Arial;heading 1;heading 2;heading 3;heading 4;heading 5;heading 6;heading 7;heading 8;Rapport besparingen OS/OSS Algemene Rekenkamer - ReactiesReeds verwerkte bronnenGendo site Arjen KamphuisNOiV column Marc VloemansCommentaren van ARK LinkedIn groep t/m 21 maart, 17.00 uurCommentaren van NOiV LinkedIn groep t/m 21 maart, 17.00Open Trends Jan StedehouderWebwereld, 3 artikelenComputable, 2 artikelenTweakers, 1 artikelICT~OfficeNog doenhttp://www.automatiseringgids.nl/it-in-bedrijf/kosten-en-baten/2011/11/rekenkamer-sceptisch-over-open-source.aspxhttp://www.automatiseringgids.nl/it-in-bedrijf/kosten-en-baten/2011/11/opinie-rekenen-aan-open-source.aspxhttp://www.lennarthuizing.nl/blog/rapport-rekenkamer-stelt-zwaar-teleurOver de vraagstellingJan Willem BroekemaDe vraag van de Kamer was echter: wat kun je besparen? De ARK had onderzoek moeten starten bij die partijen die expliciet gekozen hebben voor een "open" beleid (meestal niet-overheden) en dat extrapoleren naar de overheid, niet andersom. Dat is het schaap vragen naar zijn mening over de slager. De vraag van de Kamer is impliciet en expliciet niet beantwoord.

Over gebruikte definities

Jan Arnoud ten CateHet aller treurigst vind ik dat de Rekenkamer er dus helemaal niets van begrepen heeft. Ze zijn blijven hangen in goedkope plattitudes over open standaarden en open source en dat terwijl ze in het (niet bestaande; sorry het persoonlijke; nee mis, het ondeugdelijke) rapport "Sorry we are Open" toch precies konden lezen wat de eigenlijke voordelen van os en oss zijn (en dat nog afgezien van de in dat rapport genoemde bedragen).

Bert BoerlandHet document op zich is niet slecht. Al gaat het voor een groot deel in op achtergrond informatie (definities etc) die intussen wel als bekend verondersteld mogen worden. Verder kent het een paar onwaarheden in, "Bij opensourcesoftware is de licentie gratis.". dat hoeft helemaal niet voor elke license waar te zijn, "When we speak of free software, we are referring to freedom, not price. " Verder nog wat inkoppers, "Verschil tussen opensource- en closedsourcesoftware is vooral de licentievorm", wiedes, dat is de definitie :-)

Jan Willem BroekemaHet rapport gaat, voor zover ik kan zien, volledig voorbij aan de realisatie dat open standaarden en open source software twee strikt gescheiden werelden zijn (waarbij de ARK-definitie voor standaarden mij van mijn stoel deed vallen), met andere invalshoeken en andere maatschappelijke doelen.

Stef BonJa het afzetten van verschillende scenarios, op een goed onderbouwde manier is zeker de moeite waard.Ik verbaas mij ook over een aantal stellingen, zoals op blz 31, waar het gaat over kwaliteit standaarden. Het Internet zou niet hetzelfde zijn als het niet gebaseerd was op Open Standaarden.En was het niet een van de zaken tegen Microsoft waarin "onze" Kroes het bedrijf een megaboete oplegde over het niet delen van belangrijke informatie over hoe computers in een netwerk met elkaar communiceren (met name server - werkstation). Andere partijen, waaronder ontwikkelaars van Samba zijn geinterviewd hierover door de europese commissie. Een megaboete volgde. Wellicht had de ARK ook kunnen kijken naar de motivatie daarvan.Ik lees het rapport vooral met in mijn achterhoofd dat het geschreven is door mensen die voorheen weinig tot niets van Open Source weten. Veel is onduidelijk, en bij enkele stellingen zetten ze "Wij hebben geen onderbouwing voor die uitspraak, of voor het tegendeel, gevonden" oid.Veel is hen nog niet bekend.Ik vind het erg belangrijk dat "we" naast onze verontwaardiging ook richten op hoe het dan beter kan, en de suggesties onthouden en bijvoorbeeld een alternatief ontwikkelen, met verschillende scenarios besproken.

Over breedte van het onderzoekJeroen HartgersDoor alleen de desktop/werkplek te bekijken wordt het wel een heel beperkt onderzoek. Vooral de server kant kent vele open source oplossingen die naadloos aansluit op een windows desktop. Ik denk dan bijvoorbeeld aan mailservers, database servers, document management, webservers en meer van dit soort toepassingen.De gebruiker op zijn windows werkplek merkt er helemaal niks van dat een database op linux draait of dat er bijvoorbeeld een zarafa mailserver staat i.p.v. ms exchange.Door juist de serverkant niet door te rekenen geeft de ark al blijk van onwil

Stef BonDat de server oplossingen niet zijn meegenomen, is hen verteld dat er hele goede Open Source serversoftware is? Is hen dat aangetoond met cijfers? Zij kunnen dat niet weten, ze weten op het gebied van ICT en speciaal Open Source helemaal niets dus dit zal je allemaal moeten voorkouwen.Het is vervelend want juist op het gebied van de desktop zijn de gesloten oplossingen zoals Windows nog de meest aangewezen oplossingen, wegens de hoge graad van integratie in werkgroepen/domeinen, met office en applicaties die alleen nog voor windows beschikbaar zijn. Ik heb het hier dus alleen over pc;s bij de administratie/ambtenaren etc. Niet over pc's die je aantreft op bijv de Haagse Hogeschool (en dat zijn er heel wat) die naadloos kunnen worden vervangen door Linux UBuntu. De leerlingen hoeven alleen gebruik te maken van een browser en een officepakket.Er is immers echt wat kennis voor nodig om een Linux desktop in een Active directory achtige omgeving naadloos te laten functioneren toch?

Erik de WildAlleen die software is in het onderzoek betrokken waarvoor een open source alternatief beschikbaar is. Mijn grote vraag is wie dit beoordeeld heeft en welke software meegenomen is. Alleen al bij de vervanging van telefoon centrales, inmiddels ook een domein van al dan niet open software, door een 21 ste eeuws real time open unified communication infrastructuur (ziehttp://edvina.net/ouc/ ) kan de overheid door het gebruik van open standaarden en open source (o.a. asterisk, kamailio, mysql) heel veel geld besparen, werkgelegenheid stimuleren en tegelijkertijd toekomstvast investeren. Ik heb het idee dat dit potentieel volstrekt buiten het zicht gebleven is zoals vermoedelijk ook andere, buiten mijn gezichtsveld vallende, zeer succesvolle opensource projecten.

Over gerealiseerde besparingenOlivier SessinkIn het rapport worden een paar in kaders genoemd, bijvoorbeeld de "Veilig internet" dienstverlening van Defensie. Die heeft 42% bespaard met de inzet van open source, en tegelijkertijd is de dienst meer dan verdubbeld zodat de uiteindelijke besparing zo'n 68% per gebruiker is geweest. Deze is onderbouwd door de financial controllers van Defensie, en toch zegt de ARK hiervan dat "deze getallen niet geverifieerd konden worden". De ARK heeft ook geen enkele poging gedaan om deze getallen te verifiren kan ik je vertellen.

Bert BoerlandDe echte inhoud (eventuele kosten besparing aan de hand van Open Source Software) is nogal mager qua onderbouwing en mist elke inhoudelijke ondersteuning in cijfers.Ik ben goot voorstander van Open Source maar zou een ieder afraden om hiervoor te kiezen omdat de aanschaf kosten lager zouden zijn, kan me dus prima vinden in dat deel van het rapport. Echter de onderbouwing hiervan is te mager om de pers of politici toe te vertrouwen mee aan de haal te gaan. Het kan er bij mij niet in dat Rijksoverheden "maar" 88 miljoen zou zijn. Dit is neem ik aan per jaar hetgeen verder niet geheel duidelijk is en bij mijn weten schrijft een overheid software niet af dus hoeft het niet representatief te zijn.

Bert BoerlandKern van de vraag is dan ook, wat "relevant" is en voor wie."Gelet op het grote aantal applicaties dat ministeries in gebruik hebben,hebben wij ons onderzoek naar softwarekosten bij de ministeriestoegespitst op die software die direct relevant is in het kader van ditonderzoek, namelijk de software waarvoor in principe opensourcevari-anten beschikbaar zijn. Welke software dat precies is kan variren perministerie, maar in het algemeen gaat het om software als: besturingssystemen; kantoorautomatisering (tekstverwerking, spreadsheets,etc.); e-mailapplicaties; webbrowsers; geografische informatiesystemen; contentmanagementsystemen; applicaties voor webontwikkeling; databasemanagementsystemen."Bij Rijks werken denk ik zo'n 125.000 ambtenaren, 100.000 met een digitale werkplek gok ik. Als de 88 miljoen per jaar is, zou dit betekenen dat een rijksambtenaar ongeveer 900 euro aan "relevante" licenses per jaar kost, of 75 euro per maand. Doet geen recht aan problematiek want ICT kosten kan je niet per hoofd platslaan. Maar enkel de office suite en het Operating systeem licenses zouden volgens mij minimaal 270 euro * 100.000 = 27.000.000 bedragen. Maar dat is niet waar de discussie over zou moeten gaan, en dat dit 4% is zegt niet alleen iets over de "laagte" van de 88 miljoen maar meer over de "hoogte" van het totale bedrag denk ikDe echte discussie zou moeten gaan over wat de kosten zijn van het gebruik, de mate van vendor lockin, hoeveel keuze heeft men bij de leveranciers van de 188 miljoen beheer kosten voor de "relevante" software? Wat zijn de exit kosten? In welke mate beperken kosten van de doorontwikkeling de doelstellingen van de overheid.Dus ik zou graag zien dat per ministerie aangegeven werd welke software als relevant gezien werd en wat de kosten van deze software waren. En meer van belang, welke software als niet relevant werd aangemerkt omdat er geen vergelijkbaar Open Source pakket voor wasWant hoe kan het dat er maar voor 4% opensource alternatieven zouden zijn als het gaat om license cost en 8% van de beheer kosten? Wat zijn de rest van de pakketen dan van Rijks? En waarom zijn die niet "relevant"....NB: ik geloof best dat het een goede keuze kan zien om /niet/ op een opensource pakket over te gaan maar zonder meer data, niet op basis van dit rapport

Mathieu PaapstHoewel niet alles wat in t rapport staat onzin of slecht is, mist het rapport wel ambitie en visie. Bovendien slaan ze de plank mis omdat de additionele kosten die voortvloeien uit de vendor lockin geheel buiten de berekening blijven. Die kosten hangen samen met het feit dat de softwaremarkt ziek is en gedomineerd wordt door enkele monopolisten. Daarvoor had de ARK eerst de volgende vraag moeten beantwoorden: Wat zijn de extra kosten die ontstaan door gesloten standaarden en leveranciersafhankelijkheid. Pas wanneer je dat weet kun je daar een alternatief tegenover zetten en een besparing uitrekenen. Voor een goede berekening van mogelijke besparingen had tot slot juist een opengebroken markt (en dus niet de huidige siuatie) het uitgangspunt moeten zijn.

Henk-Jan van der MolenOp blz 12 staat (wederom) dat de voor- en nadelen [van open source en open standaarden] niet algemeen geldig zijn. Daarbij wordt voorbij gegaan aan het fundamentele verschil tussen open en gesloten technologie. De beschikbare kennis over open technologie kan leiden tot nieuwe kansen (hogere effectiviteit) en tot meer efficiency bij het benutten ervan. Als het bedrijf TomTom bijvoorbeeld Windows in plaats van Linux had moeten gebruiken in hun navigatiesystemen, waren de extra licentiekosten daarvan doorberekend in de consumentenprijs.

Rody MulderHet feit dat ik lees "Softwarekosten zijn niet rechtstreeks af te leiden uit de administraties van ministeries" onderstreept dat de overheid nog steeds niet professioneel met kostenbeheersing bezig is. Dan maakt het niet uit of je met open of closed source werkt. Als kostenbesparing blijkbaar geen issue is, waarom dan een ARK-onderzoek naar besparingsmogelijkheden?

Arjen KampuisZoals hun collega's van het Centraal Plan Bureau al in2009 dedenhad de Rekenkamer ook een kwalitatieve analyse kunnen maken van de macro-economische effecten van het in eigen hand nemen van softwarerealisatie. Dit als alternatief voor een jaarlijkse import van ruim 8 miljard euro uit (voornamelijk) de VS. De macro-economische vraag is alleen al relevant omdat de BTW en winstbelasting via inter-EU regels voor handelsverkeer voornamelijk terecht komt in de Ierse staatskas (ik ben niet noodzakelijk tegen het steunen van Ierland, maar dat kan vast efficinter). Ook de cijfers van hetSEO onderzoekuit 2004 zijn nog steeds indicatief genoeg om orde-van-grootte uitspraken te doen.

CaesarTjalbok zeg, en niet voor het eerst, dat besparingen of kosten maar n kant van de zaak zijn en naar mijn mening niet eens de belangrijkste. Ik zeg, ook niet voor het eerst, dat je die besparingen zelfs nooit zult kunnen becijferen.Inzet van 'open source' en open standaarden zal in de eerste plaats een investering zijn. Je kunt dat dichter bij huis met inzet van een hoger kennisniveau realiseren en je mag daarom een terugverdieneffect verwachten. Hogere kosten volgen uit tekortschetende aanvangsfunctionaliteit en hertraining van gebruikers en ondersteunend personeel maar ook die kosten komen met een terugverdieneffect. Netto resultaat? Iets met een behoorlijke onzekerheidsmarge.Praten we over vervanging van de gevraagde ICT dan nemen we maar aan dat de ICT niet wijzigt. En dus dat cloud computing, tablets geen invloed hebben. Dat de omvang van de ICT, het aantal thuiswerkers, de inzet van eigen ICT van de werkers (eigen laptop, smartphone) en de complexiteit van de totale ICT niet gedurende de migratie wjzigt. Neem je zulke zaken wel mee dan flappert de onzekerheid nog verder.Nou ja, ga je dan toch een gerichte poging wagen om een nauwkeurige base-line vast te stellen dan zul je je ook op het verleden moeten baseren. Hoe waardeer je dan dat bijvoorbeeld Microsoft een tijdje heeft stil gestaan met de ontwikkeling van desktop besturingssysteem (XP, Vista kon je overslaan) en browser? Wat zeg je over het algemeen worden van multicore processoren en de invloed daarvan op de kosten door closed source licenties die per core afgerekend moeten worden? Wat betekent de opkomst van internet voor het functioneren van de overheid (denk aan toegang & beveiliging van de doorsnee werkplek, Twitter, Facebook, interne en externe eigen sites).Hoe waardeer je de bruikbaarheid van bestaande 'open source' die zou moeten dienen als vervanging? Hoe neem je mee dat een 'open source' toepassing waar hoogactief aan ontwikkeld wordt ook een toename aan externe ontwikkelaars ziet? Hoe waardeer je kosten van community-management? Forking? Wat gebeurt er met de Nederlandse private ICT-markt (aanbieders n klanten) zodra een organisatie met de omvang van de overheid besluit om grootschalig het roer om te gooien? Mag je investeringen in door jou gerealiseerde open ICT aftrekken van het budget voor ontwikkelingssamenwerking? Kan je iets calculeren als er gedurende het traject een ander land komt wat zegt "H, da's aardig, we doen met jullie mee!"?Hoe vergelijk je de kosten van het draaiend houden van een eigen applicatie op een legacy systeem met het draaien van een eigen platform onafhankelijke applicatie gebaseerd op open standaarden die daardoor juist wel uitnodigt tot het regelmatig upgraden van het onderliggende systeem? (Ik kijk hier in Santiago tegen een bijna afgerond migratietraject aan waar een XP + Outlook + proprietary app is omgezet naar Ubuntu + Firefox & Thunderbird + web-based app en zie dat er toch een boel onverwachte meevallers en moeilijkheden zijn terwijl dit verder een basis schoolvoorbeeld van een simpele migratie was).Enfin, al met al zou ik niet willen zeggen dat het kosten- en inkomensplaatje niet belangrijk is, natuurlijk. Ik zou wel willen zeggen dat je misschien meer waarde moet hechten aan de mogelijkheid om zelf de ICT in de hand te hebben, zelf het niveau van integratie tussen overheidsorganen te kunnen bepalen en zelf te kunnen garanderen wat op de langere termijn (vooral denkend aan de mogelijkheid om onze huidige overheidsproductie ook voor de geschiedenis te bewaren) als waardevast gezien kan worden (itt dat overlaten aan commercile bedrijven voor wie de aandeelhouderswaarde vooral leidend is).http://webwereld.nl/article/comments/id/106030#utm_source=article_comment_view_all&utm_medium=website&utm_campaign=ww

Sharon GesthuizenBij de Socialistische Partij, die de motie om een rapport indiende, overheerst vooral teleurstelling. We hebben ze [de Rekenkamer redactie] gevraagd alle licentiekosten in kaart te brengen en dat hebben ze niet gedaan, zegt kamerlid Sharon Gesthuizen tegenover Webwereld. Dat dit niet is gedaan vindt ze erg slordig.Ze denkt dat het wel mogelijk is de kosten op een rij te krijgen. Daarnaast valt haar het grote verschil op tussen het rapport van Binnenlandse Zaken dat een besparing tot vier miljard berekent, en dat van de Rekenkamer met nauwelijks haalbare besparing. Hoe het precies zit, is me niet duidelijk. De waarheid zal ergens in het midden liggen.http://webwereld.nl/nieuws/106041/rapport-rekenkamer-oogst-vooral-kritiek.html#utm_source=list_news_headline_9&utm_medium=website&utm_campaign=ww

Pierre HeijneHolland OpenOm te beginnen wordt aangegeven dat een goed beeld op de ICT-uitgaven van de overheid ontbreekt. Hoewel er in allerlei bladen zeer frequent melding wordt gemaakt van (mislukte) projecten die vele honderden miljoen kosten, bestaat er volgens de rekenkamer bij de ministeries geen goed beeld van de integrale ICT-kosten. Het zou gaan om zo'n 2,1 miljard euro per jaar, waarvan nog geen 90 miljoen euro aan licenties wordt betaald. En dat zou dan ook de maximale besparing zijn die met een overstap naar OSS kan worden bereikt.Om te beginnen is het uitermate onwaarschijnlijk dat de Rijksoverheid maar 90 miljoen aan licenties betaalt. Daarnaast veronderstelt de rekenkamer dat het gebruik van OSS geen invloed heeft op de kosten voor beheer en ook geen invloed heeft op de kosten voor hardware. Beide veronderstellingen zijn onjuist. Toen een grote software-leverancier uit het Amerikaanse Redmond enige jaren geleden met een nieuw operating systeem op de markt kwam, bleek dat alleen te installeren op computers met een snelle processor, groot intern geheugen, snelle videokaart en dergelijke. Dat leidde bij veel organisaties tot grote hardware-investeringen. Ook wat betreft beheer en doorontwikkeling is het veel te eenvoudig om te veronderstellen dat de kosten voor closed source en open source vergelijkbaar zijn.

Holland OpenDaarnaast zijn er nog heel veel andere goede redenen om als overheid te kiezen voor Open Source Software, zoals transparantie, controleerbaarheid, investeren in de lokale kenniseconomie, in plaats van het afnemen van licenties van (vrijwel uitsluitend) buitenlandse bedrijven. Zowel deUniversiteit van Amsterdam (2004) als hetCentraal Plan Bureau (2009) hebben daar al relevante rapporten over geschreven die veel meer kwalitatieve en kwantitatieve inzichten bevatten dan dit rapport Maar dat is een ander onderwerp waar de Rekenkamer zich beter verre van kan houden. De in het rapport opgenomen volstrekt achterhaalde geitenwollen-sokken uitleg van Open Source en de gebrekkige rekensommen maakt ditrapport, zoals gezegd, tot een nauwelijks serieus te nemen antwoord op de terechte vragen van de Tweede Kamer.

Mark MensinkBerryGerbenG.J. van der WolfOver kosten voor licentiesValentijn SessinkMij verbaasde het genoemde percentage van 4%, dat lijkt mer erg laag, gezien het feit dat Gartner tien jaar geleden al een percentage van 10 15% noemde (in het destijds befaamde "Total Cost of Ownership", TCO-onderzoek). Sindsdien is hardware fors goedkoper geworden (wie herinnert zich nog de jacht op de duizend-dollar-PC?), terwijl de heersende opinie is dat software duurder is geworden, met name door de introducertie van abonnements-modellen ("kaasschaaf-methode")

Olivier SessinkOp basis van de zeer beperkte informatie die de rekenkamer heeft opgevraagd bij de departementen snap ik niet hoe de hoofdconclusies getrokken zijn. Wellicht dat 1% van de softwarelicenties in kaart is gebracht op basis van de vraagstelling aan de departementen. Maar het lijkt dat die getallen behandeld zijn alsof het om alle licentiekosten gaat?Ten tweede zijn er een aantal cases aan de rekenkamer aangeboden waarin te zien is dat de bulk van de winst niet uit de licenties komt, maar uit lagere ontwikkelkosten, lagere hardwarekosten en lagere beheerkosten. In de voorbeeldcases stonden TCO besparingen van >50%. Ik zie in het rapport dat "de rekenkamer deze getallen niet heeft kunnen verifieren". Natuurlijk moest het allemaal in korte tijd opgeleverd worden, maar door deze getallen niet mee te nemen is wel een erg verkeerd beeld ontstaan in het rapport.

Jan Willem BroekemaHet cijfermateriaal kan niet kloppen (blz 44, figuur 5). Software is al jarenlang veel duurder dan hardware en waar zijn de kosten van de grote ICT-projecten? EPD, mGBA, DigiD, DWR/GOUD? En dat alles voor een schamele 88M op jaarbasis? Een Win7 licentie kost zo al 100,=. En dat over afgerond 200.000 werkplekken.Waarom zou je bovendien in deze vergelijking hardware, implementatie, onderhoud en beheer meenemen? Dat maakt op deze vraagstelling toch weinig uit? Zo lijkt de winst minimaal maar je vergelijkt de totale IT-kosten (incl. personeel) met alleen de software. Het prijsverschil tussen auto's in verhouding tot de complete wegeninfrastructuur, dus.

Henk-Jan van der MolenOp blz 10 staat dat de licentiekosten (indicatief) ca. 4% van de totale ICT kosten bedragen. De bron van dit getal wordt niet genoemd en is significant lager dan de 8% die Microsoft in 2005 noemde en de 27% die IBM in 2004 aangaf als licentiekosten.Op blz 12 staat bij het antwoord op vraag 3 (softwarekosten en mogelijke besparingen) alleen licentiekosten genoemd. Dit zijn echter alleen korte termijn besparingen. Zoals eerder aangegeven, zal meer concurrentie op de Nederlandse software markt leiden op de middenlange termijn tot betere producten en lagere prijzen, zoals de telecommarkt bewijst.

WimOver open standaardenErik de WildIn het rapport wordt de TCP/IP protocol stack ( ziehttp://nl.wikipedia.org/wiki/TCP/IP ) aangehaald als een voorbeeld (bl. 32) wat nogal zacht uitgedrukt is. De TCP/IP protocol stack en alle open implementaties die beschikbaar zijn van de verschillende protocollen vormen het grote voorbeeld waartoe het strikt hanteren van open standaarden toe kan leiden. Het Internet en alle van het Internet afgeleide diensten en dienstverlening had in de huidige vorm nooit bestaan als over n van de vele protocollen octrooi rechten betaald hadden moeten worden. Het wel of niet toe willen passen van open standaarden is geen vraag die pas in de verwervingsfase aan de orde komt zoals in het rapport staat, het is een strategische keus van het hoogste niveau waarbij, gezien de track record van het gebruik van open standaarden een strikt toepassen van open standaarden de verstandige strategische keus is.

Jan Willem BroekemaHet primaire probleem blijft het gebruik van gesloten standaarden: Je kunt niet kiezen want de infrastructuur schrijft gesloten voor, en deze keus leidt er toe dat de infrastructuur gesloten blijft, dus kun je niet kiezen want .... De belangrijkste kritiek van de Kamerleden blijft deze binding en niet primair de kosten; dat blijkt ook uit de Kamerstukken.

Henk-Jan van der MolenOp blz 7 ontbreken de volgende voordelen van open standaarden: met een open standaard kan gemakkelijk worden geverifieerd of software voldoet aan die standaard; met open standaarden meer softwarediversiteit kan worden bereikt, wat het risico van cybercrime vermindert. De meeste malware is gericht op de huidige software monocultuur. Binnen een monocultuur is de kans maximaal dat een virus zich kan verspreiden. Het (blijven) gebruiken van gesloten standaarden die de huidige software monocultuur versterken, maximaliseert daarom de schade van cybercrime in de Nederlandse economie. Zie voor meer uitleghttp://bit.ly/h6TI13.Op blz 7 staat dat er geen bewijsvoering voor de algemene geldigheid van de potentile voordelen van open standaarden bestaat. Dit gaat echter voorbij aan het fundamentele verschil tussen open en gesloten standaarden. De gratis beschikbare kennis over open standaarden kan leiden tot nieuwe kansen (hogere effectiviteit) en tot meer efficiency bij het benutten ervan. Een gesloten standaard heeft dat voordeel niet.Een bibliotheek die een bestand in een gesloten format opslaat, moet meestal ook de benodigde software archiveren om hergebruik te kunnen garanderen. Bij bestanden met een open standaard vormt de openbare specificatie van de standaard deze garantie en is archivering dus veel efficinter.

Minister DonnerZo deelt Donner de conclusie dat er voor open standaarden geen bewijsvoering bestaat voor de algemene geldigheid van de potentile voordelen van open standaarden niet. Ik ben wel van mening dat gemiddeld genomen met name de kwalitatieve voordelen van open standaarden groter zijn dan de nadelen, vooral vanuit het oogpunt van interoperabiliteit, schrijft hij aan de Rekenkamer.http://webwereld.nl/nieuws/106041/rapport-rekenkamer-oogst-vooral-kritiek.html#utm_source=list_news_headline_9&utm_medium=website&utm_campaign=ww

KlaasMet de volgende zin begeeft de rekenkamer zich wat mij betref op glad ijs: "In algemene zin kan niet worden gesteld dat open standaarden beter zijn dan gesloten standaarden of andersom". Blijkbaar doet de W3C zinloos werk en de NEN doeken we ook maar op. Als de overheid een cloud-strategie wil moeten ze zich volgens mij toch wat meer op die open (internet-) standaarden richten.Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3828674/1277105/rekenkamer-open-source-bespaart-weinig.html#ixzz1HJSPlLRl

MicWat mij betreft maak je ten onrechte geen onderscheid tussen vendor lock-in en koppelverkoop (je stelt Vendor lock-in is koppelverkoop), het is zeer zeker mogelijk dat er een vendor lock-in ontstaat als gevolg van koppel verkoop, het is niet het zelfde (alle koeien zijn dieren, maar niet all dieren zijn koeien).Koppelverkoop is (wat mij betreft) een beperking in het kiezen van aanvullende diensten/producten omdat je voor een bepaald product/dienst hebt gekozen. Als je voor een Parker-pen kiest, ben je gedwongen de vullingen van het merk Parker te gebruiken, andere leveranciers kunnen die niet leveren om diverse redenen, waarvan een patent er een is. (Het zou dus ook heel goed mogelijk zijn dat ook bij OSS van koppelverkoop sprake is.)Vendor lock-in ontstaat doordat de kosten(financieel/inspanning/emotioneel) voor het in gebruik nemen van een alternatief, (een Bic-pen in plaats van een Parker-pen) te hoog zijn (je hebt bv 100.000 Parker- vullingen op voorraad en die kun je weggooien) en niet opwegen tegen de voordelen (bv lagere operationele schrijf kosten).Dat zowel vendor lock-in als koppel verkoop resulteren in een beperking van de keuze vrijheid is zonder meer waar, maar daarom zijn nog niet twee omschrijvingen voor een zelfde situatie. Net zo min is het ontbreken van gemeenschappelijke standaards het zelfde als vendor lock-in.Wat betreft de invloed van de overheden op standaards denk ik dat je die ten onrechte onderschat, en zeker die van de EU op het gebied van gemeenschappelijke standaards. De euro, de SEPA, de kleur-codering van elektriciteitskabels, toelatingseisen voor geneesmiddelen, samenstelling van de bio-autobrandstof, fijn-stof-emissie eisen, normen voor geluidsoverlast zijn allemaal voorbeelden van Europese (gemeenschappelijke) standaarden (afspraken) die dwingend zijn opgelegd. Met als resultaat een hogere kwaliteit tegen lagere kosten.Het kern-probleem van de ICT of beter gezegd van de automatiseringswereld is dat resultaat zo vaak tegen valt, en de kosten vaak zo hoog uitvallen, daarom wordt gezocht naar alternatieven. Hoe die alternatieven worden gerealiseerd (op basis van closed/open source) is veel minder van belang (voor de eindgebruiker) dan de mogelijkheid om bij gebleken dis-functioneren van een oplossing (of component) dit te vervangen door een oplossing (component) van een andere leverancier.Hiervoor zijn gemeenschappelijke standaards essentieel (en dat is heel wat anders dan dat iedereen een eigen open standaard heeft), en daaran dienen dan zowel de CS als de OS software (oplossingen) te voldoen.Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3828674/1277105/rekenkamer-open-source-bespaart-weinig.html#ixzz1HJThLOlc

ICT~OfficeDe activiteiten rond open standaarden zijn onder gebracht bij het Forum Standaardisatie, dat een prominentere rol moet krijgen in de interoperabiliteitsagenda. Voor wat betreft de rol van software op de gemeentelijke markt is het sinds januari 2010 opererende Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) een voor de hand liggende beleidsontwikkelaar. Op die wijze ontstaat helderheid over ieders rol.

Over open sourceHenk-Jan van der MolenOp blz 8 ontbreken de volgende voordelen van open source: Open Source bevordert de concurrentie in een markt gedomineerd door gesloten software. Concurrentie leidt tot betere producten (zie Internet Explorer 6 en Firefox) en lagere prijzen (zie o.a. de onderhandelingen van Mnchen met Microsoft in 2003). Open Source maakt het mogelijk dat de overheid eenmalig betaalt voor ontwikkelde software en die software overal kan inzetten. Door de voorgenomen concentratie van rekencentra wordt het steeds gemakkelijker dergelijke kansen te signaleren. Open Source maakt het mogelijk met een klein beetje maatwerk systemen in ketens te koppelen. Dit ondersteunt de 1 loket gedachte van de overheid. Open Source vereenvoudigt de verificatie dat de gebruikte software versie geen achterdeurtjes bevat die cybercriminelen kunnen misbruiken. Bij het zakelijk gebruik van Open Source kunnen werknemers thuis kosteloos en legaal dezelfde software gebruiken. Dit vermindert het malware risico voor organisaties. Bij niet-gratis software zullen medewerkers namelijk geneigd zijn thuis gekraakte versies van die software te gebruiken, die meestal besmet zijn met malware. Een besmette thuis PC van een medewerker kan malware overdragen op de organisatie.

Gerard BottemanneEerst zou ik graag Open Standaarden en Open Source willen scheiden. Open Source lift te vaak mee op het succes van Open Standaarden. Open Source gratis aanbieden is vaak pietpraat, want de implementatiekosten maken de opbrengst meer dan goed.Super dus dat de Rekenkamer met dit rapport komt. Heren consultants die zich scheel verdienen aan de implementatie aan Open Source zouden zich moeten schamen!Bij elk ICT Project en product moet gewoon gekeken worden naar kosten en opbrengsten, betrouwbaarheid en continuiteit!Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3828674/1277105/rekenkamer-open-source-bespaart-weinig.html#ixzz1HJSgMKHr

MicIk denk dat het een terechte constatering is dat Open Source software niet gratis is, dat de ontwikkeling en in stand houden van een Open Source gebaseerde oplossing ook kosten met zich mee brengen, en dat dat niet per definitie goedkoper en beter is dan een Closed Source gebaseerde oplossing.De constatering dat een van de voordelen van Open Source software is dat je kunt mee bepalen wat de verdere koers is, en functies in te bouwen die er (nog) niet in zitten is natuurlijk niet wezenlijk anders dat bij Closed Source, ook daar benvloeden gebruikers de toekomst van het product, en ook daar kun je zelf functies (laten) bijbouwen voor een betere business fit. Wellicht tegen andere kosten, maar dan ook met andere opbrengsten.De redenatie dat je met Open Source geen last hebt van vendor-lock-in omdat bij Open Source kun je het sleutelen aan de software uitbesteden aan derden, gaat natuurlijk ook op voor Closed Source, daar is een hele dienstverlenende industrie door ontstaan. Bovendien is er ook bij Open Source software een afhankelijkheid tussen de gebruikers en de ontwikkelaars, de ontwikkelaars zullen alleen de extra functies realiseren als zij daar voldoende brood (financieel, intellectueel, emotioneel) in zien.Ook bij Open Source kan er een vendor-lock-in ontstaan, omdat de transitie van het ene (Open Source) software platform naar een ander (Open of Closed Source) software platform zulke kosten met zich mee brengen dat de investeringen niet opwegen tegen de opbrengsten.Het argument dat je met Open Source software bijdraagt aan je eigen IT asset opbouw is wellicht waar, maar je kan je afvragen of dat het doel is van een organisatie die voornamelijk gebruik wil maken van IT. Met dezelfde redenatie zou je namelijk kunnen rechtvaardigen dat het wenselijk is dat iedere (overheids-) organisatie haar eigen elektriciteitscentrale, papierfabriek, of iets anders bouwt en beheert. Dat we dat niet doen komt omdat het gebruik van elektriciteit is gebaseerd op standaarden (230 volt 50 Hz) en dat iedere elektriciteitsleverancier daaraan voldoet, en de consumenten apparaten (functies) kunnen aanschaffen die gewoon ingeplugd kunnen worden en het dan ook doen en een redelijke prijs hebben (en dat willen we ook met IT).Wat, tenslotte, wordt genoemd als bijkomend effect van een adoptie van Open Source, stimulering van de lokale IT-diensten economie, suggereert dat bijdragen aan een Open Source community regionaal worden beperkt (dus een Open Source ontwikkelaar vanuit India, China of de USA wordt uitgesloten van een bijdrage aan Nederlandse Open Source producten). Los van het feit dat dit technisch zeer lastig is om af te dwingen, staat het haaks op de gedachte van Open Source, namelijk van een public, collaborative software development.Dit bijkomende effect onthult echter de wel de kern van de discussie in de Nederlandse politiek; Open Source software is goed voor de lokale IT-dienstverleners , en geeft de indruk dat je minder afhankelijk bent van grote (buitenlandse) multinationals die Closed Source software leveren. Dat is echter in hoge mate een politiek, ideologische en belangen discussie. Dat de Rekenkamer zich hierover niet uitlaat is eerder een kwaliteit dan een tekortkoming.Heeft Open Source dan helemaal geen voordeel? Jazeker wel, Open Source stimuleert innovatie en creatief oplossen van problemen, iets wat iedere grotere organisatie slechts zeer moeilijk kan doen omdat, . . . . ze een grote organisatie is met vele gevestigde belangen die ter discussie worden gesteld door innovatie.Erg jammer om te zien dat de discussie over Open/Close Source de richting op gaat van een geloofstrijd, met alle irrationele opinies en emoties vandien, waardoor voorbij wordt gegaan aan hetgeen wat een wezenlijke, essentile en structurele besparing en een verhoging van de kwalitieit oplevert: gemeenschappelijke standaarden (en dat is heel iets anders dan iedereen zijn eigen open standaard).Gemeenschappelijke standaarden zullen als gevolg hebben dat de discussie niet meer gaat over de voortbrengingswijze (open vs closed) maar over kosten en opbrengsten van onderling uit te wisselen functies (strijkijzer van merk A vs strijkijzer van merk B) en vervolgens leiden tot lagere aanschafkosten en een hogere kwaliteit!Het ongenoegen dat er veel geld wordt besteed aan ICT, maar dat het maar matig functioneert is zonder meer terecht, maar om Open Source als oplossing te zien, dat is wel erg kort door de (verkeerde) bocht.Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3828674/1277105/rekenkamer-open-source-bespaart-weinig.html#ixzz1HJTItgT0

G.J. van der WolfDe lijst van Wim gaat voor elke keuze van software op. Zijn vaststelling dat veel bedrijven Microsoft kiezen als standaard, is een verwarring die veel voorkomt. De software van Microsoft werkt in veel gevallen (redelijk) goed samen als alle versies binnen de door MS gestelde range liggen. De opslagformaten van MS zoals, tegenwoordig, Docx, Xlsx en dergelijke zijn g e e n standaarden. Het zijn een veel gebruikte opslagformaten.De zelfde opmerkingen gaan op voor de MS GUI en aanverwanten. Veel gebruikt maakt het geen standaard en zeker geen open standaard.Mic's argument snijdt hout: open source ontstaat nooit gratis. Het gebruik, distribueren en wijzigen naar eigen behoefte van deze broncode is dat echter wel. Closed software kost geld op alle drie de punten. Natuurlijk hebben de mensen die de open source wijzigen ook een levensonderhoud nodig, dus kost dat geld. Maar je hoeft geen geld te geven voor het recht te mogen wijzigen.Wat steeds achterwege blijft in de discussies over open source is de vrijheid. Open source geeft vrijheid. Misschien is dat wel de grootste tegenstander van de Open Source Software: Vrijheid. Bedrijven, organisaties, mensen zijn bang voor deze vrijheid. Vrijheid komt namelijk met verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid voor ontwerpen, bouwen, onderhouden, gebruiken en wat dies meer zij rond software.Stel nu eens dat de Rijksoverheid 1 desktop OS, 1 server OS, 1 kantoorautomatiseringspakket, 1 CMS, 1 DMS, 1 ... heeft. Maakt niks uit of het OSS of CS is.Hoe je het ook wendt of keert, CS moet je kopen om te mogen gebruiken, support moet je kopen onder voorwaarden, CS mag je nooit distribueren en CS mag je absoluut nooit aanpassen anders dan met goedvinden van de leverancier.Hoe je het ook wendt of keert, OSS kost je niks om te gebruiken, support moet je kopen. Zonder voorwaarden echter. OSS mag je vrij distribueren en aanpassen naar lieve lust.Nu nemen we een nieuw project van de Rijksoverheid. Om CS te gebruiken zit een traject van aanschaffen in het voortraject vanwege de licenties. De gekozen CS moet of kunnen samenwerken met de omgeving of een extra interface wordt ingesteld om te kunnen koppelen. Mocht de omgeving geen software hebben om de koppeling mee te maken moet ook daar het traject van aanschaf doorlopen worden.Bij OSS het je geen licentiekwestie, in het geval van een interface de keuze of je het pakket aanpast om naadloos samen te werken of een externe interface bouwt en als andere partijen geen software hebben die mee kan werken distribueer je de nodige software.Deze zelfde constructie is van toepassing op nog veel meer aanverwante gebieden die de kosten van software uitmaken.Nu weer even terug naar de bevindingen van de Algemene Rekenkamer. Niet je kosten maar je strategie moet bepalend zijn. Als je strategie bepalend moet zijn, moet alles wat kosten maakt rond software gewogen worden. Overigens moet de strategie in lijn blijven met andere onderdelen van de bedrijfsstrategie. En van de onderdelen is kostenreductie. Het gebruik van software moet dus zo goedkoop mogelijk.Wanneer je deze strategie voorop stelt dan gaat CS het altijd verliezen van OSS waarvan zelf bepaald wordt wanneer de software 'end of lifecycle' heeft, geen verplichte winkelnering heeft in de vorm van certificering en dergelijke om ondersteuning te kunnen blijven krijgen, enzovoort.Daarnaast is strategie nooit een kort lopende planning. Dat is tactiek.Als niet de kosten maar de strategie leidend moeten zijn, zijn dus alle migratie en overige genoemde kosten die de overstap belemmeren geen argumenten.Het feit dat de Rijksoverheid dus geen OSS implementeert heeft dus te maken met gebrek aan strategie. Of, want er lijkt wel iets van een strategie te zijn (NOiV), blijkbaar een gebrek aan leiders die de strategie kunnen overzien en doorvoeren.Komt de aap toch uit de mouw: OSS geeft vrijheid, dus verantwoordelijkheid. Het feit dat wij als gemeenschap de mensen in de overheid geen opdracht geven OSS voortvarend in te voeren, ligt dus aan onszelf. De vraag rond OSS wordt dan: zijn wij als gemeenschap bereid om onze verantwoordelijkheid te dragen voor de bestedingen rond al de ICT ten dienste van onze gemeenschap?Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3828674/1277105/rekenkamer-open-source-bespaart-weinig.html#ixzz1HJTWlQP2

Over de complexe ICT omgevingJan Willem BroekemaOp blz 27 wordt gesteld dat ... en het is niet [..] mogelijk om n van de onderdelen van het softwarelandschap te vervangen. Er moet [...] rekening worden gehouden met de plaats van het onderdeel [...] en de relaties die het heeft [..] die ervoor zorgen dat die onderdelen op elkaar aansluiten. Ja he, en hoe zou dat nu toch komen? Dat, beste ARK-auteurs, is juist de crux van het hele verhaal. Daar willen de Kamerleden van af.Hoe erg de auteurs vastzitten in de oude beeldvorming laat figuur 4 prachtig zien, op dezelfde pagina. Men is niet in staat het softwarelandschap te beschrijven in functionele delen maar dat moet toegelicht worden met, met name genoemde, producten. Zonder n uitzondering allemaal gesloten! Als je daar niet van los kunt komen, heb je het probleem dan niet erkend?

Minister DonnerHij wijst op het verminderen van afhankelijkheid van leveranciers als reden voor het gebruik van open standaarden. Ik hecht er juist aan om de complexiteit, de verwevenheid en leveranciersafhankelijkheid te doen verminderen, schrijft de minister. Het kabinetsbeleid beziet overstappen naar open standaarden en/of open source software daarom niet alleen naar de inspanning die een overstap kost, maar vooral naar lange termijn voordelen en economisch-maatschappelijke baten van betere samenwerking en efficintere gegevensuitwisseling binnen en tussen organisaties.http://webwereld.nl/nieuws/106041/rapport-rekenkamer-oogst-vooral-kritiek.html#utm_source=list_news_headline_9&utm_medium=website&utm_campaign=ww

CireEbes2Ik snap eigenlijk niet goed waarom dit soort besparings-drift telkens weer wordt ingezet vanuit het open-source perspectief. Ja, open standaarden zijn een goed idee, maar laten we niet vergeten dat al die software, desktops, servers een *middel* zijn, geen doel op zich.Allerlei overheidstakken kopen die systemen niet voor de lol, maar omdat ze er een taak mee moeten uitvoeren. Vergunningen beheren. GIS-informatie registreren en bijhouden. GBA-administraties voeren, uitkeringen managen en betalen, belasting berekenen en innen. De werkelijke kosten zitten niet in het desktop computertje, maar in het ontwerpen, bouwen, kopen en werkend houden van deze systemen. En de droevige werkelijkheid is dat het heel erg moeilijk blijkt te zijn om gezamenlijk keuzes te maken, waardoor er heel veel versnippering is.Gelukkig zijn er de laatste jaren veel initiatieven om standaarden en architecturen af te spreken (nora, gemma, wilma, petra en nou vergeet ik er nog een). Daarmee zijn in ieder geval de kaders gezet. Nou nog ombouwen en inrichten. Dat kost jaren en kapitalen. En nou is het wel leuk om te roepen "het moet open source zijn", maar daarmee kost het nog steeds jaren en kapitalen. Want het zijn nog steeds gewoon bedrijven die die systemen moeten bouwen en leveren. En misschien is het iets goedkoper als ze MySQL gebruiken in plaats van Oracle, maar in het totaalplaatje is het verschil een stuk minder spannend.En zo'n onderzoek landelijk uitvoeren, tja, da's geen eenvoudige klus. Om te beginnen moet je afspreken wat je precies wel en niet meeneemt. Hardware, OS en Apps is niet zo lastig. File/Web/Print/Mail services? Waarschijnlijk ook wel. Vervangingskosten? Beheerkosten? Projectkosten? Binnen de rijksoverheid is dat nog wel terug te vinden, maar zodra je in gemeenteland komt is dat ineens een stuk minder duidelijk uitgespit. Niet iedereen werkt al met interne dienstenmodellen met heldere Service Descriptions. Zo'n inventarisatie duurt zomaar 12 maanden en kost (inclusief het werk dat gemeentes eraan zouden moeten besteden) zomaar een paar miljoen.Ik snap die uitspraak van de rekenkamer daarom best. En ik geloof inderdaad ook niet dat de ICT kosten van de overheid dramatisch gaan dalen als die verdraaide ICTers nou maar gewoon eens met open source willen gaan werken. Ik heb in genoeg van die omgevingen rondgelopen om te weten dat die jongens en meisjes het al moeilijk genoeg hebben om de *functionele* eisen goed aan het werk te krijgen, zonder daarbij gierend financieel uit de bocht te vliegen. Dat lukt al niet eens altijd, dat zie je wel aan de Amsterdamse situatie.Open source is prima, open standaarden zijn onmisbaar. Maar het is geen silver bullet waarmee je ineens de wereld kunt verbeteren, dat is een naeve gedachte. Het putje waar het geld in verdwijnt heet niet "licentiekosten". Dat putje heet "versnippering, suboptimalisatie, dubbel werk doen". En eerlijk is eerlijk, er wordt behoorlijk getrokken aan verbeteringen op dat gebied. Maar ja, dat is een complex, moeilijk te overzien proces, dus dat doet het natuurlijk niet zo goed in de media.. (Tweakers)

Wouter VeltmaatLicenties e.d. kan je allemaal nog wel uitrekenen maar het menselijk aspect van beheer is heel wat anders. Vaak denkt men dat bijv Linux moeilijker te beheren zou zijn maar dat is grotendeels nog een vooroordeel vanuit de tijd dat Linux nog puur een OS voor nerds was. Daar is behoorlijk veel aan veranderd en tegenwoordig is het voor de gemiddelde geschoolde MS systeembeheerder relatief makkelijk om Linux beheer te leren. Het is immers niet wezenlijk anders werk.Alleen is dit voor de rekenmeesters nogal moeilijk in te schatten en wat dat betreft zouden er meer voorbeelden beschikbaar moeten komen.Een andere nogal ingewikkelde factor is het feit dat op maat gemaakte software nogal eens de neiging heeft om alleen te werken op een bepaalde omgeving. En menige overheid heeft van dit soort vaak extreem belangrijke applicaties en dat maakt overschakelen erg lastig en dus moeilijk qua kosten in te schatten.Wat dat betreft heb je dan ook als overheid een gezamenlijke visie nodig dat je alleen maar open standaarden mag gebruiken en het aantal op maat gemaakte applicaties zoveel mogelijk beperkt en vendor lockins zoveel mogelijk vermijd.Alleen dit staat haaks op de belangen van de externe partijen die juist baat hebben om zoveel mogelijk invloed te krijgen/houden dus die zullen alles op alles zetten om dit zoveel mogelijk te frustreren. Dus zul je dat zoveel mogelijk proberen af te zwakken met wetten/richtlijnen en eisten bij aanbestedingen. Dat heeft veel tijd nodig.Tweakers

Over veiligheid van open sourceStef BonVerder verbaast me wel heel erg de gestelde beveiligingsrisico's van Open Source. Hoe komen ze erbij? Gesloten software -zoals jullie net als ik weten - zoals de Windows platformen zijn intrisiek onveiliger dan vergeliijkbare Linux platformen. Voor elk windows platform is ook een licentie nodig voor een vriusscanner, bij Linux niet. Veilig genoeg van zichzelf. Ik ben benieuwd hoe ze daarbij komen. Dit is echt belachelijk.

Henk-Jan van der Molen(op persoonlijke titel) Helaas heb ik de aandacht gemist van de AR voor de cybercrime risico's van de huidige, gesloten software monocultuur - Open Standaarden spelen daarin een hoofdrol. Ik vind het daarom spijtig dat de voordelen van Open Standaarden moeten worden "bewezen". Open Source software vormt een goed, en soms het enige alternatief voor monopolistische software. Zie verder mijn uitleg ophttp://bit.ly/h6TI13.

Over marktordeningValentijn SessinkVoorts merk ik op, dat de opmerkingen over marktordening wel wat prominenter in beeld gebracht hadden mogen worden. Hoewel strikt genomen geen onderwerp van onderzoek, kan het ontbreken van marktwerking in de ICT de Rekenkamer toch nauwelijks ontgaan zijn.

Over conclusiesValentijn SessinkTenslotte zou, als ik het stuk goed lees, als conclusie ook kunnen gelden: de inzet van meer open source en open standaarden is pas haalbaar, wanneer bij het uitbesteden van ICT niet alleen op kosten en kwaliteit/beschikbaarheid gestuurd wordt, maar ook op op licentievoorwaarden en gebruikte ICT-standaarden

Rody MulderHet lijkt mij een overheids-cultuur kwestie. Als het de meerderheid van de ambtenaren niets uitmaakt dat er leveranciersafhankelijkheid is, als ICT-kosten niet inzichtelijk gemaakt (kunnen) worden, als de ARK dit als feit accepteert, et cetera, dan heeft een dergelijk onderzoek naar besparingsmogelijkheden geen enkele zin. Het gaat altijd om de intentie. Ik heb niet de indruk dat de overheid, met name de uitvoerenden, bereid zijn om over te stappen naar/op open source software, bijvoorbeeld op de desktop.@Arjen Kamphuis: dank voor het goede artikel

Ruud LeetherMisschien heb ik een ander rapport gelezen maar wat mij betreft is de AR er tenminste in geslaagd een genuanceerd verhaal op papier te zetten en dat mag een prestatie van formaat worden genoemd. OSS is niet altijd beter en al evenmin altijd goedkoper dan closed source software. Geen blinde focus dus op OSS maar een beoordeling per geval o.b.v. nader te ontwikkelen criteria. Een hard gelag klaarblijkelijk voor een enkeling maar een van realiteitszin getuigende observatie voor de rest van de wereld.

Arjen Kamphuis"AR er tenminste in geslaagd een genuanceerd verhaal op papier te zetten"Zonder veel bewijs allerlei 'nadelen' van OSS opschrijven maar geen woord besteden aan mogelijk nadelen van proprietary systemen is genuanceerd?"OSS is niet altijd beter en al evenmin altijd goedkoper dan closed source software."Niemand van de critici hier heeft dat ooit beweerd. "Goedkoper" is altijd context-afhankelijk (wat tel je mee en wat niet?). "Beter" is volledig afhankelijk van je beoordelingskader. En juist die context en beoordelingskaders zijn vrijwel volledig afwezig in het rapport. Dit ondanks de vele handreikingen die de Rekenkamer heeft ontvangen."Geen blinde focus dus op OSS maar een beoordeling per geval o.b.v. nader te ontwikkelen criteria."Er was dus wel een 'blinde focus op OSS" in de zin dat er geen oog was voor nadelen van de status-quo. Terwijl die toch door de collega's van het CPB helder in 2009 zijn opgeschreven (bijvoorbeeld)."Een hard gelag klaarblijkelijk voor een enkeling maar een van realiteitszin getuigende observatie voor de rest van de wereld."Wel opvallend dat de 'enkelingen' al die personen zijn die al 10-15 jaar met deze materie bezig zijn. Die ruim tien jaar geleden al waarschuwden voor de IT-security ramp die zich nu in Nederland voltrekt. Voor de kosten van een gemonopoliseerd markt. Voor het verlies van 'control' van de overheid over haar data en informatieverwerking. Kortom voor al die dingen die nu werkelijkheid zijn geworden dankzij een overheid geen eigen ICT visie heeft maar aan de leiband van leveranciers braaf doorloopt op de upgrade-tredmolen van meervoudig veroordeelde criminelen.Wellicht is het niet zo zeer een kwestie van een andere rapport maar van een andere planeet?Rody Mulder slaat de spijker op de kop: kennelijk hebben de meest 'uitvoerenden' geen zin de wensen van het parlement uit te voeren. Hoe langdurig, meervoudig en unaniem die ook geuit is. Er bestaat een politieke term voor een situatie waarin het bedrijfsleven meer macht heeft dan het parlement. Iets met een F geloof ik.

Jan StedehouderIn hoofdlijnen en in het kort zijn dit mijn conclusies:1. ARK had een smalle opdracht (kostenbesparingen), maar daar gaat Open ICT mijns inziens niet over.2. ARK heeft gelijk als ze stelt dat TK te weinig op basis van feiten in dit dossier (en het hele ICT-dossier) staat.3. ARK schiet ernstig tekort door niet door te graven in de kosten via externe leveranciers.4. De overheid geeft 2,1 mld per jaar uit aan ICT die ze niet kan verantwoorden, noch specificeren.5. OS/OSS moet per case bekeken worden, en dat moet je TCO hanteren voor besluitvorming.6. ARK schiet te kort door OSS alleen te bezien als besparing licentiekosten.7. ARK schiet te kort door exit kosten voor rekening van open source migratie te laten komen.8. ARK schiet te kort door wel voorbeelden van OSS-zwakten te benoemen en niet soortelijke zwakheden van gesloten source.9. ARK geeft daardoor geen goede vergelijking, valt per definitie slecht uit voor OS/OSS.10. ARK heeft zich qua business cases veel te veel beperkt.11. Met ingang van vandaag is geen beleidsdocument meer dat open source en open standaarden stimuleert in Nederland.

Pieter-Paul SpiertzEen bijzonder teleurstellend, kortzichtig rapport. Als het ARK al "vanuit de wens kosten te sparen" het leeuwendeel van de zaken waar het IT-budget daadwerkelijk heengaat niet wenst te onderzoeken, terwijl daar logischerwijs ook de grootst mogelijke besparingen zitten, vraag ik me af wat het in vredesnaam wl toevoegt ten opzichte van het door Donner verguisde "Sorry, we're open"-rapport dat tenminste nog cijfers levert en WEL al de internationale pers gehaald heeft..Met dit laffe ARK-rapport, op basis waarvan klaarblijkelijk opeens ook de uitstekende NOiV-inspanningen worden beoordeeld (ik zie eerlijk gezegd geen enkel verband) zet Nederland een forse stap terug en dat in een tijd waarin bezuinigingen juist broodnodig zijn. Schandalig.

Marijke SaltersAls open source geen bezuiniging/ voordeel op korte/langere termijn betekent, waarom gebruiken alle leveranciers tegenwoordig dan open source componenten? Voorbeelden: Logica voor GovUnited, Atos voor de mid-office, Beinformed voor Studio etc. Waar de overheid en met name gemeenten vervolgens voor de combinatie van de componenten, closed source afnemer is ;-) en behoorlijk betaalt.

Jan van der TornHet is een teleurstellend resultaat dit rapport. Ik ben er wel blij mee. Ik ben ruim 15 jaar voorstander van open source software en zou me geen raad weten als iedereen nu overtuigd zou zijn, laat staan de overheid.De adoptie van open source software laat zich overigens niet tegenhouden. Steeds meer mensen en bedrijven zien de voordelen ervan (ook kosten voordelen zoals ik die laatst in een business case heb beschreven op de site van de Computable).Wat ik grappig vind, is dat de mannen van de ARK ook hier bij Stone-IT met mij en Martijn Smit hebben gesproken, zonder ons te vermelden in de lijst met geraadpleegde experts. Schijnbaar is het bedrijf dat in Nederland al 13 jaar open source software toepast en ondersteund bij bedrijven niet de moeite van het vermelden waard.

Jan Willem BroekemaHet rapport dekt niet helemaal de samenvatting (en omgekeerd). Het lijkt alsof de samenvatting door een aparte auteur of redacteur is opgesteld, iemand die het rapport selectief citeert. In de samenvatting staan zaken die in het rapport nader worden toegelicht, genuanceerder zijn of beter zijn verwoord. Natuurlijk lezen de meeste mensen alleen de samenvatting en daar zit een grote zwakte van dit rapport. Arjen noemde het de nagel in de doodskist en op grond van de samenvatting kan je dat zo zien (ik zie het anders, maar dat doet hier even niet ter zake).

Arjen KamphuisHet hierboven beschreven proces lijkt wel een beetje op de werkwijze van de Algemene Rekenkamer in de beantwoording van vragen die zijn gesteld door Kamerleden. De Kamerleden stellen als non-experts een vraag, en de Rekenkamer beantwoordt deze zonder de context van de vraag te analyseren of zich af te vragen of de genoemde symptomen wellicht onderdeel zijn van een breder probleem. In het net verschenen rapport worden de vragen netjes beantwoordt, overigens op basis van de meest minimale data. En dat is jammer, want het is juist de Rekenkamer die de mogelijkheid heeft zelf vast te stellen dat er wellicht een vraag achter de vraag zit. In plaats van een discussie te houden over 88 miljoen euro aan licentiegelden (minder dan 1% van de totale jaarlijkse licentiebestedingen) had de Rekenkamer ook de vraag kunnen stellen waarom dingen die in omringende landen wel kunnen niet lukken in Nederland. Is Nederland echt zo anders dan Finland, Duitsland, Frankrijk of Spanje?

Marc VloemansVoor wie net is ontwaakt uit de winterslaap: we zitten met twee concurrerende rapportages over potentile bezuinigingen wanneer de overheid gebruik maakt van open source software. En met we bedoel ik u als lezer en ikzelf achter dit toetsenbord, wij allemaal, de maatschappij, Nederland. Enerzijds hadden we al hetrapport (PDF, 50 kB) vanBZK, en anderzijds kregen we eerder deze week hetrapport van de Algemene Rekenkamer (ARK).Met een wereld van verschil in opdrachtinterpretatie, budget, reikwijdte, planning, uitgangspunten, inspanning, capaciteit, gegevens, materiekennis, ervaring, hulptroepen, diepgang, toepassingsscenario, onderzoeksprotocol, rekenmethodiek, randvoorwaarden, uitwerking, onderbouwing, verantwoording, presentatie en voor we het nog zouden vergeten uitkomsten. Wat op zn zachts gezegd toch wel verbazingwekkend genoemd mag worden. Althans, in de ogen van de gemiddelde burger voor wie het uiteindelijk toch allemaal bedoeld is. Jan met de pet. U en ik, dus.Het grootste verschil zit toch wel in de rolopvatting van elke onderzoekende instantie. Het BZK-rapport steekt de hand in eigen boezem en geeft aan, waar het als rijksoverheidsorgaan, in de toekomst de broodnodige besparingen kan realiseren. De ARK daarentegen neemt een onverwachte, expliciet beleidsbepalende, rol in. Ondanks haar taak als een onafhankelijk orgaan dat controleert of de uitgaven van de Nederlandse rijksoverheid rechtmatig en doelmatig zijn. Rechtmatig omdat het in overeenstemming met de genomen regels en besluiten moet zijn, doelmatig om na te gaan of de bestede uitgaven ook daadwerkelijk het gewenste effect hebben gehad. AldusWikipedia.In dit licht bezien had de ARK de opdracht van de Tweede Kamer anderszins mogen uitwerken. Vanuit haar rol als auditor had zij immers beter ook op eigen initiatief kunnen nagaan of de ICT-uitgaven binnen het Rijk`, gezien hetactieplan NOiV (PDF, 355 kB), rechtmatig waren. Met daarnaast een controle op doelmatigheid: heeft het budget ten behoeve van NOiV daadwerkelijk het gewenste effect gehad?In een ideale wereld had de ARK vervolgens kunnen constateren dat een investering van miljoenen een besparing had opgeleverd van miljarden.

Jan Stedehouder1. ARK had een smalle opdracht (kostenbesparingen), maar daar gaat Open ICT mijns inziens niet over.2. ARK heeft gelijk als ze stelt dat TK te weinig op basis van feiten in dit dossier (en het hele ICT-dossier) staat.3. ARK schiet ernstig tekort door niet door te graven in de kosten via externe leveranciers.4. De overheid geeft 2,1 mld per jaar uit aan ICT die ze niet kan verantwoorden, noch specificeren.5. OS/OSS moet per case bekeken worden, en dan moet je TCO hanteren voor besluitvorming.6. ARK schiet te kort door OSS alleen te bezien als besparing licentiekosten.7. ARK schiet te kort door exit kosten voor rekening van open source migratie te laten komen.8. ARK schiet te kort door wel voorbeelden van OSS-zwakten te benoemen en niet soortelijke zwakheden van gesloten source.9. ARK geeft daardoor geen goede vergelijking, valt per definitie slecht uit voor OS/OSS.10. ARK heeft zich qua business cases veel te veel beperkt.11. Met ingang van vandaag is geen beleidsdocument meer dat open source en open standaarden stimuleert in Nederland.

Arda GerkensHet onderzoek werd ingesteld op initiatief van oud SP-kamerlid Arda Gerkens. Zij vroeg vorig jaar om een onderzoek om juist de harde getallen boven tafel te krijgen. Aan die motie is zo geen uitvoering gegeven, concludeert ze dan ook tegenover Webwereld. Ik ben wel teleurgesteld.Wat haar vooral steekt is dat het nu al jaren onduidelijk is hoeveel geld er nu eigenlijk met de software gemoeid is en dat nu zelfs de Algemene Rekenkamer niet in staat blijkt er goed de vinger achter te krijgen. Ik vind het vrij tragisch dat jaren nadat wij [de SP redactie] zijn begonnen met het in kaart brengen van de ICT-verspilling, je nog steeds niet kunt zien wat de kosten zijn en hoe het geld wordt opgemaakt.http://webwereld.nl/nieuws/106030/rekenkamer-niet-in-staat-ict-besparingen-te-becijferen.html

Arjen el FassedOok GroenLinks-kamerlid Arjan El Fassed heeft ernstige bedenkingen bij het Rekenkamerrapport. "De bedoeling was dat de Rekenkamer zou komen met een rapport over de mogelijke besparingen over de gehele overheid", vertelt hij Webwereld. "Dat nu alleen de ministeries worden meegenomen en dan nog alleen de desktops is echt teleurstellend. Dit onderzoek bestrijkt slechts een klein deel van de overheid. Dat is een te beperkte basis."Hem stoort het dat minister Donner niet in staat is de ICT-uitgaven helder te krijgen en noemt dat zorgwekkend. "In landen om ons heen zijn ze wel overtuigd van de mogelijkheden van open source en open standaarden", stelt hij dan ook. "Het eigen interne onderzoek van Binnenlandse Zaken sprak ook over hoge besparingen, als je verder kijkt dan alleen de rijksdesktop"Wat hem betreft volgt er dan ook actie. "Ik verwacht dat de minister meer gaat doen om de werkelijke besparingen in beeld te krijgen. Als de potentile besparing zelfs maar een fractie zou zijn van wat het eigen interne rapport laat zien, dan is ons er alles aan gelegen om dat goed uit te zoeken."

Holland Openn het rapport staat veel tekst, maar er wordt weinig gerekend. Dat kan ook niet anders, want het is de opstellers van het rapport niet gelukt om door te dringen tot de kern van de zaak. Het is een nauwelijks serieus te nemen antwoord op de terechte vragen uit de Tweede kamer.

KlaasRazorBlade72ndZe kunnen teleurgesteld zijn, maar zoiets als een totale omschakeling naar opensource is simpelweg niet te berekenen. Zeer waarschijnlijk kan het niet eens, en als het wel kan dan kost het de belastingbetaler handen vol met geld. Hoever wil je gaan met je opensource gedachte. Vaak wordt zoiets voorgesteld door een microsoft hater die microsoft de deur uit wil hebben, maar tegenwoordig wordt natuurlijk overal software voor gebruikt, en een groot gedeelte is closed source.Stel je voor dat je een universiteit hebt die Cisco netwerkapparatuur gebruikt, wil je dat dan ook door linux routers vervangen? Moeten alle mobieltjes worden voorzien van opensource? CD en DVD spelers hebben firmware, gaan we dan ook een eigen optische drive door de overheid ontwikkelen omdat closed source niet meer mag? Er staat vast nog wel ergens een TV die software bevat. etc, etc. Het probleem is natuurlijk dat de overheid iedereen gelijk moet behandelen en dus ook software leveranciers. Je kan niet tegen Microsoft zeggen dat ze niet meer welkom zijn omdat ze closed software hebben, om vervolgens tegen VMWare te zeggen dat ze wel welkom zijn. En waarom zou je een Windows PC niet toestaan en een Aplle iPad wel, of misschien een Cannon fotocamara.Stel dat we echter alleen naar x86 hardware kijken dan komen we ook aan bij de besturing van wellicht hele grote en dure apparaten. Hoewel ik niet bij de overheid werk kan ik zeggen dat ik bij ons in de fabriek een complete productielijn heb draaien op Windows software. Die productielijn heeft vele miljoenen gekost. Stel dat dit een overheidsbedrijf zou zijn, zou je dan die hele productielijn afbreken puur omdat de server en workstations op Windows draait? Je kan ook niet zomaar de software vervangen door eigengemaakte software want daar heb je het recht niet toe.Een politicus kan natuurlijk wel van alles proberen te eisen omdat ze denken dat ze de macht hebben, maar wat niet kan, dat kan niet.Tweakers

ICT~OfficeHet rapport van de Algemene Rekenkamer toont aan dat de discussie rond open source en open standaarden niet zo zwart-wit is als het soms lijkt. Hoewel besparingen zeker mogelijk zijn, is het geen gegeven dat dit altijd het geval zal zijn. Ook inhet rapport van Dialogic over de softwaresector in Nederland (2010) is al aangetoond dat open en closed software veel door elkaar worden gebruikt en dat veel software is opgebouwd uit een mix van zowel open als gesloten software-elementen.

Oplossingen?Leo HartIk deel jouw laatste comment, Stef, en ik ben er van overtuigd dat we ook zelf over de grenzen moeten gaan werken. Niet alleen onze ICT dit laten oplossen maar ook als betrokkenen met elkaar de alternatieven WILLEN delen. Enkel iets terug geven aan de "community" zal niet helpen. Pro actief sharen moet mogelijk zijn.Als ik zie hoeveel alternatieven er reeds gemplementeerd zijn bij bedrijven en organisaties in 'Open' kunnen we rustig zeggen dat deze tools hun waarde voor zich laten spreken. Wat ik verder ook nog mis is niet enkel het benoemen van de vendor lock-in maar ook het gemis van koppelbare mogelijkheden.In closed source bijna niet te doen, in open wel te doen waardoor je de werkprocessen echt met elkaar kan laten praten. Enkel voor SAP of Exact Synergy kiezen om de processen met elkaar te verbinden is een uitermate kostbare aangelegenheid.

Marc VloemansLet's not reinvent the wheel! Graag licht ik hiertoe mijn scenariomodel toe met een eerste berekeningsmethodiek om tot een geobjectiveerde zakelijke vergelijking te komen, zoals vorige jaar gepubliceerd op OpenTrends en te vinden ophttp://ht.ly/3lSRF

Minister DonnerOnderzoekers bevelen de minster aan om na te gaan in hoeverre ministeries hun softwarekeuzes maken op basis van strategische doelstellingen op ict-gebied en daarvoor criteria te formuleren. Dat is volgens Donner dus het geval. Hij verwijst daarbij naar het actieplan NOiV uit 2009, dat het gebruik van open standaarden en open source software door overheden stimuleert en hun leverciersafhankelijkheid op het gebied van ict moetverminderen.Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3834403/1277105/donner-ministeries-hebben-al-ictstrategie.html#ixzz1HJRlukSC

G.J. van der WolfPeter heeft een punt: hoe zit dat dan met de implementatie van het beleid neergelegd in NOiV?Een ander punt is het punt van beheer en kosten. Minister Donner heeft als volksvertegenwoordiger deelgenomen in een beleidsbeslissing die heeft geleid tot grote financile ombuigingen. Afhankelijk van hoe je wilt kijken tussen de 18 miljard en de 7. Het feit dat (veel) bezuinigd moet worden, zou elke mogelijkheid tot kostenreductie onderzocht en vooral uitgevoerd moeten worden.De Algemene Rekenkamer zegt: "Niet de kosten, maar de strategische doelen leidend moeten zijn bij de keuze voor gesloten of open software bij het Rijk."Dus: niet naar je kosten maar naar je strategie kijken. Wat is dan het strategische doel achter software wordt dan de vraag. Dat is, in mijn ogen, automaten gebruiken bij je dagelijkse werk. Niks meer, niks minder.Automaten zijn dus een kostenpost binnen de bedrijfsvoering (van het ministerie). Algemeen aanvaard principe met kosten is: laag houden.Onderdeel van de strategie rond software is dus automaten gebruiken tegen zo laag mogelijke kosten. Jeroen wijst op een onderliggend punt waar het gaat over kosten.Uitgaande van deze punten die dus in de strategie rond het gebruik van software zijn aan te wijzen, is de conclusie van de Rekenkamer in te zetten om per direct open source software te nemen. Kosten mogen geen rol spelen, de strategie is leidend. Open source is de gratis qua licenties en dus de goedkoopste software. Alle overige kosten die als belemmering worden genoemd, zijn volgens de Rekenkamer geen argument. Toch?Read more:http://www.computable.nl/artikel/ict_topics/open_source/3834403/1277105/donner-ministeries-hebben-al-ictstrategie.html#ixzz1HJRxDUf5

mrlammersAls de rekenkamer hier niet toe in staat is, biedt ik bij dezen mijn diensten aan.Ik heb binnen een paar maanden cijfers -n een plan.In de organisaties waar ik voor werk zie ik grote verschillen. Bij de een is er tweestrijd en dat heeft voornamelijk te maken met compatibiliteit met wat legacy pakketten en de angst voor het onbekende (e.g. Open Source). Oh, en had ik al gebrek aan kennis gezegd?Bij de andere organisatie heerst een andere mentaliteit; daar worden URSsen geschreven en nagedacht over de noodzaak en de wens. Daar worden risico-analyses gedaan en leveranciers aan audits onderworpen. Daarna worden er pas keuzes gemaakt. Deze keuzes zijn vaak beter omdat ze weloverwogen zijn; beter toegespitst op het doel. Ik zie vaak dat de keus dan niet valt op het apparaat of het stuk software dat algemene bekendheid geniet. Dat betekent dat er een trainingsperiode volgt om mensen hiermee te leren werken: maar die verdient zich daarna dubbel en dwars terug...De besparing zit 'm dan niet alleen in licenties en onderhoud, maar ook in integratie in de processen in je organisatie. (Tweakers)

ICT~OfficeICT~Office onderschrijft de opvatting van de Rekenkamer dat de CIO Rijk samen met de departementale CIO's een sleutelrol moet krijgen bij het proces van strategische besluitvorming rondom de verdere ontwikkeling van de ICT-huishouding van het Rijk.Voor wat betreft de marktordening rondom software en de rol van het Ministerie van EL&I daarbij pleit de Rekenkamer terecht voor het formuleren van eenduidige doelen. ICT~Office is van mening dat het in dat kader het beste is om een beleid te voeren dat de softwaresector in Nederland stimuleert. Met een toegevoegde waarde van 17,2 miljard euro per jaar is het een significante sector met veel exportpotentieel.Door een gericht inkoopbeleid kan de overheid, als de launching customer, bijdragen aan de ontwikkeling van een markt voor innovatieve software (zowel open source als closed source), zodat deze voldoende kritische omvang krijgt. Het inkoopbeleid van de overheid moet echter wel neutraal zijn ten opzichte van aanbieders, technologie en businessmodellen. Daar waar aantoonbaar sprake is van een volwassen software(deel)markt met voldoende toegang voor aanbieders heeft de overheid geen regulerende of voorschrijvende rol.

Hoe verder met deze mindmap0. Voor het bewerken is aanmelden verplicht, helaas1. Heb je een nieuw hoofdpunt?Dan op het blauwe vlak, klik op Insert, en maak het hoofdpunt aan2. Heb je een commentaar bij een bestaand hoofdpunt?Klik op het hoofdpunt, Insert, en maak een nieuwe tak aan met de naam van de commentatorDan, klik op de naam, ga in de rechterkolom naar Extra's, NotitiesPlak het commentaar in het notitieveld