raport carbon leakage
TRANSCRIPT
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 1/13
ZagroŜenie problemem
carbon leakage
w Polsce
Krzysztof śmijewski
Warszawamarzec 2011
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 2/13
2
ZagroŜenie problemem carbon leakage w Polsce
W wielu opracowaniach i wystą pieniach problem tzw. carbon leakage jest
minimalizowany bą dź wręcz negowany przez polityków i ekspertów Unii Europejskiej.
Analizy wykonane w ramach strategicznych projektów ESPON1
wskazują , Ŝe dla niektórych
członków Unii problem ten jest rzeczywiście powaŜny. Niestety Polska znajduje się na czele
listy państw zagroŜonych tym zjawiskiem polegają cym na emigrowaniu przemysłów
emisjogennych i energochłonnych poza obszar objęty restrykcjami europejskiej polityki
klimatyczno- energetycznej a systemem handlu emisjami EU-ETS w szczególności. Jest
oczywistym, Ŝe taka emigracja generuje bezrobocie i inne trudności gospodarczo-socjalno-
polityczne.
Niestety w plikach opracowań EPSON 2013 Programme Polska pojawia się
stosunkowo rzadko, najczęściej z informacją o braku dostępnych danych. Analiza tych
opracowań wskazuje, Ŝe w większości są one integracją krajowych opracowań dotyczą cych
regionów, a takich właśnie opracowań w Polsce brakuje.
Nie zmienia to faktu, Ŝe zagroŜenie carbon leakage w Polsce występuje. Brak jego
szczegółowej identyfikacji będzie utrudniać zarówno walk ę z tym zjawiskiem jak i
uzyskiwanie pomocy z scentralizowanych funduszy unijnych.
W Unii Europejskiej tylko dwa państwa mają udział przemysłów zagroŜonych carbon
leakage w całkowitym zatrudnieniu przemysłowym większy niŜ 8,5% a kolejne trzy udział
większy niŜ większy niŜ 5%. Średni udział w Unii to niecałe 3% i tylko 1/3 państw
członkowskich przekracza ten poziom zagroŜenia. Trudno więc się dziwić, Ŝe pozostałe
państwa nie specjalnie przejmują się takim zagroŜeniem. Tym bardziej, Ŝe rekompensatą dla
nich jest sprzedaŜ know-how i nowoczesnych „zielonych” technologii. Przedstawiciele rzą du
Zjednoczonego Królestwa w trakcie swojej wizyty w Polsce w ub. roku prezentowali takie
właśnie stanowisko.
1
ESPON - the European Observation Network for Territorial Development and Cohesion, was adopted by theEuropean Commission on 7 November 2007 The ESPON 2013 Programme, ReRisk Regions at Risk of Energy
Poverty, Applied Research Project 2013/1/5, Draft Final Report
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 3/13
3
Rysunek 1 Zatrudnienie w sektorach obciąŜonych ryzykiem carbon leakage jako procent zatrudnienia w
przemyle
y = 2,99%
0 2 4 6 8 10
LU LuxembourgCY Cyprus
DK Denmark
EE Estonia
LT Lithuania
PT Portugal
SK Slovakia
IE Ireland
NL Netherlands
UK United Kingdom
GR Greece
LV Latvia
HU Hungary
IT Italy
ES Spain
DE Germany
CZ Czech Republic
AT Austria
BG Bulgaria
FR France
NO Norway
RO Romania
BE Belgium
SE Sweden
FI Finland
PL Poland
%
Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf
Rysunek 2 przedstawia poziom zagroŜenia zjawiskiem carbon leakage przełoŜony na
język Produktu Krajowego Brutto. Prezentowane są wielkości szacunkowe uzyskane przy
załoŜeniu, Ŝe poziom udziału danej branŜy przemysłowej w wartości PKB generowanej przez
cały przemysł jest proporcjonalny do działu zatrudnienia w danej branŜy. Przyjmują c takie
przybliŜenie otrzymujemy wą sk ą grupę anty-liderów do której naleŜą Polska (2,2% PKB) i
Finlandia (2,1% PKB) oraz silnie uprzemysłowiona Norwegia (1,7% PKB), jeszcze tylko
dwa państwa mają tak obliczony wskaźnik większy od 1 – Rumunia i Szwecja (ok.1,3%
PKB), a kolejne dwa bliski jedności Belgia (0,99% PKB) i Czechy (0,91% PKB). Dla
wszystkich pozostałych problem ten jest mało znaczny. Podkreślić trzeba, Ŝe wśród wyŜej
wymienionych Szwecja, Norwegia i Belgia naleŜą do najmniej nawęglonych gospodarek
europejskich.
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 4/13
4
Rysunek 2 Udział sektorów zagroŜonych carbon leakage w zatrudnieniu przemysłowym i szacunek
udziału tej częci przemysłu w PKB
2,99%0,69%
0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0
MT Malta
SL Slowenia
LU Luksemburg
CY Cypr
DK Dania
EE Estonia
PT PortugaliaLT Litwa
EL Grecja
UK Wlk. Bryt.
LV Łotwa
NL Holandia
SK Słowacja
IE Irlandia
ES Hiszpania
FR Francja
IT Włochy
HU Węgry
DE Niemcy
BG Bułgaria
AT Austria
CZ Czechy
BE Belgia
SE Sz wecja
RO Rumunia
NO NorwegiaFI Finlandia
PL Polska
%
Wpływ carbonleakage na PKB
Udział carbonleakage
Średni wpływ cl naPKB
Średni udział cl
w przemyśle
Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf; Eurostat, Key figures on Europe2010, oraz obliczenia własne;
Ostatnio opublikowany Raport2
Banku Światowego „W kierunku gospodarki
niskoemisyjnej w Polsce” wskazuje, Ŝe realizacja europejskiego pakietu klimatyczno
energetycznego kosztować będzie polsk ą gospodark ę utratę 1,4 % PKB rocznie do 2020
roku. Jednocześnie koszt wyliczony przez WB dla całej Unii to 0,55%, w obu przypadkach
mowa o tzw. scenariuszu głównym. W innych opcjach wskaźniki osią gają dla PL
2
www.worldbank.org/pl/lowemissionseconomy http://siteresources.worldbank.org/ECAEXT/Resources/258598-1256842123621/6525333-
1298409457335/annexes.pdf
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 5/13
5
(0,98÷1,46%) a dla EU-26 (0,37÷0,56%). Z wyją tkiem scenariusza (-0,28% PL, -08% EU).
Ten sam wskaźnik wyliczony przez autora dla Polski wynosi prawie 2,2% a dla EU 27
0,66%. Wartości te uzyskano zakładają c spadek PKB w sektorach wraŜliwych na carbon
leacage głównie z powodu ich energochłonności. Nie uwzględniono dwóch czynników:
zwiększają cego negatywny efekt czynnika mnoŜnikowego (utrata przemysłowych stanowisk
pracy generuję ich utratę poza przemysłem) oraz zmniejszają cego ten efekt zatrudnienia w
obszarach nowych i zielonych technologii (niestety skoncentrowany głównie w
postindustrialnej części Unii i jednocześnie emigrują cy do Chin i innych państw BRIC)
Raport Banku światowego ostrzega przed wzrostem bezrobocia o 0,53% w Polsce
oraz 0,17% w EU-26. Wyniki w niniejszym raporcie to wzrost bezrobocia o 1,96% w Polsce
i 0,56% w EU-26. NaleŜy tu powtórzyć wszystkie uwagi skierowane pod adresem analizy
spadku PKB. MoŜna szacować3, Ŝe termomodernizacja totalna (1/10 zasobów rocznie)
zwiększyła by zatrudnienie w EU-26 o 0,16÷0,22% w Polsce optymistycznie było by to
około 0,33% (przy dodatkowym zatrudnieniu ok. 55 tyś osób). Wydaję się, Ŝe to największy
polski subsektor realnych zielonych technologii na najbliŜszą dekadę.
Kolejne ostrzeŜenie Banku Światowego dotyczy wzrostu cen energii elektrycznej w
Polsce o ok. 20,1% a w EU-26 9,7% (maksymalnie 26,2% PL i 12,6% EU). Według autora
cena hurtowa energii elektrycznej wzrośnie w 2013 r. min. o ok. 27% i to w przypadku
uzyskania derogacji – wzrost ten uwzględnia obowią zkowy zakup uprawnień do emisji
(39€/tCO2) oraz wstępne wkłady na równieŜ obowią zkowe inwestycje. Widać wyraźnie, Ŝe
obciąŜenie grupy postindustrialnych członków Unii będzie znacznie mniejsze.
Pragnę zwrócić uwagę, Ŝe jedyny korzystny dla Polski – i dla Unii – scenariusz
rozpatrywany przez Bank Światowy to „elastyczny handel i offset” („flexible trading &
offset” ), który umoŜliwia elastyczne przenoszenie redukcji emisji pomiędzy sektorami
ETS i non-ETS oraz poza Unię (wolniej spada redukcja w Europie ale ronie redukcja
poza nią ). Prawie nie spada tu PKB (0,28% PL i 0,08% EU) i prawie nie spada
zatrudnienie (0,10% PL i 0,03% EU)! Prezentowalimy4 ten mechanizm w 2008r. ale
Komisja Europejska zdecydowanie go odrzuca, bo uprawnienia do emisji są w nim
najtańsze 7,6 €/tCO2 (sic!). MoŜe warto by było odmrozić ten temat w czasie Polskiej
Prezydencji?
3 Raport ECOFYS dla EURIMA Efektywna ekonomicznie ochrona klimatu
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://www.eurima.org/uploads/ModuleXtender/Docu
ments/93/documents/ECOFYS4-5_report_PL.pdf 4 Greek Effort Group koncepcja tzw. domestic offset
http://www.proinwestycje.pl/ets/RaportpodsumowaniewynikownegocjacjiSystemuEU-ETS.pdf
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 6/13
6
Rysunek 3 Udział przemysłu w generacji PKB
21,2%
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0
LU LuksemburgCY Cypr
EL Grecja
LV Łotwa
FR Francja
ES Hiszpania
PT Portugalia
UK Wlk. Bryt.
MT Malta
BE BelgiaNL Holandia
Euro area
EU-27
DK Dania
EE Estonia
IT Włochy
BG Bułgaria
LT Litwa
SE Szwecja
PL Polska
AT Austria
HU Węgry
FI Finlandia
SL Slowenia
IE Irlandia
DE Niemcy
RO RumuniaSK Słowacja
CZ Czechy
NO Norwegia
%
Udział przemysłuw PKB
Źródło: Eurostat, Key figures on Europe 2010,
Na rysunku 4 przedstawiono strukturę wytwarzania PKB uporzą dkowaną rosną co
według zsumowanej wartości kategorii działań nieprodukcyjnych tzn. handlu (i transportu),
finansów i innych usług. Polska znajduje się w dolnej strefie wykresu wśród państw o
poziomie udziału usług poniŜej 2/3 PKB.
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 7/13
7
Rysunek 4 Struktura wytwarzania Produktu Krajowego Brutto
0% 20% 40% 60% 80% 100%
NO Norwegia
RO Rumunia
SK Słowacja
CZ Czechy
BG Bułgaria
LT Litwa
SL Slowenia
IE Irlandia
PL Polska
FI Finlandia
HU Węgry
AT Austria
ES Hiszpania
EE Estonia
DE Niemcy
SE Szwecja
IT Włochy
EU-27Euro area
DK Dania
NL Holandia
PT Portugalia
LV Łotwa
UK Wlk. Bryt.
BE Belgia
MT Malta
EL Grecja
FR Francja
CY Cypr
LU Luksemburg
Przemysł Budownictwo Handel Finanse Inne usługi Rolnictwo
Źródło: Eurostat, Key figures on Europe 2010,
.
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 8/13
8
Rysunek 5 Udział energii w kosztach produkcji w sektorach wg. klasyfikacji NACE
25,15%
24,28%
22,60%
21,99%
16,35%
16,02%
15,44%
14,33%
12,70%
12,40%
12,03%
11,59%
11,02%
10,38%
10,37%
10,34%
10,00%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
DI264 materiały budowlane i
konstrukcyjne
DI2652 wapno
DI265 cement, wapno i zaprawy
DI2651 cement
DI2613 pojemniki szklane
DI2653 zaprawy
CB13 górnictwo rud metali
CB1412 górnictwo wapienia, gipsu i
kredy
DE2112 papier i tektura
DE211 pulpa, papier i tektura
DG2413 inne nieorganiczne
podstawowe chemikalia
DI263 płytki ceramiczne i
CB1421 kruszywa, Ŝwir i piasek
CB141 górnictwo skalne
CB górnictwo z wyją tkiem
energetycznego
DB173 wykańczanie materiałów
tekstylnych
DI2614 włókna szklane
Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 9/13
9
Rysunek 6 Liczba regionów uznanych za szczególnie zagroŜone
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0 1 2 3 4 5 6 7
BE Belgia
DE Niemcy
NL Holandia
SE Szwecja
UK Wlk. Brytania
FI Finlandia
SK Słowacja
ES Hiszpania
GR Grecja
AT Austria
LU Luksemburg
NO Norwegia
FR Francja
Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf
Regiony wraŜliwe zdefiniowano jako te, w których zatrudnienie w sektorach
wraŜliwych przekracza 25% zatrudnienia w przemyśle. Analizy ESPON prowadzone są przy
załoŜeniu ceny uprawnień 30 €/tCO2.
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 10/13
10
Rysunek 7 Struktura zatrudnienia w regionach uznanych za wraŜliwe
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
BE31 Prov. Brabant Wallon
DEB3 Rheinhessen-Pfalz
NL34 Zeeland
BE21 Prov. Antwerpen
BE22 Prov. Limburg (B)
SE31 Norra MellansverigeNL11 Groningen
UKE1.East.Yorkshire&Northern.Lincolnshire
BE32 Prov. Hainaut
FI32 Pohjois-Suomi
NL13 Drenthe
SK04 Východné Slovensko
DEA1 Düsseldorf
UKD2 Cheshire
ES12 Principado de Asturias
BE23 Prov. Oost-VlaanderenNL32 Noord-Holland
GR24 Sterea Ellada
AT33 Tirol
DEA2 Köln
LU00 Luxembourg
NL33 Zuid-Holland
NO03 Sør Østlandet
DE41 Brandenburg-Nordost
BE33 Prov.Liège
SE32 Mellersta Norrland
NL42 Limburg (NL)
FR23 Haute-Normandie
DE71 Darmstadt
DEB1 Koblenz
pulpa i papier nie metaliczne produkty mineralne
podstawowe metale chemia i produkty chemiczne
Źródło: Raport ESPON ReRisk Draft Final Report 31-03-2010.pdf
NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe na licie regionów zagroŜonych nie znalazły
się Ŝadne regiony z Polski, pomimo iŜ rednio to włanie Polska gospodarkauznana została za najbardziej zagroŜoną . Jest to o tyle istotne, Ŝe bardzo
często pomoc unijna kierowana jest regionalnie.
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 11/13
11
Udział przemysłu w całkowitym zatrudnieniu oraz udział zatrudnienia w branŜach
wraŜliwych na carbon leakage w tymŜe zatrudnieniu przemysłowym wyznaczają poziom
bezpośredniego zagroŜenia bezrobociem wywołany przez zjawisko carbon leakage zwane
tak Ŝe emigracją przemysłu/produkcji lub zamorskim outsourcingiem (overseas
outsourcingiem), por. Rys. 9. Do pełnej analizy zagroŜenia bezrobociem naleŜało by
wprowadzić z jednej strony współczynnik mnoŜnikowy obrazują cy tzw. efekt cią gniony –
jedno miejsce pracy w przemyśle podtrzymuje kilka miejsc pracy: w usługach, handlu,
transporcie, administracji (ale nie odwrotnie) por Rys, 8, z drugiej zaś strony efekt wzrostu
zatrudnienia wywołany dodatkowymi zadaniami w nowych „zielonych” sektorach
gospodarki w tej jej części, która nie moŜe być outsorsowana.
Rysunek 8 Wpływ współczynnika mnoŜnikowego (rachunek cią gniony) na zagroŜenie wzrostembezrobocia
0
2
4
6
8
10
12
1 2 3 4 5
%
EU25 + NO
PL Poland
FI Finland
RO Romania
BE Belgium
SE Sweden
CZ Czech Republic
BG Bulgaria
NO Norway
Źródło: Obliczenia własne na postawie danych statystycznych 2007 r. GUS, Eurostat, Raport ESPON
Dla przykładu konieczność płacenia za prawo do emisji CO2 docelowo zlikwiduje
produkcję cementu w Unii przenoszą c ją do Europy Wschodniej (Ukraina, Białoruś) i do
Azji (Pakistan, Chiny), z drugiej strony pojawią się nowe miejsca pracy w termomodernizacji
budynków, ale cement do tych dociepleń nie będzie juŜ produkowany w Unii Europejskiej.
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 12/13
12
Rysunek 9 Wpływ zjawiska carbon leakage na wzrost poziomu bezrobocia w Unii Europejskiej
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
L U L u x e m b
o u r g
C Y C y p r u
s
D K D
e n m a r k
E E
E s t o n i a
L T L i t h
u a n i a
P T
P o r t u
g a l
S K
S l o
v a k i a
I E I r e l a
n d
N L N
e t h
e r l a n d s
U K
U n i t e
d K
i n g d o m
G R
G r e e c e
L V L
a t v i a
H U H u n g a r y
I T I t a l y
E S
S p a i n
D E G
e r m
a n y
C Z C z e c h R
e p u b l i c
A T
A u s t r i a
B G B u l g
a r i a
F R F r a n c e
N O N
o r w
a y
R O
R o m a n i a
B E B
e l g i u
m
S E
S w e d e n
F I F i n l a
n d
P L
P o l a
n d
E U 2 5
+ N O
% bezrobocia
Źródło: Obliczenia własne na postawie danych statystycznych 2007 r. GUS, Eurostat, Raport ESPON
Takich analiz – oceniają cych wzrost zatrudnienia netto - nie udało się odnaleŜć,
istnieją tylko analizy brutto. Jednak nawet tylko na tej podstawie moŜna stwierdzić, Ŝe
całkowity bilans zatrudnienia, uwzględniają cy wszystkie powyŜsze czynniki będzie dla Unii
a w szczególności dla Polski naprawdę bardzo niekorzystny. Mówią c wprost moŜemy
docelowo oczekiwać kilkuprocentowego wzrostu bezrobocia (ok. 900 tyś czyli 5,5%) i
zwią zanej z tym proporcjonalnie kolejnej fali emigracji. Stosowane do tej analizy narzędzia
są bardzo proste, a więc oszacowanie jest zgrubne, ma jednak tę zaletę, ze kaŜdy je moŜe
sprawdzić na kalkulatorze a nawet na palcach. Tym bardziej powaŜne to ostrzeŜenie.
Konkluzja
Wysoki koszt realizacji europejskiego pakietu klimatyczno energetycznego jest
faktem potwierdzanym przez kompetentne i obiektywne źródła – Bank Światowy,Ecofys w Europie oraz Ernst&Young, McKinsey, ATKearney w Polsce. RównieŜ
polskie firmy (EnergSys) i think-tanki (Społeczna Rada NPRE) podnoszą ten problem i
ostrzegają o moŜliwej zapaci gospodarczej. Tym boleniejszej, Ŝe w sytuacji rosną cego
deficytu państwa, gł ębokiej technicznej dekapitalizacji infrastruktury i ogólnym
zanikiem odpowiedzialnoci za przyszły rozwój gospodarczy kraju – co prawda
konstytucyjnie „zrównowaŜony” ale w politycznej rzeczywistoci zdominowany
syndromem mylenia w kategoriach „tu i teraŜ”, a teraz w szczególnoci!
8/3/2019 Raport Carbon Leakage
http://slidepdf.com/reader/full/raport-carbon-leakage 13/13
13
Instytut im. E. Kwiatkowskiego
Instytut im. E. Kwiatkowskiego, to jednostka naukowo badawcza zajmują ca
się badaniami nad gospodark ą , ze szczególnym uwzględnieniem energetyki.
Nad jej programem merytorycznym czuwa prof. Krzysztof mijewski. Jednymz waŜniejszych celów Instytutu jest podnoszenie świadomości społeczeństwa
w obszarze rozwoju infrastruktury gospodarczej kraju, bezpieczeństwa
energetycznego i rozwoju rynku ze szczególnym uwzględnieniem zachowania
zasad zrównowaŜonego rozwoju.
Instytut im. E. Kwiatkowskiego zrealizował m.in. projekt „Akademia
Młodej Polski” – cykl spotkań studentów z wybitnymi osobowościami, które
odbywają się na Politechnice Warszawskiej. Instytut podją ł się tak Ŝe misji
powołania Koalicji dla Redukcji – wyją tkowej debaty dedykowanej
przedstawicielom polskiego parlamentu. Instytut odpowiada tak Ŝe za tworzenieopracowań, analiz i ekspertyz z zakresu wdraŜania efektywności energetycznej.
Instytut im E. Kwiatkowskiego funkcjonuje w ramach Stowarzyszenia na
rzecz efektywnoci – ETA, które zostało powołane w celu: działania na rzecz
zwiększenia efektywności i konkurencyjności polskiej gospodarki,
w szczególności poprzez promocję wykorzystania wysokowydajnych zasobówpracy, materiałów, energii i środowiska; wszechstronnego propagowania
informacji i odpowiedniego działania w zakresie podnoszenia poziomu
cywilizacyjnego Polski i jej regionów, z uwzględnieniem zasad
zrównowaŜonego rozwoju; promocji i popierania rozwoju infrastruktury, wtym infrastruktury sieciowej.
Instytut im. E. Kwiatkowskiego współpracuje z polskimi i zagranicznymi
ekspertami. Instytut im E. Kwiatkowskiego wspiera równieŜ Społeczną Radę
ds. Narodowego Programu Redukcji Emisji, powołaną 2009 r. przez
Wicepremiera, Ministra Gospodarki Waldemara Pawlaka. Misją Rady jest
dostarczenie niezaleŜnej i wszechstronnej strategicznej wiedzy umoŜliwiają cej
realizację konstytucyjnej zasady zrównowaŜonego rozwoju. Celem głównym jest optymalizacja procesu redukcji emisji jako podstawowego narzędzia
ochrony klimatu. Celem uzupełniają cym jest przekonanie społeczeństwa, co dozasadności działań na rzecz ochrony klimatu w ich optymalnym kształcie.
Wizją Rady jest doprowadzenie do ograniczenia emisji CO2 w wielkości
moŜliwej technicznie do osią gnięcia bez naruszenia bezpieczeństwa
energetycznego Polski – zgodnie z załoŜeniami Polityki Energetycznej 2030.
Wsparcie logistyczne Rady zapewnia Stowarzyszenie ETA.
03 980 Warszawa ul. Znanieckiego 2 m 44
tel. +48 222 240 985 [email protected]