reader ‘spreken met je kinderen’ - 15 mei 2018 › wp-content › uploads › ... · 19:30 uur...
TRANSCRIPT
Reader ‘Spreken met je kinderen’ - 15 mei 2018
Beste ouder, Heel hartelijk welkom op deze derde avond van ‘Opvoeden doe je samen!’. We hopen vanavond opnieuw SAMEN na te denken over de opvoeding van onze kinderen. Samen als ouders, leerkrachten en kerkenraden. Fijn dus om elkaar hier vanavond te ontmoeten en met elkaar na te denken en te spreken over het thema ‘Spreken met je kinderen – hoe praat je over het geloof?’.
Hoeveel gesprekken voert u dagelijks met uw kinderen? Dat zijn er waarschijnlijk een heleboel. Veel van die gesprekjes vinden ‘tussendoor’ plaats. Nog even voordat uw kind naar school gaat, in de auto op weg naar zwemles, bij het naar bed gaan, enz. We zijn de hele dag door ‘in gesprek’, en vaak gaat ons dat makkelijk af.
Maar hoe zit het met het praten over het geloof? Hoe vaak en hoe makkelijk praten we samen met onze kinderen over de Heere en Zijn dienst? Doen we dat ook ‘gewoon tussen alle daagse dingen door’? Plannen we daar speciale momenten voor? En hoe geven we dat gesprek dan vorm?
Over deze vragen horen we vanavond meer. Van de spreker – dhr. Laurens Snoek - die ons in zijn lezing praktische handvatten mee wil geven. Maar ook van workshopleiders en andere ouders – leren van en met elkaar. Opvoeden doe je samen! Met het oog op de zaligheid van onze kinderen!
We hopen op een goede, inspirerende en rijk gezegende avond die naar meer smaakt! het LCJ (in samenwerking met Erdee Media Groep en Driestar Educatief)
2
Woord vooraf ........................................................................................... 1
Inhoudsopgave ......................................................................................... 2
Programma ............................................................................................... 3
Spreken met je kinderen – hoe praat je over het geloof? ............................ 4
Ruimte voor aantekeningen .......................................................................... 4
Workshop 1 – Doorpraten over de lezing ................................................... 8
Workshop 2 – In gesprek bij rouw en verdriet ........................................... 10
Workshop 3 – Bijbelwoorden in begrijpelijke taal ..................................... 12
Workshop 4 – Bijbelwoorden in begrijpelijke taal ..................................... 14
Workshop 5 – In gesprek met een introvert kind ....................................... 19
Workshop 6 – Godsbeeld en mensbeeld ................................................... 21
Workshop 7 – Zingend in gesprek ............................................................. 23
Workshop 8 – In gesprek met kinderen met autisme ................................. 25
Artikelen.................................................................................................. 27
7 Tips voor een goed gesprek ...................................................................... 27
Zoeken naar een geschikt moment ............................................................. 29
Geloofsgesprekken ...................................................................................... 31
Een klein woord met grote consequenties .................................................. 39
Cognitieve ontwikkeling en geloofsleer ...................................................... 43
Is je kind een denker of een voeler? ............................................................ 46
Aan de praat met je kinderen ..................................................................... 50
“Oh, dat mag je niet zeggen!” .................................................................... 54
Concrete vragen, daar houden jongens van ............................................... 56
Boekentips .............................................................................................. 57
Websites ................................................................................................. 57
3
19:30 uur Ontvangst met koffie en thee
19:45 uur Welkom en opening
20:05 uur Lezing ‘Spreken met je kinderen – hoe praat je over het
geloof?’
20:35 uur Pauze
20:50 uur Workshops
21:35 uur Plenaire bespreking
21:40 uur Sluiting
21:45 uur Napraten onder het genot van een hapje en drankje
4
Dhr. Laurens Snoek
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
5
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
6
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
7
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
8
Workshopleider: Laurens Snoek
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
9
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
10
Workshopleider: Geertje Fokkema
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
11
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
12
Workshopleider: Gertrude de Regt
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
13
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
14
Workshopleider: Eefje van de Werfhorst
Zonde, genade, wedergeboorte, rechtvaardigheid Je vindt hier drie stellingen over Bijbelse begrippen als ‘zonde, genade, wedergeboorte, rechtvaardig’. Met welke ben je het vooral eens? Waarom? 1. Bijbelse begrippen moeten niet vervangen worden, ook niet voor
kinderen. Dat brengt een vervlakking en versimpeling met zich mee. 2. Het gebruik van Bijbelse begrippen zonder ze uit te leggen, werkt al bij
kinderen een uitholling van het geloofsleven in de hand. Het kind leert immers de termen zonder de levende inhoud.
3. Opvoeders hebben de opdracht de kinderen in te wijden in de traditie. Daarom is het belangrijk dat ook jonge kinderen al vroeg bekend raken met deze begrippen.
Kernwoorden zonde, genade, wedergeboorte, rechtvaardigheid Vragen 1. Wat wil je dat het kind in ieder geval weet? 2. Wat zou vreemd, moeilijk kunnen zijn voor het kind? 3. Welk voorbeeld zou je kunnen gebruiken om dit begrip duidelijk te
maken voor kinderen? Zonde Awoon (Hebreeuws): verkeerd zijn, we doen het verkeerde, omdat we zondig zijn, ‘ongerechtigheid’. Bijv. Ps. 32:2 Welgelukzalig is de mens, dien de HEERE de ongerechtigheid niet toerekent, en in wiens geest geen bedrog is. Chatta (zondigen), chattath (Hebreeuws): doel missen, niet bereiken wat men had moeten bereiken. Nadruk op het kwade eindresultaat van het menselijke handelen. Bijv. Gen. 39:9 Niemand is groter in dit huis dan ik, en hij heeft voor mij niets onthouden, dan u, daarin dat gij zijn huisvrouw zijt; hoe zoude ik dan dit een zo groot kwaad doen, en zondigen tegen God!
15
Pesja (Hebreeuws): in opstand komen, rebelleren tegen het wettig gezag. Nadruk op bewuste opstand. Bijv. Jes. 1:2 Hoort, gij hemelen! en neem ter ore, gij aarde! want de HEERE spreekt: Ik heb kinderen groot gemaakt en verhoogd; maar zij hebben tegen Mij overtreden. Sjagah (hebreeuws): dwalen, zich vergissen. Nadruk op allerlei onopzettelijke overtredingen. Bijv. Num. 35:15 Die zes steden zullen voor de kinderen Israëls, en voor den vreemdeling, en den bijwoner in het midden van hen, tot een toevlucht zijn; opdat daarheen vliede, wie een ziel onvoorziens slaat. Hamartia (grieks) = chatta = missen. Menselijk leven = moeten handelen = moeten falen = schuld. Zonde is opstand tegen God. Heilshandelen van God in Jezus Christus: vergeving van of de verlossing uit de zonde. Bijv. 1 Joh. 5:17 Alle ongerechtigheid is zonde; en er is zonde niet tot den dood. H.C. Vraag en antwoord 10 Wil God zulke ongehoorzamheid en afval ongestraft laten? Neen Hij, geenzins; maar Hij vertoornt zich schrikkelijk beide over de aangeborene en werkelijke zonden, en wil die door een rechtvaardigoordeel tijdelijk en eeuwiglijk ; gelijk Hij gesproken heeft: Vervloekt is een iegelijk, die niet blijft in al hetgeen geschreven is in het boek der wet, om dat te doen. Genade
Cheen (Hebreeuws): genegenheid, gunst, schoonheid, bevalligheid.
Iemand vindt genade of genegenheid in de ogen van een ander: God of een
mens. Die ander is altijd de hogergeplaatste.
Bijv. Gen. 6:8 Maar Noach vond genade in de ogen des HEEREN.
Charis (Grieks): genade.
Charidzesthai, charitoun (Grieks): genade bij Paulus.
Bijv. Ef. 2:8 Want uit genade zijt gij zalig geworden door het geloof; en dat
niet uit u, het is Gods gave.
16
H.C. Zondag 7
Wat is een waar geloof?
Een waar geloof is een stellig weten of kennis, waardoor ik alles voor
waarachtig houd, dat ons God in Zijn Woord geopenbaard heeft, maar ook
een vast vertrouwen, hetwelk de Heilige Geest door het Evangelie in mijn hart
werkt, dat niet alleen anderen, maar ook mij vergeving der zonden, eeuwige
gerechtigheid en zaligheid van God geschonken is, uit louter genade, alleen
om der verdienste van Christus wil.
Wedergeboorte
Palingenesia (Grieks): nieuwe geboorte.
Anagenesia (Grieks): geboorte van boven.
Bijv. Joh. 3:3 Jezus antwoordde en zeide tot hem: Voorwaar, voorwaar zeg Ik
u: Tenzij dat iemand wederom geboren worde, hij kan het Koninkrijk Gods
niet zien.
Dordtse Leerregels 3,4, art. 12
En dit is die wedergeboorte, die vernieuwing, nieuwe schepping, opwekking
van de doden en levendmaking, waarvan zo heerlijk in de Schrift gesproken
wordt, dewelke God zonder ons in ons werkt. En deze wordt in ons niet
teweeggebracht door middel van de uiterlijke prediking alleen, noch door
aanrading, of zulke manier van werking, dat, wanneer nu God Zijn werk
volbracht heeft, het alsdan nog in de macht des mensen zou staan
wedergeboren te worden of niet wedergeboren te worden, bekeerd te worden
of niet bekeerd te worden. Maar het is een gans bovennatuurlijke, een zeer
krachtige, en tegelijk zeer zoete, wonderlijke, verborgen, en onuitsprekelijke
werking, dewelke, naar het getuigenis der Schrift , die van den Auteur van
deze werking is ingegeven,, in haar kracht niet minder noch geringer is dan de
schepping of de opwekking der doden; alzo dat al diegenen, in wier harten
God op deze wonderbaarlijke wijze werkt, zekerlijk, onfeilbaar en krachtiglijk
wedergeboren worden en daadwerkelijk geloven. En alsdan wordt de wil,
zijnde nu vernieuwd, niet alleen van God gedreven en bewogen, maar, van
God bewogen zijnde, werkt hij ook zelf. Waarom ook terecht gezegd wordt
dat de mens, door de genade die hij ontvangen heeft, gelooft en zich bekeert.
17
Rechtvaardigheid
Tsedaka (Hebreeuws) = dikaiosunè (grieks) = aan de norm van Gods recht
beantwoorden.
Bijv. Ezechiël 33:18-19 Als de rechtvaardige afkeert van zijn gerechtigheid, en
doet onrecht, zo zal hij daarin sterven. En als de goddeloze zich bekeert van
zijn goddeloosheid, en doet recht en gerechtigheid, zo zal hij daarin leven.
N.G.B. art. 20
God heeft Zijn rechtvaardigheid en barmhartigheid bewezen in Christus
Wij geloven dat God, Die volkomen barmhartig en rechtvaardig is, Zijn Zoon
gezonden heeft om aan te nemen de natuur in dewelke de
ongehoorzaamheid begaan was, om in haar te voldoen en te dragen de straf
der zonden door Zijn zeer bitter lijden en sterven. Zo heeft dan God Zijn
rechtvaardigheid bewezen tegen Zijn Zoon, als Hij onze zonden op Hem
gelegd heeft; en heeft uitgestort Zijn goedheid en barmhartigheid over ons,
die schuldig en der verdoemenis waardig waren, voor ons gevende Zijn Zoon
in den dood door een zeer volkomen liefde, en Hem opwekkende tot onze
rechtvaardigmaking, opdat wij door Hem zouden hebben de onsterfelijkheid
en het eeuwige leven.
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
18
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
19
Workshopleider: Margreet van den Berg
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
20
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
21
Workshopleider: Kees van Vianen
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
22
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
23
Workshopleider: Ton van Driel
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
24
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
25
Workshopleider: Ds. C.J. Droger
Ruimte voor aantekeningen
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
26
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
27
7 Tips voor een goed gesprek
Als ouder ga je graag een goed gesprek aan met je kind. Over
school, sport, uiterlijk, geloof, kerk of... Maar dat gaat niet
altijd vanzelf. Wij geven 7 praktische tips om je helpen.
1. LUISTER GOED
Met welke vraag zit het kind? Waar worstelt hij mee? Waar wordt hij
blij van? Een kind weet er zelf soms geen woorden aan te geven. Help
hem de woorden te vinden door erover in gesprek te gaan en vragen
te stellen. Benoem wat je ziet en vraag of het klopt wat je denkt.
2. WEES OPRECHT
Zeg geen dingen die je niet meent. En als je iets niet zeker weet, zeg
dat dan ook gewoon. Aangezien een kind z’n ouder als geen ander
kent, weet hij ook of zijn woorden overeenkomen met zijn daden.
3. TOON RESPECT
Hoe jong een kind ook is, hij voelt aan of iemand hem serieus neemt.
Dus ga niet lachen als je kind onbedoeld iets grappigs, schattigs of
doms zegt. Laat hem merken dat zijn leven, zijn gedachten en ideeën
belangrijk voor je zijn.
4. WEES KWETSBAAR
Als jij je voordoet als een perfect mens, zal je kind niet begrijpen wat
Gods vergeving voor jou betekent. Dus wees eerlijk over je
tekortkomingen en onzekerheden. Laat zien wat er in je hart leeft en
hoe jij van genade leeft.
28
5. NEEM DE TIJD
Een vraag komt niet altijd gelegen, maar zorg dat je tijd maakt om erop
in te gaan. Uit een kindervraag komen de mooiste gesprekken voort.
De interesse voor het onderwerp is er immers al!
6. GRIJP DE GELEGENHEID
Een mooie bloem, een advertentie, een vergissing. Alles kan aanleiding
zijn om in gesprek te komen. Je laat zien dat God Heere is over alles in
dit leven en dat Zijn rol niet beperkt is tot de zondag en het dagelijkse
Bijbellezen.
7. GEEF HET OVER
Ook al doe je je best, een goed gesprek lukt niet altijd. En je kind leren
vertrouwen op de Heere ligt buiten jouw vermogen. Het is God die
nieuw leven geeft en daarvoor wil Hij ouders gebruiken. Hij kent je
kind en laat het niet los. Verwacht het van Hem!
Margreet van den Berg-van Brenk en Ingrid Plantinga-Kalter
29
Zoeken naar een geschikt moment
Onder het stofzuigen voer je geen goede gesprekken. De herrie
van het apparaat maakt de communicatie bijna onmogelijk.
Een tablet voor je neus helpt ook niet echt. Wat zijn gunstige
omstandigheden voor een goed gesprek met je kind?
Rust
Druk, druk, druk… Als je niet druk bent, lijk je in deze wereld niet mee
te tellen. God heeft de tijd geschapen, de mens de drukte (spreuk van
Visje). Een kind voelt haarscherp aan of je er met je hoofd bij bent als
je met elkaar praat. Neem rond het naar bed brengen bijvoorbeeld
echt de tijd om te informeren hoe het met je kind is en om samen uit
de Bijbel te lezen en te bidden. Juist die combinatie is mooi. Alle
zorgen en vreugde kunnen een plaats krijgen in het gebed. De Vader
luistert gelukkig altijd.
30
Naast elkaar
Elkaar in de ogen kijken als je praat, is een goede gewoonte. Voor
pubers praat het meestal makkelijker als dat nu eens niet hoeft, als het
gesprek tussen de bedrijven door wordt gevoerd. Beproefde
momenten? In het donker tijdens een dropping, tijdens een autorit,
onder het joggen, onder het doen van een spelletje, bij het stoken van
een vuurtje of het bereiden van een lekkere maaltijd.
Muziek
Vraag aan je kind welke muziek hij het mooiste vindt en luister daar
samen naar. Vraag daarna eens waarom hij dit zo mooi vindt. Vraag
hem wat deze muziek met hem doet. Laat hem vertellen zonder dat je
een oordeel velt over zijn keuze.
Bij jonge kinderen is zingen nog belangrijker dan praten. Het is de
eenvoudigste manier om ze de Bijbelse waarheid mee te geven. En
welk kind geniet er nu niet van een vader of moeder die speciaal voor
hem een lied zingt?
Aan de slag
Maak samen iets moois wat betekenis heeft. Is een opa overleden,
maak dan een boek vol herinneringen over hem. En praat ondertussen
over wie hij was en wat belangrijk voor hem was. Leefde hij met God?
Of maak samen een schilderij naar aanleiding van Openbaring 21. Hoe
zullen de nieuwe hemel en de nieuwe aarde zijn? Welke dingen zijn er
daar juist wel en welke niet meer? Verlang je ernaar om daar te zijn?
Margreet van den Berg-van Brenk
31
Geloofsgesprekken
Een belangrijke bouwsteen van de godsdienstige opvoeding is
het geloofsgesprek. Maar op welke leeftijd begin je ermee?
Wanneer voer je zulke gesprekken? En: hoe pak je het aan?
Bij het voeren van geloofsgesprekken met kinderen is het nuttig
verschillende leeftijdsfasen te onderscheiden: het jonge kind (tot 7
jaar), het schoolkind (7-12 jaar) en de tiener of puber (vanaf 12 jaar).
Elke ontwikkelingsfase biedt namelijk weer andere kansen en
uitdagingen, ook als het gaat om geloofsgesprekken. De
leeftijdsgrenzen zijn natuurlijk niet heel specifiek. We gaan eerst in op
het belang van geloofsgesprekken, dan op de leeftijd waarop er mee
begonnen kan worden, vervolgens beschrijven we wanneer deze
gesprekken zouden kunnen plaatsvinden en ten slotte zeggen we iets
over de aanpak in de verschillende ontwikkelingsfasen.
INPRENTEN
Waarom zouden we geloofsgesprekken voeren? Een kort antwoord
kan zijn: omdat God ons de opdracht daartoe geeft in Zijn Woord: ‘U
moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit
en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat’. Deze tekst uit
Deuteronomium 6:7 wordt vaak aangehaald als het over
geloofsopvoeding gaat.
De geboden van God moeten ingeprent worden en daarom moet
de opvoeder er de hele dag door over spreken. Dat kan natuurlijk
niet letterlijk, maar het moet de opvoeding kenmerken.
32
Nu moeten we ons niet vergissen bij het aanhalen van deze tekst, alsof
het alleen zou gaan om het inprenten van de geboden van God als
pure kennis. Het inprenten gaat niet buiten het hart om. Het gaat om
het dienen van God in het leven van elke dag. Daarom is het mooi als
bij het nadenken over de godsdienstige opvoeding ook de tekst uit 2
Timotheüs 3:16-17 naar voren komt: ‘Heel de Schrift is door God
ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te
verbeteren en op te voeden in rechtvaardigheid, opdat de mens die
God toebehoort, volmaakt zou zijn, tot elk goed werk volkomen
toegerust’. Deze tekst helpt ons nog meer in te zien dat het dienen van
God tot uiting moet komen in alles wat we doen.
GEDRAG
De focus ligt in dit artikel bij het geloofsgesprek, maar deze gesprekken
moeten verbonden zijn met wat we de kinderen laten zien in ons
gedrag. Kinderen moeten voelen dat ons hart erin meekomt, de liefde
voor het dienen van de Heere God. Daarom zijn ‘sprekende’ ouders
ook biddende ouders. In de laatste doopvraag beloven ouders ook hun
kinderen ‘bij het opgroeien in deze leer naar uw vermogen te
onderwijzen en te laten onderwijzen’. De eerste verantwoordelijkheid
van de geloofsopvoeding ligt daarom ook bij de ouders.
JONG BEGINNEN
Voor heel veel dingen in het leven geldt dat het beter is om iets op
jonge leeftijd te leren dan wanneer je volwassen of ouder bent
geworden. Dit geldt ook voor het voeren van geloofsgesprekken. Het
spreken over Wie God is en hoe Hij zich laat kennen, raakt aan wie je
zelf bent en hoe je in het leven staat. Daar is een bepaalde openheid
en veiligheid voor nodig. Je moet je als ouder in al je kwetsbaarheid
kunnen laten zien.
33
Het is belangrijk om met geloofsgesprekken te beginnen als kinderen
jong zijn. Jonge kinderen nemen voor waar aan wat ouders zeggen en
vinden niets gek. Dat helpt ouders om vrijmoedig te leren spreken met
hun kinderen. Bij het groter worden is er als het ware een (goede)
gewoonte gevormd die ook ondersteunend kan zijn als het moeilijker
wordt en kinderen kritischer worden.
Wat voor ouders geldt, geldt ook voor de kinderen zelf. Als ze van
jongs af aan oefenen in het spreken over God en het dienen van Hem,
zullen ze ook gemakkelijker spreken over hun geloof in God als ze
groter worden. Verwacht niet dat een puber zal gaan praten als dat
daarvoor nooit gebeurde. Ook kinderen hebben oefening nodig,
voorbeelden en gewoontevorming is hierbij van onschatbare waarde.
STRUCTUUR
Een goed gesprek laat zich niet plannen en de mooiste gesprekken
vinden vaak op de meest onverwachte momenten plaats. Toch is het
goed de geloofsgesprekken met kinderen niet helemaal aan het toeval
over te laten. Door van jongs af aan met kinderen op een wat meer
gestructureerde manier te spreken over de Bijbel en het geloof kan er
een openheid en sfeer ontstaan die ook ruimte biedt aan het spontane
gesprek.
Daarnaast is het wel goed sensitief te zijn voor de signalen die het kind
afgeeft en die aanleiding kunnen zijn voor het spontane gesprek.
Kinderen zullen in het algemeen niet vragen om een geloofsgesprek.
Ze komen wel met vragen, opmerkingen of ervaringen die de
Door van jongs af aan over God
te praten, groeit er openheid.
34
aanleiding kunnen vormen voor een geloofsgesprek. Het is belangrijk
dit soort signalen te herkennen en er wat mee te doen. Dat vraagt om
rust en ruimte. Dat is een ware uitdaging in de hectiek van deze tijd.
BIJ DE MAALTIJD
Als je op zoek gaat naar meer gestructureerde mogelijkheden voor het
geloofsgesprek, kun je denken aan momenten waarop het gezin al
spontaan bij elkaar komt. Bij de maaltijd is misschien wel het meest
voor de hand liggend. Hoewel de al eerder genoemde hectiek ook hier
zijn invloed laat gelden, zou het mooi zijn als er toch meerdere keren
per week na de maaltijd gezamenlijk uit de Bijbel kan worden gelezen,
om daarover vervolgens in gesprek te gaan.
Dagboeken of andere boeken kunnen hierbij helpen. Afhankelijk van
de leeftijd kan het gesprek heel feitelijk gaan over wat er in het verhaal
gebeurde en hoe dat in de tijd van de Bijbel geweest moet zijn, maar
ook over waar het nu in dit bijbelgedeelte om draait. Wat God ons wil
zeggen met dit gedeelte en wat dat voor ons leven betekent.
Laten we oppassen voor een al te belerende toon. Ouders kunnen
vertellen wat het bijbelgedeelte voor hen persoonlijk betekent en wat
ze lastig vinden. Ze kunnen dan de kinderen uitnodigen hier iets over
te zeggen. Het is belangrijk dat ouders ruimte geven en veiligheid
bieden. We moeten de kinderen leren naar elkaar te luisteren en hun
inbreng waarderen, maar we kunnen ook gerust wat doorvragen.
Laten we tegelijk de grenzen respecteren, die het (ouder wordende)
kind soms aangeeft en niet te krampachtig zijn als het kind een keer
geen zin heeft. We kunnen dan zeggen dat we hopen dat het een
volgende keer wel weer mee wil doen. Het mooie van dergelijke
momenten is dat het hele gezin God, maar ook elkaar ontmoet
35
rondom Zijn Woord. Je bent aan elkaar gegeven en op zulke
momenten leer je wat dat betekent.
BED
Een ander vast moment kan zijn wanneer kinderen naar bed gaan. Veel
ouders zullen nog even gaan kijken of hun kinderen ‘goed’ liggen of
gaan juist expres even langs om ‘de dag door te nemen’. Het kind krijgt
even apart alle aandacht en dat kan het gemakkelijker maken om over
persoonlijke dingen te spreken. Het hoeft niet op zijn beurt te wachten
en broertjes en zusjes luisteren niet mee. Deze momenten kunnen
opvoeders aangrijpen om met het kind te spreken over wat goed en
fijn was, maar ook over wat niet goed was en misschien zelfs naar.
Daar wil God in gekend worden.
JONGE KINDEREN
Iedereen begrijpt dat je met een jong kind op een andere manier
spreekt dan met een puber, maar wat zijn nu de verschillen en wat
betekent dat voor de gesprekken? Het jonge kind tot een jaar of zeven
is heel spontaan in zijn reacties, reageert vanuit het gevoel en gelooft
alles wat papa, mama of de juf zegt. Het gaat ook heel gemakkelijk
mee in wat het wordt voorgehouden en is puur in zijn reacties. Niet
voor niets stelt de Heere Jezus het kind tot voorbeeld. Dat mogen we
dan ook waarderen in de gesprekken met jonge kinderen.
Het is goed hen spontaan te laten reageren, de bijbelverhalen te
vertellen en er concrete vragen over te stellen. Laten we bedenken dat
jonge kinderen sterk gericht zijn op het hier en nu. Tijdsbesef moet nog
ontwikkeld worden. Ze denken concreet en associatief, leggen soms
verbanden die wij niet begrijpen. En hoewel kinderen het moeilijk
vinden zich in de ander te verplaatsen, zijn ze heel goed in staat mee te
leven met de ander. In de gesprekken kunnen we het dan ook het
36
beste houden bij concrete verhalen, eenvoudige onderwerpen en de
gevoelens die dit kan oproepen (blij, verdrietig, boos).
VANAF ZEVEN JAAR
Zo rond het zevende jaar zie je dat kinderen steeds meer
geïnteresseerd raken in hoe het nu precies zit en ze gaan steeds beter
verbanden zien. Ze gaan meer en meer vragen stellen en nemen geen
genoegen met een half antwoord. Dat maakt de weg vrij om het
uitgebreid te hebben over hoe het nu precies gegaan is in de tijd van
de Bijbel. Hoe leefden die mensen, maar ook hoe kan het nu dat de vis
Jona opslokte.
Dergelijke vragen zijn geen teken van geloofstwijfel, maar passen bij
hun leeftijd. Schrik er daarom niet voor terug om met de kinderen op
zoek te gaan naar antwoorden in de Bijbel en soms samen te
ontdekken dat God ook dingen verborgen houdt voor ons en dat dit
geloof vraagt. Je hoeft als opvoeder niet alle antwoorden te weten,
maar je mag wel zeker weten dat God alles leidt en bestuurt.
TIENERS
De tiener gaat steeds meer zijn eigen weg en deelt minder met de
ouders. Ze kunnen narrig zijn en de indruk wekken dat het hen
allemaal niet interesseert, maar ze kunnen zich ook volledig ergens
voor inzetten en geven dan al hun energie aan de ‘goede’ zaak. Op
deze leeftijd worden ze zich meer en meer bewust van zichzelf, maar
weten eigenlijk nog niet goed wie ze zijn of willen zijn. Ze zitten zichzelf
soms in de weg. Dat maakt onzeker en kan gecamoufleerd worden
door onverschillig gedrag en soms een grote mond. Leeftijdgenoten
worden belangrijker dan voorheen, maar uit allerlei onderzoeken blijkt
ook dat bij pubers hun ouders nog steeds een grote plaats innemen.
37
Het is goed dat voor ogen te houden als het contact moeilijk is. We
moeten niet opgeven.
Daarnaast stellen pubers met hun gedrag een aantal vragen. Vragen
als: wil je me een beetje ruimte geven en hoe denkt u er nu zelf over?
In de discussie die ze kunnen oproepen, tasten ze de ander af en
vormen zo hun eigen mening. De kunst is de puber niet af te rekenen
op de onhandige vorm die gekozen wordt, maar om de inbreng te
herformuleren en de boodschap of de vraag eronder te (h)erkennen.
Het is niet verstandig om in geloofsgesprekken de puber af te rekenen
op de soms botte formulering. We kunnen beter helpen in de Bijbel
antwoorden te vinden die de eigen meningsvorming ondersteunen.
Laten we niet de strijd om het eigen gelijk aangaan. Daar winnen we
de puber niet mee. We kunnen beter laten zien wat onszelf verder
heeft geholpen toen we met ‘die vraag’ worstelden of we kunnen laten
zien dat bepaalde twijfel ook mensen in de Bijbel niet vreemd was.
KINDERSTEM
Kinderen hebben een belangrijke plaats in de Bijbel en ouders hebben
een eerste verantwoordelijkheid in de godsdienstige opvoeding. Toch
worden de rollen ook omgekeerd. Kinderen en jongeren leren ons
waar het om gaat in het Koninkrijk (Matt.18:3). God wil de stem van
kinderen gebruiken om vijanden die machtig lijken te weerstaan
(Ps.8:3): ‘Uit de mond van kleine kinderen en zuigelingen hebt U een
sterk fundament gelegd’. Wat zegenrijk als we daarover met elkaar
kunnen spreken: jong en ouder(s).
Soms lijken alle kansen verspeeld en lijkt het onmogelijk om
in gesprek te gaan met kinderen over God. Maar dan kan er
altijd nog wel gesproken worden met God over de kinderen.
38
ONTWIKKELINGSFASEN
Jonge kind
Kenmerken: Spontaan, denkt
concreet en associatief,
reageert vanuit het gevoel en
de emotie, leeft in het hier en
nu.
Manier van omgaan: spontaan
laten reageren, concrete
vragen stellen, eenvoudige
verhalen kiezen, gelijkenissen
en metaforen zijn lastig voor
kinderen op deze leeftijd.
Schoolkind
Kenmerken: willen precies
weten, gericht op feiten, gaan
verbanden leggen.
Manier van omgaan: op zoek
naar de feiten en de
omstandigheden in de bijbelse
verhalen en zoeken naar
bijbelse antwoorden en
vergelijken met het eigen
leven.
Tiener/puber
Kenmerken: neemt wat meer
afstand van de ouders,
vrienden belangrijk, op zoek
naar zichzelf, (gemaskeerde)
onzekerheid en probeert een
eigen mening te vormen, zoekt
soms de discussie.
Manier van omgaan: ruimte
bieden voor de eigen
meningsvorming en die leren te
verbinden met het Woord van
God.
Drs. Willemieke de Jong is docent/studieleider pedagogiek aan Driestar
Hogeschool te Gouda en bestuurslid van de HGJB.
Drs. Eefje van de Werfhorst is docent godsdienst aan Driestar
Hogeschool te Gouda.
39
Een klein woord met grote consequenties
Over doop en onderwijs
Je hebt er bij de doop ‘ja’ op gezegd dat:
... je kinderen in zonden ontvangen en geboren zijn en daarom aan
allerhande ellendigheid onderworpen, maar tevens in Christus
geheiligd zijn.
... je erkent dat het Oude en Nieuwe Testament en de
geloofsbelijdenissen de volkomen leer tot de zaligheid bevatten.
... je je kinderen naar deze leer, naar je vermogen, zult onderwijzen
en laten onderwijzen.
Wie schiet niet in geestelijk opzicht tekort, persoonlijk en als opvoeder? Onze
kinderen zijn net als wij in zonden ontvangen en geboren. Toch staat dat de
eis om kinderen op te voeden in de leer die naar de Schrift is, niet in de weg.
"Voed hen op in de lering en vermaning des Heeren;' (Efeze 6:4b). Dat
betekent ook: geregeld aan de slag gaan met huisgodsdienst: Bijbellezen,
bidden, zingen en spreken.
Zijn uw kinderen kinderen van gebed? Opvoeding begint al voor de geboorte
met gebedswerkzaamheden. David kon zeggen: "Op U ben ik geworpen van
de baarmoeder af;' (Psalm 22:3).
"Kinderen zijn een erfdeel des Heeren;' (Psalm 127:3). We hebben ze uit Zijn
hand ontvangen, het zijn geleende panden. We moeten ze leren en
vermanen, zoals Paulus schrijft, maar het voldoen aan de doopbelofte moet
JA... dat heb ik van harte beloofd en ik doe mijn best om de doopbelofte na te komen.
40
gericht zijn op de eer en de verheerlijking van Gods Naam. We mogen een
middel daarin zijn, maar er niet zelf tussenin staan.
Het voorleven van onze kinderen betekent niet dat we onze eigen
tekortkomingen aan hen niet mogen laten merken. Het kan juist goed zijn dat
de kinderen zien en ervaren dat dat ons uitdrijft naar de Heere.
Leg deze vragen in het gebed aan de Heere voor. Hij weet wat van Zijn
maaksel is te verwachten! Er is verschil tussen het ervaren dat je je kinderen
niet kunt bekeren (dat kan de Heere alleen) en de ervaring in geestelijk
opzicht tekort te schieten in het leiding geven aan je gezin. Waar komt het
gevoel tekort te schieten vandaan?
Ervaren de andere gezinsleden het ook zo? Het kan goed zijn om dit samen te
bespreken.
Praat er eens over met anderen, of vraag advies aan een ouderling of
predikant.
Er zijn meer gelegenheden om ankertjes uit te werpen voor geloofsopvoeding
dan het op het eerste gezicht misschien lijkt. Wat te denken van het samen
zingen na het eten, het lezen van de Bijbel in combinatie een dagboekje voor
het slapengaan en hierover samen met je kind
praten? Geef bijvoorbeeld op nieuwjaarsdag een nieuw dagboek, laat
merken dat je het belangrijk vindt dat je kind hieruit leest. Vraag ernaar wat
hij of zij gelezen heeft en wat hij daarvan vond. Praat over: wat bid je als je 's
avonds gaat slapen? Hoe wil de Heere dat wij bidden?
Geef kinderen bij verjaardagen ook een 'goed boek; aansluitend bij zijn of
haar niveau, dat aandacht schenkt aan het leven met de Heere.
maar... ... in de praktijk schiet ik zo vaak te kort
41
Deuteronomium 6:20 toont dat jongeren kritische vragen kunnen stellen:
"Wat zijn dat voor getuigenissen en inzettingen en rechten die de Heere onze
God ulieden geboden heeft?" Een kritische opstelling van een jongere kan
juist betekenen dat ze meer willen horen. Misschien wil je zoon of dochter
wel in je hart kijken. Hoe staat het met je leven met de Heere? Dat kan een
basis vormen voor een gesprek, dat zich met het ouder worden van kinderen
steeds meer op gelijkwaardig niveau kan afspelen.
Spreek goed over de Heere. Ook als er weerstand is, ook als je eigen hart vol
vragen zit. Lees de berijmde Psalm 147:6 eens voor jezelf.
Laat merken dat je geeft om je kind. Niet alleen persoonlijk, maar ook hoe
belangrijk je het vindt dat je kind ziet wie hij is voor de Heere en Wie de
Heere wil zijn voor hem.
Psalm 72: "Zijn Naam zal voortgeplant worden van geslacht tot geslacht." De
Heere gaat door met Zijn werk. Daar mogen we Hem biddend om vragen en
we mogen wijzen op deze belofte, ook voor onze eigen kinderen.
Laat het geen reden zijn om er dan maar mee te stoppen. Hoe zou het ook
kunnen als we zien Wie de Heere wil zijn voor zondige mensen?
Bovendien: We zijn niet beter dan onze kinderen, hooguit wéten we beter
omdat we willen
leven bij het Woord. Psalm 78 zegt dat we 'de loffelijkheden des Heeren, Zijn
sterkheid en Zijn wonderen aan het navolgende geslacht moeten vertellen'.
maar... ... mijn inspanningen stuiten op weerstand bij de kinderen
42
Het kan zijn dat we op zoveel weerstand stuiten dat we alleen nog maar voor
onze kinderen kunnen bidden. Dat betekent niet dat we tegenover kinderen
meegaand hoeven te zijn als zij afstand nemen van de dienst van de Heere.
Laat het net als bij Jozua duidelijk worden: "Maar aangaande mij, en mijn
huis, wij zullen den HEERE dienen!" (Jozua 24:1Sb).
Denk er tijdig over na hoe in het gezin om te gaan met tijdsbesteding en het
afbakenen van het gebruik van mobiele telefoons en internet. En over hoe
we kunnen meebewegen met ouder wordende jongeren die regels op dit
punt kritiseren. Laat merken dat het niet in de eerste plaats gaat om de
regels zelf, maar om de redenen waarom je als ouders bepaalde regels stelt.
Bovendien: Regels in het gezin kunnen afhankelijk van de leeftijd van het kind
verschillen, of anders worden toegepast.
Godsdienstige opvoeding is niet in de eerste plaats de taak van kerk en
school, de eerste verantwoordelijkheid ligt in het gezin. Denk er biddend
over na hoe je deze verantwoordelijkheid vormgeeft.
Albert -Jan Regterschot
Bron: EigenWijs, opvoedingsmagazine JBGG
43
Cognitieve ontwikkeling en geloofsleer
Uitleggen van geloofsleer vraagt investering van ouders
Als je gevraagd wordt de begrippen 'een nieuw hart' of
'bekering' in drie zinnen uit te leggen, ervaar je dat mogelijk als
een moeilijke opdracht. Nog moeilijker is het om deze
begrippen aan je kind of jongere uit te leggen.
Bij het uitleggen van de geloofsleer moet je rekening houden met de leeftijd
en het intelligentieniveau van je kind. In dit artikel wordt uitgegaan van een
gemiddelde ontwikkeling. Het kan zijn dat jullie kind dingen wat sneller of
juist minder snel begrijpt. Maak je dan geen zorgen, maar pas de informatie
die je geeft aan het niveau van je kind aan.
0-2 jaar
Kleine baby's en kinderen hebben nog geen besef van God en Wie Hij is. In
deze leeftijdsfase ontwikkelen de hersenen van een kind zich snel en leert
een kind veel nieuwe dingen. Ouders zijn heel belangrijk voor baby's en
peuters, omdat ze vertrouwd voor hen zijn. Voor het juiste begrip van de
Heere is het belangrijk dat een kind zich veilig voelt bij zijn ouders.
2-4 jaar
Rond het tweede levensjaar ontwikkelen peuters steeds meer taal en gaan
daardoor meer begrijpen . Voor een peuter is structuur en herhaling in het
bidden, Bijbellezen en zingen belangrijk. Hierdoor gaat een kind begrijpen dat
dat bij de Heere hoort. Een peuter is met name gevoelig voor de manier
waarop dit gebeurt. Zijn papa en mama eerbiedig als er gebeden wordt? Is er
ontzag voor de Bijbel? Het begrip eerbied en ontzag kennen ze dan nog niet,
maar ze ervaren wel vanuit de praktijk hoe belangrijk ouders het vinden.
Met name Bijbelse geschiedenissen kunnen kinderen in deze leeft ijd
begrijpen. Het helpt als een geschiedenis vaker voorgelezen wordt. In deze
fase is het belangrijk om na te gaan of je kind het echt goed heeft begrepen,
door vragen te stellen. Corrigeer eventueel verkeerde voorstellingen. Ook
44
kunnen peuters begrippen letterlijk opvatt en. Het kan bijvoorbeeld
gebeuren dat een peuter denkt dat de dokter kan zien of je een nieuw hartje
hebt of niet.
4-5 jaar
In deze jaren gaat een kleuter naar school. Ze vinden het nog steeds moeilijk
om abstract te denken, ze zijn nog niet in staat om moeilijke begrippen, zoals
gerechtigheid en heiligheid, te begrijpen. Ze snappen wel eenvoudige dingen,
zoals dat de Heere zorgt (voor mensen, planten en dieren) en dat Hij alles
weet en ziet. In deze leeftijdsfase gaat een kleuter steeds meer nadenken
over de Heere en vragen stellen. Bijvoorbeeld waar de Heere is en hoe je in
de hemel kunt komen.
Probeer zo eenvoudig en concreet mogelijk te antwoorden. Als je het zelf ook
niet helemaal weet, vertel dat dan maar. Een kind leert zo dat niet altijd alles
van de Heere te begrijpen is. Zingen van psalmen en Bijbelse liederen is ook
een middel voor een peuter om steeds meer van de Heere te begrijpen.
8-10 jaar
Een achtjarig kind denkt nog steeds vooral concreet. Het geheugen
ontwikkelt zich snel, waardoor een kind steeds beter dingen gaat onthouden.
Begrippen kunnen in deze leeftijdsfase op een eenvoudige manier uitgelegd
worden. Het begrip 'De Heere is getrouw' kun je verduidelijken met 'De
Heere doet wat Hij zegt'.
Op deze leeftijd kunnen de Tien Geboden één voor één uitgelegd worden.
Ook is een achtjarige in staat om dingen uit het hoofd te leren, zoals een
Bijbeltekst of een gebed als het 'Onze Vader'. Gebruik deze manieren nooit
zonder uit te leggen wat een Bijbeltekst inhoudt of wat precies gebeden
wordt.
10-12 jaar
Vanaf tien jaar gaat een kind steeds meer op een abstracte manier denken en
snapt het beter de tijdslijn in de Bijbel van schepping tot wederkomst.
Abstracte, moeilijkere begrippen (zoals rechtvaardig en heilig) vragen nu om
een duidelijke en eenvoudige uitleg.
45
De meeste kinderen van deze leeftijd zullen op school de catechismusvragen
leren. Dat kan best moeilijk voor hen zijn. Voor ouders is dit een gelegenheid
om de inhoud van de catechismusvraag (nogmaals) te bespreken. Het helpt je
kind om de inhoud te begrijpen en voorkomt dat het leren alleen stampwerk
wordt. Je kunt hierbij gebruik maken van boeken die vragenderwijs de inhoud
van de catechismusvraag bespreken. Zie ook de boekentips op pagina 23.
12-18 jaar
Vanaf twaalf jaar begint het abstracte denkniveau meer te ont wikkelen. Een
jongere is steeds beter in staat om moeilijke begrippen uit de Bijbel en de
geloofsleer te begrijpen. Het is belangrijk dat je in deze leeftijdsfase het
gesprek aangaat over deze begrippen. Je kunt dan nagaan of je kinderen
begrippen als zonde, heiligmaking en rechtvaardigmaking begrijpen. Het
helpt als je probeert uit te leggen wat begrippen betekenen.
Bespreek bijvoorbeeld een begrip of onderdeel van de geloofsleer dat in de
preek aan bod is gekomen. Je kunt ook aansluiten bij wat op catechisatie
wordt geleerd. Bied jongeren daarnaast boeken aan waarin de geloofsleer op
een eenvoudige manier aan de orde komt (bijvoorbeeld de boeken van Evert
Barten).
Het uitleggen van de geloofsleer is belangrijk, omdat een kind of jongere
daardoor verstandelijk gaat begrijpen Wie God is. Het helpt kinderen en
jongeren ook om de preek beter te begrijpen. Het vraagt wel investering van
ouder s. Het is niet zo makkelijk om op een eenvoudige manier, in je eigen
woorden, iets aan je kind uit te leggen. Dat kan ook niet zonder het gebed,
waarin je de hulp van de Heere vraagt. Je hebt de Heere bij de doop beloofd
dat je je kind zult onderwijzen. Leg deze belofte niet naast je neer maar
neem, al biddend, deze verantwoordelijke taak op je.
Elisabeth van Woudenbergh-Steenstra
Bron: EigenWijs, opvoedingsmagazine JBGG
46
Is je kind een denker of een voeler?
Wat moet ik met een boek over de zestien verschillende typen
kinderen die er zijn? Ik heb het idee dat ik m’n kinderen
ondertussen aardig ken. Waarom zou ik ze dan expliciet willen
typeren? Het voelt alsof ik ze in een hokje stop. Zou dat de
opvoeding ten goede komen?
Ik neem de proef op de som en begin te lezen in het boek ‘Eigen-aardig
opvoeden - met de persoonlijkheid van je kind als uitgangspunt’,
gebaseerd op de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI).
In het eerste hoofdstuk lees ik iets wat me doet denken aan uitspraken
van de bekende christenpedagoog prof. Wim ter Horst. „In plaats van
te beweren dat een opvoedingsmethode voor alle kinderen werkt,
kunnen we beter naar de tuinman kijken. Hij accepteert
onvoorwaardelijk de eisen van de plant en geeft elke plant de juiste
omstandigheden om te groeien en te bloeien.” Er zijn planten die van
veel zon houden, andere moet je daar juist tegen beschermen. De ene
plant heeft veel water nodig, de andere weinig. En het snoeien is ook
bij iedere plant weer anders. Een goede tuinman houdt de aard van de
plant in het oog. Ofwel: een goede ouder houdt rekening met de
persoonlijkheid van zijn kind.
Energie
In hoofdstuk 2 gaat het echte werk beginnen. Ik moet me er een
mening over vormen of het kind dat ik in gedachten heb een E is of een
I: Extraversion of Introversion. Het gaat dan niet om eigenschappen als
spraakzaam of verlegen, maar om de vraag waar ze haar energie uit
47
haalt. Haalt ze haar energie vaker uit anderen of laadt ze haar batterij
meestal op door te luisteren naar haar eigen gedachten?
In gedachten zie ik haar spelen op haar eigen kamer. Met een pop, een
paar sjaals of een boek. Ze trekt zich terug en speelt heerlijk, zolang
maar niemand zich ermee bemoeit. Daar komt zij van bij. Ik neig dus
naar een I voor haar.
Helemaal zeker van m’n keuze ben ik als ik de volgende vuistregels
lees: „Als je niet weet wat de extravert denkt, heb je niet geluisterd!”
En: „Als je niet weet wat de introvert denkt, heb je het niet gevraagd of
hem de kans niet gegeven.” Als je je een lijn voorstelt met links
Extraversion en rechts Introversion, zit ze rechts van het midden, maar
niet uiterst rechts.
Bomen of bos
Op naar de tweede letter van de vier. Het wordt kiezen tussen een S of
een N, van Sensing of iNtuition. Dit is volgens het boek de belangrijkste
typering, omdat het gaat om de vraag welke informatie je van nature
opmerkt en onthoudt. Bij Sensing leren kinderen vooral door hun vijf
zintuigen, terwijl iNtuition-kinderen betekenis, verbanden en
mogelijkheden zien dankzij hun zesde zintuig. Ter illustratie: Een
Sensing-kind ziet bomen, een iNtuition-kind het bos.
Als ik dat lees, wordt mij niet gelijk duidelijk waar ik m’n dochter moet
indelen. Bij de zin „De betekenis van het voorwerp is belangrijker dan
het voorwerp zelf” weet ik zeker dat dat op haar van toepassing is. Ik
denk aan de twee sjaals waar ze vaak mee speelde. Ze dienden echt als
sjaal voor de pop en voor haarzelf, maar hebben daarnaast nog
tientallen andere functies gehad. Een schoenendoos met wat klein
speelgoed is haar museumverzameling. Ze doet handschoenen aan om
48
de spullen op te pakken, zo bijzonder zijn ze. Dit hoort echt bij een
iNtuition-kind. We hebben nu dus al een I en een N.
Zekerheid
Bij de derde dimensie gaat het om de manier waarop ze een beslissing
neemt: Thinking of Feeling. Zonder de uitleg te lezen, kies ik direct
voor de F. T’s hebben we ook in ons gezin en dat verschil is duidelijk.
Thinking-kinderen zijn alleen gevoelig voor logica. Feeling-kinderen
overwegen welke gevolgen hun keuze heeft voor een ander. Ze doen
vaak veel om harmonie te bereiken en te bewaren. Dat gaat helemaal
op voor haar. We hebben de I, we hebben de N, we hebben de F, INF.
De laatste vraag waar ik me over mag buigen, is of ze Judging of
Percieving is. J of P. Dit zegt iets over hoe je de wereld om je heen
organiseert. Die keuze is moeilijk. Judging-kinderen houden van
beslissen en zekerheid. Van zekerheid houdt ze in ieder geval.
Beslissen? Is niet zo duidelijk.
Percieving-kinderen verzamelen liever informatie dan dat ze beslissen.
Ze houden graag alle opties open. „Alle kinderen hebben graag een
idee wat hen te wachten staat”, lees ik iets verderop. Oh, dus dat geldt
niet alleen voor de J-kinderen.
Als ik het lijstje met kenmerken aan het eind van de paragraaf bekijk,
scoort ze hoger op de P dan op de J. Ik denk dus dat we een INFP-
dochter hebben.
Dat formuleer ik voorzichtig, want je kunt het pas met meer zekerheid
zeggen als je vervolgens de beschrijving van een INFP-kind hebt
gelezen in het tweede deel van het boek, waar alle zestien types staan
uitgewerkt. ‘Alles persoonlijk opvatten’ staat boven het INFP-
49
hoofdstuk. Dat is een schot in de roos. Wat ik verder lees, komt voor
het grootste gedeelte overeen met hoe ze is. Dat verrast me.
Bevestiging
De grootste verrassing komt aan het eind van het hoofdstuk. ‘k Had
namelijk altijd gedacht dat ik de gebruiksaanwijzing van ons kind zelf
moest ontdekken. Nu heb ik hem zwart op wit voor me liggen. Het is
voor het grootste gedeelte een bevestiging van wat ik al wist, maar de
bevestiging voelt wel goed. En wat de rest betreft: Ik ga er dankbaar
gebruik van maken!
De twijfel slaat toe. Heb ik de laatste letter wel juist gekozen? Voor de
zekerheid lees ik ook het hoofdstuk over de INFJ-kinderen. Op veel
punten is er herkenning, maar soms ook echt helemaal niet. Het is en
blijft INFP. „Tijdens hun puberteit hun persoonlijkheidstype ontdekken,
kan voor deze kinderen een grote steun betekenen”, stellen de
auteurs. Dit boek is dus niet alleen goed voor mij, maar op termijn ook
voor haarzelf.
Waarom kun je het ene kind zonder al te veel problemen
grootbrengen en is er met het andere kind constant gedoe? Een beetje
kennis van jezelf en van je kind kan voor opheldering zorgen. Het boek
‘Eigen-aardig opvoeden’ werpt een helder licht op de verschillende
types mensen die er zijn. En wat bij het ene type positief uitpakt, werkt
bij het andere juist negatief. Daarom krijg je er in dit boek voor ieder
type een gebruiksaanwijzing bij...
Margreet van den Berg-van Brenk
50
Aan de praat met je kinderen
Praten. Er zijn kinderen die ermee beginnen als ze wakker
worden en er pas mee stoppen als ze in slaap vallen. Er zijn er
ook bij wie je de woorden er bijna uit moet trekken. Hoe kom
je er dan achter hoe ze denken, wat ze moeilijk vinden en wat
ze juist leuk vinden? Twee praatspelletjes onderwerpen we
aan een proef. Na één keer spelen weten we het zeker: Dit
gaan we vaker doen!
“Openhartig” is de veelzeggende naam van het spel dat als eerste ons
gezin binnenkwam. Een klein doosje met honderd kaartjes, meer is het
niet. Ik had nog nooit van het spel gehoord en wist dus totaal niet wat
ik kon verwachten. De meest introverte dochter was direct
enthousiast. Het grote voordeel van dit spel is dat je niet eerst een uur
op de spelregels hoeft te puzzelen om te kijken hoe het werkt. Het is
een kwestie van een kaartje pakken en beginnen maar.
Daar gaan we dan. Ik pak een kaartje en lees m’n vraag voor: “Wat is
het allerleukste om met je moeder te doen?” Daar kan ik wel iets op
verzinnen. Winkelen! Ondertussen vragen de meiden zich af wat zij
zouden hebben gezegd als ze dit kaartje hadden gepakt. Zwemmen,
lezen, fluiten?
Miranda (7) is aan de beurt en leest een kaartje: “Maak samen hardop
een gedicht waaraan je om de beurt een regel toevoegt. Jij begint!” Ze
gaat van start en wij rijmen om de beurt vrolijk voort. Het wordt een
hilarisch grote-onzingedicht.
51
Dan komt er een kaartje dat wat meer actie vraagt: “Pak een bal en
klem die tussen jouw buik en die van een medespeler. Loop nu rondjes
zonder je handen te gebruiken en zonder de bal te laten vallen. Hoe
lang kunnen jullie dit volhouden?” Dat is een actie die zowel leuk is om
zelf uit te voeren als om naar te kijken. Het is nog niet zo eenvoudig als
het op het eerste gezicht lijkt. Zonder goede samenwerking gaat het
gelijk mis.
Ons oordeel over dit spelletje is positief, om verschillende redenen.
Miranda van 7 geniet vooral van de actiekaartjes. Sommige
vraagkaartjes zijn voor haar nog te moeilijk. Dan pakt ze gewoon een
ander kaartje en zo blijft het voor haar toch leuk. Haar oudere zussen
genieten echt van de vraagkaartjes. Het is leuk om te horen wat een
ander zegt op de vraag: “Wat of wie vind jij zielig?” De ervaring leert
dat zulke vragen hele gesprekken op gang kunnen brengen. Niet altijd
direct tijdens het spelletje, maar soms ook op een later moment. En
dat is voor mij de hoofdreden om positief te zijn!
Foute vraag?
“Table topics – tieners” heet het tweede spel dat uitdaagt tot praten.
Als je dit spel voor het eerst in handen krijgt, ben je geneigd direct alle
kaartjes te gaan lezen. En dat heb ik dan ook maar gedaan, alle 135
kaartjes. Bij verreweg de meeste vragen dacht ik: Goede vraag. Soms
dacht ik: Hmm, kan beter. En één keer dacht ik: Foute vraag. De vragen
zijn gericht op tieners. Voor ons als gezin betekent het dat we dit
alleen met de oudste twee kunnen spelen en dus niet op zondagavond,
als we met z’n vijven een spelletje doen.
Ik geef eerst een paar voorbeelden uit die grote groep goede vragen:
“Wat doe je om je beter te voelen als je in de put zit?” “Welk excuus
gebruik je het meest als je huiswerk niet af is?” “Welk schooljaar vond
52
je tot nu toe het leukst?” “Wat zou je willen veranderen aan je
uiterlijk?”
De tweede groep van kaartjes waarbij ik aarzelde, vereist wat meer
uitleg. Een deel van de vragen richt zich op het seksuele. Zoals deze:
“Wat zou je doen als je zwanger zou raken?” In eerste instantie was ik
geneigd het kaartje eruit te halen, want nu de oudste twaalf is, is dat
nog erg ver van m’n bed. Maar hoe meer ik erover nadacht, hoe meer
ik de vraag ging waarderen. Met drie dochters is dit onderwerp het
bespreken meer dan waard. Is zwanger raken hetzelfde als zwanger
worden? En als je nog niet getrouwd bent, zou je het ons dan durven
vertellen? En hoe denk je over abortus?
Een andere vraag uit die tweede groep is deze: “Welke tatoeage zou je
nemen en waar zou je hem laten plaatsen?” Ook bij dit kaartje dacht
ik: Die haal ik eruit. Maar ook bij dit kaartje heb ik dat uiteindelijk niet
gedaan. Je kunt toch ook gewoon zeggen: Ik wil geen tatoeage? Ze
moeten leren voor hun mening uit te komen. Eerst in het gezin en later
in breder verband. Dan is dit alvast een bescheiden oefening.
Nog een derde kaartje uit die tweede groep: “Waarom geloof jij wel of
niet in God?” De grote vraag die vaak gereserveerd wordt voor een
huisbezoek komt hier spontaan om de hoek. Als dat geen mooie
aanleiding is voor een goed gesprek, weet ik het ook niet meer.
Ten slotte nog het ene kaartje waarbij ik dacht: Foute vraag. Dat is
deze: “Zou je eeuwig willen leven als het kon?” Johannes 3:16 is
duidelijk: Een ieder die gelooft, heeft het eeuwige leven. Maar ook
voor dit kaartje geldt: Ik laat hem er gewoon in zitten. Uiteindelijk vind
ik deze foute vraag misschien wel de beste van alle 135.
53
In het kort
• Openhartig: Spel met honderd kaartjes, zowel opdrachten als vragen.
Geschikt vanaf zeven jaar. Zowel leuk in een kleine als in een grote
groep. Spelduur kun je zelf bepalen. Het spel is in sommige winkels te
verkrijgen en ook via internet (bol.com), voor € 8,99.
• Table topics tiener: Spel met 135 kaarten met vragen die om een
openhartig antwoord vragen. Geschikt vanaf de middelbare school.
Niet geschikt voor een al te grote groep, want iedereen moet zich wel
durven geven in de antwoorden. Spelduur kun je zelf bepalen. Het spel
is alleen via internet te koop.
Hoe krijg je een binnenvetter aan het praten? Er zijn duizend-en-één
tips. Bij een binnenvetter die ergens mee rondloopt, zou je ze allemaal
willen proberen.
Toch bevredigde m’n aanpak niet. Want dit was een van de eerste tips:
“Accepteer binnenvetters zoals ze zijn.” Beng, die zit. Ik ben gestopt
met verder zoeken en heb uiteindelijk toch iets gevonden om die
binnenvetters (en hun ouders) aan de praat te krijgen: twee spelletjes.
Speel ze als je kinderen hebt die van hun hart een moordkuil maken.
Niet omdat ze moeten praten, maar omdat ze het met dit spelletje
leuk vinden om te praten!
Margreet van den Berg-van Brenk
54
“Oh, dat mag je niet zeggen!”
Drie kleine kleutertjes zitten op een achterbank in de auto. Ze
keuvelen over van alles en nog wat. Een van hen heeft de
rijmelaritis. Na iedere zin moet hij iets zeggen wat er op rijmt.
Zijn enthousiasme werkt aanstekelijk. De taalkrachten worden
gemeten. Wie van de drie kan de meeste rijmwoorden
verzinnen?
Dan klinkt het opeens luid en duidelijk uit een kleutermond: “Oh, dat
mag je niet zeggen. Dat gaat over de Heere God.” Het is even helemaal
stil. De andere twee zijn zich van geen kwaad bewust. Alle ogen zijn op
mij gericht. Ik word geacht het verlossende woord te spreken. Mag je
“amen” laten rijmen op “samen”? Moeders weten toch altijd precies
wat mag en wat niet mag?
“Kennen jullie een Psalmversje?” “Ja, natuurlijk!” “Zing er dan eens
een.” Van iedere regel zing ik alleen het laatste woord mee en noem
daarna de rijmwoorden nog een keer na elkaar: tempelbouwers en
beschouwers, ontzegd en gelegd, alvermogen en ogen, geschied en
niet. Het kwartje valt. Ze zijn er stil van. Allemaal rijmwoorden en het
hele lied gaat over de Heere God!
Rijmen is voor kleuters ontdekken hoe woorden klinken. Als ze daarbij
alle woorden zouden gebruiken behalve de Bijbelse, dan gaat er iets
niet goed.
Geef het spreken over de Heere God en Zijn dienst een plek in het
leven van alledag. In Deuteronomium 6: 6 en 7 worden we opgeroepen
altijd en overal met ons kind te praten over Hem. Begin er dus direct
55
na de geboorte mee en stop nooit. “Wat ben je toch bijzonder. De
Heere God heeft jou zo gemaakt.”
Kinderen maken geen onderscheid tussen het geestelijke leven en het
gewone leven. Daarin zijn ze volwassenen tot voorbeeld!
Bron: De Wekker
56
Concrete vragen, daar houden jongens van
Praten met mijn zonen? Ik heb een poosje gedacht dat het nooit zou
lukken. Ik kreeg er tenminste geen woord uit als ze uit school kwamen.
“Hoe was het?” “Leuk.” “Wat heb je gedaan?” “Van alles.”
Nog steeds zijn mijn jongens geen grote praters, maar ik heb zelf in de
loop van de tijd wat spelregels geleerd. Geen oogcontact maken
bijvoorbeeld. Dus: lekker samen in de auto. Of aan de afwas (als de
vaatwasser stuk is). Dan lukt het opeens. Wandelen, hardlopen,
voetballen, ook prima manieren om contact te krijgen. En: concrete
vragen stellen. Want daar houden ze van.
Praten over het geloof gaat een stapje verder. En dat lukt met de een
beter dan met de ander. Houd in de gaten dat jongens het lastiger
vinden om zich in een ander te verplaatsen dan meisjes. Dus verwacht
niet te veel reactie als je vraagt: Hoe zou Jozef zich gevoeld hebben
toen… ?
Knutselen vinden veel jongens niet echt wat, maar doe-opdrachten
wel. Zeker als daar een stuk competitie bij zit. Maak van de vragen na
het Bijbellezen eens een quiz, en houd de stand bij. Of hang de vragen
her en der in het huis op, zodat de jongens kunnen bewegen (zeker na
het eten geen overbodige luxe) én antwoorden.
Ook ervaren jongens graag zelf waar het in het Bijbelgedeelte over
gaat. Ga twaalf stenen zoeken, bij de geschiedenis uit Jozua 4. Of kijk
samen naar de sterren en praat door over de roeping van Abraham.
Zelfs een thema als vertrouwen is zo dichtbij te brengen: wie durft z’n
ogen dicht te doen en zich achterover te laten vallen, in het
57
vertrouwen dat de andere gezinsleden hem opvangen? Durf jij zo op
God te vertrouwen?
Margreet van den Berg-van Brenk
Dr. M.J. Kater, drs. S. Brons-van der Wekken en dr. A.J. Kunz; Kinderen voor de Koning
Dr. M.J. Kater, dr. M. Klaassen, Eefje van de Werfhorst, Janneke de Jong-Slagman, Margreet van den Berg-van Brenk en Laurens Snoek; Spreken over de Koning
www.geloofinhetgezin.nl
www.abcvanhetgeloof.nl
www.abcvoorkinderen.nl
www.geloofwaardigopvoeden.nl/reader-15mei
Houd de website in de gaten!
D.V. 6 november 2018
volgende avond:
www.geloofwaardigopvoeden.nl
Seksuele opvoeding in gezin, school en kerkMw. Sarina Brons
Hoe geef je de seksuele opvoeding vorm in je gezin? Wanneer vertel je je kind hierover, en met welke woorden?
Naast de lezing is er in de workshops alle ruimte om hierover van gedachten te wisselen, afgestemd op de leeftijd van de kinderen.