raport i anketimit mbi pËrdorimin e pagesËs – individËt ... · hyrje 6 2. metodologjia8 3. të...

-1-

RAPORT I ANKETIMIT MBI PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË

PAGESËS – INDIVIDËT

02

(6

1)

20

13

Kliti CecaAlban Pllaha

Valentina Semi*

-2-

* Kliti Ceca, Alban Pllaha Departamenti i Kërkimeve, Banka e Shqipërisëe-mail: [email protected], [email protected]

*Valentina Semi, Departamenti i Sistemeve të Pagesave, Banka e Shqipërisëe-mail: [email protected]

Periudha e realizimit të anketimit: shkurt – mars, 2012

Pikëpamjet e shprehura në këtë material janë të autorëve dhe ato nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet dhe politikën e Bankës së Shqipërisë.

-3-

PËRMBAjTjA

Abstrakt 5

1. Hyrje 6

2. Metodologjia 8

3. Të dhëna të anketës 9

4. Ndikimi i nivelit të arsimit të individit në përdorimin e llogarive bankare dhe instrumenteve të pagesës 37

5. Ndikimi i moshës së individit në përdorimin e llogarive bankare dhe instrumenteve të pagesës 48

6. Ndikimi i gjinisë së individit në përdorimin e llogarive bankare dhe instrumenteve të pagesës 59

7. Ndikimi i statusit të punësimit të individit në përdorimin e llogarive bankare dhe instrumenteve të pagesës 69

8. Ndikimi i nivelit të të ardhurave familjare të individit në përdorimin e llogarive bankare dhe instrumenteve të pagesës 80

9. Përfundimet dhe sugjerimet kryesore 92

Literatura 94

Aneks 1 95

Aneks 2 100

Aneks 3 102

-5-

ABSTRAKT

Në kuadrin e vlerësimit të përdorimit të instrumenteve të pagesave, në periudhën shkurt – mars 2012, është kryer një anketim me 200 individë dhe janë analizuar përgjigjet e tyre. Anketimi është kryer në zonën Tiranë – Durrës ku është dhe përqendrimi kryesor i popullsisë, njëkohësisht dhe i transaksioneve bankare.

Studimi është i bazuar mbi një anketim publik. Ai pasqyron vlerësime të të anketuarve për pyetjet e shtruara. Gjetjet kryesore të anketimit konsistojnë në: një zhvillim i dukshëm i përdorimit të instrumenteve bankare në krahasim me disa vite më parë, mbështetje për projektet e Bankës së Shqipërisë që lidhen me edukimin financiar, thellimi i edukimit financiar dhe kthimi i saj në një kulturë të përgjithshme, monitorimi i kulturës financiare të publikut në tërësi, perceptim më i thelluar i çështjeve që lidhen me transparencën që lidhet me përdorimin e instrumenteve bankare, etj..

-6-

1. HyRjE

Nxitja e funksionimit normal të Sistemeve të Pagesave përbën një nga objektivat e Bankës së Shqipërisë. Kështu, ruajtja dhe promovimi i sigurisë, efikasitetit dhe qëndrueshmërisë së sistemeve të pagesave përbën një parakusht thelbësor për implementimin me efikasitet të politikës monetare dhe ruajtjen e stabilitetit financiar.

Në këtë kuadër, dhe duke marrë parasysh faktin se instrumentet e pagesave përbëjnë një pjesë integrale të sistemeve të pagesave (“Eurosystem oversight framework”, Shkurt 2009), Banka e Shqipërisë i ka kushtuar dhe vijon t’i kushtojë vëmendje të veçantë instrumenteve të pagesave. Për më tepër, bazuar në literaturën ndërkombëtare, është vënë re se përdorimi i instrumenteve elektronike të pagesave paraqet një korrelacion negativ me përdorimin e parasë fizike në ekonomi, gjë që vlerësohet të ketë ndikim të drejtpërdrejt në implementimin e politikës monetare dhe stabilitetit financiar.

Kështu, bazuar në volumet relativisht të ulëta të pagesave me instrumente elektronike, Banka e Shqipërisë përtej masave në lidhje me përmirësime të kuadrit rregullativ dhe ligjor si dhe zhvillimeve infrastrukturore, po i kushton vëmendje të veçantë dhe pjesës studimore të instrumenteve të pagesave, gjë që vlerësohet të ndihmojë ndjeshëm procesin e vendimmarrjes dhe reformave të parashikuar për fushën e Sistemit të Pagesave.

Në kuadrin e vlerësimit të opinioneve të cilat kanë përdoruesit e instrumenteve të pagesave, u organizua një anketim me individët, në periudhën shkurt – mars 2012, ku u vlerësuan çështje të ndryshme lidhur me këto instrumente. Gjithashtu, ky anketim synon identifikimin e karakteristikave të individëve, të cilat ndikojnë pozitivisht ose negativisht në përdorimin e instrumenteve të pagesave prej tyre. Anketimi u mundësua nga Banka e Shqipërisë, u konceptua dhe u përpunua nga Departamenti i Kërkimeve, mbështetur nga Departamenti i Sistemeve të Pagesave dhe nga Departamenti i Statistikës si dhe u realizua në terren nga INSTAT.

-7-

Gjithashtu, vlerësojmë që ky anketim do të mund të lehtësojë sado pak punën e kërkuesve të fushave që kanë lidhje me pagesat si dhe do të mund të shërbejë gjithashtu për të studiuar korrelacione të mundshme midis variablave të pozuar në studim me variabla të tjerë të sektorit real dhe financiar. Theksojmë se studimi është i bazuar mbi një anketim publik. Ai pasqyron vlerësime të të anketuarve për pyetjet e shtruara.

Në këtë material përfshihen të dhëna që lidhen me secilën pyetje të pyetësorit si dhe janë bërë kryqëzimet përkatëse për një pjesë të konsiderueshme të pyetjeve.

Anketimi u realizua në zonën Tiranë – Durrës, me rreth 200 individë. Këta individë u përzgjodhën paraprakisht që të kenë llogari bankare.

Përmbajtja e kapitujve të këtij materiali përmban vlerësimin e dendurive të secilës prej variablave të vlerësuar në anketë si dhe shumë pyetje të kryqëzuara që kanë lidhje me pjesën kryesore të problematikës së shtruar. Në analizën dhe komentet e bëra shtrohen hipoteza të tjera e që mendohet të vlerësohen në punime të veçanta. Më pas materiali mbyllet me disa përfundime dhe sugjerime për variablat e studiuar në material.

-8-

2. METODOlOGjIA

Anketimi synoi që të mbledhë të dhëna lidhur me përdorimin e instrumenteve të pagesës nga individët.

Vëllimi i zgjedhjes u mor paraprakisht 200 individë, duke mos pretenduar vlerësim të gabimit, por duke pasur vëmendjen në vlerësime pikësore të parametrave dhe tipareve.

Zgjedhja u realizua në zonën Tiranë – Durrës ku është dhe zona më e populluar e vendit. Kështu, sipas INSTAT, të dhënat paraprake për vitin 2011 (1 Tetor, 2011, paraprake) në zonën Tiranë – Durrës jetojnë 1,028,964 banorë, ose 36.34 % e totalit1. Si kritere përcaktuese për realizimin e zgjedhjes, u morën:

- Të pasurit e një llogarie bankare për individët që anketohen;- Ruajtja e përafërt e raportit sipas gjinisë përkatësisht [femër :

mashkull] ≈ [49.5 : 50.5].- Çdo mënyrë tjetër shpërndarjeje e cila nuk përfshihet në

pohimet e mësipërme, u zgjodh rastësisht brenda konceptit të shpërndarjes uniforme.

Të anketuarit u përzgjodhën në hyrje të institucioneve bankare, jashtë mjediseve të tyre. Mënyra e realizimit në praktikë e anketimit ishte metoda “ballë për ballë me anketuesin”. Anketa është dhënë në aneksin 1 të këtij studimi.

Për të testuar njohuritë e individëve në përdorimin e instrumenteve të ndryshëm të pagesave në mjedise të ndryshme shërbimesh, janë renditur dhe instrumentet që nuk përdoren (siç është për shembull rasti i debitimit direkt në shitjen me pakicë, si në supermarkete apo dyqane ushqimore).

1 Burimi: INSTAT, të dhëna për popullatën, (www.instat.gov.al), popullsia banuese sipas prefekturave, 1 Tetor, 2011, rezultate paraprake.

-9-

3. TË DHËNA TË ANKETËS

3.1. TË DHËNA TË PËRGjITHSHME

Duke marrë parasysh faktin se karakteristikat social – demografike të individëve përbëjnë faktorë të rëndësishëm në përzgjedhjen dhe përdorimin e instrumenteve të pagesave nga individët, pyetjet e pjesës së parë të anketimit përqendrohen pikërisht në përshkrimin e këtyre karakteristikave.

Kështu, në këtë pjesë jepen të dhëna për secilën nga pyetjet e të dhënave të përgjithshme të individit, të përfshira në pjesën A të anketës.

Nga anketimi, në përgjigje të pyetjes P1, rezultoi që individët e përzgjedhur të kishin nivel arsimimi si më poshtë:

Pyetja P1: Arsimimi (%). Përqindja

8 vjeçar 6.5I mesëm 29.5I lartë 54.5Pasuniversitar 9.5Total 100

8 vjeçar

I mesëm

I lartë

Pasuniversitar

Pyetja P1: Arsimimi (%).

6.5

29.5

54.5

9.5

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

-10-

Sipas [1], niveli i arsimimit paraqet korrelacion pozitiv me përdorimin e instrumenteve të pagesave. Ashtu siç mund të vihet re edhe nga paraqitja grafike, një përqindje e lartë e të anketuarve (më shumë se gjysma), janë me arsim të lartë. Duke marrë parasysh faktin se një faktor përcaktues për kryerjen e anketimit ishte dhe zotërimi nga individi i një llogarie bankare si dhe faktin se anketimi i tyre u krye jashtë institucioneve bankare, vlerësojmë se kanë ndikuar në përqindjen e lartë të të anketuarve me arsim të lartë (nën hipotezën e një përdorimi disi më të lartë të produkteve bankare nga individët më të arsimuar). Gjithashtu, meqenëse anketimi është kryer në zonën Tiranë – Durrës, mund të nënkuptohet se përqindja e popullsisë e përqendruar në këto dy qytete paraqet një nivel relativisht më të lartë të arsimit.

Në përgjigje të pyetjes P2, “Numri i anëtarëve në familjen ku jetoni aktualisht”, shpërndarja e numrit të anëtarëve të familjeve, për individët e pyetur jepet si më poshtë:

Pyetja P2: Numri i anëtarëve në familjen ku jetoni aktualisht. Përqindja1 0.52 13.53 27.04 41.55 15.06 2.07 0.5Total 100

-11-

Nga anketimi, në përgjigje të pyetjes P3, rezultoi që individët e përzgjedhur të ishin të grupmoshave si më poshtë:

Pyetja P3: Mosha (%). Përqindja

18-25 vjeç 17.526-35 vjeç 23.536-45 vjeç 26.046-55 vjeç 22.556-65 vjeç 9.0Më shumë se 66 vjeç 1.5Total 100

Pyetja P2: Numri i anëtarëve në familjen ku jetoni aktualisht (%).

0.5

13.5

27.0

41.5

15.0

2.0 0.50.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0

1 2 3 4 5 6 7

Pyetja P3: Mosha (%).

17.5

23.526.0

22.5

9.0

1.5

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

18 -25 vjeç 26 -35 vjeç 36 -45 vjeç 46 -55 vjeç 56 -65 vjeç më shumë se 66 vjeç

-12-

Gjithashtu, shpërndarja sipas gjinisë, në përgjigje të pyetjes P4, është si më poshtë:

Pyetja P4: Gjinia (%). PërqindjaMashkull 49.5Femër 50.5Total 100

Në përgjigje të pyetjes P5, shpërndarja e të anketuarve sipas statusit të punësimit, jepet më poshtë:

Pyetja P5: Statusi i punësimit (%). Përqindjai(e) papunë 11.5i(e) vetëpunësuar 22.5i(e) punësuar në sektorin privat 51.0i(e) punësuar në sektorin publik 15.0Total 100

Pyetja P4: Gjinia (%).

49.5 50.5

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

Mashkull Femër

-13-

Në përgjigje të pyetjes P6, shpërndarja e të ardhurave familjare mujore për të anketuarit jepet si më poshtë:

Pyetja P6: Niveli i të ardhurave familjare mujore (në lekë) (%). PërqindjaNën 50,000 47.050,000 - 100,000 43.0100,000 - 200,000 9.0Mbi 200,000 1.0Total 100

Pyetja P5: Statusi i punësimit (%).

11.5

22.5

51.0

15.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

i(e) papunë i(e) vetëpunësuar i(e) punësuar në

sektorin privat

i(e) punësuar në

sektorin publik

Pyetja P6: Niveli i të ardhurave familjare mujore, në Lekë (%).

47.043.0

9.0

1.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0

50.0

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-14-

Ashtu siç mund të vihet re edhe nga paraqitja grafike e të ardhurave, pothuajse 90 % e të ardhurave familjare të të anketuarve është nën nivelin e 100 mijë lekëve. Ky fakt i kombinuar gjithashtu edhe me rezultatin e pyetjes P2, ku vihet re se më shumë se 86 % e të anketuarve kanë një përbërje familjare me më shumë se dy anëtarë, tregon se të ardhurat e disponueshëm në familje për frymë reduktohen.

Gjithashtu, nëse marrim parasysh se nga shpërndarja e buxhetit të familjeve në Shqipëri, vihet re se pothuajse 50 % e të ardhurave familjare i dedikohen të mirave imediate, si ushqimeve dhe pijeve jo alkoolike2, si dhe duke marrë parasysh strukturën e tregut shqiptar për ofrimin e këtyre të mirave (paraqitje e kufizuar e supermarketeve të mëdha), vihet re se një pjesë e konsiderueshme të të ardhurave familjare përjashtohet automatikisht nga mundësia e përdorimit nëpërmjet instrumenteve elektronike të pagesave.

3.2. PËRDORIMI I llOGARIVE BANKARE DHE INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në këtë pjesë jepen të dhëna për secilën nga pyetjet të përfshira në pjesën B të anketës.

Në përgjigje të pyetjes P7, “A keni një llogari bankare?”, të anketuarit janë përgjigjur të gjithë pozitivisht – kujtojmë që ky ishte një rregull paraprak përcaktues, i vendosur mbi mënyrën e zgjedhjes së individëve.

Në përgjigje të pyetjes P8, “Për çfarë e përdorni llogarinë bankare?”, të anketuarit japin përgjigje si në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm3.

2 Publikim i INSTAT-it, Anketa e buxhetit të familjes 2006-2007. 3 Të dhënat numerike në këtë tabelë japin përqindjet e përdorimit të llogarisë bankare, për secilin shërbim në mënyrë të pavarur. Prandaj ato nuk ka kuptim të mblidhen vertikalisht.

-15-

Pyetja P8: Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare (%). Përqindja1. Marr rrogën (pensionin) 85.52. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 24.53. Bëj pagesën e kredisë 29.04. Bëj pagesën e tatim/taksave 8.05. Bëj pagesën e energjisë 21.56. Bëj pagesën e ujit 13.57. Bëj pagesën e telefonit 20.58. Bëj blerje online 17.0

Pyetja P8: Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare (%).85.5

24.5 29.0

8.021.5

13.520.5 17.0

0.010.020.030.040.050.060.070.080.090.0

1. M

arr rrogën (pensionin)

2. M

ë dërgojnë të tjerët (rem

itanca)

3. Bëj pagesën e kredisë

4. Bej pagesën e

tatim/taksave

5. Bëj pagesën e energjisë

6. Bëj pagesën e ujit

7. Bëj pagesën e telefonit

8. Bëj blerje online

Nga tabela vihet re se: qëllimi i parë i përdorimit të llogarisë bankare, ashtu si dhe pritej4, është marrja e rrogës në 85.5 % të të anketuarve; qëllimi i dytë i përdorimit është pagesa e kredisë në 29 % të të anketuarve; qëllimi i tretë i përdorimit është pritja e pagesës nga të tjerët (remitanca); qëllimi i katërt dhe i pestë i përdorimit është pagesa e energjisë dhe pagesa e telefonit tek përkatësisht 21.5 % dhe 20.5 % e të anketuarve. Vërejmë që dy nga tre arsyet kryesore (“marrja e rrogës dhe pritja e remitancave”) të përdorimit të llogarisë bankare janë në funksion të përdorimit të parasë së gatshme (cash). Pra llogaria bankare ka një tendencë të lartë të përdorimit “të thjeshtë” (për tërheqje të parasë së gatshme apo përdorim i “cash”-it) sesa për t’u përdorur si instrument pagese shumëfunksional.4 Përqindja e lartë e përdorimit të llogarive bankare për marrjen e rrogave lidhet ngushtë me detyrimin e dhënies së pagave nëpërmjet sistemit bankar.

-16-

Vlerësimi i lartpërmendur konfirmohet edhe nga raportimet e bankave në përdorimin e kartave bankare. Kështu, nëse supozojmë se hapja e një llogarie për marrjen e pagës lidhet automatikisht edhe me pajisjen me një kartë debiti, shpërndarja e transaksioneve të kryera me karta sipas llojit tregojnë për një dominim të tërheqjeve “cash” nga ATM-të:5

Tabela. Pagesat e klientëve në sistemin bankar sipas instrumentit të pagesës6.Transaksione me karta sipas llojit të transaksionit

Vëllimi Vlerë (në milionë lekë)

2010 2011 2010 2011

1- ATM tërheqje cash 9,877,583 10,778,879 100,058 106,660

2- ATM depozitime 47.00 11.00 0.23 0.10

3- Urdhër-transferta nëpërmjet ATM 260.00 277.00 6,31 5.72

4- Tërheqje “cash” në terminale POS 1,654 2,088 358 404

5- Pagesa me karta në terminale POS 527,411 750,397 7,438 10,914

nga të cilat :

- pagesa me karta debiti 322,230 458,067 3,151 4,719

- pagesa me karta krediti 205,181 292,330 4,287 6,195

Totali i transaksioneve me karta 10,406,955 11,531,652 107,861 117,980

Në përgjigje të pyetjes P9, “Cilin nga instrumentet e pagesës së mëposhtme zotëroni?”, të anketuarit japin përgjigje si në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm7.

Pyetja P9: Cili nga instrumentet e pagesës të mëposhtme zotëroni (%)? Përqindja1. Debitim direkt 25.02. Transferta krediti 15.03. Kartë debiti 88.04. Kartë krediti 22.55. Çek 8.06. E-banking 7.5

5 Është e rëndësishme të theksohet se në tregun shqiptar ka një mbizotërim të kartave të debitit (693,953 copë) krahasuar me kartat e kreditit (37,893 copë). 6 Burimi: Banka e Shqipërisë, të dhëna statistikore të sistemeve të pagesave, Aneksi “Të dhëna statistikore të sistemit të pagesave” për vitin 2010 dhe 2011. (http://www.bankofalbania.org/web/statistika_te_pagesave_59_1.php).7 Të dhënat numerike në këtë tabelë japin përqindjet se cilin nga instrumentet e pagesës zotëron individi, për secilin instrument në mënyrë të pavarur. Prandaj ato nuk ka kuptim të mblidhen vertikalisht.

-17-

Nga tabela vihet re që instrumenti i pagesës që zotërohet më së shumti nga të anketuarit është karta e debitit, në 88 % të tyre. Në vend të dytë dhe të tretë (me një diferencë të theksuar) vijnë përkatësisht debitimi direkt, me 25 % dhe karta e kreditit me 22.5 %. Vlen për t’u theksuar që përdorimi i e-banking ka zënë vend e përdoret nga 7.5 % e të anketuarve.

Të pyetur në pyetjen P9/1 “Si jeni njohur për herë të parë me këto instrumente pagese?”, numri i të anketuarve që janë përgjigjur është dhënë në tabelën e mëposhtme:

Pyetja P9/1:Mënyra e informimit \Instrumenti

Debitim direkt

Transferta krediti

Kartë debiti

Kartë krediti Çek E-banking

Niveli i përgjigjeve (%) 89.00 87.00 95.00 90.00 86.50 87.00

Nga përqindja e lartë e përgjigjeve të dhëna, siç duket nga tabela e mësipërme, vihet re që përdorimi i instrumenteve bankare vjen nga një mënyrë e caktuar informimi, gjë që mund të përdoret në rritjen e shërbimit të informimit.

Përgjigjet përkatëse në përqindje jepen në tabelën dhe në grafikun më poshtë8:

8 Të dhënat numerike në këtë tabelë janë dhënë si përqindje mbi totalin e të anketuarve që janë përgjigjur, për secilin prej instrumenteve. Ka kuptim mbledhja vertikale.

Pyetja P9: Cili nga instrumentet e pagesës të mëposhtme zotëroni (%).

25.0

15.0

88.0

22.5

8.0 7.5

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

1. Debitim direkt

2. Transferta krediti

3. Kartë debiti 4. Kartë krediti 5. Çek 6. E-banking

-18-

Mënyra e informimit \ Instrumenti (unitarizuara %)

Debitim direkt

Transferta krediti

Kartë debiti


Punonjësi i bankës ku kam kryer veprimet bankare 59.55 45.98 62.63 37.22 21.97 28.74

Fushatat sensibilizuese të BSH-së dhe Bankave të nivelit të dytë 13.48 20.11 11.58 15.00 5.20 4.02

Reklamë mediatike (tv, revista, etj..) 12.36 19.54 12.11 13.89 24.28 28.16

Kam lexuar për to 10.11 9.20 5.26 13.33 28.90 28.16

Më ka sugjeruar një mik 4.49 1.72 6.84 13.33 10.98 5.17

I kam përdorur kur kam qenë jashtë 3.45 1.58 7.22 8.67 5.75

Total* 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 * Vetëm një i anketuar pohon që për instrumentin e “Debitimit direkt” është informuar nga një kompani celulare.

Nga tabela e mësipërme, vihet re që mënyra kryesore e informimit për thuajse gjithë llojet e instrumenteve është nëpërmjet punonjësve të bankës ku të anketuarit kryejnë veprimet bankare. Gjithashtu, peshë statistikisht domethënëse kanë fushatat sensibilizuese të BSH-së dhe bankave të nivelit të dytë, reklamat mediatike (TV, revista, ..etj..) si dhe informacionet të cilat marrin vetë individët nëpërmjet të lexuarit për këto instrumente.

Nga rezultatet e kësaj pyetje vihet re përqindja e lartë që zë informimi i publikut në kontakte “ballë – përballë”, gjë që mund të

Mënyra e informimit \ Instrumenti (%).

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

Debitim direkt Transferta krediti Kartë debiti Kartë krediti Çek E-banking

Punonjësi i bankës ku kam kryer veprimet bankare. Fushatat sensibilizuese të BSH-së dhe Bankave të nivelit të dytë.-Reklamë mediatike (tv, revista, etj.) Kam lexuar për toMë ka sugjeruar një mik I kam përdorur kur kam qënë jashtë

-19-

ndihmojë nismat e Bankës së Shqipërisë në të ardhmen në lidhje me fushatat sensibilizuese. Gjithashtu, një bashkëpunim më i ngushtë midis Bankës së Shqipërisë dhe komunitetit bankar mund të rrisë ndjeshëm impaktin e fushatave sensibilizuese. Megjithatë, nëse marrim parasysh se përzgjedhja e të anketuarve është bazuar në të pasurin e një llogarie bankare, duhet marrë parasysh se mënyra e informimit me kontakt të drejtpërdrejtë mund të paraqitet më efikase në rastin e klientit bankar.

Të pyetur në pyetjen P9/2 “Nëse zotëroni një “kartë krediti në valutë”, lutemi të përzgjidhni më poshtë gjithë arsyet përse e keni marrë atë”, të anketuarit përgjigjen si më poshtë9:

Pyetja P9/2: Nëse zotëroni një “kartë krediti në valutë”, lutemi të përzgjidhni më poshtë gjithë arsyet përse e keni marrë atë (%)

Përqindja Shpjegimi për arsyen e përdorimit:

1. Bëj blerje në internet 12.5

Veshje, rroba, parfume, këpucë, elektroshtëpiake, elektronike, bileta avioni, dhurata të ndryshme, prenotime pushimesh, hotele.

2. Paguaj detyrime që kam jashtë shtetit 3.5 Kredi për shtëpi jashtë, fatura elektriku,

transferta parash, shkollimin.

3. Më është sugjeruar nga banka dhe nuk e përdor shpesh 3.0 Ka kosto të lartë

4. Më është sugjeruar nga banka dhe e përdor shpesh 3.0 Udhëtoj shpesh jashtë, pagesa të

ndryshme.

5. Ia kam kërkuar bankës pasi e njoh mirë si instrument 4.0

Pagesa kur gjendem jashtë, blerje online, udhëtoj shpesh jashtë për punë, më lehtëson veprimet kohore, më ndihmon kur ndodhem pa para cash, pushime dhe bileta të ndryshme.

Si koment për tabelën e mësipërme fillimisht theksojmë se ka një nivel të lartë mospërgjigjesh: 167 nga 200, që tregon se vetëm 33 =16.5 %200 e të anketuarve shprehen se kanë kartë krediti në valutë. Gjithsesi, ajo që duket qartë është se 12.5 % e të anketuarve, e mbajnë kartën për të bërë blerje në internet, apo dhe pagesa detyrimesh jashtë shtetit 3.5 %.

9 Të dhënat numerike në këtë tabelë japin përqindjet për secilin rresht më vete – mbi gjithë totalin e të anketuarve, pra vlerat nuk ka kuptim të mblidhen vertikalisht.

-20-

Të pyetur në pyetjen P10 “Cilin nga instrumentet e pagesave përdorni zakonisht në pikat e ndryshme të shitjes?”, të anketuarit japin përgjigje si më poshtë:

Paraprakisht theksojmë që në listën e instrumenteve në këtë pyetje janë vendosur dhe instrumente që nuk përdoren, për të testuar nëse të anketuarit kanë njohuri për këto instrumente apo jo.

Pika shitje / Instrumenti (%)

Paranë e gatshme

(cash)

Debitim direkt

Transferta krediti

Kartë debiti

Kartë krediti

Çek E-bankingNën

TotalPa

përgjigjeTotal

Supermarket 71.0 2.0 - 25.0 2.0 - - 100.0 - 100.0

Dyqane ushqimore

92.0 2.5 1.0 4.5 - - - 100.0 - 100.0

Dyqane joushqimore

92.0 1.5 - 5.5 1.0 - - 100.0 - 100.0

Bare/ restorante 91.0 2.0 - 5.5 1.0 0.5 - 100.0 - 100.0

Hoteleri, agjenci turistike

68.0 3.0 0.5 18.0 8.0 2.0 0.5 100.0 - 100.0

Blerje online 1.0 - 1.5 12.0 7.5 - 3.5 25.5 74.5 100.0

Tjetër1 0.5 - 0.5 - - - - 1.0 99.0 100.0

Tjetër2 - - - - - - 0.5 0.5 99.5 100.0

Pyetja P9/2: Nëse zotëroni një “kartë krediti në valutë”, lutemitë përzgjidhni më poshtë gjithë arsyet përse e keni marrë atë (%).

12.5

3.5 3.0 3.0 4.0

-2.0 4.0 6.0 8.0

10.0 12.0 14.0

1. Bëj blerje në internet

2. Paguaj detyrime që

kam jashtë shtetit

3. Më është sugjeruar

nga banka dhe nuk e përdor shpesh

4. Më është sugjeruar

nga banka dhe e përdor shpesh

5. Ja kam kërkuar bankës

pasi e njoh mirë si

instrument

-21-

Si koment për tabelën shënojmë se:

- Në kolonën “NënTotal” janë shumuar përqindjet horizontale për ata individë që i janë përgjigjur kësaj pyetje;

- Në rreshtin “Blerje online” vihet re që vetëm 25.5 % e të anketuarve i janë përgjigjur kësaj pyetje;

- Në rreshtin “Tjetër1” vetëm 2 të anketuar shprehen për “pika shitjesh” të ndryshme nga ato që janë parashikuar në anketë.

- Në rreshtin “Tjetër2” vetëm 1 i anketuar shprehet për “pika shitjesh” të ndryshme nga ato që janë parashikuar në anketë.

Ajo që bie në sy së pari nga vlera në tabelën e mësipërme është një përdorim i lartë i parasë së gatshme (cash) nga 68 % në “Hoteleri, agjenci turistike” deri në 92 % në dyqanet ushqimore dhe joushqimore, gjë që është në linjë edhe me përdorimin në terma relative të parasë së gatshme në ekonominë shqiptare. Në dy grafikët e mëposhtëm jepet paraja jashtë bankave ndaj PBB dhe ndaj M1.

Në vazhdim të interpretimit të të dhënave të pyetjes P10, mund të themi se përqindja krahasimisht e lartë e përdorimit të parasë fizike në dyqane ushqimore dhe jo ushqimore është në linjë me infrastrukturën e kufizuar të përdorimit të POS që vlerësohen të kenë këto lloj dyqanesh.

Pyetja P10: Cilin nga instrumentet e pagesave përdorni zakonisht në pikat e ndryshme të shitjes? (%).

-10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0

100.0

Supermarket Dyqane ushqimore Dyqanejoushqimore

Bare/ restorante Hoteleri,agjensi turistike

Paranë e gatshme (cash) Debitim direkt Transferta kreditiKartë debiti Kartë krediti Çek

E-banking

-22-

Nëse marrim parasysh strukturën e ekonomisë shqiptare lidhur me madhësinë e bizneseve vihet re se një përqindje e madhe e bizneseve janë biznese mikro ose të vogla. Kështu, bazuar në literaturën e fushës10 biznese të tilla konsiderojnë të kushtueshme përdorimin e POS, nëse marrim parasysh se paguajnë një komision mesatarisht nga 2 – 3 % për çdo blerje të kryer nëpërmjet një POS në tregun shqiptar, në një kohë që për këto lloj biznesesh kostot e menaxhimit të cash-it janë të papërfillshme. Gjithashtu, faktit të lartpërmendur i bashkëngjitet gjithashtu edhe një prirje drejt informalitetit disi më e lartë e bizneseve mikro dhe të vogla.

10 Towards a more efficient use of payment instruments, Paul De Grauwe, Laura Rinaldi, Patrick Van Cayseele, March 2006.

Raporti i parasë jashtë bankave ndaj PPB-së (grafiku i parë) dhe ndaj M1 për vitin 2010. (grafiku në vazhdim)*.

Evropa Juglindore

Evropa Juglindore

*Burimi: Banka Qendrore Evropiane (http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000001964) dhe bankat qendrore përkatëse.

BE gjithsej

BE gjithsej

Suedi Mbretëri ebashkuar

Mbretëri ebashkuar

Estoni Letoni Lituani Çeki Hungari Poloni Rumani Bullgari Serbi Shqipëri

PJB si % e PBB

8.81 3.10 3.46 3.03 1.81 6.33 8.29 9.84 8.11 6.58 5.16 10.44 4.87 16.10

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Suedi Danimarkë

Danimarkë

Estoni Latvia Lituani Çeki Hungari Poloni Rumani Bullgari Serbi Shqipëri

PJB si % e M1 17.03 6.17 4.69 6.41 5.34 21.4 28.64 17.68 33.43 20.63 32.84 40.01 36.91 75.1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

-23-

Më tej, përdorimi i kartës së debitit është i lartë në blerje në supermerkate, pra 25 % e të anketuarve në supermarkete përdorin kartën e debitit. Ndërkohë që përdorimi i kartës së debitit është në nivelet 4.5 – 5.5 % në dyqane joushqimore, bare, restorante. Gjithashtu, vihet re dhe përdorimi i kartës së debitit në nivelet 18 % në hoteleri dhe agjenci turistike dhe 12 % në blerjet online.

Qëllimi i pyetjes P10 është të evidentojë zakonet e mënyrës së pagesës në pikat të ndryshme shitjesh. Në këtë kuptim, përdorimi (si denduri absolute) më i lartë i kartave të debitit mund të lidhet dhe me mbizotërimin e tyre në tregun shqiptar (693,958 copë11) krahasuar me ato të kreditit (37,893)12. Nga ana tjetër, fakti që kartat e debitit paraqesin një përdorim më të lartë në supermarkete mund të lidhet nga njëra anë me ofrimin disi më të ndjeshëm të mundësisë të pagesës me kartë në to, si dhe me faktin se një pjesë e konsiderueshme e buxhetit familjar shkon për mallra ushqimore dhe pije jo alkoolike. Gjithashtu, përdorimi i kartave si mjet pagese për hoteleri, agjenci turistike dhe në blerjet online, në një masë të konsiderueshme, nga njëra anë, lidhet si me ofrimin e mundësisë për kryerjen e pagesave me karta të tilla, gjithashtu dhe me të pasurit e një të ardhure më të lartë tek klientët që frekuentojnë këto produkte.

Së fundi, pyetja P10 është hartuar në atë mënyrë që të shërbejë edhe si test në lidhje me njohuritë të anketuarve për instrumentet e pagesave. Më konkretisht, në këtë pyetje janë përfshirë si alternativa përgjigjesh dhe instrumente pagese, të cilat nuk mund të përdoren në pikat e shitjes, siç është debitimi direkt, transfertat e kreditit etj. Nga përgjigjet e të anketuarve vihet re se vetëm një përqindje e vogël e të anketuarve kanë dhënë përgjigje të gabuara. Ky rezultat mund të lidhet nga njëra anë me nivelin e lartë të arsimimit të kampionit tonë, ndërsa nga ana tjetër nga një familjarizim më i lartë i këtyre individëve me produkte bankare si rrjedhojë e të qenit klient bankar (kujtojmë që kusht për zgjedhjen ishte të pasurit e një llogarie bankare). 11 Të dhëna statistikore të Sistemeve të Pagesave, Aneksi”Numri i kartave të emetuara nga bankat dhe të vlefshme/ aktive”për vitin 2011 (http://www.bankofalbania.org/web/statistika_te_pagesave_59_1.php)12 Me “përdorim” të secilës prej kartave do të kuptojmë dendurinë absolute të përdorimit të tyre në këtë anketë.

-24-

Në vazhdim të rezultateve të pyetjes P10, për arsyet e përdorimit të secilit prej instrumenteve në pikat e ndryshme të shitjes, të anketuarit japin përgjigjet si në tabelën në aneksin 2. Sqarojmë se përgjigjet e dhëna janë pastruar, klasifikuar në tiparet e përshkruara në tabelë dhe janë numëruar. Numri i tyre është numri i të anketuarve që shprehen për një kategori të caktuar – ndër 200 të anketuar në total.

3.3. VlERËSIMI PËR INSTRUMENTET E PAGESËS

Në këtë pjesë jepen të dhëna për secilën nga pyetjet të përfshira në pjesën C të anketës, vlerësimi për instrumentet e pagesës.

Në këtë grup pyetjesh të anketuarve u kërkohet të vlerësojnë me notë nga 1 (minimumi) – interes i ulët për konsumatorin, në 7 (maksimumi) – interes i lartë për konsumatorin, për secilin nga instrumentet e pagesave të përmendur, këto tipare: siguri, shpejtësi, lehtësi përdorimi, kosto shtesë për përdorimin e instrumentit specifik.

Në tabelat e dhëna më poshtë janë vendosur denduritë absolute të vlerësimeve sipas notave. janë evidentuar gjithashtu: numri i anketave “Nuk di / Pa përgjigje”, vlerësimi për notën mesatare si dhe dispersioni përkatës.

Në grafikët e dhënë më poshtë (të tipit ‘scatter plot’), në boshtin e X-eve është vendosur nota ndërsa në boshtin e y-eve është vendosur denduria absolute e vlerësimeve për secilën notë.

Më hollësisht, vlerësimi për paranë e gatshme (cash), të pyetur në pyetjen P11/1, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:

-25-

Denduritë absolute të vlerësimeve.

P11/1. Vlerësimi për Paranë e gatshme (cash) Siguri Shpejtësi lehtësi

përdorimi

Kosto e shoqëruar për përdorimin e

instrumentit specifik

1 8 1 1 42 9 4 2 43 50 19 19 524 41 26 27 495 26 25 35 256 33 60 53 217 31 64 62 36Nuk di / Pa përgjigje 2 1 1 9Total 200 200 200 200Nota mesatare 4.47 5.54 5.51 4.54Dispersioni 2.80 2.08 1.95 2.53

P11/1. Vlerësimi për Paranë e gatshme (cash).

0

10

20

30

40

50

60

70

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

Nota: 1 (min) -- 7 (max)

SiguriShpejtësi

Lehtësi përdorimiKosto e shoqëruar për përdorimin e instrumentit specifik

Duke parë vlerësimet e tabelës dhe grafikut më lart, vlen për t’u theksuar se një pjesë e konsiderueshme e zgjedhjes vlerëson me notë mesatare sigurinë dhe koston e përdorimit të parasë fizike, gjë që mund të nënkuptojë se një pjesë e konsiderueshme e tyre janë të ndërgjegjshëm për mungesën e sigurisë në mbajtjen dhe përdorimin e parasë fizike. Ashtu si dhe pritej, lehtësia dhe shpejtësia e përdorimit të parasë fizike kanë marrë nota të larta. Nga ana tjetër, vlen për t’u theksuar se pothuajse gjysma e kampionit ka vlerësuar se përdorimi i parasë fizike nuk mbart kosto shtesë. Në këtë kuadër vlerësojmë se nevoja për rritjen e ndërgjegjësimit të

-26-

kostove ekonomiko – sociale të përdorimit të parasë fizike në një ekonomi, një nisëm kjo e vënë re në shume vende të zhvilluara gjatë viteve të fundit.

Vlerësimi për debitimin direkt, të pyetur në pyetjen P11/2, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:


P11/2. Debitim direkt Siguri Shpejtësi lehtësi përdorimi




lidhur me vlerësimet në tabelën dhe grafikun e mësipërm sqarojmë se debitimi direkt në Shqipëri bëhet vetëm brenda bankës, në rast kur personi merr pagën në institucionin bankar

P11/2. Debitim direkt.

Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve


SiguriShpejtësi


-10

0

10

20

30

40

50

60

70

0 1 2 3 4 5 6 7 8

-27-

dhe në shumicën e rasteve nuk mbart komisione. Vlerësojmë që gjithsesi ka një nivel mosnjohurie për këtë instrument.

Vlerësimi për transferta krediti në formë letër, të pyetur në pyetjen P11/3, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:


P11/3. Transferta krediti në formë letër Siguri Shpejtësi lehtësi

përdorimi




Si koment për tabelën dhe grafikun më sipër, shtojmë se fakti që pothuajse ¼ e të anketuarve nuk janë përgjigjur në lidhje me transfertat e kreditit mund të lidhet edhe me arsyen se një instrument i tillë është më i përdorur nga bizneset.

P11/3. Transferta krediti në formë letër.


SiguriShpejtësi


0

10

20

30

40

50

60

70

0 2 4 6 8

Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

-28-

Ndërkohë që, vlera relativisht e madhe që i japin notë të ulët kostove përkatëse, mund të reflektojë masat e marra nga Banka e Shqipërisë në muajin mars të vitit 2011 për vendosjen e vlerave tavan në komisionet e aplikuara për transfertat e kryera në monedhë kombëtare.

Vlerësimi për kartë debiti, të pyetur në pyetjen P11/4, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:


P11/4. Kartë debiti Siguri Shpejtësi lehtësi përdorimi


instrumentit specifik1 0 1 0 3

2 1 0 2 2

3 7 10 4 48

4 17 14 21 44

5 42 29 27 38

6 47 60 53 22

7 74 77 83 28

Nuk di / Pa përgjigje 12 9 10 15

Total 200 200 200 200

Nota mesatare 5.86 5.92 5.97 4.57

Dispersioni 1.39 1.45 1.39 2.18

-10

10

20

30

40

50

60

70

80

90

0

0

1 2 3 4 5 6 7 8

P11/4. Kartë debiti.


SiguriShpejtësi


Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

-29-

Nga tabela dhe grafiku vihen re vlerësime shumë pozitive dhe të pritshme:

- Vihet re se në përdorimin e kartës së debitit siguria, shpejtësia dhe lehtësia e përdorimit është më e lartë se në pagesat në cash. Dhe kjo është e qartë për publikun në një masë të madhe.

- Relativisht i pashpjegueshëm është perceptimi për kostot (komisionet) që shoqërojnë kartën e debitit. Nga analizat e Bankës së Shqipërisë në lidhje me komisionet e aplikuara në blerjet me karta debiti brenda vendit, rezulton se komisionet pothuajse nga të gjithë bankat që ofrojnë karta debiti është zero. Mbase kjo na jep të kuptojmë se publiku nuk njihet mirë me komisionet.

- Vlerësojmë që publikimi i komisioneve për të gjithë sistemin bankar në një sistem të unifikuar online, do të ndihmojë ndjeshëm në këtë drejtim.

Vlerësimi për kartë krediti, të pyetur në pyetjen P11/5, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:


P11/5. Kartë krediti Siguri Shpejtësi lehtësi përdorimi




-30-

Nga tabela dhe grafiku vihen re vlerësime si më poshtë:

- Nivelet e sigurisë, shpejtësisë dhe lehtësisë janë të larta si dhe tek karta e debitit.

- Gjithsesi, siguria disi më e ulët në këtë rast, mund të lidhet me përdorimin e tyre kryesisht për blerje në internet, raste këto që vlerësohet të paraqesin mundësi sigurie më të ulët.

Vlerësimi për Çekun, të pyetur në pyetjen P11/6, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:


P11/6. Çek Siguri Shpejtësi lehtësi përdorimi




P11/5. Kartë krediti.


SiguriShpejtësi


Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0 1 2 3 4 5 6 7 8

-31-


- Vlerësime të shumta “Nuk di / Pa përgjigje”. Kjo për faktin që çeku përdoret shumë pak nga publiku shqiptar.

Vlerësimi për E-banking, të pyetur në pyetjen P11/7, jep rezultatet si në tabelën dhe grafikun më poshtë:


P11/7. E-banking Siguri Shpejtësi lehtësi përdorimi




P11/6. Çek.


SiguriShpejtësi


Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

0 1 2 3 4 5 6 7 8

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

-32-


- Përdorimi shumë i kufizuar i këtij instrumenti vihet re dhe në numrin e lartë të përzgjedhjes së alternativës “Nuk di / Pa përgjigje”.

Në përfundim të analizës së të dhënave të pyetjes P11, në tabelën e aneksit 3, janë dhënë arsyet që japin të anketuarit për vlerësimet me notën 1 ose 2, siç kërkohet në anketë.

Nga tabela (aneksin 3) vërejmë se pjesa më e madhe e instrumenteve të pagesave (përveç parasë së gatshme) kanë marrë shumë komente për sa i përket “Kostove shtesë për përdorimin e instrumentit specifik”. Shumë nga të anketuarit i konsiderojnë ato si shumë të kushtueshme, gjë që sugjeron se bankat e nivelit të dytë ose aplikojnë kosto të larta për këto instrumentet, ose mënyra si këto instrumente i ofrohen konsumatorëve japin përshtypjen se ato janë të kushtueshëm apo të shoqëruar me kosto shtesë përdorimi. Ky tregues mund të ndihmojë Bankën e Shqipërisë dhe bankat e nivelit të dytë të punojnë për ndryshimin e këtij perceptimi, i cili mund të jetë dhe një nga barrierat kryesore pse instrumentet e tjerë të pagesave përdoren konsiderueshëm më rrallë se paraja e gatshme.

P11/7. E-banking.


SiguriShpejtësi


Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0 1 2 3 4 5 6 7 8

-33-

Ndoshta rritja e transparencës nëpërmjet publikimit të një baze të dhënash publike me të gjithë komisionet bankare të aplikuara nga sistemi bankar shqiptar do të ndihmojë në këtë drejtim.

Gjithashtu, fakti që një pjesë e madhe e të anketuarve e konsiderojnë paranë e gatshme si të pasigurt, mund të përdoret si shkak për fushata sensibilizuese që synojnë të reduktojnë paranë e gatshme dhe të promovojnë përdorimin e instrumenteve të tjerë të pagesave.

3.4. VlERËSIMI PËR SISTEMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në këtë pjesë jepen të dhëna për secilën nga pyetjet të përfshira në pjesën C të anketës, vlerësimi për sistemin e instrumenteve të pagesës.

Të pyetur në pyetjen P12 “jepni vlerësimin tuaj mbi transparencën e ofruar nga sistemi i pagesave jo-cash”, të anketuarve u kërkohet të vlerësojnë me notë nga 1 (minimumi) në 7 (maksimumi), këto tipare: Transparenca e ofruar nga sistemi në përgjithësi, Transparenca e institucioneve që emetojnë këto instrumente/sisteme pagesash (për shembull, bankat e nivelit të dytë), Transparenca/besueshmëria e bizneseve që ofrojnë këto sisteme.

Në tabelën e dhënë më poshtë janë vendosur denduritë absolute të vlerësimeve sipas notave. janë evidentuar gjithashtu: numri i anketave “Nuk di / Pa përgjigje”, vlerësimi për notën mesatare si dhe dispersioni përkatës.

-34-

P12. jepni vlerësimin tuaj mbi transparencën e ofruar nga sistemi i pagesave jo-cash.

Transparenca e ofruar nga sistemi në përgjithësi

Transparenca e institucioneve që emetojnë këto instrumente/sisteme pagesash (psh bankat e nivelit të dytë)

Transparenca/besueshmëria e bizneseve që ofrojnë këto sisteme

1 1 2 4

2 2 2 3

3 16 20 19

4 33 27 34

5 44 44 43

6 60 55 51

7 38 41 29

Nuk di / Pa përgjigje 6 9 17

Total 200 200 200

Nota mesatare 5.31 5.29 5.07

Dispersioni 1.68 1.89 2.02

P12. Jepni vlerësimin tuaj mbi transparencën e ofruar nga sistemi i pagesave jo-cash.


Den

duria

abs

olut

e e

vler

ësim

eve

0

10

20

30

40

50

60

70

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Transparenca e ofruar nga sistemi në përgjithësiTransparenca e institucioneve që emetojnë këto instrumenta/sisteme pagesash (psh bankat e nivelit të dytë) Transparenca/besueshmëria e bizneseve që ofrojnë këto sisteme

Vihet re që për të tre tiparet e testuara, të anketuarit shprehen me nota të larta, por gjithsesi ka dhe vend për përmirësim.

Ajo që vihet re dhe që duhet theksuar është fakti që vlerësimet pozitive (me nota të larta) fillojnë dhe rriten në kalimin nga biznese (grafiku me ngjyrë jeshile), në sistemin bankar (grafiku me ngjyrë të kuqe) dhe në sistemin në përgjithësi (grafiku me ngjyrë blu), ku përfshihet dhe banka qendrore. Kjo tregon se besueshmëria e individëve për nivelin e transparencës është më e madhe te bankat se sa tek bizneset, dhe sidomos tek gjithë sistemi në përgjithësi – ku përfshihet banka qendrore.

-35-

E njëjta gjë është e dukshme dhe tek vlerësimi me notat e ulëta: më shumë besim i ulët është për bizneset, ca më pak për bankat dhe ca më pak për sistemin në tërësi.

Të pyetur në pyetjen P13 “jepni sugjerimet tuaja mbi mënyrën se si mund të përmirësohet transparenca e sistemit të instrumenteve të pagesave jo-cash”, në formën e një pyetje të hapur, të anketuarit janë lënë të lirë të shprehin opinionin e tyre, nëse dëshirojnë. Në tabelën e mëposhtme janë ndarë në pesë kategori opinionet e shprehura, si dhe janë vendosur këto opinione, mbasi janë pastruar (përgjithësisht) përsëritjet e tyre.

Nr. Kategoria: Përshkrimi:1. Siguri, transparencë Të kenë siguri; bankat duhet të jenë më tepër

transparente; nuk kam besim te këto instrumente; duam nga bankat siguri maksimale; të pasqyrohen transaksionet në faturë; të jenë transparente, të kenë siguri dhe shpejtësi; banka të jetë sa më transparente kundrejt klientëve; të jenë sa më të sigurta kartat dhe bankomati; nuk ka siguri mjaftueshëm; banka të na njoftojë çdo ndryshim të çmimeve që bën; komisionet të jenë sa më transparente; duhet të jenë më transparente në mbajtjen e komisioneve; duhet të ketë më tepër kontrolle mbi bankat nga qeveria; nuk kemi siguri te karta sepse nuk funksionojnë mirë; nëse bëhen më transparente komisionet e këtyre instrumenteve.

2. Shpejtësi Duhet të përdoren sa më shumë nga njerëzit; përdorimi i tyre duhet të shkurtojë kohën.

3. lehtësi përdorimi Këto instrumente të jenë sa më të lehta në përdorim; formulari shumë i ndërlikuar; të pajisen sa më shumë njësi tregtare me POS.

4. Kosto e shoqëruar për përdorimin e instrumenteve

Duhet të bëhen më tepër të pranishme dhe të ulen interesat e komisioneve; kosto të larta; këto instrumente janë shumë të mira, por duhet të ishin dhe pagat më të larta; nëse do ulen komisionet, këto instrumente do të bëhen më të përdorshme; kosto e lartë e kursit të këmbimit në valutë nga bankat e nivelit të dytë.

5. Informacion Të bëhen më të pranishëm këto instrumente, produkte, më shumë informacion për to; dua të kem më shumë informacion; përmirësimi i dhënies së informacionit ndaj klientëve nga bankat, me qëllim rritjen e përdorimit të këtyre instrumenteve; njerëzit të njihen sa më shumë me këto instrumente sepse unë nuk kam informacion; të jepet sa më shumë informacion pasi nuk njihen mirë këto instrumente; jam pensioniste dhe nuk di t’i përdor këto instrumente; duhet të informohen sa më shumë njerëzit për këto instrumente.

-36-

Vërehet përsëri se në pyetjet e lira, pjesa më e komentuar nga të anketuarit është ajo e transparencë/sigurisë, e cila tregon se shumica e instrumenteve të pagesave perceptohen si jo transparente, të kushtueshme dhe jo të sigurta. Përsëri vihet re se bankat e nivelit të dytë duhet të bëjnë më shumë për të ndryshuar këtë lloj perceptimi.

Vlerësojmë se pasurimi i kuadrit ligjor vendas nëpërmjet transpozimit të direktivës 2007/64/EC “Mbi shërbimet e Pagesave në Tregun e Brendshëm”, do të ndikojë ndjeshëm në të ardhmen sjelljen e individëve. Kjo direktivë nga njëra anë synon të rrisë konkurrencën në tregun e pagesave nëpërmjet krijimit të institucioneve të pagesave (institucione të dedikuara për kryerjen e shërbimeve të pagesave), gjë që pritet të ndikojë edhe komisionet e aplikuara për këto shërbime. Nga ana tjetër, kjo direktivë rregullon më tej çështje në lidhje me transparencën si dhe përcakton në mënyrë të detajuar të drejtat dhe detyrimet e palëve me qëllim zgjidhjen e mosmarrëveshjeve midis ofruesve dhe përdoruesve të shërbimeve të pagesave jashtë gjykate. Mendojmë se një gjë e tillë do të ndihmojë ndjeshëm në rritjen e sigurisë dhe efikasitetit të shërbimeve të pagesave.

Megjithatë, mendojmë se vëmendje e veçantë në këtë rast duhet t’i kushtohet edhe edukimit financiar, pasi shumë nga vlerësimet e tyre mund të vinë edhe nga informacioni i kufizuar që mund të kenë.

-37-

4. NDIKIMI I NIVElIT TË ARSIMIT TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARIVE BANKARE DHE INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

4.1. NDIKIMI I NIVElIT TË ARSIMIT NË PËRDORIMIN E llOGARISË BANKARE

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhënat e përdorimit të llogarive bankare (pyetja P8) sipas nivelit të arsimit të të anketuarve (pyetja P1). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare”.

Tabela 4.1.1. – Arsimi (%).

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Niveli i arsimit

8 (ose 9) vjeçar

I mesëm I lartëPas

universitarTotal (%)

1. Marr rrogën (pensionin) 6.43 28.07 56.14 9.36 100.00

2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 8.16 36.73 44.90 10.20 100.00

3. Bëj pagesën e kredisë 3.45 17.24 70.69 8.62 100.00

4. Bëj pagesën e tatim/taksave 6.25 18.75 43.75 31.25 100.00

5. Bëj pagesën e energjisë 2.33 25.58 46.51 25.58 100.00

6. Bëj pagesën e ujit - 18.52 51.85 29.63 100.00

7. Bëj pagesën e telefonit 2.44 26.83 48.78 21.95 100.00

8. Bëj blerje online - 14.71 73.53 11.76 100.00

Grafiku 4.1.1. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Niveli i arsimit (%).

-10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00

1. Marr rrogën (pensionin)

2. Më dërgojnë të tjerët

(remitanca)


4. Bej pagesën e tatim

/taksave





8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartëPas universitar

-38-

Nga tabela dhe nga grafiku më sipër, duket që pak a shumë shpërndarja e arsimit brenda secilit prej qëllimeve të përdorimit të llogarive bankare ka afërsisht të njëjtën shpërndarje, ku mbizotëron dukshëm kategoria me arsim të lartë.

Për të sqaruar më tej rolin (peshën) e arsimit në përdorimin e llogarive bankare, në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve në nivelin arsimor, të shprehura në përqindje. Gjithashtu janë bashkuar grupet e edukimit “Arsim i lartë” dhe “Arsim pasuniversitar” për të ulur zhurmat statistikore. Kështu:

Në rreshtin e tabelës “Peshat sipas arsimit (në zgjedhje)”, gjendet numri i të anketuarve i ndarë horizontalisht sipas arsimit.

Në rreshtin e tabelës “1. Marr rrogën (pensionin)”, jepet numri i të anketuarve, sipas arsimit, i pjesëtuar me numrin e të anketuarve në grupin e arsimit përkatës, të dhënë në rreshtin e parë (e shprehur kjo në përqindje).

Në rreshtat pasardhës është përdorur e njëjta logjikë.

Në këtë mënyrë, duke pjesëtuar me vëllimet sipas grupit të arsimit përkatës, është mundësuar krahasueshmëria midis grupeve të ndryshëm të arsimit.

4.1.2. Arsimi (unitarizuara, %) – grupet arsimore të bashkuara.

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Niveli i arsimit

8 (ose 9) vjeçar I mesëmI lartë ose

PasuniversitarTotal

Peshat sipas arsimit (në zgjedhje) 13 59 128 200

1. Marr rrogën (pensionin) 84.62 81.36 87.50 85.50

2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 30.77 30.51 21.09 24.50

3. Bëj pagesën e kredisë 15.38 16.95 35.94 29.00

4. Bëj pagesën e tatim/taksave 7.69 5.08 9.38 8.00

5. Bëj pagesën e energjisë 7.69 18.64 24.22 21.50

6. Bëj pagesën e ujit - 8.47 17.19 13.50

7. Bëj pagesën e telefonit 7.69 18.64 22.66 20.50

8. Bëj blerje online - 8.47 22.66 17.00

-39-

Nga tabela dhe grafiku vihet re që:

- Marrja e rrogës nuk ka ndryshim domethënës për tre nivelet e arsimit të klasifikuara. Duhet të kujtojmë që jemi në kushtet e një detyrimi administrativ për këtë gjë.

- Marrja e dërgesave nga të tjerët (remitanca) bëhet më shumë në drejtim të individëve me arsim 8 vjeçar ose të mesëm.

- Bërja e pagesës së kredisë është në nivel domethënës më e lartë për ata me arsim të lartë dhe pasuniversitar se dy grupet e tjera. Kjo mund të lidhet me faktin e të ardhurave më të larta të këtyre dy kategorive, gjë që i mundëson edhe marrjen e një kredie.

- Bërja e pagesës së energjisë dhe e telefonit është në nivel domethënës më të lartë për ata me arsim të lartë dhe pasuniversitar se dy grupet e tjera.

- Njësoj për pagesën e ujit dhe për blerjet online.

4.2. NDIKIMI I NIVElIT TË ARSIMIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhënat se cilin nga instrumentet e pagesës zotërojnë individët (pyetja P9) sipas nivelit të arsimit të të anketuarve (pyetja P1). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Instrumenti i pagesës që përdorni”.

Grafiku 4.1.2. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Arsimi (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.



(remitanca)



/taksave





8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose Pas universitar

-10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00 90.00

100.00

-40-

Tabela 4.2.1. - Arsimi (%).

Instrumenti që përdorni / Niveli i arsimit

8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë Pasuniversitar Total

Debitim direkt 4.00 24.00 52.00 20.00 100.00 Transferta krediti 6.67 23.33 53.33 16.67 100.00 Kartë debiti 5.68 29.55 55.68 9.09 100.00 Kartë krediti 4.44 15.56 62.22 17.78 100.00 Çek 6.25 18.75 68.75 6.25 100.00 E-banking - 6.67 73.33 20.00 100.00

Nga tabela dhe nga grafiku më sipër, duket që pak a shumë shpërndarja e arsimit brenda secilit prej instrumenteve të pagesës që përdoren ka afërsisht të njëjtën shpërndarje. Është shumë domethënës fakti që instrumentet e reja përdoren nga individët me arsim të nivelit më të lartë.

Si dhe në pikën 4.1., për të sqaruar më tej rolin (peshën) e arsimit në përdorimin e instrumenteve të pagesës, në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve në nivelin arsimor, në përqindje. Gjithashtu, po njësoj si më lart, janë bashkuar grupet e edukimit “Arsim i lartë” dhe “Arsim pasuniversitar” për të ulur zhurmat statistikore. Kështu:

Në rreshtin e tabelës “Peshat sipas arsimit (në zgjedhje)”, gjendet numri i të anketuarve i ndarë horizontalisht sipas arsimit.

Grafiku 4.2.1. - Instrumenti që përdorni / Niveli i arsimit (%).

8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartëPas universitar

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

Debitim direkt Transferta krediti

Kartë debiti Kartë krediti Çek E-banking

-41-

Në rreshtin e tabelës “Debitim direkt”, jepet numri i të anketuarve, sipas arsimit, i pjesëtuar me numrin e të anketuarve grupit të arsimit përkatës, të dhënë në rreshtin e parë (e shprehur kjo në përqindje).


Në këtë mënyrë, duke pjesëtuar me vëllimet sipas grupit të arsimit përkatës, është mundësuar krahasueshmëria midis grupeve të ndryshëm të arsimit.

Tabela 4.2.2. - Arsimi (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.

Instrumenti që përdorni /Niveli i arsimit

8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose

Pasuniversitar Total


Debitim direkt 15.38 20.34 28.13 25.00 Transferta krediti 15.38 11.86 16.41 15.00 Kartë debiti 76.92 88.14 89.06 88.00 Kartë krediti 15.38 11.86 28.13 22.50 Çek 7.69 5.08 9.38 8.00 E-banking - 1.69 10.94 7.50

Grafiku 4.2.2. - Instrumenti që përdorni / Arsimi (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.



Kartë debiti Kartë krediti Çek E-banking-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00

-42-


- Përdorimi i debitimit direkt ka ndryshim për grupe të ndryshme arsimimi.

- Përdorimi i transfertave të kreditit është pothuajse i njëjtë për grupe të ndryshme arsimimi dhe paraqitet shumë i kufizuar. Vlerësojmë se kjo vjen si rrjedhojë e përdorimit të kufizuar të këtij instrumentit nga individët – kryesisht përdoret nga bizneset.

- Përdorimi i kartës së debitit është shumë i lartë dhe pothuajse i njëjtë për grupe të ndryshme arsimimi, pra tashmë paraqitet si instrument shumë popullor dhe i përdorshëm masivisht. Gjithsesi, duhet të kujtojmë që ai është thuajse i barabartë me të pasurit e një llogarie bankare për pagën dhe veprimet kryesore të tërheqjes së cash-it bëhen nëpërmjet këtij instrumenti.

- Përdorimi i kartës së kreditit është dukshëm më i lartë në grupin e individëve me arsim të lartë ose pasuniversitar.

- Përdorimi i çekut është në nivele thuajse të njëjta sipas grupeve të arsimit. Gjithashtu, çeku përdoret më pak si mjet pagese.

- Dhe, së fundmi, përdorimi i e-banking është dukshëm më i lartë në grupin e individëve me arsim të lartë ose pasuniversitar.

4.3. NDIKIMI I NIVElIT TË ARSIMIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS NË PIKA TË NDRySHME TË SHITjES

Në tabelat dhe grafikët e mëposhtëm jepen të dhënat lidhur me pyetjen se cilin instrument pagese përdorin zakonisht të anketuarit (pyetja P10) sipas nivelit të arsimimit të tyre (pyetja P1). Të dhënat janë të shprehura të unitarizuara sipas vëllimeve në nivelin arsimor, në përqindje. Gjithashtu, si dhe në pikat më sipër, janë bashkuar grupet e edukimit “Arsim i lartë” dhe “Arsim pasuniversitar” për të ulur zhurmat statistikore.

Secili çift tabelë – grafik korrespondues jep të dhëna sipas pikave të shitjeve të tipit të ndryshëm të specifikuara në to.

-43-

Tabela 4.3.1. – Arsimi (unitarizuara, %).

Supermarket 8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose



Paranë e gatshme (cash) 92.31 74.58 67.19 71.00 Debitim direkt - 1.69 2.34 2.00 Kartë debiti 7.69 23.73 27.34 25.00 Kartë krediti - - 3.13 2.00

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në supermarket paranë e gatshme e përdorin disi më pak ata individë që i takojnë grupit me arsim të lartë ose pasuniversitar, ndërkohë që karta e debitit përdoret më shumë nga po ky grup. Përdorimi i kartës së kreditit shfaqet vetëm nga përdorues të këtij grupi përsëri.


Dyqane ushqimore 8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose



Paranë e gatshme (cash) 100.00 94.92 89.84 92.00 Debitim direkt - - 3.91 2.50 Transferta krediti - - 1.56 1.00 Kartë debiti - 5.08 4.69 4.50

Grafiku 4.3.1. - Supermarket, përdorimi i instrumenteve / Niveli arsimit (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

Paranë e gatshme (cash)

Debitim direkt Kartë debiti Kartë krediti

-44-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqane ushqimore paranë e gatshme e përdorin përsëri, disi më pak ata individë që i takojnë grupit me arsim të lartë ose pasuniversitar, ndërkohë që karta e debitit është në nivele përdorimi shumë të ulëta dhe të krahasueshme midis grupit “arsim i mesëm” dhe “arsim i lartë ose pasuniversitar”.


Dyqane joushqimore 8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose



Paranë e gatshme (cash) 100.00 93.22 90.63 92.00 Debitim direkt - - 2.34 1.50 Kartë debiti - 5.08 6.25 5.50 Kartë krediti - 1.69 0.78 1.00

Në tabelën dhe grafikun 4.3.3. vihet re që në dyqanet joushqimore paranë e gatshme e përdorin disi më pak ata individë që i takojnë grupit me arsim të lartë ose pasuniversitar, ndërkohë që karta e debitit përdoret disi më shumë nga po ky grup. Përdorimi i instrumenteve të tjerë është pothuaj i munguar.

Grafiku 4.3.2. - Dyqane ushqimore, përdorimi i instrumenteve / Niveli arsimit (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.


(cash)

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

Paranë e gatshme Debitim direkt Transferta krediti Kartë debiti

-45-


Bare/ restorante 8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose



Paranë e gatshme (cash) 100.00 89.83 90.63 91.00 Debitim direkt - 1.69 2.34 2.00 Kartë debiti - 6.78 5.47 5.50 Kartë krediti - - 1.56 1.00 Çek - 1.69 - 0.50

Grafiku 4.3.3. - Dyqane joushqimore, përdorimi i instrumenteve /Niveli arsimit (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.


(cash)

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

Paranë e gatshme Debitim direkt Kartë debiti Kartë krediti

Grafiku 4.3.4. - Bare/ restorante, përdorimi i instrumenteve / Niveli arsimit (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.


(cash)Paranë e gatshme

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

Debitim direkt Kartë debiti Kartë krediti Çek

-46-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në bare/ restorante paranë e gatshme e përdorin disi më pak ata individë që i takojnë grupit me arsim të lartë ose pasuniversitar, ndërkohë që karta e debitit, megjithëse shfaqet shumë pak, përdoret më shumë nga individë të grupit me “arsim të mesëm”.


Hoteleri, agjenci turistike 8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose



Paranë e gatshme (cash) 84.62 77.97 61.72 68.00 Debitim direkt - 3.39 3.13 3.00 Transferta krediti 7.69 - - 0.50 Kartë debiti 7.69 11.86 21.88 18.00 Kartë krediti - 5.08 10.16 8.00 Çek - 1.69 2.34 2.00 E-banking - - 0.78 0.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në hoteleri, agjenci turistike paranë e gatshme e përdorin dukshëm më pak ata individë që i takojnë grupit me arsim të lartë ose pasuniversitar, ndërkohë që tek përdorimi i kartës së debitit dhe kartës së kreditit është shumë i dukshëm përdorimi i saj nga individë të grupit “arsim i lartë ose pasuniversitar” në raport me dy grupet e tjera.

Grafiku 4.3.5. - Hoteleri, agjenci turistike, përdorimi i instrumenteve /Niveli arsimit (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.


(cash)Paranë e gatshme Debitim

direktKartë krediti

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

Transfertakrediti

Kartë debiti Çek E-banking

-47-


Blerje online 8 (ose 9) vjeçar I mesëm I lartë ose



Paranë e gatshme (cash) - 1.69 0.78 1.00 Transferta krediti - - 2.34 1.50 Kartë debiti - 6.78 15.63 12.00 Kartë krediti - 5.08 9.38 7.50 E-banking - 1.69 4.69 3.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që për blerjet online grupi i individëve me “arsim të lartë ose pasuniversitar” janë dukshëm më shumë përdorues të instrumenteve të kartës së debitit, kartës së kreditit dhe e-banking, se grupi i individëve me “arsim të mesëm”.

Paraqitjet e mësipërme tabelore/grafike sugjerojnë se rritja e nivelit të arsimit rrit probabilitetin e përdorimit të instrumenteve të pagesave. Individët me arsim të mesëm ose 8 vjeçar janë shumë më të prirur të përdorin paranë e gatshme, sesa individët me arsim të lartë ose pasuniversitar.

Grafiku 4.3.6 - Blerje online, përdorimi i instrumenteve /Niveli arsimit (unitarizuara, %) - grupet arsimore të bashkuara.


(cash)Paranë e gatshme Kartë kreditiTransferta

kreditiKartë debiti E-banking

-

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

-48-

5. NDIKIMI I MOSHËS SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARIVE BANKARE DHE INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

5.1. NDIKIMI I MOSHËS SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARISË BANKARE

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhëna të përdorimit të llogarisë bankare (pyetja P8) sipas grupmoshës së të anketuarve (pyetja P1). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare”.

Tabela 5.1.1. - Mosha (%).Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Grupmosha

18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç

56-65 vjeç ≥ 66 vjeç Total

Peshat sipas grupmoshës (në zgjedhje) 35 47 52 45 18 3 200

1. Marr rrogën (pensionin) 14.04 25.15 26.90 22.81 9.36 1.75 100.00 2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 22.45 16.33 28.57 22.45 8.16 2.04 100.00

3. Bëj pagesën e kredisë 15.52 24.14 17.24 27.59 15.52 - 100.00 4. Bëj pagesën e tatim/taksave 9.38 12.50 25.00 3.13 50.00 - 100.00

5. Bëj pagesën e energjisë 16.28 18.60 34.88 20.93 9.30 - 100.00

6. Bëj pagesën e ujit 18.52 22.22 33.33 22.22 3.70 - 100.00

7. Bëj pagesën e telefonit 12.20 19.51 39.02 24.39 4.88 - 100.00

8. Bëj blerje online 32.35 26.47 26.47 11.76 2.94 - 100.00

Grafiku 5.1.1. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Grupmosha (%).

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00



(remitanca)



/taksave





18-25 vjeç 26 -35 vjeç 36 -45 vjeç 46 -55 vjeç 56 -65 vjeç ≥ 66 vjeç

-49-

Nga tabela dhe nga grafiku më sipër, duket shpërndarja e moshës së të anketuarve brenda secilit prej qëllimeve të përdorimit të llogarisë bankare.

Duket se grupmosha 36 deri në 45 është e prirur më shumë për të përdorur llogarinë bankare për pagesa utilitare. Kjo mund të nënkuptojë nga njëra anë që kjo grupmoshë i përket individëve me një status social – familjarë, dhe nga ana tjetër mund të përbëjë grupmoshën më të re për të përdorur llogarinë bankare për kryerjen e pagesave “relativisht” moderne. Ndërkohë që dhe grupmoshat më të reja janë të prirura për të përdorur mënyra moderne në blerje. Njëkohësisht vihet re se me rritjen e moshës reduktohet edhe përdorimi për blerje online.

Për të sqaruar më tej rolin (peshën) e moshës në përdorimin e llogarive bankare, në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të grupmoshës, të shprehura në përqindje, siç është bërë dhe në rastin 4.1., më lart.

Në rreshtin e tabelës “Peshat sipas grupmoshës (në zgjedhje)”, gjendet numri i të anketuarve i ndarë horizontalisht sipas grupmoshës.

Në rreshtin e tabelës “1. Marr rrogën (pensionin)”, jepet numri i të anketuarve, sipas grupmoshës, i pjesëtuar me numrin e të anketuarve të grupmoshës përkatëse, të dhënë në rreshtin e parë (e shprehur kjo në përqindje).


Në këtë mënyrë, duke pjesëtuar me vëllimet sipas grupmoshës përkatëse, është mundësuar krahasueshmëria midis grupmoshave të ndryshme.

-50-

Tabela 5.1.2. - Mosha (unitarizuara, %).Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Grupmosha

18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç



1. Marr rrogën (pensionin) 68.57 91.49 88.46 86.67 88.89 100.00 85.50

2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 31.43 17.02 26.92 24.44 22.22 33.33 24.50

3. Bëj pagesën e kredisë 25.71 29.79 19.23 35.56 50.00 - 29.00

4. Bëj pagesën e tatim/taksave 8.57 8.51 15.38 2.22 88.89 - 16.00

5. Bëj pagesën e energjisë 20.00 17.02 28.85 20.00 22.22 - 21.50

6. Bëj pagesën e ujit 14.29 12.77 17.31 13.33 5.56 - 13.50

7. Bëj pagesën e telefonit 14.29 17.02 30.77 22.22 11.11 - 20.50

8. Bëj blerje online 31.43 19.15 17.31 8.89 5.56 - 17.00

Grafiku 5.1.2. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Grupmosha (%).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



(remitanca)



/taksave






- Vlerat e individëve të grupit “≥ 66 vjeç”, për çdo lloj qëllimi të përdorimit të llogarisë bankare, nuk janë statistikisht të rëndësishme, meqë vëllimi i tyre është 3 individë.

- Marrja e rrogës nuk ka ndryshim domethënës për grupmosha të ndryshme; grupmosha “18 – 25 vjeç” është në nivel më të ulët, mbase për shkak dhe të punësimit të tyre më të ulët.

- Bërja e pagesës së energjisë është thuajse e të njëjtave nivele për gjithë grupmoshat, përveç pensionistëve.

- Përdorimi i llogarisë bankare për të bërë blerje online vjen dukshëm

-51-

duke u reduktuar sipas grupmoshave, pra sa më të rinj aq më shumë e përdorin llogarinë bankare për të bërë blerje online.

- Interesant është dhe rasti i përdorimit prej grupmoshave shumë të reja ose shumë të vjetra që përdorin llogarinë bankare për dërgesa nga të tjerët (remitanca).

5.2 NDIKIMI I MOSHËS SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhënat se cilin nga instrumentet e pagesës zotërojnë individët (pyetja P9) sipas grupmoshës së të anketuarve (pyetja P3). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Instrumenti i pagesës që përdorni”.

Tabela 5.2.1 - Mosha (%)

Instrumenti i pagesës që përdorni / Grupmosha

18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç



Debitim direkt 18.00 28.00 32.00 20.00 2.00 - 100.00

Transferta krediti 23.33 13.33 33.33 16.67 10.00 3.33 100.00

Kartë debiti 16.48 23.30 27.84 22.16 9.09 1.14 100.00

Kartë krediti 17.78 26.67 35.56 15.56 4.44 - 100.00

Çek 6.25 12.50 25.00 43.75 12.50 - 100.00

E-banking 20.00 33.33 40.00 6.67 - - 100.00

Grafiku 5.2.1. - Instrumenti që përdorni / Grupmosha (%).


-

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

40.00

45.00

50.00



-52-

Nga tabela dhe nga grafiku më sipër, duket mënyra e shpërndarjes së moshës brenda secilit prej instrumenteve të pagesës që përdoren. Kështu, në gjithë instrumentet bankare, përveç çekut, mosha 36 – 45 vjeç është përdoruese më e madhe e instrumenteve.

Si dhe në pikat e mësipërme, për të sqaruar më tej rolin (peshën) e grupmoshës, në tabelën dhe në grafikun e mëposhtëm, jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të grupmoshës, në përqindje13.

Tabela 5.2.2. - Mosha (unitarizuara, %).

Instrumenti i pagesës që përdorni / Grupmosha

18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç



Debitim direkt 25.71 29.79 30.77 22.22 5.56 - 25.00

Transferta krediti 20.00 8.51 19.23 11.11 16.67 33.33 15.00

Kartë debiti 82.86 87.23 94.23 86.67 88.89 66.67 88.00

Kartë krediti 22.86 25.53 30.77 15.56 11.11 - 22.50

Çek 2.86 4.26 7.69 15.56 11.11 - 8.00

E-banking 8.57 10.64 11.54 2.22 - - 7.50

13 Pra denduritë absolute janë pjesëtuar me vëllimet e dhëna në rreshtin “Peshat sipas grupmoshës (në zgjedhje)”.

Grafiku 5.2.2. - Instrumenti që përdorni / Grupmosha (%).


E-banking-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00


Kartë debiti Kartë krediti Çek

-53-

Nga tabela dhe grafiku i mësipërm vihet re që:

- Karta e debitit përdoret në masë të lartë nga gjithë grupmoshat dhe më pak nga grupmosha ≥ 66 vjeçare14.

- Karta e kreditit përdoret më shumë nga tre grupmoshat e para dhe më pak nga tre grupmoshat e tjera.

- Grupmosha 36-45 vjeç ka përqindjen më të lartë të përdorimit të instrumenteve të pagesave. Ndoshta kjo gjë lidhet me nivelin e informimit, me të ardhurat, si mosha më aktive për punë, etj..

- E- banking përdoret më shumë nga tre grupmoshat e para.

5.3. NDIKIMI I MOSHËS SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS NË PIKA TË NDRySHME TË SHITjES

Në tabelat dhe grafikët e mëposhtëm jepen të dhënat lidhur me pyetjen se cilin instrument pagese përdorin zakonisht të anketuarit (pyetja P10) sipas grupmoshës së tyre (pyetja P3). Të dhënat janë të shprehura të unitarizuara sipas vëllimeve të grupmoshave, në përqindje.


Gjithashtu, duhet theksuar që mosshfaqja e instrumenteve në tabelat e mëposhtme duhet kuptuar si prania e vlerave zero15.


Supermarket 18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç



Paranë e gatshme (cash) 74.29 72.34 61.54 73.33 77.78 100.00 71.00

Debitim direkt - 2.13 5.77 - - - 2.00

Kartë debiti 22.86 23.40 30.77 24.44 22.22 - 25.00

Kartë krediti 2.86 2.13 1.92 2.22 - - 2.00

14 Në fakt, në këtë rast, siç shihet nga tabela më lart, të anketuarit që i përkasin grupmoshës ≥ 66 vjeç janë vetëm 3 vetë.15 Në përgjithësi kjo është dhe mënyra standarde e përllogaritjes së tabelave të dendurive nga programet statistikore.

-54-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në supermarket paranë e gatshme e përdorin po thuaj të gjithë grupmoshat njësoj, ndërsa individët e grupmoshës ≥ 66 vjeç e përdorin më shumë. Po ashtu dhe kartën e debitit e përdorin thuajse gjithë grupmoshat njësoj, me një tendencë përdorimi më të lartë nga grupmosha 36 – 45 vjeç. Karta e kreditit përdoret thuajse njësoj nga katër grupmoshat e para, gjithsesi në masë shumë të vogël.


Dyqane ushqimore 18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç

56-65 vjeç

≥ 66 vjeç Total



Debitim direkt - 4.26 3.85 2.22 - - 2.50

Transferta krediti - - - 2.22 5.56 - 1.00

Kartë debiti - 4.26 3.85 11.11 - - 4.50

Në tabelën dhe grafikun 5.3.2 vihet re që në dyqane ushqimore paranë e gatshme përdorin, përsëri, pothuajse njësoj të gjithë grupmoshat, ndërsa karta e debitit përdoret nga grupmoshat 26 – 35 vjeç, 36 – 45 vjeç, 46 – 55 vjeç, gjithsesi, në shkallë shumë të ulët.

Grafiku 5.3.1. - Supermarket, përdorimi i instrumenteve / Grupmosha (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-55-


Dyqane joushqimore 18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç

56-65 vjeç

≥ 66 vjeç Total



Debitim direkt - 2.13 1.92 2.22 - - 1.50

Kartë debiti - 4.26 7.69 6.67 11.11 - 5.50

Kartë krediti - 2.13 1.92 - - - 1.00

Grafiku 5.3.2. - Dyqane ushqimore, përdorimi i instrumenteve /Grupmosha (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00


Debitim direkt Transferta krediti Kartë debiti

Grafiku 5.3.3. - Dyqane joushqimore, përdorimi i instrumenteve /Grupmosha (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-56-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqanet joushqimore paranë e gatshme e përdorin thuajse njësoj gjithë grupmoshat. Gjithashtu, karta e debitit përdoret thuajse njësoj nga gjithë grupmoshat, me përjashtim të grupmoshave 18 – 25 vjeç dhe ≥66 vjeç, të cilat nuk e përdorin.


Bare/ restorante 18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç

56-65 vjeç

≥ 66 vjeç Total



Debitim direkt - 4.26 1.92 2.22 - - 2.00

Kartë debiti - 2.13 9.62 8.89 5.56 - 5.50

Kartë krediti - - 1.92 2.22 - - 1.00

Çek - - 1.92 - - - 0.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në bare/ restorante paranë e gatshme e përdorin thuajse njësoj gjithë grupmoshat, ndërsa grupmoshat 36 – 45 vjeç dhe 46 – 55 vjeç disi më pak. Ndërkohë që po këto grupmosha përdorin më shumë se grupmoshat e tjera kartën e debitit në bare/restorante.

Grafiku 5.3.4. - Bare/ restorante, përdorimi i instrumenteve /Grupmosha (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-57-


Hoteleri, agjenci turistike 18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç

56-65 vjeç

≥ 66 vjeç Total



Debitim direkt - 4.26 1.92 6.67 - - 3.00

Transferta krediti - - - - - 33.33 0.50

Kartë debiti 14.29 17.02 26.92 11.11 22.22 - 18.00

Kartë krediti 2.86 12.77 11.54 6.67 - - 8.00

Çek 2.86 - - 4.44 5.56 - 2.00

E-banking - - 1.92 - - - 0.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në hoteleri, agjenci turistike paranë e gatshme e përdor më pak grupmosha 36 – 45 vjeç, pasi mesa shihet kjo grupmoshë përdor më shumë edhe kartat e debitit apo kreditit për këto pagesa. Ndërsa më shumë paraja e gatshme përdoret nga grupmoshat 18 – 25 vjeç dhe më pas nga grupmoshat e tjera. Karta e kreditit përdoret më shpesh nga grupmoshat 26 – 35 vjeç dhe 36 – 45 vjeç. Ndërkohë karta e debitit përdoret më shumë nga moshat 36 – 45 vjeç dhe 56 – 65 vjeç.

Grafiku 5.3.5. - Hoteleri, agjenci turistike, përdorimi i instrumenteve /Grupmosha (unitarizuara, %).


-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00


Debitim direkt

Transferta krediti


-58-


Blerje online 18-25 vjeç

26-35 vjeç

36-45 vjeç

46-55 vjeç

56-65 vjeç

≥ 66 vjeç Total

Peshat sipas grupmoshës(në zgjedhje) 35 47 52 45 18 3 200

Paranë e gatshme (cash) 2.86 2.13 - - - - 1.00

Transferta krediti 2.86 2.13 - - 5.56 - 1.50

Kartë debiti 14.29 8.51 15.38 13.33 5.56 - 12.00

Kartë krediti 11.43 10.64 7.69 4.44 - - 7.50

E-banking 2.86 4.26 5.77 - 5.56 - 3.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në blerje online karta e debitit përdoret nga gjithë grupmoshat, më shumë nga grupmoshat 18 – 25 vjeç, 36 – 45 vjeç dhe 46 – 55 vjeç dhe nuk përdoret nga grupmosha ≥ 66 vjeç.

Ndërsa karta e kreditit përdoret më shumë nga grupmosha 18 – 25 vjeç, e pastaj më pak nga të tjerat, pa u përdorur fare nga dy grupmoshat e fundit.

Grafiku 5.3.6. - Blerje online, përdorimi i instrumenteve /Grupmosha (unitarizuara, %).


E-banking-

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00


Transferta krediti Kartë debiti Kartë krediti

-59-

6. NDIKIMI I GjINISË SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARIVE BANKARE DHE INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

6.1. NDIKIMI I GjINISË SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARISË BANKARE

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhëna të përdorimit të llogarisë bankare (pyetja P8) sipas gjinisë së të anketuarve (pyetja P4). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare”.

Tabela 6.1.1. - GjiniaQëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Gjinia Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

1. Marr rrogën (pensionin) 47.95 52.05 100.00 2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 53.06 46.94 100.00 3. Bëj pagesën e kredisë 43.10 56.90 100.00 4. Bej pagesën e tatim/taksave 75.00 25.00 100.00 5. Bëj pagesën e energjisë 55.81 44.19 100.00 6. Bëj pagesën e ujit 51.85 48.15 100.00 7. Bëj pagesën e telefonit 53.66 46.34 100.00 8. Bëj blerje online 52.94 47.06 100.00

Grafiku 6.1.1. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Gjinia (%).

-10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00



(remitanca)



/taksave





Mashkull Femër

-60-

Nga tabela dhe nga grafiku më sipër, duket shpërndarja e gjinisë së të anketuarve brenda secilit prej qëllimeve të përdorimit të llogarisë bankare.

Për të sqaruar më tej rolin (peshën) e gjinisë në përdorimin e llogarive bankare, në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të gjinisë, të shprehura në përqindje, siç është bërë dhe në rastin 4.1., më lart.

Në rreshtin e tabelës “Peshat sipas gjinisë (në zgjedhje)”, gjendet numri i të anketuarve i ndarë horizontalisht sipas gjinisë.

Në rreshtin e tabelës “1. Marr rrogën (pensionin)”, jepet numri i të anketuarve, sipas gjinisë, i pjesëtuar me numrin e të anketuarve sipas gjinisë përkatëse, të dhënë në rreshtin e parë (e shprehur kjo në përqindje).


Në këtë mënyrë, duke pjesëtuar me vëllimet sipas gjinisë përkatëse, është mundësuar krahasueshmëria midis vlerave të ndryshme të gjinisë.

Tabela 6.1.2. – Gjinia(unitarizuara, %).

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Gjinia Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

1. Marr rrogën (pensionin) 82.83 88.12 85.50 2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 26.26 22.77 24.50 3. Bëj pagesën e kredisë 25.25 32.67 29.00 4. Bëj pagesën e tatim/taksave 12.12 3.96 8.00 5. Bëj pagesën e energjisë 24.24 18.81 21.50 6. Bëj pagesën e ujit 14.14 12.87 13.50 7. Bëj pagesën e telefonit 22.22 18.81 20.50 8. Bëj blerje online 18.18 15.84 17.00

-61-


- Përgjithësisht përdorimi i llogarisë bankare është në nivele thuaj të barabarta për të gjitha qëllimet, pavarësisht nga gjinia.

- Diferencë pak më e madhe vihet re në “4. Bëj pagesën e tatim/taksave”, ku më shumë individë të tillë janë meshkuj. Gjithsesi, kjo diferencë nuk është statistikisht domethënëse.

- Vërehet se meshkujt kanë tendencë të përdorin llogarinë, për shlyerjen e shërbimeve utilitare (energji, ujë, telefon), më shpesh se individët femra. Ndërkohë që femrat e përdorin më shumë llogarinë bankare për të tërhequr rrogën dhe për të shlyer kredinë.

6.2. NDIKIMI I GjINISË SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhënat se cilin nga instrumentet e pagesës zotërojnë individët (pyetja P9) sipas gjinisë së të anketuarve (pyetja P4). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Instrumenti i pagesës që përdorni”.

Grafiku 6.1.2. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Gjinia (%).



(remitanca)



/taksave





Mashkull Femër

-10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00 90.00

100.00

-62-

Tabela 6.2.1. - Gjinia.Instrumenti i pagesës që përdorni / Gjinia Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Debitim direkt 52.00 48.00 100.00 Transferta krediti 50.00 50.00 100.00 Kartë debiti 48.86 51.14 100.00 Kartë krediti 62.22 37.78 100.00 Çek 56.25 43.75 100.00 E-banking 80.00 20.00 100.00

Tabela 6.2.1. - Instrumenti që përdorni / Gjinia (%).

Mashkull Femër

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00



Nga tabela dhe grafiku më sipër, duket mënyra e shpërndarjes së gjinisë brenda secilit prej instrumenteve të pagesës që përdoren. Kështu, debitimi direkt, transferta e kreditit dhe karta e debitit përdoren në mënyrë të njëjtë nga meshkujt dhe nga femrat. Ndërsa, karta e kreditit përdoret më shumë nga meshkujt – po njësoj përdoren çeku dhe e-banking.

Vihet re që shumica e zotëruesve të kartave të kreditit janë meshkuj; ndoshta kjo mund të lidhet me të ardhurat disi më të larta që duhet të ketë individi që zotëron këtë instrument.

Si dhe në pikat e mësipërme, për të sqaruar më tej rolin (peshën) e gjinisë, në tabelën dhe në grafikun e mëposhtëm, jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të gjinisë, në përqindje16.16 Pra denduritë absolute janë pjesëtuar me vëllimet e dhëna në rreshtin “Peshat sipas gjinisë (në zgjedhje)”.

-63-

Tabela 6.2.2. – Gjinia (unitarizuara, %).

Instrumenti i pagesës që përdorni / Gjinia Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Debitim direkt 26.26 23.76 25.00Transferta krediti 15.15 14.85 15.00Kartë debiti 86.87 89.11 88.00Kartë krediti 28.28 16.83 22.50Çek 9.09 6.93 8.00E-banking 12.12 2.97 7.50


- Debitimi direkt, transferta e kreditit dhe karta e debitit përdoren nga të dyja gjinitë në mënyrë të krahasueshme.

- Ndërsa për kartat e kreditit dhe e-banking, meshkujt janë përdoruesit më të shpeshtë.

6.3. NDIKIMI I GjINISË SË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS NË PIKA TË NDRySHME TË SHITjES

Në tabelat dhe grafiket e mëposhtëm jepen të dhënat lidhur me pyetjen se cilin instrument pagese përdorin zakonisht të anketuarit (pyetja P10) sipas gjinisë së tyre (pyetja P4). Të dhënat janë të shprehura të unitarizuara sipas vëllimeve të gjinisë, në përqindje.

Tabela 6.2.2. - Instrumenti që përdorni / Gjinia (%).

Mashkull Femër

E-banking0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00



-64-



Supermarket Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Paranë e gatshme (cash) 74.75 67.33 71.00Debitim direkt 2.02 1.98 2.00Kartë debiti 22.22 27.72 25.00Kartë krediti 1.01 2.97 2.00

Grafiku 6.3.1. - Supermarket, përdorimi i instrumenteve / Gjinia (unitarizuara, %).

Mashkull Femër

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00



Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në supermarket paranë e gatshme e përdorin po thuaj të dy gjinitë njësoj, por disi më shumë meshkujt. Në mënyrë të ngjashme përdorin edhe kartën e debitit dhe të kreditit (thuajse njësoj të dy gjinitë).


Dyqane ushqimore Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Paranë e gatshme (cash) 91.92 92.08 92.00Debitim direkt 3.03 1.98 2.50Transferta krediti 0.00 1.98 1.00Kartë debiti 5.05 3.96 4.50

-65-

Grafiku 6.3.2. - Dyqane ushqimore, përdorimi i instrumenteve /Gjinia (unitarizuara, %).

Mashkull Femër


Debitim direkt Kartë debitiTransferta krediti0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00

Grafiku 6.3.3. - Dyqane joushqimore, përdorimi i instrumenteve /Gjinia (unitarizuara, %).

Mashkull Femër


Debitim direkt Kartë debiti Kartë krediti0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqane ushqimore paranë e gatshme përdorin, përsëri, pothuajse njësoj të dy gjinitë. Kurse instrumentet e tjera janë të papërfillshme.

Tabela 6.3.3 – Gjinia(unitarizuara, %).

Dyqane joushqimore Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Paranë e gatshme (cash) 92.93 91.09 92.00Debitim direkt 2.02 0.99 1.50Kartë debiti 5.05 5.94 5.50Kartë krediti 0.00 1.98 1.00

-66-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqanet joushqimore paranë e gatshme e përdorin thuajse njësoj të dy gjinitë. Gjithashtu dhe kartën e debitit – gjithsesi statistikisht jo domethënëse.


Bare/ restorante Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Paranë e gatshme (cash) 90.91 91.09 91.00 Debitim direkt 3.03 0.99 2.00 Kartë debiti 4.04 6.93 5.50 Kartë krediti 1.01 0.99 1.00 Çek 1.01 - 0.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në bare/ restorante paranë e gatshme e përdorin njësoj të dy gjinitë. Ndërsa karta e debitit përdoret pak më shumë nga gjinia femërore.

Grafiku 6.3.4. - Bare/ restorante, përdorimi i instrumenteve /Gjinia (unitarizuara, %).

Mashkull Femër

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00



-67-


Hoteleri, agjenci turistike Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Paranë e gatshme (cash) 63.64 72.28 68.00 Debitim direkt 5.05 0.99 3.00 Transferta krediti 1.01 - 0.50 Kartë debiti 18.18 17.82 18.00 Kartë krediti 12.12 3.96 8.00 Çek - 3.96 2.00 E-banking - 0.99 0.50

Grafiku 6.3.5. - Hoteleri, agjenci turistike, përdorimi i instrumenteve /Gjinia (unitarizuara, %).

Mashkull Femër

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

Paranë e gatshme

(cash)

Debitim direkt

Transferta krediti


Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në hoteleri, agjenci turistike paraja e gatshme përdoret disi më pak nga meshkujt. Ndërkohë që karta e debitit përdoret në masë të barabartë prej tyre. Karta e kreditit përdoret më pak nga femrat.


Blerje online Mashkull Femër TotalPeshat sipas gjinisë (në zgjedhje) 99 101 200

Paranë e gatshme (cash) 2.02 - 1.00 Transferta krediti 1.01 1.98 1.50 Kartë debiti 5.05 18.81 12.00 Kartë krediti 11.11 3.96 7.50 E-banking 5.05 1.98 3.50

-68-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në blerje online karta e debitit përdoret dukshëm më shumë nga femrat, ndërsa karta e kreditit më shumë nga meshkujt. Po ashtu e-banking përdoret më shumë nga meshkujt.

Grafiku 6.3.6. - Blerje online, përdorimi i instrumenteve / Gjinia (unitarizuara, %).

Mashkull Femër

E-banking-

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

20.00



-69-

7. NDIKIMI I STATUSIT TË PUNËSIMIT TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARIVE BANKARE DHE INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

7.1. NDIKIMI I STATUSIT TË PUNËSIMIT TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARISË BANKARE

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhëna të përdorimit të llogarisë bankare (pyetja P8) sipas statusit të punësimit të të anketuarve (pyetja P5). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare”.

Tabela 7.1.1. - Statusi i punësimit.

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Statusi i punësimit i(e) papunë i(e)

vetëpunësuari(e) punësuar në

sektorin privati(e) punësuar në

sektorin publik Total

Peshat sipas statusit të punësimit (në zgjedhje) 23 45 102 30 200




4. Bëj pagesën e tatim/taksave - 62.50 18.75 18.75 100.00


6. Bëj pagesën e ujit 7.41 25.93 33.33 33.33 100.00


8. Bëj blerje online 5.88 20.59 47.06 26.47 100.00

Grafiku 7.1.1. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Statusi i punësimit (%).

-10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00

1. Marr rrogën

(pensionin)


(remitanca)



/taksave





i(e) papunë i(e) vetëpunësuar i(e) punësuar në sektorin privat i(e) punësuar në sektorin publik

-70-

Nga tabela dhe nga grafiku me sipër, duket shpërndarja e statusit të punësimit të të anketuarve brenda secilit prej qëllimeve të përdorimit të llogarisë bankare.

Për të sqaruar më tej rolin (peshën) e statusit të punësimit në përdorimin e llogarive bankare, në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të statusit të punësimit, të shprehura në përqindje, siç është bërë dhe në rastet e tjera më lart.

Në rreshtin e tabelës “Peshat sipas statusit të punësimit (në zgjedhje)”, gjendet numri i të anketuarve i ndarë horizontalisht sipas statusit të punësimit.

Në rreshtin e tabelës “1. Marr rrogën (pensionin)”, jepet numri i të anketuarve, sipas statusit të punësimit, i pjesëtuar me numrin e të anketuarve sipas statusit të punësimit, të dhënë në rreshtin e parë (e shprehur kjo në përqindje).


Në këtë mënyrë, duke pjesëtuar me vëllimet sipas statusit të punësimit korrespondues, është mundësuar krahasueshmëria midis vlerave të ndryshme të statusit të punësimit.

Tabela 7.1.2 - Statusi i punësimit(unitarizuara, %).

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Statusi i punësimit

i(e) papunë

i(e) vetëpunësuar

i(e) punësuar në sektorin privat

i(e) punësuar në sektorin publik Total





4. Bëj pagesën e tatim/taksave - 22.22 2.94 10.00 8.00


6. Bëj pagesën e ujit 8.70 15.56 8.82 30.00 13.50



-71-


- Marrja e rrogës është në të njëjtën masë në sektorin privat dhe atë publik.

- Të punësuarit në sektorin publik përdorin më shumë llogarinë bankare për bërjen e pagesës së energjisë, ujit, telefonit dhe blerjen online.

- Të vetëpunësuarit kanë një aktivitet domethënës në gjithë qëllimet e përdorimit të llogarisë bankare të përmendura në tabelë.

- Të vetëpunësuarit e përdorin llogarinë bankare ndjeshëm më shumë, se kategoritë e tjera të të punësuarve, për qëllim shlyerje kredie dhe pagesën e tatim/taksave.

- Individët e papunë i përdorin llogaritë bankare për gjithë qëllimet e përmendura në tabelë, megjithëse në një masë më të vogël se kategoritë e tjera të të punësuarve. Kategoria e individëve të papunë përdorin ndjeshëm më shpesh llogarinë bankare me qëllim tërheqjen e dërgesave nga të tjerët (remitancave) ose për marrje pensioni.

Grafiku 7.1.2. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Statusi i punësimit (%).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

1. Marr rrogën

(pensionin)

2. Më dërgojnë të

tjerët (remitanca)



/taksave





-72-

7.2. NDIKIMI I STATUSIT TË PUNËSIMIT TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhënat se cilin nga instrumentet e pagesës zotërojnë individët (pyetja P9) sipas statusit të punësimit të të anketuarve (pyetja P5). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Instrumenti i pagesës që përdorni”.

Tabela 7.2.1 - Statusi i punësimit.

Instrumenti i pagesës që përdorni / Statusi i punësimit i(e) papunë i(e)

vetëpunësuari(e) punësuar në

sektorin privat

i(e) punësuar në sektorin

publikTotal


Debitim direkt 8.00 30.00 38.00 24.00 100.00

Transferta krediti 10.00 40.00 33.33 16.67 100.00

Kartë debiti 9.66 17.61 56.25 16.48 100.00

Kartë krediti 4.44 20.00 55.56 20.00 100.00

Çek 6.25 50.00 37.50 6.25 100.00

E-banking - 26.67 53.33 20.00 100.00

Grafiku 7.2.1. - Instrumenti që përdorni / Statusi i punësimit (%).


-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00



Nga tabela dhe grafiku më sipër, duket mënyra e shpërndarjes së statusit të punësimit brenda secilit prej instrumenteve të pagesës që përdoren. Kështu, të vetëpunësuarit dhe të punësuarit në sektorin privat, për secilin prej instrumenteve të pagesës së renditur, kanë përqindjen më të lartë brenda secilit instrument.

-73-

Gjithashtu, përveç instrumentit të e-banking, grupi i të papunëve, përdor gjithë instrumentet bankare.

Ashtu si pikat e mësipërme, për të sqaruar më tej rolin (peshën) e statusit të punësimit, në tabelën dhe në grafikun e mëposhtëm, jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të statusit të punësimit, në përqindje17.

Tabela 7.2.2. - Statusi i punësimit (unitarizuara, %).

Instrumenti i pagesës që përdorni / Statusi i punësimit i(e) papunë i(e)

vetëpunësuar


privat


publikTotal


Debitim direkt 17.39 33.33 18.63 40.00 25.00

Transferta krediti 13.04 26.67 9.80 16.67 15.00

Kartë debiti 73.91 68.89 97.06 96.67 88.00

Kartë krediti 8.70 20.00 24.51 30.00 22.50

Çek 4.35 17.78 5.88 3.33 8.00

E-banking - 8.89 7.84 10.00 7.50


- Karta e debitit përdoret më shumë nga të punësuarit në sektorin privat e publik.

17 Pra denduritë absolute janë pjesëtuar me vëllimet e dhëna në rreshtin “Peshat sipas statusit të punësimit (në zgjedhje)”.

Grafiku 7.2.2. - Instrumenti që përdorni / Statusi i punësimit (%).


E-banking-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-74-

- Karta e kreditit përdoret përsëri më shumë nga të punësuarit në sektorin privat e publik.

- Çeku si instrument pagese përdoret dukshëm më shumë nga të vetëpunësuarit sesa nga kategoritë e tjera të të punësuarve. Kjo mund të lidhet dhe me faktin se të vetëpunësuarit kryejnë pagesa si biznes gjithashtu.

- E-banking, përdoret relativisht njësoj nga të gjithë kategoritë e të punësuarve përveç kategorisë të të papunëve, të cilët nuk e përdorin fare këtë instrument pagese.

- Përgjithësisht, kategoria e të papunëve përdor më pak se kategoritë e tjera të të punësuarve instrumentet e pagesave.

Fakti që të vetëpunësuarit përdorin më shumë transfertat e kreditit konfirmon dhe pohimin tonë që transfertat e kreditit janë një instrument pagese që përdoren më shumë nga bizneset.

Gjithashtu, fakti që të vetëpunësuarit përdorin më pak se çdo kategori tjetër kartat e debitit mund të lidhet dhe me një prirje disi më të lartë të tyre për të mos kanalizuar të ardhurat e tyre në sistemin bankar.

Nga ana tjetër, kartat e debitit përdoren në masë të madhe edhe nga të papunët, ndoshta për të kryer tërheqje të remitancave që iu dërgojnë të afërmit e tyre. Por njëkohësisht, në këtë kategori hyjnë edhe studentët, të cilët mund të përdorin kartat e debitit për tërheqje të shumave që iu dërgojnë familjet për mbulimin e shpenzimeve mujore.

7.3. NDIKIMI I STATUSIT TË PUNËSIMIT TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS NË PIKA TË NDRySHME TË SHITjES

Në tabelat dhe grafiket e mëposhtëm jepen të dhënat lidhur me pyetjen se cilin instrument pagese përdorin zakonisht të anketuarit (pyetja P10) sipas statusit të punësimit të tyre (pyetja P5). Të dhënat janë të shprehura të unitarizuara sipas vëllimeve të statusit të punësimit, në përqindje.

Secili çift tabelë – grafik korrespondues jep të dhëna sipas pikave

të shitjeve të tipit të ndryshëm të specifikuara në to.

-75-


Supermarket i(e) papunë i(e) vetëpunësuar


privat


publikTotal


Paranë e gatshme (cash) 69.57 75.56 69.61 70.00 71.00

Debitim direkt - 2.22 1.96 3.33 2.00

Kartë debiti 30.43 20.00 25.49 26.67 25.00

Kartë krediti - 2.22 2.94 - 2.00

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në supermarket paranë e gatshme e përdorin pothuaj njësoj të gjitha kategoritë e statusit të punësimit. Po njësoj dhe kartën e debitit.

Dhe në këtë rast vihet re përdorimi më i kufizuar i kartave të debitit nga kategoria e të vetëpunësuarve, siç e përmendëm dhe më lart.

Ajo që bie në sy është dhe në këtë rast përdorimi i kartave të debitit nga kategoria “i(e) papunë” është në rreth 1/3 e totalit të të papunëve të intervistuar. Sipas të dhënave të anketës, mosha e tyre është nga 18 – 45 vjeç, gjë që mund të tregojë se janë ose studentë ose të papunë.

Grafiku 7.3.1. - Supermarket, përdorimi i instrumenteve / Statusi i punësimit (unitarizuara, %).


-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00



-76-


Dyqane ushqimore i(e) papunë i(e) vetëpunësuar


privat


publikTotal



Debitim direkt - - 2.94 6.67 2.50

Transferta krediti - 2.22 0.98 - 1.00

Kartë debiti 4.35 8.89 3.92 - 4.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqane ushqimore paranë e gatshme përdorin, përsëri, pothuajse njësoj të gjitha kategoritë e statusit të punësimit. Kurse instrumentet e tjera janë të papërfillshme.


Dyqane joushqimore i(e) papunë i(e) vetëpunësuar


privat


publikTotal



Debitim direkt - - 1.96 3.33 1.50

Kartë debiti - 4.44 6.86 6.67 5.50

Kartë krediti - 4.44 - - 1.00

Grafiku 7.3.2. - Dyqane ushqimore, përdorimi i instrumenteve / Statusi i punësimit (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-77-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqanet joushqimore paranë e gatshme e përdorin thuajse njësoj të gjitha kategoritë e statusit të punësimit. Gjithashtu po njësoj dhe kartën e debitit – përveç kategorisë së të papunëve.


Bare/ restorante i(e) papunëi(e)

vetëpunësuar


privat


publikTotal

Peshat sipas statusit të punësimit (në zgjedhje)

23 45 102 30 200


Debitim direkt - 2.22 2.94 - 2.00

Kartë debiti - 13.33 2.94 6.67 5.50

Kartë krediti - 2.22 - 3.33 1.00

Çek - - 0.98 - 0.50

Në tabelën dhe grafikun 7.3.4. vihet re që në bare/ restorante paranë e gatshme e përdorin njësoj të gjitha kategoritë e statusit të punësimit. Ndërsa karta e debitit përdoret nga të gjithë kategoritë e tjera përveç të papunëve.

Grafiku 7.3.3. - Dyqane joushqimore, përdorimi i instrumenteve / Statusi i punësimit (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-78-


Hoteleri, agjenci turistike i(e) papunë

i(e) vetëpunësuar


privat


publikTotal


Paranë e gatshme (cash) 65.22 66.67 68.63 70.00 68.00 Debitim direkt 4.35 - 3.92 3.33 3.00 Transferta krediti 4.35 - - - 0.50 Kartë debiti 21.74 24.44 15.69 13.33 18.00 Kartë krediti 4.35 8.89 7.84 10.00 8.00 Çek - - 3.92 - 2.00 E-banking - - - 3.33 0.50

Grafiku 7.3.4. - Bare/ restorante, përdorimi i instrumenteve / Statusi i punësimit (unitarizuara, %).


-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



Grafiku 7.3.5. - Hoteleri, agjenci turistike, përdorimi i instrumenteve / Statusi i punësimit (unitarizuara, %).


-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

Paranë e gatshme

(cash)

Debitim direkt

Transferta krediti

Kartë debiti Kartë krediti

Çek E-banking

-79-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në hoteleri, agjenci turistike paranë e gatshme e përdorin thuajse njësoj të gjitha kategoritë e statusit të punësimit. Ndërkohë që karta e kreditit përdoret po ashtu njësoj – disi më pak nga të papunët. Karta e kreditit në hoteleri/agjenci turistike përdoret më shpesh nga të vetëpunësuarit.


Blerje online i(e) papunë

i(e) vetëpunësuar


privat


publikTotal


Paranë e gatshme (cash) - - 0.98 3.33 1.00

Transferta krediti 4.35 2.22 0.98 - 1.50

Kartë debiti 4.35 17.78 9.80 16.67 12.00

Kartë krediti 4.35 4.44 8.82 10.00 7.50

E-banking - 4.44 2.94 6.67 3.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në blerje online karta e debitit përdoret më shumë nga të vetëpunësuarit dhe të punësuarit në sektorin publik, ndërsa karta e kreditit më shumë nga të punësuarit në sektorin privat e publik. Kategoria e të papunëve nuk e përdor fare e-banking si instrument pagese.

Grafiku 7.3.6. - Blerje online, përdorimi i instrumenteve / Stausi i punësimit (unitarizuara, %).


-

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

20.00


Transferta krediti

Kartë debiti Kartë krediti E-banking

-80-

8. NDIKIMI I NIVElIT TË TË ARDHURAVE FAMIljARE TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARIVE BANKARE DHE INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

8.1. NDIKIMI I NIVElIT TË TË ARDHURAVE FAMIljARE TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E llOGARISË BANKARE

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhëna të përdorimit të llogarisë bankare (pyetja P8) sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore të të anketuarve (pyetja P6). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare”.

Tabela 8.1.1. - Niveli i të ardhurave familjare mujore (në lekë).

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Niveli i të ardhurave familjare mujore

Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total

Peshat sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore (në zgjedhje) 94 86 18 2 200


2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 61.22 20.41 18.37 - 100.00


4. Bëj pagesën e tatim/taksave 6.25 68.75 25.00 - 100.00

5. Bëj pagesën e energjisë 27.91 53.49 18.60 - 100.00

6. Bëj pagesën e ujit 29.63 55.56 14.81 - 100.00



Grafiku 8.1.1. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Niveli i të ardhurave familjare mujore (%).

-10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00



(remitanca)


4. Bëj pagesën e tatim

/taksave





Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-81-

Nga tabela dhe grafiku më sipër, duket shpërndarja e nivelit të të ardhurave personale mujore familjare brenda secilit prej qëllimeve të përdorimit të llogarisë bankare.

Për të sqaruar më tej rolin (peshën) e nivelit të të ardhurave familjare mujore në përdorimin e llogarive bankare, në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas vëllimeve të nivelit të të ardhurave familjare mujore, të shprehura në përqindje, siç është bërë dhe në rastet e tjera më lart.

Në rreshtin e tabelës “Peshat sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore (në zgjedhje)”, gjendet numri i të anketuarve i ndarë horizontalisht sipas nivelit të të ardhurave.

Në rreshtin e tabelës “1. Marr rrogën (pensionin)”, jepet numri i të anketuarve, sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore, i pjesëtuar me numrin e të anketuarve sipas nivelit të të ardhurave, të dhënë në rreshtin e parë (e shprehur kjo në përqindje).


Në këtë mënyrë, duke pjesëtuar me vëllimet sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore korrespondues, është mundësuar krahasueshmëria midis grup-vlerave të ndryshme të të ardhurave familjare mujore.

Tabela 8.1.2. - Niveli i të ardhurave familjare mujore (në lekë) (unitarizuara, %).

Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare/ Niveli i të ardhurave familjare mujore

Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total



2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca) 31.91 11.63 50.00 - 24.50


4. Bëj pagesën e tatim/taksave 1.06 12.79 22.22 - 8.00

5. Bëj pagesën e energjisë 12.77 26.74 44.44 - 21.50

6. Bëj pagesën e ujit 8.51 17.44 22.22 - 13.50



-82-


- Marrja e rrogës (pensionit) është në të njëjtën masë në të katër grupet e të ardhurave – gjithsesi me një rritje të lehtë në të njëjtën kahë me rritjen e të ardhurave.

- Përdorimi i llogarisë bankare për bërjen e pagesës së kredisë, është në një masë rreth 2 herë më të madhe tek dy kategoritë me të ardhura më të mëdha se sa tek grupet e tjera. Kjo mund të tregojë që kjo kategori ka më shumë mundësi të marrë kredi dhe më e preferuar nga banka për t’i dhënë kredi etj..

- Përdorimi i llogarisë bankare për realizimin e blerjeve online është në një mase 2 herë më të madhe tek dy kategoritë me të ardhura më të mëdha, se sa tek grupet e tjera.

- Përdorimi i llogarisë bankare për marrjen e dërgesave nga të tjerët (remitancave) nuk përdoret fare nga grupi me të ardhura mbi 200,000 lekë.

- Vihet re gjithashtu që është i lartë niveli i përdorimit të llogarisë bankare për dërgesa të parave nga të tjerët (remitanca) për individët e kategorisë së të ardhurave “100,000 – 200,000 lekë”. Ngel për t’u parë më hollësisht se çfarë përbejnë konkretisht këto transferta.

Grafiku 8.1.2. - Qëllimi i përdorimit të llogarisë bankare / Niveli i të ardhurave familjare mujore (%) (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



(remitanca)


4. Bëj pagesën e tatim

/taksave





-83-

8.2. NDIKIMI I NIVElIT TË TË ARDHURAVE FAMIljARE TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS

Në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm jepen të dhënat se cilin nga instrumentet e pagesës zotërojnë individët (pyetja P9) sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore të të anketuarve (pyetja P6). Të dhënat janë shprehur në përqindje sipas rreshtave, pra brenda secilës vlerë të variablit “Instrumenti i pagesës që përdorni”.

Tabela 8.2.1. - Niveli i të ardhurave familjare mujore (në lekë).

Instrumenti i pagesës që përdorni / Niveli i të ardhurave familjare mujore

Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000- 200,000

Mbi 200,000 Total


Debitim direkt 32.00 56.00 12.00 - 100.00


Kartë debiti 47.16 41.48 10.23 1.14 100.00

Kartë krediti 28.89 46.67 22.22 2.22 100.00

Çek 75.00 12.50 12.50 - 100.00

E-banking 6.67 60.00 26.67 6.67 100.00

Nga tabela dhe grafiku më sipër, duket mënyra e shpërndarjes së nivelit të të ardhurave familjare mujore brenda secilit prej instrumenteve të pagesës që përdoren.

Tabela 8.2.1. - Instrumenti që përdorni /Niveli i të ardhurave familjare mujore (%).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00



-84-

Kështu, debitimi direkt përdoret më shumë nga individët me të ardhura 50,000 – 100,000 lekë, pastaj nga ata me nën 50,000 lekë e më pak nga ata me 100,000 – 200,000 lekë. Karta e debitit vihet re që përdoret më shumë nga ata që kanë të ardhurat familjare më të vogla e më pas nga ata që kanë të ardhura në intervalin 50,000 – 100,000 lekë. Ndërsa karta e kreditit, anasjelltas, përdoret më shumë nga ata që kanë të ardhurat në intervalin 50,000 – 100,000 lekë, e më pas nga ata që kanë të ardhurat nën 50,000 mijë lekë.

Vihet re që përdorimi i kartës së kreditit nga kategoria e të ardhurave “Nën 50,000 lekë”, është në masë të lartë për nivelin e të ardhurave të tyre familjare mujore. Këta ishin rreth 13 individë. U vu re që 8 prej tyre ishin të punësuar në sektorin privat – gjë që të bën të mendosh që këta individë, me të ardhura fare të vogla për të pasur një kartë krediti, ndoshta thjesht e përdorin kartën e kreditit të kompanisë apo punëdhënësit të tyre dhe nuk janë pronarë të kësaj karte.

Si dhe në pikat e mësipërme, për të sqaruar më tej rolin (peshën) e statusit të punësimit, në tabelën dhe në grafikun e mëposhtëm, jepen denduritë absolute të unitarizuara sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore, në përqindje18.


Instrumenti i pagesës që përdorni / Niveli i të ardhurave familjare mujore

Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total


Debitim direkt 17.02 32.56 33.33 - 25.00


Kartë debiti 88.30 84.88 100.00 100.00 88.00

Kartë krediti 13.83 24.42 55.56 50.00 22.50

Çek 12.77 2.33 11.11 - 8.00

E-banking 1.06 10.47 22.22 50.00 7.50

18 Pra denduritë absolute janë pjesëtuar me vëllimet e dhëna në rreshtin “Peshat sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore (në zgjedhje)”.

-85-


- Karta e debitit përdoret më shumë nga të gjithë nivelet e të ardhurave mujore.

- Individë të kategorisë me të ardhura më të larta familjare përdorin më shumë kartën e debitit, kartën e kreditit dhe e-banking.

- Shumica e të anketuarve janë në intervalin e parë të të ardhurave (nën 50,000 lekë) – 94 individë. Ata përdorin gjithë instrumentet bankare të paraqitur, gjithsesi fare pak e-banking.

- Grup shumë i madh, ndarë sipas të ardhurave, është dhe ai i të ardhurave në intervalin “50,000 – 100,000 lekë” – prej 43 % të të anketuarve dhe ky grup është përdorues i të gjithë instrumenteve të paraqitur, gjithsesi fare pak i çekut.

8.3. NDIKIMI I NIVElIT TË TË ARDHURAVE FAMIljARE TË INDIVIDIT NË PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE TË PAGESËS NË PIKA TË NDRySHME TË SHITjES

Në tabelat dhe grafiket e mëposhtëm jepen të dhënat lidhur me pyetjen se cilin instrument pagese përdorin zakonisht të anketuarit (pyetja P10) sipas nivelit të të ardhurave familjare mujore të tyre (pyetja P6). Të dhënat janë të shprehura të unitarizuara sipas vëllimeve të statusit të punësimit, në përqindje.

Tabela 8.2.2. - Instrumenti që përdorni / Niveli i të ardhurave familjare mujore (%).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

E-banking-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-86-



Supermarket Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total



Debitim direkt 1.06 3.49 - - 2.00

Kartë debiti 27.66 18.60 44.44 - 25.00


Grafiku 8.3.1. - Supermarket, përdorimi i instrumenteve / Niveli i të ardhurave familjare mujore (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në supermarket paranë e gatshme e përdorin të gjitha kategoritë e të ardhurave, gjithsesi disi më pak kur bien të ardhurat. Në rastin e kategorisë së të ardhurave “Mbi 200,000 lekë”, përdorimi në 100 % të rasteve vlerësojmë se është për shkak të vëllimit shumë të vogël të individëve në këtë kategori (vetëm 2 individë të të anketuar). Karta e debitit përdoret më shumë nga individët me të ardhura në intervalin “100,000 – 200,000 lekë”.

-87-


Dyqane ushqimore Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total



Debitim direkt - 5.81 - - 2.50

Transferta krediti 1.06 1.16 - - 1.00

Kartë debiti 7.45 2.33 - - 4.50

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqane ushqimore paranë e gatshme e përdorin pothuajse njësoj të gjitha kategoritë e të ardhurave. Kurse përdorimi i instrumenteve të tjera është i papërfillshëm.


Dyqane joushqimore Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total



Debitim direkt - 3.49 - - 1.50

Kartë debiti 5.32 6.98 - - 5.50

Kartë krediti 1.06 1.16 - - 1.00

Grafiku 8.3.2. - Dyqane ushqimore, përdorimi i instrumenteve / Niveli i të ardhurave familjare mujore (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-88-

Në tabelën dhe grafikun e mësipërm vihet re që në dyqanet joushqimore paranë e gatshme e përdorin thuajse njësoj të gjitha kategoritë e të ardhurave. Instrumentet e tjera përdoren në një sasi të papërfillshme.


Bare/ restorante Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total



Debitim direkt 2.13 2.33 - - 2.00

Kartë debiti 3.19 6.98 11.11 - 5.50


Çek 1.06 - - - 0.50

Në tabelën dhe grafikun 8.3.4. vihet re që në bare/ restorante paranë e gatshme e përdorin njësoj të gjitha kategoritë e të ardhurave, gjithsesi pak më tepër ata individë, familjet e të cilëve kanë të ardhura mbi 200,000 lekë në muaj. Ndërsa karta e debitit përdoret më shumë nga individë të kategorisë së të ardhurave në intervalin “100,000 – 200,000 lekë”.

Grafiku 8.3.3. - Dyqane joushqimore, përdorimi i instrumenteve / Niveli i të ardhurave familjare mujore (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-89-


Hoteleri, agjenci turistike Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total



Debitim direkt 3.19 3.49 - - 3.00

Transferta krediti 1.06 - - - 0.50

Kartë debiti 14.89 20.93 22.22 - 18.00

Kartë krediti 7.45 5.81 16.67 50.00 8.00

Çek 4.26 - - - 2.00

E-banking - 1.16 - - 0.50

Në tabelën dhe grafikun 8.3.5. vihet re që në hoteleri, agjenci turistike paranë e gatshme e përdorin thuajse 2 kategoritë e para të individëve. Pastaj më pak ata me të ardhura në intervalin “100,000 – 200,000 lekë” dhe akoma më pak ata me të ardhura “mbi 200,000 lekë”.

I dukshëm është fakti që për kategorinë me të ardhura më të larta, paraja e gatshme dhe karta e kreditit përdoret relativisht në të njëjtën masë.

Grafiku 8.3.4. - Bare/ restorante, përdorimi i instrumenteve / Niveli i të ardhurave familjare mujore (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00



-90-

Karta e debitit përdoret më shumë nga grupi me të ardhura familjare “100,000 – 200,000 lekë”, pak më pak nga grupi me të ardhura “50,000 – 100,000 lekë” dhe më pak akoma nga grupi me të ardhura familjare nën 50.000 lekë. Ndërkohë, grupi me të ardhura mujore më të larta nuk e përdor fare kartën e debitit si instrument pagese në hoteleri dhe agjenci turistike.

Tabela 8.3.6. - Niveli i të ardhurave familjare mujore (në lekë) (unitarizuara, %)

Blerje online Nën 50,000

50,000 - 100,000

100,000 - 200,000

Mbi 200,000 Total


Paranë e gatshme (cash) 1.06 1.16 - - 1.00

Transferta krediti 2.13 1.16 - - 1.50

Kartë debiti 6.38 13.95 33.33 - 12.00

Kartë krediti 4.26 9.30 11.11 50.00 7.50

E-banking - 4.65 16.67 - 3.50

Në tabelën dhe grafikun 8.3.6. vihet re që në blerje online karta e debitit, karta e kreditit dhe e-banking përdoren më shumë nga ata që kanë të ardhura më të larta.

Grafiku 8.3.5. - Hoteleri, agjenci turistike, përdorimi i instrumenteve / Niveli i të ardhurave familjare mujore (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

Paranë e gatshme

(cash)

Debitim direkt

Transferta krediti


-91-

Grafiku 8.3.6. - Blerje online, përdorimi i instrumenteve / Niveli i të ardhurave familjare mujore (unitarizuara, %).

Nën 50,000 50,000 - 100,000 100,000 - 200,000 Mbi 200,000

E-banking

-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00



-92-

9. PËRFUNDIMET DHE SUGjERIMET KRyESORE

9.1. THEllIMI I EDUKIMIT FINANCIAR PËR RRITjEN KUlTURËS SË KËSAj FUSHE DHE TENDENCA E KTHIMIT TË SAj NË NjË KUlTURË TË PËRGjITHSHME.

Në disa prej çështjeve të këtij studimi shprehet në mënyrë të dukshme që thellimi i edukimit financiar është në mënyrë të drejtpërdrejtë i lidhur me përdorimin e llogarive bankare dhe instrumenteve të pagesave. Kështu, që në fillim, tek shpërndarja e numrit të të anketuarve të zgjedhur rastësisht në hyrje të institucioneve bankare (shiko grafikun në pyetjen P1), vihet re lehtësisht që numri i të arsimuarve sipas nivelit rritet progresivisht nga ata me arsim 8 vjeçar, tek ata me arsim të mesëm dhe më pas tek ata me arsim të lartë. Më pas kjo evidentohet gjithashtu dhe në tabelat ku jepen të dhëna që priten me të dhënat për arsimin (pyetja P1). Siç është përmendur dhe gjatë studimit, ky fakt evidentohet dhe në literaturën e fushës. Kështu, sipas [1], niveli i arsimit paraqet korrelacion pozitiv me përdorimin e instrumenteve të pagesave.

Kjo mbështet dhe nismën disavjeçare të Bankës së Shqipërisë për thellimin e mëtejshëm të edukimit financiar të publikut.

9.2. MONITORIMI I KUlTURËS FINANCIARE TË PUBlIKUT NË TËRËSI.

Një nga faktet që vlen të përmendet si përfundim i këtij studimi është gjithashtu dhe monitorimi i kulturës financiare të publikut në tërësi. Praktikisht, njohja me instrumentet e pagesës që, siç evidentohet, është kryer nga fushatat e Bankës së Shqipërisë dhe bankave të nivelit të dytë, flet për një rritje të kulturës së publikut. Ndërkohë, monitorimi i kësaj kulture nëpërmjet mjeteve të ndryshme, ku përfshihet dhe anketimi, do të mund të përcaktonte në mënyrë më të fokusuar mënyrën dhe çështjet konkrete tek të cilat do të duhej synuar edukimi i publikut.

-93-

9.3. MONITORIMI MË I THEllUAR I KOMISIONEVE DHE I SHPËRNDARjES SË TyRE NDËR INSTRUMENTET BANKARE.

Një fakt i evidentuar gjatë studimit është dhe një mosnjohje relative e të anketuarve me komisionet që shoqërojnë instrumente të ndryshme të pagesave. Në këtë kuadër do të ishte me vlerë publikimi i përqendruar në një bazë të dhënash të unifikuar online prej ku individi të mund të zgjidhte instrumentin që do t’i interesonte më shumë.

Ndërkohë, kjo do të lehtësonte dhe monitorimin e këtyre komisioneve për nevoja studimore apo administrative.

9.4. PERCEPTIMI MË I THEllUAR I ÇËSHTjEVE MBI TRANSPARENCËN QË lIDHET ME OFRIMIN DHE PËRDORIMIN E INSTRUMENTEVE BANKARE.

Në çështje që lidhen me transparencën e ofruar nga sistemi i pagesave jo-cash (pyetja P12) si dhe në pyetjen e lirë P13 të anketuarit shprehin nevojën për më shumë transparencë në këto instrumente. Kjo mund të vijë për shkak dhe të mungesës së informimit. Gjithsesi, vlerësojmë se transparenca njëkohësisht rrit dhe informimin e publikut.

9.5. STUDIM MË I THEllUAR, I DISA GRUPEVE, SI: ATA ME ARSIM MË TË UlËT APO ATA ME TË ARDHURA MË TË VOGlA. PËRDORIMI DHE I MjETEVE TË TjERA PËR VjEljE INFORMACIONI, SI ‘FOKUS GRUP’, INTERVISTA;

Duke qenë studim që ndërmerret për herë të parë, duke përdorur këto mjete, në disa raste ngelin hipoteza pezull që vlerësojmë që vlen të studiohen më pas, duke përdorur metoda të ndryshme si anketim, intervistë, fokus-group, etj..

9.6. VAZHDIMI I MONITORIMIT TË PËRDORUESVE TË INSTRUMENTEVE TË PAGESËS.

Në përgjithësi metoda e përdorur vlen për të vlerësuar ecurinë e konsideratave të individëve për instrumentet e pagesave. Ne këtë kuadër sugjerojmë që anketimi të vazhdojë dhe në periudha të mëpasshme.

-94-

lITERATURA:

[1] Choosing and using payment instruments: Evidence from German micro-data, Ulf von Kalckreuth, Tobias Schmidt Helmut Stix, February 27, 2009. [2] Towards a more efficient use of payment instruments, Paul De Grauwe, Laura Rinaldi, Patrick Van Cayseele, March 2006.

[3] 2007/64/EC “Mbi shërbimet e Pagesave në Tregun e Brendshëm.

[4] Banka Qendrore Evropiane (http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000001964) dhe bankat qendrore respektive.

[5] Banka e Shqipërisë, të dhëna statistikore të sistemeve të pagesave, Aneksi “Të dhëna statistikore të sistemit të pagesave” për vitin 2010 dhe 2011. (http://www.bankofalbania.org/web/statistika_te_pagesave_59_1.php).

[6] INSTAT-it, Anketa e buxhetit të familjes 2006-2007.

[7] INSTAT, të dhëna për popullatën, (www.instat.gov.al), popullsia banuese sipas prefekturave -1 Tetor, 2011, rezultate paraprake.

-95-

ANEKS 1

PyETËSORI PËR INDIVIDËT

Më quajnë __________ ____________. Ky anketim kryhet nga Banka e Shqipërisë dhe INSTAT dhe ka për qëllim vlerësimin e përdorimit të instrumenteve të pagesës që kryhen nga publiku. Informacioni që ju do të jepni do të përdoret vetëm për qëllime statistikore dhe për asnjë qëllim tjetër; ai do të mbetet konfidencial. lutemi, disa minuta nga koha juaj për plotësimin e pyetësorit.A. Të dhëna të përgjithshme B. Përdorimi i llogarive bankare dhe

instrumenteve të pagesësP1. Arsimi:1. Pa arsim;2. 8 vjeçar; 3. I mesëm; P7. A keni një llogari bankare:4. I lartë; 1. Po5. Pasuniversitar 2. jo

P2. Numri i anëtarëve në familjen ku jetoni aktualisht:

P8. Nëse po, për çfarë e përdorni: (Shënoni me shenjën “X” në kutinë përbri, për zgjedhjen “Po” dhe lërini bosh nëse “jo”).

Qëllimi i përdorimit: 1.Po/2.joP3. Mosha:

1. 18-25; 1. Marr rrogën (pensionin);2. 26-35; 2. Më dërgojnë të tjerët (remitanca)3. 36-45; 3. Bëj pagesën e kredisë,4. 46-55; 4. Bej pagesën e tatim/taksave5. 56-65; 5. Bëj pagesën e energjisë6. 66 + 6. Bëj pagesën e ujitP4. Gjinia: 7. Bëj pagesën e telefonit1. Mashkull; 8. Bëj blerje online2. Femër P9. Cili nga instrumentet e pagesës të

mëposhtme zotëroni: (Shënoni me shenjën “X” në kutinë përbri, për zgjedhjen “Po” dhe lërini bosh nëse “jo”).

P5. Statusi i punësimit:1. i(e) papunë;2. i(e) vetëpunësuar;3. i(e) punësuar në sektorin privat;

Instrumenti i pagesës që përdorni: 1.Po/2.jo4. i(e) punësuar në sektorin publik

P6. Niveli i të ardhurave familjare mujore (në lekë te reja):

1. Kartë debiti2. Kartë krediti

1. Nën 50,000; 3. Çek2. 50,000 – 100,000; 4. Debitim direkt3. 100,000 – 200,000; 5. Transferta krediti4. Mbi 200,000 6. E-banking

-96-

P9/1. Si jeni njohur për herë të parë me këto instrumente pagese?

Sqarime për tabelën: Në secilën shtyllë janë të shënuar instrumentet e pagesave. Plotësoni për secilën shtyllë me shenjën “X” në kutinë që i korrespondon mënyrës të informimit tuaj fillestar (ose me te rëndësishëm) dhe lërini bosh të tjerat. Pyetja është me një zgjedhje vertikalisht, pra në çdo shtylle ka jo më shumë se një zgjedhje. Nëse “tjetër” ju lutem specifikoni mënyrën e informimit.

Mënyra e informimi \ Instrumenti Debitim direkt

Transferta krediti

Kartë debiti


Punonjesi i bankes ku kam kryer veprimet bankare.

Fushatat sensibilizuese të BSH-së dhe Bankave të nivelit të dytë.

Reklamë mediatike (tv,revista,etj.)

Kam lexuar për to

Më ka sugjeruar një mik

I kam përdorur kur kam qënë jashtë

Tjetër1 ___________________________

Tjetër2 ____________________________

P9/2. Nëse zotëroni një “kartë krediti në valutë”, lutemi të përzgjidhni më poshtë gjithë arsyet përse e keni marrë atë. (Përzgjidhni, duke rrethuar, të gjitha arsyet e mundshme. Nëse “tjetër” lutemi të përshkruani arsyen). Zgjedhja juaj: Shpjegime:

1. Bëj blerje në internet Psh? ___________________________________

2. Paguaj detyrime që kam jashtë shtetit Psh? ___________________________________

3. Më është sugjeruar nga banka dhe nuk e përdor shpesh

4. Më është sugjeruar nga banka dhe e përdor shpesh Psh? ___________________________________

5. ja kam kërkuar bankës pasi e njoh mirë si instrument Psh? ___________________________________

6. Tjetër _________________________________________________________________________

-97-

P10.

Cili

n ng

a in

stru

men

tet e

pag

esav

e pë

rdor

ni z

akon

isht n

ë pi

kat e

ndr

yshm

e të

shi

tjes?

(Në

seci

lin rr

esht

, shë

noni

me

shen

jen

“X”

në k

utin

ë që

i ko

rres

pond

on m

jetit

të p

ages

ës

që p

ërdo

rni m

e sh

pesh

dhe

lërin

i bos

h të

tjer

at. P

yetja

ësh

të m

e nj

ë zg

jedh

je, p

ra n

ë çd

o rr

esht

ka

jo m

ë sh

umë

se n

jë z

gjed

hje.

jep

ni a

rsye

n e

kësa

j zgj

edhj

eje

në k

olon

ën e

fund

it).

Para

në e

ga

tshm

e (c

ash)

Deb

itim

dire

ktTr

ansf

erta

kr

editi

Kartë

deb

itiKa

rtë k

redi

tiÇ

ekE-

bank

ing

Ars

yeja

Supe

rmar

ket

Dyq

ane

ushq

imor

e D

yqan

e jo

ushq

imor

eBa

re/

rest

oran

teH

otel

eri,

agje

nsi t

uris

tike

Bler

je o

nlin

eTj

etër

1 _

____

____

__Tj

etër

2 _

____

____

__

Tjet

ër 3

___

____

____

C. V

lerë

sim

i për

inst

rum

ente

t e p

ages

ës

P11.

jep

ni v

lerë

sim

in tu

aj p

ër s

ecili

n ng

a in

stru

men

tet e

mës

ipër

me:

(Shë

noni

me

“X”

nive

lin e

vle

rësi

mit

në s

ecili

n rr

esht

. Për

çdo

rre

sht b

ëni v

etëm

një

zgj

edhj

e. N

ëse

bëhe

t zgj

edhj

a “1

” os

e “2

”, je

pni s

hpje

gim

in p

ërka

tës

në fu

nd të

tabe

lës)

.

P11/

1. V

lerë

sim

i për

Par

anë

e ga

tshm

e (c

ash)

.

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o e

shoq

ërua

r pë

r pë

rdor

imin

e in

stru

men

tit

spec

ifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

P11/

2. D

ebiti

m d

irekt

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o sh

tesë

për

për

dorim

in e

inst

rum

entit

spe

cifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

-98-

P11/

3. T

rans

ferta

kre

diti

në fo

rmë

letë

r

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o sh

tesë

për

për

dorim

in e

inst

rum

entit

spe

cifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

P11/

4. K

artë

deb

iti

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o sh

tesë

për

për

dorim

in e

inst

rum

entit

spe

cifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

P11/

5. K

artë

kre

diti

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o sh

tesë

për

për

dorim

in e

inst

rum

entit

spe

cifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

P11/

6. Ç

ek

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o sh

tesë

për

për

dorim

in e

inst

rum

entit

spe

cifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

-99-

P11/

7. E

-ban

king

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeSi

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o sh

tesë

për

për

dorim

in e

inst

rum

entit

spe

cifik

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

D. V

lerë

sim

i për

sis

tem

in e

inst

rum

enta

ve të

pag

esës

P12.

jep

ni v

lerë

sim

in tu

aj m

bi tr

ansp

aren

cën

e of

ruar

nga

sis

tem

i i p

ages

ave

jo-c

ash.

(Shë

noni

me

“X”

nive

lin e

vle

rësi

mit

në s

ecili

n rr

esht

. Për

çdo

rre

sht b

ëni v

etëm

një

zgj

edhj

e. N

ëse

bëhe

t zgj

edhj

a “1

” os

e “2

”, je

pni s

hpje

gim

in p

ërka

tës

në fu

nd të

tabe

lës)

.

1 (m

in)

23

45

67

(max

)N

uk d

i/

Papë

rgjig

jeTr

ansp

aren

ca e

ofru

ar n

ga s

iste

mi n

ë pë

rgjit

hësi

Tran

spar

enca

e in

stitu

cion

eve

që e

met

ojnë

kët

o in

stru

men

ta/s

iste

me

page

sash

(psh

ban

kat e

niv

elit

të d

ytë)

Tran

spar

enca

/bes

uesh

mër

ia e

biz

nese

ve q

ë of

rojn

ë kë

to s

iste

me

Ars

yeja

për

zgj

edhj

en “

1” o

se “

2”:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

__

P13.

jep

ni s

ugje

rimet

tuaj

a m

bi m

ënyr

ën s

e si

mun

d të

për

mirë

sohe

t tra

nspa

renc

a e

sist

emit

të in

stru

men

tave

të p

ages

ave

jo-c

ash:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

___

-100-

1.

Par

aja

e ga

tshm

eD

endu

ria2.

Deb

itim

di

rekt

Den

duria

3.

Tran

sfer

ta

kred

itiD

endu

ria4.

Kar

te

debi

tiD

endu

ria5.

Kar

te

kred

itiD

endu

ria6.

Cek

Den

duria

7.

E-ba

nkin

gD

endu

ria

Supe

rmar

ket

cilë

si e

mirë

6

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

ci

lësi

e m

irë4

sigu

rt2

ko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

80le

htës

i, pr

aktik

2

si

guri

23ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

2

nu

k ka

PO

S8

leht

ësi,

thje

shtë

si,

kom

od8

s'd

i të

përd

or

tjetë

r3

shpe

jtësi

3

sh

pejtë

si24

ka P

OS

3

e ko

ntro

llues

hme,

ga

ranc

i, si

guri

17

ev

iden

tim

shpe

nzim

esh

1

Dyq

ane

ushq

imor

ee

shpe

jtë51

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

le

htës

i, pr

aktik

7

ko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

94le

htës

i, pr

aktik

3

si

guri

1

nu

k ka

PO

S27

s'd

i te

përd

or

tjetë

r2

si

guri

8

pref

eroj

cas

h1

e

përd

orin

të

gjith

ë1

Dyq

ane

jous

hqim

ore

e sh

pejtë

40

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

si

guri

1ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

1

ko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

106

leht

ësi,

prak

tik2

leht

ësi,

thje

shtë

si3

nu

k ka

PO

S23

ka P

OS

2

sigu

ri11

prak

tik3

s'd

i të

përd

or

tjetë

r2

e

përd

orin

të

gjith

ë

pr

efer

oj c

ash

Bare

/ re

stor

ante

kom

od, p

rakt

ik,

e th

jesh

të10

2

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

le

htës

i, th

jesh

tësi

, ko

mod

7le

htës

i, th

jesh

tësi

, ko

mod

2op

sion

pl

us1

nu

k ka

PO

S18

leht

ësi,

prak

tik3

sh

pejtë

si42

si

guri

11

pref

eroj

cas

h5

s’

di të

për

dor

tjetë

r2

e

përd

orin

të

gjith

ë

Hot

eler

i, ag

jenc

i tu

ristik

eko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

66

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1ku

r sh

koj

te d

jali

në

SH.B

.A.

1ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

15ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

7le

htës

i3

pren

otoj

ve

të1

nu

k ka

PO

S18

leht

ësi,

prak

tik3

sigu

ri8

leht

ësi

5sh

pejtë

si1

si

guri

9si

guri

1

sh

pejtë

si8

shpe

jtësi

1

shpe

jtësi

39

sk

onto

1si

guri

1

pref

eroj

cas

h1

kërk

ohet

1

s'd

i të

përd

or

tjetë

r1

I bëj

në

inte

rnet

1

e

përd

orin

të

gjith

ë1

Bler

je o

nlin

e

sh

pejtë

si2

kom

od,

prak

tik, e

th

jesh

të10

kom

od,

prak

tik, e

th

jesh

të7

shpe

jtësi

4

si

guri

1si

guri

6si

guri

1

le

htës

i1

le

htës

i4

leht

ësi

2

pr

aktik

1

shpe

jtësi

3sh

pejtë

si3

ul

je ç

mim

i

ANEK

S 2

Në

vazh

dim

të

rezu

ltate

ve t

ë py

etje

s P1

0, p

ër a

rsye

t e

përd

orim

it të

sec

ilit

prej

ins

trum

ente

ve n

ë pi

kat

e nd

rysh

me

të s

hitje

s, të

ank

etua

rit ja

pin

përg

jigje

t e m

ëpos

htm

e. S

qaro

jmë

se p

ërgj

igje

t e d

hëna

janë

pas

truar

, kl

asifi

kuar

në

tipar

et e

për

shkr

uara

në

tabe

lë d

he ja

në n

umër

uar.

-101-

1.

Par

aja

e ga

tshm

eD

endu

ria2.

Deb

itim

di

rekt

Den

duria

3.

Tran

sfer

ta

kred

itiD

endu

ria4.

Kar

te

debi

tiD

endu

ria5.

Kar

te

kred

itiD

endu

ria6.

Cek

Den

duria

7.

E-ba

nkin

gD

endu

ria

Supe

rmar

ket

cilë

si e

mirë

6

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

ci

lësi

e m

irë4

sigu

rt2

ko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

80le

htës

i, pr

aktik

2

si

guri

23ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

2

nu

k ka

PO

S8

leht

ësi,

thje

shtë

si,

kom

od8

s'd

i të

përd

or

tjetë

r3

shpe

jtësi

3

sh

pejtë

si24

ka P

OS

3

e ko

ntro

llues

hme,

ga

ranc

i, si

guri

17

ev

iden

tim

shpe

nzim

esh

1

Dyq

ane

ushq

imor

ee

shpe

jtë51

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

le

htës

i, pr

aktik

7

ko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

94le

htës

i, pr

aktik

3

si

guri

1

nu

k ka

PO

S27

s'd

i te

përd

or

tjetë

r2

si

guri

8

pref

eroj

cas

h1

e

përd

orin

të

gjith

ë1

Dyq

ane

jous

hqim

ore

e sh

pejtë

40

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

si

guri

1ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

1

ko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

106

leht

ësi,

prak

tik2

leht

ësi,

thje

shtë

si3

nu

k ka

PO

S23

ka P

OS

2

sigu

ri11

prak

tik3

s'd

i të

përd

or

tjetë

r2

e

përd

orin

të

gjith

ë

pr

efer

oj c

ash

Bare

/ re

stor

ante

kom

od, p

rakt

ik,

e th

jesh

të10

2

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1

le

htës

i, th

jesh

tësi

, ko

mod

7le

htës

i, th

jesh

tësi

, ko

mod

2op

sion

pl

us1

nu

k ka

PO

S18

leht

ësi,

prak

tik3

sh

pejtë

si42

si

guri

11

pref

eroj

cas

h5

s’

di të

për

dor

tjetë

r2

e

përd

orin

të

gjith

ë

Hot

eler

i, ag

jenc

i tu

ristik

eko

mod

, pra

ktik

, e

thje

shtë

66

nuk

pran

ojnë

in

stru

men

t tje

tër

page

se

1ku

r sh

koj

te d

jali

në

SH.B

.A.

1ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

15ko

mod

, pr

aktik

, e

thje

shtë

7le

htës

i3

pren

otoj

ve

të1

nu

k ka

PO

S18

leht

ësi,

prak

tik3

sigu

ri8

leht

ësi

5sh

pejtë

si1

si

guri

9si

guri

1

sh

pejtë

si8

shpe

jtësi

1

shpe

jtësi

39

sk

onto

1si

guri

1

pref

eroj

cas

h1

kërk

ohet

1

s'd

i të

përd

or

tjetë

r1

I bëj

në

inte

rnet

1

e

përd

orin

të

gjith

ë1

Bler

je o

nlin

e

sh

pejtë

si2

kom

od,

prak

tik, e

th

jesh

të10

kom

od,

prak

tik, e

th

jesh

të7

shpe

jtësi

4

si

guri

1si

guri

6si

guri

1

le

htës

i1

le

htës

i4

leht

ësi

2

pr

aktik

1

shpe

jtësi

3sh

pejtë

si3

ul

je ç

mim

i

-102-

Si

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o e

shoq

ërua

r pë

r pë

rdor

imin

e

inst

rum

entit

spe

cifik

P11/

1.

Vler

ësim

i pë

r Pa

ranë

e g

atsh

me

(cas

h)

Nuk

ës

htë

e si

gurt;

pa

raja

ca

sh ë

shtë

e rr

ezik

shm

e se

pse

kanë

nd

odhu

r sh

pesh

he

rë

vjed

hje;

s'k

a si

guri

para

ja n

ë po

rtofo

l.

Ofro

n ko

mod

itet,

shpe

jtësi

.

ka

kom

isio

ne;

trans

ferim

m

e au

toriz

im

pa

kom

isio

ne;

men

doj

ka k

osto

të la

rtë.

P11/

2. D

ebiti

mi d

irekt

Nuk

nd

ihem

i

sigu

rt pë

r pë

rdor

imin

e k

ëtij

shër

bim

i

P11/

3. T

rans

ferta

kre

diti

në fo

rmë

letë

rN

uk k

am b

esim

tek

kjo

form

ë tra

nsfe

rte.

Për

rem

inita

ncat

pa

gesa

t që

m

ë vi

jnë,

du

hen

disa

di

te;

harx

him

koh

e; s

’kan

ë sh

pejtë

si

nëse

pë

rdor

in

valu

të n

ga n

jëra

ban

kë n

ë tje

trën;

s’

kanë

sh

pejtë

si

nëse

pë

rdor

in

valu

të

nga

njër

a ba

nkë

në tj

etrë

n.

Për

rem

inita

ncat

pa

gesa

t që

m

ë vi

jnë,

du

hen

disa

di

të;

duhe

t bë

rë v

erifi

kim

i i

njëp

asnj

ëshë

m i

të

gjith

a de

taje

ve të

pag

esës

.

Kom

isio

ne

bank

are

për

trans

ferim

in e

fon

dit

të m

bled

hur

për

disa

mua

j në

ban

kë,

jash

të

vend

it;

ka

kost

o m

irëm

bajtj

e të

llo

garis

ë ba

nkar

e,

trans

ferta

s'k

a ko

sto,

dep

oziti

mi

s'ka

kost

o;

mba

hen

shum

ë ko

mis

ione

; s'k

a as

një

kost

o pë

r tra

nsfe

rim f

ondi

të

qera

së b

rend

a pë

r bre

nda

bank

ës;

kam

pak

inf

orm

acio

n; v

etëm

kur

pë

rdor

et

over

draf

t-i

nga

lloga

ria

rrje

dhës

e.

P11/

4. K

artë

deb

iti

P11/

5. K

artë

kre

diti

Kam

pak

info

rmac

ion

Ka k

omis

ione

të

larta

; ka

kos

to t

ë la

rtë n

ë pë

rdor

im.

P11/

6. Ç

ek

Nuk

ësh

të i

sig

urt;

nuk

kam

sh

umë

info

rmac

ion;

s’

kam

be

sim

te

çeku

; e

njoh

, po

r nu

k e

përd

or fa

re.

jo d

he a

q i s

hpej

të.

Çeq

et q

ë na

paj

is k

ompa

nia

kanë

ko

ston

si

pas

shum

ës

së

çeku

t; nu

k i

përd

or d

he n

uk k

am s

hum

ë in

form

acio

n.

P11/

7. E

-ban

king

Nuk

më

duke

t shu

më

i sig

urt;

nuk

kam

inf

orm

acio

n; n

uk e

nj

oh d

he n

uk e

për

dor;

nuk

ës

htë

shum

ë i s

igur

t.

Nuk

e

njoh

dh

e nu

k e

përd

or.

Duh

et

përq

endr

im

në

përd

orim

; nu

k e

njoh

dh

e nu

k e

përd

or;

do

kujd

es,

përq

endr

im

dhe

mba

jtje

men

d të

ko

deve

e

fjalë

kalim

et;

prob

lem

e m

e fja

lëka

limet

; ku

jdes

në

përd

orim

.

Kost

o; m

endo

j se

e-ba

nkin

g kë

rkon

ku

jdes

tek

përd

orim

i i k

odev

e; k

am

dëgj

uar p

ër k

osto

jo të

kën

aqsh

me;

m

endo

j se

do k

ujde

s në

për

dorim

; ko

sto

rela

tivis

ht

e la

rtë

seps

e nu

k e

përd

or k

ompj

uter

in;

nuk

e nj

oh d

he n

uk e

për

dor;

nuk

kam

ga

ranc

i te

kom

pjut

eri;

kom

isio

ne

bank

are

+ k

omis

ione

int

erne

ti –

men

doj t

ë je

të m

ë e

ulët

kos

toja

.

ANEK

S 3

Përg

jigje

t e p

yetje

s P1

1, a

rsye

t që

japi

n të

ank

etua

rit p

ër v

lerë

sim

et m

e no

tën

1 dh

e 2.

-103-

Si

guri

Shpe

jtësi

leht

ësi p

ërdo

rimi

Kost

o e

shoq

ërua

r pë

r pë

rdor

imin

e

inst

rum

entit

spe

cifik

P11/

1.

Vler

ësim

i pë

r Pa

ranë

e g

atsh

me

(cas

h)

Nuk

ës

htë

e si

gurt;

pa

raja

ca

sh ë

shtë

e rr

ezik

shm

e se

pse

kanë

nd

odhu

r sh

pesh

he

rë

vjed

hje;

s'k

a si

guri

para

ja n

ë po

rtofo

l.

Ofro

n ko

mod

itet,

shpe

jtësi

.

ka

kom

isio

ne;

trans

ferim

m

e au

toriz

im

pa

kom

isio

ne;

men

doj

ka k

osto

të la

rtë.

P11/

2. D

ebiti

mi d

irekt

Nuk

nd

ihem

i

sigu

rt pë

r pë

rdor

imin

e k

ëtij

shër

bim

i

P11/

3. T

rans

ferta

kre

diti

në fo

rmë

letë

rN

uk k

am b

esim

tek

kjo

form

ë tra

nsfe

rte.

Për

rem

inita

ncat

pa

gesa

t që

m

ë vi

jnë,

du

hen

disa

di

te;

harx

him

koh

e; s

’kan

ë sh

pejtë

si

nëse

pë

rdor

in

valu

të n

ga n

jëra

ban

kë n

ë tje

trën;

s’

kanë

sh

pejtë

si

nëse

pë

rdor

in

valu

të

nga

njër

a ba

nkë

në tj

etrë

n.

Për

rem

inita

ncat

pa

gesa

t që

m

ë vi

jnë,

du

hen

disa

di

të;

duhe

t bë

rë v

erifi

kim

i i

njëp

asnj

ëshë

m i

të

gjith

a de

taje

ve të

pag

esës

.

Kom

isio

ne

bank

are

për

trans

ferim

in e

fon

dit

të m

bled

hur

për

disa

mua

j në

ban

kë,

jash

të

vend

it;

ka

kost

o m

irëm

bajtj

e të

llo

garis

ë ba

nkar

e,

trans

ferta

s'k

a ko

sto,

dep

oziti

mi

s'ka

kost

o;

mba

hen

shum

ë ko

mis

ione

; s'k

a as

një

kost

o pë

r tra

nsfe

rim f

ondi

të

qera

së b

rend

a pë

r bre

nda

bank

ës;

kam

pak

inf

orm

acio

n; v

etëm

kur

pë

rdor

et

over

draf

t-i

nga

lloga

ria

rrje

dhës

e.

P11/

4. K

artë

deb

iti

P11/

5. K

artë

kre

diti

Kam

pak

info

rmac

ion

Ka k

omis

ione

të

larta

; ka

kos

to t

ë la

rtë n

ë pë

rdor

im.

P11/

6. Ç

ek

Nuk

ësh

të i

sig

urt;

nuk

kam

sh

umë

info

rmac

ion;

s’

kam

be

sim

te

çeku

; e

njoh

, po

r nu

k e

përd

or fa

re.

jo d

he a

q i s

hpej

të.

Çeq

et q

ë na

paj

is k

ompa

nia

kanë

ko

ston

si

pas

shum

ës

së

çeku

t; nu

k i

përd

or d

he n

uk k

am s

hum

ë in

form

acio

n.

P11/

7. E

-ban

king

Nuk

më

duke

t shu

më

i sig

urt;

nuk

kam

inf

orm

acio

n; n

uk e

nj

oh d

he n

uk e

për

dor;

nuk

ës

htë

shum

ë i s

igur

t.

Nuk

e

njoh

dh

e nu

k e

përd

or.

Duh

et

përq

endr

im

në

përd

orim

; nu

k e

njoh

dh

e nu

k e

përd

or;

do

kujd

es,

përq

endr

im

dhe

mba

jtje

men

d të

ko

deve

e

fjalë

kalim

et;

prob

lem

e m

e fja

lëka

limet

; ku

jdes

në

përd

orim

.

Kost

o; m

endo

j se

e-ba

nkin

g kë

rkon

ku

jdes

tek

përd

orim

i i k

odev

e; k

am

dëgj

uar p

ër k

osto

jo të

kën

aqsh

me;

m

endo

j se

do k

ujde

s në

për

dorim

; ko

sto

rela

tivis

ht

e la

rtë

seps

e nu

k e

përd

or k

ompj

uter

in;

nuk

e nj

oh d

he n

uk e

për

dor;

nuk

kam

ga

ranc

i te

kom

pjut

eri;

kom

isio

ne

bank

are

+ k

omis

ione

int

erne

ti –

men

doj t

ë je

të m

ë e

ulët

kos

toja

.

-104-

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë

Kliti Ceca, Alban Pllaha, Valentina SemiRaport i anketimit mbi përdorimin e instrumenteve të pagesës – individët - // Ceca Kliti, Pllaha Alban, Semi Valentina - Tiranë:Banka e Shqipërisë, 2013

-104 f; 15.3 x 23 cm.

Bibliogr.ISBN: 978-99956-42-86-5.

Këtë publikim mund ta gjeni edhe në formë elektronike në adresën:

www.bankofalbania.org

Në qoftë se dëshironi të keni kopje tëshkruara të tij mund t’i kërkoni në adresën:

Banka e ShqipërisëSheshi ”Avni Rustemi”, Nr. 24, Tiranë, Shqipëri

Tel.: + 355 4 2419301/2/3; + 355 4 2419409/10/11Faks: + 355 4 2419408

ose duke dërguar një e-mail në adresën:

[email protected]

Tirazhi: 500 kopje

raport i anketimit mbi pËrdorimin e pagesËs – individËt ... · hyrje 6 2. metodologjia8 3. të...

Documents