ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวตในระบบนเวศ

จดเปนความสมพนธทางชวภาพ ไดแก พช สตว

และจลนทรยตางๆ ทเปนสงมชวต โดยแตละชนดกจะ

มความสมพนธตอกน ความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศ แบง

ออกเปน 2 ลกษณะคอ

1. ความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน

2. ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน

เพอใหงายตอความเขาใจ จงมการใชเครองหมาย

ตอไปนแสดง ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตท

อาศยรวมกน

+ หมายถง การไดประโยชนจากอกฝายหนง

- หมายถง การเสยประโยชนใหอกฝายหนง

0 หมายถง การไมไดประโยชน แตกไมเสยประโยชน

ความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศแบงได

เปน 3 ประเภทใหญๆ คอ

การไดรบประโยชนรวมกน

การไดรบประโยชนรวมกน (Mutualism) เปนการอยรวมกนของ

สงมชวต 2 ชนดทไดประโยชนดวยกนทงสองชนด ใชสญลกษณ +, + เชน

แมลงดดนาหวานจากดอกไมเปนอาหาร และดอกไมกมแมลงชวยผสมเกสร

แมลงกบดอกไม

นกเอยงไดกนแมลงตาง ๆ จากหลงควาย และควายกไดนกเอยงชวยกาจด

แมลงทมากอความราคาญ

นกเอยงกบควาย

เพลยไดรบประโยชนในการทมดดาพาไปดดนาเลยงทตนไม และมดดากจะ

ไดรบนาหวาน

มดด ากบเพลย

ปเสฉวนอาศยดอกไมทะเลพรางตวจากศตรและยงอาศยเขมพษจาก

ดอกไมทะเล ปองกนศตร สวนดอกไมทะเลกไดรบอาหารจากปเสฉวนท

กาลงกนอาหารดวย

ปเสฉวนกบดอกไมทะเล (Sea anemore)

ไลเคน (Lichen)

คอ การดารงชวตรวมกน

ของรากบสาหราย ซงเปน

การอยแบบทสงมชวตทง 2

ชนดตางกไดรบประโยชน

สาหรายมสเขยวสราง

อาหารเองไดโดย

กระบวนการสงเคราะห

ดวยแสงแตตอง อาศย

ความชนจากรา สวนรา

ไดรบธาตอาหารจาก

สาหราย ไดแก ไนโตรเจน

จากการตรง

ไนโตรเจน นอกจากนนรา

บางชนดอาจสรางสาร

พษ ซงปองกนไมใหสตว

อนกนไลเคนเปน

อาหาร และรายงสราง

กรดชวยใน การละลายหน

และเปลอกไม ชวยในการ

ละลายหนและเปลอก

ไม ทาใหไลเคนดด ซบ

ธาตอาหารไดด

ตรงไนโตรเจนจากอากาศใหแกรากถว ในขณะเดยวกนแบคทเรยกไดรบ

กาซ คารบอนไดออกไซดและแรธาตจากตนถว

แบคทเรยไรโซเบยม (Rhizobium) ในปมรากพชวงศถว

ปลวกไมมนายอยสาหรบยอยเซลลโลสในเนอไม โปรโตซวชวยในการยอย

จนทาใหปลวกสามารถกนไมได และโปรโตรซวกไดรบสารอาหารจากการ

ยอยสลายเซลลโลสดวย

โปรโตซวในล าไสปลวก

แบคทเรยไดรบอาหารและทอยอาศยจากลาไสของคน สวนคนจะไดรบ

วตามนบ 12 จากแบคทเรย

แบคทเรยทอาศยอยในส าไสใหญของคน

ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล

ภาวะองอาศยหรอภาวะ

เกอกล (commensalism) เปนการอยรวมกนของสง

มชวตโดยทฝายหนงไดประโยชน สวนอกฝายหนงไมได

ประโยชนแตกไมเสยประโยชน (+,0) เชน

เหาฉลามอาศยอยใกลตวปลาฉลามและกนเศษอาหารจากปลาฉลาม ซง

ปลาฉลามจะไมไดประโยชน แตกไมเสยประโยชน

ปลาฉลามกบเหาฉลาม

พลดางอาศยรมเงาและความชนจากตนไมโดยตนไมไมไดประโยชนแตขณะ

เดยว กนกไมเสยประโยชนอะไร

พลดางกบตนไมใหญ

กลวยไมยดเกาะทลาตนหรอกงของตนไมซงไดรบความชนและแรธาตจาก

ตนไม โดยทตนไมไมไดรบประโยชน แตกไมเสยประโยชนอะไร

กลวยไมกบตนไมใหญ

วาฬไมไดประโยชน แตกไมเสยประโยชน

เพรยงทอาศยเกาะบนผวหนงของวาฬเพอหาอาหาร

ฝายหนงไดประโยชนและอกฝายหนงเสยประโยชน

ฝายหนงไดประโยชนและอกฝายหนงเสยประโยชน ใชสญลกษณ +, - ซง

แบงเปน 2 แบบ คอ

ก. การลาเหยอ (Predation) เปนความสมพนธโดยม

ฝาย หนงเปนผลา (Predator) และอกฝายหนงเปน

เหยอ (Prey) หรอเปน อาหารของอกฝาย เชน

งกบกบ

ข. ภาวะปรสต (parasitism) เปนความสมพนธของสงมชวตทมฝาย

หนง เปนผเบยดเบยน เรยกวา ปรสต (parasite) และอกฝายหนงเปน

เจาของบาน (host) เชน

ฝายหนงไดประโยชนและอกฝายหนงเสยประโยชน

ฝอยทองทขนอยบนตนไมใหญ จะดดนาและอาหารจากตนไมใหญ

ตนกาฝาก

ทอาศยอยกบรางกายคนและสตว

หมด เหบ ไร พยาธตางๆ

ททาใหเกดโรคกบคนและสตว

เชอโรคตางๆ

ความสมพนธแบบภาวะมการยอยสลาย

ความสมพนธแบบภาวะมการยอยสลาย (Saprophytism) ใช

สญลกษณ +, 0 เปนการดารงชพของกลมผยอยสลายสารอนทรย เชน เหด

รา แบคทเรย และจลนทรย

รปจลนทรย

รปแบคทเรย

รปเหด

รปรา

ภาวะแขงขน

เปนความสมพนธของสงมชวต ๒ ชวต ซงอาจเปนชนดเดยวกนหรอตางชนด

กน ทมความตองการทอยอาศยหรออาหารอยางเดยวกนในการดารงชวต

และปจจยดงกลาวนนมจากด จงเกดการแขงขนเพอครอบครองทอยอาศย

หรอแยงชงอาหารนน เชน

การแยงอาหารของปลา

การแยงอาหาร

ภาวะเปนกลาง

ภาวะเปนกลาง (Neutralism) คอ ภาวะทมสงมชวตชนดตางๆ อาศย

อยในบรเวณเดยวกน สงมชวตแตละชนดตางดารงชวตกนอยางไมเกยวของ

กน เชน บรเวณตนไมตนเดยวกนแตไมมความสมพนธกน

รปแสดงตนไม

ภาวะการกดกน

ภาวะการกดกน เปนภาวะทการดารงอยของสงมชวต ไปมผลตอการอยรอด

ของสงมชวตอกชนดหนง เชน ตนไมใหญบงแสงไมใหสองถงไมเลกทอย

ขางลาง ทาใหไมเลกไมอาจเตบโตได

จดท ำโดย ด.ช.ศรณย ศรม

ม.3/1 เลขท 5