เอกสารประกอบการประชมวชาการ สถาบนบณฑตพฒนศลป

วนท ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖

ณ โรงละครวงหนา สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม

2 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เจาของ : สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม

เลขท๑๑๙/๑๙หม๓ต�าบลศาลายาอ�าเภอพทธมณฑลจงหวดนครปฐม๗๓๑๗๐

วตถประสงค : ๑. เพอใหนกวชาการนกวจยนสตนกศกษาไดมโอกาสเผยแพรผลงานสแวดวง

วชาการและสาธารณชนทวไป

๒. เพอเปนเวททางวชาการใหนกวชาการนกวจยนสตนกศกษาไดพบปะแลกเปลยน

ความรและประสบการณดานการวจยและสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรม

๓. เพอสรางเครอขายความรวมมอการวจยและสรางสรรคผลงานทางศลปวฒนธรรม

กรรมการทปรกษา : อธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลป

รองอธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลป

ผชวยอธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลป

คณะกรรมการประเมนผลงานเพอน�าเสนอและตพมพเผยแพร

ผชวยศาสตราจารยดร.รงสพนธแขงขน จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผชวยศาสตราจารยดร.อควทยเรองรอง มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

ผชวยศาสตราจารยสกญญาทรพยประเสรฐ โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ฝายประถม

ดร.กสมาเทพรกษ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ดร.ณฐวฒบรบรณวรย จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ดร.นนทกาญจนชนประหษฐ นกวชาการอสระ

ดร.ปอรรชมยอดเณร นกวชาการอสระ

ดร.หทยรตนทบพร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ดร.อบลวรรณหงสวทยากร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผชวยศาสตราจารยดร.ศภชยจนทรสวรรณ สถาบนบณฑตพฒนศลป

ผชวยศาสตราจารยดร.โพธพนธพานช สถาบนบณฑตพฒนศลป

ผชวยศาสตราจารยยพาประเสรฐยง สถาบนบณฑตพฒนศลป

ผชวยศาสตราจารยวรนทรพรทบเกต สถาบนบณฑตพฒนศลป

ดร.ดวงกมลบางชวด สถาบนบณฑตพฒนศลป

ดร.วาสนาบญญาพทกษ สถาบนบณฑตพฒนศลป

ดร.สขสนตแวงวรรณ สถาบนบณฑตพฒนศลป

ดร.อษาสบฤกษ สถาบนบณฑตพฒนศลป

พสจนอกษร : ดร.ดวงกมลบางชวด นางสาวสรสกลเกดม

ออกแบบรปเลม-จดหนา :บรษทนชาการพมพจ�ากด

ออกแบบปก : นายธระโชตเสรทวกล

พมพท : บรษทนชาการพมพจ�ากด๒๓๒๒/๑ซ.ลาดพราว๗๑ถนนลาดพราวแขวงลาดพราว

เขตลาดพราวกทม.๑๐๒๓๐โทร๐๒๗๑๙๔๕๒๒

3เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

สารจากอธการบด

สถาบนบณฑตพฒนศลป เปนสถาบนทางการศกษาทมบทบาทหนาทในการใหการศกษาและ

สงเสรมวชาการตงแตระดบพนฐานวชาชพถงอดมศกษาในดานนาฏศลป ดรยางคศลป คตศลป ทศนศลป

ทงไทยและสากล รวมถงดานการศกษาทวไป สถาบนฯ มพนธกจทส�าคญในการอนรกษ พฒนา สบสาน

และเผยแพรศลปวฒนธรรมจงไดเลงเหนความส�าคญของการแลกเปลยนเรยนรทางวชาการดานศลปวฒนธรรม

ระหวางนกวชาการ นสต นกศกษาตลอดจนผทสนใจทวไปเพอสรางเปนชมชนแหงการเรยนรและเผยแพร

องคความรเหลานนออกสสาธารณชน

การจดประชมในครงนเปนการจดประชมทางวชาการของสถาบนบณฑตพฒนศลปทมนกวชาการ

ทงจากภายในและภายนอกสถาบนฯ เขารวมน�าเสนอผลงานวชาการดานศลปวฒนธรรมหลากหลายสาขา

ในรปแบบตางๆอาทการวเคราะหผลงานของบคคลชมชนหรอศลปวฒนธรรมทองถนการน�าเสนอผลงาน

สรางสรรคทงในรปแบบของการแสดง และการประดษฐคดคนเครองดนตรตนแบบเพอน�าไปตอยอดพฒนา

เปนนวตกรรมใหมสถาบนบณฑตพฒนศลปเลงเหนวาการน�าเสนอผลงานวจยและงานสรางสรรคในแนวทาง

ทถกตองตามหลกวชาการนจะเปนประโยชนอยางยงตอการอนรกษสบสานและสรางสรรคสมบตทางปญญา

อนทรงคณคาของชาตไทยสบไป

(นายสรชยชาญฟกจ�ารญ)

อธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลป

4 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

สารบญ

สารจากอธการบด 3

การศกษาวจยและประดษฐระนาดโปงววมเสยงประสานในตว 5

รองศาสตราจารยส�าเรจค�าโมง:มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การศกษาวจยและประดษฐวงดนตรเวลดมวสกแบนด 19

รองศาสตราจารยส�าเรจค�าโมง:มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

คณคาทางวรรณศลปในบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธ 29

ในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ

นายรตนพลชนคา:คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การศกษากระบวนทาร�านางแปลงในการแสดงเรองรามเกยรต : ฉยฉายศรปนขา 45

ผชวยศาสตราจารยดร.จนตนาสายทองค�า:คณะศลปนาฏดรยางคสถาบนบณฑตพฒนศลป

การพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช 67

สถาบนบณฑตพฒนศลป ระดบอดมศกษา

ดร.วาสนาบญญาพทกษ:วทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลป

การสรางสรรคชดการแสดงโดยใชวธการทางประวตศาสตร (Historical Method) : 79

ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด

นายดเรกทรงกลยาณวตร:วทยาลยนาฏศลปลพบรสถาบนบณฑตพฒนศลป

การศกษาวจยและประดษฐระนาดโปงววมเสยงประสานในตว

THE STUDY, RESEARCH AND INVENTION OF COWBELLOPHONE WITH HARMONIC SOUNDS

โดย รองศาสตราจารยส�าเรจ ค�าโมง มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอทปรกษา ดร.พา อกษรเสอ รองศาสตราจารย ดร.ยาใจ พงษบรบรณ

7เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ

การศกษาวจยและประดษฐเครองดนตรระนาดโปงววนมวตถประสงคทจะสรางสรรคเครองดนตร

แหงชาตพนธไทยลาวเพมขนอกชนดหนงใหมระบบเสยงประสานในตวเพอใชประสมวงดนตรพนบานไทยลาว

แลวชวยแกปญหาการขาดแนวเสยงประสานและสสนของเสยงโลหะของวงแบบดงเดมทนยมบรรเลงแบบ

แนวเดยวและมเสยงองม

ผลการศกษาวจยและประดษฐพบวาการใชลกโปงผกคอววหลายลกมาประกอบกนเปนลกระนาด

ชวยแกปญหาไดเพราะสามารถจดระบบเสยงของระนาดผนเดยวกนใหม๒แพบนและลางลกระนาดของ

แพบนใชบรรเลงแนวท�านองและแพลางใชบรรเลงแนวเสยงประสานทงเสยงท�านองและเสยงประสานสามารถ

ตใหดงพรอมกนไดในไมตเดยวกนเพราะจดเรยงลกระนาดทงสองแผงเขาผนเปนคๆแตละคท�าเสยงประสาน

ซงกนและกนและแตละค หนดานปากเขาหากนเกอบประชด ค เสยงประสานทเกดขนนนผ ศกษาวจย

และประดษฐเลอกใชเสยงค ๔ และค ๕ แบบตามธรรมชาต และระบบเสยงทเลอกใชคอระบบเสยง

ในมาตรา๒เสยงไดอาโทนกโมดเมเจอรท๑ชวงค๘ม๘ระดบเสยงคอเสยง“โดเรมฟาโซลาทโด”

ซงท�าใหสามารถใชเปนโมดไมเนอรท๑ชวงค๘ประกอบดวยเสยง“ABCDEFGA”และมาตราเสยง

เพนตาโทนกทมชวงทบละ ๕ ระดบเสยงคอเสยง “โด เร ม โซ ลา” ไดสะดวกดวย และยงสามารถ

เลอนกญแจเสยงของท�านองเพลงเดยวกนเปนเสยงในกญแจเสยงขนซบโดมนนตและกญแจเสยงขนโดมนนต

ทงในโมดเมเจอรและโมดไมเนอรไดอกดวย

ค�าส�าคญ:โปงววระนาดโปงววแนวเสยงประสานมาตราเสยงไดอาโทนกมาตราเสยงเพนตาโทนก

8 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Abstract

The study, research and invention of the cowbellophone was to invent a new

Thai-Laoethnicmusical instrument to fulfill theharmonicandmetallic sounds into the

Thai-Laofolkorethnicmusicband.

The researcher designed and used the metal cowbells as the main part of the

instrumentbyorganizedthemintothexylophoneshapewith2rafts :upperandlower.

The upper raft was for playing the melodic lines while the lower raft playing the harmony at

the same beat since each pair of the cowbell that made the harmonic sounds to each other

wasfixedclosingtogether.ThetonalityofthecowbellophonewasoftheDiatonicMajor

Scalewith8pitches:CDEFGABCfromwhichcouldplaymelodiesintheDiatonicminor

Scalewith8pitches:ABCDEFGAandthePentatonicScalewith5pitches:CDEGA

easily.Theharmonicsoundsofthecowbellophonewereproducedbyeachconjunctpairof

thecowbellsthatsoundedthenaturalfourthandthenaturalfifthintervalstoeachother.

Key words: Metalcowbell,cowbellophone,Melodiclines,Harmoniclines,Diatonicscale,

Pentatonicscale

9เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทน�า

ระนาดโปงวว (Cowbellophone) เปนเครองดนตรแหงชาตพนธ ไทยลาว จดอย ในสกล เครองกระทบทเลนท�านองเพลงได (Melodic percussion) เปนเครองดนตรชนดใหมทประดษฐขน จากการศกษาวจย ออกแบบ ผลตและตงชอเรยกโดยผศกษาวจยออกแบบและประดษฐ เปนภาษาไทยวา “ระนาดโปงวว” และเปนภาษาองกฤษวา “Cowbellophone” เนองจากใช “โปงเหลก” ทชาวปศสตว ในทองถนภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยใชแขวนคอววหรอสตวเลยงชนดอนมาท�าเปนลกระนาดผศกษาวจย ออกแบบและประดษฐคอ รองศาสตราจารยส�าเรจ ค�าโมง ผอ�านวยการศนยศลปวฒนธรรมมหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงหวดขอนแกนเมอปพ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๕๖โดยไดรบทนสนบสนนจากมหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอและไดน�าออกแสดงตอสาธารณชนผานเวทแสดงและสอตางๆตงแตปพ.ศ.๒๕๕๖เปนตนมา

วตถประสงค เพอจะใหมเครองดนตรทมระบบเสยงประสานในตวส�าหรบน�าเขาประสมวงดนตรพนบาน แหงชาตพนธไทยลาวแบบดงเดมทประสมวงดวย พณ แคน โปงลาง (ระนาดทอนไม) กลองตง กลองหางพณเสยงเบส ฉาบเลกและเครองกระทบอนๆ ซงโดยทวไปจะบรรเลงแบบประชนความดงของเครองดนตร แตละชนในวงอยางองม มเนอดนตร (Texture) แบบแนวเดยว (Monophony)หรออยางมากกเปนเพยงแบบ ๖แปรแนว(Heterophony)ดงนนรองศาสตราจารยส�าเรจค�าโมงจงศกษาวจยและคดประดษฐระนาดโปงววหรอ คาวเบลโลโฟนเขาประสมวงเพอท�าใหเนอดนตร (Texture) ทบรรเลงโดยวงพนบานแหงชาตพนธ ไทยลาวเปนแบบหลายแนว(Polyphony)ตามแบบสากลและยงจะท�าใหเสยงบรรเลงมสสนของเสยงโลหะทยงขาดอยเพมสนทรยรสดานสงคตศลปใหแกผฟงอกดวย

วธการศกษาวจยและคดประดษฐ คดคนหาและศกษาวจยเรองสวนศาสตรหรอความกงวานเสยง (Acoustic) ของวสดตางๆ หลายชนดในทองถนภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจะน�ามาประดษฐเปนเครองดนตรชนดใหมตามวตถประสงค พบวา“โปงเหลกแขวนคอวว”ซงชาวพนบานเรยกวา“หมากกะโหลง”ทมผผลตจ�าหนายอยแลวนาจะเปนวสด ตงตนทเหมาะสม เพราะมเสยงดงกงวานมาก มสสนของเสยงนาฟงและยงจะชวยความเปนพนบานใหแก ผฟงอกดวย ส�ารวจแหลงผลตและแหลงจ�าหนายหมากกะโหลงในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอทดสอบคณภาพเสยงทแตกตางกนของหมากกะโหลงทผลตจากตางแหลง แลวคดสรรจดซอหมากกะโหลง ทมคณภาพเสยงดทสดมาใชประดษฐ พบวาหมากกะโหลงทผลตในเกอบทกจงหวด เชน จงหวดขอนแกนจงหวดมหาสารคาม จงหวดกาฬสนธ จงหวดรอยเอด จงหวดยโสธร จงหวดอบลราชธาน จงหวดอดรธานเปนตน ใหคณภาพเสยงใกลเคยงกนเพราะใชโลหะแผนชนดเดยวกนเปนวสดขนรปและใชรปทรงและขนาดเกอบเปนอยางเดยวกน เพยงแตผประดษฐระนาดคอววตองคดเอาหมากกะโหลงทมเสยงกงวานดทสดของ

แตละรนและแตละแหลงมาใชงานเทานน

10 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ศกษาเอกสารต�าราเครองดนตรแหงชาตพนธของทกชาต เพอใชเปนหลกคดในการออกแบบ

โครงสราง รปลกษณทรวดทรง และการจดวางต�าแหนงระดบเสยงตามระบบมาตราเสยงดนตรสากล

ตามแนวคดและวตถประสงคทตงไว คอ ตองสามารถใชบรรเลงไดทงแนวท�านองและแนวเสยงประสานอย

ในระนาดผนเดยวกนโดยตใหดงพรอมกนทงลกทท�าเสยงแนวท�านองและลกทท�าเสยงประสานดวยการตไม

ตครงหนงๆ ใหหวไมตกระทบลกระนาดทงสองลก ดวยเหตนผวจยจงออกแบบใหระนาดม ๒ แพ (Rafts)

จดเรยงลกระนาดทงสองแพเปนคๆ ใหแตละคหนปากเขาหากนเกอบประชดเพอใหไมตระนาดกระทบทงสอง

ลกพรอมกนในการตแตละครง

ผวจยและประดษฐพบวาระบบเสยงดนตรทเหมาะสมกบการจดระบบเสยงใหแกระนาดโปงวว

ทสดคอ ระบบเสยงใน “มาตราเสยงไดอาโทนก โมดเมเจอร” (DiatonicMajor Scale) ซง ๑ ชวงค ๘

(1 Octave) ประกอบดวยระดบเสยง ๘ เสยง คอ “โด เร ม ฟา โซ ลา ท โด(สง)” และใชกญแจเสยง

ตามธรรมชาต(NaturalKey)คอกญแจซเมเจอร(CMajor)ซง๑ชวงค๘ประกอบดวยเสยงCDEF

GABC) เปนหลก เพอใหสามารถทดกญแจเสยงใหใชบรรเลงประสมวงกบเครองดนตรสกลตางๆทอาจม

เขตชวงเสยง(Register)ตางกนและระบบเสยงในกญแจซเมเจอรนยงสามารถใชบรรเลงท�านองในกญแจ

เอไมเนอร (Aminor) ซงเปนกญแจเครอญาต (Relative Key) และท�านองในมาตราเสยงเพนตาโทนก

(Pentatonicscale)ทชวงทบเสยงหนงๆม๕ระดบเสยงคอเสยง“โดเรมโซลา”หรอ“โดเรมฟาลา”

ไดดวย

การจดวางลกระนาดเขาในผนระนาดนนออกแบบใหสอดคลองกบระบบเสยงของ “โปงลาง”

(ระนาดทอนไม – Logged xylophone) ซงเปนเครองดนตรหลกทใชประสมวงดนตรพนบานของ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนออยแลว โดยเรยงล�าดบลกระนาดโปงววของแพขวาทจะใชบรรเลงท�านองเพลง

ใหมระดบเสยงตรงกนกบล�าดบเสยงของลกโปงลาง แตของแพซายทจะใชเลนแนวเสยงประสานนนจดเรยง

ตามระบบเสยงประสานตามแนวคดและวตถประสงคทผวจยและประดษฐตงไวคอยดเอาทฤษฎดนตรสากล

เรองระบบขนคเสยง (Intervals) ดวยการเลอกเอาขนคเสยงกลมกลน (Consonant intervals) มาใช

ใหเหมาะสม คเสยงกลมกลนทผศกษาวจยและประดษฐเลอกใช คอ ค ๔ และ ค ๕ แบบตามธรรมชาต

โดยยดหลกวา ถาใชลกระนาดแพขวาทใชบรรเลงแนวท�านองเปนโนตพนตน (Root) ตองท�าใหลกระนาด

แพซายทใชบรรเลงแนวประสานเสยงเปนเสยงค๔กบลกระนาดแพซายแบบคตอคดวยเหตนถาใชเสยงของ

ลกระนาดแพซายเปนโนตพนตนกจะท�าใหเสยงของลกระนาดแพขวาเปนเสยงค ๕ แบบตามธรรมชาตกบ

ลกระนาดแพซายแบบคตอค

อยางไรกด ผวจยและประดษฐไดจดวางลกระนาดทใหระดบเสยง ท (B) และ ฟา (F) ซงเปน

ครงเสยง (Semitone)ของแพขวาชดานปากออกไปนอกกรอบทใชเปนรางระนาด เพอความสะดวกในการ

ใชลกระนาดเลนท�านองเพลงในมาตราเสยงเพนตาโทนก และผเลนจะจดจ�าลกระนาดทมระดบเสยง

ครงเสยงไดงายและเลนไดทนทวงทการท�าเชนนจะพลอยท�าใหลกระนาดทใหระดบเสยงม(E)และท(T)ของ

แพซายซงเปนเสยงค๔กบระดบเสยงทและฟาของแพขวาชปากออกนอกกรอบดวยดงทแสดงไวในแผนภม

11เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

คท ระดบเสยงแพซาย ระดบเสยงแพขวา

ชอคเสยง

เมอใชแพซาย

เปนโนตพนตน

ชอคเสยง

เมอใชแพขวา

เปนโนตพนตน

๑ ลาA มE ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๒ ทB ฟาF ค๕ดมนชท ค๔ออกเมนเทด

๓ โดC โซG ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๔ เรD ลาA ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๕ มE ทB ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๖ ฟาF โดC ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๗ โซG เรD ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๘ ลาA มE ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๙ ทB ฟาF ค๕ดมนชท ค๔ออกเมนเทด

๑๐ โดG โซG ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๑๑ เรD ลาA ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๑๒ มE ทB ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๑๓ ฟาF โดC ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

๑๔ โซG เรD ค๕เพอรเฟกต ค๔เพอรเฟกต

จงเรยนรระบบเสยงชองระนาดโปงววจากตารางเปรยบเทยบกบแผนภมแสดงลกษณะการจดวาง

ลกระนาดเมอใชระบบเสยงในกญแจเสยงซเมเจอร(CMajor)ตอไปน

12 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

แผนภมแสดงระบบเสยงของระนาดโปงงวมเสยงประสาน

(Cowbellophone with Harmonie Sounds)

วจยออกแบบปละประดษฐโ โดย ส�าเรจ ค�าโมง

แนวเสยงทมใชเลนแนวเสยงประสาน

มขาตงใหผนระนาดอยในแนวนอน

แนวเสยงแหลมใชเลนแนวท�านอง

กรอบโลหะ

13เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

แนวคดทใชออกแบบการจดวางลกระนาดโปงววคอ แพขวาใชเลนท�านองหลก เรยงล�าดบระดบ

เสยงจากเสยงต�าไปหาเสยงสงแบบโปงลางจากเสยง“มต�า”ไปหาเสยง“เรสง”รวมทงแพม๑๔ลกวางไว

ในกรอบ๑๐ลก คอลกเสยง “ม โซ ลา โด เร ม โซ ลา โด เร” และชออกนอกกรอบ๔ลกคอลกเสยง

“ฟาทฟาท”และแพซายใชเลนเสยงประสานโดยจด๑๐ลกคอลกเสยง“ลาโดเรฟาโซลาโดเรฟาโซ”

ไวในกรอบเพอจบคเปนเสยงค ๔ กบอก ๑๐ ลกในแพขวา และจดอก ๔ ลกคอลกเสยง “ท ม ท ม”

ใหชออกนอกกรอบและวางไวใหตรงกบลกเสยง“ฟาทฟาท”ของแพขวาเพอจบคกนเปนเสยงค๔

รปรางทรวดทรงของระนาดโปงววเปนผนระนาด๒ แพวางบนขาตงคลายโตะในแนวนอนระนาบ

ผเลนใชไมตหนากวาง๒ไมซงอาจใชไมตฆองวงเลกหรอไมตระนาดเอกกไดเขาตดานเสยงแหลมของแพซาย

แบบสลบมอคลายการตโปงลางหรอตระนาดทมตครงหนงๆใหไมตกระทบปากลกระนาดทง๒ลกทหนปาก

เขาหากนเพอใหไดทงเสยงท�านองและเสยงประสาน

วธประดษฐระนาดโปงววนนเอาหมากกะโหลงจ�านวน๒๘ลกทจดหาไวพรอมแลวมาปรบแตงเสยง

ใหไดระดบเสยง(Pitches)ครบตามแบบทแสดงไวขางบนและตองปรบระดบเสยงใหตรงกบเสยงมาตรฐาน

ของดนตรสากลซงอาจเทยบเสยงกบเปยโนหรอเครองคยบอรดหรอเครองเทยบเสยงอยางอน

หมากกะโหลงทผลตจากโรงงานโดยทวไปมกมระดบเสยง “ลา” (A) หรออาจเพยนสงหรอเพยน

ต�ากวาในบางลกและอาจมบางลกใหระดบเสยงอนๆแตโดยทวไปมกใหเสยงเพยนจากทกตวโนตเกอบทงสน

จงจ�าเปนตองปรบระดบเสยงใหมเกอบทกลก

เทคนควธปรบแตงเสยงหมากกะโหลงใหไดระดบเสยงตามตองการนนผวจยน�าหลกวชาสวนศาสตร

คอวทยาศาสตรวาดวยเสยงมาใชดงน

๑) หมากกะโหลงทมขนาดปรมาตร (กวาง x ยาว x หนา) เทากนและมความหนาของผนงของ

กระบอกเทากนจะใหระดบเสยงเทากน

๒)ถามความยาวของกระบอกตางกนลกทสนกวาจะใหระดบเสยงสงกวา

๓)ลกทมผนงหนากวาจะใหระดบเสยงสงกวา

๔)ลกทปากแคบกวาจะใหระดบเสยงสงกวา

๕)ลกทมปากงมเขาหากระบอกภายในมากกวาจะใหระดบเสยงสงกวา

ผวจยใชเครองมอชางโลหะชนดตางๆเชนปากกาจบชนงานเลอยส�าหรบงานโลหะคมจบชนงาน

เครองเจยระไนโลหะ คอนส�าหรบงานโลหะ ตะไบและกระดาษทรายส�าหรบงานโลหะ เปนตน มาใชในงาน

ปรบแตงระดบเสยงใหแกหมากกะโหลงทกลกใหไดลกระนาดครบทกระดบเสยงตามแบบบางลกตองตดใหสน

บางลกตองขยายปากออกบางลกตองท�าปากใหแคบลงบางลกตองท�าปากใหงมและบางลกตองทบกระบอก

ใหแบนลงเปนตน

เมอไดลกระนาดครบตามแบบแลวกถงขนตดตงลกระนาดเขากบกรอบโลหะรปสเหลยมผนผา

ทประดษฐไวใหมขนาดตามแบบดวยวธเจาะรส�าหรบขนนอตยดลกระนาดทกรอบโลหะดวยสวานไฟฟาใหม

จ�านวนรครบตามจ�านวนลกระนาดแลวยดทมอจบทอยดานกนของลกระนาดทกลกเขากบรเจาะรละลกดวย

นอตและสลกโลหะเรยงล�าดบเสยงของลกระนาดตามแบบ

14 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ท�าขาตงส�าหรบวางผนระนาดเขากบขาตงในแนวระนาบใหดานลกเสยงต�าอยทางซายมอของผเลน

ใหผเลนเขาเลนดานแพเสยงประสานหนหนาเขาหาผนระนาดและตดวยไมตสองมอ

น�าระนาดโปงววทประดษฐส�าเรจแลวเขาทดสอบคณภาพเสยงและความเหมาะสมของระบบเสยง

ดวยการบรรเลงเดยวและบรรเลงประสมวงกบเครองดนตรแหงชาตพนธไทยลาวเปนเบองตน โดยน�าออก

แสดงตอหนานกวชาการดนตรและสาธารณชนเพอรบฟงการวจารณเพอการปรบปรง

ผลการวจย

ผลการศกษาวจยท�าใหผวจยสามารถประดษฐเครองดนตรแหงชาตพนธชนดใหมขนเปนผลส�าเรจ

และตงชอเรยกเครองดนตรชนดนเปนภาษาไทยวา “ระนาดโปงวว” และเปนภาษาองกฤษวา “Cowbel-

lophone”ตามชอของวสดส�าคญคอโปงเหลกผกคอววทน�ามารงสรรคเปนเครองดนตร ระนาดโปงววจดวา

เปนเครองดนตรแหงชาตพนธไทยลาวเพราะโปงเหลกทใชท�าเปนวตถใชสอยในวถชวตเกษตรกร ในทองถน

ไทยภาคอสาน

ระนาดโปงววน�าเอามาตราเสยงไดอาโทนกโมดเมเจอรของดนตรสากลซงชวงทบหนงๆม๘ระดบ

เสยงประสมกบมาตราเสยงเพนโตนกซงชวงทบหนงๆม๕ระดบเสยงมาใชจดวางระบบเสยงของลกระนาด

โดยจดวางลกระนาดเปน๒แพขวา–ซายแพละ๑๔ลกแพขวาใชบรรเลงท�านองหลกเรยงล�าดบระดบเสยง

ในมาตราเสยงไดอาโทนกโมเมเจอรจากเสยง“มต�า”ขนไปถงเสยง“เรสง”ตามล�าดบดงน:“มฟาโซลาท

โดเรมฟาโซลาทโดเร”(EFGABCDEFGABCD)และแพซายใชบรรเลงแนวเสยงประสานโดย

จดคใหแกลกระนาดทกลกในแพบนใหแตละคเปนเสยงค๔หรอคซงกนและกนสวนกญแจเสยงทน�ามาใชจด

ระบบใชกญแจซเมเจอรเปนมาตรฐานเพราะเปนกญแจเสยงทตรงกนกบเครองดนตรอนๆของชาตพนธไทย

ลาวทจะใชเลนประสมวงกนเชนแคนพณโปงลางเปนตน

15เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ภาพถายแสดงรปลกษณของระนาดโปงววตนแบบ

16 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การอภปรายผล การศกษาวจยและประดษฐเรองระนาดโปงวว ท�าใหเกดเครองดนตรแหงชาตพนธไทยลาวชนด

ใหมขนในโลกซงผวจยตงชอเรยกเปนภาษาไทยวา“ระนาดโปงวว”หรอ“ระนาดโปงงว”ในภาษาถนและ

เรยกเปนภาษาองกฤษวา “Cowbellophone” ตามชอของวสดหลกทน�ามาใชเปนสวนประกอบทส�าคญ

ทสดเครองดนตรคอ“โปงผกคอวว”หรอ“Cowbell”ซงจะท�าใหชอของเครองดนตรชอของผวจยชอของ

มหาวทยาลยผใหทนสนบสนนชอของสถาบนทรวมสนบสนนการเผยแพรและชอประเทศไทยยอมจะถกจารก

ไวในประวตศาสตรการดนตรตลอดไปเหมอนกบชอผประดษฐเครองดนตรคนอนๆทไดท�ามาแลวเชนอดอลฟ

แซกซชาวเบลเยยมทไดประดษฐแซกโซโฟนขนไวในโลกเปนตน

ระนาดโปงววหรอคาวเบลโลโฟนทนายส�าเรจค�าโมงประดษฐขนเปนเครองดนตรประเภทระนาด

ประกอบดวยลกระนาด๒๘ลกจดอยในสกลเครองกระทบทใชบรรเลงท�านองในมาตราเสยงเพนตา-โทนก

และมาตราเสยงไดอาโทนกไดและยงประดษฐใหมระบบเสยงประสานแบบขนค ๔ และขนค ๕ แบบตาม

ธรรมชาตเสยงอยในตวดวยจดประสงคทจะใชประสมวงกบเครองดนตรแหงชาตพนธไทยลาวชนดอนๆเพอ

ท�าใหวงดนตรของชาตพนธไทยลาวสามารถบรรเลงเพลงทมเนอดนตรแบบหลายแนวคอมทงแนวท�านองแนว

จงหวะแนวเสยงประสานและแนวลลาสอดประสานไดอยางทไมเคยมมากอนและยงเพมสสนของเสยงโลหะ

อยในเนอดนตรอกดวย

ขนตอนทยากทสดของกระบวนการประดษฐคอขนปรบแตงลกโปงซงชาวบานเรยกวาหมากกะโหลง

แตละลกใหมระดบเสยงตามมาตราเสยงครบจ�านวนเสยงตามทผวจยออกแบบไว ผวจยไดน�าทฤษฎเรอง

สวนศาสตรมาใชเปนประโยชนในการปรบแตงเสยงและไดคนพบเทคนคใหมในการปรบระดบเสยงใหแก

ลกโปงซงเปนเครองโลหะรปทรงกระบอก กลาวคอ ถาตองการระดบเสยงทต�าลงใหขยายปากกระบอกให

กวางออกหรอตะไบผนงกระบอกใหบางลงและถาตองการระดบเสยงทสงขนใหตดล�ากระบอกใหสนเขาหรอ

ดดปากกระบอกใหงมเขาหาโพรงกระบอก หรอท�าใหผนงกระบอกใหหนาขนดวยการถวงเสยงดวยขผง

ถวงเสยงคลายกบการถวงเสยงของระนาดและฆองวงของเครองดนตรไทย

ผลของการน�าระนาดโปงววหรอคาวเบลโลโฟนออกแสดงสาธตตอสาธารณชนผานการแสดงสด

บนเวทการใชสอบนทกเสยงและภาพเคลอนไหวเพอรบการวพากยจากบคลากรกลมเปาหมายซงประกอบ

ดวยครดนตร นกศกษาดนตร นกดนตรอาชพ นกผลตสอดนตรอาชพ และผฟงดนตร จ�านวน ๑๑๒ คน

พบวาบคคลในกลมเปาหมายเหนวาความกงวานเสยงของระนาดโปงววอยในระดบดมาก ระบบเสยงอยใน

ระดบดความนาทงอยในระดบดมากความนาน�าไปใชและสบทอดอยในระดบดความงามของรปรางลกษณะ

อยในระดบควรปรบปรงและพฒนา

17เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ขอเสนอแนะ หลงจากการผลตระนาดโปงววตามแบบรปทผวจยออกแบบไดส�าเรจแลวท�าการทดลองใชบรรเลง

เดยวและบรรเลงประสมวงและน�าออกแสดงตอสาธารณชนเพอรบการวจารณไดพบวาระนาดโปงววแบบท

ประดษฐโดยนายส�าเรจ ค�าโมง สามารถใชงานบรรเลงไดด มระบบเสยงถกตองตามหลกทฤษฏดนตรสากล

และมสสนของเสยงกงวานใสมเสนหชวนฟงแตถอวาเปนชนงานตนแบบทยงมขอดอยทตองพฒนาตอไปอยาง

นอย๑ประการคอตองพฒนารปรางภายนอกใหสวยงามประณตประหนงผลตจากโรงงานอตสาหกรรมโลหะ

เชนเจยระไนลกระนาดดวยเครองเจยระนยโลหะใหเกลยงเกลากลมกลงหรอหลอลกระนาดดวยเทคนควธงาน

โลหะและลงสดวยการชบเปนตนซงอาจพฒนาไปสการผลตระนาดโปงววเปนอตสาหกรรมตอไป

18 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เอกสารอางอง

ส�าเรจค�าโมง.(๒๕๔๕).ดนตรอสาน : แคนและดนตรอนๆทเกยวของ.กรงเทพมหานคร:ส�านกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

-----------------.(๒๕๕๐). รรอบครอบจกรวาลดนตร.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพโอเดยนสโตร.

----------------.(๒๕๕๔).ทฤษฎดนตรสากลฉบบสรรพสตร.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพ

ฐานบณฑตในเครอซเอดบก.

Ardley,Neil.(1986).Music : An Illustrated Encyclopedia.NewYork:FactsonFilePublication.

DiagramGroup.(1978).Musical Instruments of the World.NewYork:PaddingtonPress.

O’Brien,Eileen.(2003).Introduction to Music. London:TheUsborne.

Sachs,Curt.(1978).The History of Musical Instruments.London:J.M.Dent&SonsLtd..

Titon,JeffTodd.(20005).Worlds of Music.Toronto:Schirmer.

19เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การศกษาวจยและประดษฐวงดนตรเวลดมวสกแบนด

THE STUDY,RESEARCH AND INVENTION OF WORLD MUSIC BAND

โดย รองศาสตราจารยส�าเรจ ค�าโมง มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอทปรกษา ดร.พา อกษรเสอ รองศาสตราจารย ดร.ยาใจ พงษบรบรณ

20 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

21เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ

การศกษาวจยและประดษฐวงดนตรเวลดมวสกแบนดนมวตถประสงคทจะคดสรรเอาเครองดนตร

พนบานภาคตางๆของไทยและของชาตตางๆทมระบบเสยงเหมอนกนมาเลนประสมวงกนโดยใชเครองดนตร

พนบานไทยลาวเปนแกนของวงเพอสรางสรรคใหเปนวงดนตรอกกระบวนแบบหนงและเนองจากนกวชาการ

ดนตรแหงชาตพนธเรยกดนตรพนบานวา “WorldMusic” ผศกษาวจยและประดษฐจงตงชอเรยกประเภท

ของวงดนตรวา“WorldMusicBand”

ผลการศกษาวจยและประดษฐวงดนตรพบวาเครองดนตรพนบานไทยลาวทเหมาะสมทจะใชเปนแกน

คอแคนพณโปงลางโปงววและแคนสบซงมระบบเสยงอยในมาตราเสยงไดอาโทนกทสามารถใชบรรเลง

ท�านองเพลงไดทงโมดเมเจอรและโมดไมเนอร ดงนนการคดเอาเครองดนตรพนบานของภาคตางๆ ของไทย

และของชาตตางๆมาประสมวงดวยจงตองคดเอาเครองดนตรบางชนดทมระบบเสยงในมาตราเสยงไดอาโทนก

เปนเบองตนสวนการเลอกสกลของเครองดนตรของภาคและของชาตอนตองคดเอาจากสกลทมสสนและองศา

ความดงเบาทไมขดแยงกน ใชสดสวนจ�านวนเครองดนตรทเหมาะกบการท�าใหเกดเนอดนตรแบบหลายแนว

อยางกลมกลนและเปนเอกภาพ สวนการคดสรรเอาเพลงพนบานของภาคตางๆ ของไทยและของชาตตางๆ

มาใชบรรเลงนนตองเลอกบทเพลงทเปนเอกลกษณของภาคและของชาตทมไวยากรณเพลงลงตวกนไดทงวง

โดยเรยบเรยงเสยงประสานใหเครองดนตรของแตละภาคและแตละชาตมโอกาสเลนน�าในชวงทบรรเลงเพลง

ของชาตนนๆเพอสอสารส�าเนยงและบรรยากาศเพลงของแตละชาตแตคงความเปนวงดนตรของโลกคอเปน

เวลดมวสกแบนดดวยการใหเครองดนตรชนอนๆของทกชนชาตบรรเลงสนบสนนตลอดบท

ค�าส�าคญ : เวลดมวสกแบนด ดนตรแหงชาตพนธ ดนตรพนบาน แคนสบ ระนาดโปงวว ไวยากรณเพลง

มาตราเสยงโมดสสนองศาความดงเบา

22 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Abstract

Thestudy,researchandinventionofthe“WorldMusicBand”wastocreateanew

ethnic musical band that included the suitable folk musical instruments from every part

of Thailand and from suitable tribes of the world into the same band by using the Thai

Northeasternmusicalinstrumentsasthebackboneoftheband.Sincefolkmusicwascalled

“WorldMusic”byethno-musicologists,thistypeofbandwas,therefore,called“theWorld

MusicBand”byitsinventor.

The researcher used the kaen (bamboo reededmouth organ), the pin (lute),

theponglaang(loggedxylophone),thecowbellophone(xylophonemadeofcowbell)and

thekaensip(tenpipekaen)thatwereinventedbySamretCommongtobethebackbone

of the band and select the suitable folk musical instruments from all parts of Thailand and

oftheworldtobethemembersoftheensemble.Theselectedinstrumentsmusthavethe

sametonality.ThewellknownsongsofeverypartofThailandandoftheworldwerealso

selectedandarrangedtofitthemembersofthebanddependingontheirnaturalregisters.

Everyethnicinstrumentwassettotaketurninplayingitsownnativesongsastheother

instrumentsplayingtheaccompaniments.

Key words:Worldmusicband,ethnicmusic,folkmusic,thekaensip,thecowbellophone,

songstructure,scales,mode,timbre,dynamic.

23เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทน�า

ผวจยศกษาและประดษฐไดมโอกาสน�าศลปะการแสดงสงคตศลปและนาฏศลปของวงดนตรพนบาน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของมหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปแสดงเพอเผยแพรศลปวฒนธรรมไทย

ในงานมหกรรมดนตรและนาฏศลปแหงชาตพนธของโลกณประเทศแถบยโรปเปนเวลาประมาณ๒เดอน

มชาตตางๆอก๑๐ชาตคอฝรงเศสรสเซยตรกสาธารณรฐเชคบลกาเรยบราซลโคลมเบยสวเดนเบลเยยม

และเยอรมน ไดน�าวงดนตรและนาฏศลปพนบานของชาตตนเขารวมแสดงในงานเดยวกนนน ท�าใหผวจย

ในฐานะศลปนดานสงคตศลปและนกวชาการดานดนตรและนาฏศลปไดมโอกาสศกษาเรองเครองดนตร

เพลงและนาฏศลปพนบานของชนชาตตางๆเหลานนอยางดพอทท�าใหเกดความบนดาลใจอยากลองน�าเอา

เครองดนตรพนบานบางชนดของชนชาตตางๆเหลานนมาใชเลนประสมวงกบเครองดนตรพนบานภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอดบางและตงใจจะตงชอวงดนตรลกษณะนนวา“วงเวลดมวสก”(WorldMusicBand)

เนองจากนกวจยดนตรชาตพนธทวโลกเรยกดนตรพนบานวาเวลดมวสก(WorldMusic)

วตถประสงค การศกษาวจยและประดษฐวงดนตรเวลดมวสก มจดประสงคเพอคดสรรเอาเครองดนตรพนบาน

ของทกภาคในประเทศไทยและของชาตตางๆในโลกทเหมาะสม มาเลนประสมวงกบเครองดนตรพนบาน

ของไทยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอท�าใหเสยงบรรเลงของวงดนตรกระบวนแบบใหมนสอสาร ความเปน

อนหนงอนเดยวกนของดนตรแหงชาวโลกทงมวล

วธการศกษาวจยและคดประดษฐ ศกษาวจยเรองเครองดนตรพนบานของภาคตางๆในประเทศไทยและชาตตางๆในโลกเรมจาก

ชาตทเปนสมาชกอาเซยนกอนแลวขยายไปสภมภาคอน ดานทท�าการศกษาวจยคอดานระบบเสยงและสสน

ของเสยงทใหเอกลกษณความเปนชาตพนธ แลวหาชองทางการประสานสมพนธกบบคลากรดานดนตรของ

ภาคและชาตเหลานนเพอศกษาเทคนควธเลนบทเพลงส�าคญและวธการจดซอหาเพอคดสรรเอาเครองดนตร

ทมระบบเสยงคลองจองกบเครองดนตรพนบานภาคตะวนออกเฉยงเหนอมาใชประสมวง

ถดจากนนกศกษาเอกสารต�าราเรองวงดนตรพนบานนานาชาตเพอใชเปนหลกคดในการออกแบบ

โครงสรางของการจดวง การจดวางต�าแหนงทตงของเครองดนตร และการเรยบเรยงเสยงประสานใหแก

เครองดนตรชนตางๆตามแนวคดและวตถประสงคทตงไวคอเครองดนตรทเลอกใชตองมาจาก๕สกลคอ

สกลเครองกระทบ (Percussions) สกลเครองสาย (Strings) สกลเครองลม (Winds) สกลเครองลมนว

(Keyboards) และสกลเครองทองเหลอง (Brasses) โดยเลอกสรรเอาเครองดนตรทมมาตราเสยงดนตร

(Scale) อยางเดยวกน เลอกเอาเครองดนตรทมองศาความดงเบาของเสยง (Acoustic) ในระดบเทาเทยม

และกลมกลนกน และการจดกลมเครองดนตรใหท�าหนาทบรรเลงแนวดนตร (Musical lines) ตางกนนน

แบงตามธรรมชาตของเสยงเครองดนตรแตละชนดโดยยดหลกการประสมวงแบนดของดนตรสากลกลาวคอ

24 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

แนวจงหวะ (Rhythmic lines) ใชเครองดนตรสกลเครองกระทบ แนวท�านอง (Melodic lines)

ใชเครองดนตรสกลเครองสายเครองลมเครองทองเหลองและเครองลมนวแนวเสยงประสาน(Harmonic

lines)ใชเครองดนตรสกลเดยวกนกบแนวท�านองและแนวลลาสอดประสาน(Counterpoint)ใชเครองดนตร

สกลเดยวกนกบแนวเสยงประสานและเครองส�าคญทผวจยตงใจใชบรรเลงยนพนคอใชแคนสบและระนาดโปง

ววซงเปนเครองดนตรชนดใหมทผวจยประดษฐขนท�าหนาทบรรเลงลลาสอดประสานแคนสบคอแคนทมสบลก

ในมาตราเสยงไดอาโทนกน�าเขาประสมวงจ�านวนหลายเตาเพอท�าหนาทบรรเลงสนบสนนเครองดนตรชนดอน

คลายกลมเครองสายในวงซมโฟนออรเคสตราสวนระนาดโปงววท�าลกระนาดจากโปงเหลก๒๘ลกจดเรยง

เปน๒แพแพหนงใชบรรเลงท�านองเพลงอกแพหนงใชบรรเลงแนวเสยงประสานสวนบทเพลงทเลอกสรร

มาใชบรรเลงตองเปนบทเพลงทเปนเอกลกษณของแตละภาคและแตละชาตพนธ ตวอยางเชน เพลงจอย

ของไทยภาคเหนอเพลงคางคาวกนกลวยของไทยภาคกลางเพลงโนหราของไทยภาคใตเพลงอแซวของไทย

ภาคตะวนตก เพลงโอลดแลงซายนของสกต เพลงอเมซงเกรซของอเมรกน เพลงราซาซายงเอของมาเลย

เพลงเบงกาวนโซโลของอนโดซยเพลงเทยนมมของจนเพลงอารรงของเกาหลเพลงสกยากของญปนเปนตน

โดยเรยบเรยงเสยงประสานใหยงคงมบรรยากาศและกลนไอเดมของเพลงอยางทชาวโลกคนเคย

ผลการวจย ผวจยไดใชเครองดนตรพนบานไทยภาคตะวนออกเฉยงเหนอคอโปงลางพณโหวดและแคนแปด

เปนประธานของวง และคดสรรเอาเครองดนตรของชาตพนธไทยเหนอ คอ ซงหลวง และสะลอ ไทยกลาง

คอขลยเพยงออซออและซอดวง ไทยภาคใตคอ ไวโอลนและฆองค ไทยเขมรคอตรวเอกและกลองกน

ตรมและผไทยคอปผไทยและซอบงไมไผมาประสมเปนรองประธานกอนจงคอยๆเตมเครองดนตรพนบาน

ของชาตตางๆ จากทกสวนของโลกเขามาประสมใหเหมาะสม การใชบรรเลงบทเพลงของชนชาตนนๆ

และตามงบประมาณทจะจดซอได แลวก�าหนดต�าแหนงทตงหรอทนงของนกดนตรประจ�าแตละเครอง

โดยยดหลกทฤษฎเรองโครงสรางของวงแบนดและเรองสวนศาสตรและสสนของเครองดนตรแตละชน

เพอใหเสยงทดงจากการบรรเลงของวงฉายออกไปยงผฟงอยางสมดลและกลมกลนทงวง

25เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

แผนผงลกษณะการตงวงเวลดมวสกแบนด

กลมเครองกระทบกลองตงอสานกลองกนตรมเขมรฆองคภาคใตกลอง

แขกภาคกลางฉาบ

กลมเครองสายใชดดพณซงกตารเบสอดอาหรบลตยโรป

บาลาไลการสเซยน

กลมเครองสายใชสซออซอดวงสะลอไวโอลนซอบงผไทย

ตรวเขมรซออของจน

เครองบรรเลงเดยวทคดสรรส�าหรบแตละเพลง

ของภาค/ของชาตตางๆ

กลมนกรองนกรองเดยวเปยโน

กลมแคนสบแคนแปด

โปงลางระนาดโปงงว

กลมเครองลมโหวดขลยปผไทยเมาทออรแกนอาจใชปจม

ปโนหรารคอรดเดอรแอคคอรเดยน

กลมเครองทองเหลองอาจใชทรมเปตและทรอมโบน

ผอ�านวยเพลง

26 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การอภปรายผล ผวจยไดทดลองน�าวงเวลดมวสกแบนดน�าออกแสดงตอสาธารณชนทงผฟงทวไปครดนตรนกดนตร

นกวจยดนตร ชางท�าเครองดนตรและชางบนทกเสยงจ�านวน ๘๐ คน เพอรบฟงขอวพากยและอภปรายผล

ใน๕หวขอคอ๑)เนอดนตรทไดฟงมความเสนาะหรอไม๒)เสยงบรรเลงทไดฟงสามารถสอความเปนดนตร

แหงชาตพนธตางๆไดมากนอยเพยงใด ๓) การคดสรรชนดของเครองดนตรมาประสมวงเหมาะสมเพยงใด

๔)ลกษณะการตงวงตามแผนผงดานบนลงตวมากนอยเพยงใด๕)วงดนตรประเภทนสมควรไดรบการเผยแพร

และสบทอดมากนอยเพยงใด ไดรบการประเมนจากค�าตอบของผฟง ดงน ๑) เนอดนตรมความเสนาะ

อยในระดบด ๒) เสยงบรรเลงเพลงแหงชาตพนธ ดวยเครองแหงชาตพนธ นนๆอย ในระดบปานกลาง

๓) การคดสรรเครองดนตรประสมวงอยในระดบดมาก ๔) ลกษณะการตงวงตามแผนผงดานบนอยในระดบ

ดมากและ๕)วงดนตรประเภทนสมควรไดรบการเผยแพรและสบทอดเปนอยางยง

สรปโดยรวมผฟงทรวมอภปรายผลลงความเหนวาวงเวลดมวสกแบนดมคณคาอยในระดบดสมควร

ทจะไดรบการสนบสนนใหพฒนาวงใหดยงๆขนไป

ขอเสนอแนะ วงดนตรเวลดมวสกแบนดยงมขอทตองพฒนาอยอยางนอย๔ประการคอ ตองพฒนาทกษะฝมอ

ของนกดนตรทเปนสมาชกวงใหสามารถเลนเครองดนตรแหงชาตพนธตางๆใหไดส�าเนยงทดเทยมกบนกดนตร

ของชาตเจาของใหเตมเครองดนตรของชาตพนธตางๆเขามาอกรปแบบการตงวงนาทจะไดรบการปรบเปลยน

ไดเสมอและควรเผยแพรผลงานการบรรเลงของวงผานสอตางๆนอกเหนอจากการบรรเลงบนเวทแสดง

27เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เอกสารอางอง

ส�าเรจค�าโมง.(๒๕๔๕).ดนตรอสาน : แคนและดนตรอนๆทเกยวของ.กรงเทพมหานคร:ส�านกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

-----------------.(๒๕๕๐).รรอบครอบจกรวาลดนตร. กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพโอเดยนสโตร.

----------------.(๒๕๕๔).ทฤษฎดนตรสากลฉบบสรรพสตร.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพ

ฐานบณฑตในเครอ.ซเอดบก.

Ardley,Neil.(1986).Music: An Illustrated Encyclopedia.NewYork:FactsonFilePublication.

DiagramGroup.(1978).Musical Instruments of the World.NewYork:PaddingtonPress.

Grove,Dick.(1972).Arranging Concepts.California:FirstPlaceMusicPublications.

O’Brien,Eileen.(2003).Introduction to Music.London:TheUsborne.

Sachs,Curt.(1978).The History of Musical Instruments.London:J.M.Dent&SonsLtd..

Titon,JeffTodd.(20005).Worlds of Music.Toronto:Schirmer.

28 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

29เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

คณคาทางวรรณศลปในบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ

THE LITERARY VALUES OF KHUN CHANg KHUN PHAEN DRAMA AUTHORED BY SOMDET PHRA BAWONRATCHAO MAHA SAKDIPHONLASEP

นายรตนพล ชนคาอาจารยประจ�าภาควชาวรรณคด คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

30 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

31เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ

บทความวจยนมงศกษาคณคาทางวรรณศลปในบทละครเรองขนชางขนแผน พระราชนพนธ

ในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ จ�านวน๒ตอนคอตอนท๑ตงแตขนแผนกลบจากการทพมาบาน

นางวนทองนางวนทองกบนางลาวทองหงกน จนขนแผนกลบบานเดม และตอนท ๒ ตงแตขนแผนครวญถง

นางลาวทองแลวกลบคดถงนางวนทองจนถงลกพานางวนทองไปอยปาและเพอชใหเหนความสมพนธระหวาง

วรรณคดกบการแสดง

ผลการศกษาพบวา บทละครเรองขนชางขนแผนทง ๒ ตอน มการใชภาษาวรรณศลปครบถวน

ทงในระดบค�าไดแกการสรรค�าการเลนค�าเลนเสยงและในระดบความไดแกการใชภาพพจนการใชสญลกษณ

นอกจากนนยงสะทอนลลารสวรรณคดไทยตามขนบทสมพนธกบการแสดง ไดแก เสาวรจน นารปราโมทย

พโรธวาทงและสลลาปงคพไสยรวมถงรสแหงความตลกขบขนซงเปนลกษณะส�าคญของการแสดงละครนอก

อกดวย โดยบทละครเรองขนชางขนแผนทง ๒ ตอนนมรปแบบเปนบทละครนอก คอใชภาษาเรยบงาย

แบบชาวบานด�าเนนเรองรวดเรวและมงแสดงความสนกสนาน

ค�าส�าคญ:คณคาทางวรรณศลปขนชางขนแผนสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ

32 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Abstract

This research aimed at investigating the literaryvaluesofKhunChangKhunPhaenDrama

authoredbySomdetPhraBawonratchaoMahaSakdiphonlasepintwoepisodes:Episode1-

KhunPhaenvisitedWanthong’shouseafterhisreturnfromthewar,thejealousnessbetween

WanthongandLaothongoccurredandKhunPhaenreturnedtohishometownandEpisode

2–KhunPhaencriedforLaoThongbutrecalledWanthong,heabductedWanthongtothe

woodaswellasreflectingtherelationbetweentheliteratureandtheplay.

Accordingtotheresearchresults,thesetwoepisodeswererecognizedfortheirfull

literaryvaluesinlightofwordandtextlevels.Withrespecttotheformer,itincludedthe

word selection and the play on sound patterns and words, while the latter involved the use

offigureofspeechandsigns,besides,theThaitraditionalliterarytastesinrelationwiththe

performance, namely, praise of beauty, writing for courtship, expressing of anger and melan-

cholicmoodwerealsoreflected.Thesenseofhumor,oneoftheimportantcharacteristics

ofLakhon-NokPlay,wasalsofoundbecausethesetwoepisodeswereinthestyleofLakhon-

NokPlay,whichwasnotablefortheuseofsimplefolklanguage,rapiddevelopmentofstory

andexpressionofentertainment.

Keywords:LiteraryValues,KhunChangKhunPhaen, SomdetPhraBawonratchaoMaha

Sakdiphonlasep

33เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทน�า

สมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพพระนามเดมวาพระองคเจาอรโณทย เปนกรมพระราชวง

บวรในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวรชกาลท๓พระองคโปรดงานดานอกษรศาสตรและการ

ละครเปนอยางมาก ไดทรงพระราชนพนธบทรอยกรองไวหลายเรอง ซงลวนแสดงใหเหนถงพระอจฉรยภาพ

ดานการประพนธทไมยงหยอนกวากวผใดในยคตนกรงรตนโกสนทรทรงมพระราชด�ารรเรมในการประพนธ

หลายประการดงเชนการแตงนราศโดยใชรปแบบลลตทมลกษณะเฉพาะของพระองคและทรงน�าเรองขนชาง

ขนแผนซงแตเดมใชขบเสภามาแตงใหมเพอใชแสดงละครเปนพระองคแรก๑

บทละครเรองขนชางขนแผนนสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพทรงพระราชนพนธดวยส�านวนภาษา

แบบงายๆอยางชาวบานมบทตลกข�าขนและแทรกเรองราวเหตการณรวมสมยโดยทรงพระราชนพนธไวเปน

ตอนๆแตจะทรงกตอนไมทราบไดเทาทปรากฏตนฉบบอยในหอสมดแหงชาตม๓ตอนดวยกนคอตอนท๑

นางวนทองหงกนกบนางลาวทองจนขนแผนกลบบานตอนท๒ขนแผนครวญถงนางลาวทองแลวกลบคดถง

นางวนทองจนถงลกพานางวนทองไปอยปาและตอนท๓อสรกายนางวนทองหามทพแตตนฉบบตอนท๓

ไมสมบรณ๒

สมเดจฯกรมพระยาด�ารงราชานภาพทรงพระนพนธเกยวกบบทละครเรองขนชางขนแผนไวในค�าน�า

หนงสอฉบบพมพครงแรกในงานปลงศพคณหญงพะยอมพจนปรชาเมอพ.ศ.๒๔๖๗วา

พเคราะหดเรองละคอนซงสมเดจพระบวรราชเจากรมพระราชวงบวร

มหาศกดพลเสพยทรงพระราชนพนธนนดเหมอนมพระราชประสงคจะหาเรองแปลกเลนให

ผดกบผอนจงเอาเรองเบดเตลดส�าหรบโขนเลนเบกโรงแลเอาลลตเรองพระลอมาแตงเปน

บทละคอน แลแทรกเรองรามเกยรต ตอนหนมานอาสาใหเปนเรองนางสวรรณกนยมากบ

นางเบญกายหงสกนสวนเรองขนชางขนแผนกอนนนกเหนจะใชแตขบเสภาหามผหนงผ

ใดเลนละคอนไมจงทรงพระราชนพนธเปนบทละคอนขนเพอจะไดเลนใหแปลกกบผอนเชน

เดยวกนถาวาโดยทางต�านานเหนจะพอยตไดวาละคอนทเลนเรองขนชางขนแผนนนสมเดจ

พระบวรราชเจากรมพระราชวงบวรมหาศกดพลเสพยทรงรขนกอนทละคอนนอกเลนเรอง

ขนชางขนแผนกนเปนสามญมาเลนตอในรชกาลท๔มละครโรงนายเนตรนายตายช�านาญ

เลนเรองขนชางขนแผนนายตายเปนตวขนชาง นายเนตรเปนตวพระไวย แลเปนนางได

ดวยเลนไมมใครสแตเรองทเลนมกเลนตอนแตงงารพระไวยกบตอนขนชางถวายฎกาเอา

บทเสภาไปแกเปนบทละคอนหาไดแตงบทใหมอยางสมเดจพระบวรราชเจากรมพระราชวง

บวรมหาศกดพลเสพยทรงพระราชนพนธไม๓

๑กรมศลปากร,พระบวรราชนพนธ เลม ๑ (กรงเทพฯ:กองวรรณกรรมและประวตศาสตร,๒๕๔๕),หนา๙๒.

๒เรองเดยวกน,หนา๙๕-๙๖.

๓เรองเดยวกน,หนา๙๕.

34 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

นอกจากเรองขนชางขนแผน กรมพระราชวงบวรมหาศกดพลเสพยงทรงหดละครผหญงวงหนา

แสดงเรองทเปนพระราชนพนธในรชกาลท ๒ และบทละครนอก คอ เรองรามเกยรต ตอนหนมานอาสา

เรองกากตอนครฑลกนางกากเรองพระลอตอนพระลอคลงละครคณะนจดแสดงเพยง๘ปเมอกรมพระราชวง

บวรมหาศกดพลเสพสนพระชนมกเลกไป๔

เนองจากบทละครเรองขนชางขนแผนส�านวนพระราชนพนธนเปนวรรณคดทไมคอยเปนทรจก

มากนกและไมนยมน�ามาแสดงในปจจบนดวยเรองขนชางขนแผนนยมแสดงในรปแบบของละครเสภาหรอ

เสภาร�ามากกวาผวจยจงเกดความสนใจทจะพนจคณคาของบทละครเรองดงกลาวทางดานวรรณศลปเพอชชวน

ใหคนไทยเหนคณคาของ “มรดกวงหนา” ชนน และเหนความแพรหลายของวรรณคดเรองขนชางขนแผน

ผวจยด�าเนนการศกษาดวยการวเคราะหตวบทและศกษาเอกสารทเกยวของอนๆประกอบ

พนจคณคา “ภาษาวรรณศลป”

วรรณคดไทยของเรานนเปนวรรณคดทแสดงความรสกมกจะนยมศลปะการใชถอยค�าซงเปนพาหะ

บรบรณดวยอารมณตางๆของคนทมระบบชวตทไมซบซอนอารมณเหลานไดแกอารมณรกระหวางหญงกบชาย

ระหวางพอแมกบลกอารมณรษยาอารมณแคนอารมณเหลานเกดจากเหตการณคลายๆกนหญงพรากจาก

ชายอนเปนทรกชายถกพรากจากหญงคนรกความโกรธเคองระหวางศตรทชงอ�านาจหรอชงรกความพยาบาท

เมอถกปองราย๕ขนชางขนแผนเปนวรรณคดเรองหนงทสะทอนอารมณอนหลากหลายของมนษยอยางชดเจน

เชอวาในอดตเรองขนชางขนแผนเปนนทานเลาสกนฟงแลวพฒนามาเปนการขบเสภาเลาเรองจนกระทงเปน

บทละครนอกบทเสภาทยงมการสบทอดการแสดงอยในปจจบน

บทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพทง๒ตอนน

เปนส�านวนทมความแตกตางกบส�านวนเสภาฉบบหลวงซงเปนทรจกมากกวาบทละครดงกลาวมการด�าเนน

เรองรวดเรว โดยใช การรองรายเปนพน และมเพลงหนาพาทยประกอบหลายเพลง เชน เพลงโล เพลงโอด

เพลงโลม เพลงเชด เพลงกราวนอก เพลงเสมอ เพลงตระ เพลงเรว เพลงกราวร�า เปนตน ไมมการขบเสภา

ประกอบนอกจากนนยงปรากฏบทรองศพทไทยและรอทใชรองในตอนทตวละครทะเลาะววาท วงไลตกน

ตามแบบละครนอกดวยบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ

ประกอบดวยภาษาวรรณศลปเพอมงสออารมณและความรสกของ ตวละคร กลวธการสออารมณความรสก

ดงกลาวน�าเสนอผานภาษาในระดบค�าและระดบความดงน

๔สรพลวรฬหรกษ,ววฒนาการนาฏยศลปไทยในกรงรตนโกสนทร พ.ศ.๒๓๒๕-๒๔๗๗(กรงเทพมหานคร:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๔๗),หนา๑๓๔.

๕หมอมหลวงบญเหลอ เทพยสวรรณ, วเคราะหรสวรรณคดไทย (กรงเทพ มหานคร : มลนธโครงการต�ารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร,๒๕๒๒),หนา๑๐๒.

35เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๑. ภาษาวรรณศลประดบค�าไดแกการสรรค�าและการเลนค�าเลนเสยง

๑.๑ การสรรค�า คอ การเลอกสรรค�าทน�ามาเรยงรอยในบทประพนธเพอใหสอสารไดอยาง

มประสทธภาพสงสดตามจดมงหมายของกวหรอผสรางงาน๖

ในบทละครเรองขนชางขนแผนมการสรรค�าทไพเราะประณตอยหลายตอนเชน

สนเอยสนแสง จรญแจรงเมฆเกลอนเลอนสลบ

รววรรณผายผนโพยมพยบ ไถงดบอบแสงรววร

บหลนเลอนลองฟาโพยมมาศ โอภาสแจมจ�ารสประภสสร

แผวหลาดาดาษศศธร พศเดอนเหมอนจะวอนใหออนใจ

และ

คะนงพลางทางเรงนาวาคลา พอเรอฟาจวนแจงแสงฉน

ภาณมาศโอภาสรพพรรณ กบบหลนเดนดวงอรโณทย

เนอความดงกลาวเปนตอนขนแผนกบนางลาวทองอยในเรอขณะเดนทางกลบบานทสพรรณบร

สมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพทรงเลอกใชค�าศพททหลากหลายเพอพรรณนาภาพธรรมชาต

ในตอนเยนย�าและเชาตร ไดอยางสวยสดงดงาม ประกอบดวยค�าทหมายถงพระอาทตย แสงอาทตย ไดแก

รววรรณไถงรววรภาณมาศรพพรรณค�าทหมายถงพระจนทรไดแกบหลนศศธรเดอนเปนตน

แมในบทดาทอทะเลาะววาทระหวางนางวนทองกบนางลาวทองสมเดจพระบวรราชเจามหาศกด

พลเสพกทรงเลอกสรรค�าทเปนภาษาพดหรอภาษาชาวบานเพอใหเขากบเนอหาและเพอถายทอดอารมณของ

ตวละครในขณะนนเชนค�าดาของนางวนทองตอนหนงวา

รองวาอเกรงเวรบ�าบดบาป มงซอนหยาบมใหใครเขาหลม

ชงผวเขาไปไดไวก�ากม รอดนรกหลายขมแลวอลาว

ผวมงจะไดพลอยขนสวรรค เหาะดวยกนเถดเชดฉงฉาว

กจะคอยชมบญมงสกคราว ผวอลาวเจาจะเลยงเปนออกญา

36 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๑.๒ การเลนค�าเลนเสยงหมายถงการน�าค�าทมรปหรอเสยงพองกนหรอใกลเคยงกนมาเลนในเชง

เสยงและความหมาย เพอสรางความเสนาะไพเราะ ความลกซงของความหมาย และความเปรยบทกระทบ

อารมณผอาน๗ ในบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพปรากฏ

การเลนค�าเลนเสยงอยางเดนชดในบทชมดงตอนขนแผนพานางลาวทองเดนทางกลบบานทกาญจนบรหลง

จากทขนแผนทราบเรองนางวนทองกบขนชางมจ�านวนทงสน๒๔ค�ากลอนดงตวอยางตอนหนงวา

วาเอยวาพลาง ชวนนางใหชมพนาสณฑ

พศพรรณมงไมในไพรวน แจงจนทนกระเจยงจกจวง

กาหลงแกแลกาลา มกมนโมกลามกหลวง

พลวงหนพลวงใหญพลบพลวง มะไฟพวงหอยระยารมทาง

ปรงปรางปรกเปราะปรปรง มหาหงสเหยงหาดเสลาสลาง

ตะแบกตะบากเตงรงหกวาง ตะเคยงขอยเคดคางทงแคแตร

ไขเนาขนนสนนเสนยด สเสยดสสนหวายแส

โกงกางตมกาตมแก หวาแหววายเวผาวง

จะเหนไดวาค�ากลอนในแตละวรรคมทงการเลนค�า เชน มกมน-มกหลวง พลวงหน-พลวงใหญ-

พลบพลวงและเลนเสยงสมผสพยญชนะและสมผสสระท�าใหเกดเสยงเสนาะมวรรคหนงทเลนเสยงพยญชนะ

ปทงวรรคคอปรงปรางปรกเปราะปรปรงแสดงถงพระอจฉรยภาพของกวผแตงไดเปนอยางด

๒. ภาษาวรรณศลประดบความไดแกการใชภาพพจนและการใชสญลกษณ

๒.๑ การใชภาพพจน ภาพพจน คอ ค�าหรอกลมค�าทเกดจากกลวธการใชค�า เพอใหเกดภาพ

ทแจมชดและลกซงขนในใจของผอานและผฟง๘ ในบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจ

พระบวรราชเจามหาศกดพลเสพมการใชภาพพจนหลากหลายประเภทแตทพบมากทสดคอภาพพจนประเภท

อปมาหรอความเปรยบและภาพพจนประเภทโวหารการอางถง

ส�าหรบภาพพจนประเภทอปมาสวนใหญจะเปนความเปรยบแสดงอารมณโกรธเชน

-ถงเอยถงทา ระอาหนารอนรมดงสมขอน

-เดอดอดอดฮดฮดเตมท ดงอคคจดจอรอรอคด

-เหลยวดวโกรธพโรธดาล ดงประหารสบเสยงเยยงกน

-ยงกวาโกรงโพลงพลงดงเปลวไฟ รอนกลมสมไหมอระรม

๗เรองเดยวกน,หนา๒๒.

๘เรองเดยวกน,หนา๓๗.

37เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การใชภาพพจนประเภทอปมาชวยเพมความรสกใหผอานเหนอารมณและความรสกของตวละคร

ไดชดเจนมากยงขนเนองจากในตอนดงกลาวตวละครส�าคญทง๓คอขนแผนนางวนทองและนางลาวทอง

เกดโทสะครอบง�าท�าใหควบคมสตไมอยเปรยบไดกบไฟทเผาผลาญจตใจนนเอง

นอกจากนนยงมการใชภาพพจนประเภทอปมาเพอถายทอดอารมณโศกเศราของตวละครดวยเชน

-ดงหนงลองน�าเชยวไมเหลยวทวน สงกนดวนรบรดจดจะไป

เหมอนเดดกานบษมาลยไมไวใย จะไปบานเขาชนไกประเดยวน

-ไมชวกชวแลวครงน เหมอนจนทรอบศรสนแสง

-แสนเสยดายลมอายไมรกตว คบขนชางคนชวใหมวหมอง

ดงดอกไมสนกลนอายละออง ชะรอยกรรมน�านองค�าจนจง

ค�าประพนธขางตนใชภาพพจนประเภทอปมาแสดงอารมณโศกเศราของนางวนทองทตองจ�ายอม

แตงงานกบขนชางและเมอขนแผนรความจรงกถกตราหนาวาเปนหญงสองใจ

ภาพพจนอกประเภทหนงทพบมากในบทละครเรองขนชางขนแผน คอโวหารการอางถงโดย

สมเดจพระบวรราชเจา มหาศกดพลเสพทรงกลาวเปรยบเทยบตวละครส�าคญในเรองขนชางขนแผนกบ

ตวละครจากวรรณคดไทยเรองอนๆดวยมลกษณะพฤตกรรมบางอยางทคลายคลงกนไดแก

เรองกาก เปรยบนางวนทองกบนางกาก

จกพบอายขนชางมากางกน เออกระนนแลวซอคนเปอน

ชอบชแลวมหน�าท�าบดเบอน ชวกระไรหนอชางเหมอนนางกาก

เรองอณรทเปรยบขนแผนกบอณรทนางลาวทองและพเลยงทงสองกบกนร

แนเจาลาวทองนองพ มาเลนเรองเถดดสนกหนก

หนองนดแลวแกวเมยรก นงลกษณสามนางเปนกนนร

อณรทตองทพจะเปน ไลกนเลนในน�าสโมสร

รองบทเชดฉงกลอนละคร ตงทาเหาะรอนไลสามนาง

เรองอเหนา เปรยบขนแผนกบอเหนาขนชางกบจรกานางวนทองกบนางบษบา

ขนชางนนระตจรกา วนทองบษบากแมนเหมอน

อนนนพเปนเจาเรอน อยาบดเบอนเลยเรานกวาสกช

.............................. ............................................

บทอเหนาในเรองเผาเมองกอน จงไดผอนพานางผายผน

นจะใหเผาบางเหมอนอยางนน ฤๅจงวนทองพจะลลา

38 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เรองรามเกยรตเปรยบขนแผนกบพระรามขนชางกบทศกณฐนางวนทองกบนางสดา

ไหนไหนกคงไมวางผว นแลตวดอกสรอยเกศ

จะวากลาวยาวยดจะชาท เออกระนแลวจะใหเปนพระราม

กจะพาเอาสดานงลกษณ ไปใหพนทศพกตรยกษซมซาม

ถานอยหนงเถดเจาโฉมงาม ลกขนเดมตามเมยงออกมา

โวหารการอางถงขางตนแสดงใหเหนวาสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพทรงมความรอบรเรอง

วรรณคดเปนอยางดทงรายละเอยดตวละคร เหตการณในเรอง จงทรงสามารถน�ามาเชอมโยงกบพฤตกรรม

และความคดของตวละครในเรองขนชางขนแผนไดอยางสนทแนบเนยน

๒.๒ การใชสญลกษณ สญลกษณเปนกลวธทางวรรณศลปประการหนงทสมพนธเชอมโยงกบ

ภาพพจน ในวรรณคดไทยโบราณมการใชสญลกษณอยางคอนขางเปนระบบ เชนในบทอศจรรยนยมใช

สญลกษณจากธรรมชาตมาพรรณนาไดอยางประณตแยบคายเปนขนบทางวรรณศลปของไทยซงแสดงฝมอ

ของกวผแตงในบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพปรากฏ

บทอศจรรยทงหมด๒ตอนคอตอนขนแผนไดนางแกวกรยา

อศจรรยมดมนเปนฝนฟา นาฬกากลฝรงดงเหงงหงาง

เมฆเกลอนเดอนสองแสงรางราง อาบน�าคางหนาวแนบแอบองกน

เสนาะส�าเนยงเสยงจกจนแจว กอดแกวกรยาแลวรบขวญ

ถอยทมอาลยใจผกพน เกษมสนตสงวาสสวาทอร

และตอนขนแผนไดนางวนทองตอนหนไปอยปา

อศจรรยในอรญถนประเทศ โดยสงเกตแปลกเปลยนกระเสยนเสยว

สองเกษมเปรมปรมกระหยมเจยว ลดาเกยวเกยวกระหวดรดรงกน

แฝกคาหญาระบดในภมประเทศ บนดาลเหตทวท�าเลพลอยปวนปน

จตบาททวบาททเหลานน กผกผนตนเตนเลนประลอง

สตวใดทพอใจคะนองน�า กเวยนผดเวยนด�าประจ�าหนอง

วารขนขนระคนฟอง สองกระกรองปองสวาทสมมาตรครน

39เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การใชสญลกษณในบทอศจรรยจ�าเปนตองใชจนตนาการในการอานหากเปนการแสดงซงมขอจ�ากด

ดานเวลาและสถานทอาจก�าหนดใหใชเพลงหนาพาทย“โลมตระนอน”แทนเนองจากในการแสดงจะใชเพลง

และทาร�าพดแทนภาษานนเอง๙

จากการพนจคณคาภาษาวรรณศลปในบทละครเรองขนชางขนแผน พระราชนพนธในสมเดจ

พระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ พบวามการใชภาษาวรรณศลปครบถวนทงในระดบค�า ไดแก การสรรค�า

การเลนค�าเลนเสยงและในระดบความไดแกการใชภาพพจนและการใชสญลกษณบทละครเรองดงกลาว

จงนบวามคณคาทางวรรณศลปสงยง

พนจคณคาลลา “รสวรรณคดไทย”

การสรางรสหรอการรบรรสในวรรณคดไทยมไดมทฤษฎทซบซอนรองรบหรอมการพฒนาความคด

เรองทฤษฎรสเชนในวรรณคดสนสกฤตในหนงสอประชมล�าน�าของหลวงธรรมาภมณฑไดยกตวอยางของลลา

๔ประเภทในเพลงยาวคอเสาวรจนนารปราโมทยพโรธวาทงสลลาปงคพไสยจากเนอหาของกลอนทใช

อธบายท�าใหทราบวา เสาวรจนเปนบทชมโฉมนารปราโมทยเปนบทเกยวพาราสพโรธวาทงเปนบทตดพอ

ตอวาหรอบทแสดงความโกรธสลลาปงคพไสยเปนบทคร�าครวญลลาทง๔ประเภทนมปรากฏเดนชดในเพลง

ยาวและมปรากฏในตวบทวรรณคดอนๆทงในวรรณคดบทละครวรรณคดนทานวรรณคดนราศลลตลลา

ทเดนชดเหลานจงไดกลายเปนลกษณะเดนของรสในวรรณคดไทยไป๑๐

บทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพไดสะทอน

ลลารสวรรณคดไทยตามขนบทง๔ประเภทซงสมพนธกบรปแบบการแสดงและยงปรากฏรสแหงความตลก

ขบขนซงเปนลกษณะส�าคญของการแสดงละครนอกดวย

๑. ลลาเสาวรจน หรอบทชมโฉม ชมความงาม ในบทละครดงกลาวปรากฏบทชมโฉมตวละคร

ส�าคญคอขนแผนและนางลาวทอง ในบทก�าหนดเพลงรองคอเพลงชมตลาดซงสมพนธกบเนอหาในตอนดง

กลาวอยางยงดงน

(ชมตลาด)ขนแผนนงยกทองเจดส พนเขยวอยางดระก�าไหม

ลาวทองนงหงหอยชมไพร แตงตวอยางไทยวไลวรรณ

ขนแผนรดรดประคดหนามขนน คาดเขมขดลายดนดวงกดน

ลาวทองใสเสอหงอนไกงามครน ขลบคนสฟาดวงพดตาน

๙เสาวณตวงวอน,วรรณคดการแสดง(กรงเทพมหานคร:ภาควชาวรรณคดและคณะกรรมการฝายวจย

คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร,๒๕๕๕),หนา๒๖๙.

๑๐สจตราจงสถตยวฒนา,เจมจนทนกงสดาล : ภาษาวรรณศลปในวรรณคดไทย(กรงเทพมหานคร:โครงการ

เผยแพรผลงานวชาการคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๔๙),หนา๗๓-๗๗.

40 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

จะเหนวาสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพทรงแสดงชนเชงทางวรรณศลปดวยการกลาวชม

โฉม ตวละครสลบกนทละค�ากลอน นอกจากนนยงปรากฏบทชมชาง พาหนะของขนแผนกบนางลาวทอง

และบทชมมาพาหนะของขนแผนกบนางวนทองดวยตวอยางบทชมมาสหมอก

มาเอยมาหมอก มขวญพาดหอกแซมขน

หกระหนกยกหนายางยนตร อกใหญทานทนตวด

ขบควบพรบไหวไววอง ขนอยยางยองอยกบท

เยองเทายอทายเตอนต แตเตนถกถมพยศ

๒. ลลานารปราโมทยหรอบทเกยวพาราสในบทละครเรองขนชางขนแผนส�านวนพระราชนพนธ

นปรากฏเนอหาตอนขนแผนเกยวนางลาวทองและพเลยง ขนแผนเกยวนางแกวกรยา และขนแผนเกยวนาง

วนทองทรงก�าหนดเพลงรองโลมเพอใหสมพนธกบเนอหาในตอนดงกลาวตวอยางบทขนแผนเกยวนางแกว

กรยาซงแสดงคารมคมคายและความเจาชของขนแผนไดเปนอยางด

(โลม) วาเอยวาจา พอายหนานองอยาสงสย

ใชสะดมยองเบาขาวของใคร เสยมไดกแตรกลกชมเชย

พชอขนแผนแกวนสงคราม จะมาตามภรรยาดอกนองเอย

วนทองอยหองไหนยงไมเคย จงหลงเลยเขามาในหองน

เจาหลบอยดแมนเหมอนวนทอง จงหลงตองจตคดวาเมยพ

อยาถอโทษโกรธไปท�าไมม จะหยกตกตามแตความคด

๓. ลลาพโรธวาทง หรอบทตดพอตอวาแสดงความโกรธ ปรากฏอยางเดนชดตอนนางวนทอง

มปากเสยงกบนางลาวทองและขนแผนสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพทรงเลอกใชค�าภาษาชาวบานท

“จดจาน” เพอแสดงอารมณโกรธของตวละครแตละตว นบเปนการเลอกใชค�าเหมาะในทเหมาะอยางยง

และทรงก�าหนดใหรองรายเปนพน เพอด�าเนนเหตการณการทะเลาะโตเถยงอยางรวดเรว กอใหเกดรสชาต

อยางภาษาเพลงพนบานตวอยางเชน

ถอยเอยถอยค�า ซอนเงอนเกลอนท�าใหผวหลง

ตองเสนหถกสนดแลวมนคง จงงวยงงงมงายวากนด

ผวขาฝาขนเหนฤๅไม นวลทหนานมใชฤๅหมอมพ

แตกลบทพกยบมาเตมท นาบดสมนใหกนสนแลวเคอะ

ใหอลาวชาวดอนมารอนรา เชดชหนาราคเปอนเปรอะ

เอยงคว�าไปแลวเจาจอมเลอะ เทานนเถอะพอรเทากน

เหมอลาวปากยาววาเมอก แสรงเสกสนองาสงสรร

เมอไรเลาจงจะเอามาก�านล กจะกลนชางงาไปรารบ

41เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

นอกจากนนยงปรากฏเพลงรองศพทไทยและรอ ในตอนทตวละครนางวนทอง นางสายทอง

นางลาวทอง และขนแผนไลตกนพลวน จงหวะของค�าทสนและกระชบยงสมพนธกบการด�าเนนเรองทม

การวงไลตกนดวยดงตวอยาง

(ศพทไทย) อเอยอลาวทอง อยาพกจองหองเสยดส

มงทากด ตใหหน�าใจ

สายทองพเลยง กาวเฉยงเลยงไล

สองขางวงไขว ทในนาวา

(รอ) พมเอยพมพ ท�าไมนจะมาเตนเปนเลนโขน

กนไวไลโดน เผนโผนดงดน

ดเอาเถดฤๅ เทามอเหลอคน

พลดไปขางนน กลบหนเวยนวง

เรอเกลอกเสอกพลาด อทาสลมลง

ขนแผนถบสง จมพงชายเฟอย

๔. ลลาสลลาปงคพไสย หรอบทคร�าครวญในบทละครเรองขนชางขนแผนส�านวนพระราชนพนธ

นปรากฏเนอหาตอนวนทองคร�าครวญกอนคดฆาตวตายคร�าครวญตอนสงเรอนตอนนางแกวกรยาคร�าครวญ

ถงขนแผน ตอนขนแผนคร�าครวญถงนางลาวทองและนางวนทอง โดยทรงก�าหนดเพลงรองโอ และเพลง

หนาพาทยโอด เพอถายทอด รสแหงความโศกเศราไวดวย ตวอยางตอนนางวนทองคร�าครวญกอนคด

ฆาตวตายแสดงความหมดอาลยตายอยากในชวตของนางวนทอง

(โอ)โอพอพลายแกวของเมยเอย ใครเลยจะชวยหามไวกอน

ใหงดโกรธขอโทษวงวอน โอดออนร�าพนร�าไร

วนทองเอยท�าชวผวไดหาม ววามไมลดอดได

จนเธอเคลอบแคลงแหนงใจ สงดท�าไวไพลพลกแพลง[…]

มวนนวนโนนจะโดนปะ คงมวนพระไปไหนฤา

ดานไดท�าใจฮดฮอ องออรบโกรธจะโทษใคร

อดอดตดรอนกนเสรจสน จนใหมนชงบนเอาไปได

อกเอยจะคดฉนใด จนใจโอไหพไรครวญ

ฯ๑๖ค�าฯโอด

42 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๕. รสแหงความตลกขบขนบทละครเรองขนชางขนแผนของสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ

มลกษณะแบบบทละครนอก มเนอความหลายตอนมงสรางความขบขนแกผอาน เชน ตอนนางศรประจน

และขนชางรบมาชวยนางวนทองทก�าลงฆาตวตายจนหกลมคะม�าไปทงคดงน

เมอนน ขนชางนอนหอรอคอยทา

กลางคนรนรมยชมนกมา หลายราตรตากตาแกวตาพราว

คนวนจวนรงเคลมหลบใหล จนตะวนโดงไกลเขาฉาฉาว

ตกใจตนไมรเรองราว โดดจากหอพงยาวลงมาดน

ประจวบจอมครอมเทาศรประจน หกหนกลบหงายพลกกายผน

ขอโทษแมเถดกลวผพลอยกน จงชงบนขามเสยใหสนแคลง

จะลกตอไปอกกไมได ขดสะบกยอกไหลตวแขง

ท�าชวยนวดศรประจนฟนแรงแรง แมดาวาเกนแกงไปแลววะ

อกตวอยางหนงเปนตอนบรรยายภาพเรอนขนชางยามค�าคนเมอขนแผนขนไปพานางวนทองหน

ส�ารบกบขาวปปลา วางไวบนมาหมาคนถง

หมอขาวหมอแกงแหลกแตกอง บางหอนเหาองคะนงเคยวค�าราม

คนทงเรอนหลบใหลไมไหวตง ดงเขยงขอนทอนทงเขาเหยยบขาม

น�าลายไหลปากอาหมาเลยพลาม กะโลกะทายถงยามยอแยงกน

จากการพนจคณคาลลารสวรรณคดไทยในบทละครเรองขนชางขนแผน พระราชนพนธในสมเดจ

พระบวรราชเจา มหาศกดพลเสพ พบวามลลารสวรรณคดไทยตามขนบทง ๔ ประเภท คอ เสาวรจน

นารปราโมทย พโรธวาทง สลลาปงคพไสย และยงมรสแหงความตลกขบขนตามลกษณะของละครนอกดวย

เปนทนาสงเกตวาในขนบของวรรณคดไทยและการแสดงของไทยมกไมปรากฏรสใดรสหนงโดยเฉพาะ

แตมกปรากฏในลกษณะรสทหลากหลายรวมกนผาน ค�ากลอน เพลงรอง เพลงหนาพาทย ตลอดจนทาร�า

เพอสออารมณพนฐานของมนษยแบบ“ครบรส”นนเอง

43เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทละครเรองขนชางขนแผน : รตนะแหงพระบวรราชนพนธ

มผกลาววาวรรณคดไทยมแตเรองรกไมมปรชญาจงเปนวรรณคดของคนทไมคอยเจรญท�าใหระลก

ไดวาไทยเราไมน�าปรชญาไปใชในวรรณคด เพราะเราพอใจกบปรชญาชวตของเรา ซงเดนตามแนวของพทธ

ศาสนา ในเมอเราไมมความอดอนกบปญหาปรชญา เรากไมร�าพนเรองปรชญาในวรรณคดของเรา เรากมแต

เรองรปรสกลนเสยงเพราะพระของเราทานเทศนเรองปรชญาคอเรองสจธรรมความปรวนแปรความไม

เปนตวตนความทกขของสงสารวฏอยแลวไมจ�าเปนทกวจะตองไปแขงกบทานสอนกนในเรองนอกเราวาชวต

วนหนงๆ กไดแคน เราจงปรงใจกนดวยความไพเราะของถอยค�าใหถงทสดทเราจะท�าได หรอเราอาจแลเหน

ธรรมชาตของสงคมของเรา วาชวตงายๆ ไมซบซอน เราพอใจกบชวตงายๆ เรากร�าพนแตในเรองชวตงายๆ

แตในทางวรรณศลปเราอาจมความสนทรสงกวาชาตอน๑๑

บทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพเปนหลกฐาน

ยนยนขอความขางตนไดเปนอยางด เพราะบทละครดงกลาวชวยใหผอานมองเหนอารมณของมนษย

อนหลากหลายซงประกอบดวยรปรสกลนเสยงวรรณศลปทประดบตกแตงตลอดจนลลาโวหารแสดงอารมณ

ความรสกของตวละคร กเปนไปเพอความไพเราะงดงาม สนกสนาน ตอบสนองตอตา ห และใจเปนส�าคญ

นยหนงบทละครเรองดงกลาวยงแสดงใหเหนพระอจฉรยภาพดานอกษรศาสตรและการละครของสมเดจ

พระบวรราชเจามหาศกดพลเสพนอกเหนอจากพระอจฉรยภาพดานการศกสงครามอกดวย

ผวจยเชอวาหากมการปรบบทละครเรองขนชางขนแผนส�านวนพระราชนพนธน ดวยการตดทอน

หรอเปลยนแปลงรายละเอยดใหเหมาะสมกบเวลาสถานทและกลมผชมในปจจบนบทละครดงกลาวจะสราง

ความสนกสนานไดไมแพวรรณคดการแสดงเรองอนๆ อยางแนนอน ประดจการเจยระไนรตนะอนมคาแหง

พระบวรราชนพนธ ในฐานะหลกฐานบทละครเรองขนชางขนแผนส�านวนแรก กอปรกบเปนงานทรงสรรค

ขนดวยภาษาวรรณศลปและลลารสวรรณคดไทยอยางสมบรณพรอม“มรดกวงหนา”ชนนกจะชวยสองแสง

แสดงอารยะของชาตไดเฉกเชนเดยวกบศลปะแขนงอนตอไป

๑๑หมอมหลวงบญเหลอเทพยสวรรณ,วเคราะหรสวรรณคดไทย (กรงเทพฯ:มลนธโครงการต�าราสงคมศาสตร

และมนษยศาสตร,๒๕๒๒),หนา๒๐๘-๒๐๙.

44 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บรรณานกรม

ชลดาเรองรกษลขต.“วรรณศลปในนราศของสนทรภ.”วารสารภาษาและวรรณคดไทย(มถนายน-ธนวาคม

๒๕๓๘):๕๖-๗๔.

บญเหลอเทพยสวรรณ,หมอมหลวง.วเคราะหรสวรรณคดไทย.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร:มลนธ

โครงการต�ารา สงคมศาสตรและมนษยศาสตร,๒๕๒๒.

ศลปากร,กรม.พระบวรราชนพนธ เลม ๑.กรงเทพมหานคร:กองวรรณกรรมและประวตศาสตร

กรมศลปากร, ๒๕๔๕.

สจตราจงสถตยวฒนา.เจมจนทนกงสดาล : ภาษาวรรณศลปในวรรณคดไทย.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร

:โครงการเผยแพรผลงานวชาการคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๔๙.

สรพลวรฬหรกษ.ววฒนาการนาฏศลปในกรงรตนโกสนทร พ.ศ.๒๓๒๕-๒๔๗๗.พมพครงท๒.

กรงเทพมหานคร:จฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๔๗.

เสาวณตวงวอน.วรรณคดการแสดง.กรงเทพฯ:ภาควชาวรรณคดรวมกบคณะกรรมการฝายวจย

คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร,๒๕๕๕.(จดพมพเนองในการสมมนาวชาการ

วรรณศลป-สหศาสตร-นาฏยคดวนท๓๑สงหาคมพ.ศ.๒๕๕๕)

อควทยเรองรอง.“คณคาทางวรรณศลปในเสภาเรองขนชางขนแผน(ตอนท๑๗และ๑๘).”วารสาร

อกษรศาสตร๓๐,๑(มกราคม-มถนายน๒๕๔๔):๑๐๔-๑๒๒.

45เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การศกษากระบวนทาร�านางแปลงในการแสดง

เรองรามเกยรต : ฉยฉายศรปนขา

โดย ผชวยศาสตราจารย ดร. จนตนา สายทองค�า

คณะศลปนาฏดรยางค สถาบนบณฑตพฒนศลปงานวจยน ไดรบทนจากสถาบนบณฑตพฒนศลป ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕

THE STUDY OF DANCE MOVEMENT OF A FEMALE CHARACTER IN DISgUISE IN RAMAKIEN PERFORMANCE : CHUI CHAI SURAPANA KHA

46 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

47เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ

การวจยเรองการศกษากระบวนทาร�านางแปลงในการแสดงเรองรามเกยรต : ฉยฉายศรปนขา

มวตถประสงคเพอศกษาบทบาทและความส�าคญของนางแปลงในการแสดงเรองรามเกยรต รวมทงศกษา

องคประกอบการแสดง และวเคราะหกระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขา โดยเปรยบเทยบกระบวนทาร�าตามรป

แบบการเรยนการสอนกบกระบวนทาร�าตามรปแบบการแสดง ด�าเนนการวจยโดยการศกษาจากเอกสาร

การสมภาษณผเชยวชาญนาฏศลปไทย การรบถายทอดทาร�า การชมวดทศนการแสดงการประชมกลม

ผทรงคณวฒเพอยนยนขอมล

ผลการศกษาพบวาบทบาทและความส�าคญของนางแปลงในการด�าเนนเรองรามเกยรตนมภมหลง

เปนนาง ม 3 นาง คอ ๑) นางศรปนขาหรอนางส�ามนกขา มบทบาทในตอนตนเรองอนเปนเหตสสงคราม

ระหวางพระรามกบทศกณฐ๒)นางเบญกายมบทบาทในทางกลศกของทศกณฐ๓)นางอดลปศาจเหตแหง

ความบาดหมางของพระรามกบนางสดาในตอนทายของเรองรามเกยรต

นางศรปนขาหรอนางส�ามนกขาเปนตวละครตวเดยวกน จดเปนยกษชนสงทมกรยาไมเรยบรอย

มอทธฤทธแปลงกายเหาะเหนเดนอากาศได รปรางหนาตาอปลกษณ อปนสยเจาช จตใจรอนรมดวยราคะ

นสยพาลไมรผดชอบชวดพดปดกลาววาจาเทจนางแปลงกายเปนสาวงามเพอยวยวนพระรามพระลกษณให

หลงใหลในการแสดงปรากฏลลาทาร�าในการแปลงกายของนางศรปนขาทสบทอดมาจากละครวงสวนกหลาบ

ในชดฉยฉายศรปนขาซงจดเปนการร�าชนสงเชงอวดฝมอมองคประกอบส�าคญคอผแสดงตองคดเลอกผแสดง

ทมความสามารถดานนาฏศลปตวนางสามารถถายทอดบคลกตวละครสผชมใหเกดอารมณคลอยตามไดอยาง

สนทรยการแตงกายยนเครองนางหมสไบสองชายศรษะใสกระบงหนาหรอรดเกลาเปลวดนตรใชวงปพาทย

เพลงรองประกอบดวยเพลงฉยฉายและเพลงแมศร กระบวนทาร�าตามบทรองเพลงฉยฉายพบวามทาร�า

ตามค�ารองจ�านวน๓๑ทา ในลลาทมลกษณะการนวยนาดผร�าตองใสจรตกรยาแสดงอาการความพงพอใจ

ทางใบหนาและแววตาเพลงแมศรมทาร�าตามค�ารองจ�านวน๒๕ทาร�าในลลาทาร�าสะบดสบงอาการเสแสรง

อาการเลนตวของหญงใบหนายมระรนดวงตามเลศนย

การวเคราะหเปรยบเทยบกระบวนทาร�าตามรปแบบการเรยนการสอนกบรปแบบการแสดงพบวา

ทาร�าในรปแบบการเรยนการสอนมลกษณะเปนการตบทตามค�ารองตรง ๆ สวนในการแสดงใชการตบท

โดยมปฏสมพนธกบผชมโดยมกระบวนทาร�าแตกตางกนอยางชดเจนตามค�ารอง จ�านวน๑๔ทาร�า คอ ๑)

ไปใหคมสน๒)ผานงใหม๓)สไบหอม๔)อกทงเพชรพรายพรรณ๕)ตดใจ๖) เสยดายเอย๗)อยากจะ

สองพระฉาย๘)กระจก๙)ในไพร๑๐)ลามลวน๑๑)มาชวน๑๒)ตองท�าแสนงอน๑๓)จะสลดปดกรเอย

๑๔)คราน

48 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Abstract

The research on the study of dance movements of a female character in disguise

inRamakienperformance:ChuiChaiSurpanakhaaimstostudyandanalyzetheroleand

importance of the disguised female characters in Ramakien performance, aswell as its

dramaticcomposition.Thestudyemploysacomparisonmethodbetweeninstruction-based

dancemovements and performance-based dancemovements. The research data are

collected from literature review, interview of Thai classical dance experts, inheritance of dance

movements,performancevideosandfocusgroupdiscussiontoconfirmtheinformation.

Theresearchfindsthat inRamakienstoryline, therearethreesignificant female

characters in disguise: 1) Surpanakha or Sammanakkha, whose role is crucial at the

beginningofthestoryleadingtothewarbetweenRamaandRavana;2)Benyakai,whose

roleisevidentinthewarfarestratagemsofRavana;3)AdooltheDemonesswhocausesthe

conflictbetweenRamaandSitaattheendofRamakienstory.

Surpanakha or so-called Sammanakkha is described as an upper-class ogress of

indecentmanner. She possessesmagical powers and can assume any shape or form.

Surpanakhahasanuglyappearanceandflirtatiouspersonality.Being jealousandlustful,

shealwaysdeceivesothersthroughimmoralandwickedconducts.Shetransformsherself

asacharminglybeautifulwomantoseduceRamaandLakshmana.Theimpersonatingdance

movementsof Surpanakha inChui Chai Surpanakha are inherited from the royal dance

genreofSuanKularbPalace.Itisregardedasacourtdancewhichdemonstratesthetalents

andexpertiseofthedancers;therefore,theimportantelementofthedanceisthecasting.

The selected performer must master the leading female role and is able to convey

thecharacter’spersonalitywhileconvincingtheaudiencetoaestheticallyfollowthestory.

Thecostumeofthisparticulardancefollowsthetraditionofaleadingfemalecharacter:

using a double-end shawl to wrap around the breast and decorating the head with a

head-dressoragoldtiara.TheaccompanyingmusicisproducedbythePiPhatensemble

while thevocalmusicconsistsofChuiChaisongandMaeSri song.Thereare31dance

movementsforChuiChaisongandthedancestyleembodiesgracefulgesture.Thedancer

mustconveythestylizeddemeanorandsatisfactionthroughfacialandeyeexpressions.

Inaddition,MaeSrisonghas25lyricaldancemovementsexpressingsulking,pretentiousand

bashfulgesture,coupledwithasmilingfaceandobscureeyecontact.

49เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

The comparative analysis of the instruction-based and performance-based

dance movements reveals that the instruction-based dance movements express a direct

interpretation of the lyrics while those appearing in the performance are interpreted based on

theinteractionwiththeaudience.Thisresultsin14differentdancemovements:1)proceed

beautifully2)newankle-lengthskirt3)fragrantshawl4)elegancediamond5)addiction6)

regret7)desiringtoseeone’sreflection8)mirror9)intheforest10)touchingpassionately

11)induce12)sulking13)shakingoffthehands14)thismoment.

50 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทน�า

ความเปนมาและความส�าคญของปญหา

นาฏศลปหมายถงศลปะการฟอนร�าทงทเปนระบ�าร�าเตนรวมทงละครร�าโขนหนงใหญปจจบนมกมคนคดชอใหใหดทนสมยคอ นาฏกรรม สงคตศลป วพธทศนา และศลปะการแสดง ซงมความหมาย ใกลเคยงกนเพราะเปนค�าทครอบคลมศลปะกะแหงการรองการร�าและการบรรเลงดนตร(สรพลวรฬรกษ,๒๕๔๓:๑๒)นาฏศลปไทยเปนศลปะการแสดงประจ�าชาตทมความส�าคญและมบทบาทตอสงคมไทยอยางยง โดยเปนสวนส�าคญของการด�าเนนชวต ทงในเวลาปกตและในโอกาสพเศษเพอการสอสาร การสงสรรค การบนเทง งานพธกรรม ตลอดจนการเผยแพรและรกษาเอกลกษณของชาตหรอชมชน ดงนนจงมการอนรกษเผยแพรและสบทอดกนมาอยางตอเนองแมในบางชวงเวลาของกาลสมยจะมการหยดชะงกเสอมถอย ลงบางแตกไดรบการฟนฟมาโยล�าดบมรปแบบและลกษณะเฉพาะบงบอกถงความงามแหงวฒนธรรมทบรมคร ดานนาฏศลปรงสรรคขนดวยภมปญญาสการอนรกษสบทอดเปนมรดกของแผนดน ปจจบนงานนาฏศลปไทยมการสรางสรรคขนมากมาย โดยมทงการสรางสรรคในกรอบจารตเดมรวมทงรงสรรคขนใหมในรปแบบของระบ�าตางๆ ตลอดจนรปแบบการแสดงละครทมการพฒนาผสมผสานศลปะตะวนตก และศลปะตะวนออกของชาตตางๆ เพอสอดรบกบความตองการของสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทงนทามกลางกระแสการเปลยนแปลงการแสดงในรปแบบอนรกษมความส�าคญอยางยง เปรยบเสมอนรากเหงาของนาฏศลปไทยทสบสานควบคกบงานสรางสวรรคดงพระราโชวาทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในพธพระราชทานแกผส�าเรจการศกษาจากสถาบนบณฑตพฒนศลป ประจ�าปการศกษา ๒๕๕๔ วา “การธ�ารงรกษาศลปวฒนธรรม อนเปนเครองแสดงถงเอกลกษณและ ความเจรญของชาตนนจ�าเปนตองกระท�าสองสงควบคกนไปคอการอนรกษและการสรางสรรคแตการจะปฏบตสองสงนใหส�าเรจผลทดทเปนประโยชนแทจรงแตละคนตองซาบซงในคณคาของศลปวฒนธรรมไทย กอนวาเปนแบบแผนอนดงามทไดสรางสมและสบทอดกนมายาวนาน จนเปนรากฐานส�าคญของสงคม และประเทศชาตจงควรอยางยงทจะตองดแลรกษาไวใหด�ารงมนคงอย”(สถาบนบณฑตพฒนศลป,๒๕๕๕)ทงน งานนาฏศลปรปแบบอนรกษเปนภมปญญาของบรมครนาฏศลปไทยในอดต โดยการถายทอดความร สศษยใหจดจ�าดวยสตปญญาและการฝกฝนจนเกดความช�านาญเปนองคความรอยในตวบคคลท�าใหกระบวนทาร�าและองคความรหลายชดหลายตอนไดสนไป โดยไมไดรบการถายทอดหรอบนทกไวอยางนาเสยดาย ดงนน จงจ�าเปนอยางยงทจะตองบนทกจดเกบองคความรอยางเปนระบบ โดยใชหลกการวจยในการศกษาคนควาวเคราะหขอมลตางๆโดยเฉพาะรปแบบการร�าในเชงอวดฝมอ นางศรปนขาในบทบาทของนางแปลง ผเปนชนวนส�าคญของการเกดสงครามในเรองรามเกยรต แมจะแปลงรปรางใหงดงามเพยงไรแตการถายทอดกรยาในการแสดงสอถอความไมส�ารวมไมควบคมอารมณตามลกษณะของนางตลาด โดยบรมครดานนาฏศลปไทยไดรงสรรคลลาทาร�าตลอดจนกลวธในการแสดงทมความแตกตางและลกษณะเฉพาะ การแสดงบทบาทนางแปลงของศรปนขาปรากฏในการร�าทเปนแบบแผนสบทอดกนมาแตโบราณในชดฉยฉายศรปนขาซงไดรบการบรรจไวในหลกสตรการเรยนการสอนดานนาฏศลปไทยระดบปรญญารวมทงจดแสดงในโอกาสตางๆทงในการแสดงโขนและละครร�าดงนนผวจยจงตระหนกถง

51เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ความส�าคญของบทบาทกระบวนทาร�านางแปลงอนเปนรปแบบของนาฏศลปไทยแนวอนรกษตามกรอบจารต

ดงเดมโดยสนใจศกษาการแสดงชดฉยฉายศรปนขาซงเปนการศกษาบทบาทความส�าคญของนางแปลงในการ

แสดงเรองรามเกยรตจากเอกสารต�าราและองคความรทสบทอดจากบรมครดานนาฏศลปไทยรวมทงวเคราะห

กระบวนทาน�าทใชในการแสดงชด ฉยฉายศรปนขา รปแบบการถายทอดในการเรยนการสอนตามหลกสตร

ศลปบณฑต สาขานาฏศลปไทยของสถาบนบณฑตพฒนศลป และรปแบบการแสดงของกรมศลปากร อนม

จดเนนทแตกตางกนซงควรศกษาวเคราะหทาน�าบนทกจดเกบอยางเปนระบบในรปแบบงานวจยนาฏศลปไทย

เพอใหเกดประโยชนในการอนรกษสบทอดองคความรแกวงการศกษาดานนาฏศลปไทยตอไป

วตถประสงคของการวจย ๑. เพอศกษาบทบาทและความส�าคญของนางแปลงในการแสงเรองรามเกยรต

๒. เพอศกษาวเคราะหองคประกอบการแสดงและเปรยบเทยบกระบวนทาร�าชดฉยฉายศรปนขา

ขอบเขตการวจย

ศกษาเพอเปรยบเทยบกระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขา๒รปแบบคอกระบวนทาร�าตามรปแบบ

การเรยนการสอนของสถาบนบณฑตพฒนศลปหลกสตรศลปบณฑตกบกระบวนทาร�าตามรปแบบการแสดง

ของส�านกการสงคตกรมศลปากร

วธด�าเนนการวจย ๑. ศกษาและรวบรวมขอมลจากหนงสอ เอกสารทางวชาการและบทความทเกยวของจากแหลง

ขอมลตางๆไดแก

หอสมดแหงชาต

หองสมดกองวรรณกรรมและประวตศาสตร

ศนยรกษศลปสถาบนบณฑตพฒนศลป

ฝายวชาการส�านกการสงคตกรมศลปากร

วทยบรการจฬาลงกรณมหาวทยาลย

หองสมดคณะศลปกรรมศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

หองสมดคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

หองสมดคณะศลปนาฏดรยางคสถาบนบณฑตพฒนศลป

๒. ศกษาจากการสงเกตและชมวดทศนการแสดงทเกยวของกบนางแปลงในการแสงโขนเรอง

รามเกยรตแกนางศรปนขานางเบญกายและนางอดลของส�านกการสงคตกรมศลปากร

๓. ฝกปฏบตทาร�าฉยฉายศรปนขา รปแบบการเรยนการสอนของสถาบนบณฑตพฒนศลป จาก

นางสาวกรรณการวรทยผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทยและทาร�ารปแบบการแสดงของส�านกการสงคต

กรมศลปากรจากนางรจนาพวงประยงค(ศลปนแหงชาต)

52 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๔. ศกษาจากการสมภาษณผมประสบการณการสอนและการแสดงฉยฉายศรปนขาดงน

นางนพรตนหวงในธรรม ผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทยวทยาลยนาฏศลป

นายประเมษฐบณยะชย ผเชยวชาญดานนาฏศลปไทยสถาบนบณฑตพฒนศลป

ผชวยศาสตราจารยคมคายกลนภกด ผทรงคณวฒดานนาฏศลปสถาบนบณฑตพฒนศลป

นางวรวรรณพลบประสทธ ศลปนช�านาญงานส�านกการสงคตกรมศลปากร

๕. บนทกกระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขาพรอมดนตรและเพลงรอง

๖. จดประชมกลมยอย (FocusGroup)ผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทยทมประสบการณในการ

แสดงและการสอนไมนอยกวา๒๐ปจ�านวน๑๐คนเพอยนยนขอมล

๗. น�าขอมลทไดมาวเคราะหตความและสรปผลการวจยดวยการพรรณนาความและเรยบเรยง

ผลทคาดวาจะไดรบ ๑. กอใหเกดเอกสารบนทกองคความรเกยวกบบทบาทและความส�าคญของนางแปลงในการแสง

เรองรามเกยรต

๒. ไดเอกสารบนทกองคความรในการอนรกษสบทอกระบวนทาร�าชดฉยฉายศรปนขา ตามรป

แบบการเรยนการสอนและรปแบบการแสดงของบรมครดานนาฏศลปไทย เพอเปนประโยชนทางการศกษา

ในแนวทางนาฏศลปไทยอนรกษ

ค�าจ�ากดความทใชในการวจย ๑. กระบวนทาร�าหมายถงกระบวนทาร�าชดฉยฉายศรปนขาตามรปแบบการเรยนการสอนของ

สถาบนบณฑตพฒนศลปและรปแบบการแสงของส�านกการสงคตกรมศลปากร

๒. นางแปลงหมายถงนางยกษทแปลงกายเปนหญงสาวรปรางหนาตาสวยตามทปรากฏในการ

แสดงเรองรามเกยรตไดแกรามเกยรตไดแกนางศรปนขานางเบญจกายและนางอดล

๓. รปแบบการเรยนการสอนหมายถงกระบวนทาร�าทถายทอดใหแกนกศกษาในหลกสตรศลป

บณฑตสาขานาฏศลปไทยของสถาบนบณฑตพฒนศลป

๔. รปแบบการแสดงหมายถงกระบวนทาร�าทศลปนของส�านกการสงคตกรมศลปากรจดแสดง

ใหประชาชนชม

53เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

สรปผลการวจย การวจยเรองการศกษากระบวนทาร�านางแปลงในการแสดงเรองรามเกยรต : ฉยฉายศรปนขา มวตถประสงคเพอศกษาบทบาทและความส�าคญของนางแปลงในการแสดงเรองรามเกยรต รวมทงศกษา องคประกอบการแสดง และวเคราะหกระบวนทาร�าชดฉยฉายศรปนขา โดยเปรยบเทยบกระบวนทาร�า ๒ รปแบบคอ กระบวนทาร�าตามรปแบบการเรยนการสอนหลกสตรศลปบณฑต สาขานาฏศลปไทย สถาบนบณฑตพฒนศลป รบการถายทอดทาร�าจากอาจารยกรรณการ วโรทย ผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทย สถาบนบณฑตพฒนศลป กบกระบวนทาร�าตามรปแบบการแสดงของส�านกการสงคต กรมศลปากร รบการถายทอดทาร�าจากอาจารยรจนา พวงประยงค (ศลปนแหงชาต) ผเชยวชาญดานนาฏศลปไทย ส�านกการสงคตกรมศลปากรด�าเนนการวจยโดยศกษาและรวบรวมขอมลจากหนงสอ เอกสารทางวชาการและบทความทเกยวของจากแหลงขอมลตางๆ สงเกตและชมวดทศนการแสดงทเกยวของกบนางแปลง ในการแสดงเรองรามเกยรต ฝกปฏบตทาร�าฉยฉายศรปนขารปแบบการเรยนการสอนและรปแบบการแสดง บนทกกระบวนทาร�าพรอมดนตรและเพลงรอง ประชมกลมผ ทรงคณวฒดานนาฏศลปไทยเพอยนยนขอมลการศกษาและ น�าขอมลวเคราะห ตความ และสรปผลการวจยดวยการพรรณนาความและเรยบเรยง สรปผลการวจยตามวตถประสงคไดดงน ๑. การศกษาบทบาทและความส�าคญของนางแปลงในเรองรามเกยรต พบวา ในการแสดง เรองรามเกยรต นอกจากไดน�าบทพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท๑และพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยรชกาลท๒มาปรบปรงเพมเตมใหมลกษณะเปนบทโขน นอกจากนนสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศไดจดท�าเปนบทละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรตตามตนฉบบรามายณะเรองรามเกยรตมปรากฏตวละครทเปนยกษ จ�านวนมาก นางยกษทแปลงกายและมบทบาทในการด�าเนนเรองพบวามนางแปลงทส�าคญ ๓ ตว คอ ๑)นางศรปนขาหรอนางส�ามนกขามบทบาทในตอนตนเรองอนเปนเหตสสงครามระหวางพระรามกบทศกณฐ๒)นางเบญกายมบทบาทในทางกลศกของทศกณฐ๓)นางอดลปศาจเปนเหตแหงความบาดหมางของพระรามกบนางสดาในตอนทายของเรองรามเกยรต นางศรปนขาไดชอวาเปนผจดชนวนศกระหวางทศกณฐเจากรงลงกากบฝายพระรามแหงกรงอโยธยา จนทสดท�าใหพระญาตวงศเผาพงศยกษตองถงกาลวบตดวยกเลสตณหาของตนเองนางศรปนขาเปนตวเอกในละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรต ตอน ศรปนขาตสดา บทพระราชนพนธสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศสวนนางส�ามนกขาเปนตวเอกในบทละครเรองรามเกยรตพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชรวมทงบทโขนทมการปรบปรงขนในระยะตอมาซงกลาวไดวาเปนตวละครเดยวกนตามประวตทปรากฏในเรองรามเกยรต นางเปนธดาของทาวลสเตยนกบนางรชดา มสามชอ ชวหา ภายหลงสามตองจกรของทศกณฐถงแกความตายนางจงออกปาเพอหาคจนพบพระราม พระลกษณ นางสดา นางแปลงกายเปนสาวงามเขาเกยวพาราสพระราม พระลกษณ และท�ารายนางสดา จงถกพระลกษณตดมอเทาจมกหขบไลไปเปนเหตใหนางไดรบความอบอายจงเพดทลบดเบอนความจรงพรอมทงยอโฉมนางสดาตอทศกณฐท�าใหทศกณฐลกพานางสดาจนเกดศกลางเผาพงศยกษในทสดลกษณะรปรางของนางศรปนขาบรรยายไวในบทละครดกด�าบรรพวาเปนนางยกษทรปรางอวนใหญ ผมแดงหยกแหงกรอบ เสยงแหบแหง หนาตาอปลกษณ สวนในโคลงประเภทกาพยกลาวไวเพยงลกษณะกายสเขยวลกษณะอปนสยนางศรปนขาจากการวเคราะหบทละครพบวา มลกษณะนสยเจาชจตใจรอนรมดวยราคะ มความลมหลงในตนเองอปนสยพาลไมรผดชอบชวดพดปดกลาววาจาเทจ

54 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

กรมศลปากรไดน�าบทพระราชนพนธเรองรามเกยรตในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกฯ

มาจดท�าเปนบทโขนโดยจดแบงการแสดงเปนตอนๆบทบาทของนางศรปนขาหรอนางส�ามนกขาปรากฏอย

ในตอนส�ามนกขากอศก โดยมบทบาทลลาการร�ายอโฉมของนางศรปนขาทแปลงกายเปนสาวงามในรปแบบ

ของการร�าฉยฉาย ชด ฉยฉายศรปนขา และพบวาปรากฏในการแสดงละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรต

ตอนศรปนขาตสดา

๒. การศกษาองคประกอบการแสดง และวเคราะหกระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขา การแสดงชด

ฉยฉายศรปนขาเปนการร�าอวดฝมอทตองอาศยความสามารถในการร�าของผแสดงจดเปนการร�าชนสงปรากฏ

อยในบทละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรต ตอน ศรปนขาตสดา และการแสดงโขน เรอง รามเกยรต ตอน

ส�ามนกขากอศก กระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขาสบทอดทาร�าจากคณคร เฉลยศขะวณช (ศลปนแหงชาต)

ทไดรบการถายทอดทาร�าจากครละครวงสวนกหลาบ และมการสบทอดในหลกสตรศลปบณฑต สาขา

นาฏศลปไทย สถาบนบณฑตพฒนศลป นอกจากน มการปรบทาร�าส�าหรบการแสดง โดยคณครเจรญจตต

ภทรเสวถายทอดใหกบศลปนกรมศลปากรมองคประกอบการแสดงทส�าคญและวเคราะหกระบวนทาร�าดงน

๒.๑ องคประกอบการแสดง

๑)ผแสดงตองคดเลอกผทมความสามารถดานนาฏศลปไทยตวนางสามารถถายทอด

บคลกตวละครสผชมใหเกดอารมณคลอยตามไดอยางสนทรย ใชลลาในการร�าทแสดงความกระชดกระชอย

มจรตกรยาแสดงอารมณทางใบหนาและแววตา

๒)เครองแตงกาย ลกษณะแตงกายแบบยนเครองนาง หมสไบปกสองชาย ศรษะ

ใสกระบงหนามทายชองผมดานหลงหรออกรปแบบหนงคอการใสศราภรณรดเกลาเปลวมทายชองดานหลง

การแตงกายแบบสวมรดเกลา การแตงกายแบบสวมกระบงหนา

55เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๓) ดนตร สามารถใชวงปพาทยไดทง ๓ ประเภท คอ ปพาทยเครองหา ปพาทย

เครองคหรอปพาทยเครองใหญโดยการเลอกใชวงปพาทยประเภทใดนนขนอยความเหมาะสมของขนาดและ

สถานทในการแสดงในกรณทแสดงรปแบบละครดกด�าบรรพจะใชวงปพาทยดกด�าบรรพ

๔) เพลงรอง ประกอบดวยเพลงฉยฉายและเพลงแมศรทนยมใชในการแสดงทม

ความหมายในการอวดความงามของเครองแตงกาย ทงนบทรองฉยฉายศรปนขานอกจากจะแสดงถง

ความงามของเครองแตงกายแลว ยงปรากฏค�ารองทแสดงการปรงแตงจรตของหญงสาว เพอใชยวยวนชาย

ใหหลงรกรวมทงค�ารองทแสดงความมนใจในความงามของตน

๒.๒ วเคราะหกระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขา

กระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขา เปนกระบวนทาร�าตามบทรองในเพลงฉยฉายและ

เพลงแมศร ออกดวยเพลงรวและจบดวยเพลงเรว - ลา ในกระบวนทาร�าตามบทรองเพลงฉยฉายนนพบวา

มทาร�าตามค�ารองเพลงฉยฉายจ�านวน ๓๑ ทาร�า และเพลงแมศรจ�านวน ๒๕ ทาร�า ในลลาทมลกษณะ

การร�านวยนาด ผรายร�าตองใสจรตกรยาแสดงอาการพงพอใจทางใบหนาและแววตา กรยายมแยม กรยา

ลอยหนา กระแทกเทา ยดยบเขาอยางแรง การวาดวงกวางกวาปกตในลกษณะ นางยกษ มอาการเสแสรง

แกลงงอนอาการเลนตวของหญงใบหนาแสดงอาการยมระรนดวงตามแววหวานแบบมเลศนย

ทงนกระบวนทาร�าในเพลงฉยฉายและเพลงแมศรพบวามทาร�าทมลกษณะเหมอนกนโดยตบท

ตามความหมายทคลายคลงกนจ�านวน๘ทาร�าเปนการตบทในความหมายคลายคลงกน๑๗ค�าคอ

๑)ค�ารอง:เราไซร มาชวนเราเอย

๒)ค�ารอง:คงตดใจ ใหยวยวน จะยวให

๓)ค�ารอง:อยากจะสองพระฉาย กระจกในไพร

๔)ค�ารอง:ชางเถอะ แมแกลงเลนตวแมจะแกลงเลนตว

๕)ค�ารอง:หดแยมพราย และแยมสรวล

๖)ค�ารอง:ลามลวน ตององค

๗)ค�ารอง:จะไดหลง อยากมาหลง

๘)ค�ารอง:ท�าไม สนด

นอกจากนพบวากระบวนทาร�าตามรปแบบการเรยนการสอนและทาร�าตามรปแบบการแสดง

สวนใหญมลกษณะโครงสรางของทาร�าตามบทรองทคลายคลงกนแตมทาร�าทแตกตางกนอยางชดเจนจ�านวน

๑๔ทาร�าคอ

56 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๑) บทรอง : ไปใหคมสน

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

(๑) (๒)

๒) บทรอง : ผานงใหม

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

57เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๓) บทรอง : สไบหอม

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

๔) บทรอง : อกทงเพชรพรายพรรณ

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

(๑) (๒)

58 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๕) บทรอง : ตดใจ

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

๖) บทรอง : เสยดายเอย

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

59เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๗) บทรอง : อยากจะสองพระฉาย

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

๘) บทรอง : กระจก

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

60 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๙) บทรอง : ในไพร

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

๑๐) บทรอง : ลามลวน

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

(๑) (๒)

61เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๑๑) บทรอง : มาชวน

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

(๑) (๒)

๑๒) บทรอง : ตองท�าแสนงอน

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

62 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๑๓) บทรอง : จะสลดปดกรเอย

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

(๑) (๒)

๑๔) บทรอง : คราน

ทาร�าในการเรยนการสอน ทาร�าในการแสดง

63เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

กระบวนทาร�าฉยฉายศรปนขาทงในรปแบบการเรยนการสอนและรปแบบการแสดงเปนกระบวนทา

ร�าทสบทอดจากบรมครนาฏศลปไทยวงสวนกหลาบเมอน�ามาประกอบการแสดงโขน-ละครไดมการปรบ

เพมเตมทาร�าส�าหรบการแสดงดงนนจงพบวาทาร�าในรปแบบการเรยนการสอนเปนทาร�าในลกษณะการตบท

ตามค�ารองตรงๆ สวนทาร�าในการแสดงใชการตบทเชงการแสดง โดยใหมปฏสมพนธกบผชมมการใชสายตา

และการแสดงออกทางใบหนาเพอสออารมณกบผแสดง

ขอเสนอแนะ๑. ขอเสนอแนะในการน�างานวจยไปใช

๑) ผศกษางานวจยทเปนผถายทอดทาร�าปฏบตหนาทในการสอนทกษะนาฏศลปสามารถทบทวน

ความรดานทาร�าจากงานวจยและวดทศนรวมทงสามารถน�าวดทศนไปใชเปนสอการเรยนการสอนได

๒) สามารถศกษางานวจยเปนแนวทางในการศกษากระบวนทาร�าเชงวเคราะหเปรยบเทยบทาร�าใน

การแสดงชดอนๆโดยเปรยบเทยบทาร�าในการเรยนการสอนกบทาร�าในการแสดงหรอวเคราะหเปรยบเทยบ

ทาร�าปจจบนกบทาร�าในอดตจากภาพถายโบราณภาพลายเสนทบนทกเปนประวตศาสตรเชนร�าแมบทใหญ

เพอสรางองคความรเพมเตม

๒. ขอเสนอแนะในการท�าวจยตอไป

๑) ควรศกษากระบวนทาร�านางแปลงในการแสดงละครนอก เพอรวบรวมเปนงานวจยในแนว

อนรกษซงมปรากฏบทบาทนางแปลงหลายเรองอาทบทบาทนางยกษ(นางผเสอสมทรแปลง)ในการแสดง

ละครนอกเรองพระอภยมณบทบาทนางเกศสรยงแปลงในการแสดงละครนอกเรองสวรรณหงสเปนตน

๒) ควรศกษาเพอวเคราะหกระบวนทาร�าทใชในการเรยนการสอนในลกษณะร�าเดยวเชงอวดฝมอ

กบกระบวนทาร�าทใชในการแสดงในบทบาทของตวพระตวยกษและตวลงเพอสรางองคความรนาฏศลปไทย

64 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บรรณานกรม

กรรณการวโรทย.สมภาษณ,๑๒กมภาพนธ๒๕๕๖.

คณะละครสมครเลนแหงบานปลายเนน.สจบตรการแสดงละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรต ตอน

ศรปนขาตสดา พระราชนพนธสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรา นวดตวงศ.

กรงเทพมหานคร:มงคลการพมพ,๒๕๑๐.

คณะละครสมครเลนแหงบานปลายเนน.สจบตรการแสดงละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรต ตอน

ปศาจนางอดร.กรงเทพมหานคร:โรงพมพทาพระจนทร,๒๕๒๓.

คมคายกลนภกด.สมภาษณ,๘กมภาพนธ๒๕๕๖.

จรชญาบรวฒน.หลกการแสดงของนางศรปนขาในละครดกด�าบรรพเรองรามเกยรต.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑตสาขาวชานาฏศลปไทยคณะศลปกรรมศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๕๑.

ช�านาญรอดเหตภย.รามเกยรตปรทศน.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร:กรงสยามการพมพ,๒๕๒๒.

เทคโนโลยและอาชวศกษา,วทยาลย.ประมวลการสอนวชานาฏยศพท หลกสตรระดบปรญญา

สาขานาฏศลปไทย. กรงเทพมหานคร:วทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา,๒๕๒๙.

นรศรานวดตวงศ,สมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยา.ชมนมบทละครและคอนเสรต.

กรงเทพมหานคร:กรมศลปากร,๒๕๐๖.

นาคะประทป.สมญาภธานรามเกยรต.กรงเทพมหานคร:แพรพยา,๒๕๑๐.

นตยาจามรมาน.เอกสารประกอบการสอนวชานาฏยศพท ๑.กรงเทพมหานคร:วทยาลยนาฏศลป,

๒๕๔๑.

บณฑตพฒนศลป,สถาบน.พธพระราชทานปรญญาบตร สถาบนบณฑตพฒนศลป.กรงเทพมหานคร:

สถาบนบณฑตพฒนศลป,๒๕๕๕.

ประเมษฐบณยะชย.สมภาษณ,๑๒กมภาพนธ๒๕๕๖.

พทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช,พระบาทสมเดจพระ.บทละครเรองรามเกยรต เลม ๑.พมพครงท๑๑.

กรงเทพมหานคร:กรงสยามการพมพ,๒๕๕๓.

พทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช,พระบาทสมเดจพระ.บทละครเรองรามเกยรต เลม ๒.พมพครงท๑๑.

กรงเทพมหานคร:กรงสยามการพมพ,๒๕๕๓.

พทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช,พระบาทสมเดจพระ.บทละครเรองรามเกยรต เลม ๓.พมพครงท๑๑.

กรงเทพมหานคร:กรงสยามการพมพ,๒๕๕๓.

พทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช,พระบาทสมเดจพระ.บทละครเรองรามเกยรต เลม ๔.พมพครงท๑๑.

กรงเทพมหานคร:กรงสยามการพมพ,๒๕๕๓.

พทธเลศหลานภาลย,พระบาทสมเดจพระ.บทละครเรองรามเกยรตพระราชนพนธในพระบาทสมเดจ

พระพทธเลศหลานภาลย,พมพครงท๙.กรงเทพมหานคร:บรษทไผมเดยเซนเตอรจ�ากด,๒๕๕๓.

65เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

พชราวรรณทบเกต.หลกการแสดงของนางเกศสรยงแปลงในละครนอกเรองสวรรณหงส.วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑตสาขาวชานาฏศลปไทยคณะศลปกรรมศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

๒๕๔๔.

มงกฎเกลาเจาอยหว,พระบาทสมเดจพระ:บอเกดรามเกยรต.พมพครงท๙.กรงเทพหมานคร:

บรษทไผมเดยเซนเตอรจ�ากด,๒๕๕๓.

ราเมศเมนอน.รามายณะ.แปลโดยวรดวงศสงา.กรงเทพมหานคร:เมองโบราณ,๒๕๕๑.

ราชบณฑตยสถาน.พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕.พมพครงท๖.กรงเทพมหานคร:

อกษรเจรญทศน,๒๕๓๙.

รจนาพวงประยงค.สมภาษณ,๑๑กมภาพนธ๒๕๕๖

วรวรรณพลบประสทธ.สมภาษณ,๑๕กมภาพนธ๒๕๕๖

ศลปากร,กรม.รวมงานนพนธของนาอาคม สายาคม.กรงเทพมหานคร:กรมศลปาปร,๒๕๒๕.

เสถยรโกเศศ.อปกรณรามเกยรต.พมพครงท๓.กรงเทพมหานคร:บรรณาคาร,๒๕๑๕.

สรพลวรฬรกษ.นาฏยศลปปรทรรศน.กรงเทพมหานคร:หสน.หองภาพสวรรณ,๒๕๔๓.

สมนมาลยนมเนตพนธ.การละครไทย.กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพานช,๒๕๓๗.

อรวรรณขมวฒนา.ร�าไทยในศตวรรษท ๒ แหงกรงรตนโกสนทร.กรงเทพมหานคร:โครงการภาษา

วทยาศาสตรอตสาหกรรม,๒๕๓๐.

www.Patakorn.com

66 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

67เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช สถาบนบณฑตพฒนศลป ระดบอดมศกษา

THE DEVELOPMENT OF SYSTEM AND MECHANISM OF EDUCATIONAL qUALITY ASSURANCE, NAKHON SI THAMMARAT COLLEgE OF DRAMATIC ARTS, BUNDITPATANASILPA INSTITUTE, HIgHER EDUCATION LEVEL.

โดย วาสนา บญญาพทกษ และคณะวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช สถาบนบณฑตพฒนศลปงานวจยนไดรบทนจาก สถาบนบณฑตพฒนศลปปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕

68 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

69เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค (๑) เพอพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาภายในระดบอดมศกษาของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช (๒) เพอรวบรวมผล การด�าเนนงานการประกนคณภาพตามเกณฑการประเมนของการประกนคณภาพการศกษา ระดบอดมศกษาประจ�าปการศกษา๒๕๕๔(๓)เพอถอดบทเรยนในการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาสถาบนบณฑตพฒนศลประดบอดมศกษา กลมตวอยางในการวจยไดแกบคลากรของหองเรยนเครอขายวทยาลยนครศรธรรมราชทปฏบตงานประกนคณภาพภายในระดบอดมศกษา สถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวงวฒนธรรม การประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษา๑๑องคประกอบวธด�าเนนการวจยม๓ขนตอนขนตอนท๑วเคราะหแนวทางในการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพขนตอนท๒พฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพ ขนตอนท ๓ ประเมนประสทธผลการประกนคณภาพการศกษาการวเคราะหขอมล ประกอบดวย (๑) การวเคราะหและเปรยบเทยบผลการด�าเนนงานของหนวยงานกบเปาหมายทก�าหนดการวเคราะห ผลการประเมนคณภาพภายในระดบภาควชาและระดบองคกรเปรยบเทยบกบเปาหมายและเกณฑทก�าหนด(๒)การถอดบทเรยน(LessonLearned)ตวแบบการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพภายในโดยคณะกรรมการการด�าเนนงานในแตละองคประกอบรวมกนถอดบทเรยนปจจยทสงผลตอความส�าเรจปจจยทเปนอปสรรคตอการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาการวเคราะหขอมลคณะผวจยใชการถอดบทเรยน(LessonLearned)การวเคราะหเนอหา(ContentAnalysis)สงเคราะหขอมลหาคารอยละของความตางของคะแนนแลวน�าผลมาเปนตวแบบในการพฒนาระบบกลไกการประกนคณภาพของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชระดบอดมศกษา

ผลการวจยพบวา ๑. วทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลประดบอดมศกษาพฒนาคณภาพการศกษาในระบบประกนคณภาพการศกษาตามวงจรคณภาพ เกดการแลกเปลยนเรยนรวธการท�างานตามระบบและกลไกทก�าหนด ๒. การพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาภายในวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลประดบอดมศกษามระบบตามวงจรคณภาพPDCA ๓. การรวบรวมผลการด�าเนนงานการประกนคณภาพตามเกณฑการประเมนของการประกนคณภาพการศกษา ระดบอดมศกษาประจ�าปการศกษา๒๕๕๔ โดยการด�าเนนงานตามแบบแนวปฏบตงาน ทดในงานประกนคณภาพมความสอดคลองและชดเจนมากขนตามล�าดบ ๔. เกดการเรยนรการท�างานตามวงจรคณภาพPDCAในการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช สถาบนบณฑตพฒนศลป ระดบอดมศกษาท�าใหคร มการพฒนาคณภาพของงานประกนในรปแบบPAและมการวเคราะหขยายผลการด�าเนนการส�าหรบบคคลากร ใหรบทราบอยางทวถง ซงการด�าเนนงานดานประกนคณภาพประสบผลส�าเรจ บคลากรมความรเขาใจ มสวนรวมและความพรอมในการด�าเนนงานรวมกนตอไป

ค�าส�าคญ :การประกนคณภาพการศกษา

70 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Abstract

The objectives of this research were as follows (1) To develop system and

mechanismofself-educationalqualityassurance,BunditpatanasilpaInstitute,highereducation

levelinnetworkclassroom(2)Tocollectthefeedbackofprocedureonqualityassurance

according to assessment standard of educational quality assurance, higher education

level,academicyear2011(3)Totakebythearticle,tocreatethemodelfordeveloping

systemandmechanismoneducationalqualityassurance,BunditpatanasilpaInstitute,higher

educationlevelinnetworkclassroom.

The sample for this researchwas network classroom of Nakhon Si Thammarat

CollegeofDramaticArts,BunditpatanasilpaInstitutehighereducationlevel,theinstrument

for the research was staffs of network classroom, Nakhon Si Thammarat College of

DramaticArtswhoworkedonself-educationalqualityassurance,highereducation level,

BunditpatanasilpaInstitute,MinistryofCulture,intermsofsystemandmechanismdevelop-

ment on educational quality assurance in eleven components, the research methodology

composed of three sections, the section 1, To analyse the way to develop system and

mechanismonqualityassurance.Thesection2,thedevelopmentofsystemandmechanism

onqualityassurance.Thesection3,theassessmentonefficiencyofeducationalquality

assurance.Thedatacollection,(1)toanalyseandcomparethefeedbackofworkprocedure

of unit and determining purposes, to analyse self-quality assurance feedback in level of

department and level of organization to compare with purposes and determining standard

(2) lesson learnedonmodelofdevelopmentonsystemandmechanismof self-quality

assurance by procedure committee in each component to join in lesson learned on

factors which effected for achievement, the factors which effected for any obstacle in

developmentofsystemandmechanismoneducationalqualityassurance.Thedataanalysis,

The researchers had taken by lesson learned, content analysis, and concluding the data as

efficiency,andtakenfeedbackformakingmodelindevelopmentofsystemandmechanism

onqualityassuranceofnetworkclassroomofNakhonSiThammaratCollegeofDramatic

Arts,highereducationlevel

71เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Theresearch’sresultswerefoundasfollows;

1.NakhonSiThammaratCollegeofDramaticArts,BunditpatanasilpaInstitute,higher

education level had developed in system of education on educational quality assurance

system according to quality cycle, to share learning on work style according to quality cycle

tosharelearningonworkstyleaccordingtosystemanddeterminingmechanism.

2.Thedevelopmentofsystemandmechanismonselfqualityassurance,Nakhon

SiThammaratCollegeofDramaticArts,BunditpatanasilpaInstitute,highereducationlevel

hadasystemaccordingtoqualitycycle(PDCA)Plan,Do,Check,andAct.

3.Thecollectionoffeedbackonworkprocedureofqualityassuranceaccording

to assessment standard on educational quality assurance, higher education level academic

year 2011 by following of good performance in quality assurance found that there were

agreeableandclearanceupmoreandmore.

4.Tohaveaqualitycyclemode(PDCA)fordevelopmentsystemandmechanism

on educational quality assurance, Nakhon Si Thammarat College of Dramatic Arts,

BunditpatanasilpaInstitute,highereducationlevelasaresult,theteacherscandevelopthe

qualityofassuranceworkinmodelofPAandtohaveaanalyticalforextensionofprocedure

feedback for others to know as coverage, this is the achievement of quality assurance work,

thestaffshadknownandunderstoodonparticipationandreadytoco-operateinthefuture.

Keywords :educationalqualityassurance

72 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทน�า

ความเจรญในดานตางๆของมนษยในปจจบนเกดจากการเปลยนแปลงการแขงขนและการพฒนา

ในเรองของคณภาพโดยเฉพาะความเจรญกาวหนาในดานเทคโนโลยทเขามามบทบาทส�าคญตอการด�าเนนชวต

ของมนษยท�าใหมนษยตองมการพฒนาในทกๆดานอยเสมอจงจะท�าใหมนษยสามารถอยรอดในสงคมได

การพฒนาสงคมมนษยนนสงทจ�าเปนและมความสมพนธอยางยงคอการพฒนา ดานการศกษา ซงถอวา

เปนรากฐานส�าคญของการด�าเนนชวตของมนษยตงแตวยเดก และตอเนองตลอดชวตเพอใหมนษย

มความสมบรณทงรางกายจตใจสงคมและอารมณจงถอไดวาการศกษามผลตอการพฒนาประชากรทส�าคญ

ทสด ทจะสงผลใหมนษยมความรความสามารถและมทกษะในการด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

มความพรอมตอการรบการเปลยนแปลงโดยมสถาบนการศกษาเปนสถาบนทสองรองจากสถาบนครอบครว

ทเปนแหลงพฒนาคนใหมความรเพอการใชชวตในสงคมไดอยางมความสขการจดการศกษาเพอพฒนาผเรยน

ใหมคณภาพนน เปนเรองจ�าเปนทรฐบาลในทกประเทศจะตองด�าเนนการ โดยจดการศกษาใหมคณภาพ

เพอท�าใหศกยภาพทมอยในตวผเรยนไดรบการพฒนาอยางเตมทโดยใหผเรยนรจกคดวเคราะหรจกแกปญหา

มความคดรเรมสรางสรรค รจกเรยนรดวยตนเองและสามารถปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขน

อยางรวดเรวโดยมคณธรรมจรยธรรมรจกพงตนเองและสามารถด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางเปนสขหาก

สถาบนการศกษาหรอโรงเรยนประสงคใหด�าเนนการเปนไปตามเปาหมายดงกลาวและบรรลผลส�าเรจสถาบน

การศกษาควรใหความส�าคญกบการประกนคณภาพการศกษาซงการประกนคณภาพการศกษาหมายถง

การด�าเนนการเกยวกบการก�าหนดมาตรฐานคณภาพการศกษาและกระบวนการตรวจสอบหรอการประเมนวา

เปนไปตามมาตรฐานคณภาพการศกษามากนอยเพยงใด

การประกนคณภาพการศกษาในบรบทของการปฏรปการศกษามมาตรฐานการศกษาเปนแกนน�า

ในการสรางความมนใจโดยเรมตงแตการก�าหนดมาตรฐานในระดบเปาหมายการศกษาของชาต ตาม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช๒๕๔๒(ฉบบแกไขเพมเตม๒๕๔๕)หมวด๖มาตรฐานและ

การประกนคณภาพการศกษา มาตรา ๔๗-๕๑ ก�าหนดใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนา

คณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบประกอบดวยระบบการประกนภายในและระบบการประกน

ภายนอกใหหนวยงานตนสงกดและสถานศกษาจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาและถอวา

การประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษา ใหมส�านกงานรบรองมาตรฐาน

และประเมนคณภาพการศกษา มฐานะเปนองคการมหาชนท�าหนาทพฒนาเกณฑ วธการประเมนคณภาพ

ภายนอกและใหสถานศกษาใหความรวมมอในการจดเตรยมเอกสารหลกฐานตางๆ ทมขอมลเกยวของ

กบสถานศกษา เพอรบการประเมน และใหส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาจด

ท�าขอเสนอแนะตอหนวยงานตนสงกดเพอใหสถานศกษาปรบปรงแกไขภายในระยะเวลาทก�าหนด (ส�านก

นายกรฐมนตร :๒๕๔๕)ซงระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาจะมประสทธผลหรอไม ขนอยกบ

การพฒนาความรความเขาใจและความสามารถในการน�าไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพของบคลากร

ทเกยวของกบการพฒนาคณภาพสถานศกษาโดยเฉพาะอยางยงคณะกรรมการสถานศกษาตองมความร

73เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ความเขาใจในการปฏบตเอาใจใสตอการบรหารงาน ดานการประเมนผลภายใน การก�ากบตดตาม จงจะ

ท�าใหการประกนคณภาพภายในสถานศกษาประสบผลส�าเรจ ในการปฏบตงานประกนคณภาพภายในของ

สถานศกษายงเปนทกงวล เกดความสบสนและไมเขาใจในหลกการปฏบต จากรายงานผลการวจยของ

สถาบนบณฑตพฒนศลปพบวา สถานศกษายงไมเหนความส�าคญตอการประกนคณภาพภายในสถานศกษา

ผบรหารครและผเกยวของยงขาดความรความเขาใจเกยวกบระบบการประกนคณภาพภายในการปฏบตงาน

การประกนคณภาพภายในจงขาดประสทธภาพสงผลใหการพฒนาคณภาพสถานศกษาไมบรรลเปาหมาย

(เอกสารประกอบการประชมส�านกเลขาธการสภาการศกษา.๒๕๕๓:๓)

การปฏบตงานดานการประกนคณภาพภายในของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลป

นครศรธรรมราช ไดยดหลกและแนวทางการด�าเนนงานตามกรอบของการประกนคณภาพการศกษา ตาม

พระราชบญญตการศกษา พ.ศ. ๒๕๔๒ ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๔๕ และกรอบการประเมนคณภาพ

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานของสถาบนบณฑตพฒนศลป โดยมการด�าเนนงานอยางตอเนอง

มการนเทศ ก�ากบ ตดตามการบรหารงานของสถานศกษา การจดอบรมใหความรแกบคลากรในโรงเรยน

การใหขอเสนอแนะในการปฏบตงานการเกบรวบรวมขอมลการจดท�าระบบขอมลสารสนเทศของหนวยงาน

และฝายตางๆตามแผนงานของวทยาลยรวมทงการน�าแนวทางการด�าเนนงานและทศทางการพฒนาระบบ

งานมาขยายผลใหแกบคลากรในวทยาลยไดน�าไปประยกตใชและยดเปนแนวปฏบตในการท�าการวจยครงน

คณะผวจยมความสนใจในการศกษาการปฏบตงานการประกนคณภาพภายในของหองเรยนเครอขายวทยาลย

นาฏศลปนครศรธรรมราช เพอพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาของหองเรยนเครอขาย

เพอใหมความตอเนองและท�าใหระบบการบรหารสถานศกษาบรรลผลส�าเรจ ตามวตถประสงคโดยไดรบ

ความรวมมอจากผมสวนเกยวของในการก�ากบสงเสรมและสนบสนนเพอเปนแนวทางทจะแกไขปรบปรงระบบ

และกลไกการประกนคณภาพภายในของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชใหดยงขนตอไป

วตถประสงคการวจย ๑. เพอพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาภายในระดบอดมศกษาของหองเรยน

เครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช

๒.เพอรวบรวมผลการด�าเนนงานการประกนคณภาพตามเกณฑการประเมนของการประกนคณภาพ

การศกษาระดบอดมศกษาประจ�าปการศกษา๒๕๕๔

๓. เพอถอดตวแบบในการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษา

ของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช

74 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ขอบเขตของการวจย ๑.ประชากรคอบคลากรหองเรยนเครอขายวทยาลยนครศรธรรมราช

๒.การปฏบตงานประกนคณภาพภายในระดบอดมศกษาของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลป

นครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม

๓.ผลการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาโดยการตรวจสอบ

และทบทวนคณภาพการศกษาในแตละองคประกอบประจ�าปการศกษา๒๕๕๔

นยามศพทเฉพาะ วทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชระดบอดมศกษาหมายถงการจดการเรยนการสอนระดบปรญญา

ตรในคณะศลปศกษาสถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรมโดยหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลป

นครศรธรรมราช

ระบบและกลไกการประกนคณภาพภายใน หมายถง การด�าเนนงานภายใต ๙ องคประกอบ

ตวชวดเกณฑของระบบประกนคณภาพการศกษาภายในรอบสามระดบอดมศกษา(พ.ศ.๒๕๕๔-๒๕๕๘)

วธด�าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพใชระเบยบวธวจยและพฒนา(ResearchandDevelopment)

เพอพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาภายในระดบอดมศกษา ของหองเรยนเครอขาย

วทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช เพอรวบรวมผลการด�าเนนงานการประกนคณภาพตามเกณฑ

การประเมนของการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาประจ�าปการศกษา๒๕๕๔เพอถอดตวแบบ

ในการพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาของหองเรยนเครอขายหองเรยน

เครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชดงมรายละเอยดของการออกแบบการวจย ตามขนตอน

โดยสรปไดดงแผนภาพท๑พรอมรายละเอยดพอสงเขปดงน

75เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ผลการวจย ระบบและกลไกการประกนคณภาพภายใน ระดบอดมศกษา วทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช

สถาบนบณฑตพฒนศลปประสบความส�าเรจทงนเพราะมการด�าเนนการอยางเปนระบบมากขนจากการสราง

ความรความเขาใจในเรองการประกนคณภาพการศกษา วเคราะหและก�าหนดระบบและกลไกการประกน

คณภาพการศกษาเกณฑองคประกอบตวชวดการบรณาการการเรยนการสอนการวจยการบรการวชาการ

และการท�านบ�ารงศลปวฒนธรรม วางแผนการด�าเนนงาน ทบทวนนโยบายงานประกนคณภาพการศกษา

ออกแบบระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาบรณาการระบบและกลไก การประกนคณภาพการ

ศกษาสการปฏบตงานประจ�า ตดตาม ก�ากบ การใชระบบการประกนคณภาพการศกษาในการด�าเนนงาน

อยางทวทงองคกรใหกบบคลากรจนสามารถผลกดนและสงผลใหเกดอตลกษณแกนกศกษา เกดการพฒนา

ผลการด�าเนนงานสความส�าเรจตามตวบงชและเกณฑประเมนคณภาพมการศกษาการวจยการพฒนาระบบ

และกลไกการประกนคณภาพการศกษาวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลป ระดบ

อดมศกษาจนเปนทเปนทยอมรบของทกฝายสามารถเปรยบเทยบผลการด�าเนนงานไดดงน

ขนตอนท ๑วเคราะหแนวทางในการพฒนา

ระบบและกลไกการประกนคณภาพ

ขนตอนท ๒พฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพ

ขนตอนท ๓ประเมนประสทธผลการประกน

คณภาพการศกษา

๑.๑ ทบทวนผลการประเมนคณภาพภายใน ปการศกษา๒๕๕๓๑.๒ ก�าหนดเปาหมายคณภาพปการศกษา๒๕๕๔๑.๓ ก�าหนดแนวทางการพฒนาระบบและกลไก การประกนคณภาพ

๒.๑ประชมเชงปฏบตการจดท�าแผนพฒนาระบบ และกลไกการควบคมคณภาพภายในทก องคประกอบ๒.๒ ด�าเนนการพฒนางานตามแผน๒.๓ ตรวจสอบด�าเนนงานของระบบและกลไก ควบคมคณภาพภายในทก�าหนดไวในปการศกษา ๒๕๕๔

๓.๑ วเคราะหและเปรยบเทยบผลการด�าเนนงานของ หนวยงานกบเปาหมายทก�าหนด๓.๒ ถอดบทเรยนตวแบบการพฒนาระบบและกลไก การประกนคณภาพภายใน๓.๓ หาคารอยละของคะแนนทเพมขน

76 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ตารางท ๑การเปรยบเทยบผลการด�าเนนงานการประกนคณภาพภายในระดบอดมศกษาวทยาลยนาฏศลป

นครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลปปพ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๔

องคประกอบท

ปการศกษาคะแนนเพมขนรอยละ๒๕๕๓ ผลการ

ประเมน ๒๕๕๔ ผลการประเมน

๑.ปรชญาปณธานวตถประสงคและแผนด�าเนนการ

๓.๐๐ พอใช ๕.๐๐ ดมาก ๔๐.๐๐

๒.การผลตบณฑต ๑.๘๘ พอใช ๓.๕๐ พอใช ๓๒.๔๐๓.กจกรรมการพฒนานกศกษา ๔.๐๐ ด ๕.๐๐ ดมาก ๒๐.๐๐๔.การวจย ๐.๖๗ ปรบปรง

เรงดวน๓.๖๗ ด ๖๐.๐๐

๕.การบรการทางวชาการแกสงคม ๒.๕๐ ตองปรบปรง ๔.๕๐ ด ๔๐.๐๐

๖.การท�านบ�ารงศลปะและวฒนธรรม ๕.๐๐ ดมาก ๕.๐๐ ดมาก ๐.๐๐๗.การบรหารและการจดการ ๒.๕๐ ตองปรบปรง ๕.๐๐ ดมาก ๕๐.๐๐

๘.การเงนและงบประมาณ ๓.๐๐ พอใช ๕.๐๐ ดมาก ๔๐.๐๐

๙.ระบบและกลไกการประกนคณภาพ ๔.๐๐ ด ๕.๐๐ ดมาก ๒๐.๐๐

๑๐.สถานศกษา๓ด(๓D)ตามนโยบายรฐบาล

- - - - มการด�าเนนการแตไมประเมนผล

๑๑.อตลกษณของหองเรยนเครอขาย

วทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราช

- - - - มการด�าเนน

การแตไม

ประเมนผล

เฉลย ๒.๙๕ พอใช ๔.๖๓ ดมาก ๒๖.๒๐

การถอดบทเรยน พบวา การท�าความเขาใจกบเกณฑ ตวบงช ท�าใหผปฏบตเกดการการท�างาน

ทชดเจนมประสทธภาพ คลอบคลม ลดการซ�าซอน การศกษาความสอดคลองของเกณฑท�าใหผบรหารทก

ระดบสามารถวางแผนการบรณาการงานในทกภาคสวนการใชงบประมาณเกดความคมคาแผนงานโครงการ

มประสทธภาพเกดประสทธผลตามวตถประสงคทวางไว

77เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

อภปรายผล การด�าเนนการดานคณภาพของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชมเสนทาง

พฒนาทดขนทงนเพราะไดด�าเนนการตามวงจรคณภาพPDCAมการใหความรดานFlowChartและอนๆ

ทเนนความรจะเนนในการด�าเนนงานรวมถงการด�าเนนงานตามระบบและกลไกทวางไวปจจยหลกทสงผลตอ

ภาพความส�าเรจคอการก�ากบและตดตามเปนการใหความส�าคญกบการCheckและActionอยางสม�าเสมอ

ซงสอดคลองกบความเหนของส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(๒๕๕๑)ศรชยกาญจนวาส(๒๕๕๐)

รตนะบวสนธ(๒๕๕๐)และอ�ารงจนทวานช(๒๕๔๗)ทกลาวถงการประกนคณภาพการศกษาไปในทศทาง

เดยวกนดงสรปใจความไดวา การประกนคณภาพการศกษาหมายถงกจกรรมหรอปฏบตการทท�าอยางม

ระเบยบแบบแผนสะทอนถงความมคณภาพมระบบและกลไกในการตดตามตรวจสอบการควบคมและประเมน

การด�าเนนงานในแตละองคประกอบคณภาพตามดชนทก�าหนดเพอเปนหลกประกนแกผมสวนเกยวของ

และสาธารณชนไดมนใจวาวาสถาบนนนๆสามารถใหผลผลตทางการศกษาทมคณภาพและสรางความพงพอใจ

ใหกบผรบบรการ(บณฑตผปกครองและผใชบณฑต)

ความภาคภมใจรวมกบแนวปฏบตทด(GoodPractice)ทเกดขนของการปฏบตงานของบคลากร

แมจะไมสงผล (Impact) ตอระบบการศกษา ระบบการประกนคณภาพระดบประเทศแตเปนการพฒนา

แนวปฏบตทดภายในองคกรเมอการพฒนาด�าเนนไปภายใตวงจรคณภาพอยางไมหยดยงการพฒนาแนวปฏบต

ทดอยางตอเนองยอมสงผลรวมตอภาพการศกษาของชาตในอนาคตตอไป

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ๑. นโยบายเชงปฏบต

๑.๑ ผสอนในระดบปรญญาตรควรชวยกนผลตพฒนางานวจยหรองานสรางสรรคใหมากขน

๑.๒ จดท�าคมอใหคณะท�างานและก�าหนดขอบขายงานคณะกรรมการแตละชดใหชดเจน

๑.๓ ภาควชาของหองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชตองเรงสราง

ความเขมแขงจดท�าแผนการด�าเนนงานทสอดคลองกบแผนกลยทธ

๒. นโยบายระดบวทยาลย

๒.๑ วทยาลยฯควรก�าหนดนโยบายเรงดวนเพอชวยขบเคลอนโดยการสรางแรงจงใจอยาง

เปนรปธรรมใหกบผท�าวจย

๓. นโยบายระดบสถาบน

๓.๑ ควรมการก�าหนดวนเวลาในการประเมนทแนนอน

๓.๒ สถาบนควรจดท�าหลกเกณฑในการใหบรการวชาการแกสงคมใหแตละหองเรยน

เครอขายไดยดเปนแนวทางในการปฏบตทเปนไปในทศทางเดยวกน

78 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เอกสารอางอง

คณะกรรมการการอดมศกษา, ส�านกงาน. กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว ๑๕ ป ฉบบท ๒ (พ.ศ.๒๕๕๑-

๒๕๖๕). พมพครงท๔.กรงเทพมหานคร:โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.๒๕๕๑.

จรสสวรรณเวลา.บนเสนทางอดมศกษา.พมพครงท๑.กรงเทพมหานคร:โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.๒๕๔๐.

นสดารกเวชยานนท.Competency-Based Approach.กรงเทพมหานคร:บรษทกราฟโกซสเตมส

จ�ากด. ๒๕๔๙.

ไพฑรยสนลารตน.อดมศกษาไทย ในอดมศกษาโลก.พมพครงท๑.กรงเทพมหานคร:ศนยต�าราและ

เอกสารทางวชาการคณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.๒๕๔๖.

เลขาธการสภาการศกษา,ส�านกงาน.แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๔๙).กรงเทพมหานคร:

บรษทพรกหวานกราฟฟคจ�ากด.๒๕๔๘.

เลขาธการสภาการศกษา,ส�านกงาน.มาตรฐานการศกษาชาต.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร:

หางหนสวนจ�ากดสหายบลอกและการพมพ.๒๕๔๘.

ศรชยกาญจนวาส. ทฤษฎการประเมน.พมพครงท๖.กรงเทพมหานคร:หางหนสวนจ�ากดสามลดา.๒๕๕๐.

รตนะบวสนธ.ทศทางและอาณาบรเวณการประเมน.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร:ว.พรนท.๒๕๕๐.

อนวฒนทรพยพชผล.วาระแหงทศวรรษ.พมพครงท๑.กรงเทพมหานคร:เอ.อาร.บซเนสเพรส.๒๕๔๕.

อ�ารงจนทวานช.แนวทางการบรหารและการพฒนาสถานศกษา ส...โรงเรยนคณภาพ.กรงเทพมหานคร:

ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษากระทรวงศกษาธการ.๒๕๔๗.

ภาษาองกฤษ

Mark,M.Davis,Nicholas,J.Aquilano,andRichard,B.Chase. Fundamentals ofOperations

Management.2003.

VanderHaijden,K.Scenario :The art of strategic conversation.NewYork:JohnWiley

&Sons.1997.

Wright,PeterL.&Taylor,Davids.Improving Leadership Performance.UK.:PrenticeHall

International,addend.1994.

79เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การสรางสรรคชดการแสดงโดยใชวธการทางประวตศาสตร (Historical Method): ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด

THE CREATION OF THAI CLASSICAL DANCE PERFORMANCE THROUgH HISTORICAL METHOD : NATASURANg PHRA PRANg SAM YOD DANCE

โดย นายดเรก ทรงกลยาณวตรวทยาลยนาฏศลปลพบร สถาบนบณฑตพฒนศลปงานวจยนไดรบทนจาก สถาบนบณฑตพฒนศลปปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕

80 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

81เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ

งานวจยเรอง การสรางสรรคชดการแสดง โดยใชวธการทางประวตศาสตร (Historical

Method) : ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด มวตถประสงคเพอสรางสรรคชดการแสดงโดยใชวธการ

ทางประวตศาสตร และศกษาผลการแสดงระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด เครองมอทใชในการวจย

ไดแก แบบบนทกการสงเกตในสนามวจย แบบบนทกขอมลการสมภาษณ และแบบประเมนผลการแสดง

เกบรวบรวมขอมลโดยการวเคราะหเอกสาร การสงเกต และการสมภาษณทลมลก การวเคราะหขอมล

กระท�าในทกขนตอนการเกบรวบรวมขอมลสรปผลการเชอมโยงขอมลดานประวตศาสตรกบศลปะการแสดง

รวบรวมองคความรเพอใชในการสรางสรรคชดการแสดง

ผลการวจยพบวา การใชวธการทางประวตศาสตรศกษาขอมลดานศลปะการแสดงกบขอมลดาน

ประวตศาสตรท�าใหไดหลกฐานขอมลทครบถวนรอบดานสามารถสรางชดการแสดงคอระบ�านาฏ สรางค

พระปรางคสามยอดทมจดเดนคอขอมลทางดานประวตศาสตรและขอมลทางดานศลปะการแสดงทน�ามาใช

สรางชดการแสดงมความถกตองแมนย�าสงผานการตรวจสอบวพากษอยางเปนระบบระเบยบตามขนตอน

วธการทางประวตศาสตร ศกษาผลการแสดงโดยจดการแสดงระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด

เพอใหผทรงคณวฒนกศกษาและประชาชนทวไปประเมนผลการแสดงผลทไดรบจากการประเมนในระดบด

ค�าส�าคญ : ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอดวธการทางประวตศาสตรการสรางสรรคชดการแสดง

82 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

Abstract

The research entitled “The Creation of Thai Classical Dance Performance through

Historical Method : NatasurangPhra Prang Sam Yod Dance” This research aims to create

a series of Thai classical dance through historical method and to investigate the results

yieldedfromNatasurangPhraPrangSamYodDance.Theresearchtoolsusedinthisstudy

includeresearch-fieldobservationnotes,interviewrecord-forms,andevaluationforms.The

datawerecollectedthroughdocumentationanalysis,observation,andin-depthinterview.

The data were analyzed step by step. The results were then concluded, based on

performingartshistoricaldata.Theendresultisthebodyofknowledgeonthecreationof

Thaiclassicaldanceperformance.

The research findings reveal that the study through the historicalmethod on

performingartsandhistoricaldatayieldsafirmevidenceleadingtoasuccessfulcreation

ofNatasurangPhraPrangSamYodDance.Thedance itselfwaswidelyacclaimedon its

merits regarding the correct and precise performing arts and historical data used to create

thedance.Thedatawerealsosystematicallyexaminedandcriticizedinaccordancewith

thehistoricalmethodandstudyingtheimpactof“Natasurang Phra Prang Sam Yod Dance”

ontheaudiencebystagedtothepublicwithgoodresponse.

Keywords

Natasurang Phra Prang Sam Yod Dance, HistoricalMethod,CreationofaseriesofThai

classical dance performance

83เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทน�า

ศลปวฒนธรรมแสดงใหเหนถงความเปนอารยประเทศชาตทมความเจรญรงเรองนนจะมวฒนธรรม

อนแสดงออกซงเอกลกษณประจ�าชาตของตนนาฏศลปและดนตรไทยกถอเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาต

ทควรคาแกการอนรกษท�านบ�ารงและพฒนาควบคไปกบการพฒนาประเทศ

เมอชนชาตไทยปรากฏในดนแดนสวรรณภมราวพทธศตวรรษท๑๖คนไทยนาจะมศลปะการแสดง

เปนเอกลกษณของตวเองมาตงแตอดตเมอมาอยในสวรรณภมทมชนชาตตางๆมากมายโดยเฉพาะชนชาตท

มอ�านาจทางดานการเมองการปกครองและมวฒนธรรมสงเชนมอญเขมรกยอมสงอทธพลตอวฒนธรรมของ

คนไทยมานานนบศตวรรษเมอนครรฐของไทยเชนหรภญไชยลพบรสโขทยอยธยาเกดขนมาความรงเรอง

ทางดานศลปะการแสดงของไทย จะตองมพฒนาการอยางตอเนองมาดวยเชนกนปจจบนประเทศไทยได

พฒนาเศรษฐกจและสงคมกาวหนาขนภาครฐและเอกชนไดใหความส�าคญกบการพฒนาตนทนทางวฒนธรรม

โดยเฉพาะประวตศาสตรทองถน ทแสดงถงเอกลกษณของชาตวาคนไทย มวฒนธรรมเปนแบบแผนทดงาม

ศลปะการแสดงเปนสวนหนงของวฒนธรรมทมกระบวนการสรางสรรคผลงานพฒนาการควบคกนมากบ

ประวตศาสตรไทย(สรยาวฒสขสวสด,ม.ร.ว.๒๕๔๒:๒–๖๕)

กระบวนการสรางสรรคชดการแสดง เปนศาสตรทางดานศลปะการแสดง เปนกลวธหนงซงกอให

เกดกระแสการอนรกษ ท�านบ�ารงและการพฒนาทงนเนองจากการสรางสรรคชดการแสดงประกอบไปดวย

การใชแนวคดการออกแบบดนตรนาฏศลปรปแบบใหมรวมถงการน�าผลงานในอดตมาปรบปรงพฒนาโดย

วธการทเหมาะสมอนสงผลใหชดการแสดงนนมความสมบรณ(ฉนทนาเอยมสกล.๒๕๕๑:๔–๔๕)

วธการทางประวตศาสตร(HistoricalMethod)เปนกระบวนการทมขนตอนวธการเชนเดยวกบ

กระบวนการวจยคอมหลกการคดการสบคนวนจฉยวพากษวจารณอยางมหลกเกณฑและสรปอยางมเหตผล

โดยผานกระบวนการทมขนตอนเปนระบบระเบยบ(ผองศรจนหาว.๒๕๕๐:๒๒-๒๖)

วทยาลยนาฏศลปลพบรมพนธกจส�าคญคอการอนรกษและท�านบ�ารงศลปวฒนธรรมของชาตทาง

ดานศลปะการแสดง ประกอบกบการทสถานศกษามภมล�าเนาทเมองลพบร ซงเปนเมองประวตศาสตรเกา

แกเปนภมสถานอนพงประสงคของบรรพชนตงแตยคสมยกอนประวตศาสตรสมยทวารวดสมยลพบรสมย

อยธยาจนถงปจจบนมโบราณวตถสถานส�าคญของชาตจ�านวนมากรอคอยการศกษาคนควาอยางจรงจง

จากการศกษาคนควาประวตศาสตรศลปะลพบรพบวา โบราณวตถสถานทพบในประเทศไทยรวม

ทงท�าขนในประเทศไทยในชวงพทธศตวรรษท๑๒–๒๐ทเรยกวาศลปะลพบรนนมนกวชาการบางกลมเหน

วาเปนงานฝมอของชางทองถนทน�าแบบศลปะเขมรมาท�าใหทรวดทรงและลวดลายประดบใหผดแผกไปจาก

เดมมการแตกแขนงเปนศลปะเฉพาะในเขตจงหวดลพบรจากการศกษารปแบบทางศลปกรรมประตมากรรม

ทพระปรางคสามยอดโบราณสถานลกษณะปราสาทเขมรศลปะบายนโครงสรางเปนศลาแลงประดบปนปน

อนเปนลกษณะสถาปตยกรรมทนยมใชในยคของพระเจาชยวรมนท๗เชนเดยวกบปราสาทหนพมายปราสาท

พนมรงนนมขอมลศลปะโบราณวตถบนหนาบนทบหลงเสาตดผนงและเสาประดบกรอบประตพบภาพสลก

ของบคคลชนสงมความเกยวเนองกบดนตรนาฏศลปไทยสามารถน�ามาใชเปนขอมลสรางสรรคทาร�าเครอง

แตงกายเครองประดบฯลฯในชดการแสดงดนตรนาฏศลปไทย

84 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ทางวทยาลยฯ เหนความส�าคญของการบรณาการความรดานประวตศาสตร และศลปะการแสดง

ใชวธการทางประวตศาสตร ซงเปนวธการทมขนตอนเชนเดยวกนกบกระบวนการวจย สรางสรรคชด

การแสดงทมหลกฐานขอมลทครบถวนรอบดานจงจดท�าโครงการวจยศกษาประวตศาสตรพระปรางคสามยอด

ในฐานะทเปนโบราณสถานส�าคญของชาต และน�าความรทไดสรางสรรคชดการแสดงเพอใชเปนสอเผยแพร

ความรประชาสมพนธใหประชาชนสนใจศกษาประวตศาสตรของชาตไทยอกทางหนงดวยเชนกน

วตถประสงค ๑. เพอสรางชดการแสดงโดยใชวธการทางประวตศาสตร(HistoricalMethod)

๒. เพอศกษาผลการแสดงระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด

วธการวจย การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพมขนตอนการวจยดงน

๑. ส�ารวจเอกสารบทความทางวชาการวทยานพนธงานวจยทเกยวของกบการวจยครงน

๒. เกบรวบรวมขอมลโดยใชการวเคราะหเอกสารการสงเกตและการสมภาษณจากแหลงขอมล

ไดแกหอสมดแหงชาตทาวาสกรพพธภณฑสถานแหงชาตสมเดจพระนารายณฯลพบรพระปรางคสามยอด

ส�านกการสงคตวทยาลยนาฏศลปลพบร

๓. วเคราะหขอมลเบองตนทางดานประวตศาสตรและดานศลปะการแสดง ทไดจากการเกบ

รวบรวมขอมลน�ามาตรวจสอบขอมลจดประเภทและความส�าคญของขอมลใหเปนระบบระเบยบเพอวเคราะห

ความเชอมโยงของขอมลทางวชาการทงหมดน�ามาสงเคราะหเพอใชในการสรางสรรคชดการแสดง

๔. น�าผลทไดจากการสงเคราะห ขอมลความรประวตศาสตรทเกยวของกบพระปรางคสามยอด

รวมกบแนวคดวธการสรางสรรคชดการแสดงของปรมาจารยทางดานนาฏศลปไทยหลายทานเลอกสรรเปน

ขอมลทน�ามาใชในการสรางสรรคชดการแสดง“ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด”

๕. จดการแสดง ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด เพอศกษาผลการแสดง จากผชมทเปน

ผทรงคณวฒจ�านวน๑๐คนนกศกษาจ�านวน๖๐คนและประชาชนทวไปจ�านวน๓๐คน

๖. สรปผลการวจยจดพมพรปเลมเอกสารรายงานผลการวจยน�าเสนอสถาบนบณฑตพฒนศลป

85เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ผลการวจย

๑. ชดการแสดง ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอดสรางขนโดยบรณการความรประวตศาสตร

ลพบร จากการศกษาเอกสาร และรวบรวมความรจากหลกฐานทางศลปกรรม สมยพทธศตวรรษท ๑๒ ถง

๒๐แสดงใหเหนวาลพบรเปนเมองทมความเจรญมาแตครงโบราณหลกฐานประวตศาสตรทางดานศลปกรรม

ทคนพบ แสดงถงความเจรญรงเรองทางอารยธรรม และเอกลกษณทเปนแบบอยางเฉพาะตวของอาณาจกร

ในเขตลมแมน�าภาคกลางของประเทศไทยอยางชดเจน เปนเมองส�าคญทางยทธศาสตรการทหาร รงเรอง

สงสดเปนราชธานของอาณาจกรศลปะลพบรทเกดขนบรเวณภาคกลางของประเทศไทยโดยมศนยกลางอยท

เมองลพบรและใกลเคยง มการสรางงานศลปกรรมอยางตอเนอง โดยมววฒนาการจากอทธพลวฒนธรรม

ทองถนทวารวด และทไดรบสบตอมาจากศลปะเขมรแบบนครวดและบายน จงเรยกวางานศลปกรรมลวะป

ระหรอศลปะลพบรพระปรางคสามยอดเปนโบราณสถานศลปะแบบบายนสรางดวยศลาแลงประดบปนปน

เพอใชเปนพทธสถานในสมยพระเจาชยวรมนท๗ปราสาทประธานประดษฐานพระพทธรปนาคปรกปราสาททศ

ใตประดษฐานรปพระโพธสตวอวโลกเตศวรและปราสาททศเหนอประดษฐานรปนางปรชญาปารมตาปราสาท

ทง๓องคเชอมตอกนดวยมขกระสนหนหนาสทศตะวนออก(สรยาวฒสขสวสด,ม.ร.ว.๒๕๔๒:๓๒–๔๖)

ผวจยใชขอมลจากภาพจ�าหลก รปปนเทวสตรทประดษฐานอยในพระปรางคสามยอด รวมทงหลกฐาน

โบราณวตถศลปะลพบร ทจดแสดงในพพธภณฑสถานแหงชาต สมเดจพระนารายณฯ จงหวดลพบร น�ามา

ใชเปนขอมลจนตนาการสรางเนอรองท�านองเพลงเครองแตงกายฉากวธการแตงกายของชดการแสดงระบ�า

นาฏสรางคพระปรางคสามยอดใหสอดคลองกบขอมลทางประวตศาสตรมากทสด

ท�านองเพลง ประพนธโดยนายณรงคฤทธคงปนเรยบเรยงจากเพลงเขมรเปาใบไมเนองจากเพลงน

มส�าเนยงเขมรโครงสรางท�านองเพลงตอนทประกอบเนอรองประพนธท�านองขนใหมประกอบดวยเทยวชา

เทยวเรว ซงรกษาโครงสรางหลกเพลงเดมไว มสรอบ ท�านองใหมทอนทหนงสองเทยว ทอนทสองสองเทยว

เพลงเรวสเทยวเนอรองประพนธโดยนายสมชายฟอนร�าด

การประดษฐทาร�าผวจยไดศกษาวธการสรางสรรคชดการแสดงของปรมาจารยดานนาฏศลปไทย

หลายทานและไดเลอกใชแนวคดวธการของครเฉลยศขะวณชคอน�าเนอรองและท�านองเพลงทประพนธ

ไวเปนหลกในการประดษฐทาร�าทาร�าทประดษฐขนในการวจยครงนสอความหมายถงการแสดงความเคารพ

สงศกดสทธ ในพระปรางคสามยอดประกอบดวยทาร�าหลก สอความหมาย ดงนทาพระปรางคสามยอด

เปนการแปรแถวและตงซ มเปนสามกล ม เปนสญลกษณของพระปรางคสามยอด ทารายร�าแสดง

ความออนชอยสวยงาม แสดงถงเหลานางฟามาบชาพระปรางคสามยอด ทาไหวแสดงถงการเคารพสงศกดสทธ

ในพระปรางคสามยอดทาร�าดงกลาวใชร�าในชวงทมเนอรองและชวงการบรรเลงดนตรซงไมมเนอรอง

86 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๒. จดการแสดงระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอดในงานมหกรรมศลปวฒนธรรมไทยวนท

๖-๑๐มถนายน๒๕๕๕ณอาคารอมแพคเมองทองธานเพอศกษาผลการแสดงจากผชมทเปนผทรงคณวฒ

จ�านวน๑๐คนนกศกษาจ�านวน๖๐คนและประชาชนทวไปจ�านวน๓๐คนผลการประเมนดงน

รายการประเมน คาเฉลย ระดบความเหน หมายเหต

1.รปแบบการน�าเสนอผลงานมความนาสนใจ ๔.๐๖ ด

2.การแตงกายมความสวยงามเหมาะสม ๔.๓๕ ด

3.ความสวยงามในลลาทาร�าของนกแสดง ๔.๔๕ ด

4.ความเหมาะสมของระยะเวลาทใชในการแสดง ๔.๑๓ ด

5.เพลงและจงหวะดนตรมความสอดคลองกบทาร�า ๔.๔๒ ด

6.ความเหมาะสมของอปกรณประกอบการแสดง ๔.๒๙ ด

7.ชดการแสดงนแสดงออกถงศลปวฒนธรรมของชาต ๔.๖๑ ดมาก

8.ความประทบใจในการน�าเสนอผลงาน ๔.๔๒ ด

เฉลยรวม ๔.๓๔ ด

สรปผลการประเมนความคดเหนการแสดงระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด พบวา

ความคดเหนของผชมทมตอการแสดงในภาพรวม มระดบความคดเหนในระดบด เมอพจารณาแตละดาน

พบวาการแสดงออกถงศลปวฒนธรรมของชาตมระดบความคดเหนในระดบดมากรปแบบการน�าเสนอผลงาน

เครองแตงกาย ลลาทาร�า ความเหมาะสมของระยะเวลาทใชในการแสดง อปกรณประกอบการแสดง

และความประทบใจในการน�าเสนอผลงานมระดบความคดเหนในระดบด

87เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การอภปรายผล ผลทเกดขนจากการวจยครงนคอชดการแสดงระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอดทเกดขนจาก

การสงเคราะหขอมลโดยใชวธการทางประวตศาสตรขออภปรายผลดงน

๑. การวจยนเปนสวนหนงของการพฒนาวธคดและวธการท�างานโดยใหครและนกศกษารวมกน

ท�างานวจยโดยใชวธการทางประวตศาสตรรวบรวมองคความรเกยวกบศลปะในโบราณวตถสถานของชาต

ทเหนไดจากโบราณวตถสถานในลพบร ตงแตประมาณพทธศตวรรษท ๑๒ แสดงวาไดเกดการสรางสรรค

วฒนธรรม ทงทเปนนามธรรมและรปธรรม บางเมองมจารกแสดงใหเหนการสบสายสกลวงศของกษตรย

จารกแสดงถงพธกรรมและคตความเชอทางศาสนา รปแบบของศลปะ และการแสดงออกทางอกษรศาสตร

เกยวของกบพทธศาสนา คตความเชอแบบพราหมณ-ฮนดและคตทองถน เปนแกนหลกส�าคญ ส�าหรบ

การมอยของสงคมบานเมองตงแตระยะประมาณพทธศตวรรษท ๑๒ แลว ความสมพนธเกยวเนองกนของ

รปแบบศลปกรรมการแสดงพบไดมากมายในโบราณวตถสถานอาทภาพประตมากรรมเทพร�าทปรากฏอยบน

หนาบนทบหลงผนงเสากรอบประตในปราสาทหนพมายแสดงลลาการฟอนร�ามสวนสมพนธกบทาร�าใน

แมทาของนาฏศลปไทย(ผกาเบญจกาญจน.๒๕๔๐:๑๐๕)ผวจยไดศกษาวธการสรางสรรคชดการแสดงของ

ปรมาจารยทางดานดนตรนาฏศลปไทยแตละทานแลวจงเลอกใชวธการประพนธท�านองเพลงและบทรองกอน

น�ามาประดษฐทาร�าเครองแตงกายเครองประดบฉากใหรบกบเพลงและทาร�าวธการนสามารถสรางสรรค

ชดการแสดงไดงาย ผลงานแสดงทประดษฐออกมาตรงกบแนวคดส�าคญทก�าหนดไว ประกอบกบการใช

ขนตอนวธการทางประวตศาสตรศกษาขอมลกอนน�ามาสงเคราะหสรางสรรคชดการแสดงนนท�าใหสามารถ

ตรวจสอบความถกตองระหวางชดการแสดงทสรางสรรคขนกบขอมลทางประวตศาสตรไดชดเจน ขนตอน

วธการสรางชดการแสดงดงกลาว สอดคลองกบวธการสรางชดการแสดงระบ�าโบราณคดทนายธนตอยโพธ

ทใชวธการศกษาคนควาวจยขอมลทางประวตศาสตรอยางชดเจนเปนระบบระเบยบ กอนน�ามาสรางสรรค

ชดการแสดง และสอดคลองกบแนวคดวธการคดประดษฐทาร�าของครเฉลย ศขะวณช ใชวธฟงเพลง

กอนแลวจงคดทาร�าใหมลลาผสมผสานกลมกลนไปกบบทรอง และทวงท�านองของเพลงนน สวนเสอผา

เครองแตงกายจะยดตามทาร�าเปนหลก(ไพโรจนทองค�าสก.๒๕๔๕:๒๑๕-๒๕๐)นอกจากนยงสอดคลอง

กบงานวจยของพษณเขมพลาไดศกษาประตมากรรมรปพระศวะนาฏราชน�ามาเปรยบเทยบกบทาร�าระบ�า

ลพบรพบวา องคประกอบทาร�าและคตความเชอ จากประตมากรรมรปพระศวะนาฏราชแบบเขมร ทพบใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยมอทธพลตอทาร�าระบ�าลพบร

๒. การประเมนผล ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด ผชมมความคดเหนวาชดการแสดง

มคณภาพอยในระดบด การแสดงออกถงศลปวฒนธรรมของชาต ลลาทาร�า การแตงกาย รปแบบการแสดง

ท�านองเพลงดนตรและอปกรณการแสดงผชมพงพอใจและประทบใจในการน�าเสนอผลงานแสดงใหเหนถงวา

เยาวชนไทยประชาชนยงเหนความส�าคญของการมวฒนธรรมอนเปนเอกลกษณประจ�าชาต การทชาตไทย

ซงมประวตศาสตรความเจรญรงเรอง เปนแหลงทรวมศลปวฒนธรรมของชนตางเชอชาต หลายเผาพนธ

จงมโบราณวตถสถานมากมายปรากฏอยทวไป งานศลปะทพบจากโบราณวตถสถานเหลาน จงมเรองราว

ทนาสนใจศกษาทงในแงมมทางดานประวตศาสตรและทางดานศลปะ

88 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

การใชดนตรไทยและนาฏศลปไทยเปนสอเผยแพรมรดกทางวฒนธรรมของชาตประวตศาสตรไทย

อกทางหนงนน จะมสวนชวยท�าใหมรดกทางวฒนธรรมดานการแสดงดนตรนาฏศลปไทยเจรญรงเรอง

คงอยควบคกนไปกบความรประวตศาสตรไทยดวยเชนกนสอดคลองกบพนธกจส�าคญวทยาลยนาฏศลปลพบร

คอการอนรกษและท�านบ�ารงศลปวฒนธรรมของชาตทางดานศลปะการแสดงประกอบสถานศกษาตงอย

ในจงหวดลพบร ซงเปนเมองประวตศาสตรเกาแกยาวนาน วทยาลยนาฏศลปลพบร เหนความส�าคญของ

การสนบสนนใหครและนกศกษารวมกนท�างานวจย จดการรวบรวมองคความรทางดานประวตศาสตร

ทเกยวของกบพระปรางคสามยอด สรปวเคราะหข อมลทกลนกรองมาแลวอยางดโดยใชวธการ

ทางประวตศาสตรสามารถสรปแนวคดสรางสรรคเปนชดการแสดงซงถอไดวาเปนวธการหนงทสามารถสราง

มลคาเพมแกโบราณสถานเพอเชญชวนใหประชาชนสนใจประวตศาสตรไทย

ขอเสนอแนะ ๑) การวจยครงนพฒนามาจากการจดการเรยนการสอนแบบเนนการวจย(Research-based

Learning) ทครและนกศกษามสวนรวมท�าวจย ไดลงมอปฏบตดวยตนเอง เรยนรรวมกน จนส�าเรจลลวง

ไดดวยดสถานศกษาจงควรสนบสนนใหครและนกศกษามสวนรวมในการท�าวจยใชการวจยเปนสวนหนงของ

การพฒนาวธคดการท�างานเชงระบบสนบสนนใหครเสนอหวขอโครงการวจยเพอขอรบทนวจยจากภายนอก

ท�าใหครและนกศกษามความรความเขาใจเหนประโยชนและคนเคยการวจย

๒) ควรสนบสนนวจยดานดนตรนาฏศลปและการศกษาทวไปใหมความหลากหลายมการท�าวจย

ทเกยวของกบประวตศาสตรทองถนในฐานะแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมและเมองส�าคญทางประวตศาสตรไทย

เพอใหครและนกศกษาไดพฒนาดานการวจย น�าประสบการณความร ไปใชในการท�าศลปนพนธและ

งานวชาการอนๆตอไป

89เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เอกสารอางอง

กาญจนาโอษฐยมพราย.กนอยอยางไทย. กรงเทพมหานคร:ศรวฒนาอนเตอรพรนท.๒๕๕๒.

ฉนทนาเอยมสกล.นาฏศลปไทยสรางสรรค(จนตนาการ).กรงเทพมหานคร:สาขาวชาการละคอน

คณะศลปกรรมศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร.๒๕๕๑.

ชายโพธสตา.ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท๕.กรงเทพมหานคร:

อมรนทรพรนตงฯ.๒๕๕๔.

ดนยไชยโยธา.ประวตศาสตรไทย : ยคกอนประวตศาสตรถงสนอาณาจกรสโขทย.กรงเทพมหานคร:

โอเดยนสโตร.๒๕๕๐.

ธดาสาระยา.อารยธรรมไทย. พมพครงท๓.กรงเทพมหานคร:เมองโบราณ.๒๕๕๐.

ผาสกอนทราวธ.พทธปฎมาฝานมหายาน.กรงเทพมหานคร:โรงพมพอกษรสมย.๒๕๔๓.

-------------------.สวรรณภมจากหลกฐานโบราณคด.กรงเทพมหานคร:ศกดโสภาการพมพ.๒๕๔๘.

ผองศรจนหาว.ประวตศาสตร. พมพครงท๔.กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพานช.๒๕๕๐.

ธนตอยโพธ.ระบ�าชดโบราณคด.พระนคร:ศวพร.๒๕๑๐.

ธดาสาระยา.อารยธรรมไทย. พมพครงท๓.กรงเทพมหานคร:เมองโบราณ.๒๕๕๐.

ประภาศรศรประดษฐ. กระบวนการสรางสรรคผลงานดานนาฏยประดษฐ : กรณศกษาระบ�า

มงคลาธษฐาน. พษณโลก:คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยนเรศวร.๒๕๕๓.

ผกาเบญจกาญจน.การศกษารปแบบและความเชอของประตมากรรมเทพร�าทปราสาทหนพมาย.

วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต.มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.๒๕๔๐.

พรเทพบญจนทรเพชร.ระบ�าโบราณคด.กรงเทพมหานคร:โอเอสพรนตงเฮาส.๒๕๔๐.

พจนมาลยสมรรคบตร.แนวการคดประดษฐทาร�าเซง.อดรธาน:ภาควชานาฏศลปคณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตรมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน.๒๕๓๘.

พรยะไกรฤกษ.ประวตศาสตรศลปะและโบราณคดในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร:อมรนทรกรพ.๒๕๓๓.

-----------------.อารยธรรมไทย พนฐานทางประวตศาสตรศลปะเลม ๑ ศลปะกอนพทธศตวรรษท ๑๙.

กรงเทพมหานคร:อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.๒๕๔๔.

-----------------.ประวตศาสตรศลปะในประเทศไทย ฉบบคมอนกศกษา. กรงเทพมหานคร:

อมรนทรการพมพ.๒๕๒๘.

พษณเขมพลา.การศกษาทาร�าจากประตมากรรมรปพระศวะนาฏราชแบบเขมรทพบในภาคตะวนออก

เฉยงเหนอของประเทศไทยกบการประดษฐทาร�าระบ�าลพบร.วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต.

มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.๒๕๓๙.

ไพโรจนทองค�าสก.วเคราะหรปแบบความเปนครสกระบวนการถายทอดความรของผเชยวชาญ

นาฏศลปไทย. กรงเทพมหานคร:สถาบนนาฏดรยางคศลปกรมศลปากร.๒๕๔๕.

90 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ไพฑรยสนลารตน.หลกสตรวชาศกษาทวไป หลกการและวธด�าเนนการ.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.๒๕๕๐.

วลลภารงศรแสงรตน.จากละโวสลพบร.กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพานช.๒๕๔๖.

สมคดจรทศนกล. รเรอง วด วหาร โบสถ เจดย พทธสถาปตยกรรมไทย.กรงเทพมหานคร:จรลสนทวงศ

การพมพ.๒๕๕๔.

สนตเลกสขม. ประวตศาสตรศลปะไทย(ฉบบยอ) : การเรมตนและการสบเนองงานชางในศาสนา.

พมพครงท5.กรงเทพมหานคร:ดานสทธาการพมพ.๒๕๕๔.

สรพลวรฬหรกษ.หลกการแสดงนาฏยศลปปรทรรศน.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.๒๕๔๗.

-------------------.ววฒนาการนาฏยศลปไทยในกรงรตนโกสนทร.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.๒๕๔๓.

สภทรดศดศกล,หมอมเจา.ศลปะขอม.กรงเทพฯ:องคการคาครสภา.๒๕๓๙.

------------------------------.ศลปะในประเทศไทย.พมพครงท๑๐.กรงเทพมหานคร:โรงพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.๒๕๓๘.

-------------------------------.ศลปะลพบร.พระนคร:กรมศลปากร.๒๕๑๐.

สรยาวฒสขสวสด,หมอมราชวงศ.ทบหลงในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร:เมองโบราณ.๒๕๓๑.

-------------------------------------.ปราสาทหนและทบหลง.กรงเทพฯ:สตารปรนท.๒๕๔๒.

ส�านกพพธภณฑสถานแหงชาต.คมอพพธภณฑสถานทองถน.พมพครงท๔.กรงเทพมหานคร:

สยามศลปการพมพ.๒๕๕๓.

---------------------------------.โบราณวตถทเปนสมบตชนส�าคญของชาต.พมพครงท๒.กรงเทพมหานคร

:ไทยภมพบลชชง.๒๕๕๑.

91เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ชอโครงการ โครงการประชมวชาการน�าเสนอผลงานวจยและงานสรางสรรคดานศลปวฒนธรรม

สถาบนบณฑตพฒนศลป ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖

วนพฤหสบดท ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖ เวลา ๐๙.๐๐ – ๑๖.๓๐ น.

ณ โรงละครวงหนา สถาบนบณฑตพฒนศลป

๑. หลกการและเหตผล

ในยคทโลกมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ทงดานการเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคม

ตลอดจนวฒนธรรมทตางสงผลกระทบซงกนและกน การเรยนรและการสรางสรรคผลงานทางดานศลป

วฒนธรรมประจ�าชาตกไมอาจหลดพนจากการเปลยนแปลงดงกลาว การรกษาไวซงคณคาของผลงาน

ทางศลปวฒนธรรมไมวาจะเปนดานนาฏศลปดรยางคศลปคตศลปทศนศลปรวมถงวชาทางการศกษาทวไป

จะเปนการด�ารงไวซงภมปญญาของบรรพบรษและยงเปนการสงเสรมใหผสรางสรรคผลงานศลปะรนใหมเปน

บคคลทสมบรณถงพรอมดวยคณคาทางศลปวฒนธรรมมไดแสดงออกอยางเปนรปธรรมทมความงดงามเทานน

แตยงแสดงออกถงปญญาทแฝงอยในแนวคดทศนคตความเชอประเพณและวถชวตของคนรนกอนทได

ถายทอดออกมาเปนผลงานหรอการแสดงตางๆ ในปจจบนมการศกษาคนควาเกยวกบผลงานทางดานศลปะ

ทกแขนงโดยนสตนกศกษานกวชาการดานประวตศาสตรดานศลปะดานวฒนธรรมฯลฯรวมทงนกวชาการ

ทองถนโดยไดเสาะแสวงหารองรอยทมาวถการแสดงขนบประเพณทเกยวของและคณคาทเกดขนไวอยาง

มากมาย สงส�าคญทจะท�าใหคณคาของผลงานทางศลปะเหลานนยงคงด�ารงอยคกบแผนดนไทยตอไปคอ

การถายทอดทถกตองเหมาะสมและการรงสรรคผลงานอยางสรางสรรคและการเผยแพรองคความรเหลานน

ออกสสาธารณชนคนไทยใหไดรวมรบรชนชมและภาคภมใจในภมปญญาของบรรพชนไทย

สถาบนบณฑตพฒนศลป เปนสถาบนทางการศกษาทมพนธกจทส�าคญในการอนรกษ พฒนา

สบสาน และเผยแพรศลปวฒนธรรม ไดเลงเหนความส�าคญของการแลกเปลยนเรยนรของนกวชาการ นสต

นกศกษาทสนใจในงานศลปวฒนธรรม และการน�าองคความรเหลานนเผยแพรสสาธารณชน จงจดโครงการ

ประชมวชาการน�าเสนอผลงานวจยและงานสรางสรรคดานศลปวฒนธรรมสถาบนบณฑตพฒนศลปประจ�าป

งบประมาณพ.ศ. ๒๕๕๖ ในวนพฤหสบดท ๑๑ กรกฎาคม๒๕๕๖ โดยหวงวา คณคาทเกดจากการแลก

เปลยนเรยนรเหลานจะเปนแรงผลกดนและแรงบนดาลใจใหเกดการศกษาคนควาและการสบทอดผลงานอนๆ

อยางตอเนองเพอใหการสบสานศลปวฒนธรรมไทยมประสทธภาพและประสทธผลทมนคงยงยนสบไป

๒. วตถประสงค

๒.๑ เพอใหนกวชาการ นกวจย นสต นกศกษาไดมโอกาสเผยแพรผลงานสแวดวงวชาการและ

สาธารณชนทวไป

๒.๒ เพอเปนเวททางวชาการใหนกวชาการ นกวจย นสตนกศกษา ไดพบปะแลกเปลยนความร

และประสบการณดานการวจยและสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรม

๒.๓ เพอสรางเครอขายความรวมมอการวจยและสรางสรรคผลงานทางศลปวฒนธรรม

92 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๓. ก�าหนดวน เวลา และสถานทประชม

วนพฤหสบดท๑๑กรกฎาคมพ.ศ.๒๕๕๖เวลา๐๙.๐๐–๑๖.๓๐น.ณโรงละครวงหนาสถาบน

บณฑตพฒนศลป

๔. รปแบบการประชม

๔.๑การบรรยายพเศษโดยวทยากรรบเชญ

๔.๒การเสนอผลงานวจยในรปแบบการบรรยาย(OralPresentation)

๕. การเสนอผลงาน

๕.๑ การน�าเสนอผลงานวจยโดยเปนผลงานจากผสนใจนสตนกศกษาทอยระหวางด�าเนนการ

หรอเสรจสนแลวแยกออกเปน๔กลม

๕.๑.๑ นาฏศลป

๕.๑.๒ ดรยางคศลปและคตศลป

๕.๑.๓ ทศนศลป

๕.๑.๔ การศกษาทวไป

๕.๒ รปแบบการน�าเสนอผลงานเปนการบรรยายเรองละ๑๕นาทตอบขอซกถาม๕นาทและ

สมควรน�าเสนอโดยPowerpoint

๕.๓ การสงผลงาน ผประสงคจะน�าเสนอผลงานวจย ใหสงบทความตามรปแบบทก�าหนดเปน

MicrosoftOfficeWords2003และไฟลPDFใชตวอกษรแบบTHSarabanPSKขนาด๑๖ ภายในวนศกร

ท ๒๑ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๖ โดยวธการดงน

๕.๓.๑ สงทางE-mail:research@bpi.mail.go.th

๕.๓.๒ สงทางไปรษณยโดยจดท�าเอกสาร๓ชดและบนทกขอมลเปนMicrosoftOffice

Words 2003 และ ไฟล PDF ใสซดรอม ๑ แผน ถงฝายวจยและนวตกรรม สถาบนบณฑตพฒนศลป

ท๑๑๙/๑๙หม๓ต.ศาลายาอ.พทธมณฑลจ.นครปฐม๗๓๑๗๐

๕.๓.๓ สงดวยตนเอง โดยจดท�าเอกสาร ๓ ชด และบนทกขอมลเปนMicrosoft Office

Words2003และไฟลPDFใสซดรอม๑แผนทฝายวจยและนวตกรรมสถาบนบณฑตพฒนศลป๑๑๙/๑๙

หม๓ต.ศาลายาอ.พทธมณฑลจ.นครปฐม

๕.๔ สถาบนบณฑตพฒนศลป จะประกาศรายชอผไดรบการคดเลอกใหน�าเสนอผลงานวชาการ

งานวจยและงานสรางสรรคในวนพธท๒๖มถนายนพ.ศ.๒๕๕๖โดยผน�าเสนอปรบแกไขตามขอเสนอแนะ

ของคณะกรรมการและสงบทความฉบบสมบรณกลบภายในวนพธท๓กรกฎาคมพ.ศ.๒๕๕๖เพอตพมพ

เผยแพรในรปแบบของเอกสารรวมบทความวจย(Proceedings)

หมายเหต:คณะกรรมการขอสงวนสทธในการเปลยนแปลงรปแบบการน�าเสนอ

93เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

๖. การพจารณาผลงาน

กรรมการผทรงคณวฒของสถาบนบณฑตพฒนศลป ขอสงวนสทธในการพจารณาและด�าเนนการ

ดงน

๖.๑พจารณาการเลอกกลมการเสนอผลงานและประเภทของการน�าเสนอผลงาน

๖.๒พจารณาการเลอกผลงานวจยทจะน�าเสนอในการประชมและการรวมบทความ(Proceedings)

๖.๓พจารณาตดสทธการเสนอผลงานวจยในกรณทบทคดยอหรอบทความวจยไมถกตองตาม

แบบฟอรมหรอรปแบบทสถาบนบณฑตพฒนศลปก�าหนด รวมทงไมแกไขตามการเสนอแนะของ

ผทรงคณวฒ

๗. อตราคาลงทะเบยน

ไมมคาลงทะเบยนแตหากไมน�าเสนอในวนและเวลาทก�าหนดจะไมไดรบประกาศนยบตรผเขา

รวมน�าเสนอผลงาน

๘. การตดตามขอมลขาวสาร

สามารถตดตามขาวสารไดท http://www.bpi.ac.th หรอสอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท

ฝายวจยและนวตกรรมสถาบนบณฑตพฒนศลป ระหวางเวลา๐๘.๓๐ -๑๖.๓๐น.ทหมายเลขโทรศพท

๐๒๔๘๒๒๑๗๖ตอ๓๖๘หรอทE-mail:research@bpi.mail.go.th

94 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

ก�าหนดการโครงการสมมนาและน�าเสนอผลงานวชาการ งานวจย และงานสรางสรรคดานศลปวฒนธรรม สถาบนบณฑตพฒนศลป ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖

วนท ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖ณ โรงละครวงหนา สถาบนบณฑตพฒนศลป

เวลา กจกรรม

๐๘.๐๐-๐๘.๕๐ น. ลงทะเบยน

๐๘.๕๐-๐๙.๐๐ น. พธเปดการอบรมโดยอธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลปณโรงละครวงหนา

๐๙.๐๐-๑๒.๐๐ น. การอภปรายเรอง“กรอบแนวคดและทศทางของผลงานสรางสรรค ดานศลปวฒนธรรม” ณโรงละครวงหนาโดย๑) ศาสตราจารย วโชค มกดามณ๒) ศาสตราภชาน ปกรณ รอดชางเผอน๓) ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภชย จนทรสวรรณพธกรดร.บ�ารง พาทยกลผชวยอธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลป

๑๒.๐๐-๑๓.๐๐ น. พกรบประทานอาหารกลางวน

๑๓.๐๐-๑๖.๐๐ น. การน�าเสนอผลงานวชาการวจยและงานสรางสรรค

๑๓.๐๐-๑๓.๒๐น. ผชวยศาสตราจารยดร.จนตนาสายทองค�าเรอง การศกษากระบวนทาร�านางแปลงในการแสดงเรองรามเกยรต:ฉยฉายศรปนขา

๑๓.๒๐-๑๓.๔๐น. อาจารยดเรกทรงกลยาณวตรเรองการสรางสรรคชดการแสดงโดยใชวธการทางประวตศาสตร(HistoricalMethod):ระบ�านาฏสรางคพระปรางคสามยอด

๑๓.๔๐-๑๔.๐๐น. อาจารยรกเกยรตปญญายศเรอง การสรางสรรคการแสดงชด“หลากสวฒนธรรมนาฏกรรมงามแผนดน”

๑๔.๐๐-๑๔.๒๐น. อาจารยรตนพลชนคาเรองคณคาทางวรรณศลปในบทละครเรองขนชางขนแผนพระราชนพนธในสมเดจพระบวรราชเจามหาศกดพลเสพ

๑๔.๒๐-๑๔.๔๐น. ดร.วาสนาบญญาพทกษนางวรรณวไลนลสมและนายชยพรไชยสทธเรอง การพฒนาระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาวทยาลยนาฏศลปนครศรธรรมราชสถาบนบณฑตพฒนศลประดบอดมศกษา

95เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

เวลา กจกรรม

๑๔.๔๐-๑๕.๐๐น. รองศาสตราจารยส�าเรจค�าโมงเรอง การศกษาวจยและประดษฐวงดนตรเวรลดมวสกแบนด

๑๕.๐๐-๑๕.๒๐น. รองศาสตราจารยส�าเรจค�าโมง

เรอง การศกษาวจยและประดษฐระนาดโปงววมเสยง

ประสานในตว

๑๕.๒๐-๑๕.๔๐น. อาจารยเหมอนขวญดสมจตร

เรอง ฟอนตะคน

๑๕.๔๐-๑๖.๐๐น. อาจารยเหมอนขวญดสมจตร

อาจารยอโนทยสมอ�า

เรอง ระบ�าเทวศรสชนาลย

๑๖.๐๐-๑๖.๓๐ น. พธมอบประกาศนยบตรโดยอธการบดสถาบนบณฑตพฒนศลป

พธปดอบรม

หมายเหต

-ก�าหนดการอาจเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม

96 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

รปแบบการพมพบทความวจย/สรางสรรค ฉบบสมบรณ (Full Paper)

โครงการประชมวชาการน�าเสนอผลงานวจย

และงานสรางสรรคดานศลปวฒนธรรม สถาบนบณฑตพฒนศลป

ณ โรงละครวงหนา สถาบนบณฑตพฒนศลป ถนนราชน เขตพระนคร

การสงแบบฟอรมการสงบทความและการลงทะเบยนพรอมบทความวจยฉบบสมบรณเปนเอกสาร

๓ชดและและบนทกเปนMicrosoftOfficeWords2003และไฟลPDFดงน

๑. สงทางE-mail:research@bpi.mail.go.th

๒. สงทางไปรษณย โดยจดท�าเอกสาร๓ชดและบนทกขอมลเปนMicrosoftOfficeWords

2003และไฟลPDFใสซดรอม๑แผนถงฝายวจยและนวตกรรมสถาบนบณฑตพฒนศลปท๑๑๙/๑๙

หม๓ต.ศาลายาอ.พทธมณฑลจ.นครปฐม๗๓๑๗๐

๓. สงดวยตนเองโดยจดท�าเอกสาร๓ชดและบนทกขอมลเปนMicrosoftOfficeWords2003

และ ไฟล PDF ใสซดรอม ๑ แผน ทฝายวจยและนวตกรรม สถาบนบณฑตพฒนศลป ๑๑๙/๑๙ หม ๓

ต.ศาลายาอ.พทธมณฑลจ.นครปฐม๗๓๑๗๐

บทความวชาการหรอบทความวจยทน�าเสนอ ตองเปนผลงานใหมทยงไมเคยตพมพในสอสงพมพ

อนมากอน และ/หรอ ไมอยในระหวางการรอตพมพในวารสารอน ทกบทความจะตองผานการพจารณา

กลนกรองจากผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของ (Peer Review) ไดแกสาขาดรยางคศลป สาขานาฏศลป

สาขาทศนศลปสาขาการศกษาทวไปหรอสาขาอนทเกยวของและตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ

ซงมสทธแกไขตามความเหมาะสม

การจดเตรยมตนฉบบ

พมพดวยภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ ดวยอกษร TH SarabanPSK ขนาด ๑๖ ในโปรแกรม

MicrosoftOfficeWords2003ความยาว๘-๑๐หนาโดยสงตนฉบบเปนกระดาษA4(พมพหนาเดยว)

พรอมทงแบบฟอรมเกยวกบผเขยนบทความตามแบบฟอรมดานลาง

การเขยนบทความจะตองพมพหมายเลขหนาทกหนาตวเลขใชไทยยกเวนค.ศ.ใหใชเลขอารบค

มรายละเอยดดงน

97เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทความประกอบดวย

- ชอเรองทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

- บทคดยอ(Abstract)ภาษาไทยและภาษาองกฤษมความยาวอยางละไมเกน๒๐๐ค�า

ระบค�า ส�าคญทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ๒-๓ค�า

- บทน�า

- วตถประสงค

- วธการวจย

- ผลการวจย

- การอภปรายผล

- ขอเสนอแนะ

- เอกสารอางอง

ผสนใจสามารถขอรบแบบฟอรมการสงบทความวชาการ/บทความวจย และสอบถามขอสงสย

ไดทโทรศพท๐๒๔๘๒๒๑๗๖ตอ๓๖๘หรอEmail:research@bpi.mail.go.thและสงบทความมายง

ฝายวจยและนวตกรรมสถาบนบณฑตพฒนศลป

98 เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนบณฑตพฒนศลป

แบบฟอรมการสงบทความโครงการประชมวชาการน�าเสนอผลงานวจย

และงานสรางสรรคดานศลปวฒนธรรม สถาบนบณฑตพฒนศลป

ชอ–สกล(หวหนาโครงการ)(ภาษาไทย)...........................................................................................................

(ภาษาองกฤษ)....................................................................................................................................................

ต�าแหนงทางวชาการ..........................................................................................................................................

สถานทท�างาน/สถานทศกษา...........................................................................................................................

สาขาวชา/ภาควชา/คณะ................................................................................................................................

ทอยทตดตอไดสะดวกบานเลขท...............หมท.............ซอย...........................ถนน...................................

อ�าเภอ............................................จงหวด.........................................รหสไปรษณย.......................................

โทรศพท................................โทรศพทมอถอ.........................................โทรสาร...............................................

E-mail……………………………………………………………………............................................................................….

ขอสงบทความเพอลงเพอน�าเสนอในโครงการประชมวชาการน�าเสนอผลงานวจยและงานสรางสรรค

ดานศลปวฒนธรรมสถาบนบณฑตพฒนศลป

ชอเรอง(ภาษาไทย)...........................................................................................................................................

ชอเรอง(ภาษาองกฤษ)....................................................................................................................................

ผเขยน(ครบทกคนกรณผเขยนหลายคน)

๑.(ชอ-สกล).........................................................................ต�าแหนงวชาการ(ถาม)................................

๒.(ชอ-สกล).........................................................................ต�าแหนงวชาการ(ถาม)................................

๓.(ชอ-สกล).........................................................................ต�าแหนงวชาการ(ถาม)................................

ไดรบการสนบสนนทนวจยจาก(ถาม)................................................................................................................

กรณเปนนสต/นกศกษา

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก...................................................................................................................

ลงนาม....................................................วนท................................................

ขาพเจาขอรบรองวาบทความนเปนผลงานตามทไดระบชอในบทความจรงและไมเคยลงเผยแพรทไหนมากอน

(ลงชอ)...........................................................

(.............................................................)

ผน�าเสนอ

............/................./............