raport z ogÓlnopolskiego branŻowego ......2019/10/04 · anioły biznesu: czy możliwa jest...
TRANSCRIPT
Warszawa, 9-10 kwietnia 2019 r.
RAPORT Z OGÓLNOPOLSKIEGO BRANŻOWEGO/ TEMATYCZNEGO SPOTKANIA SIECIUJĄCEGO DLA
DORADCÓW BIZNESOWYCH OWES
I. WSTĘP
W dniach 9 i 10 kwietnia 2019 r., w Hotelu Arkadia Royal w Warszawie (ul. Bronisława
Czecha 10), odbyło się ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla
doradców biznesowych OWES. Spotkanie było elementem projektu pn. Forum Aktywności
OWES, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój,
Oś priorytetowa II: Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji,
Działanie 2.9 Rozwój ekonomii społecznej.
W wydarzeniu udział wzięło 22 uczestników, w tym 21 przedstawicieli ośrodków wsparcia
ekonomii społecznej oraz 1 przedstawiciel regionalnych ośrodków polityki społecznej.
Realizatora projektu, Fundację Fundusz Współpracy, reprezentowały: Jolanta Kalinowska,
Marzena Lisiecka - Pożoga oraz Monika Laskowska.
Spotkanie było moderowane przez Marię Brzeziak oraz Ewę Roman.
Cele spotkania:
1) wymiana doświadczeń przez doradców biznesowych OWES;
2) poszerzenie wiedzy w takich obszarach jak:
mechanizmy zwrotne, w tym fundusz gwarancyjny,
współpraca PES z JST, społeczne zamówienia publiczne,
negocjacje z biznesem, szukanie partnerów w ramach CSR,
impact investment, anioły biznesu,
3) rozwój współpracy środowiska OWES (sieciowanie).
II. PRZEBIEG SPOTKANIA
Podczas spotkania zrealizowano wszystkie zaplanowane punkty programu. Przebieg
spotkania przedstawiał się następująco:
Dzień 1 (09.04.2019 r.):
11:15-11:40 Fundusz Gwarancyjny BGK – gwarancje dla PES jako zabezpieczenie kredytów
komercyjnych, Agnieszka Waszkiewicz, Menedżer Zespołu Finansowania Ekonomii
Społecznej w Departamencie Programów Europejskich Banku Gospodarstwa Krajowego,
11:40-12:40 Prezentacja na temat rozwoju impact investment w Europie, Ewa Konczal,
Menedżer European Venture Philanthropy Association na Europę Środkowo-Wschodnią,
Przewodnicząca Rady Fundacji Valores w Polsce,
12:40-13:00 Przerwa kawowa,
13:00-14:00 Współpraca administracji publicznej z przedsiębiorstwami społecznymi.
Klauzula społeczna jako forma wspierająca funkcjonowanie przedsiębiorstw społecznych
na wolnym rynku. Bariery w stosowaniu odpowiedzialnych zamówień publicznych przez
władze samorządowe, Prof. dr hab. Zdzisława Janowska, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
Uniwersytet Łódzki, Prezes Zarządu Spółdzielni Socjalnej "Łódzka Szansa",
14:00-15:00 Obiad,
15:00-18:00 Przygotowanie przedsiębiorstwa społecznego do prowadzenia rozmów oraz
negocjacji dot. sprzedaży, współpracy barterowej lub pozyskiwania partnerów w ramach
CSR, Marta Czapla-Bystrowska,
18:00 Kolacja.
Dzień 2 (10.04.2019 r.):
09:00-10:00 Anioły biznesu: czy możliwa jest współpraca na linii przedsiębiorstwo
społeczne - anioł biznesu?” Dr Jacek Adamski, Doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan,
Szef Lewiatan Business Angels.
10:00-11:00 Prezentacja podręcznika opracowanego w projekcie Spójna Integracja
Regionalna Ekonomii Społecznej pt. Budowanie powiązań pomiędzy biznesem a ekonomią
społeczną, Maciej Kolczyński, Fundacja Idea Rozwoju,
11:00-11:15 Przerwa kawowa
11:15-13:00 Moderowana sesja wymiany doświadczeń pt. Wyzwania w pracy doradcy
biznesowego OWES (inspiracje, pomysły, oczekiwania, bariery, trudności) prowadzona
przez moderatorów we współpracy z doradcami biznesowymi. Podczas pracy warsztatowej
w grupach stolikowych, zostały poruszone następujące tematy:
1) Biznesplan w kontekście stawki jednostkowej – doświadczenia regionów;
2) Najciekawsze, inspirujące pomysły biznesowe przedsiębiorstw społecznych oraz
determinanty sukcesu PS;
3) Możliwości wsparcia istniejących PS przez OWES, w tym rola doradcy biznesowego
w pozyskiwaniu zamówień dla PS.
Zakres merytoryczny wystąpień poszczególnych prelegentów przedstawiony został
na prezentacjach, które stanowią załącznik do niniejszego sprawozdania.
III. PYTANIA, WNIOSKI I REKOMENDACJE ZE SPOTKANIA
Ad. Fundusz Gwarancyjny BGK – gwarancje dla PES jako zabezpieczenie kredytów
komercyjnych
W odniesieniu do omówionej prezentacji, przedstawiciele OWES dyskutowali
o problematycznych kwestiach związanych z udzielaniem pożyczek i gwarancji,
w szczególności:
zwrócono uwagę na nieprecyzyjne informacje, pojawiające się na stronach
pośredników finansowych dotyczące wysokości oprocentowania pożyczek.
Przedstawiciel BGK wyjaśnił, że oprocentowanie ulega obniżeniu w przypadku
deklaracji pożyczkobiorcy dotyczącej utworzenia miejsca pracy w ramach
przedsięwzięcia finansowanego z pożyczki oraz zadeklarował, że wyjaśni błędne
informacje pojawiające się na stronach internetowych pośredników;
w związku z tym, że do tej pory nie wpłynął żaden wniosek o udzielenie gwarancji
do BGK celem zabezpieczenia kredytu udzielonego przez bank spółdzielczy –
uczestnicy spotkania zastanawiali się, co może być powodem tak niewielkiego
zainteresowania tym instrumentem. Uzyskanie gwarancji jest ściśle powiązane
z posiadaniem zdolności kredytowej, a wysoka dostępność innych instrumentów
finansowych (pożyczki BGK, gwarancje de minimis) powoduje obecnie mniejsze
zapotrzebowanie na gwarancje. Ponadto barierą dla wielu PES może być
uzyskanie zdolności kredytowej, tym samym mimo zainteresowania tym
instrumentem, jest on nieosiągalny;
podkreślono, że zgodnie z dokumentacją dot. gwarancji, instrument ten może być
udzielany do 80% wartości uzyskanego kredytu, tym samym 20% musi mieć inne
zabezpieczenie, co może powodować trudności po stronie PES (bank będzie żądał
„twardego” zabezpieczenia);
w związku z tym, że warunkiem uzyskania niższego oprocentowania jest
utrzymanie przez 6 miesięcy miejsca pracy (osoba zatrudniona na umowę o pracę,
na co najmniej 0,5 etatu) pojawiły się wątpliwości związane ze skutkami przerwania
ciągłości zatrudnienia (np. jeśli pracownik wypowie umowę po 3 miesiącach
świadczenia pracy). Pytano, czy okres zatrudnienia uprawniający do
preferencyjnych warunków pożyczki liczony będzie od nowa (po zatrudnieniu
kolejnego pracownika), czy okresy zatrudnienia tych pracowników będą się
sumowały. Obecnie BGK pracuje nad przewodnikiem dla pośredników finansowych
i kwestie zatrudnienia są ponownie rozpatrywane. Uczestnicy zaproponowali, aby
preferencyjne warunki związane z zatrudnieniem były zbieżne do tych
obowiązujących w ramach wsparcia finansowego OWES (tj. obowiązek utrzymania
miejsca pracy przez wyznaczony w umowie okres, ale z możliwością zmiany osoby,
która otrzymała dofinansowanie, w sytuacji zakończenia stosunku pracy
z inicjatywy pracownika przedsiębiorstwa społecznego). Motywacją do szybkiego
uzupełnienia stanowiska pracy może być podniesienie wysokości oprocentowania
w czasie, kiedy zatrudnienie zostało przerwane. Uzgodniono, że obowiązujące
w OWES zapisy, odnoszące się do sytuacji związanej z utrzymaniem miejsca
pracy, zostaną przesłane do BGK;
pojawiły się wątpliwości czy osoba zatrudniona w przedsiębiorstwie społecznym
w ramach bezzwrotnej dotacji może być równocześnie zaliczona jako miejsce pracy
obniżające oprocentowanie pożyczki BGK (np. 0,5 etatu w ramach dotacji i kolejne
0,5 w związku z uzyskaniem pożyczki). Przedstawiciel BGK wyjaśnił, że miejsce
pracy powstałe z preferencyjnej pożyczki nie może być współfinansowane
ze środków unijnych czy publicznych, w związku z czym taka sytuacja jest
niedopuszczalna;
pytania dotyczyły również statusu osoby, która powinna być zatrudniona w ramach
uzyskanej pożyczki na preferencyjnych warunkach, tj. czy status powinien być
np. tożsamy z tym wymaganym w ramach udzielania wsparcia dotacyjnego.
Przedstawiciel BGK wyjaśnił, że status osoby zatrudnianej nie jest badany, a więc
osoba ta nie musi spełniać kryteriów dotacyjnych;
pytano o możliwości uzyskania pożyczki na pokrycie VAT, w związku z uzyskaniem
dotacji na rozpoczęcie działalności w ramach przedsiębiorstwa społecznego.
Uzyskano informację, że obecnie taki instrument nie funkcjonuje.
Ad. Prezentacja na temat rozwoju impact investment w Europie
W tym temacie nie było pytań ani dodatkowych rekomendacji.
Ad. Współpraca administracji publicznej z przedsiębiorstwami społecznymi.
W nawiązaniu do tematu wystąpienia, uczestnicy spotkania dzielili się refleksjami na temat
uwarunkowań rozwoju efektywnej współpracy na linii JST - PES z wykorzystaniem
mechanizmów społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych w swoich regionach:
przykładem wzorcowej współpracy jest gmina Józefów (województwo lubelskie),
w której działa dziewięć spółdzielni socjalnych, zatrudniających ogółem 120 osób.
OWES działający na tym terenie organizuje wizyty studyjne, podczas których
Burmistrz Józefowa dzieli się z uczestnikami wiedzą nt. pozytywów i barier
związanych z prowadzenem działalności w tym sektorze;
zwrócono uwagę, że samorządy lokalne wciąż potrzebują edukacji, zarówno
w zakresie stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych jak
i zwiększenia świadomości na temat korzyści dla rozwoju lokalnego jakie płyną
z wykorzystywania instrumentów ekonomii społecznej. Kluczowe jest kierowanie
takich działań do samych decydentów oraz osób ściśle zaangażowanych
w przeprowadzanie zamówień publicznych;
stwierdzono, że szkolenia, wizyty studyjne i inne działania w zakresie edukacji
będą bardziej efektywne, jeśli będą miały ciągły charakter, nie będą działaniami
tylko projektowymi;
zmiana władzy w samorządzie ma często decydujący wpływ na dalsze „być albo
nie być” przedsiębiorstwa społecznego, w związku z czym bazowanie tylko
na zleceniach z JST jest bardzo ryzykowne dla PES;
mimo obowiązku stosowania zamówień publicznych zawierających aspekty
społeczne przy realizowaniu wielu projektów ze środków europejskich, wciąż
brakuje chętnych do realizowania takich zleceń; PES wymagają wsparcia przy
wyszukiwaniu zleceń oraz konstruowaniu oferty, przygotowaniu niezbędnej
dokumentacji;
uczestnicy zwrócili uwagę, że podmioty ekonomii społecznej często nie radzą sobie
z realizacją dużych zleceń. Wymaga to dużego zaangażowania i wsparcia
po stronie zleceniodawców, na etapie realizacji zamówienia.
Ad. Przygotowanie przedsiębiorstwa społecznego do prowadzenia rozmów oraz
negocjacji dot. sprzedaży, współpracy barterowej lub pozyskiwania partnerów
w ramach CSR.
W trakcie tego punktu programu skoncentrowano się na pracy warsztatowej, podczas której
uczestnicy mieli możliwość przejścia poszczególnych etapów nawiązywania relacji
z klientem, która ma doprowadzić do podjęcia współpracy oraz sprzedaży. Warsztat bazował
na doświadczeniach spółdzielni socjalnej zatrudniającej osoby z zespołem downa, której
głównymi zleceniodawcami są duże firmy z branży kosmetycznej. Doradcy biznesowi
pracowali w małych grupach, przechodząc przez poszczególne etapy przygotowania
przedsiębiorstwa społecznego poprzez:
1) zdefiniowanie cech idealnego klienta;
2) określenie wartości emocjonalnej oferowanych produktów;
3) stworzenie prospect listy;
4) przygotowanie do pierwszego kontaktu z klientem;
5) budowanie relacji;
6) sprzedaż.
Ad. Anioły biznesu: czy możliwa jest współpraca na linii przedsiębiorstwo społeczne—
anioł biznesu?”
Dyskusja, jaka rozgorzała w tym punkcie programu dotyczyła możliwości połączenia
działalności w sferze ekonomii społecznej z działalnością aniołów biznesu, którzy
co do zasady czerpią korzyści finansowe ze wspieranych przedsięwzięć. Uczestnicy
spotkania stoją na stanowisku, że dla działających na rynku przedsiębiorstw społecznych,
aniołami biznesu mogą być np. samorządy, które włączając się w powstawanie takich
przedsięwzięć (angażując swoje środki finansowe oraz kadry) uzyskują wymierne korzyści
społeczne. Należy podejmować dyskusję, zastanawiać się w jaki sposób łączyć świat
biznesu ze światem ekonomii społecznej. Być może szansą na to jest wspieranie
przedsiębiorstw społecznych w ramach CSR, uzyskując w ten sposób zysk społeczny jako
wartość dodaną swoich działań.
Ad. Prezentacja podręcznika opracowanego w projekcie Spójna Integracja Regionalna
Ekonomii Społecznej Budowanie powiązań pomiędzy biznesem a ekonomią społeczną
W tym temacie nie było pytań ani dodatkowych rekomendacji.
Ad. Moderowana sesja wymiany doświadczeń pt. Wyzwania w pracy doradcy
biznesowego OWES (inspiracje, pomysły, oczekiwania, bariery, trudności)
Sesja składała się z trzech tematów. Każdy temat był inicjowany przez moderatorów,
a następnie uczestnicy mieli możliwość dyskusji na forum.
Biznesplan w kontekście stawki
jednostkowej – doświadczenia regionów.
Wśród uczestników spotkania nie było osób,
które rozpoczęły już prace nad dokumentami
dotacyjnymi, uwzględniającymi nowe regulacje
związane ze stawką jednostkową. Mimo to,
uczestnicy wyrazili swoje obawy wynikające
z proponowanej zmiany:
problem z rozliczeniem przyznanej dotacji,
w sytuacji gdy zaplanowane wydatki są
opisane w sposób niewystarczający tzn. nie
zawierają parametrów techniczno -
jakościowych, zawartych do tej pory
w harmonogramie rzeczowo-finansowym przedsięwzięcia;
zastanawiano się w jakim stopniu harmonogram rzeczowo - finansowy będzie mógł
ulec modyfikacjom na etapie realizacji przedsięwzięcia oraz na jakich zasadach
będzie aktualizowany;
zwrócono uwagę, aby nie pozbawić OWES narzędzi nadzoru/ kontroli nad
dotowanymi przedsięwzięciami;
stwierdzono, że wprowadzenie stawki jednostkowej może przyczynić się
do odbiurokratyzowania OWES, jednak istnieje obawa, że w sytuacji wykrycia
nieprawidłowości skutkujących zwrotem dofinansowania, OWES ze względu braki
danych będzie miał trudności z uzyskaniem należności.
Najciekawsze, inspirujące pomysły biznesowe przedsiębiorstw społecznych
oraz determinanty sukcesu PS.
W tym temacie uczestnicy dzielili się
doświadczeniami z pracy z grupami inicjatywnymi
oraz przedsiębiorstwami społecznymi, wskazując na
sprawdzone pomysły biznesowe oraz czynniki
wpływające na sukces przedsiębiorstw społecznych.
Elementy, na które zwrócili uwagę doradcy
biznesowi, mające wpływ na odniesienie sukcesu to:
sprawdzenie się w działaniu, przetestowanie pomysłu
jeszcze przed rozpoczęciem działalności, świadomy
i kompetentny lider, a także współodpowiedzialny
zespół pracowników.
Wśród prezentowanych konkretnych przedsięwzięć
znalazły się:
przykład innowacji w ekonomii społecznej –
fotowoltaika;
ekologiczna żywność uprawiana przy udziale
Fundacji Barka;
Spółdzielnia Socjalna Słomiane Domy;
Fundacja ProOmnis z Bydgoszczy;
Spółdzielnia Socjalna Serowa Kraina z Rajczy;
AS Mława.
Duże nadzieje uczestnicy spotkania wiążą również z włączeniem kół gospodyń wiejskich
do sektora podmiotów ekonomii społecznej. Ekonomizacja tego typu organizacji stanowi
szansę na aktywizację osób zamieszkujących obszary wiejskie.
Możliwości wsparcia istniejących PS przez OWES, w tym rola doradcy
biznesowego w pozyskiwaniu zamówień dla PS.
Ze względu na duże opóźnienie czasowe,
uczestnicy skoncentrowali się tylko
na wskazaniu form wsparcia, które obecnie
nie są dostępne w ramach oferty OWES,
a które z perspektywy doradców biznesowych
byłyby ważne dla samych PES. Proponowano
włączenie do oferty OWES:
zagranicznych wizyt studyjnych, które
pomogą w nawiązaniu kontaktów
biznesowych z innymi przedsiębiorstwami
oraz poznaniu rozwiązań/ dobrych praktyk
stosowanych w innych krajach;
bony na usługi, tzw. koszyk usług, dowolnie
do wykorzystania przez przedsiębiorstwo
społeczne na usługi rozwojowe czy
finansowe (przekazywanych PS
po wykorzystaniu wsparcia pomostowego).
Doradcy biznesowi podkreślili, że niezbędne jest stworzenie ogólnopolskiego portalu
działającego na zasadach allegro bądź olx, który będzie platformą sprzedażową,
dedykowaną tylko przedsiębiorcom społecznym. Serwis powinien być aktualizowany
na bieżąco oraz powinien umożliwiać wyszukiwanie produktów i usług przedsiębiorstw
społecznych zarówno pod kątem branż jak i regionu, w którym działa PS.