiftpOf O'gef;wGif pDaomrSwfwrf;} [k od[d&ygonf/
vuf[dumvwGif oQpfaomif;bk&m;wnf armfuGef;eefY oQifem*dEarmfuGef;dkUrSm wydkif;wprpHkrvif
wGd[d&aom armfuGef;rsm;yif jzpfygonf/
6/ oHydkif;/6/ oHydkif;/6/ oHydkif;/6/ oHydkif;/6/ oHydkif;/ aemiftpOfO'gef;wGifatmif vuFm? armfuGef;? ordkif;omjcif;ponfdkU\ tqHk;ed*Hk; oDzGJU
xm;aom rSwfwrf; ausmufdk;uAsmwpfrsdK;udk oHydkif;[kac:aMumif; rSwfom;xm;zl;ygonf/
oHydkif;onf av;vHk;oDuAsmwpfrsdK;jzpf tcsDtcsrSm vuFmtcsDtcseefYrjcm;yif jzpfygonf/ bk&m;
ordkif;&Sd tqHk;wGd[d&aom oHydkif;dkUrSm EdkifiHudp? rif;udprsm; ygwwfygonf/ aoe*FAsL[musrf;wGif
]rif;&D;rif;&m? vdrfrmojzifh? qdkcGifhqdkenf;? urnf;oHydkif;? tvIdif;wBuD;? pnfrSD;csdKom? vuFmwpf&yfabmf
ynwftHh} [k wGd[d&ygonf/
7/ ordkif;/7/ ordkif;/7/ ordkif;/7/ ordkif;/7/ ordkif;/ aemiftpOftvm rSwfom;&atmif oDzGJUxm;aom twKywduAsmwpfrsdK;udk ordkif;[k
ac:yg onf/ ordkif;onf av;vHk;oDuAsm wpfrsdK;jzpf tcsDtcsrSm vuFmtcsD tcseefY
rjcm;yifjzpf ygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
22/87
r[mrkedoGef; pufvuFmordkif;? r[mrkedbk&m;ordkif;? OD;&pfawmifbk&m;ordkif;dkUrSm xif&Sm;aom
ordkif; rsm;yif jzpfygonf/
8/ &Jwif; /8/ &Jwif; /8/ &Jwif; /8/ &Jwif; /8/ &Jwif; / &Jwif;[laom a0g[m&udk q&mtqlql dkU t"dym,ftrsdK;rsdK; zGifhqdk,Sif;jycsufwdudk
rSwfom;zl;yg onf/ odkYaomf pmpHkyDpHk okaw oevkyfief;eefY&mtjznfrSef tzGifhrSefudk
&Edkifrnf[k ,HkMunfyg onf/
rif;om;BuD;a&Tyef;? a';0ef;atmifausmf&SD? NrdKUolBuD;atmifausmfZHdkU &Jwif;uAsm trsm;tjym; &D;zGJUc
aMumif; rSwfom;zl;ygonf/ odkYaomf ,ckumvwGif tmZmenfpmqdkawmfrsm; &D;zGJUcaom &Jwif;uAsm
oHk;yk'f&m wGd[d&ygonf/
9/ wrf;jcif; /9/ wrf;jcif; /9/ wrf;jcif; /9/ wrf;jcif; /9/ wrf;jcif; / &SD;tjzpfa[mif;? eD&ma[mif;dkUudk wrf;waom tjcif;wrsdK;udk wrf;jcif;[k zGifhqdkau&Edkif aumif;ygonf/ wrff;jcif;udk av;vHk;oDuAsmrsdK;jzifh vnf;aumif;? omjcif;jzifh
vnf;aumif;? ta&GUwkjzifhvnf;aumif; trsdK;rsdK; oDzGJUuwfygonf/
wGd[d&orQ wrf;jcif;rsm;rSm ajrmufOD;NrdKU wrff;jcif;rsm; jym;ygonf/ pmqdkrnfolrnf0gjzpfaMumif;udkum;
twdtus rodEdkifyg/ a';0ef;BuD;atmifausmf&SD\ ppfawGwrf;jcif;onf um; &cdkifdkU\ NAdwdoQe,fcsJU
awmfvSef&D;acwfu ay:caomxif&Sm;aom wrf;jcif;wpfyk'fyif jzpfygonf/
10/ {;jcif; /10/ {;jcif; /10/ {;jcif; /10/ {;jcif; /10/ {;jcif; / {;tcsif;{; tcs&ifh&ifhlloDqdkum {;,mOfusL;aomtcg oDqdk&onfh tjcif;wpfrsdK;udk{;csif;[k ac:ygonf[k zGifhqdkEdkifygonf/
{;jcif;rSm av;vHk;oDuAsmwpfrsdK;jzpf tcsDtcsrSm vuFmtcsDtcseefY rwlyg/ ]vnfukyfcsDcsenf;}
eefY cs&yg onf/
&cdkifoMupf 817 (1455 at'D)wGif oDzGJUaom z'lrif;ndK\ ]arSmufawmf{;jcif;} eefY ]pE0dZ,
ppfatmif{;jcif;} dkUrSm ,Sm;,Sm;yg;yg; wGd&onfh {;jcif;ESpfapmifyif jzpfygonf/ {;jcif;ESifhywfouf
arSmufawmf{;jcif; t& tcsuftvuf oifhHkavmufudk od[d&ygonf/
{;jcif;udk bk&ifhom;awmf? orD;awmf? NrD;awmf? jrpfawmfdkUudk ykcufwifr*Fvmqif,ifaomtcg
oDqdk&aMumif; od& ygonf/ ykcufawmfuudk &wemudk;yg;jzifh pDcs,f cgomydwf aumif;? ydk;zJ? uwDygdkUudk
atmuftESD;cif;&aMumif;? a&TjcL a&T&Gufwyfqif&aMumif;? uwDygwrkwfBudK;udk ESpfzufqdkifum
wyfqif&aMumif;?{;jcif;oHNydKifqdkum {;,mOfusL;&aMumif;dkUudk arSmufawmf{;jcif;wGif azmfjyxm;ygonf/
{;,mOfusL;aomtcg bGm;awmfrdzk&m;BuD;uaomfvnf;aumif;? r,fawmfrdzk&m;uaomf vnf;aumif;
orkwfBudK;jzifh tomt,mvTJ&aMumif;? txdef;t, tysdKawmfdkUu vufckyfwajzmufajzmuf? pnf;pkwf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
23/87
w&Tif&Tif wD;cwfum {;jcif;wMuHMuH oHNydKifoDqdk&aMumif;d k Yudkvnf; od[d&ygonf/
{;jcif;oDqdkuwfyHkeefYywfouf ,if;{;jcif;tydk'f (5) wGif atmufrSmtwdkif; wGd[d&ygonf/
]{; ------ {;vsufoHNydKif? &ifhumqdkifydrfh? {;wdkifusL;dkuf? pnf;pkwfvdkuf? oHNrdKufoHaumif;? oHanmif;oHnif;? oHnif;oHNyD? oHcsDoHtkyf? rQifrQifcsKyfvsuf? vufckyfajzmuf ajzmuf? {;axmuf{;cH? >yrf;>yrf;&Hvsuf?
MuHMuH&ifhoG,f? r,fawmfr,fudk? emzG,fESpfodrfh? ESvHk;NidrfhrQ? oHqdrfhoH{;? u&0dwfa
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
24/87
vuFm&wkeefY uGJjym;atmif jcifao;vnfjyef oDzGJUenf;jzifh oDzGJUaom&wk udk ta&GU&wk[k ac:oifhygonf/
ZmaMumifhqdkaomf &wkrsdK;udk ta&GUqdkbdouJhodkY usL;&ifhoDqdk&aomaMumifhyif jzpfygonf/ tcsdKUu
&wkrsdK; udk oWef;vdkuf&wk? oQifavmif;vSnfh&wk[k ac:qdkoHk;EIef;uwfygonf/ pifppf ta&GU&wkudk
oQifavmif;vSnfh &m oWef;vdkufcsnf; oDqdk&onf r[kwfyg/ oQifjyKyG Jwpfckwnf;csnf;oDqdk&onfr[kwfyg/ t&mXmetrsm; oDqdkEdkifygonf/ xdkYjyif &wkrsdK;udk oWef;vdkuf&wk?
oQifavmif;vSnfh&wk[k ac:qdk&rnfrSmvnf; taxmuftxm; cdkifcdkifvHkvHk rwGd&odyg/ &wkrsdK;onf
oQifavmif; vSnfh&mrS tpysdK; ay:aygufvmonf[k wifjyEdkif&efvnf; om"ur[dyg/ ]odefuefrdefwGif}
csDtvGrff;ta&GU&wkeefY trwfBuD; OumysH\q,fhESpf&moD ta&GU&wkdkUudk axmufqMunfhygau
oQifavmif;vSnfh&wk[k ac:qdkzdkY aumif;aumif; cufcJzdkYydkif wGdrdygonf/
OumtJwGif ]&wkMuHMuH? v,fonfrsm;rSm? v,fudkxGefdkU? jrifvwfarav}[kvnf; qdkxm;ygonf/v,fxGef&m vnf; &wkta&GU oDqdkuwfaMumif; odomEdkifygonf/
vuFm&wkyHkoPmefjzifh zGJUqdkEdkifaom taMumif;t&mtrsdK;rsdK;udk ta&GU&wk yHkoPmefjzifh oDzGJUEdkifonf
&mru avQmufxHk;? rSwfwrf;? rSmwrf;? Zmwfedygwfawmfrsm;? &mZ0if aMumif;rsm;? '@m&DyHkjyifrsm;dkU
udkvnf; oDzGJUEdkifygonf/
rSL;awmfrwfawmf okcrdefrsm;u avQmufwifvdkaom taMumif;t&mwpfckckudk ta&GUzGJUum
avQmufwifc uwfonfvnf; [dygonf/ yk&drfacwf? avmif;Muufacwf? ajrmuf OD;acwf trwfawmfrsm;
avQmufxHk;dkUwGif udk;um;uwfaom usrf;pum; aumufEkwfcsufrsm;rSmvnf; ta&GU&wkjzifh oDzGJU
xm;onfwdkYudk wGd[dEdkifygonf/ ]&mZ0owd? tnDusrf;Hk;? ed'gef;uHk;ydrfh? &SD;xHk;pOfvm? jynftcsm}
csDusrf;pum;aumuf EkwfcsufrSm ta&GU &wkyHkoPmefjzifh zGJUqdkxm;csufyif jzpfygonf/ r[mynmausmfu
rif;zavmif;BuD;tm; oHwref taMumif;eefY ywfouf avQmufxm;csufyif jzpfygonf/
a';0ef;BuD; atmifausmf&SDeefY NrdKUolBuD;atmifausmfZHdkUu ta&GU&wkjzifh rSwfwrf;rsm;? wrf;jcif;rsm;dkUudk
oDzGJUcuwf ygonf/ wef;cdk;q&mxGef;u Oawe0wK? uko0wKdkUudk ta&GU&wkjzifh oDzGJUcygonf/
,if;tjyif taMumif;t&m twdktxGmrsm;udkvnf; ta&GU&wkoDzGJUNyD;au &yf&GmxJ oDqdkuwf
onfudkvnf; &cdkif vlUtzGJUtpnf;wGif trsm;tjym; wGd[dEdkifygod\/
13/ vl;wm; /13/ vl;wm; /13/ vl;wm; /13/ vl;wm; /13/ vl;wm; / &Sdtydk'f\ tcsydk'fudk aemuftydk'f\ tcsDyk'ftjzpf qufumqufum oDzGJU toH
&Snf&Snf usL;usL;&ifh&ifh oDqdk&aom uAsmwpfrsdK;udk vl;wm;ac:aMumif; w&Geftdkif
q&mawmfbk&m; rdefYMum;csufudk rSwfom;zl;ygonf/ av;vHk;oDuAsmwrsdK;jzpf
wydk'fqHk;wdkif; ]vHk;wDav? vHk;wmav} [k vdkuf&ygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
25/87
vHk;wD? vHk;wmrSm pum;zdk? pum;r jzpfygonf/ vHk;wmrSm pum;&if;jzpf yKw[laom ygVdpum;rS
qif;oufvm [efwlygonf/ yKwrS vw? vwrS vl;wm? vHk;wmrS vHk;wm; jzpfvm[ef wlygonf/
vl;rSvHk; jzpfvmyHkudk {ydkifpOf;pm;rd ygonf/ OK? OK; o&rS OHK? OHK;o&odkY ajymif;vJvm;yHkudk &cdkif bmompum;
trsm;wGd[dEdkifygonf/ OK? OK; rS OHK? OHK; ajymif;vJjcif; Oya'oyif jzpfygonf/ ESmoduXmefjzpfaom i?n? e? P? r eefY w? v ponfh tu&mdkUodkY OK? OK; o& uyfau O? OK;onf OHK? OHK;odkY ajymif;vJwwfygonf/
yHkpHjy&yg au- ikyef;- iHk;yef;/ nKoH- nHKUoH/ tEk -tEHkU/ tPkjrL- tPHkUjrL/ trIudp -trHIUudp/
twkty- twHkYty/ a&mufvkeD;yg;? a&mufvHIUeD;yg; ponfdkUyif jzpfygonf/
]armufawmfvl;wm;} wGif ]oHNyDoHcsdK? vHk;wmqdk} [k oDzGJUxm;ygonf/ ,if;aMumifh vl;wm;oDqdkau
csdKcsdKomom usL;usL;&ifh&ifh oDqdk&aMumif; odom&ygonf/
tckumvydkif; okawoevkyfqJumvwGif vl;wm;ESpf yk'f&[dxm;ygonf/ ]armufawmfvl;xm;}
eefY ]&Jabmfvl;wm;} ESpfyk'fyif jzpfygonf/ ukvm;weftnmacsmif;zsm;? yvuf0cdkif? w&Geftdkif
q&mawmfxHrSm 1961-ckESpf 'DZifbmvu &[dcygonf/
14/ tefjcif; /14/ tefjcif; /14/ tefjcif; /14/ tefjcif; /14/ tefjcif; / av;vHk;oDvSDawmfoH uAsmwpfrsdK;udk tefjcif;[k ac:a0:uwfonfudk wGdEdkifuwfygonf/
wydk'f qHk;wdkif; ][efpGav? [efpGav} [k vnf;aumif;? ][efpdav? [efpGav} [k vnf;aumif;?
][efpGav- [efpDav} [kvnf; aumif; vdkufuwf&onfudkvnf; wGd[dEdkifuwfygonf/
tcsdKUu tP0gjcif;? tPfjcif;? tefjcif;[l MuHquwfygonf/ &DjyiftP0geefYoufqdkifaom
tjcif;[k qdkvdk&dyf[dygonf/
plVpE&m;rif; (733-769 at'D) waumif;oif;wGJ jynfodkY yifv,fywf&DaMumif;c&D; csDawmfrlpOf
"raZ,s trwfBuD;u ]Asnf;-33vHk; vSDawmfoH} udk zGJ YqdkaMumif; &SD; tqdktrdefY[dygonf/ ,if;vSDawmfoHudk
tcsdKUu ]Asnf; 33-vHk; [efpGav} [k ac:uwfygonf/ tcsdKUu ]uBuD;tef} [k ac:uwfygonf/
uBuD;tpcsDum oDzGJUxm;ojzifh uBuD;tef[kac:onfhydkifwlygonf/ tefjcif;rSm wGd[d&orQtefjcif;dkU
wGif ta[mif;qHk;[k ,lq&ygonf/
uBuD;tefac: Asnf;-33vHk;tefjcif;? tavmif;awmf awmxGuftefjcif;? q&mxGef;oDzGJUaom Asnf;-
33vHk; tef jcif;opfdkUrSm pkrdaqmif;rdorQaom tefjcif;rsm; jzpfygonf/
15/ oHayguf/15/ oHayguf/15/ oHayguf/15/ oHayguf/15/ oHayguf/ av;vHk;oDuAsmwpfrsdK;udk oHayguf[k ac:a0:uwfygonf/ oHazmuf[l vlBuD;
ola[mif;dkU ac:a0:oHk;EIef; uwfygonf/ oHaygufonf tvG,fqHk;uAsmwdk wrsdK;jzpf uAsmoifpjyK
olrsm;twGuf uAsmpwifoifMum;&ef taumif;qHk; jzpfygonf/ ,if;aMumifh ]uAsmoifp oHaygufu}
[k qdkprSwfjyKuwfygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
26/87
ta[mif;qHk; oHaygufwpfrsdK;udk ]u0d*EKygoQusrff;} eefY ]u0du@ygousrf;} dkUwGif wGd[d&ygonf/
usrf;q&mdkUuum; ,if;uAsmudk ysdKU[k ac:a0:oHk;EIef;cuwfygonf/ taMumif;wpfck tESpfom&udk
ESpfouf pzG,f zGJUqdkxm;aomaMumifh uAsm\oabmudk,l ysdKU[k ac:xm;onfhydkifwlygonf/
oDzGJUenf;rSmum; oHaygufoDzGJUenf;yif jzpfygonf/ ,if;oHaygufrSmum;-
]wacsmif;tiif? vHk;csnf;wif? v[ktrSefyif? t
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
27/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
28/87
&D;zGJUenf;? (5) yef;nmpyf (0g) py,fnm&D;zGJUenf;? (6) &xm;NyD;&D;zGJU enf;? (7) usbrf;oH&D;zGJUenf;? (8)
jyefumquf (0g) quf&ufckef&D;zGJUenf;? (9) rif;usdK;&Gufxyf (0g) ebDpyf&D;zGJUenf;? (10) rif;usdK;&Gufxyfjyef
um[yf &D;zGJUenf;? (12) vHk;xyf (0g) 0dpmxyfwGefY&D;zGJUenf;[l jzpfygonf/
bdodufpmudk &SD;bk&iftqufquf bdodufr*FvmyGJawmfwdkif;wGif &Gwfzwfcuwfygonf/ twef;
tpm;tvdkuf tvTmtvdkuf wrsdK;pD&Gwfzwf&ygonf/ tcktxift&Sm;wGdEdkifaom bdodufpmrsm;rSm
y&drfNrdKUawmfoQif 'o&mZmrif;BuD; (1123-1139 at'D)\ bdodufpmeefY ajrmufOD;acwfaemufydkif;
bk&ifrsm;\ bdodufpm rsm;dkUyif jzpfygonf/
Mobmpmudk &cdkifvlrItzGJUtpnf;\ r*FvmyGJrsm; &Gwfzwfvd[duwfygonf/ &SD;tcguqdkau
rsdK;dk;tpOf pmudkcif;vsuf Mobmpm&D;vd&D;x[duwfygonf/ Mombmpmudk [l;&m;wwfynm[ddkU
trsm;&D;zGJUuwfygonf/ ]tcgpm}[kvnf; ac:aMumif; q&mtcsdKUdkUu rdefYqdkuwfygonf/ tcgpmrSm
oQifjyKyGJ? xdrf;jrm;yGJdkU rygau rNyD;yg/
oHpmqdkonfrSm bk&iftcsif;csif; EdkifiHjcm;trwftcsif;csif; wpfOD;eefYwpfOD; yD;ydkYuwfonfhpmudk
oHpm[k oHk;EIef;&D; om;uwfonfudk &cdkif&mZ0if tapmifapmif zwfI&ygonf/
e&Ekbk&ifBuD; (1433-1458 at'D)? rif;Am;bk&ifBuD; (1531-1553 at'D)? rif;zavmif;BuD;
(1571-1593 at'D)? rif;&mZmBuD; (1593-1612 at'D) oD&dok"r&mZm (1622-1638 at'D)eefY
pEokre (1773-1777 at'D) dkUvufxufu &D;zGJUuwfaom&mZoHpmrsm;rSm EdkifiH&D;? tkyfcsKyf&D;?
omoem&D;? pmyD&D;t& tvGeftqifhjrifhaom oHpmrsm; jzwfuwfygonf/ ]&mZoHywdusrf;BuD;}rSm
oHpmtyD;t& aygif;csKyfusrf;BuD; jzpfygonf/ tckvuf[dyDpmrSm 'PfaMumifh rpHkrvifyg,m/
arwmpmudk &SD;&SD;acwfuyif toHk;jyKuwfygonf/ ajrmufOD;acwfaESmif; yxrydkif;avmufu[k
cefYrSef;&aom rpHkrvifonfh arwmpmrsm;udk axmufqMunfhygau trsm;aom&[ef;ynmoQifdkU arwm
pm &D;zGJUcaMumif; wGd[d&ygonf/ aemufydkif;umvwGif ppfawGaus;vuf? usufawmjyif q&mawmf
toQifvuFm&rax&fonf arwmpmtrsm;tjym; &D;zGJUcaMumif; wGd[d&ygonf/ &rf;jynfhNrdKU? av;awmif
e,f? uif;q&m\ arwmpmrsm;rSm pm[efpmodrf; tvGefaumif;ygonf/ arwmpmrsm;tjyif vufvSrf;
rrDEdkifodaom arwmpmrsm;vnf; trsm;tjym;yif [dOD;rnf[k ,HkMunfxm;ygonf/
uif;q&mBuD;onf wpfcgu NrdKUa[mif;NrdKUtydkif? o&Dacsmif; uHapmuf&GmeD qGDrsdK;wpfOD;xH arwmpm
wapmif &D;zGJU yD;ydkYvdkufygonf/ ,if;pmwGif-
]ok'e? pdwuka#? ponfhrsm;ajrmif? a&Tawmif? aiGawmif? eHomawmifwdkYjzifh &Haqmifywfum?
tcgcgeD rxdk;? ESif;tcdk;0D0D? aqmif;eD0oE? oHk;umvwGif? wedrQeDt[def? tcsdefrSm tmoefvjynfh?
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
29/87
xdyfwnfhwnfhwuGuf? eDpufxGef;y? taem'w&Dtrl? rdrdtylolUtavmif? ukefatmifapwwfaom?
rsufjrwfapZmw? Mo"d arwmjzifh? uif;&Gmynwf? &rm&yfu? oQpfxyfaom yvifjrifhwGif? oQpfqifh
xD;jzLudk? vlvljzefYrdk;? eDrsdK;ol&def? tordefwdkY? xdefxdefaomif;uRef;? wefcdk;rSef;onf? pHjref;awmfrl&m?
wdkif;&umraZ? axGaxGe0&wf? rsufjrwf vQHjrL;? ajrmufOD;NrdKUapmif;? o&Dacsmif;t&Sdurf;? &yf&dyfcsrff;uHapmuf&Gmae vuform;bk&m;bat;xH} [k tpysdK; &D;zGJUxm;ygonf/
pmqdkawmf\vuf&mrsm; ajrmufOD;xD;[efeef;[ef ygygonf/ pm[efpmom;odrfrGdygonf/ pifppf
uif;q&m eefY wef;cdk;q&mxGef;dkUrSm &cdkifrif;qufjywfNyD;aemuf ay:xGef;vmuwfaom pmqdkrsm;teuf
xif&Sm;aom pmqdkrsm;jzpfuwfonfhtjyif &cdkifpmyDordkif;wm0efudk usD>yefpGm xrf;aqmif cuwfygonf/
&cddkifpmyD rwdrfaum&atmif tm;rmeftjynfheefY BudK;yrf;cuwfonfh pmqdkBuD;rsm;yif jzpfuwfygonf/
21/ taxmufpmwrf; /21/ taxmufpmwrf; /21/ taxmufpmwrf; /21/ taxmufpmwrf; /21/ taxmufpmwrf; / wbufom;udkuefumaxmufum oDzGJUaompmwrf;udk taxmufpmwrf;[k
ac:aMumif;udkq&mxGef;\ tmabmft& od&ygonf/
]pum;wefawmif? yGJabmifwGif? taumifuvl? apmuf apmuf&yf? axmufrnfholonf?
t,lwvGJ? toHuGJ ESifh? yGJxJrSmyif? NrDwmiifonf? eifyifuRJom;[kwfovm;} [k q&mxGef;u
]uRJrif;taxmuf} wGif zGJUqdkxm;ygonf/ pmqdk\ tqdkudk axmufqau taxmufpmwrf; axmuf
uefonfhoabm ouf0ifaMumif; odEdkifygonf/
uRJrif;taxmufpmwrf;? rdef;r,kwf? rdef;rykyf taxmufpmwrf;rSm q&mxGef;\ [mo&o
ajrmufaom 0dbp&oajrmufaom vuf&ma[mif;rsm;yif jzpfygonf/ tcsdKUu taxmufpmwrf;udk
q&mxGef; wnfxGifc onf[k qdkuwfygonf/
22/ rSmwrf; /22/ rSmwrf; /22/ rSmwrf; /22/ rSmwrf; /22/ rSmwrf; / taMumif;jcif;wdkUudk rSmMum;aom pmwrf;udk rSmwrf;[k ac:ygonf/ rif;oHk; rSmwrf;ESifh
tcspfrSmwrf;[k ESpfrsdK;[dyg onf/
rif;oHk;rSmwrf;rSm (1) rif;uvGwfawmftoD;oD;odkY ydkYaomrSmwrff;? (2) vTwfawmftoD;oD;u rif;tm;qufoGif;aomrSmwrf;? (3) vTwfawmftcsif;csif; yD;ydkYaomrSmwrf; [l oHk;rsdK;jym;vsuf [dygonf/
tcspfrSmwrf;rSm (1) armifhrSmwrff;ESifh (2) r,fhrSmwrf; [l ESpfrsdK;jym;vsuf [dygonf/
&SD;acwfu rSmwrf;rsm;teuf 'o&mZmrif;BuD;? rif;xD; bk&m;BuD;? rif;Ambk&ifBuD;? rif;zavmif;BuD;?
rif;&mZmBuD; dkUvufxuf rSmwrf;rsm;rSm txl;rSwfom;p&m aumif;vSygonf/ rif;&mZmBuD;pmwrf;ac:
]rif&mZmBuD;t&D;awmfxHk;} wGif yg0ifaom udk,f&HBuD;trwf r[maZ,sodef qufoGif;aom pmrSm
rSwfom; avmufaom ordkif;0ifrSmwrf;jzpf &cdkifEdkifiH&D;? tkyfcsKyf&D;? vlrI&D;? pmyD&D;taMumif;t&mrsm;
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
30/87
udk aumif;pGm odom&ygonf/
tcspfrSmwrf; [dczdkYqdkonfudk oHo,uif;,Sif;pGm vufcHzG,f[dygonf/ odkYaomf tckxufxd
taxmuf txm; rwGd&odyg/ zsufqD;&m ygvm;zdkY rkcsyif jzpfygonf/
23/ odkufed'gef;pm/23/ odkufed'gef;pm/23/ odkufed'gef;pm/23/ odkufed'gef;pm/23/ odkufed'gef;pm/ &SD;jzpfaemufjzpf taMumif;jcif;w rsm;udk azmfjyonfh pmrsm;udk azmfjyonfhpmudk
odkufpm[k ac:ygonf/ aemiftem*wfumvwGif jzpfay:vmrnfh taMumif;twGuf w&if;pum;?
wabmif pum;? wdwfedrdwf pum;dkUudk ed'gef;pm[kac:ygonf/
e&ywdrif;BuD;eefY odkufwwfivufHk;dkU trD;tjznf rdefYavQmufcef; tus,f&D;om;xm;ygonf/
&mZ0if a[mif; NrdKUwnfcef;(vuf&D;rl) pmrsufESm 86? aMumif;&D 1rS 5 xdwGif &cdkifodkufpmrsm;taMumif;udk
e&ywd rif;BuD;tm; {ydkif avQmufwifxm;ygonf/]odkufwufivufHk;vnf;? toQifrif;BuD;? odkuf[lonfum; ewforD;udk;usdyfudk;a,mufqdkaom
odkuf 99apmif? ewf om;udk;usdyfudk;a,mufqdkaom odkuf 99 apmif? "mwfodkuf vnf; 19-apmif?
Asm'dwf? qwfr? &od? bDvl;? irSefuef? bm;rJh? odMum;? *0Hywdodkufaygif;wdkYudk bZmvlvQifusuf rnfenf;}
[k avQmuf\/ wGif odkufpmrsm;pm&if;udk t>rufrQ od&ygonf/
,if;usrf;pmrsufESm 90? aMumif;&D 21 rS 25 txdwGif ed'gef;taMumif;ESifhywfouf {ydkif
avQmufxm;ygvDonf/]e&ywdrif;BuD;vnf; a[odkufwwfivufHk;? odkuf[laomtaMumif;udkum; igodNyD? ed'gef;[laom
taMumif;udk rod&wum;[k rD;awmfrl\/ odkufwwfivufHk;vnf; toQifrif;BuD;? oli,fwdkYESvHk;
ewfwdkY rSDqdkjcif;? ykvdqdkjcif;? vlwdkYuysm (uAsm)qdkjcif;onf rSefaomed'gef;pum;} [k avQmufvD\/
&mZ0ifa[mif; NrdKUwnfcef;vmpum;udk aumufEkwfudk;um;um &D;om;xm;aom &cdkif&mZ0if
opfusrf;? q|rwGJ? pmrsufESm 200? aMumif;&D 9? 10wGif ]toQifrif;BuD;? wenf;wHkaomfvnf; vlwdkY
ysdKU? uAsm? vuFm? tJ? tefpum; onfvnf; ed'gef;rnfygonf} [kavQmuf\}[l wifjyxm;ygonf/wGif ed'gef; taMumif;udk t>rufavmuf od&ygonf/
]twGif;uefrSm? MumeDaxmifaomif;? Mumaumif;axmif&m? yGifhaomcgvnf;? r,fwdkYyef&m? y'krmum;
rygod/ ,if; MumyGifhum; oma,mifhom,m? &cdkifrSmom yGifhcygrnf/ ,if; MumyGifhudk e*g;t& BudK;vwfrnf?
e*g;r&? wefcdk;BuD;pGm? jcifao;omvQif &vdrfhrnf/ jcifao;qGwfNyD;? bk&m;BuD;rSm wifvwHU/ jcifao;ESpfck?
tNrD;vIyfum? ra[mufom? oifvnf;bmomwpfckjcifao;? tNrD;vIyfum a[mufvDcg? y#d
yujcm;em;jynf&Gm jyKvdrfhrnf/ t&Sdwjcm;? oHwHcg;udk jcm;vdrfhrnf} um; odkufpmygwnf;/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
31/87
]zGwfurD;ausmif;jzpfvQif? acsmif;jrpfrcHom? uRefu olaumif;jzpfvQif wdkif;jynfrpnf&m} um;
e&ywd rif;BuD;rif;jzpfcgeD; ay:aygufaom w&if;pum;jzpfygonf/ ed'gef;pmygwnf;/
]j*wfvSDoHk;q,f? &Sduwnf? MuHpnfaumif;jcif;? oHwGJ rif;/ jzpfvmrnfvnf;? awmovif;?
oHwGJ>rDa[muf? tpG,faygufonf? vufaumuf0wfavmufNyDwum;?
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
32/87
cyfMurf; Murf; u&aom a,musfm;u jzpfygonf/ odkif;turSm EkEGJUygonf/ [efturSm odkif;tuxuf
ydkrdk EkEGJUygonf/ aysmhaysmif;ygonf/ wHk;turSm ppfawGbkef;BuD;ysHyGJrsm; acwftpm;qHk; jzpfygonf/
NrdKUi,frsm;eefY aus;vuf rsm; odkif;yGJ[efyGJrsm; acwfpm;ygonf/ tckacwf ppfawGwHk;yGJrsm; acwfopfjy
ZmwfwpfrsdK;ay:ayguf&ef tm;,leDaMumif; wGd&ygonf/
29/ ewfjcif; /29/ ewfjcif; /29/ ewfjcif; /29/ ewfjcif; /29/ ewfjcif; / dk;&mewfudk;uG,fylaZmfyoyGJrsm;wGif oDqdkaom tjcif;wrsdK;udk ewfjcif;[k ac:uwfygonf/
omjcif;oDzGJUenf;eefY oDzGJUxm;ojzifh ewfjcif;udk ewfomjcif;[kvnf; ac:uwfyg
odonf/
ewfjcif;rSm ESpfrsdK;yg0ifygonf/ ewfyefyGJ oDqdkaom tjcif;udk ewfomjcif;[kac: ewfuyGJ
oDqdkaom tjcif;udk ewf,OfoHusL;[k ac:ygonf/ ewfyefyGJwGif ewfomjcif;udk ewfq&mrwpfOD;
wnf;u oDqdk&ygonf/ ewfuyGJwGif ewf,OfoHusL;udk ewfq&mreefY yef;wsm;q&mdkU twdkiftazmuf
oDqdkuwf&ygonf/ xif&Sm;aom ewfomjcif;wpfckudk wifjy&ygaomf-
]vS&Munfau? xGD;r,facsmif;rSm? t0rSmwwef? &DiefcH a&? tv,fwdk;? vS&Munfau? xGD;r,f
acsmif;rSm? tdkif0ef;wdk; vdkY? tzsm;wwef? vS&Munfau? xGD;r,facsmif;rSm? &DcsdKcHa&/ ,if&GJjcHKav? yef;jcHKrdkYrdkY?
vS&Munfav? xGD;r,facsmif;rSm? &DndKUndKUav/ ,if;&GJjcHKav? yef;jcHKydpyf? vS&Munfav? xGD;r,f acsmif;rSm?
azmifcsif;cyfaw? ukvm;uGufau? vif;csufjrnfoH? ukvm;wefau? tnmacsmif;rm? jzm;rjyefav?
tykwfaujrnfoH? omrGefacsmif;rm jzm;rjyefav}[k jzpfygonf/ ajrmufOD;NrdKU? vufaumufpsD;&yfeD
OD;armifvSabmfrdac: ewf q&mrBuD;xHrS &[dygonf/
30/ yef;wsm;jcif; /30/ yef;wsm;jcif; /30/ yef;wsm;jcif; /30/ yef;wsm;jcif; /30/ yef;wsm;jcif; / ewfuyGJwGif yef;wsm;q&mu yef;wsm;wD;vsufqdkaomtjcif;udk yef;wsm;jcif;[k
ac:ygonf/
ewfjcif;? yef;wsm;jcif;dkUwGif teaEmteEuHawmhcef;rSm yPmrjzpf av;uRef;jrifhrdk&fwnfcef;?
&u r@dKifwnfcef;rSm t"du&jzpfygonf/ r,lewfjcif;? &armifewfjcif;? &rf;jynfhewfjcif;? rmefatmif
ewfjcif;? armfwifewfjcif;? ewfjrpfewfjcif;? Adkvfrif;ewfjcif;? oufrif;ewfjcif;? zvefrif;ewfjcif;?
NrHKrif;ewfjcif;? 'um;ewfjcif;? &Munfewfjcif;? ,dk;rBuD;ewfjcif;dkUrSm wdkif;jynfewfjcif;rsm; jzpfygonf/
ajrmufOD;ewfjcif;eefY jynfapmifhewfe*g;tjcif;dkUrSm tESpfom& jzpfygonf/ tjcif;trsdK;rsdK;udkvdkuf
wD;[efwD; uGuf? qdk[efqdk uGufajymif;vJwwfygonf/ wrsdK;pDwrsdK;pD jzpfygonf/ ,if;dkUteuf
xif&Sm;aomyef;wsm;jcif;wpfck rSm-
]tmumysH0J? NrdKUoHwGJ? &DvSnf;,if;,l? acgif;avmif;wl? qifjzLydkifwwf? acgif;avmif;ewf?
wef;&GJrSm&GDwHk;? vrkef;rSm &GDausmf? rtDacsmif;rSm zoawmf? eD0ifvJay:? vawmifausmf? uif;armfolr?
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
33/87
tvdkvdk&DcsdKxGufau? 'vufu/ [kef;0- ausmufzsm;? acgif;avmif;wl? w,lZem? uRef;eHom? vdyfjyif
omau? jyifom;pD;vdkuf? pD;vdkufvdkuf? vdyfjyifjzLau? jyifjzL vdIif;pGuf? vIdif;pGufpGuf/ usm;eefYqifau?
rjrifpD&? vIdif; awmifa,mifrSm? oQif[kef;0? iz,Hkau? vsifpGmpD;au? tD;vwfygav;} [k jzpfygonf/
ajrmufOD;NrdKU? avmfurl&yfeD? yef;wsm; q&mBuD; OD;xGef;vSOD;xHrS &[dygonf/
31/ oHcsyftrsdK;rsdK; /31/ oHcsyftrsdK;rsdK; /31/ oHcsyftrsdK;rsdK; /31/ oHcsyftrsdK;rsdK; /31/ oHcsyftrsdK;rsdK; / woHrSm woHcsyfum oDqdk&aom tjcif;wrsdK;udk oHcsyf[k ac:qdkaMumif; rSwfom;zl;
ygonf/ oHcsyfBuD;? oHcsyfi,f? qkcHoHcsyf? t,Of oHcsyf? oHcsyfMurf;? ebDoHcsyf[k
trsdK;rsdK;[dygonf/
oHcsyfi,frSwyg; usefoHcsyfdkUrSm oDzGJUenf; twlwlyif jzpfygonf/ jrefrmdkU oDqdkeDuwfaomoHcsyfrSm oHcsyfi,f yif jzpfygonf/ &cdkifynm[dtcsdKUu oHcsyfi,fudk oHcsyftrsdK;tpm;xJwGif
rxnfhvdkufuwfyg/ oHwdkifoHazmufwrsdK; jzpf oHaygufomjzpfonf[k qdkuwfygonf/
oHcsyfBuD;yHkpH/oHcsyfBuD;yHkpH/oHcsyfBuD;yHkpH/oHcsyfBuD;yHkpH/oHcsyfBuD;yHkpH/ ]&TDjynfatmifcsm&umwdkif;[k? ewf&GmpmEI dif;? ordkif;wnf? wdkif;&GDjynfcdkifXmeD&yfwGif?
OD;&pfjrwfpGm? r[m "mwfudk? jA[mvlewf GwfylaZmf} [k jzpfygonf/
oHcsyfi,fyHkpH /oHcsyfi,fyHkpH /oHcsyfi,fyHkpH /oHcsyfi,fyHkpH /oHcsyfi,fyHkpH / ]igdkUavmif;udkwkyNydKif? OD;csufxdkifrIdif& trsm;/ eifdkU&yfom;ydkufig;avS? &Gmwdkif;vnfvdkY
a&mif;eD ygvm;/ ig;ra&mif;yJ yGJudk0if? trsm;vloQifjrifvdkY raumif; [k jzpfygonf/
oHcsyfebDyHkpH /oHcsyfebDyHkpH /oHcsyfebDyHkpH /oHcsyfebDyHkpH /oHcsyfebDyHkpH / ]awZma0jzmoajynmaeyrmodkY xGef;aw&yfom;/ a0,efbHkysHyHkoPmefrl pH,l[efBuD;awh
&yfom;? BudK;jywfrsdK;jrwf rdk;ewfoGifrqifrysif ,Ofawh&yfom;} [k jzpfygonf/oHcsyftrsdK;rsdK;udk yGJudkvdkufvnf;aumif;? tNcDteD udkvdkuf vnf;aumif; toHk;jyKuwf&
ygonf/ txl;ojzifh NydKifavmif;yGJ? &xm;yGJ? xD;wifyGJ? bk&m;wnfodrfaqmufyGJ ponfhyGJBuD; vrf;BuD;dkU
toHk;jyKuwf& ygonf/ tdk;pnfjcif;wGif0if oHcsyfxdk;&ygonf/
32/ Asm&wk/32/ Asm&wk/32/ Asm&wk/32/ Asm&wk/32/ Asm&wk/ Asm&wkrSm &wktEG,f0ifuAsmwpfrsdK; jzpfygonf/ jcifao;vnfjyef um&efrsdK; um&ef,l
&ygonf/ wcsdKUu quf&ufckefum&ef ,lEdkifodonf[k qdkuwfygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
34/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
35/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
36/87
opfckwfvsif; oDqdkaomomjcif;rsm;? vSDxdk;vSDcwfvsif;oDaom omjcif;rsm;dkUvnf; yg0ifygodonf/
,if;aMumifh jynfolUta&GUonf ydkrdkabmifus,fygonf/
yHkpH (1)yHkpH (1)yHkpH (1)yHkpH (1)yHkpH (1) tolU,mOf;pif? qGJBudK;wif
tyka,S,mOf;pif? qGJBudK;wif
qGJiif,mOf;,mOf; BudKif;BudKif;
ykcGufa,S? yka,Sodyfar
&TDEdkYoQif? rdcifvGJau?
tdyfvwfawav;? tdyfvwfaw/
yHkpH (2)yHkpH (2)yHkpH (2)yHkpH (2)yHkpH (2) tolodyfau? tdyfygar
tD;a,odyfau? tdyfygartD;a,&ifcGif EdkUoufiif
EdkYoQifom;yk? rdrsufI
ykvkykavG? tdyfwwfaw
bm;bma&mufau? rkefYygar
'dk;wvif;vufpGyf? 0wf&ar
tyka,S &ifcGiftdyfau
arodyfarav;? arodyfar/
yHkpH (3)yHkpH (3)yHkpH (3)yHkpH (3)yHkpH (3) bk&m;vufaqmifrsm; ajrmifqDrD;/ rkav;yGm;au? ukum;xD;eefY? MuufvQm'ufpGef?
wHcGefvdyf vuf/ jyom'fysifrsm? pef;awmfMuufvkdY? ousrL? qkxl;,lav/ aumif;rIwdk;ar?
qif;Aka'udk/ tnD ardkU? zl;uwfawav/ yef;cH,liif? acgif;xufwif/ ZdoQifcdk;au? 0wfjyK
a&av? 0wfjyKa&/
yHkpH (4)yHkpH (4)yHkpH (4)yHkpH (4)yHkpH (4) tarav? a&mufrav;/ yef;cl;zdkYavvm; uwfar/ 0guRwfvwfysm? yef;yGifhysm? yef;yGifhyGifh
csdef? yef;cl;csdef? vp0Dyef;? bk&m;yef;? tEG,fcuf jzm? yGifhw&m/ dk;wHucsD? yGifh0D0D/ iHkwHndKUndKU?yGifh wcsdKU/ bk&m;yef;,ifyGifhvwf,ifh/ tuRefdkUrSm qGwfuwf,ifh/ qGwfvdkY&au Zmysifar/
q&moQif ax&fausmfausmif;vm;uwfar/ ausmif;BuD; toQif uefawmh,ifh/ aZw0efjrwfrGef
ausmif; yef;wif,ifh/ wpfa,mufwpfwdkif? qDrD;wdkifav? NydKifysmxGef;au/ &Sdcdk;arav? &Sdcdk;ar/
yHkpH (1)eefY (2)dkUrSm om;acsmhomjcif;rsm; jzpfuwfyg onf/ yHkpH (3)eefY (4)dkUrSm uavhra,SdkU\
obm0udk azmfjy aom ,mOf;xdk;vsif;oldkUudk,fwdkif oDqdkEdkifonfh,mOf;om; jcif;rsm;yif jzpfuwfygonf/
,if;aMumifh ,mOf;vGJomjcif;eefY ,mOf;xdk;omjcif;ESpfrsdK;udk cGJxm;oifhygonf/ ,if;ESpfrsdK;vHk; udk aygif;um,mOf;omjcif;[k ac:a0:oHk;EIef;rnfqdkygu &Edkifaumif;\[k xifjrifrdygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
37/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
38/87
yHkpH (2)yHkpH (2)yHkpH (2)yHkpH (2)yHkpH (2) ocGm;oHk;yif? awmiftifwdkif;rSm? pdkufwdkif;&Sif/ wyifaumif;vJ? awmif;eefYxdyfwif? vGefvkdYus
NyD;/ yGihfwHkyGifhwHk? yGifhwHkvdyfvuf? rxdk;vDauh/ &SdwHk&SdwHk? &SdwHkvdyfvuf? rxdk;vDauh/ tcifBuD;
a,? t&D;a,/ 0g;MucyfudkpdkufvkdYxm;/ 0,smOf om? &DryD;au? &DcsdKa&av? &DcsdK;a&/
yHkpH (3)yHkpH (3)yHkpH (3)yHkpH (3)yHkpH (3) armifa,- armifa,? vrl;ydwf&m jcHKcs&mwdkY rvm;vDauh/ ig;tcsif;csif; ig;csif;rwl? ig;ZrLig;clpl;au tD;vdyfar/ vufudkacgif;wif zGJrD;uif? &Sif&SifvJuRD; t'gtdrfudk 0ifysmNyD;/
NyD;vDuRefr uRefqdk;rav uRefqdk;r/ /
yHkpH(4)yHkpH(4)yHkpH(4)yHkpH(4)yHkpH(4) tarsav- a&mufrav? rId[if;cl;apmifvm; uwfar/ rId[if;vJcl;? pl;vJpl;? tpl;vJxGif? eD
vJ0if? tdrfudkvJa&muf rdk;vnf;aomuf? aumufu&daumuf/
yHkpH(5)yHkpH(5)yHkpH(5)yHkpH(5)yHkpH(5) ueef;Adkvfacgif? wzufapmif? ewfawmifvDvm qD;qD;/ oQifawmfvkdufvdkY-NyD;NyD;/ ausmufzsm
BuD;- &DanUwif? Al;yifpdkufau &Sifarvm;/ jrpfBuD;oD'g ig;BuD;ay:? armifawmfzrf;au&arvm;/ avmif;ikwfwkwf&DeHokwf? BudKefa*gif vSDrSmvdkufuwfar/ taemufzavmif; yif;0g
acsmif;&Daumif; pD/ peD- t*Fgurf;em;cGm/ aomMum-A"l; ul;cyful;/ pul;vnf;a&muf
rdk;vnf;aomuf/ wef;xm;vnf;ausmf Aa'g aMumf/ atmfatmfvnf;qJ Mumcspfauav?
csrf;omNrdKUrSm pdkufauusa&av? pdkufau usa&/ /
txufazmfjyyg ta&GUuAsmrsm;rSm &cdkif"vd? &cdkifobm0udk azmfjyygonf/ yHkpH (1)rSm uRJausmif;om;
acs wpfa,muf\pdwfvIyf,Sm;yHkudk azmfjyxm;ygonf/ olUtMum; olUtjrifudk ,Sif;,Sif;vif;vif;
oDzGJUxm;ygonf/ yHkpH(2)rSm pdkufysdK;cif; O,smOfomwpfckwGif ocGm;EG,fyifrsm; zl;yGifh0D0Dqmqm[dedyHkudk
oDzGJUxm;ygonf/ yHkpH(3)rSm ig;&Smvm;&mokdY omarmifa,Sudkrvdkuf&ef wm;jrpfyHkudkoDzGJUxm;ygonf/
yHkpH(4)rSm &cddkifaus;awmoldkU [if;cl;apmifvm;uwfyHkudk oDzGJUxm;ygonf/ yHkpH(5)rSm vSDavmif;jzifh
c&D;vm;&ef pDpOf yHkudk oDzGJUxm;ygonf/ uAsmrsm;dkUrSm &cdkifhyifudk,fdk;&if;pGJ obm0udk wifjyxm;ygonf/
uAsm\ yifudk,fteDtxm; eefY qdkyHk qdkenf;dkUrSm &cdkifhyif&if;toGifxl;vuPmudk azmfjyxm;ygonf/
,if;aMumifhvnf; 18&mpkavmufup *kpdkufazmfxkwfvmuwfaom jynfolUta&GUrsm;onf
trsdK;om; dk;&m xHk;wrf;"vddkUudk pl;prf;vdvm&m txl;t&D;ygvSygonf/ trsdK;om;pdwf? jynfolUpdwfudkpl;prf;vdvm &mvnf; txl;t&D;ygt&ma&mufvSygonf/
tcef;(1)vuFmwGif yg0ifaomvuFmrsdK; (37)rsdK; dkUrSm vuFmESifhoufqdkifaom yHkoPmefrsm;yif
jzpfuwfygonf/ yHkoPmef (37)rsdK;wGif tvGefrsm;jym;vSpGmaom yHkoPmef&maygif;rsm;pGm yg0ifuwfyg
odonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
39/87
tcef ;(2)tcef ;(2)tcef ;(2)tcef ;(2)tcef ;(2)
pum;jynfpum;jynfpum;jynfpum;jynfpum;jynf
edpOfoHk;pum;udk um&ef? ebDrygbJ jynfjynfjypfjypf oDuHk;&D;zGJUonfudk pum;jynf[k ac:ygonf/
&cdkifpmyDavmuwGif pum;jynfusrf;aygif;um; ajrmufrsm;vSpGm\/ ausmufpmrsm;? uAsmusrff;rsm;? o'g
usrf;rsm;? ppfusrf;rsm;? qD;usrf;rsm;? euwfusrf;rsm;? aA'ifusrff;? Adokumusrf;rsm;? &mZ0ifusrf;rsm;?
0wKyHkjyif fusrf;rsm;? omoemusrf;rsm;? &mZoHusrf;rsm;? avQmufxHk;usrf;rsm;? odkufusrff;rsm; ponfjzifh
ajrmufrsm;vSygonf/ usrf;aygif;rsm;pGmrSm ysufpD;vm;uwfyg,m/ aysmufqHk;vm;uwf&onfrSmvnf;
renf;yg,m/ ysufpD;qJ? aysmufysufqJvnf; trsm;tjym;yif jzpfygonf/
oMupf 816-ck? wefcl;vqef; (6)&uf? wevFmedwGif (at'D 1454) &cdkifbk&ife&Ekrif;BuD;eefY
jrefrmbk&if tif;0 e&ywdBuD;dkUonf EG,fcsdKzdk;acgifawmifxuf rdwftMunfzGJU cuwfygonf/
,if;pOftcg ajrmufOD;&TDNrdKUawmfoQif &cdkifrif;u jrefrmrif;tm; yD;ydkYonfh &mZoHpum;jynfudk yHkpH tjzpf
aumufEkwfwifjyvdkygonf/
]wdydaom b*0g oGumawm? oky#dyaEmpaom *kPfawmfw&m; oHk;yg;ESifhtnD y&d,wd? y#dywd
y#da0" omoemawmf rndK;rEGrf;pD&? rlvodum? rif;ormwdkYcH&aom bdodufw&m;? q,fyg;aom
rif;usifh? qJhESpfqifhaom t*Fg Bud,ma'o? owMuufo&D? av;xGDo*F[? edpmNrJpGm? t0dZmESifh? wPSm
ydwfaygif;? olraumif;ESifh? uif;aMumif;vkvudk om? ynmAvjyKvsuf? rif;wdkYtm; ig;yg; p&drmqkwf,kwf
wwfaom vufHk;rmetm;udk y,f? teD;t0D; r&GD;yuwd w&m;ckepfyg;ESifh ow0gwdkYudk apmifhxdef;vsuf
tkyfuGyfpD&if vd[daom ajrmufOD;&TDNrdKUawmfBuD; toQifMum;a&mufvdkuf onf/ tif;0&TDNrdKUawmfoQif
tMunfawmf[k----- yif jzpfyg onf/
pum;jynfonfvnf; &cdkifhtawG:tac:? &cdkifhcHpm;csuf? &cdkifhtajymtqdkdkUudk azmfxkwf&m yHkoPmef
wpfck jzpfygonf/ yHkoPmefonfvnf; toHk;twGifqHk;? toHk;trsm;qHk;yif jzpfygonf/ &cdkifdkU\
ta[mif;qHk;eefY toHk;twGifqHk; pmyDyHkoPmefwpf&yfyif jzpfygonf/ pum;jynf tm;aumif;au vlrsdK;
tm;aumif;aMumif;udk urmhordkif; t&yf&yf wGd[d&ygonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
40/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
41/87
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
42/87
tydkif;(3)tydkif;(3)tydkif;(3)tydkif;(3)tydkif;(3)
&cdkifuAsmwGifwGd[d&aom tawG;tac:BuD;oHk;&yf&cdkifuAsmwGifwGd[d&aom tawG;tac:BuD;oHk;&yf&cdkifuAsmwGifwGd[d&aom tawG;tac:BuD;oHk;&yf&cdkifuAsmwGifwGd[d&aom tawG;tac:BuD;oHk;&yf&cdkifuAsmwGifwGd[d&aom tawG;tac:BuD;oHk;&yf
(u) &ur@dKif&cdkifudkzGJUaom tawG;tac:rsm;?(c)t&dpwdkua&pDoabmw&m;ouf0if&mtawG; tac:rsm;?
(u) &cdkifhkyfywf0ef;usifudk xif[yfjyaom tawG;tac:rsm;?
(1) obm0tzGJUtEGJUrsm;
(2) jynfolUuAsmrsm;
(3) uAsmopfrsm;
[l tydkif;wGif yg0ifrnfh tawG;tac:dkUudk tpD tpOfcsxm;ygonf/ tcsuftvufrsm;dkUonf &cdkifpmyD\ &cdkiftawG;tac:udk xif[yfjyEdkifzdkYvdkY ,lqygonf/ pmrpHk yDrpHk jzpfeD&ojzifh
tm;rvdktm;r& jzpfvsufeefYyif wifjyvdkuf&ygonf/
tyifwdkif; tyifwdkif; t&nfzGHUNzdK;vmau zl;onf? iHk onf? yGifhonf? ,if;ydkifyif vlwdkif;vlwdkif;
t&nfzGHUNzdK;vmau cHpm;onf? awG;ac:onf? zGifh[ajymqdkonf? zGifh[&D;zGJU onf? xdkvlUtcHtpm;
tawG; tac:udk tzl;trHkeefY wifpm;vdkygonf/ xdktajymudk tzGJUtEGJUudk yef;eefYwifpm;vdkygonf/
tyifrS yef;yGifha& ydkif vlUcHpm;csuf vlUawG;ac:csufrS uAsmyGifhvef;vmonf[k qdkvdkygonf/ yef;onf
Moumoavmuudk wefqmqifa&ydkif uAsmonf owavmuudk wefqmqif onf[k qdkvdkygonf/
,if;ydkifyif &cddkifyef;onf Moumoavmuudk wefqmqif &cdkifhuAsmonf &cdkifvlrItzGJU tpnf;udk
wefqmqifonf[k qdkvdkygonf/ pifppf&cdkifyef;? &cdkifuAsmdkUonf &cdkifjynfeefY &cdkifvlUtzGJUtpnf;udk
wifhw,fpDonf? vSypDonf r[kwfygvm;/
(u) &ur@dKif? &cdkifudkzGJUaomtawG;tac:rsm;(u) &ur@dKif? &cdkifudkzGJUaomtawG;tac:rsm;(u) &ur@dKif? &cdkifudkzGJUaomtawG;tac:rsm;(u) &ur@dKif? &cdkifudkzGJUaomtawG;tac:rsm;(u) &ur@dKif? &cdkifudkzGJUaomtawG;tac:rsm;
oD&d*kwukef;awmfum; &ur@dKifwnf;? ,if;ukef; r[mrkedpufudkwnfum &cddkifrif;tqufqufylaZmfcuwf ygonf/ ,if;udk &cdkifacwftqufquf txl;MunfndKum OD;xdyfxm;cuwfygonf/
apmifha&Smuf c uwfygonf/ ynm[dtaygif; csD;usL;zGJUqdkcuwfygonf/
r[mrkedpufrwnfrD yxr"n0wDNrdKUwnfeef;wnf rif;jzpfaom rm&,kbk&if (bDpD-3323-
3216) onf vnf;aumif;? 'kwd,"n0wDNrdKUwnfeef;wnfrif;jzpfaom uH&mZmBuD; (bDpD 1505-
1468)onf vnf;aumif;? &udKifr@dKif oD&d*kwatmifNrDeufoefudk trGefwjrwfxm;c aMumif;udk
&mZ0iftapmif apmif zwfI&ygonf/
wwd,"n0wDNrdKUwnfeef;wnfrif;jzpfaom r[mpEol&d,rif; (bDpD 578-526)onf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
43/87
a*gwrAk'\ udk,fpm;awmf r[mrkedudk BuD;us,fcrf;em;pGm oGef;vkyfNyD;au &ur@dKif udk pdkufxlcygonf/
r@dKifukef;awmfeefY kyfwkawmfudk ,if;umvup ,edxufwdkif &cdkifwdkif; &cdkifwdkif; trGeftjrwfxm;
[dwwfygonf/
ol&d,quf 25-quf (bDpD 578-at'D 327)? pE&m;quf 9-quf (at'D 327-769) vufxufdkUwGif &ur@dKifeefY r[mrkedpufudk txl;*kxm;caMumif;udk &cdkif&mZ0if &cdkif&mZykHdkU zwfI&ygonf/
,if;ydkif MunfndKvmcuwf&mrSm at'D 1103-ckxd jzpfygonf/
at'D 1103wGif &cdkifjynft&Sdbufu 0ifa&mufvmMuaomysLdkUonf r[mrkedpufudk zsufqD;ypfc
uwfygonf/ 'kwd,yk&drfNrdKUwnfeef;wnf '&mZmrif;BuD;(at'D 1123-1139)onf &ur@dKifudk
oD&d*kw& ukef;awmf cdkifcdkifaemif;aemif; rGrff;rHpdkufxlcygonf/ r[mrkedpufudk aumif;aumif;rGefrGef
jyefvnfpdkufwnf xm;cygonf/ ,if;aemuf udk,fpm;awmf\ udk,fpm;awmfrsm; oGef;vkyfaMumif; uwnKukef;awmf r[mrked udk,fpm;awmfwpfqludk wnfxm;aMumif; &cdkif&mZ0if? &cdkif&mZyHkdkU zwfI&ygonf/
uwnKukef;rS r[mrked udk,fpm;awmfrSm (at'D 1784)wGif tzsufcH&aMumif; wGd[d&ygonf/
&cdkifpmyDwavQmufwGif &ur@dKifeefY &cdkiftrsdK;udk zGJUqdkcsufrSm Zmwd*kPfrmefwufyH?qdwf
rnHwnf;}} [lvnf;aumif;/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
44/87
pmqdkawmf z'lrif;ndKu ]qdkif;qdkif;r@dKif? &cdkifGefYzl;? rGefMu,fjrL;odkY? ajrmufOD;a&Teef;} [k
vnf;aumif;?
]r[morwf? EG,frjywfvQif? txGwfxdyfrdk;? jynfhjynfpdk; onf? rsdK;vnf;vGefjrwfxl;wnfhav}
[k vnf;aumif;? r@dKif*kPf rsdK;dk;*kPfudk azmfusL;um wuf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
45/87
]&cdkifom;av? ompGav? atmifajrr@dKif? wdkif;&udKif? &cdkifompG? r@v0,f? &SD;utajc?
cktajcudk? aocsmwyftyf? jyefoHk;oyf? trSwfxifxif awG;qifjcifavm} [k zGJUqdkum owdyD;wifjy
xm;ygonf/
uAsmrsm;wGifomru jynfolUta&GU[k ac:qdkEdkifaom yef;wsm;jcif;wGifvnf; &ur@dKifudk&cdkif pdk;rdk;&onf[k wufwuf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
46/87
Grave indeed was his responsibility. He had not only to maintain the state as the homeland of the
Arakanese race, but as the one place on earth where an authentic shape of Tathagata was preserved,
a possession of greater potency than the most precious relics'[k &D;om;xm;jyefygonf/
Ak'jrwfpGmonf bDpD 543wGif y&dedAmefjyKvDNyD; &Snfvsm;vSpGmaom ESpfaygif; 2173 ESpfwGifvGefvDonfh wfdkifatmif Ak'\udk,fpm;awmfonf oD&d*kwukef;awmf (&ur@dKif) pHpm;vsufyif [dygonf/
udk,fpm;awmfjrwfum; urmay:wGifta[mif;qHk;? todcufqHk;? tjrifhjrwfqHk;&wemyif jzpfygonf/
aovm*D&d ausmufawmfawmifxdyfrS Asm'dwfawmfxm;caom "mwfawmfrGDawmfdkUudk Xmyemwnfxm;
udk;uG,fc&um; &cdkifjynfrSm jrifhjrwfaomwdkif;jynfwpfjynf jzpfygonf/ xdkYjyif Ak'omoemawmf\tcsuf
tcsmr@dKifyif jzpfygonf/ xdkwdkif;jynf\ bk&ifoD&dok"rum; rSwfavmufom;avmufaom Ak'bmom0if
bk&ifjrwfwpfyg;jzpfygonf/ trSefpifppf bk&ifjrwf\wm0efrsm;rSm t&D;BuD;vSygonf/ bk&ifjrwfrSmvlrsdK;wdkY\zGm;oefYpif&m &cdkifjynfudk&m tkyfcsKyfapmifha&Smuf&rnf r[kwfoD;? "mwfawmfjrwf rGDawmfjrwf
taygif;dkUxuf xGwfjrwfawmfrlvSaom Ak'udk,fpm;awmfppf pHpm;&m &ur@dKifudkvnf; udk;uG,f
apmifha&Smuf&rnf jzpfygonf[l &D;om;xm;ygonf/
rQvQif &ur@dKifonft"dujzpfygonf/ acwftqufquf xif&Sm;cygonf/ &cdkifvlrsdK;&mru
&cdkifeefY qufqHzl;orQ vlrsdK;dkUvnf; &ur@dKifudk t"duxm;uwfaMumif; odomEdkifygonf/
pifppf &cdkifdkUtzdkY r@dKifonf &cdkif? &cdkifonf r@dKif jzpfygonf/ &ur@dKifonf &cdkifhMunfvif&m?
&cdkifhcdkifNrJ&m? &cdkifhtv,ftcsuftcsm jzpf&m? &cdkifhudk,fjyXmef;&myif jzpfygonf/
,if;aMumifh toQifem*dEarmfuGef; ]trsdK;oDv? ESpfXmeudk? jynfh0r@dKif apmifhpGrf;Edkif? &cdkifemr?
bGJUrnfvSjzifh? tEGwonm? ac:tyfpGmwnf;} [k oDzGJUcjcif; jzpfygonf/
&SD;&SD;acwfu &cdkifrsdK;udk apmifha&Smufjcif;? &cdkifoDvudk apmifha&Smufjcif;aMumifh ]&cdkif}
[laomemrnf eefY vdkufzufaMumif;? r@dKifjynfh0aMumif;udk armfuGef;t& odMu&yg,m/ igdkUacwfwGif
]r@dKif} udk ydkrdk eufeJpD&zdkY? ydkrdkodrfrGdpD& zdkY? ydkrdkus,f0ef;pD&zdkY? ydkrdkjynfh0pD&zdkY? ydkrdkwdk;wufpD&zdkYyif jzpfygonf/
(c) t&dpwdkua&pD oabmw&m;ouf0if&mtawG;tac:rsm;(c) t&dpwdkua&pD oabmw&m;ouf0if&mtawG;tac:rsm;(c) t&dpwdkua&pD oabmw&m;ouf0if&mtawG;tac:rsm;(c) t&dpwdkua&pD oabmw&m;ouf0if&mtawG;tac:rsm;(c) t&dpwdkua&pD oabmw&m;ouf0if&mtawG;tac:rsm;t&dpwdkua&pD[lonfokcrdefolaumif;rsdK; tkyfcsKyf jcif;udk ac:ygonf/ &cdkifjynfwGif ya'o&mZf
NrDoQifacwfu bk&ifpepfeefY t&dpwdkua&pDpepfESpfck xGef;um;edaMumif;udk wGd&ygonf/ pepfESpfck
o[ZmwjzpfeDuwfau? wenf; aMumif;usdK;qufnDGwfeDuwfau w&m;eefY"m;xufjrufeDojzifh r@dKif
*kPf&mif xdefajymifxGef;vif;cygonf/ &SD;&SD; acwf tqufqufu bk&ifwdkif;vufxufwGif jynfxdef;okc
rdefNyD;jyKwfconf[k r[dcyg/ okcrdefBuD;wpfyg; xGef;vmau rif;qufoHk;av;ig;quf xdef;uGyfvm;wwfyg
onf/ jynfxdef; okcrdef tmPmvkonf[kvnf;r[dbl;cyg/ rif;raumif;au rSL;rwfjynfolnDGwf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
47/87
rif;opf ajrmufuwfonfcsnf; jzpfygonf/ rif;tm;enf;vGef;rS&m trwfdkU tmPmodrf;uwfygonf/
odkYaomfvnf; okcrdefjynfxdef;trwfBuD;udk rxdyg;uwfyg/
&cdkifordkif;wGif okcrdeftkyfxdef;&D;pepf ZmavmufavmufxGef;um;coenf;qdkonfudk ay:xGef;c
onfh jynfxdef;okcrdef tausmftarmfrsm;udk vdvmMunfhu odomEdkifygonf/oD&d&mZmrif;vufxuf (bDpD 608-578)rif;wkef;pm; 0drvtrwfBuD;? ajymif;jympm;
a'oausmfxif trwfBuD;? pEol&d,rif;vufxuf (bDpD 578-526)awmifukyfpm; "r aZ,strwfBuD;?
ol&d,auwkrif; vufxuf (at'D 273-327)aomif;wD;pm;OwroD&dausmf trwfBuD;plVpE&m;rif;
vufxuf (at'D 733-769)ppfwaumif;pm; 0d"l&trwf BuD;? 'o&mZmrif;vufxuf (1123-1139
at'D) u0dausmftrwfBuD;? iESvHk;rif;vufxuf (at'D 1246-1250) 0drv trwfBuD;? rif;xD;bk&if
vufxuf (at'D 1283-1389)ppf waumif;pm; 0drvtrwfBuD;? e&rdwfvSrif;apmrGefBuD; vufxuf(at'D 1404-1406)? (1429? 1430-1433)0drvtrwfBuD;? av;NrdKUpm;u0dausmftrwfBuD;? rif;Am;bk&if
vufxuf (at'D 1531-1553) ppfwaumif;pm; r[mynmausmftrwfBuD;? oD&dok"rm&mZm vufxuf
(at'D 1622-1638)av;NrdKUpm; ivufHk;trwfBuD;? e&ywdBuD;vufxuf (at'D 1638- 1645)
jynfpdk;BuD;"raZ,s? ausmif;xdkifq&mawmfBuD; wusdyfESpfyg;? e&tb,&mZmrif;vufxuf (at'D 1742-
1761)trwfBuD; aumif;ausmfxifpm; (jrausmfOD;)? pEy&r&mZmrif;vufxuf (at'D 1761-1764)
pdefwifpm; trwfBuD; (a&ToJ)? pE0drvrif;vufxuf (at'D 1777) trwfBuD; "m;ydkifBuD; pdefwifNrdKUpm;
oD&drvma'0D (rdyef;&H)ponftm;jzifh &cdkifordkif;wavQmufwGif okcrdeftrwfawmfrsm; ay:aygufcuwf
ygonf/ trwfawmfdkU\ tquftEG,frSm r[mynmausmf trwfBuD;\ txufatmuf tquftEG,f
rsm; jzpfaMumif; vdvmod[d&ygonf/ pEy&r&mZmu trwfBuD;a&ToJtm; rdefYMum;&mwGif r[m
ynmausmfdkU\tpltpOfrSm tbd&mZm? uH&mZmBuD;dkU tEG,fjzpfaMumif; yg[dygonf/ tcsufudk
axmufqMunfhygau? &SD;&SD;acwfu &cdkifrif;rsdK;rif;EG,fwpfckxJrS tkyfcsKyf&D;eefY tkyfxdef;&D;udk wm0efcGJ0Dum
pDrHcaMumif;? w&m;eefYtm;udk pepfwuscsum r@dKif*kPfudk tjrifhrm;qHk;jrifhwif xm;caMumif; odom&
ygonf/&cddkifordkif;wavQmufwGif bk&ifu wdkif;jynfudk tkyfcsKyfygonf/ ynm[du tkyfxdef;ygonf/
oHCmawmfu em,utjzpf BuD;rSL;ygonf/ awmifilrif;w&m; a&TxD;csDvmaMumif; owif;pum;eefY
ywfouf r[mynmausmftrwfBuD;u rif;Am;bk&iftm; avQmufwifaomtcef; ]vSDwdkifudkBudK;
xdef;ygonf/ jynfudk trwfBuD;xdef;ygonf} [kygonfudk axmufqu tqdkxif&Sm;rSefuefaMumif;
od&ygonf/ wzef jrefrm awmifiltrwfBuD; ausmfxifaemf&xmtm; &cdkiftrwf jynfpdk;BuD;"raZ,su
ajymMum;aompum; ]tusifhr[d trsdK;rapmifhaomrif;,kwfonf tu,f pdk;rdk;tHh? xdkrif;tm; trwf
aumif;wdkYonf rrSm;r,Gif;pD&m? toufriJh avQmufwif&NrJjzpfonf/ rif;ESifh trwfwdkYpHkvsuf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
48/87
qdk;oGrf;vwfaomf oHCmawmfwdkY usdK;aMumif; jyoa[majymqHk;r& NrJ jzpfonf} [k yg[dygonf/ onfudk
axmufqMunfhau? ,if;tqdk ydkrdkxif&Sm;aMumif; ydkrSefaMumif; od&ygonf/
&SD;&cdkifusrf;*ef;a[mif;wGifvnf; ]&DNrDOD;cdkif? EdkifiHydkifrl? wdrf;,dkif[dvrf;? tusifhoGrf;aomf? rif;uRrf;
0ifbd? rwfu0d wdkY? EIdif;nduefjim;? rif;yg;avQmufoifh? BuD;jrifh*kPfoQif? em;r0if? rif;yifusifh&m?wlpGmpdkuf? rif;vdkvdkuf? rwfrdkufESifhrif;? oif;yif;nDpG? jyjyefMurl? "robif? r*Fvmausmf? oHCmawmfwdkY?
ta[mw0? &SD;urif;aygif;? rSL;rwfaumif;wdkY? rapmif;wnfhrwf? usifh0wfusrf;*ef? rvGefr,kwf? azmfxkwf
jyo? qHk;rxHk;p? vSLcHoljrwf? &[ef;"mwfESifh? avsmufywfoifhpGm? ajymqdk&monf? pOfvmed*Hk; &SD;usifhxHk;}
[k yg[dygonf/ usrf;xGufpum;rSm ,if;tqdkudk wdkufdkufazmfTef;yD;aom tjrpftESpfyif jzpfygonf/
ynm[dokcrdef[lonf &cdkifdkUu usrf;*efwwfuRrf;HkkeefY vHkavmufonf[k r,lquwfyg/
udk,fusifhw&m;aumif;eefY jynfhpHkzdkYvnf; vdkygodonf/ tb,r[m&mZmrif;tm; pdefwifpm;trwfBuD;a&ToJ avQmufxHk; ]toQifrif;jrwf? olrdkufwkdYonf yd#uwfaA'ifudkoif wwfpDumrl? ynm[d
olawmfaumif;paom tjrifhtedrfh? t,kwftjrwftwdwf tem*wfudk qHk;jzwfEdkifonfr[kwfyg/ twwf
ynmaMumifh csif;wdkYepfvD&monf}[k yg[dcsufudk vdvmMunfhygau? &cdkifjynfxdef; okcrdeftausmf
tarmfdkUrSm omrefynm wwfrsm;r[kwfbJ ynm[dppfppfrsm;jzpfuwf aMumif;udk odomEdkifygonf/
txufu trwfjynfpdk;BuD; "raZ,s pum;udkaxmufcsifhuvnf; jynftwGuf toufudkriJhuwfaom
tmZmenfynm[drsm;yif jzpfuwf aMumif;udk odom&ygonf/
bk&if[lonfrSmvnf; vufHk;rmeudk raxmifxm;&/ ,if;acwfu tm;onfw&m;r[kwf?
w&m;onf tm;jzpf onf? w&m;rJhpGm tm;pum;ajymoludk vl,kwfvlrdkuf[k armfuGef;xdk;cuwfygonf/
odkYaomf &cdkif bk&ifdkUum; tm;udkpk w&m;eefYxdef;uwfygonf/ tm;[daomfvnf; tm;udkOD;pm; ryD;?
tm;eefYolwxl;udk tEdkifrcHuwf? ol&efvdkuvnf; tm;eefYwGef;vSefarmif;xkwfvdkufuwfonf&m
rsm;onf/ rif; Ambk&ifBuD;u jrefrmtrwf ausmfxifaemf&xmtm; rdefYMum; csufudkMunfhyg ]&Dr[daom
uef? qefr[daom pyg;? w&m; r[daom rif;rsdK;? qdk;aumif; rodaomrD;? c&D;a&muf&mvm; rD? ow0g ig;OD;wdkYonf ybkwf? olawmfaumif;wdkYrSDcdk&ef rtyf? tusdK;tjypfudkvnf; rod?xdkow0gwdkY[d&m t&yfa'o t&Snf rxGef;vif;Edkif&m? &efol rsdK;ig;yg;ESifh qufqH&rsm;vDonfyif/
tpfudkwdkY awmifilrif; vnf; vufHk;rmetm;vGefonf? ynm[dESifh eD;uyfygpDOD;}[k rdefYxm;ygonf/
ajrmufOD;acwf &cdkifEdkifiHBuD;udk xlaxmifcaom rif;Ambk&if udk,fawmfwdkifu vufHk;rmeudk Iwfcsxm;
aMumif; wGdEdkifygonf/ wdkif;jynfudk tpdk;&aomrif;[lonf vufHk;&nf rmeaxmifvTm;vdkYr&? ESvHk;&nf
jynfh0zdkYvdkaMumif; &nfTef;rdefYxm;csufyif jzpfygonf/
wzef r[mynmausmfu jrefrmbk&if wyifa&TxD;tm; avQmufxm;csufudk Munfhyg/ ]toQif
rif;jrwf? vufHk;tm;udk tvdk[daomrif;onf &efydk xdkjynfolwdkYaomfvnf; vufHk;rmetm;BuD;
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
49/87
jcif;aMumifh pnf;pdrf r&Snf? &efolig;yg; qufqHrsm;avonf/ ESvHk;tm;udk tvdk[daom wdkif;jynfrif;wdkY\
jynfolonf tylaomu uif;jcif;aMumifh rdbom;NrD;pOfvm ojymawmifhwif; rukefqufqH cHpm;vsuf
rysufpnfxGef; bk&m;paom olawmfaumif;wdkY tcsD;trGrf;udkcH&aMumif;ESifh ynm[drsm;rSmxm;awmf
rlygonf} [k wifjyxm;ygonf/ tcsufdkUudk Munfhygau? &SD; &cdkifNrDoQifya'o&mZfacwfu vufHk;&nfESvHk;&nfESpfyg;wGif vufHk;rme axmifvTm;jcif;udky,f tm;eefY w&m;? 0g? vufHk;&nf ESvHk;&nf rQwrIudk
t"duxm;aMumif; odomEdkifygonf/
trwfoHudkifaemifudk oHwGJNrdKUpm; cefYtyfzdkYudpeefYywfouf r[mynmausmfu rif;zavmif;BuD;
tm; avQmufxm;csuf ]ESvHk;&nf[daomol vufHk;&nfrSm tvGef[datmifjyKEdkifaMumif;} [k
vnf;aumif;? ]vufHk;&nfrSm vlrdkuf twwfESvHk;\ tpDtuRefom jzpfygonf/ ESvHk;&nf[daom oltm;
trItaygif; BuD;ukefygonf} [k vnf;aumif; yg[dygonf/tcsufcsufudk axmufqMunfhau &cdkifbk&ifdkUonf vufHk;rme rvGefuJbJ ESvHk;&nfynmoQif
okcrdefdkUeefY vufwGJum jynfudktkyfcsKyfaMumif;? oHCmawmfdkUudktrSL;xm; aMumif; aumif;pGmod[dEdkifyg
onf/ vufHk;ESvHk;udk r,kwf rvGefpDyJ jynfBuD;0efudk xrf;aqmifaMumif;udk oD[dkVfrif;\ &TDyDo0PfpmeefY
ywfouf rif;zavmif;BuD;tm; r[mynmausmftrwfBuD; avQmufwifcsufwGif wGd&ygonf/ ]toQif
rif;jrwf? &SD;ynm [ddkUpum;xHk;yHk&yftqdk ]rD;vGefaomfcspfonf/ &DvGwfaomf yspfonf} &mZyHkwGif
vnf; ]jynfBuD;0efudk? tdk;wefqefcwf? rif;usifh0wfESifh? avsmufywfoifh pGm? pD&if&monf} [k yg[daMumif;
qdkxm;ygonf/
&cdkifjynfwGif NrDoQifya'o&mZfpepf xGef;um;pOfumvu av;NrdKUjrpfacwf (at'D 818-1406)?
ajrmufOD; acwf (at'D 1430-1784)bk&ifdkU\ trdefYrSmwrf;rsm;udk yifMunfhMunfh? jynfxdef;okcrdefdkU\
avQmufxHk;rsm;udkyif MunfhMunfh? w&m;rJh? "m;rJh oufOD;pHydkifpepf rxGef;um;c aMumif;udk od&ygonf/
avmif;MuufNrdKUawmfoQif rif;xD;bk&ifBuD;\ rk'gbdoduftrdefYrSmwrff;wGif ]rif;om;rif;qGDrSL;rwf
wdkYrSmvnf; vltoufudk rydkif/ qif;&Jom;wdkYudk toufqHk;atmif rowf rnpfpDESifh? rif;om;rif;qGD
rSL;rwfwdkY jynfoltoufudk toDowfvQif taqmift&Guf t&mtxl;pm;aus;NrdKU&Gmudkodrf;?rif;om;rif;qGDjzpfvQif r&dwfacsmif;zsm;? NrHKwdkYt&yfudkydkY? NrdKU pm;rSL;rwfvGefvQif rmefatmifodkYydkY? oHwGJpm?
rif;wHK;pm;? armufolZpm;? odvufpm;? 'g*gpm;ig;a,mufrSm &SD;rif;wdkY vltoufudktyfaMumif;
xHk;pH[donftwdkif; oDjypfoD'Pf a&mufoljzpfvQif xGufcsufrD;csufudk wifjyavQmufxm; pD&ifpD}
[k yg[dojzifh w&m;vufvGwf vlUtoufudk rydkif aMumif;? oDjypfoD'Pf[doludkyif ppfaMumar;jref;NyD;rS&m
pD&if&xHk;[daMumif; wGd&ygonf/
wzefwHkvnf; rif;Murf;ESifh trwfoGrf;wdkY tkyfcsKyfau ppf>yrf; jynfolyifyrf;aMumif;udk
ppfwaumif; NrdKUpm; r[maZ,sodefbGJUcH jynfxdef;trwfBuD; r[mynm0Hou rif;&m ZmBuD;tm;
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
50/87
avQmufwifaomxHk; wGd&jyefygonf/ xkdYjyif ,if;rif;qdk;trwfqdk;dkUrSm yk*dKvfoknrsm;jzpfuwfojzifh
oldkUxHk;udk roHk;pGJtyfaMumif;? y,fzsuftyfaMumif;udkvnf; wifavQmufxm;ygonf/
]olwxl;udk zsufqD;wwfaom oknrif;wdkYonf udk,fhtoufpnf;pdrfudkom pHkruf olwyg;tm;
oem;jcif;uif; aomaMumifh &ufa&mvdonf? xdkolwdkYonf rSefaomw&m;udk rod? rSm;aomtrIudkomvdvm xdkrif;odkYxHvnf; ynm[d xGef;vif;dk;r[kwf? vufHk;rmecufxef axmifvTm;olwyg;udk
zsufqD;wwfaom olomvQif xGef;vif;&monf/ toQifrif;jrwf? ow0gwdkY pvdwjynfwNrdKUu tu,f
ppfyGJ[dvwfrl jynfoQif rif;vnf;vdrm? ynm[dtrwfvnf; ppfrSL;jzpfvwfrl ow0groD? ESpfjynfrif;yif
rdwf0ifvD&monf/ rif;Murf; trwfoGrf;udk ppfrSL;ppfuGyftyfjyefuvnf; rdrduvl? jynfoljynfom;vnf;
oDBuDrsm;pGm? wdkif;wyg; olvnf; oDBuDrsm;pGm? csrf;omr& [dwwfygonf/ ,if;odkY w&m;tvGefqdk;oGrf;
aomrif;? trwfdkUvufxuf rdrdqdk;oGrf; orQ udk xHk;jyKxm;cJhaom tu&mpmyDwdkYonf xHk;aumif;r[kwf? xHk;qdk;xHk;oGrf;? omoemawmfrS tyjzpfaom oknrif;wdkYxHk;? bk&m;paomolawmfaumif;wdkY
rBudKuf? olrdkufvufoHk;om? xkdpm xdkxHk;wdkYudk rif;aumif; trwfaumif; ynm[dwdkYroif rMum;rrSwf?
xHk;oufoDrjyKyg}} [k wGd&ygonf/
xdkYjyif rif;&mZmBuD;\ trdefYawmfrSmwrf;wpfapmifwGif ]jynfolwdkY w&m;pum;rSmvnf;
w&m;olBuD; jynfpdk;wdkY &SD;xHk;pHtwdkif; pD&ifpD? qdk&ef[dorQudk taumufvmvQifvnf; taumufPfESifh
omqdk? tajzmifh a&mufvQifvnf; ajzmifhrwfpGmqdk? wHpdk;yPm rsufESmBuD;i,frvdkufESifh? bk&m;ocif
omoemawmf&D;? igtoQif aus;Zl;opm? jynfolwdkYrsufESmudk omaxmuf} [kyg[dygonf/ w&m;Oya'udk
*kpdkuf&ef? wHpdk; y@mpm;um tqifhtwef;rcGJjcm;&ef omoemawmf? bk&ifrif;jrwfeefY jynfolvlxkudkom
wdkif;jynf t"duxm;&efdkUudk trdefYawmfjzifh TefMum;xm;aMumif;udk wGd&ygonf/
wzef ]&DNrDydkifaomrif;ESifhtrwfrw&m;? wHpdk;yPmcH,ljcif; pnfvDaomf xdkt&yf olcdk;"m;jy
vlqdk;ol oGrf;yGm; ppfrufpnfvD&monf/ vlqdk;vloGrf;pnfvDaomf trIpD&if&m r@yfpnf&monf/
r@yfpnfvDaomf taysmft&Tifobif pnfvD&monf? obifpnfvDaomf tvZD&[ef; pnfvD&m onf/
tvZD&[ef; pnfvDaomf odkuf"mwf"rowf aA'if tif; rEmef ,MwmrIpnfvD&monf/ odkuf"mwfaA'if pnfvDaomf qD;yD;orm; pnfvD&monf/ qD;yD;orm;pnfaomf vkyf wdkif;pnfvD&monf/ oweduH
xdkckepfyg;aom ,kwfpGmtrIudk pHkvDaomf bk&m;tqHk; rawmfrwnf uyfoHk;yg;a&mufvD&monf/ ,if;odkY
aom taMumif;ckepfyg;udkom ESvHk;xm;awmfrl yg wumawmfrif;jrwf} [l {upm&*dkPf;? t&n
0goDtoQif "romrdrax&fu rif;&mZmBuD;tm; rdefYMum;awmfrl zl;onf/ rdfefY>rufcsufonfum; &[ef;
awmfdkU EdkifiH&D; BuD;rSL;MuyHkom"uwpfckyif jzpfygonf/
rif;&mZmBuD;um; ajrmufOD;acwf\ acgif;aqmifwpfOD;[k owfrSwfEdkifavmufatmif jynfusdK;
aqmifcaom rif;aumif;wpfyg; jzpfygonf/ rif;&mZmBuD;onf rdrdvnf; aumif;pGm jynfusdK; aqmifonf/
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
51/87
aemufaemifvwHaom rif;dkUtm;vnf; rif;aumif;jzpfEdkifatmif om;awmfNrD;awmf jrpf awmfdkUudk
aumif;pGmysdK;axmifyD;awmfrlonf/ ,if;wGifru vGefvDNyD;aom twdwfumvu rif;qdk;rif;Murff;dkU
udkvnf; Iwfcsawmfrlonf/ rsdK;awmfqGDawmf[k rzHk;rzd yGifhvif;jywf om;pGm 0Dzefaxmufjyxm;cygonf/
]&SD;jzpfaom edZ*Fvrif;vufxuf rif;vuf,mol? &efrsdK;ol? tjrwl? yJjzL? iqwftdk? rif;ywd?ckepf a,mufrif;wdkYonf tdk;trsdK;rrSef t,kwftvGeftjyKtusifhrsm;vDonf/ igwdkYrif;dkUuvnf;
pEoli,f? rif;bD;vl;? OZemi,f? e&rdwfvS rif;av;a,mufonf trsdK;apmifhaom tusifhr[k? taysmf
t&TifobifrI omvdvmvsuf twaemrwd olpdwf BudKuf&mESifhjyKvD omoemawmf EGrf;&d? jynfol
ndK;i,f &mZokn jzpfvDonf/ rif; 15-qufwdkY vufxufxHk; Oya'? rSL;rwftaqmift&Guf? trnf
t&nfyD;cJhorQudk rrSwfrom; rxGifpDESifh? yD;cJhonfh pmwdkpm&Snf[dvQif ukefpifatmifodrf;} [l rdefYxm;
awmfrlconf/wzefrif;&mZmBuD;\ trdfefYawmfrSmwrf;udk vdvmjcif;jzifh jynfolwdkY Ak'w&m;awmf rdavsmhrIr[d
atmif tyg,frS vGwfuif;atmif bk&m;OD;aqmifvrf;jyyD;&aMumif;udk odom Edkifygonf/
]wjynfwpfNrdKU tpdk;&aomrif;rlvnf; omoemhh'g,um r[m"r&mZfrif;wdkY "vd? jynfolwdkYudk
tyg,f av;yg; rvm;pD&jyoqHk;rawmfrlNrJ jzpfonf/ jynfolwdkYvnf; aumif; aomtvDtusifhudkom
BudKufoifhonf/ um,uHoHk;yg;? 0pDuHav;yg;? raemuHoHk;yg;wdkYonf oDvwdum ynm[dtvd rSefonf}
[k rdefYqdkxm;awmf rlonf/
,if;aMumifh NrDoQifya'o&mZfpepfvTrf;rdk;aom &SD;acwf&cdkifvlrItzGJUtpnf;wGif jyif;xefaom
oufOD;qHydkifpepf tqD;twm;r[d rxGef;um;c[kqdkEdkifygonf/ bk&iftkyfcsKyf&D;? okcrdeftkyfxdef;&D;?
oHCm BuD;rSL; &D;dkUcsdefum xGef;um;confudk&m wGd&ygonf/ ,if;ZkeefY xdkacwfu t&dpwdk ua&pD
xGef;um;c onf[k qdkEdkifygonf/ t&pwdkua&pD wGif Ak'w&m;awmf tESpfwnfvsuf ygeDonfudk
wGdEdkifyg onf/ t&dpwdkua&pDonfyif &cdkifpmyDwavmuvHk;udk tptqHk; vTrf;xm;onf[k qdkEdkifygonf/
>cif;csuf uif;vdrfhrnfum; r[kwfyg/
15-&mpkacwfwGif &cdkif-jrefrmtcspftMunf r[mrdwf jzpfcygonf/ ,if;tcgu e&Ekrif;BuD;utif;0e&ywdrif; BuD;tm; yD;ydkYaom &mZoHwGif-
]wdydaom b*0g? oGumawmf? oky#dyaEm paom *kPfawmfw&m; oHk;yg;ESifhtnD y&d,wd?
y#dywd? y!da0' omoemawmf rndK;rEGrf;pD&? rlvodum? rif;ormwdkY? cH&maom bdodwfw&m;? q,fyg;
aom rif;usifh? q,fhESpfqifhaomt*Fg? Bud,ma'o? owusufoa&? av;axGo*F[? edpNrJpGm? t0dZmESifh
wPSm ydwfaygif;? olraumif;ESifh? uif;aMumif; vHkYvudkom? ynmAvjyKvsuf rif;wdkYtm; ig;yg; p&Drm
qkwf ,kwfwwfaom vufHk;rmetm;udky,f? teD;t0D;r&GD;? yuwdw&m; ckepfyg;ESifh ow0gwdkUudk
apmifhxdef;vsuf tkyfuGyfpD&ifvd[daom ajrmufOD;a&TNrdKUawmfBuD;toQif Mum;a&mufvdkufonf/ tif;0
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
52/87
a&TNrdKUoQif tMunfawmf} [lvnf;aumif;?
]tvmaumif;vsuf? tjyefrapmif;pD&? udk,furuGm? ormoQpfxyf? ppfuGyfvdrfrm? ynmvufeuf?
ydk;y&GufodkY? ppfwufvmMu? avmuolykef? &efolykefudk tukefowfjzwf? tcGmwwfrS? jrwf&modkY
a&muf&rnf taMumif;udk Mum; a&mufvdkufonf tMunfawmf} [kvnf;aumif; a&;zGJUxm;ygonf/&mZoHpmrSm ajrmufOD;bk&ifwpfyg;\ pdwf"mwfudk azmfjyxm;ygonf/ pm\ tESpfom&rSm
ESvHk;&nfeefY vufHk;&nfudk csdefxm;jcif;yif jzpfygonf/ ESvHk;&nfrSm Ak'\ tvdkawmfeefYnDaom
ESvHk;&nfrsdK;udk xlaxmifzdkY &nfTef;xm; ygonf/ vufHk;&nfrSm qkwf,kwfwwfaom vufHk;rmetm;udk
y,fcGmxm;aom vufHk;&nfrsdK;udk pkpnf;zdkY &nfTef;xm;ygonf/
wzwfxHk;a[mif;ed'gef;usrf;-
]rif;wdkYodum? apmifhtyf&monf? omoem&D;? rxGD;pD&? o*F[udk? edpjyKay? rsm;a0aetm;?w&m; rSefaMumif;? aumif;aomvHkYv? tm;xkwfrSwnfh? avmbwPSm? t0dZmjzifh? rdpmusifhqdk;? ppfrxdk;
tyf? ynyf wpfcsuf? tdyfpufkefYMurf;? yGJvrf;aysmf&Tif? xGuf0ifoGm;vm? rrsm;pD&m? rIwumudk? ,kwm,kwd?
qifjcifnd? Zmwd ajrmufrsm;? olUpum;udk? Mum;uxdk;xGif;? csufcsif;oday? qdkwwfapwnfh? y&arxl;?
aus;Zl;jrwfvS? rdbq&m? olemolrGef? wrefwvdkuf? EIwfydkufwoG,f? oli,fwpfOD;? tl;usdK;uef;?
&Sdvrf;oufoD? &DNrDocif? rif;rmef0if? jypfwifusL;vGef? rif;'PftmPm? ryD;&mwnfh? Omwum omcsif;?
oif;yif;wazmf? qGDrsdK;awmfudk? ravsmfESdyfpuf? &r zHk;vTrf;? rnif;yrf;aumif;? waMumif;wrl? olUvl
udk,fom;? rrSm;*wd? rNidpd&m? b@mwkwfcGef? rvGef&SD;rSD;? toD;tyif? onfwGifcHrI? q,fpkwpfyHk? vHk;pHkNyD;NyD?
tpDtoHk;? jynfycHk;u? ponf&Hywf? trwfwdkYrSm? t*FgoQpfyg;? &nfoGm;eufwdrf? pnf;pdrfedrfhjrifh?
xm;oifhwwfjim;? *kPfudk;yg;onf? rif;tm; tvHk;? apmifhonfhxHk;} [k vnf;aumif;?
]aZ,smMuiSef;? pdk;pHjref;onf? a&Teef;oQif? *kPfudk;tif rif;wdkYrSm? w&m;rapmifh? xD;jzLaqmif;wdkY?
taMumif;ud&d,mum;? ow0gaygif;wdkYtm;? teD;t0D;r&GD; ynmrsm;udk vufoHk; "m;yrm? xufatmifoGD;?
qdk&D;[dvwf&mvnf;? ,kwm,kwdnd? *wdrvdkuf? wdrfwdkufcRef;vTm;? rdk;BudK;oGm;odkY? pum;wnfMunf?
t&Snf xGef;vif;bdatmif? u0dvlormMum;aomfESpfNrdKU? orf;roQdKonf rif;wdkYvuPmwnfh?&wempHkjynfhNzdK;? e0&wf *kPf? udk;yg;csHKonf? avmufvHkrif;aumif;rsdK;wdkY? usifhdk;jznfht*Fg? ty&d[med?
aus;Zl;[donf? owdrvGwf omwnfh? usrf;trSm; o*F[? rcpDvdk? jA[pdk&frl? ESvHk;jzL? r,lwnfhrwf&m\?
A[kokwqdkonfrSm? pum;e*d? Mum;wdkif;odpD&mom; rD;ykpmvmorQ? &G&GNyD;NyD;? olUteDudk? &dyfNcDwwfrSwnfh?
P Pfr@dKif? 'oq,fcsuf? ,GifhruGufatmif? a&TvufNrJpGmudkif? cdkifwdk;wyg;? pum;EIwfquf?
arwm,Sufatmif? trsufrvGef? xHk;enf; Tefvsuf? rwfrGefpDvTwfxm;oQifh? rdkufrrSm;t0dZm? rdpmzHk;vTrf;?
rif;Murf;rif;qdk;? enf;udkcdk;? ppfxdk;rjyK&mwnfh? vkyfpmoD;yGifhrsdK;? q,fndKUwbdkY? rif;wdkYtcGef? rvGefcHpm;
dk;u? wdk;r,lom? olavSmifavQmufxm;? ukef;pum;aMumifh? trSm;rqdk&monf? r[m"r&mZfwdkY apmppf}
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
53/87
[k vnf;aumif;? EdkifiH&D; tkyfcsKyf&D;twGuf rif;wdkYaqmuf wnf&m *kPfudk;yg;udk oDzGJUxm;ygonf/
t&dpwdkua&pD oabmw&m;ouf0ifaom tzGJUtEGJUrsm;yif jzpfygonf/
,if;xHk;a[mif;ed'gef;usrff;yif-
]jynfBuD;tcsm? &mZmy0&? e&dEwkdY? jynfrrIuGyf? ,Hktyfoltm;? *kPfoQpfyg;rSm? ynmqef;Mu,f?y&d ,m,fvnf;? qdkzG,fr[d? uwdajrmufrsm;? pum;uGdaumuf? olwpfa,mufvnf;? xGif;azmufodwwf?
wnfhrwf opm? yPmrBudKuf? &ifwpfyg;? rjcm;rSefpGm? tmPmwefcdk;? rdk;odkYqpfxpf? ypfvdrfh vefYaMumuf?
wpfa,mufrIuHk? ydkufcsHKwdkif;&D;? rxGD;xifay:? oQpf&yfausmf? jynfawmfombd? jrwfu0donf? todjynfhpHk
*kPfoQpfyHk}[k jynfxdef;jynfuGyfjzpfaom rSL;rwfwdkY *kPfoQpfyg;wdkYudk zGJUqdkxm;ygonf/ jynfudk
xdef;uGyf&mwGif ynm[d okcrdefdkUusifhaqmif&rnfh w&m;oQpfyg;yif jzpfygonf/
uJhodkYaom *kPfeefYjynfhpHkonfh rif;eefYtrwfwdkYtnDtGwf tkyfcsKyfxdef;uGyfaw wdkif;jynfwnfwHhaMumif;udk ,if;usrf;wGifyif ]rif;ESifhtrwf? nDGwfwrl? tusifhwlaomf? vlvnf; MunfndK?
y[dk&fatmifcsuf? xD;ueufvnf;? rysufpnfxGef;} [k oDzGJUxm;ygonf/
tu,f tMuifrif;Murf;eefY tMuiftrwfoGrf;dkU&m wdkif;jynfrSm tmPm&xm;au &efppfyGm;
rsm; xdkrif;xdk trwfdkUonf oDjcif;rvSoD&rnf jzpfaMumif;? rif;oknom jzpfaMumif;? jynf'kuqif;&J
a&muf&aMumif;? rif;eefYtrwfaumif;au wdkif;jynfat;csrf;aMumif;wdkYudk ,if;xHk;a[mif; ed'gef;usrf;
qdkxm;onfum;-
]trwfoGrf;ESifh? rif;Murf;woGef? rmefwcGefudk? uJvGefpwif? udk,f&Sifudk,f0,f? tvrg,fodkY?
tE&m,f a&muf? NyD;aygufvrf;rSm;? oDaysmufjim;onf? w&m;r& rif;okn} [k vnf;auif;
]rif;vnf; rif;Murf;? trwfoGrf;ESifh? tuRrf;rdwf0if? odkYwnf;vQifrl? jynfol&dyGwf? rif;wnf;jrwfu?
trwfxdkwl? jynfolrndK;? ppfxdk;r[d? r&dow0g? &dpmr,Sm;? cdk;om;ray:? jrifajrmfool? MunfjzLjrwfEdk;?
&dcrdk;odkY} [k vnf;aumif; zGJUqdkxm;ygonf/
wzef jynfudktkyfcsKyfaomrif;ESifh omoemawmfudk apmifha&Smufuwfaom jynfudkBuD;rSL;uwf
aom &[ef;awmf dkUrSm BuD;pGmapmifhxdef;&aMumif;? rif;rSm bdodufr*FvmwGif cH,lxm;aom opmw&m;NrJjrH&aMumif;? &[ef;dkUrSm odrf0if odumw&m; NrJjrH&aMumif;udk trSmpmwrf;xHk;wGif-
]&[ef;wdkYrSm? ur0gwif? odrf0ifodum? crmw&m;NrJ& aMumif;? rif;wdkYrSmvnf;? bdodufcH&m?
orm rif;jrwfaumif;} [k vnf;aumif;?
&mZyHkwGif ]&[ef;odum? rif;rSmbdoduf? olawmfpdwfonf? rzdwfusifhdk;? jrwftrsdK;} [kvnf;aumif;
oDzGJUxm;ygonf/
omoem0efxrf; &[ef;awmfwdkYudk EdkifiHawmfBuD;rSL;pD&mrSmvnf; t&n0goD{upm&*dkPf;0if
&[ef;awmf rsm;&m BuD;rSL;&ygonf/ ajrmufOD;acwf rif;&mZmBuD;vufxufrSm toQif"romrdrax&fjrwf
-
7/30/2019 RakhineKabyarHnuntRakhineAhTwaeAhKhor======
54/87
udk EdkifiHtBuD;trSL;tjzpf a&G;cs,fyHkrSm om"uyif jzpfygonf/ xdkYjyif udk,fusdK;&Smaom &[ef;awmfudk
bk&if udk;uG,fqnf;uyfu q&mvnf; i&JrD;rSmcspf? wumawmfvnf; tyg,fbHkepf&zdkY jzpfaMumif;udk
aoe*FAsL[m usrf;wGif-
]&yfusdK;udk&Sm? oCFmawmftm;? o'gyGm;? rif;rsm;jynfoQif? wdkif;cGiftkyfuGyf? tcGifhtyfrl? &dyGwfodum? yg,fav;&Gm? q&mvnf;cspf? wumepfvdrfh} [k qdkxm;ygonf/
,if;aMumifhvnf; ]rif;wdkYodum? apmifhtyf&monf? omoem&D;? rxGD;pD&} [k xHk;a[mif;ed'gef;usrf;
EdkifiH&D;eefY omoem&D;udk jywfjywfom;om;cGJjcm;xm;cjcif; jzpfygonf/ bk&ifdkU aqmufwnf&aom
*kPf wpfyg;yif jzpfygonf/
odkYtm;jzifh &cdkifpmyDt&yf&yfudk vdvmoHk;oyf 0DzefMunfhygau Ak'oabmw&m; tESpfwnf
vsuf ygaom t&dpwdkua&pD vTrf;eDaMumif;udk w