RATNA DEAVANJA NA

TERITORIJI OPINE BUGOJNO

TOKOM 1992. GODINE

Autor: Edin Rami mr.

Bugojno, april 2012. godine

1

FORMIRANJE JEDINICA TO/ARMIJE RBiH I HVO

Uvaavajui odluke, nareenja i instrukcije Predsjednitva i Ministarstva narodne

odbrane BiH,1 kao odgovor na aktuelnu situaciju na teritoriji BiH, na prostoru bugojanske

opine tokom aprila 1992. godine su intenzivirane aktivnosti na pripremi za odbranu

stanovnitva i materijalnih resursa opine. U skladu sa ranije realizovanim kadrovskim i

materijalnim pripremama odlueno je da se organizaciji odbrane na prostoru Bugojna pristupa

sistemski, odozgo prema dole, odnosno da se zapone sa formiranjem komandi i tabova, a

potom sa formiranjem jedinica.

Savjet za narodnu odbranu opine Bugojno je na zasjedanju 06. aprila 1992. godine

donio odluku o proglaenju vanrednog stanja na podruju opine Bugojno i mobilizaciji

jedinica teritorijalne odbrane i civilne zatite.2

Od devetog aprila 1992. godine u skladu sa dopisom Ministarstva narodne odbrane

RBiH o formiranju okrunih i optinskih tabova TO zapoelo je i zvanino organizovanje

TORBiH na teritoriji opine Bugojno.3 Budui da je spomenutim dopisom traeno

izjanjavanje pripadnika mirnodopskih sastava tabova TO o prihvatanju nove organizacije

TORBiH, to je Komandant OpTO Bugojno, Zdravko Stanii odbio i napustio Bugojno,4

od 10. aprila 1992. godine dunost Komandanta Optinskog taba teritorijalne odbrane

(OpTO) Bugojno je obavljao Senad Dautovi, formacijski najstariji starjeina u OpTO,

koji je na tu dunost i zvanino imenovan 19. aprila 1992. godine, na sjednici Savjeta za

narodnu odbranu opine Bugojno.5

Istovremeno sa realizacijom aktivnosti na pripremi odbrane prostora opine Bugojno

od oekujuih6 borbenih djelovanja srpskih snaga, koje su raelizovane kroz legalnu oruanu

silu drave Bosne i Hercegovine OpTO Bugojno, Krizni tab Bugojna (vojno-politiko

1 Odluke i zakljuci Predsjednitva SRBiH/RBiH: 1.Zakljuak da se svim optinama koje podnesu zahtijev da

saglasnost za mobilizaciju njihove TO (03.04.); 2. Zakljuak o mobilizaciji jedinica TO svih optina i grada Sarajeva, mobilizacija cjelokupnog sastava milicije SRBiH i zahtijevanje od nadlenih organa JNA da jedinicama TO vrate naoruanje, vojnu opremu i ostala sredstva (04.04.); 3.Odluka o proglaenju neposredne ratne opasnosti (08.04.); 4.Uredba sa zakonskom snagom o ukidanju RTO i organizovanju taba Teritorijalne odbrane Republike Bosne i Hercegovine (08.04); 5.Odluka o preimenovanju SR BiH u RBiH (08.04.); 6.Odluka

o objedinjavanju svih naoruanih snaga na teritoriji RBiH (09.04.); 2 Efendi, Hasan 1998, Ko je branio Bosnu, Udruenje graana plemikog porijekla BiH, Sarajevo, str. 116-117

i SR BiH, Opina Bugojno, Opinski sekretarijat za narodnu odbranu, broj: 03-1-80-19/92 od 08.04.1992. godine. 3 Hasan Efendi, op.cit., str. 123, Dopis Ministarstva za narodnu odbranu RBiH od 09.04.1992. godine.

4 Pored Komandanta OTO Bugojno jo tri pripadnika mirnodopskog dijela taba nisu prihvatila novu

organizaciju TORBiH. 5 Zapisnik sa 5. izvanredne sjednice SO Bugojno, odrane dana 10.4.1992. i 13.4.1992. godine.

6 Prvenstveno imajui u vidu borbena djelovanja preduzimana od strane srpskih snaga na prostorima Republike

Hrvatske, ali i na prostorima R BiH, te na teritorijama susjednih opina Kupres i Donji Vakuf.

2

rukovodstvo hrvatskog naroda, obrazovno od strane HDZ za BiH - Bugojno) je intenzivirao

aktivnosti na stvaranju hrvatskih vojnih snaga za odbranu prostora opine Bugojno, ali kao

dijela paradravne tvorevine HZ HB. Spomenuti krizni tab je 10. aprila 1992. godine, u

skladu sa naredbom Predsjednika HZ HB, Mate Bobana, preimenovan u Opinski stoer

Hrvatskog vijea obrane i vojniki podreen Glavnom stoeru HVO.7 Spomenutom

naredbom, Glavni stoer HVO je odbio prihvatanje TORBiH kao svoje vojne strukture, te

sve vojne strukture, osim HVO, na podruju paradravne tvorevine HZ HB, proglasio

nelegalnim ili neprijateljskim. Preduzimanje ovakvih aktivnosti ve u ranoj fazi priprema za

odbranu zemlje, ukazivalo je na mogue loe odnose na relaciji TORBiH HVO i pokuaj

dominacije snaga HVO nad snagama TORBiH na prostorima zamiljene paradravne

tvorevine HZ HB.

Prva formirana jedinica Teritorijalne odbrane na prostoru opine Bugojno je vod vojne

policije (vVP), koji je formiran 27. aprila 1992. godine.8

Istovremeno i u oblinjem Pruscu su realizovane pripreme na organizaciji odbrane

zemlje. 23. aprila 1992. formirana je prva jedinica TORBiH na tom prostoru, od dotadanjeg

sastava PL R BiH, kao i jedinica rezervnog sastava MUP-a.9

Ubrzo po formiranju voda vojne policije, 01. maja 1992. godine su formirani 1.

Bugojanska eta TO R BiH i protivdiverzantski vod (PDv).10

Nakon proglaenja ope mobilizacije u Donjem Vakufu od strane tzv. "Srpske optine

Donji Vakuf",11

u Bugojno stiu i pripadnici Stanice javne bezbjednosti (SJB) Donji Vakuf.

Budui da su isti uspjeli donijeti i svoje naoruanje, odmah, 08. maja se formira i 1.

Donjovakufska eta TO.

U skladu sa dogovorima predstavnika taba teritorijalne odbrane opine Bugojno i

Opinskog stoera HVO Bugojno, Savjet za narodnu odbranu je 08. maja 1992. godine, na

svojoj 15. sjednici, donio Odluku o formiranju Komande odbrane grada Bugojna.12

Odluka

7 Hrvatska zajednica Herceg-Bosna, Hrvatsko vijee obrane, Glavni stoer, broj: 01-92/92, Dne, 10. travnja

1992.; Hrvatska zajednica Herceg- Bosna, Hrvatsko vijee obrane, Glavni stoer, broj: Z-01-11, Grude, 10. travnja 1992. 8 Naredba Komandanta OpTO Bugojno, broj : 05/103-1 od 27.04.1992. godine.

9 Odluka Kriznog taba Prusac br. 04/92 od 23.04.1992. godine.

10 Naredba Komandanta OpTO Bugojno, broj : 05/260-1 od 20.06.1992. godine.

11 Grupa autora, Zloini u Vrbanji jula 1993, Institut za istraivanje zloina protiv ovjenosti i meunarodnog

prava, Sarajevo, Sarajevo, 2001. godine, str. 86 i 87 i Akt Stanice javne bezbjednosti Srbobran o formiranju Srpske SJB i ueu milicije u ratu, broj: 11-25/01-325/93 od 04.10.1993. godine. 12

Ibidem, str. 88.

3

je potvrena i od Skuptine opine Bugojno na sjednici odranoj 14. maja 1992. godine.13

Komanda odbrane grada je imala zadatak usklaivanja i koordiniranja zajednikih napora

jedinica TORBiH i HVO u odbrani prostora opine Bugojno od agresije srpskih snaga.14

Paralelno sa formiranjem prvih jedinica, vreno je i kadrovsko jaanje komandnog

kadra u OpTO Bugojno. tab je popunjavan licima sa odgovarajuim vojno-strunim

znanjima, uglavnom rezervnim oficirima. Meutim, zbog dinamike aktivnosti na pripremi i

organizaciji teritorijalne odbrane i otpora u cjelini, postavljenje starjeina u tabu TO opine

Bugojno u skladu sa Naredbom Komandanta taba je izvreno tek 10. maja 1992. godine.15

U cilju osiguranja vatrene podrke, do tada formiranim borbenim jedinicama, tab TO

Bugojno, je 10. maja 1992. godine formirao i Mjeovitu minobacako-artiljerijsku bateriju

pri tabu TO.16

19. maja 1992. godine, formiran je i tab TO Prusac.17

23. maja 1992. godine, Opinski stoer Hrvatskog vijea obrane Bugojno (HVO

Bugojno) je formirao manevarsku jedinicu ranga bataljona, pod nazivom Prva bojna HVO

Stjepan Radi, koja je angaovana u odbrani bugojanske opine od srpskih snaga, uglavnom

iz pravca Kupresa.18

27. maja 1992. godine, po Nareenju taba TO Bugojno, zapoelo je formiranje 1.

bataljona, koji je odmah, po formiranju, upuen na zadatak odbrane prostora opine Bugojno

od napada srpskih snaga iz pravca Donjeg Vakufa, na liniji odbrane od lijeve obale Vrbasa

(selo Kopi) do Prusca.19 Na dunost komandanta 1. bataljona imenovan je Ahmet Karada.

30. maja 1992. godine, tab TO Bugojno formira i Izviaki vod pri tabu TO

Bugojno.20

Prvog juna 1992. godine, nastavljajui kontinuitet formiranja jedinica TORBiH, tab

TO Bugojno je naredio formiranje ininjerijskog voda pri tabu TO Bugojno.21

13 Zapisnik sa 6. izvanredne sjednice SO Bugojno, odrane dana 14.5.1992. godine.

14 Komanda odbrane grada funkcionie do kraja maja 1992, kada se raspada zbog ultimativnog zahtjeva

Hrvatskog vijea obrane, datog pod prijetnjom upotrebe oruja, o izbacivanju jedinica Teritorijalne odbrane iz motela Akvarijum. Grupa autora 2001, Zloini u Vrbanji jula 1993, op.cit., str. 88. 15

Naredba Komandanta TO Bugojno, broj : 01/137-1/92 od 10.05.1992. godine 16

Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj : 05-242/1 od 18.06.1992. godine. 17

Odluka Kriznog taba Prusac broj : 163/92 od 19.05.1992. godine. 18

Grupa autora 1993, Vatre nad Vrbasom, Prilozi za bugojansku ratnu kroniku 1990-1993, HKD "Napredak",

Bugojno, str. 69. 19

Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj : 05/221-1 od 10.06.1992. godine 20

Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj : 05/166-1 od 30.05.1992. godine. 21

Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj : 05/167-1 od 01.06.1992. godine.

4

Pravilno procjenjujui privredni, ali i vojni znaaj kompleksa namjenske industrije

"UNIS" Bugojno, 02. juna 1992, Komanda odbrane grada je formirala Jedinicu TO za

obezbjeenje UNIS Bugojno.22

etvrtog juna 1992. godine zapovjednitvo HVO u Bugojnu je formiralo i narednu

manevarsku jedinicu ranga bataljona. Jedinici je dodijeljen naziv Druga bojna, a odmah po

formiranju je angaovana u izvoenju odbrane od srpskih snaga na kuprekom pravcu.23

Shvatajui znaaj formiranja manevarskih jedinica, ali i obezbjeenja teritorije opine

Bugojno po dubini, tab TO Bugojno je 10. juna 1992. godine formirao prostorne jedinice

TO u slijedeim mjesnim zajednicama naseljima: Kopi, Drvetine, Rovna, Kula, Glavice,

Vilei, Karade, Gaj, Porie, dralovii, Vesela, Odak i Vrbas.24

Ve 12. juna je nastavljen proces formiranja, a dijelom i ukrupnjavanja, manevarskih

jedinica. Naime, tog dana u objektu Gimnazije "Mahmut Buatlija" je formiran 2. bataljon

taba TO Bugojno, koji je ve 15. juna 1992. godine upuen na borbeni zadatak, odbranu

teritorije opine Bugojno od napada srpskih snaga iz pravca Donjeg Vakufa (od k.741 na

Krepi do objekta tt 872 iznad sela Sabljari).25

Na dunost komandanta 2. bataljona imenovan

je Raif Imirovi.

tab TO Bugojno je nastavio sa aktivnostima formiranja manevarskih, ali i jedinica

podrke. 20. juna 1992. godine formirani su 3. bataljon taba TO Bugojno26 i Pozadinska

baza TO.27

Odmah po formiranju, jedinice 3. bataljona su upuene na borbeni zadatak,

zaposjedanje linije odbrane na desnoj obali rijeke Vrbas, prema Donjem Vakufu, u rejonu

Donjeg i Gornjeg Koa. Na dunost komandanta 3. bataljona imenovan je Senad Abazovi, a

na dunost komandanta pozadinske baze Mujo utkovi.

Moemo rei da je nakon formiranja bataljona TO i njihovog angaovanja u

dodijeljenim zonama odbrane u potpunosti uspostavljen sistem odbrane opine Bugojno i

slobodnih dijelova opine Donji Vakuf od napada srpskog agresora iz pravca Donjeg Vakufa i

realizovan dogovor taba TO Bugojno i HVO Bugojno o podjeli zona odgovornosti.

Dvadesetog juna 1992. godine, TORBiH je na prostoru opine Bugojno, sa formirana

tri manevarska bataljona, uz Prusaki bataljon kao etvrti i brojnim samostalnim i pritapskim

jedinicama predstavljala znaajan subjekt i garant odbrane i ouvanja teritorija opine

22 Naredba Komandanta Komande odbrane grada broj: 85/92 od 02.06.1992.godine.

23 Grupa autora 1993, Vatre nad Vrbasom, op.cit., str. 73.

24 Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj: 05/169-1 od 01.06.1992. godine.

25 Ratni dnevnik 2. bataljona taba TO Bugojno za dan 15.06.1992. godine.

26 Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj: 05/258-1 od 20.06.1992. godine.

27 Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj: 05/259-1 od 20. 06.1992. godine.

5

Bugojno i slobodnih dijelova Donjeg Vakufa - Prusca. Moe se kazati da je ve tada na

prostoru opine Bugojno bila formirana manevarska jedinica TORBiH ekvivalenta pjeadijske

brigade.

Istovremeno su i jedinice HVO Bugojno, iako pod komandom vojnih i politikih

vlasti paradravne tvorevine HZ HB, sa formirane dvije manevarske jedinice ranga

bataljona, brojnim samostalnim i pritapskim jednicama, i posebno snanim artiljerijskim

jedinicama, predstavljale znaajan odbrambeni faktor teritorije opine Bugojno.

Dostignuti nivo organizacije snaga Armije RBiH i HVO na prostoru opine Bugojno

krajem juna 1992. godine, uz uslov zajednikog djelovanja, predstavljao je realnu osnovu za

uspjenu odbranu prostora Bugojna ali i neposrednog okruenja, od napada srpskih snaga.

Dijagram 1: Jedinice TO/Armije RBiH formirane do kraja juna 1992. godine na prostoru Bugojna

Izvor: Navedene naredbe o formiranju jedinica TORBiH.

Poetkom jula 1992. godine, u cilju unaprjeenja nivoa borbene spremnosti formiranih

jedinica TORBiH izvrene su odreene kadrovske promjene. U sklopu realizovanih promjena

na dunost komandanta 1. bataljona imenovan je Tahir Grani, do tada na dunosti u

komandi OpTO Bugojno.

U prvoj polovini jula 1992. godine realizovana je, za oruane snage posebno sveana

aktivnost, polaganje zakletve. Budui da je veina jedinica OpTO Bugojno bila angaovana

6

na borbenim zadacima, polaganje zakletve je organizovana po jedinicama, na razliitim

lokacijama. Sveano polaganje zakletve 1. bataljona i mjeovite minobacako-artiljerijske

baterije organizovana je na lokaciji Karada, ime je dodatno potvrena opredjeljenost

pripadnika TORBiH za voenje borbe za, nezavisnu i suverena dravu Bosnu i Hercegovinu.

15. jula 1992. godine tab TO Bugojno je formirao Mjeoviti protivoklopni vod,28 a

10. augusta 1992. godine tenkovski vod.29

17. avgusta 1992. godine zapovjednitvo HVO u Bugojnu je nastavilo sa

formiranjem manevarskih jedinica. Tog dana je formirana samostalna satnija kao osnova

za formiranje Tree bojne po stvaranju materijalnih i personalnih uslova.30

Cijenei dostignuti nivo organizovanja i opremljenosti formiranih artiljerijskih

jedinica pri tabu odbrane opine Bugojno, kao i potrebu bolje koordinacije vatrene podrke,

tab odbrane opine Bugojno je 30. augusta 1992. godine izdao naredbu za formiranje

Mjeovitog haubiko artiljerijskog diviziona, u iji sastav su uli: mjeovita minobacako-

artiljerijska baterija, protiv-oklopni i tenkovski vod.31

28 Naredba Komandanta taba TO Bugojno broj : 05/325-1 od 15.07.1992.godine.

29 Naredba Komandanta Opinskog taba oruanih snaga Bugojno broj : 05/___ od 10.08.1992. godine.

30 Grupa autora 1993, Vatre nad Vrbasom, op.cit., str. 86.

31 Naredba Komandanta taba odbrane opine Bugojno broj : 05/501-1 od 30.08.1992. godine.

Polaganje sveane zakletve 1. bataljona i mjeovite minobacako-artiljerijske baterije

7

Tokom avgusta 1992. godine nastavljena je realizacija aktivnosti provoenja

kadrovskih primjena u manevarskim jedinicama, tako da je dunost komandanta 2. bataljona

imenovan Rudolf Farka, a na dunost komandanta 3. bataljona Himzo Beirovi.

tab odbrane opine Bugojno, analizirajui dostignuti stepen razvoja jedinica Armije

RBiH na prostoru Bugojna, popunjenost ljudstvom i MTS-a, trenutnu borbenu situaciju i

cijenei karakter oekujuih borbenih djelovanja, a u cilju podizanja stepena borbene

spremnosti ratnih jedinica na vii nivo i poveanja funkcionalnosti manevarskih jedinica, 08.

septembra 1992. godine je naredio provoenje organizacijskih promjena, od kojih je

najznaajnija podrazumijevala formiranje Komande za razvoj brigade, a potom i formiranje

"1. BUGOJANSKE BRIGADE".32

Budui da je za komandanta komande za razvoj brigade

imenovan Tahir Grani, do tada komandant 1. bataljona, za novog komandanta 1. bataljona je

imenovan Senad Alki.

Nastavljajui kontinuitet ukrupnjavanja do tada formiranih jedinica, a u cilju podizanja

borbene spremnosti na vii nivo, tab odbrane opine Bugojno je 15. septembra 1992.

formirao Diverzantsko-izviai odred pri tabu odbrane opine Bugojno.33 Jedinica je

formirana od ljudstva do tada rasporeenog u izviake i diverzantske grupe samostalnog

tipa, kao i one iz sastava bataljona.

16. septembra 1992. godine, od strane Ministra odbrane paradravne tvorevine HZ

HB je formirana HVO brigada Eugen Kvaternik, od do tada formiranih snaga HVO u na

prostoru bugojanske opine.34

22. oktobra 1992. godine, Komanda HVO brigade Eugen Kvaternik je formirala i

treu manevarsku jedinicu u sastavu brigade pod nazivom Trea bojna.35 Jedinica je

formirana nakon to su srpske snage ovladale gradom Jajce i protjerala cjelokupno

stanovnitvo prema prostorima srednje Bosne. U sastav novoformirane jedinice uao je veliki

broj lica bonjake nacionalnosti protjeranih sa prostora jajake opine.

31. oktobra, tab odbrane opine Bugojno je formirao zatitni vod, sa zadatkom

zatite komandnog mjesta Opinskog taba odbrane Bugojno.36

estog novembra 1992. godine, na osnovu Nareenja taba Vrhovne komande

OSRBiH o organizaciji i ustrojstvu komandi, tabova i jedinica u zoni odgovornosti 3.

32 Naredba Komandanta taba odbrane opine Bugojno broj : 05/568-1/92 od 08.09.1992. godine.

33 Naredba Komandanta taba odbrane opine Bugojno broj : 05/574-1 od 15.09.1992. godine.

34 Grupa autora 1993, Vatre nad Vrbasom, op.cit., str. 89.

35 Grupa autora 1993, Vatre nad Vrbasom, op.cit., str. 92.

36 Naredba Komandanta Opinskog taba odbrane Bugojno broj : 05/829-1/92 od 31.10.1992. godine.

8

Korpusa OSRBiH, Okruni tab odbrane Zenica je naredio formiranje slijedeih komandi,

tabova i jedinica na teritoriji opine Bugojno:37

Optinski tab odbrane Bugojno sa pritapskim jedinicama,

Jedne motorizovane brigade i

Jednog, a po mogunosti, dva protivdiverzantska odreda.

U skladu sa aktivnostima poduzetim na organizaciji i ustrojstvu komandi, tabova i

jedinica u zoni odgovornosti 3. Korpusa OSRBiH poetkom mjeseca novembra, Naelnik

taba Vrhovne Komande Oruanih Snaga RBiH (VK OS) je svojom Naredbom od 18.

novembra 1992. godine imenovao za vrioce dunosti u jedinicama formiranim na prostoru

opine Bugojno slijedea lica:38

Senad Dautovi, Komandant Opinskog taba odbrane Bugojno

Tahir Grani, Komandant 307. motorizovane brigade

Mustafa utkovi, Naelnik taba 307. motorizovane brigade, ujedno zamjenik

komandanta.

Opinski tab odbrane Bugojno (OO) i Komanda 307. motorizovane brigade nakon

realizacije nareenih organizacijskih promjena su nastavili sa realizacijom aktivnosti na

formiranju preformiranju jedinica u skladu sa nareenjima pretpostavljene komande iz

novembra 1992. godine.

U okviru organizacijskih promjena u jedinicama Armije RBiH, realizovane su i

kadrovske promjene u komadnom kadru kljunih manevarskih jedinica. Od novembra 1992.

godine dunost komandanta 3. bataljona je obavljao Almir Idrizovi, do tada zamjenik

komandanta bataljona.

Prema izvjetaju Opinskog taba odbrane Bugojno, od 9. decembra 1992. godine na

prostoru opine Bugojno i slobodnim dijelovima opine Donji Vakuf bile su formirane

slijedee jedinice:39

Opinski tab odbrane Bugojno

tab

eta Vojne policije

37 Akt Okrunog taba odbrane Zenica broj : 1/2-1 od 6.11.1992. godine.

38 Naredba Naelnika taba Vrhovne komande OS RBiH broj : 02/589-95 od 18.11.1992. godine.

39 Izvjetaj Opinskog taba odbrane Bugojno broj : 05/___ od 9.12.1992. godine.

9

vod veze

Diverzantsko-izviaki odred

Vod ininjerije

Samostalni bataljon Prusac

Pozadinska baza,

sa ukupnim brojnim stanjem 967 vojnih obveznika.

Prostorne jedinice

20 eta i 12 vodova formiranih u mjesnim zajednicama,

jedinica za obezbjeenje namjenske industrije UNIS Bugojno,

sa ukupnim brojnim stanjem 1.781 vojni obveznik i aktivnostima na prevoenju u

sastav 307. motorizovane brigade.

Manevarska jedinica ranga brigade 307. motorizovana brigada

popunjena sa 1.667 vojnih obveznika.

Ukupno brojno stanje jedinica Armije RBiH na prostoru opine Bugojno i slobodnim

dijelovima opine Donji Vakuf bilo je 4.428 vojnih obveznika, uz napomenu da su svi

pripadnici armijskih jedinca posjedovali lino naoruanje.

Ukupno brojno stanje jedinica HVO na prostoru opine Bugojno, krajem 1992. godine

bilo je 2.090 vojnih obveznika.40

U skladu sa nareenjima Okrunog taba odbrane Zenica, Opinski tab odbrane

Bugojno je i tokom decembra nastavio sa aktivnostima formiranja izviakih i diverzantskih

jedinica i 9. decembra formirao Protivdiverzantski odred,41

a 28. decembra i izviaki vod,

kao pritapsku jedinica Opinskog taba odbrane Bugojno.42

40 Brojno stanje HVO OZ SZH od 8.11.1992. godine. Operativna zona Sjeveroistona Hercegovina/Zborno podruje Tomislavgrad, str. 21-22. Preuzeto sa http://www.slobodanpraljak.com/materijali. 41

Naredba Komandanta Opinskog taba odbrane Bugojno, broj : 05/952-9 od 19.12.1992. godine. 42

Naredba Komandanta Opinskog taba odbrane Bugojno, broj : 05/952-9-2 od 19.12.1992. godine.

10

Dijagram 2: Jedinice Armije RBiH formirane do kraja 1992. godine na prostoru Bugojna

Izvor: Navedene naredbe o formiranju jedinica TO/Armije RBiH.

Dijagram 3: Snage suprotstavljene srpskom agresoru na prostoru Bugojna, kraj 1992. godine

Izvor: Navedene naredbe o formiranju jedinica TO/Armije RBiH i Grupa autora 1993, Vatre nad

Vrbasom, Prilozi za bugojansku ratnu kroniku 1990-1993, HKD "Napredak", Bugojno.

11

BORBENA DJELOVANJA NA PROSTORU BUGOJNA TOKOM 1992. GODINE

Prva borbena djelovanja nastavak formiranja jedinica

Kao odgovor na postavljanje punktova od strane srpskih paravojnih formacija iz

pravca Donjeg Vakufa prema Bugojnu, jedinice RBiH Bugojno, polovinom maja 1992. su

uspostavile kontrolni punkt u rejonu sela Kopi, na magistralnom putu Donji Vakuf

Bugojno.

13. maja 1992. godine u veernjim satima pripadnici OpTO Bugojno (prostorne

jedinice iz s. Rovna i s. Bristovi i dio manevarske jedinice MUP-a) u rejonu s. Fulani

Rovna, iri prostor planine Kalin, su izveli svoju prvu oslobodilaku akciju i tom prilikom

oslobodili rejon ispod planine Kalin i zarobili dva MB-82mm sa 180 mina.43

Kako planina

Kalin (tt 1530) predstavlja najdominantniji objekat u neposrednoj blizini grada Bugojna i

istovremeno omoguava kontrolu putne komunikacije Bugojno Novi Travnik, ova akcija je

bila od izuzetnog znaaja za dalji period odbrane od agresije na podruju opine Bugojno, ali

i opine Novi Travnik. U noi 20./21.05.1992.godine, jedinice TO iz Bugojna, su uspjele

odbiti napad srpskog agresora izveden u rejonu sela Kopi. U odbrani prostora Kopia

uestvovali su: 1. Bugojanska eta TO, 1. Donjovakufska eta TO, dijelovi voda vojne

policije i protivdiverzantskog voda, uz podrku mjeovite minobacako-artiljerijske baterije.

Od posljedica neprijateljskog borbenog djelovanja tee je ranjen Nermin Karada - Germa, i

on je prvi ranjeni pripadnik taba TO Bugojno. Od tog perioda, srpski agresor intenzivira

borbena djelovanja iz pravca Gornjeg Kopia i Urije po snagama TO u irem rejonu

Kopia.

25. maja 1992. godine srpske snage sa ireg podruja naselja ipulji pokuale su

staviti pod kontrolu fabriku vojne opreme Slavko Rodi Bugojno.44 Pjeadijski napad uz

prethodno djelovanje minobacaima, izveden je u veernjim satima. Zbog pravovremene

reakcije jedinice za osiguranje fabrike, srpske strane su odustale od napada i vratile se na ui

prostor sela ipulji. Od tog momenta srpske snage na prostoru ipuljia zapoinju aktivnosti

izvlaenja snaga i sredstava u pravcu Kupresa, koje je okonano 27. maja u ranim jutarnjim

satima.

43 Zapisnik sa 6. izvanredne sjednice SO Bugojno, odrane dana 14.5.1992. godine.

44 Akt Komande 30. partizanske divizije, broj: 726-1 od 19.04.1992. godine. Metodologija sprovoenja

zadataka iz zapovesti za izvoenje borbenih dejstava. Na podruju opine Bugojno trebalo je formirati 1. partizanski bataljon (1.partb) od 2 ete iz naselja ipulji i 1 ete sa podruja centra grada, sa zadacima zatite srpskog stanovnitva u naseljenom mjestu Bugojno i izvoenja borbenih djelovanja prema Kuprekim vratima i spajanje sa snagama JNA u rejonu Kuprekih vrata.

12

12. juna snage taba TO Bugojno su uspjeno okonale viednevnu akciju na

oslobaanju sjevero-istonih dijelova teritorije opine Bugojno. Osloboena su sela Briina i

Zijamet, te objekat tt 872, iznad sela Sabljari (glavnina srpskih snaga, Zijametska eta pod

pritiskom jedinica TO povukla se iz Zijameta tokom 07. juna)45, ime su stvoreni povoljniji

uslovi za organizovanje linije odbrane od rijeke Vrbas, preko Koa, Krepe, Sabljara i dalje

prema selu Medine, ime je postignuta vea sigurnost odbrane teritorije opine Bugojno.

Da jedinice taba TO Bugojno nisu izvodile samo odbrambena djelovanja, pokazuje i

primjer uspjeno izvedenog napadno-zasjednog borbenog djelovanja na privremeno

zaposjednutoj teritoriji. Pripadnici izviakog voda taba TO Bugojno, 13. juna 1992. godine

ubacili su se u iri rejon Mala luka, na putnoj komunikaciji Koprivnica (Titova vila) ipin

most - Prusac, i postavili zasjedu. Po nailasku neprijateljske kolone, jaine oko 30 vojnika,

otvorena je snana pjeadijska vatra, uslijed koje se agresor, u rasulu, povukao prema

lokalitetu Mala luka. Agresoru su naneseni znaajni gubici u ivoj sili, a od djelovanja

tromblonskim minama ("pijani ustaa"), u rejonu Mala luka je izazvana velika eksplozija,

vjerovatno agresorskog magacina materijalno tehnikih sredstava (MTS). Osnovni cilj akcije

je bio nanoenje gubitaka agresoru u ivoj sili i MTS-u, ali i unoenje nesigurnosti u njegove

redove, to je u potpunosti ostvareno.

45 Ratni dnevnik 2. bataljon, 19. brigada VRSza dan 07./08.06.1992. godine.

13

14

Borbena djelovanja dobijaju na intenzitetu

arki dani jula 1992. godine na prostoru opine Bugojno u pravom smislu rijei su

bili uareni. Agresorska artiljerija iz uporita u Donjem Vakufu i Kupresu je svakodnevno

djelovala po linijama odbrane branilaca grada, ali i po samom centru grada i prigradskim

naseljima. Posljedice su bile strane, veliki broj ubijenih pripadnika Armije RBiH i HVO, ali i

civila, veliki broj ranjenih, te ogromna materijalna teta na stambenim i privrednim objektima.

Poetkom ovog mjeseca pored vanjske blokade, koja je uspostavljena od strane

srpskog agresora, uspostavljena je i unutranja blokada opine Bugojno od strane HVO

Bugojno, koja se ogledala u :

- postavljanju punktova u rejonima : s. Vrbanja, s. Humac, s. Bristovi i u naselju ipulji,

- omoguavanju izlaska iz Bugojna prema Zapadnoj Evropi iskljuivo uz potvrde HVO

Bugojno, uz este obustave za Bonjake i

- ekonomskoj blokadi, ogranienom uvozu roba i kupovini iskljuivo uz odobrenje HVO

Bugojno.

etvrtog jula 1992. godine, srpski agresor je izveo diverzantsku akciju na poloaje

jedinica HVO Bugojno, na kuprekom pravcu, u rejonu sela Jazvenik. Tom prilikom poginulo

je 5 pripadnika HVO Bugojno, a 2 civila iz sela Jazvenik su zarobljena i odvedena (jedan je

tokom zatoenitva umro u zatvoru u Drvaru, a drugi je razmijenjen)46, ali uz pomo

stanovnitva okolnih sela (Ivica, Planinica), srpski agresor je prisiljen na povlaenje.

Ve od poetka jula 1992. godine vrene su pripreme za izvoenje napadnih borbenih

dejstava na pravcu prema Donjem Vakufu, u rejonima Urija Gornji Kopi. Planiranje,

organizacija i pripreme su provoene pod neposrednom komandom taba TO Bugojno. Za

izvoenje napadnih djelovanja angaovane su tabove izviake i protivdiverzantske jedinice,

te po jedna eta iz bataljona (1. bataljon, 2. bataljon, 3. bataljon i Prusaki bataljon). Akcija je

izvedena 24. jula 1992. godine. Napad su zapoele ubaene grupe, oko 05,00 sati. Sam

poetak napada, postignuto iznenaenje i poetni uspjesi pruali su nadu u uspjeh. Vei broj

agresorskih vojnika je izbaen iz stroja, meutim, nedugo po svitanju, da li zbog gubitka

zatite mraka, jo nedovoljnog iskustva, dobro organizovane agresorske odbrane, ili svega

navedenog, nae jedinice su zaustavljene. Iz tog razloga se odustalo od daljeg uvoenja

jedinica, ve se pristupilo izvlaenju snaga sa dostignutih poloaja, koje je okonano do 14,00

46 Grupa autora 1993, Vatre nad Vrbasom, op.cit., str. 79.

15

sati. U toku napadnih djelovanja prema Uriji poginula su dva pripadnika ARBiH, a trojica su

ranjena. Napadom na Uriju, iako nisu ostvareni planirani rezultati, Armija je pokazala

sposobnost za izvoenje napadnih djelovanja, i na neki nain najavila naredna djelovanja, to

je od agresora zahtijevalo stalno dodatno angaovanje snaga. Istovremeno, tab TO Bugojno

je iz ovog djelovanja izvukao pozitivna, ali i negativna iskustva za naredni period.

Krajem jula 1992. godine situacija na prostoru opine Bugojno bila je slijedea:

- teritorija opine je uglavnom bila zaposjednuta snagama Armije RBiH i HVO,

snage Armije RBiH, OpTO Bugojno bile su usmjerene prema sjeveru, uglavnom

prema Donjem Vakufu, a snage HVO, Opinski stoer HVO Bugojno prema jugu,

uglavnom prema Kupresu;

- snage Armije RBiH su imale fiziki kontakt sa snagama A RBiH susjednih opina

Novi Travnik i Gornji Vakuf, ali nije postojala mogunost logistikog

snabdijevanja iz pravca RH bez odobrenja HVO;

- snage HVO su imale fiziki kontakt sa snagama HVO Gornji Vakuf i nesmetanu

liniju logistikog snabdijevanja koja je ila iz RH preko Hercegovine;

- u borbenom dodiru sa odbrambenim snagama, Armija RBiH i HVO, nalazile su se

slijedee jedinice srpskog agresora: 19. pjeadijska brigada i 11. laka pjeadijska

brigada, iz sastava 30. pjeadijske divizije, 1. Krajikog korpusa, zapadno, sjeverno

i istono od komunikacije Bugojno Donji vakuf i 7. Krajika brigada iz sastava 2.

Krajikog korpusa, juno od Bugojna prema Kupresu.

August 1992. godine moe se opisati kao mjesec u kome je srpski agresor

svakodnevno, intenzivno i neselektivno djelovao artiljerijskim oruima velike razorne moi

po linijama odbrane branilaca grada, a naroito po samom centru grada i prigradskim

naseljima. U toku augusta srpski agresor je prvi put borbeno djelovao avijacijom po Bugojnu.

Tokom mjeseca zabiljeen je veliki broj poginulih i ranjenih, a materijalne tete su ogromne.

U nekoliko navrata srpski agresor je pokuao sa ubacivanjem diverzantskih grupa na

donjovakufskom pravcu, u rejonu Kunovaca, ali bez uspjeha.

U okviru agresorskog plana "Evropa" svakodnevno su izvoeni i pjeadijski napadi,

naroito na kuprekom pravcu, kao i na slobodarski Prusac. U tim napadima uestvovale su

16

sljedee agresorske jedinice : 7. krajika brigada, 1. Drvarska brigada i 19. brigada (Donji

Vakuf), tzv. "Vojske Republike Srpske" ("VRS").47

14. augusta 1992, srpski agresor je izveo snaan kombinovani, oklopno-pjeadijski

napad na poloaje HVO Bugojno u rejonu Kunine kose i prisilio jedinice HVO na djelomino

povlaenje.

I narednog dana, 15. augusta, s osnovnim ciljem ovladavanja komunikacijom Kupres

Bugojno, odnosno Kupres Prusac Donji Vakuf, srpske snage su izvele snaan napad u

rejonu Ajvatovica Mala uljaga. Odlunom akcijom jedinica taba odbrane opine

Bugojno, predvoenih izviakim vodom, u sadejstvu sa izviakim vodom taba odbrane

Novi Travnik, u borbi koja je trajala gotovo 27 sati, i taj je napad odbijen. Agresoru su

naneseni znaajni gubici u ljudstvu i tehnici, zarobljen je jedan pukomitraljez M-84 sa

optikim nianom. U redovima pripadnika Armije RBiH dva borca su poginula, a trojica su

ranjena.

I 16. augusta su nastavljeni agresorski napadi na kuprekom pravcu. Toga dana je

izveden silovit napad na olinu kosu. Uslijed siline napada jedinice HVO Bugojno su

napustile poloaje. Kao ispomo na taj lokalitet je upuena jedinica Armije RBiH iz sastava 3.

bataljona taba odbrane opine Bugojno, koja je uspjela stabilizovati linije odbrane na tom

lokalitetu.

17. augusta jedinice srpskog agresora iz sastava 2. bataljona 19. brigade (Donji Vakuf)

tkzv."VRS" i policajci SJB Srbobran izvele su silovit tenkovsko pjeadijski napad, podran

artiljerijom i minobacaima svih kalibara, na slobodarski Prusac. Napad je zapoeo u 15,30

sati.48

Po otpoinjanju napada neprijatelj je postigao znaajne uspjehe, uspio je izbiti u rejon

Starog grada i prisiliti branitelje na povlaenje. Komanda taba odbrane opine Bugojno je

odmah reagovala i u taj rejon su upuene dodatne snage : zdruene snage taba (dijelovi iz 1.

bataljona, 3. bataljona, izviake i diverzantske jedinice taba), izviaka jedinica i jedinica

"Paragini" iz taba odbrane opine Gornji Vakuf i izviaka jedinica taba odbrane

opine Novi Travnik. Zajednikom akcijom Prusakog bataljona i pridolih jedinica

neprijateljske snage su zaustavljene, a potom prisiljene na povlaenje. Neprijatelj se povukao

na polazne poloaje neto iza ponoi, odnosno u svitanje narednog dana. Agresor je u Pruscu

pretrpio velike gubitke, 11 poginulih i 40 tee i lake ranjenih, s tim da su 4 pripadnika

47 Ratni dnevnik 2. bataljon, 19. brigada VRS za dan 15./16.08.1992. godine.

48 Ratni dnevnik 2. bataljon, 19. brigada VRS za dan 17./18.08.1992. godine i Izvjetaj SJB Srbobran o

formiranju Srpske SJB i ueu milicije u ratu, broj: 11-25/01-325/93 od 04.10.1993. godine.

17

ostavljena na teritoriji pod kontrolom Armije RBiH i naknadno predata srpskoj strani.49

Uniten je jedan tenk T-55 i zarobljeno nekoliko automatskih puaka. Snage Armije RBiH, u

odbrani Prusca imale su dva poginulog borca. Odbrana Prusca je potvrdila vrijednost jedinica

Armije RBiH, mogunost manevra snaga i izvoenja snanih i brzih kontranapada, o emu

najbolje svjedoe gubici u redovima srpskih snaga.

22. augusta, u 09,30 sati, srpski agresor, prvi put napada Bugojno avijacijom.50

Posljedica avio-napada je 10 ranjenih civila i ogromne materijalne tete na objektima

namjenske industrije UNIS Bugojno.51

Desetog septembra jedinice Armije RBiH iz Bugojna u sadejstvu sa jedinicama

Armije RBiH i HVO iz Novog Travnika izvodile su napadna borbena dejstva na pravcu

prema Donjem Vakufu, u irem rejonu Vidrike. Napadna dejstva su zapoela rano ujutru, a

snage Armije RBIH su u 09,50 sati probile neprijateljevu liniju odbrane u rejonu sela Klinde.

Meutim, poetni uspjesi nisu dalje eksploatisani zbog irine fronta napada i nedovoljne

koordinacije izmeu angaovanih jedinica. Oko 16,00 sati snage su se povukle na polazne

poloaje. U toku tih dejstava ubijeno je est agresorskih vojnika, a dva su ranjena. Dva

pripadnika Armije RBiH su poginula, a sedam ih je ranjeno. Tokom itavog dana agresorska

artiljerija djeluje po linijama odbrane i naseljenim mjestima.

Istog dana, u 11,50 sati, agresorska avijacija, sa tri aviona, borbeno djeluje po

Bugojnu. Ponovo su priinjene znatne materijalne tete.

Neprijateljska avijacija, ponovo, 26. septembra u 14,50 sati napada Bugojno. Ovaj put

mete su bile UNIS i Stolarija. Ponovo su priinjene znatne materijalne tete na stambenim i

privrednim objektima.

Oktobar 1992. godine srpski agresor je zapoeo avio-napadima na grad Bugojno.

Drugog oktobra, oko 11,00 sati, pet neprijateljskih aviona je borbeno djelovalo po objektima

namjenske industrije UNIS Bugojno. Napad je ponovljen tri puta tokom dana. Pored napada

na kompleks UNIS-a agresor je borbeno djelovao i po Stolariji (vjerovatno su neprijateljski

avioni odbacili preostale bombe nasumice). Posljedice su bile katastrofalne. Zapaljen je i

uniten veliki broj objekata u krugu UNIS-a, ali i u Stolariji. Dvije civilne osobe su izgubile

ivot. Mjesec oktobar je na prostoru opine Bugojno protekao u stalnom artiljerijskom

49 Ibidem.

50 Ratni dnevnik 2. bataljon, 19. brigada VRS za dan 22./23.08.1992. godine

51 Komanda 30. partd., obavjetajno-bezbjed. organ, str.pov.br. 8/21, dana 15.06.1992. godine; ovim aktom je

dostavljen prijedlog za djelovanjem avijacije po ciljevima u zoni 30. part. divizije, meu kojima je navedena i fabrika 'Slavko Rodi' u Bugojnu i predloena upotreba raketa ili veih bombi.

18

djelovanju agresora po linijama odbrane, ali i po samom centru grada i prigradskim naseljima.

Agresor je djelovao neselektivno, u nepravilnim vremenskim razmacima, kako danju, tako i

nou, sve u namjeri ubijanja to veeg broja stanovnika opine Bugojno.

estog i 9. oktobra srpski agresor je izveo i pjeadijske napade na linije odbrane na

kuprekom i donjovakufskom pravcu, ali su isti uspjeno zaustavljeni i agresor je uz gubitke

vraen na polazne poloaje. I 14. oktobra je agresor pokuao ubaciti jednu diverzantsku

grupu, u rejon Kopia, sa zadatkom pljake i unitavanja preostale imovine u bonjakim

kuama, ali je ista naila na zasjedu postavljenu od strane jedinica Armije RBiH i odluno

odbijena. Tom prilikom jedan agresorski vojnik je ubijen, a jedan je ranjen.

Krajem oktobra 1992. godine, tanije 26. oktobra, u Bugojnu su odrani pregovori

Komandi jedinica Armije RBiH i HVO, na kome su prisustvovali i Komandanti Armije RBiH

i HVO iz Gornjeg Vakufa, te predstavnici Operativne zone Sjeverozapadna Hercegovina (OZ

SZH), u cilju prevazilaenja "sukoba" izmeu Armije RBiH i HVO u Novom Travniku,

Vitezu i Prozoru. Na sastanku je dogovoreno da se stanje normalizira i izbjegnu dalji

meusobni sukobi.

Novembra 1992. godine etnici nastavljaju sa stalnim djelovanjem iz artiljerijskih

orua i tenkova po linijama odbrane i samom gradu. Ponovo su najea meta civilni objekti,

naroito mjesta gdje se okupljaju vee grupe graana, koje za agresora izgleda predstavljaju

najunosnije ciljeve.

U drugoj polovini novembra, srpske snage iz pravca Kupresa izvodile su snana

napadna djelovanja. 15. novembra, koristei se nedovoljnu panju snaga HVO, uspjevaju

potisnuti snage HVO i ovladati objektom Mala uljaga u potpunosti. Gubitak Male uljage,

pored direktnog negativnog uticaja na cjelokupan sistem odbrane na kuprekom pravcu,

omoguio je blisko, neposredno djelovanje srpskih tenkova po gradskim i prigradskim

naseljima Bugojna sve do marta 1994. godine kada su armijske jedinice ponovo ovladale

ovim objektom.

Sredinom novembra, u cilju zajednikog borbenog djelovanja Armije RBiH i HVO na

prostoru Turbe Gostilj Komar Pogana ravan, formirano je est grupacija snaga od

jedinica Armije RBiH i HVO sa prostora opina : Bugojno, Novi Travnik, Zenica i Travnik.52

Grupaciji snaga "Pogana ravan" u iji sastav su uli dijelovi jedinica Armije RBiH iz Bugojna

i jedinica Armije RBiH i HVO iz Novog Travnika, a za ijeg je komandanta odreen

Komandant Opinskog taba odbrane Bugojno, dat je slijedei zadatak: ovladavanje

52 Naredba Zajednikog zapovjednitva Armije RBiH i HVO, broj : 01/1573-1 od 13.11.1992. godine.

19

objektima Vuija glava tt1310 i Vuija glava tt1370 u bliem zadatku i u narednom zadatku

dijelom snaga iz Bugojna presjei komunikaciju Breziani Korenii Pogana ravan, a

dijelom snaga iz Novog Travnika ovladati prevojem Komar. U skladu sa dobijenim zadatkom

Komandant Opinskog taba odbrane Bugojno izdao je svoju ZAPOVJEST za napad, kojom

je gotovost za napad odreena za 17. novembar u 04,40 sati. Jedinice koje su dobile zadatke u

realizaciji akcije su uglavnom izvrile sve nareene pokrete i zaposjele polazne poloaje za

napad, osim jedinica HVO Novi Travnik. Dijelovi jedinica su ak i uvedeni u neprijateljsku

pozadinu, ali zbog irine terena, nedovoljne koordinacije izmeu susjednih jedinica, te loih

meteo uvjeta napad nije izveden i sve su jedinice izvuene na polazne poloaje. Ova akcija je

predstavljala primjer dobro zamiljene akcije, ali sa neadekvatnim procjenama vlastitih snaga,

a naroito uz nesigurnost - nepovjerenje u jedinice HVO, uoilo se da jo uvijek ne postoje

mogunosti za izvoenje akcija tog obima. Znaaj ove akcije lei u injenici da su nakon nje

provedene detaljne analize na svim nivoima, te da su izvuena odreena iskustva za naredna

borbena djelovanja.

20

21

1992. GODINA - REZIME

Od samog poetka 1992. godine na prostoru opine Bugojno i slobodnim prostorima

opine Donji Vakuf pristupilo se pripremama za odbranu zemlje od predstojee agresije. U

ranoj fazi agresije formirani su tabovi TORBiH i prve jedinice TORBiH, dok je sa

intenziviranjem agresije na RBiH intenzivirana aktivnost formiranja jedinica. Tako da su ve

krajem juna 1992. godine formirani i opremljeni znaajni vojni potencijali. Opinski tab

odbrane Bugojno pod svojom komandom ima etiri bataljona, te niz samostalnih i pritapskih

jedinica. I snage HVO u istom periodu provode aktivnosti pripreme i formiranja vojnih snaga

za odbranu prostora bugojanske opine, ali od samog poetka odbacujui bilo kakvu

mogunost djelovanja u okviru legalnih institucija vojne i civilne vlasti Bosne i Hercegovine,

su ukljuene u civilni i vojni sistem paradravne tvorevine HZ HB.

Intenzivne aktivnosti na formiranju i popuni armijskih jedinica, u septembru 1992.

godine su rezultirale formiranjem komande za razvoj brigade, a u novembru brigada i

zvanino biva formirana od strane taba vrhovne komande OSBiH.

Tokom septembra, i snage HVO Bugojno, u skladu sa nareenjem Ministra odbrane

paradravne tvorevine HZ HB formiraju HVO brigadu Eugen Kvaternik od do tada

formiranih snaga HVO Bugojno.

Kraj 1992. godine, na prostoru opine Bugojno i slobodnih dijelova opine Donji

Vakuf, egzistirale su snage Armija RBiH i HVO koje su izvodile odbranu od agresije srpskih

snaga.

Armija RBiH je bila organizovana u Opinski tab odbrane Bugojno i 307.

motorizovanu brigadu, sa ukupnim brojnim stanjem od oko 4.500 vojnih obveznika, te

znatnim koliinama naoruanja i vojne opreme, a HVO u brigadu Eugen Kvaternik, sa

ukupnim brojnim stanjem od oko 2.100 vojnih obveznika i sa izuzetno snanim artiljerijskim

jedinicama.

Borbena situacija na i oko teritorije opine Bugojno, krajem 1992, bila je takva da je

sa sjevera, zapada i jugo-zapada opina bila u okruenju srpskog agresora, dok su sjevero-

istona putna komunikacija prema Novom Travniku i jugo-istona putna komunikacija prema

Gornjem Vakufu bile pod kontrolom snaga HVO Bugojno. U tom periodu linije odbrane su

ve ureene i stabilne. Na donjovakufskom pravcu, od objekta Sabljari do objekta Mala

uljaga, odbranu su izvodile jedinice Armije RBiH, a na kuprekom pravcu, od objekta Mala

22

uljaga do objekta Humac jedinice HVO. Na donjovakufskom pravcu to je bila linijska

odbrana, sa dobro ureenim objektima za djelovanje i zatitu ljudstva, dok je HVO na

kuprekom pravcu odbranu organizovao, uglavnom, sistemom otpornih taaka. Ukupna

duina linije odbrane prema srpskom agresoru iznosila je oko 35 km, od toga su jedinice

Armije RBiH pokrivale oko 20 km, a HVO oko 15 km. Cijena odbrane Bugojno i slobodnih

dijelova Donjeg Vakufa tokom 1992. je bila izuzetno visoka i najbolje se ogleda u broju

smrtno stradalih. 65 pripadnika Armije i MUP RBiH i 30 pripadnika HVO je smrtno

stradalo, a jednice su imale i veliki broj ranjenih i povrijeenih pripadnika.

23

PRILOZI

1. Odluka o mobilizaciji jedinica TO i civilne zatite

2. Nareenje o formiranju voda vojne policije

3. Nareenje o formiranju 1. bataljona

4. Nareenje o formiranju mhad

5. Nareenje o formiranju komande za razvoj

6. Nareenje o formiranju jedinica Armije RBiH na prostoru Bugojna

24

Faksimil teleksa Opinskog sekretarijata za narodnu odbranu Bugojno

25

Faksimil naredbe o formiranju prve jednice TORBiH na prostoru opine Bugojno

26

Faksimil naredbe o formiranju prve manevarske jedinice TORBiH na prostoru Bugojna

27

Faksimil naredbe o formiranju artiljerijske jedinice ranga diviziona/bataljona na prostoru Bugojna

28

Faksimil naredbe o formiranju komande za razvoj brigade i I Bugojanske brigade

29

Faksimil naredbe o formiranju jedinica Armije RBiH na prostoru Bugojna