ELEMENTI TEORIJE SISTEMA

Osnovni pojmovi Aristotelova tvrdnja da je cjelina više nego zbroj svih njenih dijelova pokazuje da je

čovjekova zaokupljenost sistemima postojala odvajkada ali sve do četrdesetih godina ovog vijeka naučni radovi u ovoj oblasti bili su prava rijetkost

Brzi društveni napredak nakon II svjetskog rata obilježen naglim razvojem nauke i tehnologije stjecanjem novih saznanja otkrivanjem novih paradigmi a posebno enormnim porastom broja naučnika nametao je potrebu za pojačanom globalnom suradnjom u svim oblastima nauke

Početna saznanja da sve veća uska specijaliziranost znanstvenih disciplina traži sve veću globalizaciju u rješavanju pojedinačnih problema dovela su do pojave kibernetike Kibernetika je primjena inženjerske ideje o kontroli i upravljanju nad živim i neživim sistemima Kibernetika je dokazala da se sistemi mogu kontrolirati putem povratne veze ali je potpuno razumijevanje structure te veze i problem nelinearnosti u ponašanju sistema prepustila novoj interdisciplinaranoj nauci koja se razvijala usporedo s njom - a to je nauka o sistemima

Razvoj teorije koja bi bila primjenljiva na sve sisteme prvi je u svojim radovima poticao američki biolog Ludwig von Bertalanffy no njen formalni nastanak veže se za 1954 godinu i osnivanje Društva za opću teoriju sistema (Society for General Systems Theory kasnije Society for General System Research odnosno Društvo za opće istraživanje sistema) Uz Ludwiga von Bertalanffy članovi Društva bili su ekonomist Kenneth Boulding matematičar Anatol Raport i Ralph Gerard fiziolog Društvo je svoje zadaće usmjerilo na izgradnju teoretskih modela na područjima sistemskih nauka minimalizaciju paralelnih istraživanja i poboljšanju komuniciranja izmedu raznih naučnih područja te razvoj timskog rada na zajedničkim projektima

Opća teorija sistema stvorila je metode i načela pomoću kojih se utvrđuju zakonitosti koje se javljaju u svim sistemima a koje prepoznajemo kroz

Načelo svrhovitosti u funkcionalnom smislu elementi sistema u uzajamnom međudjelovanju usmjereni su postizanju zajedničkih ciljeva

Načelo ekvifinaliteta mogućnost ostvarenja istog konačnog cilja na različite načine - specijalizacijom i diferencijacijom elemenata sistema za obavljanje pojedinih funkcija

Hijerarhiju sistema svaki je sistem podsistem većeg sistema i tako u beskonačnost Funkciju sistema transformaciju ulaznih veličina u izlazne veličine sistema Povratnu vezu instrument kontrole za usporedbu i reguliranje odstupanja između

stvarnog i željenog stanja na izlazu sistema Međuzavisnost i povezanost između elemenata sistema i između sistema Holistički pristup obilježje cjeline različito je od zbira obilježja njenih pojedinih dijelova i Entropiju kao mjeru nereda kaosa i nefunkcionalnosti u sistemu

Teorija sistema i sistemsko mišljenjePri definiranju nekog pojma obično tražimo njegovo značenje u jezicima starijih civilizacija - u grčkom jeziku postoji riječ systema i njeno izvorno značenje sistem poredak ako je postavljen na temelju planskog i pravilnog rasporeda dijelova u određenoj veziPrijevod već dovoljno ukazuje na veličinu i sveobuhvatnost ovog pojma uzroke tako brojnih razlika i neodređenosti u njegovom kasnijem definiranjuMoguće je povući razliku između koncepta definiranja sistema nakon pojave kibemetike i definicija dokibemetskog razdoblja kada se na sistem gledalo isključivo kao na materijalnu strukturu sa statičkim vezama između njegovih elemenataTek nas je kibernetika dovela do ozbiljnijih proučavanja funkcionalnih veza između elemenata sistema tokom vremena i odredila dinamiku sistema kao nezaobilaznu dimenziju njegovog promatranja i djelovanja uopće

DEFINICIJA SISTEMA

Definicija SISTEM je skup dva ili više elemenata međusobno povezanih vezma u neku cjelinu koji ima svoju svrhu i namjenu postojanja

AD Hall Sistem je skup objekata zajedno s povezanošću između objekata i njihovih atributa (svojstava)

Illetscho Svaka komunikacija unutar neke structure može se označiti kao sistem

S Marjanović Sistemom se može smatrati svaki skup činjenica odnosa ideja načela ili sličnih skupova (komponenata) povezanih po određenoj koncepciji a predstavlja zaokruženu relativno neovisnu cjelinu

Sistem se sastoji od skupa elemenata koji posjeduju određena svojstva a nalaze se u nekakvom odnosu između sebe i s elementima nekog drugog sistema

Sistem je skup elemenata koji čine integralnu cjelinu u sklopu koje se vrše određene funkcije i postoji neka vrsta kontrole

Sistem obuhvaća cjelovitost ili kompleksnost elementa ili dijelova On ima određenu strukturu vrši određenu funkciju i daje ili prerađuje informacije

gt Pod pojmom sistema podrazumijevamo postojanje skupa objekata objedinjenih vezama između njih samih i njihovih svojstava Pri tom objekti funkcioniraju u vremenu kao cjelina Svaki objekt ili ćelija radi sa zajedničkim ciljem koji stoji ispred sistema kao cjeline

Koliko god se trudili usmjeriti pažnju na sveobuhvatnost pojma sistem upravo koristeći naglašavanje brojnih i različitih definicija uočljivo je da čak i neznatan broj definicija koje smo naveli sadrži bitne pojmove koji se na gotovo identičan način ponavljaju u svakoj od njihSkup elemenata ili dijelova elementi ili dijelovi skupa svojstva i jednih i drugih njihova povezanost i međusobni uticaj te njihovo funkcioniranje Moguć je uoćeno predstaviti i na ovaj način postoje jednostavni dijelovi s određenim svojstvima i tačno određenim zadaćama koje ostvaruju svojim funkcionisanjem a svi su zajedno povezani u određenu sređenu cjelinu sa svrhom koju nazivamo sistemom

Koncept sistemskog mišljenjaKoncept sistemskog mišljenja počiva na 7 osnovnih karakteristika

1 Sve je sistem i sve je podsistem DEF Sistem je skup elemenata koji su povezani nekim relacijama da bi ostvarili određeni cilj Svaki sistem je sastavljan iz elemenata koji su povezani sa 4 stvari idejama materijom energijom informacijama Sistem je relativna cjelina koju mi sami određujemo

2 Probabilističko shvatanje svijetaProbabilizam ndash stanovište vjerovatnoće teoretski shvatanje po kome naše saznanje i znanje mogu biti samo vjerovatni Ništa nije sigurno ne postoji potpuno određen ndash determiniran sistem Svi zakoni su pravljeni na bazi pretpostavke da će se nešto sigurno desiti

3 Kompleksnost prirode i sistemaSistem ne možemo do kraja opisati zbog mnogobrojnosti pojava i problema u sistemu te neizvjesnosti i dinamike Zato treba da naučimo pojednostavljivati kompleksne sisteme za svrhu jednog dovoljnog posmatranja

4 SinergizamSinergija ndash zajedničko djelovanje saradnja pomaganje Sinergizam je djelovanje dva ili više elemenata sistema u svrhu ostvarenja cilja Dakle više elemenata djeluju zajedno

5 Dinamičko promatranje pojavaUči nas da nikad ne posmatramo sistem statično već u vremenu

6 Halističko posmatranje sistema Halos ndash cjelina potpunost kompletnost Posmatranje sistema kao cjeline Sistemsko mišljenje je posmatranje svega onoga na što system utiče i što na sistem utiče

7 Relativnost svih pojavaNišta nije apsolutno Sve je relativno proizilazi iz prirodnih zakona

Nauke integrisane u teoriju sistema1 Opća teorija sistema

Ima metodološki pristup u pruočavanju teorije sistema Ključne riječi cilj model upravljanje regulacija struktura funkcionisanje dinamičko ponašanje kontrola

2 KibernetikaBavi se upravljanjem povratnom spregom

3 Teorija informacija

4 SemiotikaNauka o znakovima i znakovnim sistemima Bavi se simbolom podatkom porukom i informacijom Simbol treba da stvori podatak poruku i informaciju

5 InformatikaNauka o prikupljanju obradi oblikovanju korištenju i čuvanju informacija Bavi se obradom i prenosom informacija i izgradnjom hardvera za informacioni sistem Dakle nije samo nauka već i djelatnost

6 Matematička teorija sistema Pravi modele za upravljanje sistemima na apstraktnom nivou Rješava probleme matematičkim metodamaSve ove nauke su u interakciji

STRUKTURA SISTEMAKARAKTER SISTEMA je određen karakterom ELEMENATA i karakterom veza između tih elemenata Uslov da bi dijelovi činili sistem

Minimalna broj sličnih karakteristika Ograničen broj različitih karakteristika

Prekoračenje ovih granica vodi raspadu sistema

Sadržaj sistema ndash STRUKTURA Elementi Međusobne veze

Međusobne veze elemenata = f(prirode sistema) Redne (serijske) Paralelne Kombinovane

OKOLINA je sve što nije sistem odnosno sve što nije direktno u sistemu ndash GRANICE SISTEMAKOMPLEKSNOST SISTEMA određuje broj elemenata strukture i broj međusobnih veza kao i vrsta veza

TENDENCIJE su da se kompleksnost sistema povećava a time se posložnjava eksploatacija i upravljanje - KVALITET I EFEKTIVNOST

SVRHA I NAMJENA SISTEMA je određena prirodom i željom stvaraoca sistema (osnivačem)SVIJET I OKRUŽENJE su puni sistema raznih vrsta ai sami sistemi

POTREBNA KLASIFIKACIJARAZNI KRITERIJI ZA KLASIFIKACIJU ndash svrha i cilj

PODJELA ILI VRSTE SISTEMAPo načinu nastajanja

Prirodni i Vještački

Po mogućnosti ostvarenja i prisutnosti u životu Realni (stvarni) Zamišljeni-Apstraktni (formalni)

Po složenosti structure Prosti i Složeni

Po intenzitetu veza sa okolinom Otvoreni Zatvoreni Različit stepen otvorenostizatvorenosti

Po određenosti svoje strukture i funkcionisanja Determinirani (određeni) Stohastički (slučajni)

Po stepenu promjena strukture i procesa Statički Dinamički

Po načinu stvaranja Priprodni (biološki) Tehnički Organizacijski

Po mogućnosti upravljanja Upravljivi (kibernetski) Neipravljivi (nekibernetski)

KLASIFIKACIJA omogućava i olakšava Izučavanje Projektovanje Gradnju Upravljanje Eksploataciju

Održavanje

Prirodni i vještački sistemiPrirodni sistemi nastaju pod uticajem ldquoprirodnihrdquo zakona bez neposrednog uticaja čovjekaVještački sistemi su oni sistemi koje je stvorio čovjek svojim posrednim ili neposrednim učešćem Kod vještačkih sistema su prisutna mnoga svojstva koja karakterišu prirodne sisteme (cjelovitost adaptivnost stabilnost zatvorenost otvorenost povratna veza) Svojstva cjelovitosti i adaptacije kod vještačkih sistema imaju određenu analogiju sa ovim osobinama prirodnih sistema ali ne i skladnosti harmoničnosti i savršenstva kao kod prirodnih sistema Nasuprot tome postoje izvjesna svojstva kod prirodnih sistema koja su za čovjeka neshvatljiva neobjašnjiva dok kod sistema koji je čovjek stvorio svako ponašanje je svrsishodno i apsolutno poznato

Otvoreni i zatvoreni sistemiZatvoreni sistemi teoretski nemaju veze sa svojim okruženjem niti kao cjeline niti se neki od njihovih podsistema ili elemenata na bilo koji način nalazi u međudjelovanju s okruženjem sistema Ukoliko i postoji neka određena veza takvog sistema s vanjskim svijetom a uvijek mora postojati bar neka onda njen intenzitet ni veličina nisu u mjeri potrebnoj da bi funkcioniranje sistema o njoj ovisilo

Razloge za nepostojanje bilo kakve razmjene s okruženjem kod zatvorenih sistema treba shvatiti u kontekstu njihovih specifičnih ciljeva Da bi zadovoljili te ciljeve i uopće opstali ovi sistemi odnose između svojih podsistema i njihovih elemenata sami nadgledaju i njima sami upravljaju u skladu sa svojim unutarnjim zakonomjernostima1048698 U prirodi potpuno zatvoreni sistemi gotovo da ne postoje i skoro je nemoguće pronaći pojavu zbivanje ili stvar koja je apsolutno neovisna o svijetu koji je okružuje

Otvoreni sistemi su svi sistemi povezani sa svojim okruženjem s podsistemima i elementima u međudjelovanju ne samo sa svojim okruženjem već i s okruženjem svog okruženja Kako bi opstali i opravdali svoje postojanje ovi sistemi uzimaju od okruženja i predaju svoje inpute okruženju Ta razmjena s okruženjem bilo da je materijalna energetska ili informacijska trajne je prirode dok su njeni oblici veličina i intezitet promjenjivi Zbog utjecaja zahtjeva i ograničenja koje okruženje daje u vremenu otvoreni sistemi neprestano mijenjaju svoja svojstva i obilježja

Statički i dinamički sistemiStatički sistemi odolijevaju bilo kakvim značajnijim promjenama svoje strukture i svojstava tokom vremena Počesto ih nazivamo sistemima koji ne funkcioniraju ili mrtvim sistemima koji doduše predstavljaju skladnu cjelinu svojih elemenata no bez ikakvog djelovanja i utjecaja izmedu tih elemenata koji bi doveli do promjena svojstava takvog sistema

S druge strane promjene su imperativ svemu oko nas i uvijek postoje samo su ponekad u tolikoj mjeri usporene da ih zanemarujemo i kažemo da one teorijski ne postoje Stoga sistemi u kojima se ništa ne događa jesu teoretski sistemi i slično kao i zatvoreni sistemi gotovo ne postoje jer priroda niti poznaje niti dopušta apsolutnu statičnost

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Teorija sistema i sistemsko mišljenjePri definiranju nekog pojma obično tražimo njegovo značenje u jezicima starijih civilizacija - u grčkom jeziku postoji riječ systema i njeno izvorno značenje sistem poredak ako je postavljen na temelju planskog i pravilnog rasporeda dijelova u određenoj veziPrijevod već dovoljno ukazuje na veličinu i sveobuhvatnost ovog pojma uzroke tako brojnih razlika i neodređenosti u njegovom kasnijem definiranjuMoguće je povući razliku između koncepta definiranja sistema nakon pojave kibemetike i definicija dokibemetskog razdoblja kada se na sistem gledalo isključivo kao na materijalnu strukturu sa statičkim vezama između njegovih elemenataTek nas je kibernetika dovela do ozbiljnijih proučavanja funkcionalnih veza između elemenata sistema tokom vremena i odredila dinamiku sistema kao nezaobilaznu dimenziju njegovog promatranja i djelovanja uopće

DEFINICIJA SISTEMA

Definicija SISTEM je skup dva ili više elemenata međusobno povezanih vezma u neku cjelinu koji ima svoju svrhu i namjenu postojanja

AD Hall Sistem je skup objekata zajedno s povezanošću između objekata i njihovih atributa (svojstava)

Illetscho Svaka komunikacija unutar neke structure može se označiti kao sistem

S Marjanović Sistemom se može smatrati svaki skup činjenica odnosa ideja načela ili sličnih skupova (komponenata) povezanih po određenoj koncepciji a predstavlja zaokruženu relativno neovisnu cjelinu

Sistem se sastoji od skupa elemenata koji posjeduju određena svojstva a nalaze se u nekakvom odnosu između sebe i s elementima nekog drugog sistema

Sistem je skup elemenata koji čine integralnu cjelinu u sklopu koje se vrše određene funkcije i postoji neka vrsta kontrole

Sistem obuhvaća cjelovitost ili kompleksnost elementa ili dijelova On ima određenu strukturu vrši određenu funkciju i daje ili prerađuje informacije

gt Pod pojmom sistema podrazumijevamo postojanje skupa objekata objedinjenih vezama između njih samih i njihovih svojstava Pri tom objekti funkcioniraju u vremenu kao cjelina Svaki objekt ili ćelija radi sa zajedničkim ciljem koji stoji ispred sistema kao cjeline

Koliko god se trudili usmjeriti pažnju na sveobuhvatnost pojma sistem upravo koristeći naglašavanje brojnih i različitih definicija uočljivo je da čak i neznatan broj definicija koje smo naveli sadrži bitne pojmove koji se na gotovo identičan način ponavljaju u svakoj od njihSkup elemenata ili dijelova elementi ili dijelovi skupa svojstva i jednih i drugih njihova povezanost i međusobni uticaj te njihovo funkcioniranje Moguć je uoćeno predstaviti i na ovaj način postoje jednostavni dijelovi s određenim svojstvima i tačno određenim zadaćama koje ostvaruju svojim funkcionisanjem a svi su zajedno povezani u određenu sređenu cjelinu sa svrhom koju nazivamo sistemom

Koncept sistemskog mišljenjaKoncept sistemskog mišljenja počiva na 7 osnovnih karakteristika

1 Sve je sistem i sve je podsistem DEF Sistem je skup elemenata koji su povezani nekim relacijama da bi ostvarili određeni cilj Svaki sistem je sastavljan iz elemenata koji su povezani sa 4 stvari idejama materijom energijom informacijama Sistem je relativna cjelina koju mi sami određujemo

2 Probabilističko shvatanje svijetaProbabilizam ndash stanovište vjerovatnoće teoretski shvatanje po kome naše saznanje i znanje mogu biti samo vjerovatni Ništa nije sigurno ne postoji potpuno određen ndash determiniran sistem Svi zakoni su pravljeni na bazi pretpostavke da će se nešto sigurno desiti

3 Kompleksnost prirode i sistemaSistem ne možemo do kraja opisati zbog mnogobrojnosti pojava i problema u sistemu te neizvjesnosti i dinamike Zato treba da naučimo pojednostavljivati kompleksne sisteme za svrhu jednog dovoljnog posmatranja

4 SinergizamSinergija ndash zajedničko djelovanje saradnja pomaganje Sinergizam je djelovanje dva ili više elemenata sistema u svrhu ostvarenja cilja Dakle više elemenata djeluju zajedno

5 Dinamičko promatranje pojavaUči nas da nikad ne posmatramo sistem statično već u vremenu

6 Halističko posmatranje sistema Halos ndash cjelina potpunost kompletnost Posmatranje sistema kao cjeline Sistemsko mišljenje je posmatranje svega onoga na što system utiče i što na sistem utiče

7 Relativnost svih pojavaNišta nije apsolutno Sve je relativno proizilazi iz prirodnih zakona

Nauke integrisane u teoriju sistema1 Opća teorija sistema

Ima metodološki pristup u pruočavanju teorije sistema Ključne riječi cilj model upravljanje regulacija struktura funkcionisanje dinamičko ponašanje kontrola

2 KibernetikaBavi se upravljanjem povratnom spregom

3 Teorija informacija

4 SemiotikaNauka o znakovima i znakovnim sistemima Bavi se simbolom podatkom porukom i informacijom Simbol treba da stvori podatak poruku i informaciju

5 InformatikaNauka o prikupljanju obradi oblikovanju korištenju i čuvanju informacija Bavi se obradom i prenosom informacija i izgradnjom hardvera za informacioni sistem Dakle nije samo nauka već i djelatnost

6 Matematička teorija sistema Pravi modele za upravljanje sistemima na apstraktnom nivou Rješava probleme matematičkim metodamaSve ove nauke su u interakciji

STRUKTURA SISTEMAKARAKTER SISTEMA je određen karakterom ELEMENATA i karakterom veza između tih elemenata Uslov da bi dijelovi činili sistem

Minimalna broj sličnih karakteristika Ograničen broj različitih karakteristika

Prekoračenje ovih granica vodi raspadu sistema

Sadržaj sistema ndash STRUKTURA Elementi Međusobne veze

Međusobne veze elemenata = f(prirode sistema) Redne (serijske) Paralelne Kombinovane

OKOLINA je sve što nije sistem odnosno sve što nije direktno u sistemu ndash GRANICE SISTEMAKOMPLEKSNOST SISTEMA određuje broj elemenata strukture i broj međusobnih veza kao i vrsta veza

TENDENCIJE su da se kompleksnost sistema povećava a time se posložnjava eksploatacija i upravljanje - KVALITET I EFEKTIVNOST

SVRHA I NAMJENA SISTEMA je određena prirodom i željom stvaraoca sistema (osnivačem)SVIJET I OKRUŽENJE su puni sistema raznih vrsta ai sami sistemi

POTREBNA KLASIFIKACIJARAZNI KRITERIJI ZA KLASIFIKACIJU ndash svrha i cilj

PODJELA ILI VRSTE SISTEMAPo načinu nastajanja

Prirodni i Vještački

Po mogućnosti ostvarenja i prisutnosti u životu Realni (stvarni) Zamišljeni-Apstraktni (formalni)

Po složenosti structure Prosti i Složeni

Po intenzitetu veza sa okolinom Otvoreni Zatvoreni Različit stepen otvorenostizatvorenosti

Po određenosti svoje strukture i funkcionisanja Determinirani (određeni) Stohastički (slučajni)

Po stepenu promjena strukture i procesa Statički Dinamički

Po načinu stvaranja Priprodni (biološki) Tehnički Organizacijski

Po mogućnosti upravljanja Upravljivi (kibernetski) Neipravljivi (nekibernetski)

KLASIFIKACIJA omogućava i olakšava Izučavanje Projektovanje Gradnju Upravljanje Eksploataciju

Održavanje

Prirodni i vještački sistemiPrirodni sistemi nastaju pod uticajem ldquoprirodnihrdquo zakona bez neposrednog uticaja čovjekaVještački sistemi su oni sistemi koje je stvorio čovjek svojim posrednim ili neposrednim učešćem Kod vještačkih sistema su prisutna mnoga svojstva koja karakterišu prirodne sisteme (cjelovitost adaptivnost stabilnost zatvorenost otvorenost povratna veza) Svojstva cjelovitosti i adaptacije kod vještačkih sistema imaju određenu analogiju sa ovim osobinama prirodnih sistema ali ne i skladnosti harmoničnosti i savršenstva kao kod prirodnih sistema Nasuprot tome postoje izvjesna svojstva kod prirodnih sistema koja su za čovjeka neshvatljiva neobjašnjiva dok kod sistema koji je čovjek stvorio svako ponašanje je svrsishodno i apsolutno poznato

Otvoreni i zatvoreni sistemiZatvoreni sistemi teoretski nemaju veze sa svojim okruženjem niti kao cjeline niti se neki od njihovih podsistema ili elemenata na bilo koji način nalazi u međudjelovanju s okruženjem sistema Ukoliko i postoji neka određena veza takvog sistema s vanjskim svijetom a uvijek mora postojati bar neka onda njen intenzitet ni veličina nisu u mjeri potrebnoj da bi funkcioniranje sistema o njoj ovisilo

Razloge za nepostojanje bilo kakve razmjene s okruženjem kod zatvorenih sistema treba shvatiti u kontekstu njihovih specifičnih ciljeva Da bi zadovoljili te ciljeve i uopće opstali ovi sistemi odnose između svojih podsistema i njihovih elemenata sami nadgledaju i njima sami upravljaju u skladu sa svojim unutarnjim zakonomjernostima1048698 U prirodi potpuno zatvoreni sistemi gotovo da ne postoje i skoro je nemoguće pronaći pojavu zbivanje ili stvar koja je apsolutno neovisna o svijetu koji je okružuje

Otvoreni sistemi su svi sistemi povezani sa svojim okruženjem s podsistemima i elementima u međudjelovanju ne samo sa svojim okruženjem već i s okruženjem svog okruženja Kako bi opstali i opravdali svoje postojanje ovi sistemi uzimaju od okruženja i predaju svoje inpute okruženju Ta razmjena s okruženjem bilo da je materijalna energetska ili informacijska trajne je prirode dok su njeni oblici veličina i intezitet promjenjivi Zbog utjecaja zahtjeva i ograničenja koje okruženje daje u vremenu otvoreni sistemi neprestano mijenjaju svoja svojstva i obilježja

Statički i dinamički sistemiStatički sistemi odolijevaju bilo kakvim značajnijim promjenama svoje strukture i svojstava tokom vremena Počesto ih nazivamo sistemima koji ne funkcioniraju ili mrtvim sistemima koji doduše predstavljaju skladnu cjelinu svojih elemenata no bez ikakvog djelovanja i utjecaja izmedu tih elemenata koji bi doveli do promjena svojstava takvog sistema

S druge strane promjene su imperativ svemu oko nas i uvijek postoje samo su ponekad u tolikoj mjeri usporene da ih zanemarujemo i kažemo da one teorijski ne postoje Stoga sistemi u kojima se ništa ne događa jesu teoretski sistemi i slično kao i zatvoreni sistemi gotovo ne postoje jer priroda niti poznaje niti dopušta apsolutnu statičnost

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

gt Pod pojmom sistema podrazumijevamo postojanje skupa objekata objedinjenih vezama između njih samih i njihovih svojstava Pri tom objekti funkcioniraju u vremenu kao cjelina Svaki objekt ili ćelija radi sa zajedničkim ciljem koji stoji ispred sistema kao cjeline

Koliko god se trudili usmjeriti pažnju na sveobuhvatnost pojma sistem upravo koristeći naglašavanje brojnih i različitih definicija uočljivo je da čak i neznatan broj definicija koje smo naveli sadrži bitne pojmove koji se na gotovo identičan način ponavljaju u svakoj od njihSkup elemenata ili dijelova elementi ili dijelovi skupa svojstva i jednih i drugih njihova povezanost i međusobni uticaj te njihovo funkcioniranje Moguć je uoćeno predstaviti i na ovaj način postoje jednostavni dijelovi s određenim svojstvima i tačno određenim zadaćama koje ostvaruju svojim funkcionisanjem a svi su zajedno povezani u određenu sređenu cjelinu sa svrhom koju nazivamo sistemom

Koncept sistemskog mišljenjaKoncept sistemskog mišljenja počiva na 7 osnovnih karakteristika

1 Sve je sistem i sve je podsistem DEF Sistem je skup elemenata koji su povezani nekim relacijama da bi ostvarili određeni cilj Svaki sistem je sastavljan iz elemenata koji su povezani sa 4 stvari idejama materijom energijom informacijama Sistem je relativna cjelina koju mi sami određujemo

2 Probabilističko shvatanje svijetaProbabilizam ndash stanovište vjerovatnoće teoretski shvatanje po kome naše saznanje i znanje mogu biti samo vjerovatni Ništa nije sigurno ne postoji potpuno određen ndash determiniran sistem Svi zakoni su pravljeni na bazi pretpostavke da će se nešto sigurno desiti

3 Kompleksnost prirode i sistemaSistem ne možemo do kraja opisati zbog mnogobrojnosti pojava i problema u sistemu te neizvjesnosti i dinamike Zato treba da naučimo pojednostavljivati kompleksne sisteme za svrhu jednog dovoljnog posmatranja

4 SinergizamSinergija ndash zajedničko djelovanje saradnja pomaganje Sinergizam je djelovanje dva ili više elemenata sistema u svrhu ostvarenja cilja Dakle više elemenata djeluju zajedno

5 Dinamičko promatranje pojavaUči nas da nikad ne posmatramo sistem statično već u vremenu

6 Halističko posmatranje sistema Halos ndash cjelina potpunost kompletnost Posmatranje sistema kao cjeline Sistemsko mišljenje je posmatranje svega onoga na što system utiče i što na sistem utiče

7 Relativnost svih pojavaNišta nije apsolutno Sve je relativno proizilazi iz prirodnih zakona

Nauke integrisane u teoriju sistema1 Opća teorija sistema

Ima metodološki pristup u pruočavanju teorije sistema Ključne riječi cilj model upravljanje regulacija struktura funkcionisanje dinamičko ponašanje kontrola

2 KibernetikaBavi se upravljanjem povratnom spregom

3 Teorija informacija

4 SemiotikaNauka o znakovima i znakovnim sistemima Bavi se simbolom podatkom porukom i informacijom Simbol treba da stvori podatak poruku i informaciju

5 InformatikaNauka o prikupljanju obradi oblikovanju korištenju i čuvanju informacija Bavi se obradom i prenosom informacija i izgradnjom hardvera za informacioni sistem Dakle nije samo nauka već i djelatnost

6 Matematička teorija sistema Pravi modele za upravljanje sistemima na apstraktnom nivou Rješava probleme matematičkim metodamaSve ove nauke su u interakciji

STRUKTURA SISTEMAKARAKTER SISTEMA je određen karakterom ELEMENATA i karakterom veza između tih elemenata Uslov da bi dijelovi činili sistem

Minimalna broj sličnih karakteristika Ograničen broj različitih karakteristika

Prekoračenje ovih granica vodi raspadu sistema

Sadržaj sistema ndash STRUKTURA Elementi Međusobne veze

Međusobne veze elemenata = f(prirode sistema) Redne (serijske) Paralelne Kombinovane

OKOLINA je sve što nije sistem odnosno sve što nije direktno u sistemu ndash GRANICE SISTEMAKOMPLEKSNOST SISTEMA određuje broj elemenata strukture i broj međusobnih veza kao i vrsta veza

TENDENCIJE su da se kompleksnost sistema povećava a time se posložnjava eksploatacija i upravljanje - KVALITET I EFEKTIVNOST

SVRHA I NAMJENA SISTEMA je određena prirodom i željom stvaraoca sistema (osnivačem)SVIJET I OKRUŽENJE su puni sistema raznih vrsta ai sami sistemi

POTREBNA KLASIFIKACIJARAZNI KRITERIJI ZA KLASIFIKACIJU ndash svrha i cilj

PODJELA ILI VRSTE SISTEMAPo načinu nastajanja

Prirodni i Vještački

Po mogućnosti ostvarenja i prisutnosti u životu Realni (stvarni) Zamišljeni-Apstraktni (formalni)

Po složenosti structure Prosti i Složeni

Po intenzitetu veza sa okolinom Otvoreni Zatvoreni Različit stepen otvorenostizatvorenosti

Po određenosti svoje strukture i funkcionisanja Determinirani (određeni) Stohastički (slučajni)

Po stepenu promjena strukture i procesa Statički Dinamički

Po načinu stvaranja Priprodni (biološki) Tehnički Organizacijski

Po mogućnosti upravljanja Upravljivi (kibernetski) Neipravljivi (nekibernetski)

KLASIFIKACIJA omogućava i olakšava Izučavanje Projektovanje Gradnju Upravljanje Eksploataciju

Održavanje

Prirodni i vještački sistemiPrirodni sistemi nastaju pod uticajem ldquoprirodnihrdquo zakona bez neposrednog uticaja čovjekaVještački sistemi su oni sistemi koje je stvorio čovjek svojim posrednim ili neposrednim učešćem Kod vještačkih sistema su prisutna mnoga svojstva koja karakterišu prirodne sisteme (cjelovitost adaptivnost stabilnost zatvorenost otvorenost povratna veza) Svojstva cjelovitosti i adaptacije kod vještačkih sistema imaju određenu analogiju sa ovim osobinama prirodnih sistema ali ne i skladnosti harmoničnosti i savršenstva kao kod prirodnih sistema Nasuprot tome postoje izvjesna svojstva kod prirodnih sistema koja su za čovjeka neshvatljiva neobjašnjiva dok kod sistema koji je čovjek stvorio svako ponašanje je svrsishodno i apsolutno poznato

Otvoreni i zatvoreni sistemiZatvoreni sistemi teoretski nemaju veze sa svojim okruženjem niti kao cjeline niti se neki od njihovih podsistema ili elemenata na bilo koji način nalazi u međudjelovanju s okruženjem sistema Ukoliko i postoji neka određena veza takvog sistema s vanjskim svijetom a uvijek mora postojati bar neka onda njen intenzitet ni veličina nisu u mjeri potrebnoj da bi funkcioniranje sistema o njoj ovisilo

Razloge za nepostojanje bilo kakve razmjene s okruženjem kod zatvorenih sistema treba shvatiti u kontekstu njihovih specifičnih ciljeva Da bi zadovoljili te ciljeve i uopće opstali ovi sistemi odnose između svojih podsistema i njihovih elemenata sami nadgledaju i njima sami upravljaju u skladu sa svojim unutarnjim zakonomjernostima1048698 U prirodi potpuno zatvoreni sistemi gotovo da ne postoje i skoro je nemoguće pronaći pojavu zbivanje ili stvar koja je apsolutno neovisna o svijetu koji je okružuje

Otvoreni sistemi su svi sistemi povezani sa svojim okruženjem s podsistemima i elementima u međudjelovanju ne samo sa svojim okruženjem već i s okruženjem svog okruženja Kako bi opstali i opravdali svoje postojanje ovi sistemi uzimaju od okruženja i predaju svoje inpute okruženju Ta razmjena s okruženjem bilo da je materijalna energetska ili informacijska trajne je prirode dok su njeni oblici veličina i intezitet promjenjivi Zbog utjecaja zahtjeva i ograničenja koje okruženje daje u vremenu otvoreni sistemi neprestano mijenjaju svoja svojstva i obilježja

Statički i dinamički sistemiStatički sistemi odolijevaju bilo kakvim značajnijim promjenama svoje strukture i svojstava tokom vremena Počesto ih nazivamo sistemima koji ne funkcioniraju ili mrtvim sistemima koji doduše predstavljaju skladnu cjelinu svojih elemenata no bez ikakvog djelovanja i utjecaja izmedu tih elemenata koji bi doveli do promjena svojstava takvog sistema

S druge strane promjene su imperativ svemu oko nas i uvijek postoje samo su ponekad u tolikoj mjeri usporene da ih zanemarujemo i kažemo da one teorijski ne postoje Stoga sistemi u kojima se ništa ne događa jesu teoretski sistemi i slično kao i zatvoreni sistemi gotovo ne postoje jer priroda niti poznaje niti dopušta apsolutnu statičnost

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

2 KibernetikaBavi se upravljanjem povratnom spregom

3 Teorija informacija

4 SemiotikaNauka o znakovima i znakovnim sistemima Bavi se simbolom podatkom porukom i informacijom Simbol treba da stvori podatak poruku i informaciju

5 InformatikaNauka o prikupljanju obradi oblikovanju korištenju i čuvanju informacija Bavi se obradom i prenosom informacija i izgradnjom hardvera za informacioni sistem Dakle nije samo nauka već i djelatnost

6 Matematička teorija sistema Pravi modele za upravljanje sistemima na apstraktnom nivou Rješava probleme matematičkim metodamaSve ove nauke su u interakciji

STRUKTURA SISTEMAKARAKTER SISTEMA je određen karakterom ELEMENATA i karakterom veza između tih elemenata Uslov da bi dijelovi činili sistem

Minimalna broj sličnih karakteristika Ograničen broj različitih karakteristika

Prekoračenje ovih granica vodi raspadu sistema

Sadržaj sistema ndash STRUKTURA Elementi Međusobne veze

Međusobne veze elemenata = f(prirode sistema) Redne (serijske) Paralelne Kombinovane

OKOLINA je sve što nije sistem odnosno sve što nije direktno u sistemu ndash GRANICE SISTEMAKOMPLEKSNOST SISTEMA određuje broj elemenata strukture i broj međusobnih veza kao i vrsta veza

TENDENCIJE su da se kompleksnost sistema povećava a time se posložnjava eksploatacija i upravljanje - KVALITET I EFEKTIVNOST

SVRHA I NAMJENA SISTEMA je određena prirodom i željom stvaraoca sistema (osnivačem)SVIJET I OKRUŽENJE su puni sistema raznih vrsta ai sami sistemi

POTREBNA KLASIFIKACIJARAZNI KRITERIJI ZA KLASIFIKACIJU ndash svrha i cilj

PODJELA ILI VRSTE SISTEMAPo načinu nastajanja

Prirodni i Vještački

Po mogućnosti ostvarenja i prisutnosti u životu Realni (stvarni) Zamišljeni-Apstraktni (formalni)

Po složenosti structure Prosti i Složeni

Po intenzitetu veza sa okolinom Otvoreni Zatvoreni Različit stepen otvorenostizatvorenosti

Po određenosti svoje strukture i funkcionisanja Determinirani (određeni) Stohastički (slučajni)

Po stepenu promjena strukture i procesa Statički Dinamički

Po načinu stvaranja Priprodni (biološki) Tehnički Organizacijski

Po mogućnosti upravljanja Upravljivi (kibernetski) Neipravljivi (nekibernetski)

KLASIFIKACIJA omogućava i olakšava Izučavanje Projektovanje Gradnju Upravljanje Eksploataciju

Održavanje

Prirodni i vještački sistemiPrirodni sistemi nastaju pod uticajem ldquoprirodnihrdquo zakona bez neposrednog uticaja čovjekaVještački sistemi su oni sistemi koje je stvorio čovjek svojim posrednim ili neposrednim učešćem Kod vještačkih sistema su prisutna mnoga svojstva koja karakterišu prirodne sisteme (cjelovitost adaptivnost stabilnost zatvorenost otvorenost povratna veza) Svojstva cjelovitosti i adaptacije kod vještačkih sistema imaju određenu analogiju sa ovim osobinama prirodnih sistema ali ne i skladnosti harmoničnosti i savršenstva kao kod prirodnih sistema Nasuprot tome postoje izvjesna svojstva kod prirodnih sistema koja su za čovjeka neshvatljiva neobjašnjiva dok kod sistema koji je čovjek stvorio svako ponašanje je svrsishodno i apsolutno poznato

Otvoreni i zatvoreni sistemiZatvoreni sistemi teoretski nemaju veze sa svojim okruženjem niti kao cjeline niti se neki od njihovih podsistema ili elemenata na bilo koji način nalazi u međudjelovanju s okruženjem sistema Ukoliko i postoji neka određena veza takvog sistema s vanjskim svijetom a uvijek mora postojati bar neka onda njen intenzitet ni veličina nisu u mjeri potrebnoj da bi funkcioniranje sistema o njoj ovisilo

Razloge za nepostojanje bilo kakve razmjene s okruženjem kod zatvorenih sistema treba shvatiti u kontekstu njihovih specifičnih ciljeva Da bi zadovoljili te ciljeve i uopće opstali ovi sistemi odnose između svojih podsistema i njihovih elemenata sami nadgledaju i njima sami upravljaju u skladu sa svojim unutarnjim zakonomjernostima1048698 U prirodi potpuno zatvoreni sistemi gotovo da ne postoje i skoro je nemoguće pronaći pojavu zbivanje ili stvar koja je apsolutno neovisna o svijetu koji je okružuje

Otvoreni sistemi su svi sistemi povezani sa svojim okruženjem s podsistemima i elementima u međudjelovanju ne samo sa svojim okruženjem već i s okruženjem svog okruženja Kako bi opstali i opravdali svoje postojanje ovi sistemi uzimaju od okruženja i predaju svoje inpute okruženju Ta razmjena s okruženjem bilo da je materijalna energetska ili informacijska trajne je prirode dok su njeni oblici veličina i intezitet promjenjivi Zbog utjecaja zahtjeva i ograničenja koje okruženje daje u vremenu otvoreni sistemi neprestano mijenjaju svoja svojstva i obilježja

Statički i dinamički sistemiStatički sistemi odolijevaju bilo kakvim značajnijim promjenama svoje strukture i svojstava tokom vremena Počesto ih nazivamo sistemima koji ne funkcioniraju ili mrtvim sistemima koji doduše predstavljaju skladnu cjelinu svojih elemenata no bez ikakvog djelovanja i utjecaja izmedu tih elemenata koji bi doveli do promjena svojstava takvog sistema

S druge strane promjene su imperativ svemu oko nas i uvijek postoje samo su ponekad u tolikoj mjeri usporene da ih zanemarujemo i kažemo da one teorijski ne postoje Stoga sistemi u kojima se ništa ne događa jesu teoretski sistemi i slično kao i zatvoreni sistemi gotovo ne postoje jer priroda niti poznaje niti dopušta apsolutnu statičnost

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

POTREBNA KLASIFIKACIJARAZNI KRITERIJI ZA KLASIFIKACIJU ndash svrha i cilj

PODJELA ILI VRSTE SISTEMAPo načinu nastajanja

Prirodni i Vještački

Po mogućnosti ostvarenja i prisutnosti u životu Realni (stvarni) Zamišljeni-Apstraktni (formalni)

Po složenosti structure Prosti i Složeni

Po intenzitetu veza sa okolinom Otvoreni Zatvoreni Različit stepen otvorenostizatvorenosti

Po određenosti svoje strukture i funkcionisanja Determinirani (određeni) Stohastički (slučajni)

Po stepenu promjena strukture i procesa Statički Dinamički

Po načinu stvaranja Priprodni (biološki) Tehnički Organizacijski

Po mogućnosti upravljanja Upravljivi (kibernetski) Neipravljivi (nekibernetski)

KLASIFIKACIJA omogućava i olakšava Izučavanje Projektovanje Gradnju Upravljanje Eksploataciju

Održavanje

Prirodni i vještački sistemiPrirodni sistemi nastaju pod uticajem ldquoprirodnihrdquo zakona bez neposrednog uticaja čovjekaVještački sistemi su oni sistemi koje je stvorio čovjek svojim posrednim ili neposrednim učešćem Kod vještačkih sistema su prisutna mnoga svojstva koja karakterišu prirodne sisteme (cjelovitost adaptivnost stabilnost zatvorenost otvorenost povratna veza) Svojstva cjelovitosti i adaptacije kod vještačkih sistema imaju određenu analogiju sa ovim osobinama prirodnih sistema ali ne i skladnosti harmoničnosti i savršenstva kao kod prirodnih sistema Nasuprot tome postoje izvjesna svojstva kod prirodnih sistema koja su za čovjeka neshvatljiva neobjašnjiva dok kod sistema koji je čovjek stvorio svako ponašanje je svrsishodno i apsolutno poznato

Otvoreni i zatvoreni sistemiZatvoreni sistemi teoretski nemaju veze sa svojim okruženjem niti kao cjeline niti se neki od njihovih podsistema ili elemenata na bilo koji način nalazi u međudjelovanju s okruženjem sistema Ukoliko i postoji neka određena veza takvog sistema s vanjskim svijetom a uvijek mora postojati bar neka onda njen intenzitet ni veličina nisu u mjeri potrebnoj da bi funkcioniranje sistema o njoj ovisilo

Razloge za nepostojanje bilo kakve razmjene s okruženjem kod zatvorenih sistema treba shvatiti u kontekstu njihovih specifičnih ciljeva Da bi zadovoljili te ciljeve i uopće opstali ovi sistemi odnose između svojih podsistema i njihovih elemenata sami nadgledaju i njima sami upravljaju u skladu sa svojim unutarnjim zakonomjernostima1048698 U prirodi potpuno zatvoreni sistemi gotovo da ne postoje i skoro je nemoguće pronaći pojavu zbivanje ili stvar koja je apsolutno neovisna o svijetu koji je okružuje

Otvoreni sistemi su svi sistemi povezani sa svojim okruženjem s podsistemima i elementima u međudjelovanju ne samo sa svojim okruženjem već i s okruženjem svog okruženja Kako bi opstali i opravdali svoje postojanje ovi sistemi uzimaju od okruženja i predaju svoje inpute okruženju Ta razmjena s okruženjem bilo da je materijalna energetska ili informacijska trajne je prirode dok su njeni oblici veličina i intezitet promjenjivi Zbog utjecaja zahtjeva i ograničenja koje okruženje daje u vremenu otvoreni sistemi neprestano mijenjaju svoja svojstva i obilježja

Statički i dinamički sistemiStatički sistemi odolijevaju bilo kakvim značajnijim promjenama svoje strukture i svojstava tokom vremena Počesto ih nazivamo sistemima koji ne funkcioniraju ili mrtvim sistemima koji doduše predstavljaju skladnu cjelinu svojih elemenata no bez ikakvog djelovanja i utjecaja izmedu tih elemenata koji bi doveli do promjena svojstava takvog sistema

S druge strane promjene su imperativ svemu oko nas i uvijek postoje samo su ponekad u tolikoj mjeri usporene da ih zanemarujemo i kažemo da one teorijski ne postoje Stoga sistemi u kojima se ništa ne događa jesu teoretski sistemi i slično kao i zatvoreni sistemi gotovo ne postoje jer priroda niti poznaje niti dopušta apsolutnu statičnost

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Održavanje

Prirodni i vještački sistemiPrirodni sistemi nastaju pod uticajem ldquoprirodnihrdquo zakona bez neposrednog uticaja čovjekaVještački sistemi su oni sistemi koje je stvorio čovjek svojim posrednim ili neposrednim učešćem Kod vještačkih sistema su prisutna mnoga svojstva koja karakterišu prirodne sisteme (cjelovitost adaptivnost stabilnost zatvorenost otvorenost povratna veza) Svojstva cjelovitosti i adaptacije kod vještačkih sistema imaju određenu analogiju sa ovim osobinama prirodnih sistema ali ne i skladnosti harmoničnosti i savršenstva kao kod prirodnih sistema Nasuprot tome postoje izvjesna svojstva kod prirodnih sistema koja su za čovjeka neshvatljiva neobjašnjiva dok kod sistema koji je čovjek stvorio svako ponašanje je svrsishodno i apsolutno poznato

Otvoreni i zatvoreni sistemiZatvoreni sistemi teoretski nemaju veze sa svojim okruženjem niti kao cjeline niti se neki od njihovih podsistema ili elemenata na bilo koji način nalazi u međudjelovanju s okruženjem sistema Ukoliko i postoji neka određena veza takvog sistema s vanjskim svijetom a uvijek mora postojati bar neka onda njen intenzitet ni veličina nisu u mjeri potrebnoj da bi funkcioniranje sistema o njoj ovisilo

Razloge za nepostojanje bilo kakve razmjene s okruženjem kod zatvorenih sistema treba shvatiti u kontekstu njihovih specifičnih ciljeva Da bi zadovoljili te ciljeve i uopće opstali ovi sistemi odnose između svojih podsistema i njihovih elemenata sami nadgledaju i njima sami upravljaju u skladu sa svojim unutarnjim zakonomjernostima1048698 U prirodi potpuno zatvoreni sistemi gotovo da ne postoje i skoro je nemoguće pronaći pojavu zbivanje ili stvar koja je apsolutno neovisna o svijetu koji je okružuje

Otvoreni sistemi su svi sistemi povezani sa svojim okruženjem s podsistemima i elementima u međudjelovanju ne samo sa svojim okruženjem već i s okruženjem svog okruženja Kako bi opstali i opravdali svoje postojanje ovi sistemi uzimaju od okruženja i predaju svoje inpute okruženju Ta razmjena s okruženjem bilo da je materijalna energetska ili informacijska trajne je prirode dok su njeni oblici veličina i intezitet promjenjivi Zbog utjecaja zahtjeva i ograničenja koje okruženje daje u vremenu otvoreni sistemi neprestano mijenjaju svoja svojstva i obilježja

Statički i dinamički sistemiStatički sistemi odolijevaju bilo kakvim značajnijim promjenama svoje strukture i svojstava tokom vremena Počesto ih nazivamo sistemima koji ne funkcioniraju ili mrtvim sistemima koji doduše predstavljaju skladnu cjelinu svojih elemenata no bez ikakvog djelovanja i utjecaja izmedu tih elemenata koji bi doveli do promjena svojstava takvog sistema

S druge strane promjene su imperativ svemu oko nas i uvijek postoje samo su ponekad u tolikoj mjeri usporene da ih zanemarujemo i kažemo da one teorijski ne postoje Stoga sistemi u kojima se ništa ne događa jesu teoretski sistemi i slično kao i zatvoreni sistemi gotovo ne postoje jer priroda niti poznaje niti dopušta apsolutnu statičnost

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Dinamički sistem ndash Jedno od najvećih dostignuća kibernetike je i uvođenje dinamičnosti kao nezaobilazne dimenzije u proučavanje ponašanja sistema To je razlog što su raniji teoretičari sistema dinamičke sisteme nazivali kibernetskim Dinamičnost u svojoj najjednostavnijoj definiciji znači promjenu u vremenu Dinamičan sistem dakle živi a procesi koji se dešavaju unutar unutar njega samog ili u njegovom okruženju mijenjaju njegova stanja i ponašanje tokom vremena Promjene su neprestane kako su neprestani i elementi okruženja koji se vezuju ulaze i djeluju na dinamički sistem mijenjaju se i ponovo izlaze iz sistema

Struktura sistema mijenja se u smislu neprekidne evolucije njegovih elemenata promjene na berzi promjene ponašanja potrošača promjene zakonodavnih legislativa (povoljne ili nepovoljne) iznenadno jačanje ili slabljenje konkurencije i slično mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja stabilnosti firme ali i do pozitivnih pomaka u njenom poslovanju naravno ukoliko se promjene iskoriste na najbolji mogući način1048698 Da bi u takvim uslovima sistem opstao i razvijao se nužno je njegovo neprestano prilagođavanje promjenama njihovo predviđanje i kao najuspješniju protumjeru - njegovo učinkovito upravljanje tim promjenama

Stabilni labilni i indiferentni sistemi1048698 Stabilnost = Mali uzroci daju male posljedice1048698Nestabilnost = Mali uzroci daju velike posljedice

Stabilan sistem je sistem koji tokom vremena posjeduje sposobnost vraćanja u ravnotežno stanje nakon što je jednom iz njega pomjeren pod utjecajem nekog poremećaja Svaki sistem pod utjecajem entropije kao nezaobilazne prirodne pojave ima konstantno rastuću tendenciju bježanja iz svog stanja potpune stabilnosti Stoga stabilnost sistema ni u kom slučaju nije njegovo trajno obilježje

1048698 U stvarnosti ne postoje sistemi koji se ne pomjeraju iz svog ravnotežnog stanja no cilj je da ta pomjeranja ostanu unutar dozvoljenih granica koje neće ugroziti stabilnost sistema Te bi dozvoljene nestabilnosti morale dozvoliti sistemu povratak u stanje ravnoteže a sve iza tih granica može odvesti sistem u stanje nepopravljive nestabilnosti U procesu funkcioniranja sistema putem njegovog upravljačkog podsistema moguće je regulacijom u većoj mjeri utjecati na njegovu što dugoročniju i kontroliranu stabilnost

Labilan sistem je zbog svoje nemogućnosti samostalnog povratka u ravnotežno stanje nakon što je jedanput iz njega pomjeren obično bez neke određenije svrhe Razlog njegove sklonosti bježanja iz stanja stabilnosti je njegova velika osjetljivost na utjecaje i poremećaje koji dolaze iz okruženja

1048698Međutim upravo ta izražena osjetljivost i jeste razlog njihove djelotvorne upotrebe kao svrhovitog dijela nekih drugih većih sistema koji su u stanju vraćati ga u stabilno stanje nakon što obavi svoju funkciju

Indiferentan sistem ili kvazistabilni sistem je system u kojem je entropija zastupljena u enormno visokoj mjeri Pod dejstvom entropije koja je uvijek jača od eventualnih pozitivnih utjecaja iz okruženja ovaj sistem na prvi pogled djeluje poprilično neosjetljivim i prividno stabilnim U stvamosti stabilno stanje sa stajališta ovakvog sistema je ono stanje u kojem se zatekne međutim za njegovo okruženje ovakvo stanje nestabilnosti vrlo je neodredeno

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Determinirani i stohastički sistemiDetermirani (određeni) sistem je sistem čije je ponašanje tačno određeno i poznato Iako ovako definirani sistemi zbog svoje određenosti otvaraju velike mogućnosti predviđanja njihovog budućeg ponašanja što olakšava njihovo funkcioniranje i upravljačke procese potpuno determiniranih sistema u prirodi nemaStohastički ili probablistički sistemi su sistemi koji s vremenom postižu stanje i ponašanje koje možemo predvidjeti uz određen nivo vjerovatnoće

1048698 Okruženje najvećeg broja poslovnih sistema u svijetu danas mogli bismo drugim imenom nazvati neizvjesnost U uslovima tako izraženog nepoznavanja onog što nam dolazi iznenada ili slučajno mogućnost da ćemo na načelu vjerovatnoće pogoditi rješenje našeg problema ili donijeti odluku koja će se s vremenom pokazati kao ispravna neznatna je i varljiva1048698 Informacija ndash najvrjedniji resurs Svako osiguranje informacija može se smatrati djelotvomim načinom za smanjenje stohastičnosti sistema odnosno potrebe da na temelju nestabilne vjerovatnoće određujemo moguće ponašanje sistema

Jednostavni složeni i vrlo složeni sistemiJednostavni sistemi - obično imaju jedan ulaz i jedan izlaz odnosno dva stanja između kojih se mora nalaziti barem jedan proces transformacije Kako imaju ovako mali broj elemenata struktura im je vrlo jednostavna Primjer takvog sistema je najobičniji prekidačSloženi sistemi posjeduju veći broj elemenata što nužno vodi većem broju veza među njima i usložnjava strukturu sistema Složeni sistem je primjerice poslovni sistemVrlo složeni sistemi su sistemi čija struktura ima probablistička svojstva iz razloga prevelike složenosti njihove strukture koja ne dozvoljava veći nivo određenosti njihovog ponašanja Primjer vrlo složenog sistema je privreda jedne zemlje

Realni i apstraktni sistemiApstraktni sistem najjednostavnije rečeno jeste sistem koji postoji jedino u našim mislima odnosno materijalna slika ovih sistema je ljudska misao

Obično nastaju kao matematičko-logičke apstrakcije i kao takvi nisu nikakva stvarna pojavaRealni sistem je nasuprot apstraktnom realni objekt i realna pojava sastavljena od realnih elemenata Mogu biti prirodni koji nisu ljudska tvorevina pa im ljudi nisu neophodni ni pri njihovom djelovanju i umjetni koji su plod ljudskog stvaralaštva ili su proistekli iz nekih drugih umjetnih sistema Primjer umjetnog sistema je pravni sistem jedne zemlje

Odnos Podsistem ndash Sistem - NadsistemPodsistem - Funkcionalna komponenta većeg sistema

ndash Može biti sistemndash Ima određenu ulogu u funkcioniranju nekog većeg sistema

SISTEM - Skup međusobno povezanih podsistema od kojih je SVAKI u direktnoj ili indirektnoj vezi jedan s drugiNADSISTEM - Skup međusobno povezanih sistema

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

VezaNačin na koji su dva ili više podsistema međusobno ovisniPovezuje svojstva različitih podsistema i stavlja ih u međusobni odnosPostoji ako promjena u svojstvu jednog podsistema uvjetuje promjenu svojstva nekog drugog podsistema

Broj mogućih veza u sistemuNajmanje potrebni broj veza

ndash Vmin = N ndash 1Najveći mogući broj internih veza (bez veze sa samim sobom)

ndash Vmax = N(N ndash 1)N = broj podsistema

SISTEM I AGREGAT

Odnos Podsistem ndash Sistem - Nadsistem1048698 Međusobno dejstvo OKOLINA - SISTEM1048698 Dejstvo okoline1048698 MALO UPRAVLJIVO ALI ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO1048698 Dejstvo sistema1048698 ZNAČAJNO UPOZNATLJIVO i UPRAVLJIVO

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

UPRAVLJANJE SISTEMOM

OPŠTI MODEL Poslovnog sistema

Fv ndash vanjski faktori uticajaFu ndash unutrašnji fakotri uticajaPPri ndash parametri procesPii ndash parametri izlaza iz sistemaPui ndash paramteri ulaza u sistem(Fv Fu) = f(karakter sistema veličina sistema vrijeme prostor)(Fv Fu) ndash entropija sistemaΔgtΔdoz rArr Regulacija

UPRAVLJANJE SISTEMOMPoremećajna dejstva u proizvodnom (poslovnom) sistemu

Poremećaji iz okoline Poremaćaji iz sistema

POREMEĆAJI IZ OKOLINE Promjene u uslovima privređivanja Neravnomjernosti u procesu snabdijevanja Fluktuacija radnika Ekološka ograničenja Zakonska ograničenja Nenormalne situacije u okolini Posebna ograničenja

POREMEĆAJI IZ SISTEMA Otkazi tehnoloških energetskih i informacionih struktura Greške u materijalu

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Izostanak radnika sa posla Nedostatak energije Greške izvršilaca Organizacioni nedostaci Poremećaji tehnoloških odnosa i dr slični uzroci

UTICAJNI FAKTORI NA UPRAVLJAČKE POSTUPKE Postavljena funkcija cilja (proizvodni program obim proizvodnje kvalitet troškovi

dohodak) Postupci promjene stanja (odabrani tehnološki procesi informacioni procesi odnosi

među ljudima) Saznanja o kontrolisanim varijablama (temperature zagrijavanja brzina rezanja) Mogućnost predviđanja nekontrolisanih varijabli (potražnja na tržištu cijena materijala

energije promjena kursa stabilnost valute) Saznanja o ponašanju istih ili sličnih sistema u prošlosti (iskustvo ili zabilježena iskustva

studije slučaja posebna istraživanja Poznavanje karakteristika projektovanog upravljačkog sistema (poslovno odlučivanje

mehanizmi sprovođenaj odluka) ndash (upravljačke jedinice tipske kod TS normativni akti procedure odlučivanja)

Sve teče sve se mijenja samo su promjene konstantne5(-Princip povratne sprege i opšta šema upravljanja

OP ndash Obrada podatakaOD ndash OdlučivanjePP ndash Postupak podešavanja (procedure algoritmi)Ir = | Is ndash Iž | le ΔIdoz rArrprojekatIr ge ΔIdoz rArrpodešavanje

Blok šema upravljanja Proizvodnim (poslovnim) Sistemom

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Složenije kolo ndash tupravljanja veće Neusklađenosti sa porastom vremena komplikovanije

Kompleksna varijabla upravljanja

UP=f(E RP SS Fv Fu t)RP ndash Radni program ndashf(svrha cilj postojanja)SS ndash struktura sistemaZADATAK UPRAVLJANJA SISTEMOMDržanje PUi PPri i PIi u dozvoljenih granicama odstupanjaKompleksna varijabla upravljanja

Upravljanje sistemom

Upravljanje sitemom - za upravljive (kibernetske sisteme)

Vještački sistemi Tehnički Organizacijski

Prirodni sistemi Biljke Životinje (bioinženjering genetički inženjering) Ljudi Geomehanički sistemi

Nastojanje čovjeka1048698 PRETVARANJE NEUPRAVLJIVIH U UPRAVLJIVE SISTEME

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

1048698 RAZVOJ NAUKE I TEHNIKE

1048698 PRIRODNI SISTEMI OPASNOST PRIRODA ČOVJEKA

POTENCIJALI RAZVOJAN ndash NAUKAT ndash TEHNOLOGIJAO ndash ORGANIZACIJAI ndash INFORMATIKAK ndash KOMUNIKACIJEE ndash EDUKACIJANTOIKE ndash KOMPLEKSNematerijala priroda potencijala

Sa znanjem do znanja POGLED U BUDUĆNOSTTEHNOLOGIJA ndash EKONOMIJA ndash DRUŠTVOLogičan redoslijed poteza

N-T-O-I-K-E KOMPLEKSPotencijal razvoj i potencijal rasta (znaje je osnovni resurs - inovacije i brzina inovacija)

MIPAC ndash TVRDE VARIJABLE SISTEMAManagementInformationPlan andControl

PRINCIP ldquo3IrdquoInternacionalizacija - GlobalizacijaInformatizacijaIndividualizacija ndash raspad masovnog društva60Karika koja nedostaje Pogled u ogledalo - Početak

NEPOZNAVANJE OBJEKTNOG SISTEMAProizvodnja je organizirani haos ndash Stalno rješavanje problema

NEPOZNAVANJE VELIČINE PROBLEMAGreške su za nekoliko puta veće od predpostavljenih

HRONIČNI NEDOSTATAK VREMENA RUKOVODNIH KADROVAŠto je hijerarhijski nivo viši problem je veći

MI SMO SPECIFIČNITreba pronaći specifičnost ndash koliko gdje i iskoristiti je

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

NEDOSTATAK INFORMATOČKE PISMENOSTIPojava ldquoreligioznostirdquo da će računar riješiti sve probleme(ono što ne funkcioniše bez računara još će teže sa računarom)

POSLOVNI SISTEMI

Poslovni sistem = ldquoOrganizovani haosrdquoUpravljanje poslovnim sistemom (proizvodne) organizacije je složeno zbog

Velikog broja učesnika u procesu transformacije predmeta rada u proizvod Različitog profila učesnika u tom procesu Različitih motiva i interesa učesnika Promjenljivosti uslova u okruženju

REZIME- PROBLEM JE

MULTIDIMENZIONALAN INTERDISCIPLINARAN KOMPLEKSAN

Gdje želimo biti MISIJA Organizacije1048698 ODGOVORI NA FUNDAMENTALNA PITANJA

- Zašto postojimo (Šta je naš posao)- Tržište koje opslužujemo (Ko je naš kupac)- Način opsluživanja na tržištu (Šta je vrijednost za kupca)- Kako dalje (Šta će biti naš posao)

IZ MISIJE PROIZILAZE CILJEVI ORGANIZACIJEMisija rArr Vizija rArr Ciljevi rArr Politike rArr Zadaci

POSLOVNI CILJ1048698 Stvaranje vjerovanja u postojanje zajedničkog cilja osnovna je funkcija menadžmenta

Karakteristike dobro formulisanog cilja S - specific significant (specifičan značajan jednostavno izražen i lako razumljiv) M - measurable meaningful motivational (mjerljiv logičan motivacijski) A - agreed upon attainable achievable acceptable action-oriented

(Dogovoren dostižan ostvariv prihvatljiv akcijski orijentiran-široko komuniciran u organizaciji) R - realistic relevant reasonable rewarding results-oriented (realan

relevantan razuman nagrađivanje usmjeren ka rezultatima) T - time-based timely tangible trackable (baziran na vremenu pravovremen određen

sljedljiv)

PODACI ZA RAZMIŠLJANJE

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

TRI odgovora za svakog zaposlenog koja mu mora dati dobar i dokumentovan POSLOVNI SISTEM

I Šta je CILJ mog poslaII Koja je MOJA ULOGAIII ZNANJE ndash KAKO obaviti moj posao

ldquoEFIKASAN DIREKTORrdquo PDrucker VRIJEME je jedinstven nenadoknadiv resurs

(Ponuda je potpuno neelastična) NOVAC uvijek može da se nađe

(Zakon ponude i potražnje ndash Mrtvi kapital) LJUDI mogu da se unajme

(Iako je teško da se nađu najbolji)

1048698 Efikasni egzekutivci ne počinju sa svojim zadaci nego sa svojim vremenom

Taj trofazni proces se sastoji od1 Registriranje vremena (Gdje ide moje vrijeme)2 Upravljanje vremenom (Smanjiti neproduktivno vrijeme)3 Konsolidiranje vremena (Obezbjeđivanje svog ldquodiskrecionogrdquo vremena)

ČINE TEMELJ DJELOTVORNOSTI

5 KLJUČEVA DO BOGATSTVA I SREĆE 1 Naučimo savlađivati razočarenja2 Naučimo prihvatati odbijanja3 Naučimo savlađivati finansijske pritiske4 Naučimo savlađivati samozadovoljstvo5 Uvijek treba dati više od onoga što očekujemo da ćemo dobiti

16 Zlatnih pravila za Vaš uticaj na druge ljude1 Nikada ne zaboravi da se zahvališ2 Budi darežljiv3 Priznaj drugima njihova dobra djela4 Značajna je fizička prisutnost5 Male riječi se računaju6 Gomilaj male pobjede7 Ne previđaj sitnice8 Razvijaj mrežu poznanstava9 Idi na poslovne zabave10 Na telefonske pozive odgovaraj brzo11 Realnost kao takva ne postoji12 Odijelo čini čovjeka13 Razvijaj komunikacijske sposobnosti

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

14 Značajno je znati kada se treba maknuti a kada napredovati15 Izdrži16 Gradi mostove sa prijateljima ali ne ruši ih pred neprijateljima

UMJESTO ZAKLJU Č AKA RADITI JE LAHKO MISLITI JE TEŠKO A NAJTEŽE JE SMISLENO POSTUPATI

Promjene koje su preobrazile poslovni svijet (PDrucker)1 Razdvajanje vlasništva od upravljanja (prelaz između XIX i XX vijeka) rArr uvođenje

Menadžera2 Stvaranje komandno-kontrolne organizacije (odmah poslije I svjetskog rata) rArr

produbljivanje jaza između rukovodnih i operativnih aktivnosti rArr SUBORDINACIJA3 Organizacija zasnovana na informaciji

Poslovni sistem budućnosti će ličiti na Bolnicu Univerzitet ili Sinfonijski orkestar

Odnos će se zasnovati na- znanju- kompetenciji- kooperaciji- individualnom pristupu

Trendovi u industriji PROFITABILNOST SAVRŠENSTVO KONKURENTNOST

Povećanje Smanjenje- Inovacija - Ciklusa proizvodnje- Produktivnosti - Posla- Kvaliteta - Troškova

Pogled u sebe TRI PROBLEMA INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

Raspipanje rada rasipanje predmeta rada rasipanje informacije i energije INFORMATIZACIJA ndash BITKA ZA PODATKE

Pobjeda informatičke nad energetskom komponentom rada SPREMNOST RUKOVODSTVA DA SE SUOČI SA GOLOM ISTINOM

Od povjerenja ndash kroz ubjeđenje ndash do naređenja LANAC PUCA NA NAJSLABIJOJ KARICI

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Počnimo od toga gdje smo najslabiji UDRI KONJA KOJI VUČE

Aktivirajmo najjače adute

PROMJENE Opšta karakteristika svijeta su PROMJENE Uslov za opstanak poslovnog sistema PROMJENE SISTEMA Zadatak Menadžera INICIRANJE ORGNIZIRANJE I VOĐENJE PROMJENA Razvijanje ideje o promjenama i pridobivanje zaposlenih PROBLEMI prirodne karakteristike ljudi ndash strah od NOVOG i strah od NEPOZNATOG Dostizanje novog - NAPOR

POGLED UPROBLEM Korištenje NTIOKE PRINCIPA PRINCIP BOLERO

Formiranje kritične mase za početak akcije PRINCIP ldquoRASPIRIVANJE VATRErdquo

Treba puhati ni prejako ni preslabo PRINCIP ldquoZALEĐIVANJE VODErdquo

Od početnog kristala do potpunog zaleđivanja temperatura je konstantna PRINCIP ldquoMSSrdquo

Da se napravi nešto konkretno pa makar bilo malo sporo i skupo PRINCIP ldquoJUI-JITSUrdquo

Prepoznajmo svoje prednosti i tuđe slabosti

AMBIJENT ZA PROMJENE Ambijent se ne zadaje ON se stvara Probleme treba shvatiti ne samo kao prinudu već kao izazov (gdje spsobnosti kreacija

dolaze do izražaja) Promjene su PROCES a ne događaj Stvaranje timova za svakodnevne bitke sa promjenama

O Č EKIVANI REZULTATI STVARANJE AMBIJENTA ZA PROMJENE Da pobjedimo strah od promjena Krenimo u susret vremenu Potražimo kariku koja nama nedostaje Mijenjajmo druge mijenjajući sebe

O Č EKIVANI REZULTATI - Konkretni OD POVJERENJ DO UBJEĐENJA Proces neprestanih poboljšanja ndash Filozofija uspješnih

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA

Skupina standarda ISO 9000 ndash Primjenjeni menadžment Prepoznati vlastitu ulogu u procesu promjena Pokrenuti promjene u vlastitoj sredini

RJEŠENJE1048698 Samo onaj ko se suočio sa problemom ima šanse da ga riješi (Ne treba bježati od problema)

TEZE Problem KOMPLEKSAN Alat ZNANJE Metod TIMSKI RAD

OSNOVNI CILJEVI PREPOZNATI PROBLEM UPOZNATI ALAT ODABRATI METOD RADA