raport vjetor pËr vitin 2015 · detyrimet kushtetuese dhe ligjore, mbron, promovon, ruan dhe...

Republika e Kosovës – Република Косово – Republic of KosovoQeveria – Влада – Government

Zyra e Kryeministrit – Канцеларија премијера – Office of The Prime MinisterZyra e Komisionerit për Gjuhët – Канцеларија повереника за језике

Office of the Language Commissioner

www.komisioneri-ks.org www.poverenik-ks.org

GODIŠNJI IZVEŠTAJZA 2015. GODINU

RAPORT VJETORPËR VITIN 2015

Republika e kosovës – Република косово – Republic of kosovoQeveria – Влада – Government



RapoRt vjetoR pËR vitin 2015

Godišnji izveštaj za 2015. GodinU

Prishtinë, 2016 Priština, 2016.

Misioni

Ndërtimi i një mjedisi institucional që respekton detyrimet kushtetuese dhe ligjore, mbron,

promovon, ruan dhe zbaton të drejtat gjuhësore të të gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës.

Misija

Izgradnja institucionalnog okruženja koje poštuje ustavne i zakonske obaveze,

štiti, promoviše, čuva i realizuje jezička prava svih građana Republike Kosovo.

Fjala e Komisionerit

Gjendja e të drejtave gjuhësore në Kosovë

Të nderuar,Viti që shkoi paraqet një periudhë të

përpjekjeve të mëdha në kohën e jo-stabilitetit dhe të ngecjeve të shpeshta në punën e institucioneve, gjë që ndikoi në zhvillimin e të drejtave gjuhësore. Periudha e gjatë deri te formimi i Qeverisë së Kosovës, jo-stabiliteti politik dhe bllokimet të herëpashershme të disa institucioneve, janë faktorët të cilët kanë paraqitur pengesa objektive në respektimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve në mënyrë institucionale.

Pavarësisht kësaj, ky është viti në të cilin Zyra e Komisionerit për gjuhët me kapacitetet e veta të kufizuara, ka punuar në eliminimin e gabimeve në sistemet e të dhënave në zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve në disa institucione. Bashkëpunimi me komunat në veri të Kosovës , i cili filloi gjatë vitit 2015, është një sfidë e re për Zyrën e Komisionerit për gjuhët në të ardhmen, sidomos duke pasur parasysh kapacitetet aktuale të komunave në veri, për zbatimin e Ligjit.

Vlerësimi i përgjithshëm është se Ligji për përdorimin e gjuhëve në Kosovë nuk zbatohet mjaftueshëm. Gjendja e pakënaqshme në respektimin e të drejtave gjuhësore, ishte tekefundit, arsyeja për themelimin e Zyrës së Komisonerit për gjuhët.

Puna e Zyrës së Komisionerit për gjuhët e cila vepron me vetëm gjashtë zyrtarë, në mes tjerash, varet edhe nga rrjedha e procedurave brenda Zyrës së Kryeministrit, të cilat këtë vit kanë paraqitur një pengesë në zbatimin e disa projekteve të planifikuara, e me këtë edhe realizimin e buxhetit i cili është ndarë për këto projekte.

Pas tri viteve nga formimi dhe dy viteve prej se Zyra ka siguruar kushtet themelore për punë, mund të nxirren konkluzione të caktuara. Ato mund të përmblidhen në një konkluzion themelor: Ligji për përdorimin e gjuhëve në institucionet e Kosovës, nuk respektohet ose cilësia e shërbimeve gjuhësore është papranueshëm e ulët. Institucionet që zbatojnë në mënyrë të vazhdueshme Ligjin për përdorimin e gjuhëve, për fat të keq janë të rralla. Ky mesazh i keq, për qytetarët reflekton në shumë aspekte të jetës shoqërore dhe ndikon negativisht në proceset integruese.

Ka shembuj të shumtë kur komunikimi i institucioneve me qytetarët nëpërmjet mediave nuk kryhet në gjuhët zyrtare. Një raport i tillë bën që disa informata publike të jenë të paarritshme për të gjithë qytetarët, ose për shkak të natyrës së mediave, të bëhen të papërdorshme dhe të vjetruara.

Natyrisht ka edhe institucione të cilat në komunikimin me mediat dhe publikun e zbatojnë në vazhdimësi Ligjin për përdorimin e gjuhëve dhe në këtë aspekt është e nevojshme të veçohen ministritë të cilat ftesat dhe komunikatat e tyre për media i dërgojnë rregullisht në përputhje me ligjin. Këto janë: Ministria e Punëve të Jashtme, Ministria për Komunitete dhe Kthim, Ministria e Financave dhe Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal. I inkurajoj ato më këtë rast, që të vazhdojnë këtë praktikë.

Përvoja që ka Zyra e Komisionerit për gjuhët tregon që respektimi i Ligjit për përdorimin e gjuhëve në një institucion varet nga ndikimi i dy faktorëve kryesorë: qëndrimi ndaj të drejtave gjuhësore, i institucioneve përgjegjëse nga njëra anë dhe aftësitë e tyre organizative, në anën tjetër. Për njerëzit të cilët nuk merren me monitorimin e përditshëm të zbatimit të politikave gjuhësore, ndoshta mund të tingëllojë jo bindshëm pohimi se pa ndryshuar dukshëm qëndrimin ndaj Ligjit për përdorimin e

Reč poverenika

Stanje jezičkih prava na Kosovu

Poštovani,Godina za nama predstavlja period velikih napora da se

u periodu nestabilnosti i čestih zastoja u radu institucija utiče na razvoj jezičkih prava. Dug period formiranja Vlade Kosova, politička nestabilnost i povremene blokade pojedinih institucija su faktori koji su predstavljali objektivne prepreke za institucionalno poštovanje Zakona o upotrebi jezika.

Uprkos tome, ovo je godina u kojoj je Kancelarija poverenika za jezike, bez obzira na ograničene kapacitete kojima raspolaže, radila na otklanjanju sistemskih grešaka u primeni Zakona o upotrebi jezika u pojedinim institucijama. Saradnja sa opštinama na severu Kosova započeta tokom 2015. godine je novi izazov Kancelariji poverenika za jezike u narednom periodu, posebno imajući u vidu trenutne kapacitete opština na severu za sprovođenje Zakona o upotrebi jezika.

Opšta ocena je da se Zakon o upotrebi jezika na Kosovu nedovoljno primenjuje. Nezadovoljavajući nivo poštovanja jezičkih prava je bio, uostalom, i razlog za osnivanje Kancelarije poverenika za jezike.

Rad Kancelarije poverenika za jezike koja funkcioniše sa samo šest zaposlenih službenika, između ostalog, zavisi i od toka procedura u Kancelariji premijera, koje su ove godine predstavljale prepreku za sprovođenje nekih od planiranih projekata, a samim tim i za realizaciju budžeta namenjenog za te projekte.

Nakon tri godine od formiranja, a dve od kako je Kancelarija obezbedila osnovne uslove za svoj rad, nameću se određeni zaključci koji se mogu sažeti u jedan osnovni: Zakon o upotrebi jezika se u institucijama Kosova ili ne poštuje ili je kvalitet jezičkih usluga nedopustivo nizak. Institucije koje dosledno primenjuju Zakon o upotrebi jezika su, na žalost, izuzetak. Ova loša poruka građanima ima svoju refleksiju u brojnim aspektima društvenog života i nepovoljno utiče na proces integracije.

Brojni su primeri da se komunikacija institucija sa građanima posredstvom medija ne obavlja na službenim jezicima. Takav odnos uzrokuje da su pojedine javne informacije ili nepristupačne svim građanima ili, zbog prirode medija, postaju neupotrebljive i zastarele.

Postoje, naravno, i institucije koje u komunikaciji sa medijima i javnošću dosledno sprovode Zakon o upotrebi jezika i u tom smislu treba izdvojiti ministarstva koja svoje pozive i saopštenja medijima redovno objavljuju u skladu sa Zakonom. To su Ministarstvo inostranih poslova, Ministarstvo za zajednice i povrtak, Ministarstvo finansija i Ministarstvo administracije lokalne samouprave. Ohrabrujem ih ovim putem da sa ovakvom praksom nastave.

Iskustvo Kancelarije poverenika za jezike pokazuje da poštovanje Zakona o upotrebi jezika u jednoj instituciji zavisi od uticaja dva glavna faktora: odnosa prema jezičkim pravima odgovornih u institucijama sa jedne, i njihovih organizacionih sposobnosti, sa druge strane. Ljudima koji se ne bave praćenjem sprovođenja jezičkih politika će možda neuverljivo zvučati tvrdnja da bez izražene promene odnosa prema Zakonu o upotrebi jezika nije moguć razvoj institucija na

gjuhëve nuk është i mundur zhvillimi i institucioneve në Kosovë. Jam thellësisht i bindur për këtë ndërlidhje. Respektimi i të drejtave gjuhësore, të caktuara me ligj, është pasqyrë e punës së një institucioni dhe këtë gjë praktika e konfirmon për çdo ditë.

Ilustrimi më interesant të qasjes ndaj përdorimit jo korrekt të gjuhëve zyrtare, e vërejtur gjatë vitit 2016, kur një institucion në faqen zyrtare të internetit, për investitorët e huaj, për shkak të përkthimit të dobët, në vend të fjalës “të huaj”, përdorin fjalën “jashtëtokësor”. Ndoshta pas nënqeshjes së kuptueshme, duhet parashtruar pyetjen se sa dëm i shkaktojnë reputacionit te investitorët e mundshëm lëshimet e këtilla të paarsyeshme, dhe si mund të reagojnë ndaj kësaj qytetarët?

Zyra e Komisionerit për gjuhët kundërshton fuqishëm qëndrimin ndaj Ligjit për përdorimin e gjuhëve, si një ligj i një rëndësie të vogël, apo një ligj që nuk duhet të zbatohet patjetër në përpikëri, duke u justifikuar me kapacitete të pamjaftueshme.

Vet fakti se kapacitetet e njësive të përkthimit janë të kufizuara, pajisjet teknike të pamjaftueshme, si dhe me shkuarjen e natyrshme të zyrtarëve përmes daljes në pension, administratën e Kosovës do ta lëshojë një pjesë e konsiderueshme e zyrtarëve të lartë që flasin apo kuptojnë gjuhën e mjedisit. Megjithatë, jam i sigurt se ka mënyra për të përmirësuar gjendjen, para së gjithash, nëse ndryshohet vetëdija e përgjegjësve nëpër institucione.

Përveç ndryshimit të dukshëm të raportit ndaj të drejtave gjuhësore dhe vetë ligjeve tona, rruga evropiane e Kosovës kërkon edhe përkthimin e shumë dokumenteve, të tilla si, për shembull, përkthimi i mijëra faqeve të Acquis-ë . Kjo është edhe një sfidë tjetër për të cilën duhet të mendojmë me kohë.

Kosova ka një ligj të mirë dhe të avancuar për përdorimin e gjuhëve, dhe me të drejtë mund të konstatojmë se niveli i parashikuar i të drejtave gjuhësore është shumë i lartë. Shtrohet pyetja se, çfarë duhet të bëhet në mënyrë që institucionet e Kosovës të respektojnë me përpikëri të drejtat qytetarëve të përcaktuara me ligj?

Ne që jemi përgjegjës për monitorimin e zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve, e konsiderojmë të nevojshme të ketë një aktivitet më të gjerë institucional dhe një punë më të madhe e të gjithë atyre që janë përgjegjës.

Në këtë vështrim, Zyra e Komisionerit për gjuhët ka definuar tri fusha të veprimit strategjik:

-përmirësimi i shërbimeve gjuhësore në institucione, nëpërmjet masave për krijimin dhe përmirësimin e kushteve për funksionimin e profesionistëve gjuhësorë, krijimi i kuadrove dhe korrigjimi i gabimeve ekzistuese gjuhësore dhe parandalim i atyre të ardhshme;

- përmirësimi i kornizës legjislative dhe i zhvillimit të ZKGJ-së kryesisht i akteve nënligjore) dhe

-ngritja e vetëdijes së shoqërisë dhe zhvillimit të shumë gjuhësisë në Kosovë me spektrin e gjerë të bashkëpunimit me shoqërinë civile, me institucionet arsimore dhe media.

Politika gjuhësore e definuar kësisoj është bazë e draftit të Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore, të cilin ZKGJ e ka hartuar në bashkëpunim me institucionet e shumta të Kosovës dhe i cili aktualisht ndodhet në proces të miratimit. Në këtë mënyrë iu bëj thirrje të gjithë atyre që janë përgjegjës në sistemin e miratimit të këtij dokumenti strategjik për të mbështetur dhe për të gjetur resurse materiale në mënyrë që gjendja të fillojë të përmirësohet dukshëm.

Me respekt,

Slavisa MladenovicKomisioner për Gjuhët

Kosovu. Duboko sam ubeđen u ovu vezu. Poštovanje zakonom propisanih jezičkih prava je ogledalo rada jedne institucije i to praksa svakodnevno potvrđuje.

Najinteresantnija ilustracija nepravilne upotrebe službenog jezika je zabeležena tokom 2016. godine, kada je jedna institucija na svojoj zvaničnoj interent stranici strane državljane, zbog lošeg prevoda, nazvala „vanzemaljci“. Nakon možda razumljivog podsmeha, treba se zapitati - koliku štetu ugledu kod mogućih stranih investitora donose ovakvi neopravdani propusti i kako na to reaguju građani?

Kancelarija poverenika za jezike se snažno protivi odnosu prema Zakonu o upotrebi jezika kao zakonu manje važnosti ili zakonu za koji se ne mora striktno primenjivati, a sve uz opravdanje da ne postoji dovoljno kapaciteta.

Činjenica je da postoje ograničeni kapaciteti prevodilačkih jedinica, nedovoljna tehnička opremljenost, kao i to da će, prirodnim odlivom službenika kroz penzionisanje, upravu Kosova napustiti značajan deo starijih službenika koji govore ili razumeju jezike okoline. Siguran sam da ipak postoje načini da se stanje popravi, ukoliko, pre svega, dođe do promene svesti odgovornih u institucijama.

Osim vidljive promene odnosa prema jezičkim pravima i sopstvenim zakonima, evropski put Kosova zahteva i veliki broj prevedenih dokumenata, kao što su na primer hiljade strana prevoda evropskih pravnih tekovina. To je još jedan izazov o kome moramo misliti na vreme.

Kosovo ima dobar i napredan Zakon o upotrebi jezika i s pravom se može tvrditi da je nivo propisanih jezičkih prava na veoma visokom nivou. Zbog toga se postavlja pitanje - šta je potrebno uraditi da bi kosovske institucije poštovale zakonom propisana prava građana?

Mi koji smo odgovorni za praćenje sprovođenja Zakona o upotrebi jezika smatramo da je neophodna šira institucionalna akcija i naporan rad svih odgovornih lica i institucija.

U tom smislu, Kancelarija poverenika za jezike je definisala tri oblasti strateškog delovanja:

- poboljšanje jezičkih usluga u institucijama kroz mere za stvaranje i poboljšanje uslova za rad jezičkih profesionalaca, stvaranje kadrova i ispravkama postojećih i sprečavanjem budućih jezičkih grešaka;

- poboljšanje zakonodavnog okvira i razvoj Kancelarije poverenika za jezike, pre svega podzakonskih akata i

- podizanje svesti društva i razvoj višejezičnosti na Kosovu kroz široki sprektar saradnje sa civilnim društvom, obrazovnim institucijama i medijima.

Ovako definisana jezička politika je osnov nacrta Strategije za zaštitu i promovisanje jezičkih prava koji je Kancelarija poverenika za jezike, u saradnji sa brojnim kosovskim institucijama, izradila i koji se trenutno nalazi u postupku usvajanja. Ovim putem apelujem na sve odgovorne u sistemu usvajanja ovog strateškog dokumenta da pruže podršku našim naporima i obezbede materijalne resurse kako bi stanje počelo vidljivo da se popravlja.

S poštovanjem,

Slaviša Mladenovićpoverenik za jezike

6 7

RapoRt vjetoR 2015 RapoRt vjetoR 2015GoDiŠnji iZveŠtaj 2015. GoDiŠnji iZveŠtaj 2015.

6 7


pËRMBajtja Misioni Fjala hyrëseShKURteSatMBi RapoRtinRoLi dHe Mandati i zYRËS SË KoMiSioneRit pËR GjUHËtMeKanizMat MBËSHtetËS tË zYRËS

PJESA IINFORMIMI DHE DUKSHMËRIA

- Vetëdijesimi i institucioneve dhe qytetarëve për zbatimin e Ligjit

- Shënimi i Ditës Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare dhe Dita Evropiane e Gjuhëve

- Projektet e përbashkëta me partnerët- Radio spotet dhe paraqitjet mediale- Faqja zyrtare e internetit

PJESA IISIGURIMI I ZBATUESHMËRISË SË LIGJIT

- Përputhshmëria e gjuhëve në aktet ligjore- Procesi i monitorimit të institucioneve- Monitorimi i ueb faqeve – agjencitë dhe ndërmarrjet- Monitorimi i institucioneve qendrore – komunikimi

me media - Rregullimi i softuerëve nëpër institucione- Udhëzimet në produktet medicinale- Kurset e gjuhëve zyrtare në komuna- Përfshirja e çështjes së gjuhëve si nënmodul në

modulet ekzistuese në IKAP- Bashkëpunimi me Policinë e Kosovës- Rritja e bashkëpunimit me Rrjetin për politika të gjuhëve- Takimet me Bordin për politika të gjuhëve dhe

vëzhguesit ndërkombëtarë- Trajtimi i barazisë së gjuhëve- Strategjia për mbrojtjen dhe promovimin e të

drejtave gjuhësore

PJESA IIIHETIMI DHE NDËRMJETËSIMI

- Veprimet të cilat ndërmerren nga Zyra, pas marrjes së ankesave

- Procedura hetimore pas vendosjes së Komisionerit për Gjuhët që të zhvillohen hetimet.

- Ankesat e pranuara gjatë vitit 2015

SADRŽAJ Misija Predgovor SKRAĆENICE o izveštajU ULOGA I MANDAT KANCELARIJE POVERENIKA ZA JEZIKE POMOĆNI MEHANIZMI KANCELARIJE

DEO IINFORMISANJE I VIDLJIVOST KANCELARIJE

- Podizanje svesti institucija i građana za sprovođenje Zakona

- Obeležavanje međunarodnog dana maternjeg jezika i Evropski dan jezika

- Zajednički projekti sa partnerima - Radio spotovi i medijski nastupi - Zvanična internet stranica

DEO IIOSIGURAVANJE PRIMENE ZAKONA

- Usklađivanje jezika u zakonskim aktima - Proces nadgledanja institucija - Nadgledanje veb stranica – agencija i preduzeća - Nadgledanje centralnih institucija u komunikaciji

sa medijima - Prevod i jezičko uređenje softvera - Uputstva u medicinskim proizvodima - Kursevi službenih jezika u opštinama - Obuhvatanje pitanja jezika kao pod-modul u

postojećim modulima u KIJU- Saradnja sa Policijom Kosova - Jačanje saradnje sa Mrežom za jezičke politike - Sastanci sa Odborom za jezičku politiku i

međunarodnim posmatračima - Aktivnosti u cilju postizanja jezičke ravnopravnosti - Strategija za zaštitu i promovisanje jezičkih prava

DEO IIIISTRAGA I POSREDOVANJE

- Radnje koje Kancelarija poverenika za jezike preduzima nakon prijema žalbe

- Istražni postupak nakon odluke Poverenika za jezike da se sprovede istraga

- Primljene žalbe u toku 2015. godine

8 9


- Shqyrtimi i ankesave- Disa nga çështjet e parashtruara

BASHKËPUNIMI ME PARTNERËT VENDORË DHE NDËRKOMBËTARË

REKOMANDIMETo Zbatimi i rekomandimeve

PLANI I PUNËS PËR VITIN 2016

- Razmatranje žalbi - Izdvojena pitanja

SARADNJA SA LOKALNIM I MEĐUNARODNIM PARTNERIMA

PREPORUKE o Sprovođenje preporuka

PLAN RADA ZA 2016. GODINU

8 9


SHKURTESAT

AKB (AKT) – Avancojmë Kosovën së BashkuAKPPM – Agjencia e Kosovës për Produkte dhe Pajisje MedicinaleAKSP – Akademia e Kosovës për Siguri PublikeARC – Agjencia e Regjistrimit CivilBPGJ – Bordi për Politika të GjuhëveDPP – Drejtoria e Përgjithshme e PolicisëECMI – Qendra Evropiane për Çështje të Minoriteteve – KosovëICITAP – Programi Ndërkombëtar për Asistencë në Trajnim për Hetime Kriminale IKAP – Instituti i Kosovës për Administratë Publike KEDS – Kompania për Distribuimin e Energjisë ElektrikeKKK – Këshilli Konsultativ për Komunitete KLPK (HCNM) – Komisioneri i Lartë për Pakica Kombëtare me seli në HagëKRPP – Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik KZHS (CSD) – Komunikimi për Zhvillimin SocialMAP - Ministria e Administratës Publike MAPL - Ministria e Administrimit të Pushtetit LokalMASHT - Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë MBPZhR - Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural MD - Ministria e Diasporës MeD - Ministria e Diasporës MF - Ministria e Financave MFSK - Ministria e Forcës dhe Sigurisë së Kosovës MI - Ministria e Infrastrukturës MIE - Ministria e Integrimeve Evropiane MKK - Ministria për Komunitete dhe Kthim MKRS - Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit MMPH - Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor MPB - Ministria e Punëve të Brendshme MPJ - Ministria e Punëve të Jashtme MPMS - Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale MSH - Ministria e Shëndetësisë MTI - Ministria e Tregtisë dhe Industrisë MZhE - Ministria e Zhvillimit Ekonomik OSBE – Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në EvropëPK – Policia e KosovëPPP – Partneriteti Publiko PrivatRTK – Radio Televizioni i KosovësRRPGJ – Rrjeti për Politika të GjuhëveUNDP – Programi për Zhvillim i Kombeve të BashkuaraUSAID – Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar

SKRAĆENICE

AKB (AKT) – Unapredimo Kosovo zajedno KALMS – Kosovska agencija za lekove i medicinska sredstva KAJB – Kosovska akademija za javnu bezbednost ACR – Agencija za civilnu registracijuOJP – Odbor za jezičku politiku OOP – Opšte odeljenje policije ECPM – Evropski centar za pitanja manjina– KosovoMPPTKI – Međunarodni program za pomoć u tretiranju krivičnih istraga KIJU – Kosovski institut za javnu upravu KEDS – Kompanija za distribuciju električne energije SVZ – Savetodavno veće za zajednice VPNM (HCNM) – Visoki poverenik za nacionalne manjine sa sedištem u Hagu RKJN – Regulatorna komisija za javne nabavke KDR (CSD) – Komunikacija za razvoj društva MJU - Ministarstvo javne upraveMALS - Ministarstvo za administraciju lokalne samouprave MONT - Ministarstvo obrazovanja, nauke i tehnologije MPŠRR - Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i ruralnog razvojaMD - Ministarstvo za dijasporuMP - Ministarstvo pravdeMF - Ministarstvo finansijaMKBS - Ministarstvo kosovskih bezbednosnih snagaMI - Ministarstvo za infrastrukturu MEI - Ministarstvo za evropske integracije MZP - Ministratrstvo za zajednice i povratak MKOS - Ministarstvo kulture, omladine i sportaMŽSPP - Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranjaMUP - Ministarstvo unutrašnjih poslovaMIP - Ministarstvo inostranih poslovaMRSZ - Ministarstvo rada i socijalne zaštiteMZ - Ministarstvo zdravstvaMTI - Ministarstvo trgovine i industrije MER - Ministarstvo za ekonomski razvojOEBS – Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju PK – Policija Kosova JPP – Javno privatno partnerstvo RTK – Radio Televizija Kosova MJP- Mreža za jezičku politiku UNDP – Program Ujedinjenih nacija za razvoj USAID – Američka agencija za međunarodni razvoj

10 11


ZBEK/PSBEK (EUSR) – Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë/Përfaqësuesi Special i Bashkimit Evropian në KosovëZKGJ – Zyra e Komisionerit për Gjuhët ZKM – Zyra e Kryeministrit

KEUK/SIEUK (EUSR) – Kancelarija Evropske unije na Kosovu /Specijalni izaslanik Evropske Unije na Kosovu KPJ – Kancelarija poverenika za jezike KP – Kancelarija premijera

10 11


MBI RAPORTIN

Ky raport është hartuar nga Zyra e Komisionerit për Gjuhët (ZKGJ), më tutje në raport Zyra. Raporti përfshinë periudhën janar – dhjetor të vitit 2015. Ka për qëllim informimin e opinionit të gjerë dhe të gjitha palët me interes për punën, të arriturat dhe sfidat e ZKGJ-së, në procesin e sigurimit të zbatueshmërisë së Ligjit nr. 02/L-37 për përdorimin e gjuhëve (më tutje Ligji). Raporti paraqet punën e Zyrës gjatë vitit 2015, me qëllim të ngritjes së vetëdijes së institucioneve dhe qytetarëve për të drejtat gjuhësore, sqaron procesin e monitorimit si dhe procesin e zgjidhjes së ankesave. Ky raport përmban informacione për fushatat dhe projektet e zhvilluara me qëllim të vetëdijesimit të qytetarëve dhe institucioneve, të gjeturat e përgjithshme nga monitorimi i faqeve të internetit të agjencive dhe ndërmarrjeve, të gjeturat nga monitorimi i institucioneve qendrore në komunikimin e tyre me media, ankesat e pranuara gjatë vitit 2015, si dhe shqyrtimin e tyre. Raporti gjithashtu paraqet aktivitetet tjera të zhvilluara të Zyrës në bazë të mandatit të saj, në përputhje me planin e punës për vitin 2015 si dhe planin e punës për vitin 2016.Raporti veçon procesin e përpilimit dhe synimet e koncept Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore për periudhën 2016-2021, dhe planin e veprimit. Ky dokument, pas miratimit do të përcaktojë objektivat të cilat Qeveria synon t’i arrijë në fushën e zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

ROLI DHE MANDATI I ZYRËS SË KOMISIONERIT PËR GJUHËT

Përmes komponentës së shqyrtimit legjislativ dhe sigurimit të përputhshmërisë së ligjeve tjera me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve, Zyra në vazhdimësi monitoron dhe raporton për respektimin e këtij Ligji nga institucionet nën juridiksionin e saj.Zyra shqyrton, vlerës on dhe ofron rekomandime për projektligjet për të siguruar përputhshmërinë me Ligjin.Zyra gjithashtu rekomandon miratimin e legjislacionit që mund të jetë i nevojshëm për të ngritur nivelin e zbatimit të Ligjit. Shqyrton dhe bën rekomandime përkitazi me rregulloret apo udhëzimet administrative në kuadër të Ligjit, për sa i përket përputhshmërisë dhe konsistencës së cilitdo akt legjislativ. Përmes këtij komponenti, ofron rekomandime për zhvillimin e kapaciteteve si dhe

O IZVEŠTAJU

Ovaj izveštaj je sastavila Kancelarija poverenika za jezike (KPJ) i obuhvata period od januara do decembra 2015. godine. Cilj izveštaja je informisanje šire javnosti i svih zainteresovanih strana o radu, dostignućima i izazovima Kancelarije u procesu praćenja primene Zakona br. 02/L-37 o upotrebi jezika (u daljem tekstu Zakon).Izveštaj predstavlja rad Kancelarije za 2015. godinu, preduzete mere s ciljem jačanja svesti institucija i građana o jezičkim pravima, pojašnjava proces nadgledanja, kao i proces rešavanja žalbi građana.

Izveštaj sadrži informacije o sprovedenim kampanjama i projektima, predstavlja sveobuhvatne nalaze proizašle iz nadgledanja internet strana agencija i preduzeća, kao i nalaze praćenja centralnih institucija prilikom slanja saopštenja za medije, statistiku primljenih žalbi, kao i proces njihovog rešavanja. Izveštaj, takođe, sadrži i druge aktivnosti Kancelarije sprovedene u skladu sa mandatom i planom rada za 2015. godinu, kao i plan rada za 2016.

U izveštaju je posebno prikazan proces izrade nacrta Strategije za zaštitu i promovisanje jezičkih prava (2016 - 2021) sa akcionim planom. Ovaj dokument će nakon usvajanja odrediti ciljeve koje Vlada namerava da ostvari u oblasti primene Zakona o upotrebi jezika.

ULOGA I MANDAT KANCELARIJE POVERENIKA ZA JEZIKE Kroz pregled zakonodavnih komponenti i obezbeđenje usklađenosti različitih zakona sa Zakonom o upotrebi jezika, Kancelarija nadgleda institucije koje su pod njenom nadležnošću i izveštava o njihovom poštovanju Zakona. Kancelarija razmatra, ocenjuje i daje preporuke vezane za predloge zakona kako bi se osigurala usaglašenost sa Zakonom. Kancelarija, takođe, može da preporuči usvajanje i izmenu zakonodavstva neophodnog za jačanje primene Zakona. Kancelarija razmatra i daje preporuke u vezi uredbi ili administrativnih uputstava u okviru Zakona u pogledu usklađenosti i doslednosti bilo kojeg zakonodavnog akta. Kancelarija kroz ovu komponentu, takođe, daje preporuke koje se odnose na razvoj kapaciteta i raspodelu budžeta i

12

RapoRt vjetoR 2015 GoDiŠnji iZveŠtaj 2015.

nevojën e ndarjes së buxhetit dhe resurseve njerëzore të caktuara për zbatimin e Ligjit.Kryen hetime, qoftë me iniciativën e vet, qoftë në bazë të ankesave të bëra nga një person fizik a juridik. Ofron, kur duhet, këshilla apo ndihmë për publikun në lidhje me të drejtat e tyre gjuhësore sipas Ligjit si dhe ofron ndihmë për institucionet nën juridiksionin e saj për sa u përket detyrimeve të tyre.Ndihmon Qeverinë në zhvillimin e programeve të vetëdijesimit publik ose i zhvillon vetë ato. Zhvillon aktivitete të rregullta kontaktuese me publikun për të informuar opinionin e gjerë rreth detyrimeve të institucioneve për zbatimin e Ligjit, si dhe të drejtat e qytetarëve për sa u përket çështjeve gjuhësore të përcaktuara me Ligj.

MEKANIZMAT MBËSHTETËS TË ZYRËS

Bordi për politika të gjuhëve – Siguron mbështetje institucionale për zhvillimin, zbatimin dhe fuqizimin e politikave për gjuhët. Bordi përbëhet nga njëzet (20) anëtarë, të cilët përfaqësojnë institucionet që ofrojnë shërbime, si dhe nga përfaqësues të komuniteteve gjuhësore.Rrjeti për politika të gjuhëve – Anëtarë të rrjetit ndihmojnë ZKGJ-në në të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me përdorimin e gjuhëve. Rrjeti përbëhet nga personat kontaktues të emëruar nga të gjitha institucionet nën juridiksionin e Zyrës dhe asistentët gjuhësor.

ljudskih resursa neophodnih za sprovođenje Zakona.Kancelarija sprovodi istražne radnje, bez obzira da li na svoju inicijativu ili na osnovu žalbe koju može podneti svako fizičko ili pravno lice. Takođe, prema potrebi, savetuje ili pruža pomoć široj javnosti u vezi njihovih jezičkih prava po Zakonu i pruža pomoć institucijama pod njenom nadležnošću u vezi ostvarivanja njihovih obaveza.Kancelarija pomaže Vladi Kosova u sprovođenju programa za podizanje javne svesti ili ih sama sprovodi. Obavlja redovne terenske aktivnosti koje podrazumevaju obaveštavanje javnosti u vezi obaveza institucija za sprovođenje Zakona i pravima građana u vezi sa jezičkim pitanjima utvrđenim Zakonom.

POMOĆNI MEHANIZMI KANCELARIJE

Odbor za jezičku politiku – obezbeđuje institucionalnu podršku za razvoj, sprovođenje i jačanje jezičkih politika. Odbor se sastoji od dvadeset (20) članova koji predstavljaju institucije koje pružaju usluge, kao i od predstavnika jezičkih zajednica.

Mreža za jezičku politiku – članovi Mreže pomažu KPJ u vezi rešavanja svih pitanja koja se odnose na upotrebu jezika. Mrežu čine kontakt osobe i prevodioci koje imenuju institucije pod nadležnošću Kancelarije.

13

INFORMISANJE I VIDLJIVOST KANCELARIJEINFORMIMI DHE DUKSHMËRIA

14 15

RapoRt vjetoR 2015 RapoRt vjetoR 2015GoDiŠnji iZveŠtaj 2015. GoDiŠnji iZveŠtaj 2015.pjesa i Deo i

INFORMIMI DHE DUKSHMËRIA

Vetëdijësimi i institucioneve dhe qytetarëve për zbatimin e Ligjit

Përmes komponentës së komunikimit dhe informimit, Zyra bënë vetëdijesimin e opinionit dhe institucioneve publike mbi të drejtat dhe obligimet gjuhësore, si dhe rolin e Zyrës në mbrojtjen, ruajtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore.

Krahasuar me vitin paraprak, ku ZKGJ ka pasur më tepër fushata mediale duke qenë më prezentë me materiale të ndryshme promovuese si në televizion ashtu edhe në Radio. Në vitin 2015 për shkak të resurseve të kufizuara, ZKGJ ka vazhduar me përgatitjen dhe shpërndarjen e materiale promovuese por ka bërë vetëm një fushatë përmes radiove lokale.

Komunikimi me qytetarët është bërë në mënyrë direkte, përmes takimeve dhe bisedave me qytetarët dhe përfaqësuesit e institucioneve, në takime, tryeza të rrumbullakëta dhe debate të ndryshme.

Në kuadër të sensibilizimit të vazhdueshëm të shoqërisë, ZKGJ ka mbajtur një tryezë të rrumbullakët me të rinjtë në Prizren, me synim të rritjes së ndërgjegjësimit mbi të drejtat gjuhësore të të gjitha komuniteteve që jetojnë në këtë komunë. Të rinjtë janë njoftuar me funksionin, rolin dhe mandatin e Zyrës dhe janë informuar për së afërmi për politikat bazë të gjuhëve në Kosovë. Gjithashtu është debatuar për mësimin e gjuhëve të mjedisit, marrë parasysh që gjuha është një ndër format më të mira të komunikimit dhe afron të rinjtë mes vete, si dhe për përparësitë e njohjes së gjuhëve të mjedisit dhe mundësitë për punësim. Është diskutuar edhe për rëndësinë e njohjes së gjuhëve nga punonjësit e administratës publike me qëllim të ngritjes së cilësisë së shërbimeve të ofruara për qytetarët.

Ky aktivitet është organizuar nga Zyra Regjionale e OSBE-së në Prizren në bashkëpunim të ngushtë me ZKGJ-së.

Shënimi i Ditës Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare dhe Dita Evropiane e Gjuhëve

Zyra e Komisionerit për gjuhët (ZKGJ) në vitin 2015, është përpjekur të ngritë nivelin e dukshmërisë së Zyrës përmes debateve të ndryshme; përmes

INFORMISANJE I VIDLJIVOST KANCELARIJE

Podizanje svesti institucija i građana za sprovođenje Zakona

Kroz funkciju komunikacije i informisanja o svom radu Kancelarija vrši podizanje svesti javnosti o jezičkim prvima i obavezama javnih institucija u sprovođenju zakona, kao i o ulozi Kancelarije u zaštiti, čuvanju i promovisanju jezičkih prava.

U poređenju sa prethodnom godinom, kada je sprovela više medijskih kampanja i u javnosti bila prisutnija kroz distribuciju propagandnih materijala i putem televizijskih i radijskih kampanja, KPJ je 2015. godine, zbog ograničenih finansijskih resursa, pored distribucije propagandnog materijala odradila samo jednu kampanju kroz lokalne radio stanice.

Komunikacija sa javnošću bila je direktna, putem susreta i razgovora sa građanima i predstavnicima institucija na skupovima, okruglim stolovima, debatama i sl.

U okviru kontinuirane senzibilizacije društva KPJ je u Prizrenu održala okrugli sto namenjen mladima sa ciljem podizanja svesti o jezičkim pravima svih zajednica koje žive u ovoj opštini. Mladi su upoznati sa funkcijom, ulogom i mandatom Kancelarije, kao i osnovama jezičkih politika na Kosovu. takođe je diskutovano o učenju jezika okoline, jeziku kao osnovnom sredstvu komunikacije i razumevanja među ljudima, kao i prednosti poznavanja jezika okoline poput većih mogućnosti za zapošljavanje mladih. Govoreno je i o značaju poznavanja jezika zaposlenih u javnoj upravi radi povećanja kvaliteta pružanih usluga svim građanima.

Ovu aktivnost je organizovala Regionalna kancelarija OEBS u Prizrenu u bliskoj saradnji sa KPJ.

Obeležavanje međunarodnog dana maternjeg jezika i Evropski dan jezika

Kancelarija poverenika za jezike je tokom 2015. godine radila na podizanju vidljivosti Kancelarije kroz razne debate, okrugle stolove, kao i kroz

14 15


shënimit të disa datave të rëndësishme siç është: Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare dhe Dita Evropiane e Gjuhëve që janë përcjellë edhe përmes mediave.

Në kuadër të “Ditës Ndërkombëtare të Gjuhës amtare”, Komisioneri për gjuhët, Slavisa Mladenovic, ka ligjëruar para studentëve të komuniteteve jo shumicë në drejtimin juridik në Universitetin AAB, me temën: “Çështja e arsimimit dhe përdorimit të gjuhës amtare si dhe mundësitë e shkollimit jashtë vendit për pjesëtarët e komuniteteve jo shumicë”.

Për herë të dytë, me 26 shtator 2015, ZKGJ ka shënuar Ditën Evropiane të Gjuhëve.

Aktiviteti është mbajtur në gjimnazin “Sami Frashëri” në Prishtinë me një paralele të gjuhës shqipe dhe turke. Është ligjëruar para nxënësve me qëllim që të rinjtë të ndërgjegjësohen për rëndësinë e të mësuarit të gjuhëve të njeri tjetrit, të promovojnë diversitetin e pasur gjuhësor dhe kulturor të gjuhëve që fliten në Kosovë dhe në pjesën tjetër të Evropës.

Ky aktivitet u organizua nga ZKGJ, me pjesëmarrje aktive të Ministrisë së Integrimeve Evropiane.

Me këtë rast është lëshuar një komunikatë e përbashkët me Misionin e OSBE-së në Kosovë, përmes së cilës është apeluar për mbrojtjen e të drejtave gjuhësore dhe diversitetit kulturor dhe gjuhësor në Republikën e Kosovës.

obeležavanje nekoliko značajnih datuma, kao što su Međunarodni dan maternjeg jezika i Evropski dan jezika koji su medijski propraćeni.

U okviru Međunarodnog dana maternjeg jezika, poverenik za jezike, Slaviša Mladenović, je održao predavanje studentima iz nevećinskih zajednica sa Pravnog fakulteta Univerziteta AAB. Glavna tema o kojoj se diskutovalo na ovom predavanju bila je Pitanje obrazovanja i upotrebe maternjeg jezika kao i mogućnosti školovanja u inostranstvu za pripadnike nevećinskih zajednica.

Po drugi put, 26. septembra 2015. godine KPJ je obeležila Evropski dan jezika.

Ovaj datum obeležen je u gimnaziji Sami Frašri (Sami Frashëri) u Prištini sa odeljenjima koji ovu školu pohađaju na albanskom i turskom jeziku. Svrha predavanja bila je da se kod mladih ljudi unparedi svest o važnosti učenja jezika drugih zajednica i da se promoviše jezička i kulturna različitost kroz bogatstvo jezika koji se govore na Kosovu.

Ova aktivnost je organizovana od strane KPJ uz aktivno učešće Ministarstva za evropske integracije.

Ovom prilikom je izdato zajedničko saopštenje sa Misijom OEBS u Prištini, kroz kojim je upućen apel za unapređenje jezičkih prava i kulturne raznolikosti u Republici Kosovo.

16 17


Me rastin e Ditës Ndërkombëtarë të Gjuhës Rome, ZKGJ ka ftuar të gjithë qytetarët që përdorin, ruajnë dhe kultivojnë gjuhën rome, ta konsiderojnë Zyrën e Komisionerit për gjuhët si partner bashkëpunues. Çdo vit më 5 nëntor, romët në Evropë festojnë këtë ditë. E folur në të gjithë botën, gjuha rome është një gjuhë e ruajtur dhe e bartur nga brezi në brez gjatë shekujve, kryesisht në formën e të folurit.

Projektet e përbashkëta me partnerët

Zyra e Komisionerit për gjuhët (ZKGJ) në bashkëpunim me Agjencinë e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar, (USAID), nëpërmjet programit të Avancojmë Kosovën së Bashku, (AKT), ka zbatuar projektin “Mbështetje përpjekjeve të Komisionerit për gjuhët për të promovuar përdorimin e gjuhëve zyrtare në 12 komuna partnere të programit USAID-it, të Avancojmë Kosovën së Bashku”, në: Graçanicë, Obiliq, Novobërdë, Ranillug, Gjilan, Partesh, Kllokot, Shtërpce, Klinë, Pejë, Istog dhe Vushtrri. Ky projekt është realizuar në dy faza. Fillimisht, në komunat e përzgjedhura është bërë hulumtim paraprak përmes metodës “pala e fshehur” në mënyrë që për së afërmi të kuptohet se sa janë zyrtarët komunalë të gatshëm të ofrojnë shërbime në gjuhët zyrtare. Në bazë të këtij hulumtimi është konstatuar se shumica e komunave nuk i kanë të gjitha vendimet në gjuhët zyrtare, mbishkrimet apo formularët. Në raste më të rralla «pala e fshehur” nuk ka gjetur përkrahje në ofrimin e shërbimeve në gjuhën e tyre. Në kuadër të këtij projekti janë mbajtur 12 debate me komunat e përzgjedhura si dhe një punëtori tri ditore.

Povodom Međunarodnog dana romskog jezika KPJ je pozvala sve građane koji koriste, čuvaju i neguju romski jezik da u Kancelariji poverenika za jezike pronađu partnera za zajednički rad na zaštiti i promociji romskog jezika. Svake godine, 5. novembra, Romi u Evropi obeležavaju međunarodni dan romskog jezika. Romski jezik je jezik koji se govori u celom svetu i koji je očuvan i prenošen kroz generacije tokom vekova, uglavnom u govornom obliku.

Zajednički projekti sa partnerima

Kancelarija poverenika za jezike u saradnji sa Američkom agencijom za međunarodni razvoj (USAID) je kroz program Unapredimo Kosovo zajedno, (PAK) sprovela projekat Podrška naporima poverenika za jezike radi promovisanja upotrebe službenih jezika u 12 partnerskih opština programa USAID i to u Gračanici, Obiliću, Novom Brdu, Ranilugu, Gnjilanu, Partešu, Klokotu, Štrpcu, Klini, Peći, Istogu i Vučitrnu. Ovaj projekat je realizovan u dve faze. U prvoj fazi, u odabranim opštinama je obavljeno preliminarno istraživanje metodom “skrivena stranka”, kako bi se neposredno ispitalo da li su opštinski službenici spremni da pružaju usluge na službenim jezicima. Na osnovu rezultata istraživanja je konstatovano da većina opština ne poseduje sve odluke, natpise ili formulare na službenim jezicima, kao i da u određenim slučajevima “skrivena stranka” nije pronašla podršku u pružanju usluga na svom jeziku. U okviru ovog projekta je održano 12 diskusija sa odabranim opštinama kao i jedna trodnevna radionica.

16 17


Pas nxjerrjes së rezultateve nga hulumtimi, debatet dhe punëtoria është hartuar doracaku “Udhëzimi për zbatimin e drejtë të Ligjit mbi përdorimin e gjuhëve në nivel të qeverisjes lokale” në Republikën e Kosovës. Vlen të theksohet se ky doracak është përgatitur në bazë të rekomandimeve të cilat janë identifikuar në këto debate dhe ka për qëllim të shërbejë kryesisht si udhërrëfyes për shërbyesit civilë të qeverisjes lokale për sa i përket aspekteve të ndryshme të komunikimit në gjuhët e komuniteteve jo shumicë.

Ky projekt është zbatuar nga Organizata jo-qeveritare, “Komunikimi për Zhvillimin Social” (CSD), me seli në komunën e Graçanicës.

Radio spotet dhe paraqitjet mediale

Radio spotet me moton “Gjuha juaj e drejta juaj”, të transmetuara në vitin 2013 dhe 2014, janë ritransmetuar nga tetori deri në fund të nëntorit 2015, në 14 radio stacione: Radio Kim, Radio Gorazdevac, Radio Astra, Radio Romano Avazo, Radio Gora, Radio Kosova 2, Radio Hayat, Radio Puls Silovo, Radio 21, dhe Radio Kontakt Plus. Kjo fushatë, është mbështetur nga Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) në Kosovë, në realizimin teknik të radio materialit promovues.

Gjatë vitit 2015, Zyra ka pasur paraqitje të konsiderueshme mediale: në programin e mëngjesit të RTK1, RTK2, TV Mreza, Radio Kosova 2, në gazetën e përditshme Koha Ditore, Gazeta Express, kameleon.ba, News Blic, Radio Gjakova, Anadolu Agency, AA, kallxo.com dhe Kosova Press.

Nakon objavljivanja rezultata istraživanja, diskusija i radionice, izrađen je priručnik Vodič o pravilnoj primeni Zakona o upotrebi jezika u lokalnim samoupravama na Kosovu. Treba pomenuti da je ovaj priručnik pripremljen na osnovu preporuka koje su identifikovane u ovim diskusijama sa ciljem da pomogne pre svega civilnim službenicima lokalnih samouprava u raznim aspekatima komunikacije na jezicima nevećinskih zajednica.

Nosilac ovog projekta bila je nevladine organizacija Komunikacija za razvoj društva (CSD) iz Gračanice.

Radio spotovi i medijski nastupi

Radio spotovi pod sloganom “vaš jezik vaše pravo” predstavljaju nastavak kampanje iz 2013 i 2014. godine, koji su emitovani od oktobra do kraja novembra 2015. godine na 14 radio stanica: Radio Kim, Radio Goraždevac, Radio Astra, Radio RomanoAvazo, Radio Gora, Radio Kosova 2, Radio Hayat, Radio Puls Šilovo, Radio 21 i Radio Kontakt Plus. Ova kampanja je podržana od strane Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS) na Kosovu kroz tehničku realizaciju promotivnog radio materijala.

Tokom 2015. godine KPJ je imala značajan medijski nastup na televizijskim stanicama RTK1, RTK2, TV Mreža, Radio Kosova 2, u dnevnom listu Koha Ditore, Gazeta Express, Kameleon.ba, News Blic, Radio Đakovica, AnadoluAgency, AA, kallxo.com i Kosova Press.

18 19


Faqja zyrtare e internetit

Faqja zyrtare në vazhdimësi rifreskohet me lajme dhe ngjarje, publikime, raporte dhe intervista të ndryshme që janë transmetuar përmes mediave elektronike, duke qenë në dispozicion në pesë (5) gjuhë (shqipe, serbe, boshnjake, turke dhe angleze). Gjithsejtë në faqen zyrtare të Zyrës, janë vendosur 26 lajme dhe ngjarje dhe 3 komunikata për media.

Zvanična internet stranica

Zvanična internet stranica se redovno ažurira vestima, objavama, izveštajima i intervjuima preuzetih sa elektronskih i štampanih medija. Internet stranica objavljuje svoj sadržaj na pet (5) jezika (albanskom, srpskom, bosanskom, turskom i engleskom). Na zvaničnoj internet stranici Kancelarije je objavljeno 26 vesti i događaja i 3 saopštenja za medije.

Republika e Kosovës – Република Косово – Republic of KosovoQeveria – Влада – Government




RAPORT VJETORPËR VITIN 2014

GODIŠNJI IZVEŠTAJZA 2014. GODINU

Praćenje i ocenjivanje

jezičkih prava

na Kosovu

Izveštaj

mart 2015. godine

Zyra

Praćenje i ocenjivanje jezičkih prava na Kosovu

Izveštajmart 2015. godine

Zyra

18 19


SIGURIMI I ZBATUESHMËRISË SË LIGJITOSIGURAVANJE PRIMENE ZAKONA

20 21

RapoRt vjetoR 2015 RapoRt vjetoR 2015GoDiŠnji iZveŠtaj 2015. GoDiŠnji iZveŠtaj 2015.pjesa ii Deo ii

ZBATIMI I PËRPUTHSHMËRISË, MONITORIMI DHE NGRITJA E KAPACITETEVE Përputhshmëria e gjuhëve në aktet ligjore

Mospërputhja e ligjeve në aspektin gjuhësor, ka mbetur ende një çështje e pazgjidhur edhe përkundër faktit që vazhdimisht trajtohet nga ZKGJ. Një sërë aktivitetesh kanë rezultuar me përfundimin se kjo është një çështje komplekse që do kohë, mund dhe angazhim shtesë. Kjo çështje është paraqitur si synim edhe në dokumentin e koncept strategjisë, të cilën ZKGJ e ka përgatitur. Kjo çështje është trajtuar gjatë tërë vitit 2015, nëpër takime të ndryshme me shoqërinë civile, me qytetarë dhe gazetarë (përfshirë edhe takimin me Sekretarin e Kuvendit dhe me departamentin për përkthime), si vazhdimësi e procesit, në përmirësimin e nivelit të zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

Procesi i monitorimit të institucioneve

Procesi i monitorimit të institucioneve i bërë gjatë vitit 2014, ka bërë që ZKGJ në fillim të vitit 2015 të del me raportin përfundimtar: “Monitorimi dhe vlerësimi i të drejtave gjuhësore në Kosovë”. Ky raport paraqet të gjeturat për sa i përket zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve në institucionet e Republikës së Kosovës (ministritë dhe komunat). Raporti është gjithëpërfshirës, i bazuar në indikatorë matës dhe është bazuar në përgjigjet e zyrtarëve civilë dhe në takimet që ZKGJ i ka bërë nëpër këto institucione. Në raport janë paraqitur edhe rekomandimet, të cilat Zyra iu ka dhënë institucioneve, për të përmbushur obligimet karshi Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

PRIMENJIVANJE USKLAĐENOStI, NADGLEDANJE I PODIZANJE KAPACITETA

Usklađivanje jezika u zakonskim aktima

Neusklađenost jezičkih verzija zakona je ostao nerešen problem uprkos činjenici da se njime KPJ kontinuirano bavi. Ovaj složeni problem prouzrokovan je nizom okolnosti i njegovo rešavanje zahteva više vremena i dodatnog angažovanja. Ovo je predstavljeno kao jedan od ciljeva i u nacrtu dokumenta strategije, koju je KPJ pripremila za usvajanje u ovoj godini. Ovo pitanje razmatrano je tokom cele 2015. godine, na sastancima sa civilnim društvom, građanima i novinarima (uključujući i sastanke sa sekretarom Skupštine Kosova i odeljenjem za prevode), kao nastavak procesa na unapređenju sprovođenja Zakona o upotrebi jezika.

Proces nadgledanja institucija

Proces nadgledanja institucija (ministarstva i opština) koji je urađen 2014. godine, je doprineo da KPJ početkom 2015. godine predstavi konačan izveštaj Praćenje i ocenjivanje jezičkih prava na Kosovu. Ovaj izveštaj predstavlja nalaze u vezi sprovođenja Zakona o upotrebi jezika u nadgledanim institucijama Republike Kosovo.Izveštaj je sveobuhvatan, zasnovan na merljivim pokazateljima i odgovorima civilnih službenika dobijenih na sastancima koje je organizovala KPJ. U izveštaju su prikazane i preporuke koje je Kancelarija dala institucijama radi ispunjavanja obaveza prema odredbama Zakona o upotrebi jezika.

20 21


Monitorimi i ueb faqeve – agjencitë dhe ndërmarrjet

Gjatë vitit 2015, Zyra e Komisionerit për gjuhët ka monitoruar faqet e internetit të agjencive qeveritare të nivelit qendror, si dhe faqet e internetit të ndërmarrjeve publike dhe ndërmarrjeve private që ofrojnë shërbime publike. Ky monitorim është bazuar në kompetencat, detyrat dhe përgjegjësitë e Zyrës e cila me vetiniciativë bën monitorimin dhe hetimin e zbatueshmërisë së Ligjit për përdorimin e gjuhëve, nëpër institucionet nën juridiksionin e saj. Është monitoruar harmonizimi i ueb-faqeve zyrtare në gjuhën shqipe dhe serbe, ofrimi i të dhënave në nivel të barabartë, publikimi në të njëjtën kohë i lajmeve, vendimeve, shpalljeve si dhe kualiteti i të dhënave të ofruara në gjuhët zyrtare. Në gjetjet kryesore janë identifikuar dallime në të dhënat e ofruara në gjuhët zyrtare, nivel jo i kënaqshëm i përkthimit, informata të mangëta në gjuhën serbe në nivel qendror dhe gjuhët e tjera zyrtare në nivel komunal. Janë evidentuar ueb faqe të cilat janë në dispozicion vetëm në njërën gjuhë zyrtare si dhe ueb-faqe pjesërisht të qasshme në gjuhët tjera zyrtare në nivel lokal.

ZKGJ ka dërguar gjetjet dhe rekomandimet për secilin institucion të monitoruar dhe ka organizuar dy punëtori, një me agjencitë qeveritare dhe një tjetër me ndërmarrjet publike. Në këto dy punëtori janë diskutuar gjetjet, rekomandimet dhe masat specifike që duhet të ndërmerren për të trajtuar problemet dhe për të përmirësuar zbatimin e ligjit në këto institucione.

Përveç kësaj, 5 pyetësorë me indikatorët matës janë hartuar nga Zyra dhe të njëjtit u janë dërguar agjencive për tu plotësuar. Pas një analize të detajuar të pyetësorëve do të hartohet një raport i cili do të jetë gjithëpërfshirës dhe do të publikohet gjatë vitit 2016.

Monitorimi i institucioneve qendrore -komunikimi me media

Vëmendje e veçantë i është kushtuar zbatimit të nenit 4 të Ligjit për përdorimin e gjuhëve i cili përcakton se çdo institucion është i obliguar që të gjitha informatat dhe komunikimet me publikun ti bëjë në gjuhët zyrtare. Në këtë aspekt, në ZKGJ kanë arritur ankesa nga mediat se marrin ftesa dhe njoftime vetëm në njërën gjuhë zyrtare, kështuqë në shumicën e rasteve lajmi, apo njoftimi humb efektin e vet për shkak të vjetërsisë së tij.

Nadgledanje veb stranica – agencija i preduzeća

Tokom 2015. godine Kancelarija poverenika za jezike je nadgledala internet stranice vladinih agencija centralnog nivoa, kao i internet stranice javnih i privatnih preduzeća koja pružaju javne usluge. Ovo nadgledanje je zasnovano na kompetencijama, obavezama i odgovornostima Kancelarije koja je inicirala nadgledanje i istraživanje sprovođenja Zakona o upotrebi jezika u institucijama pod njenom nadležnošću. Nadgledano je usklađivanje zvaničnih internet stranica na albanskom i srpskom jeziku, dostupnost podataka na ravnopravnoj osnovi, istovremeno objavljivanje vesti, odluka, saopštenja kao i kvalitet objavljenih podataka na službenim jezicima. U glavnim nalazima su identifikovane razlike u objavljenim podacima na službenim jezicima, nezadovoljavajući nivo prevoda, nedovoljno informacija na srpskom jeziku na centralnom nivou i ostalim službenim jezicima na opštinskom nivou. Evidentirane su internet stranice raspoložive samo na službenim jezicima kao i internet stranice koje su delimično raspoložive na ostalim službenim jezicima na opštinskom nivou.

KPJ je dostavila nalaze kao i preporuke za svaku nadgledanu instituciju i organizovala dve radionice, jednu namenjenu vladinim agencijama i drugu namenjenu javnim preduzećima. Cilj ovih radionica bila je rasprava o nalazima, preporukama i specifičnim merama koje treba preduzeti radi rešavanja problema i unapređenja sprovođenja Zakona u ovim institucijama.

Pored toga, Kancelarija je izradila pet (5) upitnika sa merljivim pokazateljima koji su prosleđeni agencijama. Nakon detaljne analize upitnika, izradiće se izveštaj koji će obuhvatiti sve aspekte sprovođenja zakona u ovim institucijama. Ovaj izveštaj će biti objavljen tokom 2016. godine.

Nadgledanje centralnih institucija u komunikaciji sa medijima

Posebna pažnja bila je posvećena sprovođenju Člana 4. Zakona o upotrebi jezika koji određuje da je svaka institucija obavezna da sve informacije i komunikaciju sa javnošću obavlja na službenim jezicima. U tom pogledu, KPJ su pristigle žalbe od strane medija na okolnost da im institucije upućuju pozivnice i saopštenja samo na jednom službenom jeziku, tako da u većini slučajeva tako pružene informacije gube efekat zbog njihove zastarelosti.

22 23


Iz svega ovoga, možemo zaključiti da je postignut određeni napredak, ali nažalost, stanje nije na zadovoljavajućem nivou. Tabelarno prikazani statistički podaci predstavljaju nalaze dobijene na osnovu korespodencije ministarstava sa medijima u kojoj je i KPJ bila uključena.

Kako bi se jasnije sagledalo realno stanje, KPJ je kontaktirala sva ministarstva kod kojih nije ustanovljen jasan nalaz. Značajan broj ministarstava naveo je da saopštenja za medije na zvaničnim internet stranama objavljuju na oba službena jezika, dostupan svim zaintersovanima. Za razliku od saopštenja, ministarstva pozive za medije u većini slučajeva prvo upućuju na albanskom, a kasnije i na srpskom jeziku. Kao glavni izazovi za propuste prilikom slanja saopštenja za medije ogdovorni su naveli ljudski faktor, ograničeno vreme i hitnost pojedinih slučajeva.

Përpjekjet për zgjidhjen e këtij problemi janë adresuar që nga viti 2014.ZKGJ ka dërguar përmes postës elektronike një shkresë te të gjithë Udhëheqësit e Zyrave për Informim, me kërkesë që çdo komunikatë apo njoftim që institucionet përkatëse do të bënin për media, të bëjnë kopje edhe Zyrën e Komisionerit për gjuhët. Gjatë muajve në vazhdim, Zyra ka vërejtur se edhe përkundër kërkesave të ZKGJ-së, gjatë vitit 2015 respektimi i Ligjit nuk ka qenë në nivelin e duhur, andaj Zyra ka vënë kontakte individuale me secilën Zyre për informim dhe komunikim të nivelit qendror, për t’ua shpjeguar se të gjitha informatat, shkresat dhe njoftimet duhet të bëhen në të dy gjuhët zyrtare (shqipe dhe serbe). Në fillim të vitit 2015 është mbajtur edhe një punëtori me këta zyrtarë, me të njëjtën temë.

Nga e gjithë kjo, vijmë në përfundim se gjendja ka shënuar një progres, i cili është shumë i vogël për të qenë të kënaqur. Tabelat si më poshtë paraqesin të dhënat e bazuara në korrespodencën e ministrive me media, kur ZKGJ ka qenë e përfshirë në këtë korrespodencë.

Për të definuar më qartë gjendjen reale, ZKGJ ka kontaktuar me të gjitha ato ministri për të cilat nuk ka pasur të gjetura të qarta, kështu që një numër i konsiderueshëm i ministrive kanë deklaruar se njoftimet për media i vendosin në të dy gjuhët në ueb faqet e tyre dhe aty mund të gjenden për të gjithë të interesuarit, derisa ftesat për media bëhen në shumicën e kohës fillimisht në gjuhën shqipe , e pastaj në gjuhën serbe. Që të gjitha këto institucione, kanë paraqitur faktorin njeri, kohë dhe urgjencë, si sfidat kryesore të cilat pamundësojnë njoftimet për media të lëshohen në të njëjtën kohë në të dy gjuhët zyrtare.

Od kontinuiranih napora za rešavanje ovog problema treba izdvojiti i aktivnost odpočetu 2014. godine kada je KPJ uputila dopis svim rukovodiocima kancelarija za informisanje sa zahtevom da se svako saopštenje ili obaveštenje koje relevantne institucije upućuju medijima dostavi i Kancelariji poverenika za jezike. Tokom narednih meseci Kancelarija je uočila da uprkos zahtevima KPJ, i tokom 2015. godine, poštovanje Zakona nije bilo na odgovarajućem nivou. S tim u vezi Kancelarija je uspostavila pojedinačne kontakte sa svakom kancelarijom za informisanje i komunikaciju centralnog nivoa radi insistiranja da sve informacije, dopisi i saopštenja moraju biti dostupne na oba službena jezika (albanskom i srpskom). Početkom 2015. godine je održana i radionica sa ovim službenicima na istu temu.

22 23


Figura 2. Komunikata për mediaSlika 2. Saopštenja za medije

Figura 1. Ftesa për mediaSlika 1. Pozivi za medije

0

50

100

150

200

250

300

Gjuhe shqipe / Albanski jezik

Gjuha serbe / Srpski jezik

0

50

100

150

200

250

300

Gjuha shqipe / Albanski jezik

Gjuha serbe / Srpski jezik

Mei

24 25


Përkthimi dhe lekturimi i interfejsit (interface) të softuerit

Gjatë vitit 2015, ZKGJ ka vazhduar me përkrahjen dhënë ARC-së, në rregullimin e të gjitha dokumenteve që lëshohen nga ky institucion, përfshirë edhe përkthimin dhe lekturimin e softuerit. Përpos që janë trajtuar ankesat e marra në ZKGJ, janë mbajtur edhe takime me qytetarë dhe shoqëri civile. Një nga këto takime është edhe debati në fshatin Kufce të Komunës së Novobërdës, ku me theks të veçantë është trajtuar çështja e librezave të veturave dhe lejet e vozitjes. Po me këtë qëllim, janë bërë vizita monitoruese në Gracanicë, Llaplasellë. Zyra ka ofruar ndihmë profesionale për rregullimin e këtyre softuerëve në të dy gjuhët.

Për të trajtuar këtë çështje, janë mbajtur edhe takime me KRPP-në, meqenëse kjo agjenci ka qenë në përgatitje e sipër të softuerit, kështu që edhe kësaj agjencie ZKGJ i ka ofruar përkrahje, vetëm që në momentin që do të fillojë së funksionuari softueri, të jetë i konstruktuar mirë e pa gabime në të dy gjuhët zyrtare.

Është vizituar edhe Qendra e Kontrollimit Teknik, për të monitoruar zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve në dokumentet e regjistrimit teknik të automjeteve. Gjatë takimit është konkluduar se të gjitha dokumentet janë në proces të unifikimit në nivel qendror, gjë që do të rezultojë pastaj me unifikim dhe saktësi gjuhësore në të gjitha dokumentet që lëshohen nga ky institucion.

Udhëzimet në produktet medicinale

Çështje e respektimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve në udhëzimet e produkteve medicinale është trajtuar në takime me Agjencinë e Kosovës për produkte dhe pajisje medicinale. Kjo çështje është trajtuar, për faktin se një numër i konsiderueshëm i ankesave dhe pakënaqësive të qytetarëve janë drejtuar ZKGJ-së, se udhëzimet e barërave nuk po shkruhen edhe në gjuhët zyrtare të Kosovës. Pas premtimit nga shefi i agjencisë se kjo çështje do të rregullohet, gjendja qëndron pak më mirë por Ligji ende nuk zbatohet në tërësi. Kjo çështje mbetet të trajtohet edhe gjatë vitit 2016.

Kurset e gjuhëve zyrtare në komuna

Për përmirësimin e ofrimit të shërbimeve publike në nivel lokal, Zyra e Komisionerit për gjuhët në partneritet me Komisionerin e lartë për çështje të pakicave të OSBE-së, ka bashkë-financuar dhe mbështetur

Prevod i jezičko uređenje interfejsa (interface) softvera

Tokom 2015. godine KPJ je nastavila pružanje podrške ACR u jezičkoj ispravci svih dokumenata koja izdaje ova institucija, uključujući i jezičko uređenje softvera. Osim što su razmotrene žalbe koje su upućene KPJ održani su i sastanci sa građanima i civilnim društvom. Jedan od sastanaka održanih u selu Kufce, u opštini Novo Brdo gde je posebnim naglaskom tretirano pitanje saobraćajnih i vozačkih dozvola. Sa tim ciljem je obavljena i poseta nadgledanja u Lapljem selu, Gračanica (pitanje saobraćajnih dozvola). Kancelarija je ponudila profesionalnu pomoć za regulisanje ovih softvera na dva jezika.

Da bi se ovo pitanje blagovremeno tretiralo, održani su i sastanci sa RKJN, a kako je ova agencija bila u toku pripremanja softvera, KPJ je ponudila podršku i pomoć, kako bi u trenutku otpočinjanja sa radom softver bio izrađen bez grešaka na oba službena jezika.

Posećen je i Centar tehničkog pregleda, radi nadgledanja primene Zakona o upotrebi jezika u dokumentima tehničke registracije vozila. Tokom sastanka je zaključeno da su sva dokumenta u procesu unifikacije na centralnom nivou, što će dovesti do jedinstvenih i jezički ispravnih dokumenata.

Uputstva u medicinskim proizvodima

Pitanje poštovanja Zakona o upotrebi jezika u uputstvima o upotrebi medicinskih proizvoda je razmatrano na sastancima sa Kosovskom agencijom za lekove i medicinska sredstva. Ovo pitanje pokrenuto je usled izraženog nezadovoljstva građana i pristiglih žalbi KPJ, jer se uputstva o upotrebi lekova ne objavljuju na službenim jezicima Kosova. Nakon obećanja direktora Agencije da će se problem rešiti, primećen je ograničeni napredak, ali se i dalje Zakon ne primenjuje u potpunosti. Ostaje obaveza da se ovo pitanje reši tokom 2016. godine.

Kursevi službenih jezika u opštinama

Za poboljšanje pružanja javnih usluga na lokalnom nivou, Kancelarija poverenika za jezike u saradnji sa Visokim poverenikom za pitanja manjina (HCNM) je sufinansirala i podržala program

24 25


programin e kurseve të gjuhëve për nëpunësit civilë në nivelin lokal. Ky projekt është zbatuar nga Qendra Evropiane për Çështje të Minoriteteve (ECMI Kosova) dhe Zyra e Komisionerit për gjuhët. Si pjesë e këtij projekti, 185 nëpunës civilë kanë marrë certifikata për njohje të gjuhëve zyrtare, 68 për nivelin e avancuar të njohurive (33 për gjuhën shqipe dhe 35 për gjuhën serbe), 68 për nivelin bazë të njohurive (46 për gjuhën shqipe dhe 22 për gjuhën serbe) si dhe 49 kanë marrë certifikatat e pjesëmarrjes në kurs (31 për gjuhën shqipe dhe 18 për gjuhën serbe).

jezičkih kurseva za civilne službenike na lokalnom nivou. Projekat je sproveo Evropski centar za pitanja manjina (ECMI Kosovo) i Kancelarija poverenika za jezike. Kao deo ovog projekta, 185 civilnih službenika je dobilo sertifikate o poznavanju službenih jezika, 68 za napredni nivo znanja (33 za albanski i 35 za srpski jezik), 68 za osnovni nivo znanja (46 za albanski i 22 za srpski jezik) kao i 49 sertifikata za učešće na kursu (31 za albanski i 18 za srpski jezik).

Figura 3. Niveli i njohurive të pjesëmarrësve të certifikuar në kurset e gjuhëve zyrtare në komunaSlika 3. Nivo znanja sertifikovanih učesnika kurseva službenih jezika u opština

26 27


Përfshirja e ҫështjes së gjuhëve si nënmodul në modulet ekzistuese në IKAP

Zyra e Komisionerit për gjuhët në bashkëpunim me Misionin e OSBE-së në Kosovë kanë filluar procedurat e nevojshme për përfshirjen e çështjeve të gjuhëve si nën-modul në trajnimet ekzistuese për nëpunësit civilë, të cilat ofrohen nga Instituti i Kosovës për Administratë Publike (IKAP) Këto nën-module do të ndihmojnë në ngritjen e vetëdijes së nëpunësve civilë mbi rëndësinë dhe obligimet që dalin nga Ligji për përdorimin e gjuhëve. Si rrjedhojë e gjashtë (6) takimeve të mbajtura gjatë vitit 2015, IKAP ka nxjerrë vendim për formimin dhe emërimin e grupit punues për hartimin e nën-moduleve. Ky projekt do të realizohet gjatë këtij viti.

Bashkëpunimi me Policinë e Kosovës

ZKGJ, në bashkëpunim me Policinë e Kosovës, përkatësisht divizionin e trajnimeve (DPP Prishtinë), ka iniciuar hulumtim mbi njohjen e gjuhëve zyrtare nga pjesëtarët e Policisë së Kosovës. Ky hulumtim është bërë si pjesë e iniciativës për përfshirjen e kurseve të gjuhës në trajnimin themelor të kadetëve të Policisë së Kosovës, një ide e mbështetur nga Ministria e Punëve të Brendshme, Drejtoria e Policisë së Kosovës, Divizionit të trajnimeve brenda PK-së, ICITAP-it, dhe Akademisë së Kosovës për Siguri Publike (AKSP). Si rezultat i kësaj iniciative, Divizioni i trajnimeve në kuadër të Policisë së Kosovës ka hartuar dy raporte të shkurtra për nivelin e njohjes së gjuhëve zyrtare nga:

1) Kadetët policorë, pjesëmarrës në trajnimin themelor të policisë së përgjithshme në AKSP (gjithsej 286 të anketuar)

Obuhvatanje pitanja jezika kao pod-modul na postojećim modulima u KIJU

Kancelarija poverenika za jezike je u saradnji sa misijom OEBS na Kosovu pokrenula neophodne korake za uključivanje pitanja jezika, kao pod-modul u postojećim obukama za civilne službenike, koje pruža Kosovski institut za javnu upravu (KIJU). Ovi pod-moduli će pomoći u podizanju svesti civilnih službenika o obavezama koje proizilaze iz Zakona o upotrebi jezika. Rezultat šest (6) održanih sastanaka tokom 2015. godine sa KIJU je formiranje i imenovanje radne grupe za izradu pod-modula. Projekat će biti realizovan tokom 2016. godine.

Saradnja sa Policijom Kosova

KPJ je u saradnji sa Kosovskom policijom, odnosno odeljenjem za obuku (DPP Priština), pokrenula istraživanje o poznavanju službenih jezika pripadnika Policije Kosova. Istraživanje je urađeno kao deo inicijative za uključivanje kurseva jezika u osnovnu obuku kadeta Policije Kosova. Ovaj predlog su podržali Ministarstvo unutrašnjih poslova, Uprava Policije Kosova, Divizija za obuku u PK, ICITAP i Kosovska akademija za javnu bezbednost (KAJB). Kao rezultat ove inicijative, Divizija za obuku u okviru Policije Kosova je sastavila dva izveštaja o poznavanju službenih jezika od strane:

1) Policijskih kadeta, učesnika u osnovnoj obuci u KAJB (ukupni broj ispitanika 286)

26 27


2) Gjeneratat e reja të pjesëtarëve të Policisë së Kosovës, të sistemuara në Drejtorinë Rajonale te Prishtinës, të zgjedhur në bazë të disa kritereve (gjithsej 102 të anketuar).

Këto raporte nxjerrin në pah nevojën e përfshirjes së kurseve të gjuhëve zyrtare në trajnimin themelor për kadetët e Policisë së Kosovës.

Rritja e bashkëpunimit me Rrjetin për politika të gjuhëve

Pas monitorimit të ueb faqeve dhe dërgimit të raportit veç e veç, ZKGJ ka mbajtur dy punëtori me Rrjetin për politika të gjuhëve nga agjencitë dhe ndërmarrjet. Në këto punëtori (në Pejë dhe në Rugovë), është diskutuar rreth raporteve të dërguara, janë trajtuar sfidat dhe problemet me të cilat ballafaqohen këto institucione, në përmbushjen e obligimeve për të zbatuar Ligjin për përdorimin e gjuhëve. Gjithashtu është trajtuar hollësisht roli i anëtarëve të rrjetit, i personave kontaktues të rrjetit, në trajtimin e çështjeve gjuhësore në institucionet përkatëse, me qëllim të zbatimit sa më të mirë të Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

2) Novih generacija službenika Policije Kosova, raspoređenih u Regionalnoj direkciji Prištine, izabranih na osnovu određenih kriterijuma (ukupno 102 ispitanika)

Ovi izveštaji su jasno pokazali neophodnost uključivanja kurseva službenih jezika u opštoj obuci za službenike PK.

Jačanje saradnje sa Mrežom za jezičku politiku

Nakon nadgledanja internet stranica i dostavljanja pojedinačnih izveštaja KPJ je održala dve radionice sa Mrežom za jezičku politiku iz agencija i preduzeća. Na ovim radionicama (u Peći i Rugovi) se raspravljalo o dostavljenim izveštajima i o izazovima i problemima sa kojima se suočavaju ove institucije u ispunjavanju obaveze primene Zakona.

Takođe, detaljno je objašnjena uloga kontakt osoba iz Mreže za jezičku politiku u tretiranju jezičkih pitanja u relevantnim institucijama radi što boljeg sprovođenja Zakona.

Nga këto punëtori është vërtetuar se kontakt personat nuk kanë qenë mjaft të informuar me rolin e ZKGJ-së dhe rolin e tyre në zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

Na ovim radionicama, utvrđeno je da kontat osobe nisu bile upoznate sa ulogom KPJ i njihovom ulogom u sprovođenju Zakona o upotrebi jezika.

28 29


takimet me Bordin për politika të gjuhëve dhe vëzhguesit ndërkombëtarë

ZKGJ ka mbajtur dy takime me Bordin për politika të gjuhëve. Në fillim të vitit 2015, është miratuar raporti vjetor i Zyrës për vitin 2014 si dhe Zyra ka paraqitur planin vjetor për vitin 2015. Në takimin e dytë janë paraqitur proceset e përpilimit të koncept Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore dhe synimet e kësaj Strategjie, me ç’rast Bordi për politika të gjuhëve ka mbështetur Koncept Strategjinë si dhe kërkesën për miratimin e këtij dokumenti. Në takimet e Bordit gjithashtu janë trajtuar çështja e vijueshmërisë së anëtarëve të bordit, si dhe emërimi i kryesuesit dhe zëvendës kryesuesit të Bordit.

Sastanci sa Odborom za jezičku politiku i međunarodnim posmatračima

Tokom godine održana su dva sastanka Odbora za jezičku politiku. Početkom 2015. godine je usvojen godišnji izveštaj Kancelarije za 2014. godinu i predstavljen godišnji plan rada Kancelarije za 2015. godinu, dok su na drugom sastanku predstavljeni procesi izrade nacrta Strategije za zaštitu i promovisanje jezičkih prava i ciljevi ove strategije. Odbor za jezičku politiku podržao je nacrt Strategije i podržao usvajanje ovog dokumenta. Na sednicama Odbora raspravljalo se i o pitanju redovnosti prisustva članova Odbora, imenovanja predsednika upravnog odbora i njegovog zamenika.

trajtimi i barazisë së gjuhëve

Në vendimin e komunës së Graçanicës i cili përcakton statusin e gjuhës rome në këtë komunë, në verzionet në gjuhën shqipe dhe serbe nuk ka pasur pajtueshmërigjuhësore, prandaj kjo ka ngjallur konfuzitet se cili është statusi i saktë i kësaj gjuhe në këtë komunë. Zyra e Komisionerit për gjuhët është angazhuar në zgjidhjen e këtij problemi.

Aktivnosti u cilju postizanja jezičke ravnopravnosti

U Odluci opštine Gračanica koja određuje status romskog jezika u ovoj opštini, verzije na albanskom i srpskom jeziku nisu bile jezički usaglašene. To je izazvalo zabunu oko statusa romskog jezika u opštini Gračanica. KPJ se aktivno uključila u rešavanje problema koji je tim izazvan.

28 29


Për të qartësuar këtë çështje, Zyra ka kontaktuar strukturat përkatëse të Komunës së Graçanicës dhe i ka drejtuar shkresë MAPLsë për të dalë me një mendim ligjor, për faktin se MAPL, bën monitorimin e zbatimit të ligjit nëpër komuna. Megjithatë, si MAPL ashtu edhe komuna e Graçanicës nuk ka dhënë një përgjigje konkrete gjatë vitit 2015, edhe pse kjo çështje është potencuar disa herë, si nga ZKGJ ashtu edhe nga përfaqësuesit e këtij komuniteti.ZKGJ jep kontribut në Grupin punues ndërministror për ballafaqim me të kaluarën dhe pajtim, kështu që, gjatë vitit 2015, janë mbajtur një sërë takimesh për të punuar në strategjinë e punës së këtij grupi. Çështja gjuhësore është trajtuar edhe në takimet joformale, kështu që kjo çështje merr trajtim më të gjerë në përgjithësi.

Strategjia për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore

Gjatë vitit 2015, vëmendje të veçantë i është kushtuar përpilimit të koncept dokumentit të “Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore” për periudhën 2016-2020, dokument i cili përcaktoj objektivat të cilat Qeveria synon të arrijë në fushën e zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve. Për përpilimin e kësaj strategjie është formuar Grupi punues dhe janë angazhuar dy këshilltarë të jashtëm të cilët kanë ndihmuar në përpilimin e saj. Po ashtu në periudhën shtator – dhjetor është mbajtur një numër i konsiderueshëm i konsultimeve si dhe dy takime të Grupit punues dhe dy punëtori. Në takime është diskutuar për hapat dhe metodologjinë e hartimit të konceptit të këtij dokumenti strategjik dhe është kërkuar që secili anëtar i grupit punues të jep kontributin e vet nga pikëpamja e institucionit të cilin e përfaqëson. Në punëtorinë e parë janë marrë të gjitha idetë dhe janë trajtuar problemet e evidentuara nga të gjeturat (të dhëna përmes raporteve ekzistuese) dhe të njëjtat janë trajtuar nga grupi punues. Pas komunikimit të vazhdueshëm me anëtarët e Grupit punues dhe shqyrtimit të komenteve pas përpunimit të teksteve në disa verzione , në punëtorinë e dytë për Strategjinë, grupi punues ka harmonizuar tekstin e koncept Strategjisë dhe i njëjti është dërguar për procedim të mëtutjeshëm deri në miratim. Përveç kësaj , është përpiluar edhe Plani i veprimit, në kohëzgjatje prej tri vjetësh, respektivisht 2016- 2019. Aprovimi i kësaj strategjie pritet të bëhet gjatë këtij viti. Koncepti i strategjisë të cilën Grupi punues e ka harmonizuar dhe e ka dërguar për procedura për aprovim ka tri synime strategjike:

U cilju razjašnjenja Kancelarija je kontaktirala relevantne strukture i pismeno se obratila MALS sa zahtevom za objavljivanje njihovog pravnog mišljenja zbog činjenice da MALS nadzire sprovođenje Zakona u opštinama. MALS, međutim, nije dostavio nikakav odgovor u 2015. godini, kao ni opština Gračanica od koje je KPJ takođe zatražila objašnjenje, što su činili i predstavnici ove zajednice.

KPJ daje doprinos Međuministarskoj grupi za suočavanje sa prošlošću i pomirenje, koja je u 2015. godini održala niz sastanaka na pripremi ove strategije. Pitanje jezika je razmatrano i na neformalnim sastancima, tako da ovo pitanje dobija celovitiji tretman.

Strategija za zaštitu i promovisanje jezičkih prava

Tokom 2015. godine posebna pažnja je posvećena izradi nacrta Strategije za zaštitu i promovisanje jezičkih prava za period 2016-2021, kao dokumentu koji će, nakon usvajanja, definisati ciljeve koje Vlada namerava da ostvari u oblasti primene Zakona o upotrebi jezika.

Radi izrade strategije formirana je Radna grupa i dodatno angažovana dva spoljna savetnika koji su pomogli u izradi nacrta dokumenta Strategije. Takođe, u periodu septembar – decembar održane su brojne konsultacije, dva sastanka Radne grupe i dve radionice. Na sastancima se raspravljalo o postupcima i metodologiji izrade nacrta ovod strateškog dokumenta i zahtevano je da svi članovi radne grupe daju svoj doprinos ispred institucija koju su predstavljali. Na prvoj radionici su iznete ideje i raspravljano je o problemima koji su uočeni u nalazima (iz postojećih izveštaja) kojima se bavila Radna grupa.

Tokom intenzivne komunikacije članova Radne grupe i razmatranja primedbi na nekoliko radnih verzija tekstova, na drugoj radionici za izradu Strategije, dati su dodatni predlozi i napravljene su potrebne promene, pa je Radna grupa usaglasila tekst nacrta Stretegije i prosledila ga na dalju proceduru do usvajanja. Strategiju prati i trogodišnji Akcioni plan (2016-2019) a njeno usvajanje se očekuje tokom ove godine.

Nacrt strategije koji je radna grupa usaglasila i prosledila na dalju proceduru za usvajanje ima tri strateška cilja:

30 31


Synimi strategjik 1: Ngritja e nivelit të cilësisë së shërbimeve gjuhësore në institucionet publike;

Synimi strategjik 2: Avancimi i kornizës legjislative dhe zhvillimi i mëtutjeshëm i ZKGJ-së; dhe

Synimi strategjik 3: Ngritja e vetëdijes së shoqërisë dhe zhvillimi i diversitetit gjuhësor në Kosovë

Strateški cilj 1: Podizanje nivoa kvaliteta jezičkih usluga u javnim institucijama;

Strateški cilj 2: Unapređenje zakonodavnog okvira i daljni razvoj KPJ i

Strateški cilj 3: Podizanje svesti društva i razvoj jezičke različitosti na Kosovu.

30 31


Severna Mitrovica/Mitrovicë e veriut

Zvečan/Zveçan

Zubin Potok/Zubin Potok

Mitrovicë e jugutJužna Mitrovica

Leposavić/Leposaviq

Skenderaj/Srbica

Vushtrri/Vučitrn

Podujevë/Podujevo

Fushë Kosovë/Kosovo Polje

Gllogovc/Glogovac

Prishtinë/Priština

Shtime/Štimlje

Lipjan/Lipljan

Viti/Vitina

Gjilan/GnjilaneRanilug/Ranilug

Parteš/ Partesh

Kaçanik/Kačanik Klokot Vrbovac/Kllokot Vërbovc

Hani i Elezit/Elez Han

Ferizaj/UroševacSuharekë/

Suva Reka

Prizren/Prizren

Štrpce/Shtërpcë

Dragash/Dragaš

Mamusha/Mamuša

Junik/Junik

Kamenicë/KamenicaGračanica/

Graçanicë Novo Brdo/Novobërdë

Obiliq/Obilić

Klinë/Klina

Malishevë/Mališevo

Rahovec/Orahovac

Pejë/Peć

Istog/Istok

Gjakovë/Đakovica

Deçan/Dečane

Komunat ku gjuha boshnjake është gjuhë zyrtare/ Opštine u kojima je bosanski jezik službeni jezik

Komunat ku gjuha turke është gjuhë zyrtare/ Opštine u kojima je turski jezik službeni jezik

Komunat ku gjuha boshnjake është gjuhë në përdorim zyrtar/ Opštine u kojima je bosanski jezik jezik u službenoj upotrebi

Komunat ku gjuha boshnjake është gjuhë në përdorim zyrtar/ Opštine u kojima je turski jezik jezik u službenoj upotrebi

Komuna ku gjuha rome është gjuhë në përdorim zyrtar / Opština u kojoj je romski jezik, jezik u službenoj upotrebi

■ 5% gjuhë zyrtare në nivel lokal5%, službeni jezici na lokalnom nivou

■ 3% gjuhë në përdorim zyrtar3% jezici u službenoj upotrebi

Albanski i srpski jezik službeni su

jezici u Republici Kosovo

Gjuha shqipe dhe serbe janë gjuhë

zyrtare në Republikën e Kosovës

32 33


27ПРИРУЧНИК ЗА СПРОВОЂЕЊЕ ЗАКОНА О УПОТРЕБИ ЈЕЗИКА

■ Лично

■ Tелефоном: 038 200 14 448; 038 200 14 902

■ Електронском поштом на: [email protected]

■ Редовном поштом на адресу: Канцеларија повереника за језике, зграда владе, 6. спрат, канцеларија бр. 605A, 10000 Приштина.

Жалбу можете уложити на било ком језику, преузимањем и попуњавањем обрасца. Обрасци жалбе су на располагању на албанском, српском, турском и босанском језику а Канцеларија вам може помоћи у њиховом попуњавању.

http://www.poverenik-ks.org

Како да уложите жалбу Канцеларији повереника за језике?

Ky formular mund të shkarkohet në adresën: www.kryeministri-ks.net/kgjzAdresa: Zyra e Komisionerit për Gjuhët, Ndërtesa e Qeverisë | Kati VI.nr.605A | Sheshi Nëna Terezë p.n

10 000 Prishtinë/ KosovëE-mail: [email protected] | Tel: 038 200 14 448 |Ovaj formular možete naći na adresi: www.kryeministri-ks.net/kgjzAdresa: Kancelarija poverenika za jezike, zgrada Vlade | VI sprat, br. 605A | Trg Majke Terese b.b

10 000 Priština/ KosovoE-mail: [email protected] | Tel: 038 200 14 448 |

2

_____________________________________________________________________________A jeni ankuar në institucionin përkatës? Nëse PO jepini detajet e ankesës dhe përgjegjjes

eventuale.

Po Jo

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Ju lutem përshkruani ankesën shkurt dhe qartë.______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Ju lutem nëse është e mundur na dërgoni të bashkangjitura kopjet e dokumenteve dhedëshmi që mbështesin ankesën tuaj.Vërtetoj që të dhënat e mësipërme janë të sakta dhe të plota.

Ankuesi

Data / Datum_____________________________________________

Oвај формулар можете наћи на адреси: www.poverenik-ks.orgAдреса: Kaнцеларија повереника за језике, зграда Владе | VI спрат, бр. 605A |Tрг Мајке Терезе б.б 10 000 Приштина / КосовоE-маил: [email protected] | Teл: 038 200 14 448 |

2

Да ли сте се жалили надлежној институцији? Aко јесте, напишите детаље жалбе и евентуалне одговоре.

ДaНe ______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Mолимо Вас, да укратко опишете жалбу. ______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Moлимо Вас да, уколико је могуће, уз овај формулар приложите копије докумената

или доказе који иду у прилог тврдњама изнетим у вашој жалби.Потврђујем да су горе наведени подаци тачни и потпуни.

Подносилац жалбеДатум _________________________

_______________

Ky formular mund të shkarkohet në adresën: www.kryeministri-ks.net/kgjz

Adresa: Zyra e Komisionerit për Gjuhët, Ndërtesa e Qeverisë | Kati VI.nr.605A | Sheshi Nëna Terezë p.n

10 000 Prishtinë/ Kosovë

E-mail: [email protected] | Tel: 038 200 14 448 |

Ovaj formular možete naći na adresi: www.kryeministri-ks.net/kgjz

Adresa: Kancelarija poverenika za jezike, zgrada Vlade | VI sprat, br. 605A | Trg Majke Terese b.b

10 000 Priština/ Kosovo


1

Republika e Kosovës

Republika Kosovo-Republic of Kosovo

Qeveria – Vlada – Government

Zyra e Kryeministrit / Kancelarija Premijera / Office of The Prime Minister

Zyra e Komisionerit për Gjuhët / Канцеларија повереника за језике / Office of the Language

Commissioner

ANKESË

AnkuesiInformatat personale

Emri:________________________________________________

Mbiemri:________________________________________________

Adresa:________________________________________________

Kodi postar, vendi dhe komuna: ________________________________________________

Nr. Tel.:________________________________________________

E-mail:________________________________________________

A dëshironi që të dhënat tuaja personale të mbeten konfidenciale gjatë shqyrtimit të

ankesës?Po /

Jo /

Ndaj cilit institucion ankoheni?

Oвај формулар можете наћи на адреси: www.poverenik-ks.org

Aдреса: Kaнцеларија повереника за језике, зграда Владе | VI спрат, бр. 605A |

Tрг Мајке Терезе б.б 10 000 Приштина / Косово

E-маил: [email protected] | Teл: 038 200 14 448 |

1


Република Косово-Republic of Kosovo

Qeveria – Влада – Government

Zyra e Kryeministrit / Канцеларија премијера / Office of The Prime Minister

Zyra e Komisionerit për Gjuhët / Канцеларија повереника за језике / Office of the Language

Commissioner

ЖАЛБА

Подносилац жалбе

Лични подаци

Име:________________________________________________

Презиме:________________________________________________

Адреса:_______________________________________________

Поштански број, место и општина: ______________________________________________

Бр. Teл:_______________________________________________

Електронска адреса: ________________________________________________

Да ли желите да Ваши лични подаци остану поверљиви током жалбеног поступка?

Дa

Нe

На коју институцију се жалите?

27DİLLER KULLANIM YASASININ UYGULANMASI EL KİTABI

■ Kişisel ■ telefonla:

038 200 14 448; 038 200 14 902 ■ elektronik posta aracılığı ile, ■ adres: [email protected] ■ posta aracığıyla,

adres: Ndërtesa e Qeverisë, kati VI, Zyra nr. 605A yada

■ adres: www.komisioneri-ks.org www.poverenik-ks.org

Şikayetinizi, formları temin ederek ve doldurarak herhangi bir dilde teslim edebilirsiniz. Şikayet formları Arnavutça, Sırpça, Türkçe ve Boşnakça dillerinde olup, Daire söz konusu şikayet form-larının doldurulmasında size yardımcı olabilir.

Diller Komiseri Odasi’na Itiraz Mektubunuzu Nasil Ulaştiracaksiniz?

Kyformularmundtëshkarkohetnëadresën:www.komisioneri-ks.orgAdresa: Zyra e KomisioneritpërGjuhët,Ndërtesa e Qeverisë | Kati VI.nr.605A | SheshiNënaTerezëp.n10 000

Prishtinë/KosovëE-mail: [email protected]| Tel: 038 200 14 448 |Bu formu www.poverenik-ks.org adresinde bulabiliriniz.Adres: Dil Komiseri Dairesi, Başbakanlık Binası VI. Kat, No. 605A,

Nena Tereza Meydanı, 10 000 Priştine /KosovaE-mail: [email protected] , Tel. 038 200 14 448

2

_____________________________________________________________________________A jeni akuar në institucionin për katës? Në se PO jepini detajet e ankesës dhe përgjegjjeseventuale.Bu yetkili kuruma şikâyet ettiniz mi? Ettiyseniz, şikâyetinizin ayrıntıları ve eğer varsa yanıtlarını yazınız yazınız.Po/Evet

Jo/Hayır______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Ju lutem për shkruani ankesën shkurt dhe qartë.Şikayetlerinizi kısa anlatmanızı rica ediyoruz.______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Ju lutem në se është e mundur na dërgoni të bashk angjitura kopjet e dokumenteve dhedëshmiqë mbështesin ankesën tuaj.Eger mümkünse, bu formla birlikte şikâyetinizi destekliyecek belgeleri ya da başka kanıtların

kopyalarını ekte teslim etmenizi rica ediyoruz.Vërtetoj që të dhënat emësi për me janë të sakt edhe të plota.Yukarıda verdiğim bilgilerin doğruluğunu onaylıyorum.

Ankuesi / Şikâyet eden kişiData / Tarih_________________________

____________________Pranuesi i ankesës / Şikâyeti Kabul Eden

Nr. No. ID __________________________________________________

Kyformularmundtëshkarkohetnëadresën:www.komisioneri-ks.orgAdresa: Zyra e KomisioneritpërGjuhët,Ndërtesa e Qeverisë | Kati VI.nr.605A | SheshiNënaTerezëp.n10 000

Prishtinë/KosovëE-mail: [email protected]| Tel: 038 200 14 448 |Bu formu www.poverenik-ks.org adresinde bulabiliriniz.Adres: Dil Komiseri Dairesi, Başbakanlık Binası VI. Kat, No. 605A,

Nena Tereza Meydanı, 10 000 Priştine /KosovaE-mail: [email protected] , Tel. 038 200 14 448

2

_____________________________________________________________________________A jeni akuar në institucionin për katës? Në se PO jepini detajet e ankesës dhe përgjegjjeseventuale.Bu yetkili kuruma şikâyet ettiniz mi? Ettiyseniz, şikâyetinizin ayrıntıları ve eğer varsa yanıtlarını yazınız yazınız.Po/Evet

Jo/Hayır______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Ju lutem për shkruani ankesën shkurt dhe qartë.Şikayetlerinizi kısa anlatmanızı rica ediyoruz.______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________Ju lutem në se është e mundur na dërgoni të bashk angjitura kopjet e dokumenteve dhedëshmiqë mbështesin ankesën tuaj.Eger mümkünse, bu formla birlikte şikâyetinizi destekliyecek belgeleri ya da başka kanıtların

kopyalarını ekte teslim etmenizi rica ediyoruz.Vërtetoj që të dhënat emësi për me janë të sakt edhe të plota.Yukarıda verdiğim bilgilerin doğruluğunu onaylıyorum.

Ankuesi / Şikâyet eden kişiData / Tarih_________________________

____________________Pranuesi i ankesës / Şikâyeti Kabul Eden

Nr. No. ID __________________________________________________

Kyformularmundtëshkarkohetnëadresën:www.komisioneri-ks.org

Adresa: Zyra e KomisioneritpërGjuhët,Ndërtesa e Qeverisë | Kati VI.nr.605A | SheshiNënaTerezëp.n10 000

Prishtinë/Kosovë

E-mail: [email protected]| Tel: 038 200 14 448 |

Bu formu www.poverenik-ks.org adresinde bulabiliriniz.

Adres: Dil Komiseri Dairesi, Başbakanlık Binası VI. Kat, No. 605A,

Nena Tereza Meydanı, 10 000 Priştine /Kosova

E-mail: [email protected] , Tel. 038 200 14 448

1

Ankuesi / Şikâyet Eden

Informatat personale / Kişisel Bilgiler

Emri / Ad:

Mbiemri / Soyadı:

Adresa / Adres:

Kodi postar, vendi dhe

Posta Kodu, Yer ve Belediye:

Nr. Tel. / Tel. No.:

E-mail:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

A dëshironi që të dhënat tuaja personale të mbeten konfidenciale gjatë shqyrtimit të ankesës?

Şikâyet süresi içerisinde kişisel bilgilerinizin gizli kalmasını istiyor musunuz?

Po/Evet

Jo/Hayır

Ndaj cilit institucion ankoheni?

Hangi kurumu şikâyet etmek istiyorsunuz?




Zyra e Kryeministrit / Kancelarija Premijera / Of�ice of The Prime Minister

Zyra e Komisionerit për Gjuhët / Канцеларија повереника за језике / Of�ice of the Language

Commissioner

ANKESË

ŞİKÂYET DİLEKÇESİ




Zyra e Kryeministrit / Kancelarija Premijera / Of�ice of The Prime Minister

Zyra e Komisionerit për Gjuhët / Канцеларија повереника за језике / Of�ice of the Language

Commissioner

Ky formular mund të shkarkohet në adresën: www.komisioneri-ks.org

Adresa: Zyra e Komisionerit për Gjuhët, Ndërtesa e Qeverisë | Kati VI.nr.605A | Sheshi Nëna Terezë p.n

10 000 Prishtinë / Kosovë


Ovaj formular možete naći na adresi: www.poverenik-ks.org

Adresa: Kancelarija poverenika za jezike, zgrada Vlade | VI sprat, br. 605A |

Trg: Majke Terese b.b 10 000 Priština / Kosovo


1

ANKESË / ŽALBA

Ankuesi / Podnositelj žalbe

Informatat personale / Lični podaci

Emri / Ime:________________________________________________

Mbiemri / Prezime:________________________________________________

Adresa /Adresa:________________________________________________

Kodi postar, vendi dhe komuna: ________________________________________________

Poštanski broj, mjesto i općina: ________________________________________________

Nr. Tel./ Br. Tel:________________________________________________

E-mail:________________________________________________

A dëshironi që të dhënat tuaja personale të mbeten konfidenciale gjatë shqyrtimit të

ankesës?

Da li želite da Vaši lični podaci ostanu povjerljivi tokom žalbenog postupka?

Po / Da

Jo / Ne

si të ankoheni në Zyrën e Komisionierit për Gjuhët? kako da uložite žalbu kancelariji poverenika za jezike?

■ personalisht/lično ■ Përmes telefonit/Telefonom:

038 200 14 448; 038 200 14 902■ Përmes postës elektronike/Elektronskom poštom na:

[email protected]

■ Përmes postës së regjistruar në:Zyrën e Komisionerit për Gjuhët, ndërtesa e Qeverisë, kati vi, Zyra nr.605a , 10000 prishtinë

■ Redovnom poštom na adresu:kancelarija poverenika za jezike, zgrada vlade, 6. sprat, kancelarija br. 605a, 10000 priština

Ankesa mund të bëhet në cilën do gjuhë duke shkarkuar dhe plotësuar formularin. Formularët për ankesë janë në dispozicion për qytetarë në gjuhën shqipe, serbe, turke dhe boshnjake në faqen zyrtare të ZKGJ-së: http://www.komisioneri-ks.org dhe zyra mund të ndihmojë për plotësimin e tyre

Žalbu možete uložiti na bilo kom jeziku, preuzimanjem i popunjavanjem obrasca.Obrasci žalbe su na raspolaganju na albanskom, srpskom, bosanskom i turskom jeziku, a Kancelarija vam može pomoći u njihovom popunjavanju: http://www.poverenik-ks.org

32 33


ISTRAGA I POSREDOVANJEHETIMI DHE NDËRMJETËSIMI

34 35

RapoRt vjetoR 2015 RapoRt vjetoR 2015GoDiŠnji iZveŠtaj 2015. GoDiŠnji iZveŠtaj 2015.pjesa iii Deo iii

ISTRAGA I POSREDOVANJE

Radnje koje Kancelarija poverenika za jezike preduzima nakon prijema žalbe

Na osnovu uslova određenih za prihvatljivost, najpre se utvrđuje da li je žalba pod nadležnošću Kancelarije ili ne, a zatim se nastavlja sa postupkom njenog rešavanja. Podnosilac žalbe se pravovremeno informiše podnosioca o prijemu žalbe i obaveštava ga da li je žalba pod nadležnošću KPJ.

Nakon toga se analiziraju zakonodavstvo, propisi, administrativna uputstva i sve činjenice i prikupljeni dokazi koji su relevantni za pravnu analizu.

Kancelarija, u svakoj fazi razmatranja žalbe, nudi svoje usluge posredovanja ili pomirenja. Ukoliko stranke nastali problem reše sporazumno, a Kancelarija bude zadovoljna postignutim sporazumom, prekida se razmatranje slučaja i isti se zatvara nakon ispunjenja postignutog dogovora.

HETIMI DHE NDËRMJETËSIMI

Veprimet të cilat ndërmerren nga Zyra, pas marrjes së ankesës

Duke u bazuar në kushtet e pranueshmërisë, verifikohet nëse ankesa është nën juridiksionin e Zyrës ose jo, pastaj vazhdohet me procedurën e zgjidhjes së saj. Parashtruesi i ankesës informohet me kohë për pranimin e ankesës dhe njoftohet nëse ankesa në fjalë bie nën juridiksionin e ZKGJ–së.

Fillimisht bëhet konsultimi i legjislacionit, rregulloreve, udhëzimeve administrative si dhe të gjitha fakteve dhe dëshmive të mbledhura të cilat janë relevante për analizën ligjore.

Zyra në secilën fazë të shqyrtimit të ankesave ofron shërbimet e saj të mirëbesimit, ndërmjetësimit ose pajtimit. Në rast se arrihet ndonjë marrëveshje miqësore ndërmjet palëve, Zyra ndërpret shqyrtimin e rastit dhe e mbyll atë pas përmbushjes së detyrimeve të marrëveshjes së arritur.

34 35


Procedura hetimore, pas vendosjes së Komisionerit për gjuhët që të zhvillohen hetimet

Gjatë fazës së hetimit, Zyra mund të intervistojë dëshmitarë ose persona tjerë si dhe të kërkojë nga institucionet nën juridiksionin e saj qasje në informatat relevante, dosje dhe dokumente (me përjashtim të dokumenteve të klasifikuara), që i kontribuojnë zgjidhjes së rastit. Në rast të mos përmbushjes së rekomandimeve dhe refuzimit të shqyrtimit të ankesave nga cilido institucion nën juridiksionin e Zyrës dhe mos marrjen parasysh të këshillave dhe kërkesave që bëhen lidhur me respektimin e të drejtave gjuhësore, Zyra mund të iniciojë fillimin e masave disiplinore, lëshojë vërejtje për mos përmbushjen e rekomandimeve dhe të merr vendime për ndëshkime.

Istražni postupak nakon odluke Poverenika za jezike da se sprovede istraga

Tokom istrage, Kancelarija može intervjuisati svedoke ili druga lica i od institucija pod svojom nadležnošću zahtevati pristup potrebnim informacijama, dosijeima i dokumentima (sa izuzetkom poverljivih dokumenata) koji doprinose rešavanju slučaja.

U slučaju neispunjavanja preporuka i odbijanja bilo koje institucije pod nadležnošću Kancelarije da razmotri žalbu i neprihvatanja datih saveta i zahteva nastalih u vezi sa poštovanjem jezičkih prava, Kancelarija može pokrenuti disciplinske mere, dati ukor zbog neusvajanja preporuke ili izreći kazne.

Ankesat e pranuara gjatë vitit 2015

Zyra e Komisionerit për gjuhët ka pranuar gjithsej shtatëmbëdhjetë (17) ankesa. Prej tyre janë zgjidhur katërmbëdhjetë (14), ndërsa tri (3) janë në proces. Gjatë kësaj periudhe janë zgjidhur edhe dy (2) ankesa të vitit 2014.

Lidhur me pretendimet për shkelje të Ligjit nga institucionet, Komisioneri për gjuhët ka marrë ankesa nga qytetarët edhe përmes telefonatave, të cilat nuk figurojnë në tabelën e mëposhtme. Zyra ka ndërmarrë një sërë veprimesh dhe ka bërë rekomandimet e nevojshme për institucionet nën juridiksionin e saj, për çështjet në fjalë.

Primljene žalbe u toku 2015. godine

Kancelarija poverenika za jezike je primila ukupno sedamnaest (17) žalbi. Od tog broja je rešeno četrnaest (14), dok je tri (3) u procesu razmatranja. Tokom ovog perioda su rešene i dve (2) žalbe iz 2014. godine.

Što se tiče navodnog kršenja Zakona od strane institucija, poverenik za jezike je primio žalbe građana i putem telefonskih poziva, koje se ne nalaze u sledećoj tabeli. Kancelarija je preduzela niz akcija i izdala preporuke institucijama pod njenom nadležnošću za primedbe dobijene na ovaj način.

36 37


Shqyrtimi i ankesave

Zyra e Komisionerit për gjuhët, bazuar në mandatin e saj edhe gjatë këtij viti ka shqyrtuar dhe ka zgjidhur shumicën e ankesave të pranuara. Çështjet e adresuara nga qytetarët lidhur me dështimin e institucioneve për respektimin e të drejtave gjuhësore kanë të bëjnë me lëshimin e dokumenteve, formularëve, sistemet elektronike, aktet ligjore, dërgimin e vendimeve vetëm në njërën nga gjuhët zyrtare si dhe ueb faqet zyrtare, me theks të veçantë ftesat dhe komunikatat për medie. Ankesa janë parashtruar edhe nga zyrtarët/përkthyesit drejtuar institucioneve me rastin e dërgimit të vendimeve dhe shkresave vetëm në njërën gjuhë zyrtare.

Janë bërë vizita në institucionet përkatëse për të diskutuar për gjetjen e zgjidhjes së ankesave të parashtruara. Në disa raste është ndihmuar institucioni përkatës përmes lektorëve dhe përkthyesve për gjuhën shqipe dhe serbe, të angazhuar nga ZKGJ.

Razmatranje žalbi

Kancelarija poverenika za jezike je na osnovu mandata i tokom ove godine razmotrila i rešila većinu primljenih žalbi. Propusti na koje su se građani žalili se odnose na neuspehe institucija u poštovanju jezičkih prava i odnose se na: izdavanje dokumenata (formulari, odluke), elektronski sistemi, službenih akata, zvanične sajtove, sa posebnim akcentom na pozive i saopštenja za medije samo na jednom od dva službena jezika. Žalbe su podnosili i zvaničnici/prevodioci u institucijama nakon prijema određenih odluka samo na jednom jeziku.

Kancelarija je posetila institucije na čiji rad su upućivane žalbe, kako bi se pronašlo rešenje za propuste i za neke od institucija su pripremljeni i dostavljeni izveštaji sa konkretnim preporukama. KPJ je u nekim slučajevima pomagala pojedinim institucijama u rešavanju žalbi kroz angažovanje lektora i prevodilaca za albanski i srpski jezik.

Figura 4. Numri i ankesave të pranuara krahasuar me vitet paraprakeSlika 4. Broj primljenih žalbi u poređenju sa prethodnim godinama

36 37


Institucije su pokazale spremnost da sarađuju u rešavanju ovih slučajeva i preko članova Mreže za jezičke politike uputile objašnjenja uveravajući nas da se ovi propusti neće ponavljati ubuduće i pripremile potreban materijal, kako je od njih traženo. Izuzetak predstavlja Kompanija KEDS koja je zanemarila sve zahteve KPJ u vezi primljenih pritužbi o kršenju Zakona o upotrebi jezika.

Figura 5. Numri i ankesave të marraSlika 5. Broj primljenih žalbi

Figura 6. Numri i ankesave të pranuara sipas përkatësisë së komuniteteveSlika 6. Broj primljenih žalbi po pripadnosti zajednici

Shumica e institucioneve kanë treguar gatishmëri për bashkëpunim në zgjidhjen e këtyre rasteve, ku përmes anëtarit të Rrjetit për politika të gjuhëve kanë dërguar sqarime, duke na siguruar se çështja nuk do të përsëritet në të ardhmen si dhe kanë përgatitur materialin e nevojshëm sikur që është kërkuar. Përjashtim bën kompania KEDS e cila ka neglizhuar të gjitha shkresat e dërguara nga ZKGJ lidhur me ankesat e parashtruara për shkeljen e Ligjit.

38 39


Figura7 Numri i ankesave të marra dhe çështjet e adresuara Slika 7. Primljene žalbe po vrsti prijave

38 39


Disa nga çështjet e parashtruara

Çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare në dokumentet e gjendjes civile, dhe dokumentet e identifikimit janë ngritur nga qytetarët edhe në vitin 2015. Qytetarë nga Komuna e Gjilanit, Mamushës dhe Prishtinës janë ankuar për mungesën e gjuhës serbe dhe turke, si dhe për gabimet gjuhësore në dokumentet civile dhe dokumentet e identifikimit, të lëshuara nga zyrat komunale. Çështja e përdorimit të gjuhëve zyrtare në dokumentet e gjendjes civile është rregulluar me Udhëzimin Administrativ Nr.25/2013 për Dokumentet e Gjendjes Civile (në të cilin janë përfshirë edhe rekomandimet e Zyrës) dhe përfundimisht në qershor është funksionalizuar sistemi i ri i lëshimit të dokumenteve të gjendjes civile. Si rrjedhojë numri i ankesave për këtë çështje ka rënë dhe qytetarët kanë shprehur mirënjohjen e tyre për punën dhe angazhimin e ZKGj-së, për përfshirjen e gjuhës turke dhe boshnjake në këto dokumente, versionin cirilik të gjuhës serbe si dhe rregullimin e të gjitha lëshimeve gjuhësore në versionet në gjuhën shqipe dhe serbe.

Pas marrjes së ankesës nga një përfaqësuese e shërbimeve gjuhësore në Komunën e Ranillugut për lëshimin e shkresave dhe dokumenteve tjera vetëm në gjuhën shqipe nga Përmbaruesit Privat, në bashkëpunim me Ministrinë e Drejtësisë, respektivisht anëtarin e Rrjetit për politika të gjuhëve është bërë njoftimi nga kryetarja e Odës së Përmbaruesve Privat që çështja e njëjtë të mos përsëritet dhe të respektohet në tërësi Ligji nr.02/L-37 për përdorimin e gjuhëve.

Pas shqetësimit të ngritur nga një qytetar serb për Udhëzimin Administrativ Nr. 02/2015 për Llogaritë Elektronike Zyrtare, versionin në gjuhën serbe për të cilin thuhet që përmban shumë gabime dhe është pothuajse i pakuptimtë, Zyra ka përgatitur dokumentin e korrigjuar dhe e ka dërguar në MAP së bashku me dokumentet tjera përcjellëse. Nga përfaqësuesit e Ministrisë së Administratës Publike jemi informuar që janë marrë të gjitha masat e nevojshme për publikimin e udhëzimit në versionin e korrigjuar.

Izdvojena pitanja

Pitanje upotrebe službenih jezika u dokumentima civilnog stanja i identifikacionim dokumentima građani su pokretali i tokom 2015. godine. Građani iz opština Gnjilane, Mamuša i Priština su se žalili na nedostatak srpskog i turskog jezika, kao i na jezičke greške u ličnim dokumentima i dokumentima civilnog stanja koje su izdavale ove opštine. Pitanje upotrebe službenih jezika u dokumentima civilnog stanja je regulisano Administrativnim uputstvom br. 25/2013 za dokumenta civilnog stanja (u koji su uključene i preporuke Kancelarije). Konačno, u junu 2015. godine pušten je u rad novi sistem za izdavanje ličnih dokumenata, zbog čega je i broj žalbi u vezi ovog pitanja opao. Građani su izrazili veliku zahvalnost za rad i punu posvećenost KPJ nakon što je omogućeno izdavanje dokumenata na ćirilici, turskom i bosanskom jeziku kao i otklanjanje svih jezičkih grešaka na albanskom i srpskom jeziku.

Nakon primanja žalbe predstavnika prevodilačke jedinice opštine Ranilug, zbog nepostojanja srpskog jezika u dokumentu koji je izdao Privatni izvršitelj, Kancelarija poverenika je u saradnji sa članom Mreže za jezičku politiku iz Ministarstva pravde rešila ovo pitanje. Predsednica Komore privatnih izvršitelja je kroz obaveštenje zatražila od svih privatnih izvršitelja da u potpunosti poštuju Zakon o upotrebi jezika kao i da posvete veću pažnju tome da se ovakvi propusti više ne ponavljaju.

Nakon primanja žalbe građanina srpske nacionalnosti o Administrativnom uputstvu (MJU) Br. 02/2015 za službene naloge elektronske pošte, da je prevod dokumenta nejasan i pun jezičkih grešaka na srpskom, Kancelarija poverenika je lekturisala isti i poslala ga MJU sa drugim propratnim dokumentima. Predstavnici MJU su nas obavestili da su preduzeli neophodne mere i preuzeli obavezu da će postojeći dokument zameniti lekturisanim dokumentom.

40 41


Shqetësimin që në procesverbalin për ndërrimin e njehsorit të ofruar nga punonjësit e kompanisë së distribucionit KEDS për nënshkrim, vetëm në gjuhën shqipe, për qytetaren e komunitetit serb, e kemi ngritur përmes shkresës së dërguar anëtares së Rrjetit për politika të gjuhëve dhe përmes thirrjeve telefonike të vazhdueshme, por nuk kemi marrë asnjë përgjigje. Çështjen e kemi adresuar edhe në Zyrën e Rregullatorit të Energjisë, por pa ndonjë përgjigje ose interesim për ta rregulluar këtë çështje. Nga Zyra e Komisionerit për gjuhët do të vazhdohet dhe do të bëhen përpjekje që kjo çështje të zgjidhet përmes ndërmjetësimit, përndryshe do të merren masat administrative sikur që parashihen me Rregulloren Nr. 07/2012 për Zyrën e Komisionerit për gjuhët.

BASHKËPUNIMI ME PARTNERËT VENDORË DHE NDËRKOMBËTARË

ZKGJ përmes projekteve ka vazhduar bashkëpunimin me organizatat vendore dhe ndërkombëtare siç janë: Ambasada Zvicerane, OSBE, USAID, EUSR,ECMI, CSD.

Kontribut domethënës dhe i vlefshëm për Zyrën e Komisioneri për gjuhët, është mbështetja financiare e ofruar nga Ambasada Zvicerane, në hartimin e Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore në Kosovë.

Përpos projekteve të përbashkëta me organizata e lartcekura, janë mbajtur edhe takime të ndryshme me interes për ZKGJ-në:

• Konferenca vjetore e Asociacionit Ndërkombëtar të Komisionerëve të gjuhëve, këtë vit është mbajtur më 19 deri më 21 Maj, në Otava, Kanada. Këtë vit janë trajtuar hulumtimet si dhe debatet për çështjet kryesore të gjuhëve zyrtare, si: përgjegjshmëria e qeverisjes, promovimi dhe mbrojtja e pluralizmit gjuhësor, ruajtja dhe promovimi i gjuhëve të pakicave, si dhe përdorimi i gjuhës në mjediset pas konfliktit. Gjatë kësaj konference, në cilësinë e panelistit, Komisioneri për gjuhët ka bërë një prezantim studimor me temën “Akomodimi i gjuhëve dhe stabilizimi në mjediset pas konfliktit,”

KPJ je od građanke srpske nacionalnosti primila žalbu o nepoštovanju Zakona o upotrebi jezika, odnosno izostavljanje srpskog jezika u zapisnicima o promeni strujomera od strane KEDS, koji je dostavljen korisnici na potpis. U skladu sa svojim mandatom KPJ je poslala dopis članu Mreže za jezičku politiku, sa zahtevom da se ispitaju navodi ovog slučaja. I pored mnogobrojnih sastanaka i telefonskih razgovora sa članom Mreže za jezičku politiku, nismo dobili nikakav odgovor. Isto pitanje je na razmatranje upućeno i Regulatornoj kancelariji za energiju ali nažalost ni oni nisu pokazali interesovanje za rešavanje ovog slučaja. Kancelarija poverenika za jezike će i dalje ulagati napore kako bi se slučaj rešio posredovanjem. Ukoliko se rešenje ne postignena ovaj način, Kancelarija će preduzeti administrativne mere kako je i predviđeno Uredbom br. 07/2012 o Kancelariji poverenika za jezike.

SARADNJA SA LOKALNIM I MEĐUNARODNIM PARTNERIMA

Kancelarija je nastavila saradnju sa lokalnim i međunarodnim organizacijama, kao što su Švajcarska ambasada, OEBS, USAID, EUSR, ECMI, CSD kroz realizaciju projekata.

Značajan i vredan doprinos za Kancelariju poverenika za jezike je finansijska podrška pružena od strane Švajcarske ambasade u izradi Strategije za zaštitu i promociju jezičkih prava.

Osim zajedničkih projekata sa pomenutim organizacijama održani su sledeći skupovi i sastanci od značaja za KPJ:

• Godišnja konferencija Međunarodnog udruženja poverenika za jezike, ove godine je održana od 19. do 21. maja u Otavi, Kanada. Ove godine su predstavljena istraživanja kao i rasprave o položaju službenih jezika, na temu odgovornosti vlade, promocije i zaštite jezičkog pluralizma, očuvanja i promovisanja manjinskih jezika, kao i upotreba jezika u postkonfliktnim sredinama. Tokom ove konferencije, u svojstvu paneliste, poverenik za jezike je prezentovao studijsku temu Položaj jezika i stabilizacija u postkonfliktnim sredinama, fokusirajući

40 41


duke u fokusuar në rastin e Kosovës. Zyra e Komisionerit për gjuhët është anëtare me të drejta të plota dhe bashkëthemeluese e Asociacionit Ndërkombëtar të Komisionerëve të Gjuhëve, i themeluar në takimin përurues në Dublin, Irlandë, më 24 maj 2013.

se na slučaj Kosova. Kancelarija povrenika za jezike je osnivač i punopravni član Međunarodnog udruženja Poverenika za jezike osnovanog u Dablinu, u Irskoj, 24. maja 2013. godine.

• Takim me Këshillin Konsultativ për Komunitete (KKK) me fokus në nivelin e zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve dhe thellim i bashkëpunimit me qëllim të shkëmbimit të praktikave të mira në avancimin e përdorimit të drejtë të gjuhëve, për të gjitha komunitetet jo shumicë në tërë territorin e Republikës së Kosovës.

• Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë - Prishtinë (OSBE) i ka dhuruar Zyrës së Komisionerit për gjuhët “Doracakun për përkthyesit e interpretët”, përmes së cilit përkthyesit e gjuhës shqipe dhe serbe, do ti ngritin teknikat e përkthimit në një nivel më të lartë.

• Në një debat të organizuar nga Komisioni për administratë publike, vetëqeverisje lokale dhe media, me temën: “Zbatimi i Ligjit për përdorimin e gjuhëve në Kosovë”,

• Održan je sastanak sa Savetodavnim većem za zajednice (SVZ) na temu primene Zakona o upotrebi jezika i produbljivanju saradnje putem razmene najboljih praksi u promovisanju upotrebe jezika za sve manjinske zajednice na celoj teritoriji Kosova.

• Organizacija za evropsku bezbednost i

saradnju (OEBS) je poklonila Kancelariji poverenika za jezike Priručnik za prevodioce i tumače, kroz koji će prevodioci albanskog i srpskog jezika moći da podignu tehnike prevođenja na viši nivo.

• Na debati organizovanoj od strane skupštinske Komisije za javnu administraciju, lokalnu upravu i medije, na temu Sprovođenje Zakona o upotrebi jezika na Kosovu,

42 43


ZKGJ ka paraqitur vështirësitë dhe sfidat me të cilat ballafaqohen institucionet në zbatimin e plotë të këtij Ligji.

• Në anën tjetër, nuk kanë munguar kontaktet e rregullta me institucionet e nivelit qendror dhe lokal me qëllim të ngritjes së vazhdueshme të vetëdijes, lidhur me zbatimin e Ligjit. Veç kësaj, ZKGJ ka vazhduar bashkëpunimin me partnerët vendorë dhe ndërkombëtarë të cilët mbështesin Zyrën në arritjen e objektivave dhe dhënien e rezultateve pozitive. Një shembull konkret është bashkëpunimi me Avokatin e Popullit, me qëllim të ngritjes së nivelit të respektimit të të drejtave gjuhësore, mundësia e bashkëpunimit në fushën e monitorimit të zbatueshmërisë së Ligjit për përdorimin e gjuhëve, hetimeve si dhe organizimit të kampanjave të përbashkëta.

• Zyra e Komisionerit për gjuhët së bashku me ECMI, ka organizuar një konferencë për të publikuar raportin “ Monitorimi dhe vlerësimi i të drejtave gjuhësore në Kosovë”. Projekti është mbështetur nga Undp. Është ritheksuar se parregullsitë në zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve janë të dukshme. Janë paraqitur sfidat dhe problemet e identifikuara gjatë monitorimit. Po ashtu në konferencë u diskutua edhe për mekanizmat e mundshëm të zgjidhjes së këtyre problemeve, të cilat do të ndihmojnë institucionet për të kapërcyer vështirësitë me të cilat ato ballafaqohen gjatë zbatimi të këtij ligji. Zyra e Komisionerit për gjuhët gjithashtu ka dhënë rekomandime të përgjithshme për adresimin dhe tejkalimin e këtyre sfidave.

REKOMANDIMET

Zbatimi i rekomandimeve

Përmes raporteve të monitorimit të bëra gjatë vitit 2014, janë dhënë 30 rekomandime institucioneve të caktuara, të bazuara në ankesë, apo nga monitorimi me vetiniciativë, derisa përmes raportit gjithëpërfshirës: Monitorimi dhe vlerësimi i të drejtave gjuhësore në Kosovë, institucioneve te nivelit qendror dhe atyre lokal i janë dhënë 22 rekomandime. Niveli i zbatimit të rekomandimeve nuk ka dhënë rezultatin e pritur, që tregon se

KPJ je ukazala na izazove i poteškoće sa kojima se institucije susreću tokom primene ovog Zakona.

• Sa druge strane, nisu nedostajali redovni kontakti sa institucijama centralnog i lokalnog nivoa u cilju podizanja svesti u vezi sprovođenja Zakona. Osim toga, KPJ je nastavila saradnju sa domaćim i međunarodnim partnerima koji podržavaju Kancelariju u postizanju ciljeva i pozitivnih rezultata. Konkretan primer je saradnja sa Ombudsmanom u cilju povećanja nivoa poštovanja jezičkih prava, praćenja sprovođenja Zakona o upotrebi jezika, istraživanja kao i organizovanja zajedničkih kampanja.

• Kancelarija poverenika za jezike je u saradnji sa ECMI, organizovala konferenciju na kojoj je objavljen izveštaj Praćenje i ocenjivanje jezičkih prava na Kosovu. Ovaj projekat podržao je UNDP. Učesnicima konferencije predstavljen je izveštaj sa uočenim nepravilnostima u primeni Zakona o upotrebi jezika i predstavljeni izazovi i problemi koji su identifikovani tokom nadzora. Takođe, na konferenciji se raspravljalo i o mogućim mehanizmima za rešavanje ovih problema, koji mogu pomoći institucijama da prevaziđu teškoće sa kojima se suočavaju u primeni ovog Zakona. Kancelarija poverenika za jezike je takođe izradila opšte preporuke za prevazilaženje ovih izazova.

PREPORUKE

Sprovođenje preporuka

Kroz izveštaje praćenja u 2014. godini, izrađeno je 30 preporuka za određene institucije nastalih na osnovu žalbi ili iz praćenja na inicijativu KPJ.

Kroz sveobuhvatni izveštaj Praćenje i ocenjivanje jezičkih prava na Kosovu, izrađene su 22 preporuke za institucije centralnog i lokalnog nivoa. Do sada nije bilo očekivanog rezultata u sprovođenju preporuka što ukazuje da institucije dosledno ne sprovode Zakon o

42 43


shumica e institucioneve nuk e zbatojnë në tërësi Ligjin për përdorimin e gjuhëve.

Po ashtu gjatë vitit 2015 janë dhënë 66 rekomandime për faqet zyrtare të internetit.

Agjencitë

1. Gjykata Kushtetuese

2. Gazeta Zyrtare

3. Inspektorati Policor i Kosovës

4. Dogana e Kosovës

5. Oda Ekonomike e Kosovës

6. Agjencia Kadastrale e Kosovës

7. Administrata Tatimore e Kosovës

8. Policia e Kosovës

9. Akademia e Kosovës për Siguri Publike

10. Universiteti i Prizrenit

11. Kompania për Distribuimin e Energjisë Elektrike

12. Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik

13. Këshilli Gjyqësor i Kosovës

14. Avokati i Popullit

15. Banka Qendrore e Kosovës

16. Autoriteti Rregullativ i Komunikimeve Elektronike dhe Postare

17. Autoriteti i Aviacionit Civil

18. Zyra e Rregullatorit të Energjisë së Kosovës

19. Zyra Rregullatore për Ujësjellës dhe Kanalizim

20. Trusti i Kursimeve Pensionale

21. Komisioni për Ndihmë Juridike

22. Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës

23. Autoriteti Rregullator i Hekurudhave të Kosovës

24. Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Dhënave Personale

25. Agjencia Kosovare e Pronës

26. Agjencia Kundër Korrupsionit

27. Këshilli Gjyqësor i Kosovës

28. Komisioni Rregullator i Prokurimit Publik

29. Prokurori i Shtetit

30. Agjencia Kosovare e Privatizimit

31. Trepça (ndërmarrje nën administrimin e AKP-së)

32. Organi Shqyrtues i Prokurimit

33. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve

34. Komisioni i Pavarur për Miniera dhe Minerale

35. Komisioni i Pavarur për Media

36. Instituti Gjyqësor i Kosovës

37. Agjencia e Statistikave të Kosovës

38. Qendra Klinike Universitare e Kosovës

39. Universiteti i Prizrenit

40. Autoriteti Rregullator i hekurudhave të Kosovës,

41. Autoriteti Kosovar i Konkurrencës,

42. Komisioni për Ndihme Juridike

43. Agjencia e Kosovës për Produkte dhe Pajisje Medicinale

1. Ustavni sud

2. Službeni list

3. Policijski inspektorat Kosova

4. Carina Kosova

5. Privredna komora Kosova

6. Katastarska agencija Kosova

7. Poreska uprava Kosova

8. Kosovska policija

9. Akademija Kosova za javnu bezbednost

10. Univerzitet u Prizrenu

11. KEDS – Kompanija za distribuciju i snabdevanje električnom energijom

12. RKJN – Regulatorna komisija za javnu nabavku

13. Sudski savet Kosova

14. Ombudsman

15. CBK – Centralna banka Kosova

16. RAEPK – Regulatorni autoritet za elektronske i poštanske komunikacije

17. Autoritet za civilnu avijaciju

18. Regulatorna kancelarija za energiju Kosova

19. Regulatorna kancelarija za vodovod i kanalizaciju

20. Trust penzijskih ušteda

21. Komisija za pravnu pomoć

22. Nezavisni nadzorni odbor za civilnu službu Kosova

23. Regulatorni autoritet železnica Kosova

24. Državna agencija za zaštitu ličnih podataka

25. Kosovska agencija za imovinu

26. Agencija protiv korupcije

27. Sudski savet Kosova

28. Regulatorna komisija javne nabavke

29. Državni tužilac

30. Kosovska agencija za privatizaciju

31. Trepča (preduzeće pod upravom KAP)

32. Telo za razmatranje nabavki

33. Centralna izborna komisija

34. Nezavisna komisija za rudnike i minerale

35. Nezavisna komisija za medije

36. Kosovski institut za pravosuđe

37. Agencija za statistiku Kosova

38. Univerzitetski klinički centar Kosova

39. Univerzitet u Prizrenu

40. Regulatorni autoritet železnica Kosova

41. Autoritet Kosova za konkurenciju

42. Komisija za pravnu pomoć

43. Kosovska agencija za medicinske proizvode i opremu

upotrebi jezika.

Takođe, u 2015. godini KPJ je izradila 66 preporuka za internet stranice.

Agencije

44 45


Ndërmarrjet: Preduzeća:

1. Aeroporti Ndërkombëtar i Prishtinës “Adem Jashari”

2. Hekurudhat e Kosovës – TRAINKOS – Operime me trena dhe transport i mallërave

3. Hekurudhat e Kosovës – INFRAKOS – Infrastruktura e hekurudhave të Kosovës

4. Korporata Energjetike e Kosovës – KEK

5. Posta dhe Telekomi i Kosovës

6. Ndërmarrja Hidroekonomike Ibër-Lepenc Sh.A.

7. Radio Televizioni i Kosovës

8. Ngrohtorja e Qytetit – Gjakovë

9. Ngrohtorja e Qytetit “TermoKos” – Prishtinë

10. Kompania e Ujësjellësit Rajonal Prishtina

11. Operator Sistemi, Transmisioni dhe Tregu Sh.A. “KOSTT”

12. Kompania Ujësjellësi Rajonal Hidrosistemi “Radoniqi”

13. Kompania Ujësjellësi Rajonal Sh.A. “Mitrovica”

14. Kompania Rajonale e Ujësjellësit “Hidroregjioni Jugor”

15. Kompania Rajonale e Mbeturinave “Pastrimi” Prishtinë

16. Kompania për Menaxhimin e Deponive në Kosovë Sh.A.

17. Kompania Regjionale e Ujit dhe Kanalizimit “Bifurkacioni” Sh.A. Ferizaj

18. Ndërmarrja Publike Banesore

19. Kompania Rajonale e Ujësjellësit “Hidromorava” Gjilan

20. Kompania Rajonale e Ujësjellësit dhe Kanalizimit Sh.A. “Hidrodrini”

21. Kompania Rajonale e Mbeturinave “Ambienti” Pejë

22. Kompania Rajonale e Mbeturinave “Pastërtia” Ferizaj

23. Kompania Rajonale për Mbeturina “Higjijena” Sh.A. Gjilan

24. Kompania Rajonale për Mbeturina “Uniteti” Sh.A. Mitrovicë

25. Kompania Rajonale e Mbeturinave “Çabrati” Gjakovë

1. Međunarodni aerodrom Prištine “Adem Jashari” (Adem Jašari)

2. Železnice Kosova – TRAINKOS – Železnički prevoz i transport robe

3. Železnice Kosova – INFRAKOS – Infrastruktura železnica Kosova

4. Kosovska energetska korporacija – KEK

5. Pošta i Telekom Kosova

6. Hidro – ekonomsko preduzeće Ibar – Lepenac A.D.

7. Radio Televizija Kosova

8. Gradska toplana – Ɖakovica

9. Gradska toplana “TermoKos” – Priština

10. Regionalna kompanija vodovoda Priština

11. Sistem Operatora, Prenos i Tržište A.D. “KOSTT”

12. Regionalna kompanija vodovoda Hidrosistem “Radonići”

13. Regionalna kompanija vodovoda A.D. “Mitrovica”

14. Regionalna kompanija vodovoda „Hidroregjioni Jugor“(Južni hidro-region)

15. Regionalno preduzeće za otpad “Pastrimi” (Čišćenje) Priština

16. Preduzeće za upravljanje deponija na Kosovu A.D.

17. Regionalno preduzeće vodovoda i kanalizacije “Bifurkacioni” A.D. Uroševac

18. Javno stambeno preduzeće

19. Regionalno preduzeće vodovoda“Hidromorava” Gnjilane

20. Regionalno preduzeće vodovoda i kanalizacije A.D. “Hidrodrini”

21. Regionalno preduzeće za otpad “Ambienti” (Ambijent) Peć

22. Regionalno preduzeće za otpad “Pastërtia” (Čistoća) Uroševac

23. Regionalno preduzeće za otpad“Higjijena” (Higijena) A.D. Gnjilane

24. Regionalno preduzeće za otpad “Uniteti” (Jedinstvo) A.D. Mitrovica

25. Regionalno preduzeće za otpad “Çabrati” (Čabrat) Ɖakovica

Një numër i caktuar i ndërmarrjeve nuk kanë fare faqe zyrtare të internetit, kështu që, raportet me rekomandime i janë dërguar të gjitha agjencive dhe ndërmarrjeve të cilat kanë pasur ueb faqe. Rekomandimet janë diskutuar edhe gjatë punëtorisë me personat kontaktues të Rrjetit për politika të gjuhëve në këto institucione. Ata u njoftuan më gjerësisht rreth aktiviteteve të cilat ZKGJ do ti zhvillojë gjatë vitit 2016, përfshirë monitorimin e punës së këtyre institucione në zbatimin gjithëpërfshirës të Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

Određeni broj preduzeća nema zvanične internet stranice, tako da su izveštaji sa preporukama poslati agencijama i preduzećima koje ih poseduju. O preporukama se razgovaralo i tokom radionice sa kontakt osobama Mreže za jezičku politiku ovih institucija. Oni su detaljno upoznati o aktivnostima koje će KPJ sprovoditi tokom 2016. godine, uključujući i praćenje rada ovih institucija u sveobuhvatnom sprovođenju Zakona o upotrebi jezika.

44 45


PLANI I PUNËS PËR VITIN 2016

1.Rritja e nivelit te zbatimit te Ligjit per përdorimin e gjuhëve përmes monitorimit te vazhdueshëm te institucioneve nën jurisdikcionin e ZKGJ-së

1.1 Vizita te rregullta monitoruese institucioneve janar-dhjetor 2016

1.2 Monitorimi i rekomandimeve specifike janar-dhjetor 2016

1.3 Përpilimi i raportit vjetor dhe raporteve monitoruese janar-qershor 2016

2. Monitorimi tematik i institucioneve përkatëse

2.1 Monitorimi i lëshimit të dokumenteve (faturave, vendimeve dhe kontratave) janar - dhjetor 2016

2.2 Monitorimi i institucioneve qe përpilojnë testet dhe librin e auto shkollave janar - qershor 2016

3. Zbatimi i Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore

3.1 Inicimi i procedurave për certifikimin e përkthyesve janar - dhjetor 2016

3.2 Takime me palët e interesit dhe monitorimi i zbatimit te Strategjisë për mbrojtjen dhe promovimin e gjuhëve janar - dhjetor 2016

3.3 Takime me personat kontaktues te Rrjetit janar - dhjetor 2016

3.4 Punëtori me anëtarë të Rrjetit janar- dhjetor 2016

4. Ngritja e kapaciteteve

4.1 Vazhdimi i kursit të gjuhëve dhe mbajtja e trajnimeve për profesionistët gjuhësor, trajnimi i stafit të ZKGJ-së për dhënien e rekomandimeve lidhur me iniciativat ligjore janar – dhjetor 2016

4.2 Përpilimi i librave për kursistët dhe digjitalizimi i fjalorit shqip-serbisht dhe anasjelltas janar – dhjetor 2016

PLAN RADA ZA 2016. GODINU

1. Povećanje nivoa sprovođenja Zakona o upotrebi jezika kroz kontinuirano praćenje institucija pod nadležnošću KPJ

1.1 Redovne posete radi nadgledanja institucija (januar-decembar 2016. godine)

1.2 Praćenje sprovođenja specifičnih preporuka (januar-decembar 2016. godine)

1.3 Izrada godišnjeg izveštaja i izveštaja praćenja (januar-jun 2016. godine)

2. tematsko praćenje relevantnih institucija

2.1 Praćenje izdavanja dokumenata (računi, odluke i ugovori) (januar - decembar 2016. godine)

2.2 Praćenje institucija koje objavljuju testove i priručnike auto škola (januar - jun 2016. godine)

3. Sprovođenje strategije za zaštitu i promovisanje jezičkih prava

3.1 Pokretanje postupaka za sertifikaciju prevodilaca (januar - decembar 2016. godine)

3.2 Sastanci sa zainteresovanim stranama i praćenje sprovođenja Strategije za zaštitu i promovisanje jezičkih prava (januar - decembar 2016. godine)

3.3 Sastanci sa kontakt osobama MZJP (januar - decembar 2016. godine)

3.4 Radionice sa članovima MZJP (januar - decembar 2016. godine)

4. Izgradnja kapaciteta

4.1 Nastavak kurseva jezika i organizovanje obuka za jezičke profesionalce, obuka službenika KPJ za davanje preporuka u vezi zakonodavnih inicijativa (januar – decembar 2016. godine)

4.2 Izrada udžbenika za polaznike jezičkih kurseva i digitalizacija dvosmernog albansko – srpskog rečnika (januar – decembar 2016. godine)

46 47


4.3 Mbështetje institucioneve në ngritjen e nivelit të cilësisë së shërbimeve ndaj qytetarëve janar – dhjetor 2016

4.4 Vizita studimore dhe organizimi i konferencës rajonale për shkëmbimin e praktikave të mira në fushën e të drejtave gjuhësore janar – dhjetor 2016

5. Promovimi i Zyrës për së Komisionerit Gjuhët

5.1 Fushatat mediale përmes shtypit dhe mediave elektronike, dhënia e çmimit për gazetari janar – dhjetor 2016

5.2 Punëtori me mediat janar – dhjetor 2016

5.3 Sensibilizimi i institucioneve përmes trajnimeve për rëndësinë e zbatimit të Ligjit për gjuhët janar – dhjetor 2016

5.5 Publikimet janar –dhjetor 2016

5.6 Vazhdimësia e përmirësimit të faqes së internetit si dhe rritja e prezencës se ZKGJ-se ne media janar – dhjetor 2016

6. Udhëzimi i qytetarëve për të drejtat gjuhësore dhe procedurat e parashtrimit të ankesave

6.1 Përpilimi i kartës orientuese së të drejtave gjuhësore janar – dhjetor 2016

6.2 Vendosja e kartës në institucionet përkatëse janar – dhjetor 2016

6.3 Monitorimi i rekomandimeve specifike janar – dhjetor 2016

4.3 Podrška institucijama u poboljšanju kvaliteta jezičkih usluga prema građanima (januar – decembar 2016. godine)

4.4 Studijska poseta i organizacija regionalne konferencije za razmenu dobrih praksi u oblasti jezičnih prava (januar – decembar 2016. godine)

5. Promocija Kancelarije poverenika za jezike

5.1 Medijske kampanje putem štampanih i elektronskih medija, dodeljivanje nagrade za novinarstvo (januar – decembar 2016. godine)

5.2 Radionica sa medijima (januar – decembar 2016. godine)

5.3 Senzibilizacija institucija kroz obuku o važnosti sprovođenja Zakona o upotrebi jezika (januar – decembar 2016. godine)

5.5 Objavljivanje publikacija (januar – decembar 2016. godine)

5.6 Kontinuirano poboljšanje internet stranica kao i povećano prisustvo KPJ u medijima (januar – decembar 2016. godine)

6. Upoznavanje građana o jezičkim pravima i procedurama podnošenja žalbi

6.1 Izrada orjentacione mape o jezičkim pravima (januar – decembar 2016. godine)

6.2 Postavljanje mapa u odgovarajućim institucijama (januar – decembar 2016. godine)

6.3 Praćenje posebnih preporuka (januar – decembar 2016 . godine)

46 47


kancelarija poverenika za jezike www.poverenik-ks.org

Kancelarija poverenika za jezike je osnovana aprila 2012. godine sa ciljem očuvanja, unapređivanja i zaštite službenih jezika – albanskog i srpskog jezika i njihovog ravnopravnog statusa u Republici Kosovo, službenih jezika na lokalnom nivou (bosanski i turski jezik) i opštinskih jezika u službenoj upotrebi (bosanski, turski i romski jezik) istovremeno obezbeđujući jezička prava zajednicama čiji maternji jezici nisu službeni jezici.

zgrada VladeVI sprat, kancelarija 605/AUlica Majke Tereze b.b.10 000 Priština, Kosovo

Ovaj izveštaj je objavila Kancelarija poverenika za jezike/ Kancelarija premijera Republike Kosovo u martu 2016. godine. Ovaj izveštaj je dostupan na albanskom, srpskom i engleskom jeziku.

Zyra e Komisionerit për Gjuhëtwww.komisioneri-ks.org

Zyra e Komisionerit për Gjuhët është themeluar në prill 2012, me qëllim të ruajtjes, promovimit dhe mbrojtjes së gjuhëve zyrtare d.m.th. gjuhës shqipe dhe serbe dhe statusit të tyre të barabartë në Republikën e Kosovës, gjuhëve zyrtare në nivelin lokal (gjuhës boshnjake dhe turke) dhe të gjuhëve në përdorim zyrtar në komuna (gjuhës boshnjake, rome dhe turke), duke siguruar gjithashtu të drejtat gjuhësore të komuniteteve gjuhët amtare e të cilëve nuk është gjuhë zyrtare.

Ndërtesa e QeverisëKati VI, Zyra nr. 605A Rr. Nëna Terezë p.n.10000 Prishtinë, Kosovë

Ky raport është publikuar nga Zyra e Komisionerit për Gjuhët/Zyra e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, në mars 2016. Ky raport është në dispozicion në gjuhën shqipe, serbe dhe angleze.

48 PB


raport vjetor pËr vitin 2015 · detyrimet kushtetuese dhe ligjore, mbron, promovon, ruan dhe...

Documents