ေရ၊ ပတဝနးကငသန႔ရငးေရးႏင တစကယေရ သန႔ရငးေရး

IASCInter-Agency Standing Committee

နညးပညာရပဆငရာ လမးညြန

လသားျခငးစာနာမႈ အကအညေပးေရး လပငနးစဥမားတြင ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈအား ထညသြငးေဆာင႐ြကျခငး လပငနးလမးညႊန

ေဘးအႏရာယ ေလာခေရး၊ ၾကခငမႈ ျမႇငတငေရး၊ ျပနလညထေထာငရာ အကအညေပးေရး

ကေလးသငယကာကြယေစာငေရာကေရး

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ

အာဟာရ

ကာကြယေစာငေရာကမႈ

ေနထငစရာ၊ အေျခခေနထငမႈႏင ျပနလညထေထာငေရး

စခနး ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈႏငစခနး စမခန႔ခြမႈ

ပညာေရး

စားနပရကၡာဖလေရးႏင စကပးေရး

အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး

ကနးမာေရး

This Myanmar edition of အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး is published by UNFPA Myanmar in 2017. This is a translation from the English edition of Guidelines for Integrating Gender-Based Violence in Humanitarian Action: Reducing risk, promoting resilience and aiding recovery, Housing, Land and Property, first published in 2015.

These GBV Guidelines were independently translated by UNFPA Myanmar. myanmar.unfpa.org

1

GBV ေၾကာင ထခကခစားခသမားမာ အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး (HLP) ႏငဆငေသာ ျပနာမားကလညး ၾကေတြ႕ရႏငေျခ ျမငမားပါသည။ ျမ႕ျပေဒသမားတြင ထသမားမာ အလပမလပႏငျခငး သ႔မဟတ အမငားရမးခ မေပးႏငျခငးတ႔ ၾကေတြ႕ႏငပါသည။ ေနထငသမားအတြက ေျမေနရာ ခထားေပးေသာလညး အမမားကမ မမတ႔ ဖာသာ ေဆာကလပရသည စခနးအေျခအေနမးတြင GBV ေၾကာင ထခကခစားခသအခ႕မာ ထသ႔ ေဆာကလပ ႏငရန ကယခႏၶာသနစြမးမႈ မရျခငး သ႔မဟတ စတခစားမႈအေျခအေနေၾကာင မေဆာငရြကႏငျခငး ရႏငသည။

အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး (HLP) ႏင GBV တ႔အၾကား ေနာကခအေျခအေနအရ သးျခားဆကႏြယေနမႈမားက ေဖၚထတသတမတျခငးျဖင အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး (HLP) ႏငဆငေသာ စမကနးမားသည အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား အျခား ထခကလြယသညအပစမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈအႏရာယမ ဖယရားေပးႏငမည နညးဗဟာ မားအား ေရးဆြႏငလမမည။ ထေရာကစြာ ပစေရးဆြျခငးျဖင ထစမကနးမားသည -

► လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာ အေရးေပၚအေျခအေနမား ျဖစပြားျပးေနာက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားအား HLP ဆငရာ အခြငအေရးမားက ေတာငးဆႏင ေစရန ပပးကညေပးျခငးျဖင ကားမက႑တြင မတမႈ မရေသာ စ သတမတခကမားက စနေခၚ၍ ကားမ က႑ တနးတညမမႈက ျမငတငေပးႏငလမမည။

► စးပြားေရးႏင လမႈေရးအရ အကးအေျပာငးကာလမားတြင မသားစမား၏ ဖလ လျခေရးက တးတကေစႏငလမမည။

► အေရးေပၚကာလအလြန ျပနလညတညေဆာကမႈ ႏင ေရရညတးတကဖြ႕ျဖးမႈတ႔အေပၚ အျပသေဘာ ေဆာငေသာ သကေရာကမႈ ရေစႏငလမမည။

ကားမလမႈက႑ကြျပားမႈကအေျခခသည အၾကမးဖကမႈမားအား တားဆးေလာခရန HLP က႑မ ေဆာငရြကခက မားအတြက GBV ကြမးကငသမား၊ အျခား လသားခငးစာနာမႈက႑မားတြင ေဆာငရြကေနသမားႏင ညႏႈငး လပေဆာငသငသည။ HLP က႑တြင ေဆာငရြကေနသမားသည ကားမေရးရာ၊ စတကနးမာေရးႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ပပးမႈ (mental health and psychosocial support - MHPSS)၊ HIV၊ သကရြယၾကးသမားအတြက ႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔အတြက ေဆာငရြကေနေသာ မတဖကမားရသညေနရာမားတြင ၎တ႔ႏငလညး ညႇႏႈငး ေဆာငရြကသငပါသည။ (ညႏႈငးေဆာငရြကမႈတြင ၾကညပါ။)

2

စခနးဘဝစကဝနးတစေလာကလးတြင ကားမ လမႈက႑ကြျပားမႈက အေျခခသည အၾကမး ဖကမႈမားအတြက ဥးတညေဆာငရြကေပးျခငး

ဆနးစစ စတျဖာေလလာ၍ အစအစဥ ေရးဆြရာတြင GBV အတြက အဓက ထညသြငး

စဥးစားရန အခကမား

ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာေမးခြနးမားသည အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး (HLP) က႑တြင လပေဆာငသ မားမ ေလလာဆနးစစမႈ အမးမးႏင ပမနေစာငၾကညၾကးၾကပမႈမားက ေဆာငရြကရာ၌ ေရြးခယထညသြငး၍ စစမး စစေဆးႏငေသာ နယပယမားအတြက အၾကျပခကမား ျဖစပါသည။ ဆနးစစမႈမားတြင တတႏငသမ က႑စ၊ အေၾကာငးအရာစ ပါဝငေစသငျပး HLP လပေဆာငေနသမားသည အျခားက႑မားမ မတဖကမား၊ GBV ကြမးကင သမားႏငအတ ေဆာငရြကသငသည။

ထေမးျမနးစစမးရန အေၾကာငးအရာနယပယမားမာ စမကနးေရးဆြျခငး၊ မဝါဒမား ႏင ဆကသြယသတငးမေဝျခငး ဟေသာ တာဝနယရန အမးအစား ၃ ခႏင ခတဆကေနျပး ‘အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကမႈ’ ေအာကတြင အေသးစတ ေဖၚျပထားသည။ HLP လပငနးမား အစအစဥေရးဆြရာတြင GBV အႏရာယကာကြယေရးႏင ေလာပါး သြားေစေရးတ႔က ေဆာငရြကႏငရန လအပေသာသတငးအခကအလကမား ရရရနအတြက ထနယပယမားမ ရရ လာေသာ သတငးအခကအလကမားအား ခြျခမးစတျဖာဆနးစစသငပါသည။ ထအခကအလကမားသည စမကနး အသစမား ေဖၚေဆာငရာ၌ သ႔မဟတ ရျပး စမကနးမားက ထနးညရာ၌ ဥးစားေပးရမည လအပခကႏင လစဟာမႈ မားက ေဖၚထတျပႏငသည။ စမကနး စစဥေရးဆြျခငး၊ အႏရာယကငး၍ ကငဝတႏင ညညြတေသာ ဆနးစစမႈမား၊ အခကအလကမား စမခန႔ခြမႈႏင မေဝျခငးတ႔အတြက ေယဘယ အခကအလကမားက အပငး (၂) - ဥးတည အေၾကာငးအရာ နယပယမား လမးညႊန၏ ေနာကခ အခကအလကမား- တြင ၾကညပါ။

ဆနးစစေလလာမႈအတြက အဓက ဥးတညအပစမား ► HLP ၏ အဓက ပါဝငပတသကသမား - အစးရရးမား (ဥပမာ - အးအမ၊ ေျမယာ၊ စကပးေရး၊ စမကနး၊

သဘာဝ ပတဝနးကင၊ လထေရးရာလပငနး၊ တရားစရငေရး စသည)၊ HLP ကစၥရပမားအတြက ျပညတြငးႏင ရပရြာတြငးမ ကြမးကငသမား၊ အထးသျဖင ဓေလထတမးဥပေဒ ႏင တညဆဥပေဒမား၊ ဥပေဒအဖြ႕အစညးမားက ကြမးဝင သမား (ဥပမာ - ေရ႕ေနမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား၊ စသည)၊ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အပစမား၊ GBV၊ ကားမေရးရာႏင ကြျပားစလငမႈ ကြမးကငပညာရငမား

► ေဘးဒဏခ လအပစမားႏင လမႈအသငးအဝငးမား ► IDP/ဒကၡသည အေျခအေနမားတြင လကခထားသမား/ဝနးကငရပရြာမ အမရငလထမား

3

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

HLP ဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဆကႏြယေနေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား

ပါဝငေဆာငရြကျခငးႏင ဥးေဆာငမႈ

က) ဥးေဆာငမႈရာထးမားအပါအဝင HLP ဝနထမးမား၏ အမးသားႏငအမးသမး အခးမာ မညသ႔ရနညး။ ► အမးသမးဝနထမးမားအား သငတနးေပးရနႏင အလပထြကမသြားေအာင ထနးထားရန စနစမား

ရေနပါသလား။ ► အမးသမးဝနထမးမား၏ အလပအကငႏငစပလဥး၍ ၎တ႔အတြက GBV အႏရာယတးပြားေစႏငေသာ

ယဥေကးမႈ သ႔မဟတ လျခေရးဆငရာ ကစၥရပတစစတစရာ ရပါသလား။

ခ) အမးသမးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားသည HLP ႏငဆကႏြယေသာ ရပရြာလထ လႈပရားမႈမား (HLP လထေကာမတမား၊ စသည) တြင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။ ၎တ႔သည ျဖစႏငပါက ေခါငးေဆာငမႈ ေနရာမားက ရရထားပါသလား။

ဂ) HLP တ႔ျပနေဆာငရြကမႈတြင ဥးစးဥးေဆာငျပ လပေဆာငေနသမားသည GBV ကာကြယေရးႏင ေလာနညးေစေရး မဟာဗဟာမားအား ၎တ႔၏ လပငနးမားတြင ထညသြငးေဆာငရြကရနအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား (ဤလမးညႊနမား အပါအဝင) က နားလညသရထားပါသလား။

ေျမယာ ေနထငလပကငခြင ႏင ပငဆငမႈအတြက လျခစတခရမႈ

(ဃ) မတပတငစာရငးသြငးျခငး၊ စာရငးျပစျခငး ႏင ရညရြယခကဆငရာ စစတမးေကာကယမႈတ႔တြင (အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက) HLP ဆငရာ ေမးခြနးမား ပါဝငျခငး ရမရ (ဥပမာ - တစဥးခငး သ႔မဟတ မသားစလက ပငဆငမႈ၊ တရားဝင သ႔မဟတ ဓေလထတမးအရ ပငဆငမႈ၊ ေကးလကေဒသဆငရာ အခြငအေရးမား၊ လမႈေရးအရ ေနထငမႈ သ႔မဟတ ငားရမးမႈဆငရာ စစဥမႈမား၊ ပငဆငမႈမား ပကစးျခငးႏင ဝငေရာကေနထငျခငးတ႔အတြက စာျဖငေရးသားထားေသာ အစရငခစာ မား အပါအဝင အေထာကအထား စာရြကစာတမးမား ပငဆငျခငး သ႔မဟတ ရမေနျခငး စသည အေရးေပၚအေျခအေန မတငမက ေနထငမႈ အစအစဥမား၊ ေျမယာႏငပငဆငမႈမား ရရႏငမႈႏင ထမးခပမႈတ႔အတြက အေရးေပၚအေျခအေန မတငမက စစဥထားမႈမား)

(င) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားအဖ႔ အမငားရမးရန၊ ပကေဆာကလပ ေနထငရန၊ ေျမယာပငဆငရန ႏင ေနထငလပကငခြင တ႔အတြက ဓေလထးစအရ မညသည အဟန႔အတားမား ရငဆငရပါသလ။ (ဥပမာ - ႏမချခငး၊ ခြျခားဆကဆမႈ၊ လမႈေရးရာ စႏႈနးမား စသည)

(စ) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားအား HLP အခြငအလမးမား မရရေစရန လပေဆာငမႈမား ရပါသလား။

► ငားရမးေနထငသတ႔အတြက မညသညအခြငအေရးမား ရပါသလ။ ငားရမးခ ေစးႏႈနးျမငတကလာမႈမား အတြက ထမးခပမႈ စသည ၄ငးတ႔၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယေပးသည စမထမးခပမႈမား ရပါသလား။

► အတငးအကပ ထြကခြာေစျခငးက နညးဗဟာအျဖစ အသးျပေဆာငရြကေနျခငး ရပါသလား။ ► အကအညမားေပးရာတြင ပကေဆာကလပေနထငသ၊ ေျမယာမသမားအား ခနလပထားျခငး ရပါသလား။

4

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

(ဆ) HLP အေရးကစၥမားေၾကာင GBV အႏရာယ ပမမားျပားေစပါသလား။ မညသ႔ မားျပားေစပါသလ။ (ဥပမာ - ေျမရငမားမ လငမႈဆငရာ အၾကမးဖကမႈ၊ အျမတထတမႈ၊ အေထာကအထားစာရြကစာတမးမရျခငး ႏင ႏငထတပငခြငတ႔ေၾကာင အၾကမးဖက ျခမးေျခာကမႈ၊ ကေလးသငယမားအား လကထပေစျခငး သ႔မဟတ အတငးအကပလကထပေစျခငး၊ ေျမယာအခြငအေရး သ႔မဟတ ေငြေၾကးႏင လင လလယေစျခငး စသည အႏရာယရေသာ အေလအထမား၊ နးစပေသာအတေနအေဖၚမ အၾကမး ဖကမႈ သ႔မဟတ အမတြငးအၾကမးဖကမႈ၊ အႏငအထကျပကငမႈရေသာ ဆကႏြယပတသကမႈ စသည)

(ဇ) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားသည မမတ႔၏ HLP ပငဆငမႈမား အတြက အေထာကအထားစာရြကစာတမးမား ရရႏငပါသလား။ (ဥပမာ - သေဘာတညခကမား၊ အငားခထားမႈမား၊ ပကေနထငခြင စသည)

► HLP အခြငအေရးဆငရာ အေထာကအထားျပ စာရြကစာတမးမားက မညသ၏ အမညႏင ေရးသားေပး ပါသလ။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားသည ထ အေထာကအထား စာရြကစာတမးမား က စြန႔လႊတေပးအပရန သ႔မဟတ ပငဆငမႈမားအတြက လကမတေရးထးေပးရန အတငးအကပ ျခမးေျခာကခငးေစျခငး ရပါသလား။

► ၄ငးတ႔၏ အခြငအေရးက အေထာကအထားျပႏငသည အျခားနညးလမးမား ရပါသလား။

(စ) ျပနလညကစားေဆာငရြကေပးေရး အစအစဥမားတြင ေနထငလပကငပငခြငအတြက ပစအမးမးက ထညသြငးစဥးစား ပါသလား။ (ဥပမာ - ငားရမးေနထငသ၊ ပကေနထငသ၊ အမယာမ၊ အမငား စသည)။ အမးသမးႏင အမးသားမားသည မမတ႔၏ HLP အခြငအေရးမားအေပၚ သကေရာကႏငေသာ ေဆာငရြကမႈအဆင အားလးတြင အခြငအလမး ညမစြာ ပါဝငႏငျခငး ရပါသလား။

(ည) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားသည ျပနလညေရာကရလာသညအခါ ၄ငးတ႔၏ အးအမ၊ ေျမယာ ႏင ပငဆငပစၥညးမားအား ျပနလညရယမႈအေပၚ ပတပငတားဆးမႈမား ရပါသလား။

► ထေနရာမားတြင ၄ငးတ႔အေနႏင HLP အခြငအေရးမား ရရႏငမႈအတြက စးပြားေရး၊ ယဥေကးမႈ ဓေလထးစ၊ ဥပေဒေရးရာ ႏင ပထဝ အေနအထားတ႔ႏငဆငေသာ မညသည အတားအဆးမား ရေနပါသလ။

► ၄ငးတ႔သည မညသ႔ ရငဆငေျဖရငးၾကပါသလ။ ► စခနးမားတြင ေမြးဖြားလာခသည ငယရြယသအပစမားသည ေျမယာနယနမတမားက သရေဖၚထတႏငျခငး

မရပါက သ႔မဟတ ထနယနမတမားႏင ပတသက၍ မမတ႔၏ လၾကးမဘမားထမ သရႏငရန မျဖစႏငေတာပါက ၄ငးတ႔၏ ပငဆငမႈက ရရေသခာေစရန မညသည စစဥမႈမား ရပါသလ။

► အမးသမး စစမႈထမးေဟာငးမားက ျပနလညေပါငးစညးဝငေရာကႏငရန၊ ျပနလညအေျခခေနထငရနႏင ေျမယာမား လကလမးမ ရရေစရန အစအစဥမားတြင ထညသြငးစဥးစားေပးပါသလား။

(ဋ) ဥပမာအားျဖင စခနးတညေဆာကမႈမားတြင အသးျပရနအတြက တညဆဥပေဒႏင ဓေလထးတမးဥပေဒမား အရ ေျမယာ၊ ေရအရငးအျမစ၊ စားကကေျမႏင အျခား သဘာဝအရငးအျမစမားအား လကလမးမ ရယအသးျပခြင အပါအဝင ေျမယာ ေနထင လပကငခြငမားအတြက မညသည စစဥမႈမား ရပါသလ။

► ထ စစဥမႈမားမာ အမရငလထ၏ အခြငအေရးမားအေပၚ မညသ႔ သကေရာကႏငပါသလ။ အထးသျဖင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားအတြက

► ထ အရငးအျမစမားက ထမးခပစမရသညအတြက မညသတ႔မာ စးပြားေရးအရ ႏင လမႈေရးအရ အကးအျမတမား ရရႏငသလ။

5

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

အဖြ႕အစညးဆငရာ အေျခခ အေဆာကအဥ

ဌ) ေျမယာအျငငးပြားမႈမားႏင အျခားအေရးကစၥမားက ေျဖရငးေပးႏငမည ျပညတြငး သ႔မဟတ ရပရြာေဒသ အတြငး အဖြ႕အစညးမား ရပါသလား။

► ထအဖြ႕အစညးမား၏ စြမးေဆာငရညႏင ဖြ႕စညးပတ႔မာ မညသ႔ ျဖစပါသလ။ ထအဖြ႕မားမ ထေရာက၍ မတမႈရေသာ ေျဖရငးေဆာငရြကေပးမႈမားက လကလမးမ ရရႏငၾကပါသလား။

► ထအဖြ႕အစညးမားအား အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမနးကေလးမား ႏင အျခားထခကလြယေသာ အပစမား (ဥပမာ - မဆးမမား၊ ကြာရငးထားသမား စသည) မ လကလမးမႏငပါသလား။

► ထအဖြ႕အစညးမားအား လကလမးမႏငရနအတြက အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမနးကေလးမား ႏင အျခား ထခကလြယေသာအပစမားအဖ႔ မညသည အတားအဆးမား ရႏငပါသလ။ (ဥပမာ - ေငြေၾကးကနကစရတ၊ တညေနရာ၊ ထအဖြ႕အစညးမားက စမခန႔ခြသမား၏ သေဘာထား၊ ျပနလညတ႔ျပန လကစားေျခမညက ေၾကာကရြ႕ျခငး၊ စာမတတေျမာကျခငး စသည)

ဍ) (အေမြဆကခမႈ အပါအဝင) HLP ဆငရာ အခြငအေရးမားအား အမးသမးမား၏ အမညျဖင ပမ မတပတငေပးႏငရနအတြက ေဆာငရြကေပးသည ျပညတြငး သ႔မဟတ ရပရြာေဒသအတြငး အဖြ႕အစညးမား ရပါသလား။

ဎ) ျပညတြငး သ႔မဟတ ရပရြာေဒသအတြငး အဖြ႕အစညးမားသည အေထာကအထား မရေသာ အခြငအေရးမားအတြက မညသ႔ ေဆာငရြကေပးပါသလ။ (ဥပမာ - အမးသမးမား၏ တငျပေတာငးဆမႈက ပပးေပးသည ႏႈတအားျဖင သကေသ အေထာကအထားက လကခပါသလား)

HLP မဝါဒမားႏင သကဆငသည နယပယမား

က) GBV ကာကြယေရးႏင ေလာပါးေစေရး မဟာဗဟာမားအား HLP ၏ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမား ထတြင ေပါငးစပထညသြငးထားပါသလား။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမားသည အထးသျဖင GBV ႏင ဆကစပ၍ ၎တ႔၏ ရပငခြငမားႏင လအပခကမားအား ကငတြယေျဖရငးေပးေသာ HLP မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားက ေရးဆြရာတြင အဓပၸါယရစြာ ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။ ၎တ႔သည မညသည နညးလမးမားျဖင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသနညး။

► ထမဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားအား အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား၊ ေယာကားေလးမားႏင အမးသားမားက ဆကသြယအသေပးပါသလား (လအပပါက သးျခားစ ခြလက)။

► ထမဝါဒမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက လအပေသာကြမးကငမႈမား ရေစရန HLP ဝနထမးမားအား စနစတက ေလကငသငတနးေပးထားပါသလား။

ခ) HLP ႏင ပမကယျပန႔ေသာ ေျမယာအေရးကစၥမားသည မညသညျပညတြငးဥပေဒမား၊ က႑အလကမဝါဒမားႏင သကဆင မႈ ရပါသလ။ (ဥပမာ - ေျမယာႏင အမယာ ဥပေဒ၊ အတငးအကပ ႏငထတျခငး၊ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးေစျခငး၊ အမတြငး ကယပင လြတလပခြင စသည)

► ဥပေဒႏင မဝါဒမားသည အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈ ရပါသလား။

► ၄ငးတ႔သည ထြကေျပးရျပးသညေနာကတြင အမယာမား စြန႔လႊတရျခငးက မညသ႔ေျဖရငးေပးပါသလ။

6

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

ဂ) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမားသည ေျမယာႏင အျခား မေရႊ႕ေျပာငးႏငသညပစၥညး မားက ပငဆငပတသကခြင ေတာငးခႏငပါသလား။

► အမးသမးမားသည ေဆြမးေတာစပသ အမးသားမား၏ အကးေကးဇးအတြက မမတ႔၏ HLP အခြငအေရးမားက မရရႏငဘ ရပါသလား။ (ဥပမာ - အေမြဆကခမႈ ဥပေဒ၊ ဓေလထးစ သ႔မဟတ အေလအထတ႔အရ၊ စသည)

► အမေထာငဖကမားသည ပစၥညးဥစၥာက ပးတြ ပငဆငခြင ရရပါသလား။ ► ေျမယာ အမညေပါကျခငးႏင အျခားစာရြကစာတမး အေထာကအထားမားက အမးသမးႏင အမးသားမား၏

အမည ျဖင ေပးႏငပါသလား။ သ႔မဟတ အမေထာငဥးစး တစဥးတညး၏ အမညျဖငသာ ေပးပါသလား။ ► ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညးမားက ေရာငးခရာတြင ႏစဥးလး၏ သေဘာတခြငျပမႈ လအပပါသလား။

ဃ) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမားအား အတငးအကပ ႏငထတျခငးမ မညသ႔ ကာကြယ ေပးထားပါသလ။

► အတငးအကပႏငထတျခငးက တားဆးကာကြယရနႏင ထမးခပစမရန ရညရြယသည ျပညတြငး သ႔မဟတ ေဒသ အလက ဥပေဒမား ရပါသလား။

► အတငးအကပ ႏငထတျခငးအတြက လကေတြ႕က၍ ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးမႈမားေပးႏငရန ရပရြာလထမ ဥးေဆာငသည လႈပရားမႈမား ရပါသလား။

► အတငးအကပ ႏငထတျခငးမား ျဖစေပၚသညအခါ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ အခြငအေရးႏင လအပခကမားအား မညသ႔ ထညသြငးစဥးစားပါသလ။

င) HLP ႏင ပတသကသည ဓေလထးတမးးဥပေဒႏင တညဆဥပေဒမားအၾကား ကြျပားမႈမားရေနပါသလား။ (ဥပမာ - လကထပ ထမးျမားမႈဆငရာ ႏင အေမြဆကခမႈဆငရာ)။ ဓေလထးတမးဥပေဒႏင တညဆဥပေဒမား အား အသးျပရသမားအား HLP မဝါဒ မားႏင အမးသမးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ အခြငအေရးႏင ပတသက၍ လေလာကစြာ သငတနးေပးထား ျခငး ရပါသလား။

စ) အားလးအတြက တနးတညမ အခြငအေရးရေစရန ရညညႊနးသည ေျမယာျပျပငေျပာငးလေရးမား၏ အေျခအေနမာ မညသ႔ ရပါသလ။

► ႏငငေတာ၏ ေျမယာျပျပငေျပာငးလေရး မဝါဒရပါသလား။ ► ေျမယာျပျပငေျပာငးလေရး ဥပေဒမားသည အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ

အျခားအပစမား၏ အခြငအေရးမားအား မညမအထ တးတကရရေစပါသလ။ ► ႏငငအဆင ေျမယာေကာမရင ရပါသလား။ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ

အျခားအပစမားမ မညမအထ ပါဝငေဆာငရြကႏငပါသလ။

7

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

HLP ႏင ဆကႏြယေသာ နယပယမား - ဆကသြယေရးႏင သတငးအခကအလကမေဝမႈ

က) HLP ကြငးဆငးဝနထမးမားအား ေအာကပါတ႔ႏငစပလဥး၍ သငတနးမား ေပးၿပးျဖစပါသလား - ► ကားမေရးရာ၊ GBV ၊ အမးသမးမား၏ ရပငခြငမား/လ႕အခြငအေရးမား၊ လမႈအသငးအဝငးမ

ဖယကဥထားမႈႏင လငမႈဆငရာ ကစၥရပမား ► အၾကမးဖကခရသမားအား မညသ႔ ဆကသြယေဖးမရန ႏင ၎တ႔၏ ရပငခြငမား၊ အႏရာယျဖစႏငေျခအား

သတငး ေပးပ႔ႏငသည ေရြးခယစရာနညးလမးမားႏင ေစာငေရာကမႈမားက လကလမးမရယမႈႏင စပလဥးသည သတငး အခကအလကမားအား ေဘးကငး၍ ကငဝတႏငအည လ႕ဝကထနးသမးမႈျဖင မညသ႔ ေပးမညနညး။

ခ) HLP ႏင ဆကႏြယေသာ ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈလပငနးမားသည လထအတြငး အေထြေထြလျခေရး ကစၥမားႏင GBV အႏရာယ ေလာခေရးမားအေၾကာငး အသပညာမားက ျမငတကလာေစရန ေဆာငရြက ပါသလား။

► အသပညာျမငတငေရးလပငနးမားတြင အၾကမးဖကခခရသမား၏ အခြငအေရးမား (လထအဆငႏင ဝနေဆာငမႈ ေပးျခငးတ႔တြင လ႕ဝကခကထနးသမးေပးမႈ အပါအဝင) အႏရာယကေရာကႏငေျခမားက သတငးပ႔ႏငသညေနရာမား ႏင GBV အတြကေစာငေရာကမႈမား မညသ႔ရရႏငမည စသညတ႔ ပါဝင ပါသလား။

► ဤသတငးအခကအလကမားအား အသကအရြယအလက၊ ကားမအလက၊ ယဥေကးမႈႏင သငေလာေသာ နညးလမး မားႏင ပပးေပးပါသလား။

► အမးသားမား၊ အထးသျဖင ရပရြာလထေခါငးေဆာငမားသည ထပညာေပးမႈလပငနးမားတြင အေျပာငးအလက ေဖာေဆာငေပးသမားအေနျဖင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။

ဂ) HLP ဆငရာ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈ ဖရမမားသည အသကအရြယ၊ ကားမေရးရာႏင ယဥေကးမႈတ႔က နားလညသရစြာ ကငးပ ေနျခငး ျဖစပါသလား။ ယငးတ႔အား အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမား ပါဝင တကေရာကႏငၿပး တကေရာကသမားသည GBV ကစၥရပမားအား ေၾကာကရြ႕စးရမျခငးကငးစြာ တငျပေဆြးေႏြးႏငပါသလား (ဥပမာ - လ႕ဝကထနးသမးေပးျခငး၊ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား ပါဝငေဆြးေႏြးသည အပစမားတြင အမးသမးမားအား ကညပပးသမားအျဖစ ထားရေပးျခငး၊ စသည)

8

အရငးအျမစမား စညးရးလႈ႕ေဆာေရးအတြက GBV ဆငရာ အဓက စဥးစားရန

အခကမား

ေအာကတြငေဖၚျပထားေသာ အခကအလကမားသည HLP စမကနးမားအတြက GBV ႏငဆငေသာ ရငးျမစမားက စညးရးရာေဖြရန အဆျပလႊာမား မၾကမးျပစရာတြင အေရးႀကးေသာ စဥးစားရနအခကမားက အထးျပေဖၚျပထား သည။ အေရးေပၚအေျခအေန မျဖစပြားမ သ႔မဟတ အေရးေပၚအေျခအေန ျဖစပြားျပးေနာကႏင ျပနလညထေထာင ေရး၊ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးတ႔အတြက ရနပေငြေတာငးခသညအခါ အဆျပလႊာမားတြင GBV အႏရာယကေရာက ႏငေျခမားအား သရမႈက ထငဟပ၍ ထအႏရာယမားအတြက ဥးတညေျဖရငးေဆာငရြကႏငမည နညးဗဟာမားက ပါဝငတငျပႏငပါက ထအဆျပလႊာမားအား ပမ အားေကာငးခငမာေစပါသည။

က။ လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈဆငရာ လအပခကမားအား လႊမးျခရႈျမငမႈ ► အဆျပလႊာတြင GBV ႏင ဆကႏြယေသာ လျခေရးဆငရာ အႏရာယ ကေရာကႏငေျခမား၊

ေဘးဒဏခလထ၏ ေျမယာပငဆငမႈႏင ေနထငလပကင ခြငႏင စပလဥး၍ ကာကြယေစာငေရာကေပးရန လအပခကမားႏင ရပငခြငမား (ဥပမာ - အတငးအကပ ႏငထတျခငး၊ အေထာကအထား စာရြကစာတမး မရျခငး စသည) က ထညသြငးေဖာျပထားပါသလား။

► ‘GBV’ ဟ ေယဘယသးႏႈနးျခငးထက GBV သးျခားပစမား၏ အႏရာယမား (ဥပမာ - လငပငးဆငရာ ကးလြနေစာကားမႈ၊ အျမတထတမႈ၊ ထပါးေႏာငယက မႈ၊ ကေလးမားအား လကထပေစျခငး၊ အတငးအကပ လကထပေစျခငး စသည) အား သးျခားေဖာျပကာ ဆနးစစေလလာထားပါသလား။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခားထခကလြယသည အပစမား၏ အႏရာယကေရာက ႏငေျခမားက နားလညသမတလက ေဖာျပထားပါသလား။

သရထားရန အေရးႀကးသညအခကမားရနပေငြမားအား ရယျခငးသာမက

‘အရငးအျမစမားအား ေဆာၾသစညးရးရယျခငး’ ဆသညမာ ရနပေငြမားက ရယရနသာမက လ႕စြမးအား အရငး အျမစမား၊ ေထာကပပစၥညးမားႏင အလရငမား၏ ကတကဝတမားကပါ တးျမႇငႏငရန ႀကးပမးျခငး ျဖစသည။ အရငးအျမစမား ေဆာၾသစညးရးျခငးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားရမည ေယဘယအခကမားက ထပမရရႏငရန အတြက အပငး (၂) မ ဥးတညအေၾကာငးအရာနယပယအလက လမးညႊနမႈအတြက ေနာကခ အခကအလကမားတြင ၾကညပါ။ ဤအခနးတြင ပါဝငေဖၚျပထားသည `ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငး´ ေခါငးစဥေအာကတြင အျခားေသာ လသားခငး စာနာမႈဆငရာ က႑မား/မတဖကမားႏင ပးေပါငးညႇႏႈငးျခငးျဖင အရငးအျမစမားက ေဆာၾသစညးရး ႏငရနအတြက မဟာဗဟာအခ႕အား ထပေဆာငး တငျပထားပါသည။

9

ခ။ စမခက၏ ကးေၾကာငး ဆေလာမႈ ► အေရးေပၚအေျခအေနအတြက ျပငဆငရန အဆျပလႊာမၾကမး ျပစသညအခါ -

• ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမား - အထးသျဖင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသည အပစမား - အဖ႔ ေနရာသစတြင HLP မားက လက လမးမရရႏငမႈအား ေနာကခအေျခအေနကစၥရပမားက မညသ႔အဟန႔ အတား ျဖစေစႏငေၾကာငးက နားလည သေဘာေပါကမႈ ရပါသလား။ (ဥပမာ - အမးသမး မား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသည အပစမားအဖ႔ ငားရမးရန၊ ပကေနထငရန သ႔မဟတ ေျမယာပငဆငႏငရနအတြက ဓေလထးစအရ အတား အဆးမား။ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားႏင အေရးကစၥမားအား ေျဖရငးေပးႏငမည ျပညတြငး သ႔မဟတ ရပရြာေဒသအလက အဖြ႕အစညးမား ရမေနျခငး စသည)

• လထတြငးသ႔ GBV ႏငဆကႏြယေသာ သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝႏင သည ပစၥညးမားက ပစ အမးမး၊ ဘာသာစကားအမးမးျဖင (ဥပမာ မကမျမင စာမား၊ သေကၤတဘာသာစကား၊ ရးရငးေသာ ပျပသတငး စကားမား၊ ရပပမား စသည) ရရ ေသခာေစႏငရနအတြက ထပေဆာငးကနကစရတမား ရပါသလား။

• HLP အစအစဥမားအား GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက ေလာပါးသကသာေစမည ေဘးကငးလျခေသာ ဒဇငးပစႏင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကႏငရန အတြက အစးရ၊ HLPဝနထမးမားႏင လထ အဖြ႕အစညးဝငမားအတြက သငတနး မား စစဥကငးပေပးႏငရန နညးဗဟာတစခ ရၿပးျဖစပါသလား။

► အေရးေပၚအေျခအေနအတြက တ႔ျပနေဆာငရြကေပးရန အဆျပလႊာမၾကမး ျပစ သညအခါ -• စစဥထားေသာ HLP လပငနးမားသည အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသည

အပစမားအဖ႔ GBV အႏရာယႏငၾကေတြ႕ႏငေျခက မညသ႔ ေလာပါးသြားေစႏငေၾကာငးက ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပထားပါသလား (ဥပမာ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခက လြယသည အပစမားအတြက HLP ေနထငလပကငခြငမား ေသခာေစရနအတြက ဥပေဒ ေရးရာ အကအညမား)

• HLP က႑တြင အမးသမးဝနထမးမားအတြက ေဘးကငးလျခၿပး ထေရာက ေသာ လပငနးခြင ပတဝနးကငအေျခအေနမား ဖနတးေပးရနအတြက ကနက စရတမား ထပေဆာငးလအပပါသလား (ဥပမာ - အလပတာဝနျဖင ခရး သြားလာရာတြင အမးသမးဝနထမးအား တစဥးတညး မသြားေစျခငး သ႔မဟတ အမးသမးဝနထမး ႏငအတ အမးသားမသားစဝငတစဥးက အေဖာလကေပး ႏငရန ပပးေပးျခငး)။

► အေရးေပၚအေျခအေနၿပးဆးခနႏင ျပနလညထေထာငေရးအတြက အဆျပ လႊာ မၾကမး ျပစသညအခါ -• အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမား၏ HLP အခြငအေရးမားက

ပပးေပးရန စစဥထားေသာလပငနးမားက ေရရညတညတ ႏငေသာ နညးဗဟာမားအား မညသ႔ အေထာကအပျပမည ဆသညက ရငးလငး ေဖာျပထားပါသလား။ (ဥပမာ - ေျမယာ ျပျပငေျပာငးလေရးႏင ျငမးခမးေရး လပငနးစဥမား ေဆြးေႏြးရာတြင အမးသမးမား ပါဝငႏငေစရန ရငးလငးတငျပ ေတာငးဆျခငး)

• စမခကသည ေနရပသ႔ ျပနလာသမားမ HLP အခြငအေရးမားက ျပနလညရရရန ေဆာငရြကစဥ ေတြ႕ၾကရႏငေသာ အျပသေဘာႏင အဖကသေဘာ ေဆာင ႏငသည ဓေလထးစ အေျပာငးအလမားက ထညသြငး စဥးစားထားပါသလား။

• ေရရညတညၿမေရးအတြက ရပရြာလထႏင လကတြလပေဆာငလမႈက အဆျပ လႊာတြင ထငဟပေဖာျပ ထားပါသလား။

10

ဂ။ စမခကအား ရငးလငး ေဖာျပျခငး ► အဆျပသညလပငနးမားသည GBV ႏငဆငေသာလပငနးမားက ထညသြငး ပါဝငေစရာတြင

လမးညႊနသေဘာတရားမားႏင အဓက ခဥးကပေဆာငရြကရန နညးလမးမားက ထငဟပပါသလား။ (လ႕အခြငအေရးက အေျခချခငး၊ အၾကမးဖကမႈခစားခရသက ဗဟျပေဆာငရြကျခငး၊ ရပရြာလထ အေျချပျခငး၊ စနစမားက အေျခချခငး)

► အဆျပသည လပငနးမားသည ရငးျမစမားက ထေရာကမားျပားေစရနႏင နညးဗဟာက ေဆာငရြက ႏငရနအတြက အျခား လသားခငးစာနာမႈ ေဆာငရြကသမား၊ က႑မားႏင ခတဆကမႈက ေဖၚျပပါ သလား။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခ ရေသာ အပစမားအား HLP ဝနထမးမားအျဖစ တာဝနထမးေဆာငေစျခငး ႏင ရပရြာလထအေျချပ HLP ႏင စပလဥးေသာ ေကာမတမားတြင ပါဝငေစျခငး မား အပါအဝင ၎တ႔၏ ပါဝငေဆာငရြကမႈႏင လပပငခြင ျမငတငေပးျခငး တ႔အား စမခကမ အားေပး/ေထာကပပါသလား။

အေကာငအထညေဖၚရာတြင အဓက ထညသြငးစဥးစားရမည GBV ဆငရာ

အခကမား

လသားခငးစာနာေထာကထားမႈအကအည လအပေသာအေျခအေနမားတြင HLP အစအစဥမားက လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာေသာအခါ ထညသြငးစဥးစားရမည GBV ႏင ဆကႏြယေသာ အခကအခ႕က ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည။ ထအခကမားအား အေျခအေနတစခခငးစအလက ဆေလာသလ ေျပာငးလျပငဆငရမည ျဖစၿပး ဥးတညေသာ လထ၏ အေျခခ ရပငခြငမား၊ ထတေဖာေတာငးဆလာေသာ လအပခကမားႏင ေဖာထတ သတမတထားေသာ အရငးအျမစမားက အစဥအၿမ ထညသြငးစဥးစားရပါမည။

HLP စမကနးေရးဆြရာတြင GBV အႏရာယေလာခေရးအား ေပါငးစပထညသြငးျခငး

၁။ HLP အစအစဥမားအား ဒဇငးပစေရးဆြျခငးႏင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးတြင အမးသမးမားႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားအား ဝနထမးမားႏင ဥးေဆာငသမားအျဖစ ပါဝင ေဆာငရြကေစျခငး (ထသ႔ေဆာငရြကျခငးသည လျခေရးဆငရာ အႏရာယျဖစႏငေျခရေသာ သ႔မဟတ GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက ပမ တးပြားလာေစႏငေသာ အေျခအေနမားတြင သတထား ေဆာငရြကရပါမည)

► HLP အစအစဥဝနထမးမားတြင အမးသမးမား ၅၀ ရာခငႏႈနး ပါဝငေစရန ႀကးပမးပါ။ ထ အမးသမး ဝနထမးမားအား စနစတက သငတနးမားႏင လပငနးခြင လကေတြ႕သငတနးမားက ေပးပါ။ ထမသာမက ေခါငးေဆာငမႈႏင သငတနးဆရာေနရာမားက ရရရန ဥးတညသည ကညပပးမႈမားကလညး ေပးရပါမည။

► အမးသမးမား (ႏင သငေလာပါက ဆယေကာသကမနးကေလးမား) သည ရပရြာလထအေျချပ HLP ေကာမတမားႏင ေျမယာစမခန႔ခြမႈအပစမားတြင တကၾကြစြာ ပါဝငေဆာငရြကေနေၾကာငး ေသခာပါေစ။ လမႈ အသငးအဝငးမားအတြငးတြင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား၏ အခနးက႑က ေျပာငးလရန ႀကးပမးျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာႏငေျခရေသာ တငးမာမႈမားက သတျပကာ လအပပါက အမးသားမား၏ အားေပးေထာကပမႈက ရရရနအတြက ေဆြးေႏြးဖလယပြမားတြင အမးသားမားကပါ ပါဝင ေဆြးေႏြးေစရ ပါမည။

11

► အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာအပစမားမ လမားအား HLP ဝနထမးမား၊ ေခါငးေဆာငပငးႏင သငတနး ပ႔ခမႈအပငးမားတြင ခန႔အပတာဝနေပးပါ။ စမကနးလပငနးမားတြင ထခကလြယမႈဆငရာ သးျခားကစၥရပ မားအား လေလာကစြာ ကယစားျပ ကငတြယေျဖရငးႏငေၾကာငး ေသခာေစရန အတြက ၎တ႔၏ အၾကျပတငျပခကမားက ေတာငးခပါ။

၂။ GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက ေလာနညးေစရနအတြက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယ ေသာ အျခားအပစမား၏ HLP အခြငအေရးမားက တးျမငေပးႏငရန ႏငငေတာႏင ေဒသအလက အားထတမႈမားက ပပးေပးရမည။

► ေနရပစြန႔ခြာ ေနထငရေသာ အမးသမးႏင အမးသားအတြက မတပတငစာရငးသြငးျခငး၊ စာရငးျပစျခငး ႏင ရညရြယခကအတြက စစတမးေကာကယျခငးတ႔တြင HLP အခြငအေရးမားႏင ပမကယျပန႔ေသာ ေျမယာ အေရးကစၥမားႏင ဆငေသာေမးခြနးမား ပါဝငႏငေစရနအတြက နညးပညာဆငရာ ပပးမႈမား ေပးရမည။ ထေမးခြနးမားသည GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက ေလာနညးေစရနအတြက ေနရပ စြန႔ခြာေနထငရသ မားႏင အမရငလထ ႏစရပလးမ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား ႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ HLP အခြငအေရးမားက ကာကြယေပးရန ကညႏငလမမည။ HLP ေဆာငရြကသမားသည ေအာကပါတ႔က ေမးျမနးသငသည။• အေရးေပၚအေျခအေနမတငမက ေနရငးအရပႏင ေနထငမႈဆငရာ စစဥမႈမား• အေရးေပၚအေျခအေနမတငမက ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညးမား ရယပငဆငမႈအတြက စစဥမႈမား

(ဥပမာ - တစဥးခငး သ႔မဟတ မသားစလက ပငဆငမႈ၊ တညဆဥပေဒႏင ဓေလထးတမးအရ ပငဆငမႈ၊ ေကးလက ေဒသ ေျမယာအခြငအေရး၊ လမႈေရးအရ ငားရမးေနထငမႈ၊ အမငားရမးျခငးဆငရာ စစဥမႈမား စသည)

• အေရးေပၚအေျခအေနတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမား၏ စခနးမားႏင အျခားအေျခခေနထငမႈမားအတြက ေျမယာ ငားရမးမႈဆငရာ စစဥမႈမား (ဥပမာ - ေျမယာ၊ ေရ၊ စားကကေျမ ႏင အျခား သဘာဝအရငးအျမစ မား ရရႏငမႈ စသည)

သရရန အေရးႀကးေသာ အခကမားလငေျပာငးထားသမား

လငေျပာငးထားသမား အထးသျဖင အမးသမးအျဖစသ႔ လငေျပာငးထားသမားသည မားေသာအားျဖင အခကအခ မား ဆးရြားစြာ ၾကရတတျပး အးအမ ေနထငစရာ ရရမႈအတြက သးျခားခကခမႈမား ရတတသည။ ဥပမာ - ဥပေဒက ၄ငးတ႔အား အကာအကြယမေပးသညေနရာမားတြင ၄ငးတ႔၏ အးအမမားက ပငဆငမႈႏင စပလဥး၍ တငပင ေဆြးေႏြးျခငး မျပဘ ေလာေၾကးအနညးငယမျဖင သ႔မဟတ မတမႈမရေသာအျခားေနရာသ႔ အတငးအကပ ဖယရားေစျခငး ျပႏငသည။ ၄ငးတ႔မာ မမတ႔၏ လငပငးဆငရာ ဥးတညမႈႏင ကားမက႑ သတမတမႈေၾကာင ေျမရငမား သ႔မဟတ အရာရမား၏ ထပါးေႏာကယကျခငး၊ ျခမးေျခာကျခငးက ခရႏငသည။ ထမတစဆင HLP ရပငခြငမား ဆးရႈးမႈ ျဖစေပၚႏငျပး အေျခခ ဝနေဆာငမႈမား ရရရနအတြကပင ျငငးဆနခရႏငသည။ ဤသ႔ျဖင ၄ငးတ႔မာ ရပတညရငသနႏငမႈအတြက လငမႈလပငနး ျဖင သ႔မဟတ အျခား အႏရာယနးကပေသာ လပငနးမားျဖင အသကေမြးရန ျဖစလာႏငသည။ ျဖစႏငသညေနရာတငးတြင HLP လပငနးအစအစဥ ေရးဆြသမားသည LGBTI ကြမးကငသမား၊ ရပရြာေဒသရ LGBTI အဖြ႕အစညးမားႏင တငပငေဆြးေႏြး၍ လငေျပာငးထားသမားအတြက အေျခခ ရပငခြင ႏင လအပခကမားက ဥးတညေျဖရငး ေပးႏငရန ဓေလထးစအရ သငေလာသည နညးလမးမား ေဖၚထတေဆာငရြကသငသည။

(Duncan Breen ၏ “လ႔အခြငအေရးသည ပထမဆးဥးစားေပးျဖစသည - တစဥးခငး ဆကသြယေျပာဆမႈ - ၂၀ ေမလ ၂၀၁၃ ခႏစ” မ အခကအလကမား ရရပါသည။)

12

• ပပးေပးသည အေထာကအထား စာရြကစာတမးမား ပငဆငျခငး သ႔မဟတ မရျခငး• ဥစၥာပစၥညးမား ပကစးျခငး သ႔မဟတ ဝငေရာကေနထငျခငးဆငရာ စာျဖင ေရးသားထားေသာ

အစရငခ စာမား ► ရပရြာေဒသအတြငးရ လ႔အခြငအေရးႏင အမးသမးအဖြ႕အစညးမားအား အမးသမးမား၊

မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ HLP အခြငအေရးမားက ေစာငၾကညေလလာ၍ ရငးျပအေရးဆေသာ ၄ငးတ႔၏ အားထတမႈမားအား ပပးေပးပါ။ ထလပငနးမားတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငႏငသည။• အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား ႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ HLP မား လကလမးမ

ရရခြင • ၄ငးတ႔အေနႏင ေျမယာႏင သဘာဝအရငးအျမစမားအား ရယသးစြခြငရေၾကာငး

ေသခာစတခရေစရန• မနးကေလးမားႏင ေယာကားေလးမားအတြက တနးတညမမႈရေသာ အေမြဆကခခြင

► ေျမယာဥပေဒႏင ေျမယာႏင သကဆငေသာ စမခန႔ခြမႈမားတြင ပါဝငၾကသည အစးရအရာရမားႏင ဓေလ ထးတမး အစဥအလာ ေခါငးေဆာငမားအား ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားအတြက သငတနးမားေပးရန• ေျမယာအခြငအေရးမား ကာကြယေစာငေရာကေပးျခငးႏင ရရေသခာေစျခငးတ႔ႏင သကဆငေသာ

အမးသမးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ အခြငအေရးမားႏင လအပခကမား• HLP အခြငအေရးမား မရရျခငးႏင GBV တ႔၏ ဆကစပမႈ

► ေျမယာစမခန႔ခြမႈဆငရာ လပငနးစဥမား လေလာကစြာရေစရန ေသခာေစေရးအတြက ေအာကပါတ႔က အားေပးျမငတငပါ။။ • အမးသမးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ HLP အခြငအေရးမားက မတပတင၍

စာရငး ျပစထားျခငး• အမးသမးႏင အမးသားမား ႏစဥးအမညျဖင ပးတြ မတပတငျခငး• HLP အခြငအေရးမားက မတပတငရန လပငနးစဥမားက လကလမးမေစျခငး (ကနကစရတ၊

တညေနရာ၊ လပငနးစဥက စမေဆာငရြကေပးရသတ႔၏ သေဘာထား စသည)

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

Baad သည အာဖဂနနစၥတနႏငငႏင ပါကစၥတနႏငငရ အတငးအကပ ထမးျမားေပးေသာ အေလအထျဖစသည။ ဤအေလ အထတြင ရပရြာေကာငစတစချဖစေသာ (jirga) သည အမးသမး သ႔မဟတ မနးကေလးတစဥးအား မသားစတစခမ အျခားတစခသ႔ ေပးအပေစရန အမန႔ထတျခငးျဖင ေျမယာအျငငးပြားမႈ သ႔မဟတ အျခားအျငငးပြား မႈႈတစခက ေျဖရငးသည။ ဤအလအထပသည မသားစ ႏစခၾကား ျဖစေပၚလာႏငသည ေသြးထြကသယျဖစမႈက ကာကြယရန ရညရြယသည။ သ႔ေသာ ဤသညမာ အမးသမးမား၏ဘဝက သး၍ ေျဖရငးျခငးျဖစ၍ ၄ငးတ႔က ဆႏၵရ သလ လလယႏင၊ စြန႔ပစႏငသည ပငဆင ပစၥညးမားအျဖစ သေဘာထားျခငးျဖစသည။ အာဖဂနနစၥတနႏငငတြင ေနာေဝႏငင ဒကၡသညမားဆငရာ ေကာငစ (NRC) က အစၥလမဘာသာဥပေဒ၊ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ ဥပေဒ မားအရ အခြငအေရးမားႏင တာဝနမားက အသေပးတငျပႏငရနအတြက အမးသမးမား၊ အမးသားမား၊ ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမားႏငအတ လပေဆာငခသည။

(Norwegian Refugee Council. 2014. ‘Life Can Change: Securing housing, land and property rights for displaced women’, http://womenshlp.nrc.no မထတႏႈတတငျပသည။)

13

၃။ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား ႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမားမ ေျမယာလပကငခြင ရရေသခာေစရန ႏင HLP အခြငအေရးမားက ထနးသမးႏငရနအတြက ဥပေဒေၾကာငးအရ အကအညမားေပးရန ႏင အားျဖညေပးရန

► HLP အခြငအေရးမားက ရရႏငရနအတြက မညသ႔ေတာငးဆႏငေၾကာငးႏင ဥပေဒအရ အကအညယႏငေစရနအတြက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား ႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမား၏ အသပညာ ဗဟသတႏင ကြမးကငမႈမားက တးတကေစရန။ GBV ကြမးကငသမားႏင ခတဆက၍ ေျမယာေတာငး ဆမႈမားမ ျဖစေပၚလာႏငသည အႏရာယ ကေရာကႏငေျခမားက ေစာငၾကညေလလာ၍ ေလာခေပးရန (ဥပမာ - နးစပေသာ အတေနအေဖၚမ အၾကမးဖကမႈႏင အျခား အမတြငးအၾကမးဖကမႈမား)

► စတျဖဖကစးခရရန အႏရာယရႏငသည တရားဝင HLP မတတမးမားက လျခစတခစြာ ထနးသမး ႏငရန။ HLP မတပတငစနစက ျပနလညထနးသမးရန သ႔မဟတ လအပပါက အသစျပစရန အစအစဥမား ျပစေရးဆြျခငးက ပပေပးရန

► ေျမယာမရေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခ ရသမားအတြက ဥပေဒဆငရာ အကအညမား အခမ ရရႏင ေရးက ပပးေပးရန (အမးသမးႏင ကေလးမား ဥးေဆာငရသည အမေထာငစမား၊ မဆးမမား စသည)

► ေလာေၾကးေငြမားေပးရာတြင ကားမက႑က သငေလာစြာ ထညသြငးစဥးစားျခငးႏင အျငငးပြားမႈ မား ေျဖရငးျခငး တ႔အတြက အစအမမားက ထေထာငပပးေပးျခငးအားျဖင ေျမယာကစၥမားတြင တရားမတမႈက ျမငတငရနအတြက အစးရမားႏငအတ လပေဆာငရန (ဥပမာ - ႏႈတအားျဖင သကေသအေထာကအထား မား ေပးျခငးက လကခရန၊ လပငနးစဥမားက ေဒသခ ဘာသာစကား မားျဖင ဘာသာျပနထားရန၊ ဥပေဒ ေရးရာ အကအညမားေပးရန စသည)

14

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

လကေဘးရးယားႏငငတြင အျခားႏငငအမား ကသ႔ပင ေျမယာပငဆငခြငက အမးသားမား သ႔႔မဟတ အမးသား မားက ထမးခပသည ေသြးနးေသာ ေဆြမးအပစအေနႏငသာ ရရသည။ အမးသမးမားသည ေယဘယအားျဖင ဖခင သ႔မဟတ ခငပြနးစသည အမးသား ေဆြမးေတာစပမတစဆငသာ ပငဆငလပကငခြငရသည။ အမးသမး မားက ပမ ကာကြယေပးႏငသည တညဆဥပေဒမား ရေသာလညး ေျမယာပငဆငခြင၊ အေမြဆကခခြငႏင အသးခ ခြင တ႔အတြက ဆးျဖတခကမာ အမားအားျဖင ဓေလထးတမး ဥပေဒကသာ လကနာၾကသည။ ထစနစသည အမးသမးမားက မားစြာထခကလြယေစျပး အမးသားအေပၚ မခေနရေစကာ အၾကမးဖကမႈရသည အေျခအေန မား၊ ေပါငးသငးေနထငရမႈမားက စြန႔ခြာမသြားႏငၾကေပ။ ေနာေဝႏငင ဒကၡသညမားဆငရာ ေကာငစ (NRC) ၏ GBV စမခကမ ကညမႈ ရယၾကသညအမးသမးမား၏ တငျပမႈမာ ေဆြမးေတာသ အမးသားတစဥးက သမက ျဖစေစ၊ သမးျဖစသကျဖစေစ လငပငးဆငရာ ကးလြနေစာကားမႈမား ျပကငသညတငေအာင သမသည မသားစ ေနအမက စြန႔ခြာသြားရန မျဖစႏငခေၾကာငး တငျပၾကသည။ စးပြားေရးအရ ရငသနႏငမႈမာ ေျမယာေပၚတြငသာ မခ ေနရေသာေၾကာင သမတ႔မာ သြားစရာေနရာမရဟ ခစားခရေၾကာငး ေျပာၾကသည။

ထအေရးကစၥမားက ေျဖရငးရနအတြက NRC ၏ GBV စမခကသည NRC ၏ သတငးအခကအလကေပးျခငး၊ ႏစသမေဆြးေႏြးျခငးႏင ဥပေဒဆငရာ အကအညေပးေရးအဖြ႕ (ICLA) ထမ ေျမယာ၊ ပငဆငပစၥညးႏင အေမြ ဆကခမႈဆငရာ တစရကသငတနး ကငးပေပးရန အကအည ေတာငးခခသည။ ထသငတနးမားက NRC ၏ ‘WISE’ အသပညာေပးအဖြ႕အား ေပးျခငးျဖစသည။ အသပညာေပးရာတြင အမးသမး ၂၅ဥးသည တစလတစၾကမ ေတြ႕ ဆ၍ အမးသမးမား၏ ရပငခြင အခြငအေရးမားအေၾကာငး ေဆြးေႏြးေလလာသငယကာ အၾကဥာဏမား မေဝ ၾကသည။ သငတနးတြင GBV ႏင ICLA အဖြ႕တ႔က ျပစထားေသာ ရပပမားပါသည ရပလပကားခပစာအပက အသးျပသည။ ၄ငးတ႔သည ရပပမားႏင ရးရငးေသာနညးလမးမားကသးကာ လကေဘးရးယား အမးသမးမား အတြက ေျမယာမား ရရအသးျပႏငေစမည ျခားနားေသာ ေရြးခယစရာမားက ရငးျပသည။ (ပမန ဥပေဒစနစ သ႔မဟတ ထတမးစဥလာ စနစ) ဤသညမာ အမးသမး အမားအျပားအဖ႔ ေဘးကငးလျခေသာေနရာတြင အစဥအလာေခါငးေဆာငမား၏ ဆးျဖတမႈက ျငငးဆရန သတ႔တြင မညသညအခြငအေရးမားရေၾကာငး ပထမဥးဆး အၾကမ ေမးျမနးခြင ရရျခငးျဖစသည။ ေနာကပငးတြင ဤ စမခကပစက ေတာငပငး ဆဒနႏငင၊ အာဖဂနနစၥတန ႏငင ႏင ကလဘယာ ႏငငတ႔တြင ေဆာငရြကခသည။ အစဥး ရလဒမားက ေဖၚျပသညမာ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးႏင ၄ငးတ႔ ရယအသးျပႏငသည စနစမားအေၾကာငးက စဥဆကမျပတ အသပညာျမငတငေပးျခငး သည ထအခြငအေရးမားက အားျဖညေပးရနအတြက ထေရာကမႈ ရႏငေၾကာငးပင ျဖစသည။

(၂၀၁၄ခႏစ ေဖေဖၚဝါရလ ၁၀ရကတြင NRC ႏင တစဥးခငးဆကသြယေျပာဆမႈမားမ အခကအလကမား ရရသည)

15

HLP မဝါဒမားတြင GBV အႏရာယေလာချခငးအား ထညသြငးပါဝငေစျခငး

၁။ HLP အစအစဥမား၏ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားတြင GBV ကာကြယေရးႏင ေလာခေရး နညးဗဟာမားက ပါဝငထညသြငးရန

► (၁) GBV အႏရာယမား ေလာခရနႏင (၂) HLP လပငနးမားတြင အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကအရြယ မနးကေလးမားႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားအား ဝနထမးမားႏင ဥးေဆာငသ မားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကျခငးက အားေပးရနအတြက အစအစဥ မဝါဒမားက သတမတေဖာထတကာ ကငသး အေကာငအထညေဖာေၾကာငး ေသခာပါေစ။ ထအထတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငႏငပါသည။• HLP ဝနထမးမားအတြက ကေလးေစာငေရာကေရးဆငရာ မဝါဒမား• အမးသမးမားအား တနးတညမ အလပခန႔ထားမႈအတြက စႏႈနးမား• GBV ျဖစရပမားအေၾကာငး သတငးအခကအလကမားက ကာယကရငမားအား

ထခကျခငးမရေစဘ သ႔မဟတ လ႕ဝကထနးသမးစြာ မေဝေပးရနအတြက လပထးလပနညးမားႏင လပငနးလမးညႊနမား

• လငပငးဆငရာ ေခါငးပျဖတမႈႏင မေတာမတရားျပမႈမားအား သတငးပ႔ရန၊ စစမးစစေဆးရနႏင အေရးယရန ေအဂငစ၏ လပထးလပနညးမားအေၾကာငး သငေလာသည သတငးအခကအလကမား

► ယငးတ႔အား HLP ဝနထမးမား၊ ေကာမတမားႏင စမခန႔ခြမႈအပစမားၾကား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖန႔ေဝ ေပးပါ။ သငေလာပါက ႏငငသးႏင ေဒသသး ဘာသာစကားမားႏင ပမကယျပန႔ေသာ ရပရြာလထမားထ (မကမျမငသး ဘေရးလစနစ၊ လကဟနေျခဟနသေကၤတျဖင ဆကသြယသညစနစ၊ စာမတတသမား အတြက ရပပမားပါဝငေသာ ပစတာမား၊ လထအစညးအေဝးမားမ ေၾကညာခကမား၊ စသညတ႔က အသးျပကာ) ျဖန႔ေဝေပးပါ။

၂။ HLP ႏင စပလဥးေသာ အမသားအဆငႏင ရပရြာေဒသအဆင ဥပေဒႏင မဝါဒမားတြင GBV အႏရာယ ေလာခေရး မဟာဗဟာမားက ထညသြငးရန အသေပးရငးလငးတငျပျပး စဥဆကမျပတေဆာငရြကသြားႏငရန အတြက ရနပေငြမား ခြေဝခထားေပးပါ။

► HLP အခြငအေရးမားႏင ေျမယာအေရးကစၥမားတြင ခြျခားဆကဆမႈအေလအထမားက ဥးတညေျဖရငးရန အတြက (ဓေလထးတမး ဥပေဒ အပါအဝင) ဥပေဒႏင မဝါဒမားက ျပနလညေလလာသးသပကာ ေျပာငးလ ျပျပငရာတြင အစးရမား၊ ထးတမးစဥလာေခါငးေဆာငမားႏင အျခားေသာ ပါဝငပတသကသမားက ကည ပပးေပးပါ။ (ဥပမာ - လကထပထမးျမားမႈႏငဆငေသာ ပငဆငပစၥညးဆငရာ ဥပေဒမား၊ မတပတင အမညစာရငးသြငးရန အမညေပးျခငး၊ ဥစၥာပစၥညးပငဆငခြင၊ အေမြဆကခမႈ၊ အမယာ ငားရမးျခငး၊ အတငးအကပ ႏငထတျခငး၊ ဝငေရာကေနထငျခငး စသည)။ ဥပေဒႏင မဝါဒမားသည ႏငငတကာ ဥပေဒမား၊ လ႔အခြငအေရးစႏႈနးမားႏင ကကညေၾကာငးေသခာပါေစ။

► သကဆငရာ ဝနၾကးဌာနမားအား GBV ႏငဆငေသာ မဝါဒမားအတြက မဟာဗဟာမား ျပစေရးဆြရာတြင ပပးေပးပါ။ လထ၏ ေထာကခမႈက ရရရန ႏင တ႔ျပနရနျပမႈမားက ေလာခရနအတြက ထဥပေဒမားႏင မဝါဒမားသည လထအတြက မညသ႔ အကးျဖစထြနးေစမညက ရငးျပသည အသပညာေပး လႈပရားမႈမား ေဆာငရြကပါ။

► ျငမးခမးေရးအတြက ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား၊ သေဘာတညမႈမား ႏင ေျမယာျပျပငေျပာငးလေရး

16

လပငနးစဥ မားတြင လနညးစ ႏင ေခတေနာကကေနေသာ မးႏြယစအပစမား အပါအဝင အမးသမးမား၊ မနးကေလး မားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားမ ပါဝငေဆာငရြကမႈက အားေပးျမငတငပါ။

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

HLP ဆငရာ ျငငးခမႈမားက ေျဖရငးရာတြင ေနာကခအေျခအေနမားအား နားလညသေဘာေပါက၍ ထညသြငး ေဆြးေႏြးျခငးက အကအညျဖစေစႏငသည။ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈဆငရာ အထးသတငးေထာက၏ အစရငခစာတစခအရ အာဖဂနနစၥတနႏငငတြင ရာရရာ နညးဥပေဒမားႏင ၄ငးတ႔က ေသခာစြာ အဓပၸါယေဖၚျခငး သည အစဥအျမ ေကာငးစြာ နားလညလြယေစသည မဟတပါ။ “ဥပေဒက အသးျပရန ဆငေခၚထားသည တရားသၾကး၊ ေရ႕ေန၊ ေဒသေကာငစဝငမားႏင အျခားသ အမားစမာ လမးစအလက ဓေလထးစမားႏင ရာရရာက ခြျခားသရႏငေစရန သငတနးမား လေလာကစြာ ရရမထားေၾကာငး ၾကားသရသည။ အစၥလမဘာသာေရး သငၾကားမႈ မားက သသာစြာ ခးေဖာကသည အေလအထမား ဥပမာ ကေလးသငယက လကထပေပးမႈ ႏင မဆးမမား အမးသမးမား၏ အေမြဆကခမႈဆငရာ အခြငအေရးမားက မကကြယျပျခငးတ႔မာ ရာရရာ ႏင ကကညသညဟ ထငျမငေနတတသည။” ေနာေဝႏငင ဒကၡသညမားဆငရာ ေကာငစ (NRC) ၏ ICLA အစအစဥက ေနရပစြန႔ခြာ ေနထငရသမားက သတငးအခကအလကမား၊ ႏစသမေဆြးေႏြးမႈမား၊ ဥပေဒေရးရာ အကအညမားႏင လကတြ ပးေပါငးမႈမားျဖင အျငငးအခ ေျဖရငးမႈမားက ပပးေပးခသည။ အာဖဂနနစၥတနႏငငတြင ဓေလထးတမး စနစႏင ရငဆငရေသာ ေနရပျပန အမးသမးမားအား အၾကဥာဏႏင ပပးမႈမားေပးျခငးျဖင ေျမယာမား ႏင အေမြဆကခခြင မားက ရရရန ကညေပးႏငခသည။

(NRC. 2014. ‘Life Can Change: Securing housing, land and property rights for displaced women’, <http:// womenshlp.nrc.no>. Quotation from United Nations Economic and Social Council. 2006. Report of the Special Rapporteur on Violence against Women, Its Causes and Consequences, Yakin Ertürk, Mission to Afghanistan, [9 to 19 July 2005], E/CN.4/2006/61/ Add.5, para 38, www.refworld.org/pdfid/441182170.pdf မ ထတႏႈတ တငျပသည။ )

HLP ဆကသြယမႈမားႏင သတငးအခကအလက မေဝမႈမားတြင GBV အႏရာယေလာခေရးအား

ထညသြငး ပါဝငေစျခငး

၁။ အၾကမးဖကခခရသမားအတြက ေဘးကငးလျခကာ လ႕ဝကထနးသမးေပးေသာ သငေလာသည ကသ ေစာငေရာကမႈစနစမား (ညႊနးပ႔မႈလမးေၾကာငးမား) အား သတမတေဖာထတေပးႏငရနအတြက GBV ကြမးကင ပညာရငမားႏင တငပငေဆြးေႏြးပါ။ အၾကမးဖကခခရသမားအေနျဖင ကညပပးမႈမားက မညသညေနရာတြင ရရႏငေၾကာငး သတငးအခကအလကမားအား ပပးေပးႏငရန လအပသည အေျခခကြမးကငမႈမား HLP ဝနထမးမားတြင ရေၾကာငး ေသခာပါေစ။

► ေဘးဒဏခလထႏင ဆကသြယေဆာငရြကေနေသာ HLP ဝနထမးမားအားလးတြင အၾကမးဖကခ ခရသမား အတြက ကသေစာငေရာကမႈႏင ကညပပးမႈမား ရရရနအတြက မညသညေနရာသ႔ လႊေျပာငးညႊနးပ႔ရမည ဆသည စာျဖငေရးသားထားေသာ သတငးအခကအလကမား ရေနေၾကာငး ေသခာပါေစ။ အၾကမးဖက ခရ သမားအတြက ဝနေဆာငမႈမားဆငရာ ေနာကဆး အခကအလကမားက ပမနျဖညစြကျပငဆငထတျပန ေပးပါ။

► ေဘးဒဏခလထႏင ဆကသြယေဆာငရြကေနေသာ HLP ဝနထမးအားလးအား ကားမေရးရာ၊ GBV၊ အမး သမးမား၏ ရပငခြငမား/ လ႔အခြငအေရးမား၊ လမႈအသငးအဝငးမ ဖယကဥထားမႈ၊ လငမႈဆငရာ ႏင စတ ပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ေရ႕ဥးသနာျပစမႈ (ဥပမာ - အၾကမးဖကခရသမားအား မညသ႔

17

ဆကသြယ အားေပး ရမည၊ ၎တ႔၏ ရပငခြငမား၊ အႏရာယျဖစႏငေျခမားက သတငးပ႔တငၾကား ႏငသည နညးလမးမားႏင ကသ ေစာငေရာကမႈမားက ရယႏငသညနညးလမးမား စသည သတငးအခကအလကမားက ကငဝတႏငအည ေဘးကငးလျခ၍ လ႕ဝကထနးသမးစြာ မညသ႔ ပပးေပးရမည) တ႔က ေလကငသငတနး ေပးထားပါ။

၂။ HLP အစအစဥမားသည GBV ဆငရာ သတငးပ႔တငၾကားမႈမားအေၾကာငး အခကအလကမားက HLP က႑အတြငး သ႔မဟတ ပမကယျပန႔ေသာ လသားခငးစာနာမႈ အသကအဝနးအတြငးရ မတဖကမားထသ႔ ေဘးကငးလျခ၍ ကငဝတႏငညေသာ စႏႈနးမားအတငး မေဝေပးရန

► GBV ခစားခရသ မညသမညဝါျဖစေၾကာငး သမတႏငသညအခကမားက ေဖၚျပျခငးမရေသာ သ႔မဟတ တစဥးခငး၊ မသားစလက သ႔မဟတ ပ၍ကယျပန႔ေသာ အသကအဝနးအတြက လျခမႈ အႏရာယ ျဖစေပၚ ေစျခငးမရဘ ေအဂငစအတြငးႏင ေအဂငစမားအၾကား သတငးအခကအလကမား မေဝေပးသည စ လမးညႊနမား ျပစရန

၃။ HLP ဆငရာ ကြငးဆငးလပငနးမားႏင အသပညာ ျမငတငမႈ လပငနးမားတြင GBV ဆငရာ အခကအလကမားက ေပါငးစပထညသြငးရန

► HLP ဆငရာ ကြငးဆငးလပငနးမားတြင GBV အတြက သရမႈျမငတငျခငးက ထညသြငးပါဝငေစရန GBV ကြမးကငသမားႏငအတ လပေဆာငျခငး (ဥပမာ - ရပရြာလထအတြငး စကားဝငးမား၊ အလပရေဆြးေႏြးပြ မား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားႏင အစညးအေဝးမား၊ GBV သတငးစကား ျဖန႔ေဝမႈမား၊ စသည) • ထအသပညာေပးမႈမားတြင ႀကတငကာကြယေရး၊ (ဝနေဆာငမႈ ေပးေသာအဆငႏင

ရပရြာအဆငမားတြင လ႕ဝကထနးသမးေပးမႈ အပါအဝင) အၾကမးဖကခရသမား၏ ရပငခြငမား၊ အႏရာယ ကေရာကႏငေျခ မားက မညသညေနရာသ႔ သတငးေပးပ႔ရမညဆသညႏင GBV အတြက ကသေစာငေရာကမႈမားက မညသ႔ ရယႏင သည ဆသညတ႔ႏင စပလဥးေသာ အခကအလကမား ပါဝငေၾကာငး ေသခာပါေစ။

• သတငးအခကအလကမားက လကလမးမရရၾကေၾကာငး ေသခာေစရနအတြက ပစစနစအမးမး၊ ဘာသာ စကား အမးမးက အသးျပပါ။ (ဥပမာ - ဘေရးလမကမျမငစာ၊ သေကၤတ ဘာသာစကား၊ ရပပမားအသးျပ သည လြယကရငးလငးေသာ အခကအလကမား စသည)

• ျဖန႔ေဝရမည သတငးစကားမားႏင ျဖန႔ေဝရန နညးဗဟာမားအား ျပစရာတြင အသကအရြယ၊ ကားမ၊ ယဥေကးမႈႏင ကကညေစရနအတြက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား၊ အမးသားမားႏင ေယာကားေလး မားအား (လအပပါက သးျခားစခြ၍) ဆကသြယပါဝင ေဆာငရြကေစရပါမည။

မျဖစမေနသရရန လသညအခကညႊနးပ႔ရန လမးေၾကာငး

ညႊနးပ႔ရနလမးေၾကာငးမာ ျပငဆငေျပာငးလလြယေသာ အစအမျဖစ၍ အၾကမးဖကခရသႏင ကညပပးေပးမည ကြမးကငသညဝနေဆာငမႈမားအၾကား ခတဆကေပးသည။ ဥပမာ - ေဆးကသမႈ၊ စတကနးမာေရးႏင စတႏင လမႈေရ ပငးဆငရာ အကအညမား၊ ရအကအည ႏင တရားေရး ဥပေဒေရးရာ ပပးမႈမား

18

မျဖစမေန သရရန လသညအခကမား GBV ႏင သးျခားသကဆငေသာ သတငးအခကအလကမား

လထတြငးကြငးဆငးေဆာငရြကမႈမားတြင GBV ႏင ဆကႏြယေသာအခကမား အပါအဝင အေျခခ လျခေရး ကစၥရပမားႏင ရပရြာလထအတြက လျခေရးေဆာငရြကခကမားအေၾကာငး ေဆြးေႏြးဖလယပြမား ပါဝငသငပါသည။ GBV ႏင သးျခားသကဆင ေသာ သတငးအခကအလကေပးမႈမား လပေဆာငရာတြင ကြမးကငမႈ မရသမားသည ကြမးကငသမား သ႔မဟတ GBV က အထးျပေဆာငရြကသည ေအဂငစ အဖြ႕အစညးႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကသငသည။

► အမးသမး၊ အမးသားမားႏင ဆငသည HLP ဆငရာကစၥမားက လထအတြငး ကယျပန႔စြာ ေဆြးေႏြး ေျပာဆလာေစရန အားေပးရမည။ အမးသမးႏင အမးသားမား ညမစြာ အေမြဆကခႏငေရး အပါအဝင HLP အခြငအေရးမားက တနးတညမ ရရျခငး၏ စးပြားေရးႏင လမႈေရးဆငရာ အကးေကးဇးမားအား လထေခါငးေဆာငႏင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားအၾကား သရမႈမား ျမငမားလာေစရန ေဆာငရြကရမည။ HLP ႏင စပလဥးေသာ GBV ႀကတငကာကြယေရးလပငနးမားတြင အမးသားမား၊ အထးသျဖင ရပရြာ လထ ေခါငးေဆာငမားအား အေျပာငးအလက ေဖာေဆာငေပးမညသမားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကေစ ရပါမည။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယမားႏင အျခားအႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အပစမားအေနျဖင HLP ႏင စပလဥးေသာ လထေဆြးေႏြးပြဖရမမားႏင ပညာေပးအလပရေဆြးေႏြးပြမားတြင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးစြာ ပါဝငေဆြးေႏြးႏငမႈအတြက ၎တ႔ရငဆငေနရေသာ အဟန႔အတားမားက ထညသြငးစဥးစား ပါ (ဥပမာ သြားေရးလာေရး၊ အစညးအေဝးကငးပသည အခနမားႏင ေနရာမား၊ ပါဝငတကေရာကမႈက ဆန႔ကငကန႔ကြကႏငမႈအႏရာယ၊ ကေလးထနးရန တာဝန၊ မသနစြမးသမားအတြက လကလမးမႏငမႈ၊ စသည)။ ေဆြးေႏြးပြ ဖရမမားအား အသကအရြယ၊ ကားမႏင ယဥေကးမႈႏင ကကညေစရနအတြက မဟာဗဟာမားက ခမတကငသးပါ (ဥပမာ လ႕ဝကထနးသမးေပးျခငး၊ အမးသမးမားႏင မနးကေလး မား၏ အပစေဆြးေႏြးမႈမားတြင အမးသမး ကညပပးသမားထားရေပးျခငး၊ စသည)။ သ႔မသာ တကေရာက သမားသည GBV ကစၥရပမားက စးရမေၾကာကရြ႕ျခငးကငးစြာ စတခလကခ တငျပေဆြးေႏြးႏငမည ျဖစသည။

► HLP ဝနထမးမားအတြက ျပ႒ာနးထားေသာ ကငဝတမားဆငရာ သတငးအခကအလကမားသာမက HLP ဝနထမးမားမ ကးလြနေသာ လငပငးဆငရာ ေခါငးပျဖတမႈႏင မေတာမတရားျပမႈမားက မညသညေနရာ သ႔ သတငးပ႔တငၾကားရမညဆသညတ႔က ရပရြာလထမားအား အသေပးထားပါ။ လငပငးဆငရာ အျမတ ထတမႈ ႏင မေတာမတရားျပမႈမားအား ႀကတငကာကြယေရးအတြက ဝနထမးမားႏင မတဖကမားအား သငေတာသည သငတနးမား ေပးထားေၾကာငး ေသခာပါေစ။

19

အျခား လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ က႑မားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးအတြက

GBV ဆငရာ အဓက ထညသြငးစဥးစားရနအခကမား

ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ၏ ပထမအဆငအေနျဖင HLP အစအစဥ ေရးဆြအေကာငအထညေဖာသမားသည ႏငငတြငး၌ GBV ကြမးကငမႈမားက မညသညေနရာတြင ရရႏငေၾကာငး သတမတေဖာထတႏငရနအတြက GBV ညႇႏႈငး ေဆာငရြကမႈလပငနးယႏရားက ရာေဖြဆကသြယသငပါသည။ ေအာကပါတ႔က ေဆာငရြကရာတြင HLP လပေဆာင သမားအား ကညပပးရနအတြက GBV ကြမးကငပညာရငမားထမ အကအညရယႏငပါသည။

► HLP အစအစဥႏင စပလဥးသည GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက ဆနးစစသည ေလလာအကျဖတမႈမား က ဒဇငးပစေရးဆြကာ ေဆာငရြကျခငးႏင ထအႏရာယျဖစႏငေျခမားက ေလာခႏငမညနညးလမးမား အတြက HLP လပေဆာငသမားႏငအတ မဟာဗဟာမား ေရးဆြျခငး

► HLP ဝနထမးမားအတြက ကားမေရးရာ၊ ႏင အမးသမးမား၏ ရပငခြငမား/ လ႕အခြငအေရးမားအေၾကာငး သငတနးမား ေပးျခငး

► HLP ဝနထမးမားသ႔ GBV အႏရာယႏင ေတြ႕ၾကခရမႈမားက သတငးပ႔လေသာ အၾကမးဖကခခရသမား အတြက မညသညေနရာတြင ေဘးကငးလျခ၍ လ႕ဝကထနးသမးမႈရၿပး သငေတာေသာ ကသေစာင ေရာကမႈမားက ရရႏငေၾကာငး သတမတေဖာထတျခငး ႏင အၾကမးဖကခရသမားက အားေပးကညႏငရန အေျခခကြမးကငမႈမားႏင သတငးအခကအလကမားက HLP ဝနထမးမားအား ပပးေပးျခငး

► ေဘးဒဏခလထအတြက HLP ႏင ဆကႏြယေသာ ကားမေရးရာ၊ GBV ႏင အမးသမးမား၏ ရပငခြငမား/ လ႔အခြငအေရးမားဆငရာ ကစၥရပမားအေၾကာငး သငတနးမားႏင ပညာေပးအစအစဥမား ေဆာငရြက ေပးျခငး

ထ႔ျပင HLP အစအစဥ ေရးဆြေဆာငရြကသမားသည GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက ဆကလက ေလာခသြား ႏငရနအတြက အျခားေသာ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈက႑မားႏင ခတဆကေဆာငရြကသငပါသည။ အျခားက႑မားႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကရနအတြက အၾကျပခကအခ႕အား ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည (သက ဆငရာ လသားခငးစာနာမႈအရ တ႔ျပနေဆာငရြကမႈတစခတြင ေဆာၾသစညးရးထားသည က႑မားအလက ထညသြငး စဥးစားေဆာငရြကရန ျဖစသည)။ ဇယားတြင မပါရေသာလညး ကားမေရးရာ၊ စတကနးမာေရး ႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ပပးမႈ (mental health and psychosocial support - MHPSS)၊ HIV ၊ သကရြယ ၾကးသႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔က ေဆာငရြကေနေသာ မတဖကမား ရသညေနရာမားတြင HLP ဆငရာ လပေဆာငသမားသည ၎တ႔ႏငလညး ညႇႏႈငးေဆာငရြကသငပါသည။ GBV ႏင ဆကႏြယေသာ ညႇႏႈငး ေဆာငရြကမႈ တာဝနဝတရားမားအေၾကာငး ေယဘယ သတငးအခကအလကမားက ပမ ရရႏငရနအတြက အပငး (၂) - ဥးတညအေၾကာငးအရာ နယပယမား လမးညႊန၏ ေနာကခ အခကအလကမား - တြင ၾကညပါ။

20

အးအ

မ၊ ေ

ျမယ

ာႏင

ဥစၥာပ

စၥညး

စခနးညႇႏႈငး ေဆာငရြကမႈ ႏငစခနးစမခန႔ခြမႈ (CCCM)

► CCCM က႑တြင လပေဆာငသမားႏင အတ ေဆာငရြကပါ။ • မတပတငစာရငးသြငးျခငး၊ စာရငးျပစျခငးႏင ရညရြယခကဆငရာ

စစတမး ေကာက ယမႈတ႔တြင အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက HLP ဆငရာ အခြငအေရး ႏင ေျမယာ ကစၥရပဆငရာ ေမးခြနးမား ပါဝငေစရန

• လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အစအစဥမားအတြက ပဂၢလကေျမက အသးျပရန လအပ သညအခါ ေျမယာေနထငအသးခရန အခြငအေရးအား မညသ႔ ကာကြယရမညက သရနားလညေအာင ေဆာငရြကပါ။

• GBV ခစားခရသမား သ႔မဟတ အႏရာယကေရာကလြယသမားအတြက အေရးေပၚ ေနထငစရာမား ေဖၚထတရာေဖြရန

ပညာေရး ► HLP ဆငရာ အခြငအေရးမားႏင GBV ႏငဆငေသာ အေရးကစၥမား အေၾကာငး ပါဝငထညသြငးႏငရန ေကာငးမားႏင ေလလာသငယမႈဌာနမားသ႔ မညသ႔ အေကာငးဆး ဝငေရာကႏငမညက ဆးျဖတႏငရနအတြက ပညာေရးက႑တြင လပေဆာငသမားႏင အတေဆာငရြကပါ။

စားနပရကၡာ ဖလေရး ႏင စကပးေရး

► စားနပရကၡာ ဖလေရးႏင စကပးေရးက႑တြင လပေဆာငသမားႏင ခတဆက၍ ေအာကပါတ႔က ေဆာငရြကပါ။ • HLP အျငငးပြားမႈမားေၾကာင အႏရာယျဖစႏငေျခမားက ေလာခရန

(ဥပမာ - မးေစမား၊ စကပးေရးသြငးအားစမား ျဖန႔ေဝေပးရာတြင ျဖစပြားေသာ ျငငးခမႈမား)။ ၄ငးတ႔သည ေျမယာပငဆငမႈက တရားဝငျဖစေစႏင၍ GBV အႏရာယက တးျမငေစႏငသည။

• ထခကလြယေသာအပစ အထးသျဖင မမတ႔၏ စးပြားေရးဆငရာ ဥစၥာပစၥညး မားအတြက ပငဆငမႈအေထာကအထား မရေသာ အမးသမးႏင မနးကေလး မားအား ေငြသား သ႔မဟတ ေဗာကခာျဖငေပးေသာ လပငနးမားတြင ပါဝင ေစျခငးျဖင ၄ငးတ႔၏ ဆငမားတြင အသးျပႏငေစသည။

ကနးမာေရး ► ကနးမာေရးက႑ လပေဆာငသမားႏင ခတဆက၍ ကနးမာေရးဌာနမားအတြက ပဂၢလကေျမက ယာယအသးျပရန လအပသညအခါ ေျမယာေနထငအသးခရန အခြငအေရးအား မညသ႔ကာကြယရမညက သရနားလညေအာင ေဆာငရြကပါ။

လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈဆငရာ

ေျမျမပမငးမား ရငးလငးေရး လပငနး

(HMA)

► HMA က႑ လပေဆာငသမားႏင ခတဆက၍ HLP အခြငအေရးမားအရ ေျမယာ မား စြန႔လႊတရနလပငနးမားေၾကာင မရညရြယေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမား နညးပါးေစရန ေဆာငရြကပါ။ (ဥပမာ - မငးရငးလငးရနအတြက HLP မား စြန႔လႊတ ရျခငးမာ ေနာကထပ ဝငေရာကအေျခချခငးမားက တရားဝငေစျခငး သ႔မဟတ အတငအကပ ႏငထတ၍ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစျခငးမား ျဖစေစႏငသည။)

21

အးအ

မ၊ ေ

ျမယ

ာႏင

ဥစၥာပ

စၥညး

အသကေမြးဝမးေကာငး ► အသကေမြးဝမးေကာငးက႑ လပေဆာငသမားႏင လကတြပးေပါငး၍ အမးသမး မား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမား၏ ဥစၥာပစၥညး ပငဆငခြငက ကာကြယေပးရန ေဆာငရြကပါ။ အသကေမြးဝမးေကာငးႏငရန အတြက ေျမယာ ႏင သဘာဝ အရငးအျမစမား ရယထမးခပခြင ရရေအာင ေဆာငရြကပါ။

ကာကြယ ေစာငေရာကေရး ► ကာကြယေစာငေရာကေရး က႑လပေဆာငသမားႏင လကတြပးေပါငး၍ HLP ႏင ႏးႏြယေသာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ ဆငရာ လကရ ရေနေသာ အေရးကစၥမား ႏင ထပမ ထြကေပၚ လာေသာ အေရးကစၥမားက ေစာငၾကညၾကးၾကပရန

ေနထငစရာ၊ အေျခခ ေနထငရာႏင ျပနလည

ထေထာငမႈက႑ (SS&R)

► SS&R က႑ လပေဆာငသမားႏင ခတဆက၍ ေဆာငရြကပါ။• HLP ပငဆငမႈ အေထာကအထားမား မျပႏငသညတင

အမးသမးမား၊ မနးကေလး မားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမား၏ အးအမ ႏင ေနထငစရာအတြက ကညေထာကပမႈမား (ငားရမးမႈ အပါအဝင) အား တနးတညမ ရရခြငက ေသခာ ေစရန

• GBV ခစားခရသမား သ႔မဟတ အႏရာယကေရာက လြယသမားအတြက အေရးေပၚ ေနထငစရာမား ေဖၚထတရာေဖြရန

• အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသည အပစမားမ အးအမ ႏင ေနထငစရာ ကညေထာကပမႈမား ရယသညအခါ ေနထငလပကငခြင ေသခာစတခရ ေစရနအတြက ထညသြငး စဥးစားေပးရန

ေရ၊ ပတဝနးကင သန႔ရငးေရး ႏင

တစကယေရ သန႔ရငးေရး (WASH)

► ေရ၊ ပတဝနးကငသန႔ရငးေရး ႏင တစကယေရသန႔ရငးေရး က႑လပေဆာငသ မားႏင ခတဆက၍ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈဆငရာ အေျခအေနတြင ေရ၊ ပတဝနးကင သန႔ရငးေရး ႏင တစကယေရသန႔ရငးေရးအတြက ပဂၢလကေျမက အသးျပရန လအပသညအခါ ေျမယာေနထငအသးခရန အခြငအေရးအား မညသ႔ ကာကြယရမညက သရနားလညေအာင ေဆာငရြကပါ။

22

စမခကစကဝနးတစေလာက ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင

ဆနးစစသးသပျခငးအတြက GBV ႏင စပလဥးသည အဓက ထညသြငးစဥးစားရန

အခကမား

ေအာကတြငေဖၚျပထားေသာ အညႊနးကနးမားမာ ဤအေၾကာငးအရာနယပယတြငပါရသည ေထာကခအၾကျပခက မားေပၚတြင အေျခခထားျခငးျဖစၿပး စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။ ဤအညႊနးကနးမားက စမကနး သကတမး တစေလာက ေဆာငရြကခေသာလပငနးမား၏ တးတကမႈႏင ရလဒမားက တငးတာရန အသးျပႏငပါသည။ ေနာကဆးရညရြယသညမာ ထေရာကမႈရေသာ စမကနးျဖစေစရနႏင ထခကခစားရေသာ လထအတြက တာဝနခ ယမႈ က တးတကေစရန ျဖစသည။ ‘အညႊနးကနးမား၏ အဓပၸါယသတမတခက’ သည အညႊနးကနးက တငးတာရန လအပေသာအခကအလကမားက ေဖၚျပသည။ ‘ျဖစႏငေျခရသည အခကအလကရငးျမစ’ သည က႑ သ႔မဟတ ေအဂငစအေနႏင လအပေသာ အခကအလကမား ေကာကယႏငရန လကရ ရေနေသာ ရငးျမစမားက အၾကျပ ေပးပါသည။ ‘ပနးတငသတမတခက’ မာ ေအာငျမငမႈရေအာင အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရနအတြက သတမတေပးထားေသာအဆင ျဖစပါသည။ အေျခခအညႊနးကနးမားမာ စမကနး၏ အေစာဆးအခနမားတြင ေကာကယျပး ေနာကထပ တငးတာမႈမားအတြက ရညညႊနးအမတအျဖစ သးရနျဖစသည။ လပငနးရလဒ (Output) မာ လပငနးတစခမ ထြကေပၚလာသည ျမငသာသည လတတေလာ ရလဒျဖစသည။ စမကနးရလဒ (Outcome) မာ လမႈေရး၊ အမအကငႏင ပတဝနးကင အေျခအေန တးတကေျပာငးလမႈမားက တငးတာပါသည။ လပငနးပနးတင က လပငနးတစခ မေဆာငရြကမ သတမတသငျပး စမခကအား ေဆာငရြကစဥတစေလာက စမခက၏ အခန အတငးအတာ၊ ရရႏငေသာ ရငးျမစမားႏင ေနာကခအေျခအေနတ႔အေပၚ အေျခခ၍ လကရအေနအထားႏင သငေလာေစရန ညႇႏႈငးျပငဆငႏငသည။

ဤအေၾကာငးအရာနယပယက သကဆငကယစားျပသညက႑မ အညႊနးကနးမားက ေကာကယျခငး၊ အစရင ချခငး တ႔က ေဆာငရြကသငပါသည။ အညႊနးကနးအခ႕အား ထက႑၏ ကယပငလမးညႊနခကႏင ရငးျမစမားမ ရရသည။ (ဇယား၏ ေအာကေျခတြင ၾကညပါ။) ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက ပမ သရလပါက အပငး(၂) - အေၾကာငးအရာ နယပယအလက လမးညႊနမား - ေနာကခအေၾကာငး- တြငၾကညပါ။

အညႊနးကနးမားက ျဖစႏငသညအတငးအတာအထ အသကအရြယ၊ ကားမ၊ မသနစြမးမႈ ႏင အျခား ထခကလြယမႈ အခကမားအရ ခြျခားေဖၚျပသငသည။ အႏရာယကေရာကလြယေသာ အပစမား၏ ထခကလြယမႈႏင စပလဥး၍ ပမ သရလပါက အပငး (၁) - မတဆက တြငၾကညပါ။

23

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ဆနးစစျခငး၊ စတျဖာေလလာျခငး ႏင အစအစဥေရးဆြျခငး

HLP က႑၏ ဆနးစစ ေလလာမႈမား တြင GBV ေမးခြနးမားက ထညသြငးျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV ႏင ဆက ႏြယေသာ ေမးခြနးမား* ပါဝငသည

HLP ဆနးစစေလလာမႈ အေရအတြက x ၁၀၀

HLP ဆနးစစေလလာမႈ အေရအတြက

* ေလလာမႈ၏ ေမးခြနးမားတြင ဆေလာသလ ျပျပငထညသြငးႏငသည ေလလာရမည GBV နယပယမားအား စာမကႏာ တြင ၾကညပါ။

ဆနးစစမႈ အစရငခစာမား ႏင လပငနး အေထာကအကမား (ေအဂငစအဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

ဆနးစစေလလာမႈတြင အမးသမးမား ပါဝငေဆာငရြကမႈ

ဆနးစစေလလာမႈတြင ပါဝငေျဖဆသည

အမးသမး အေရအတြက x ၁၀၀ ဆနးစစေလလာမႈတြင ပါဝငေျဖဆသ

အေရအတြကႏင

ဆနးစစေလလာမႈအဖြ႕၏ အမးသမး အဖြ႕ဝင အေရအတြက x ၁၀၀ ဆနးစစေလလာမႈ အဖြ႕ဝင

အေရအတြက

ဆနးစစမႈ အစရင ခစာမား (ေအဂငစ သ႔မဟတ က႑ အဆင)

၅၀%

အမးသမးမားႏင အျခား GBV ေၾကာင ထခကလြယသည အပစမား၏ အခြင အေရးက ျမငတငေပး သည အဖြ႕အစညးမား ရေနျခငး

အမးသမးမားႏင အျခား GBV ထခက လြယသည အပစမား၏ အခြငအေရးက ျမငတငေပးသည အဖြ႕အစညး အေရ အတြက

သတငးအခကအလက ေပးႏငသႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား (KII)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတရန

24

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

HLP ရယမႈေၾကာင GBV အႏရာယ ျဖစေစႏင ေသာ အခကမားအား ေဘးဒဏခလထ ႏင တငပငေဆြးေႏြးမႈ

ကားမ၊ အသကအရြယ အလက ခြျခားကာ တင ပငေဆြးေႏြးမႈ

အေရအတြကဆငရာ - HLP ရယမႈေၾကာင GBV

အႏရာယျဖစေစႏငေသာအခကမား အား ေဘးဒဏခ လထႏငတငပင

ေဆြးေႏြးသည ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရာေဒသ အေရအတြက x ၁၀၀

ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရာေဒသ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ေဘးဒဏခလထသည HLP ရယမႈေၾကာင မညသ႔ေသာ GBV အႏရာယ ျဖစေစႏငေျခ အမးအစားမားက ေတြ႕ၾကေန ရပါသနညး။

အဖြ႕အစညး ဆငရာ မတတမးမား၊ ဥးတညအပစ ေဆြးေႏြးပြမား (FGD)၊ သတငးအခကအလက ေပးႏငသႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား (KII)

၁၀၀%

GBV ခစားခရသမားက ညႊနးပ႔ရနလမးေၾကာငးက ဝနထမးမား၏ သရမႈ

GBV အၾကမးဖကခရသမားအတြက လႊ ေျပာငးညႊနးပ႔မႈလမးေၾကာငး ႏငပတသက၍ ေမးျမနးရာတြင မနကနစြာ ခကခငး ျပနလည ေျဖဆႏငေသာ HLP ဆငရာ

ဝနထမး အေရအတြက x ၁၀၀ စစတမး ေကာကယၿပးေသာ HLP ဆငရာ ဝနထမး အေရအတြက

စစတမး ၁၀၀%

အရငးအျမစမားအား ရာေဖြလႈ႕ေဆာျခငး

HLP ဆငရာ ရနပေငြ အဆျပလႊာမား သ႔မဟတ နညးဗဟာ မားတြင GBV အႏရာယ ေလာခေရးအား ထညသြငးျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV အႏရာယ ေလာခေရး ရညရြယခက၊လပငနး သ႔မဟတ အညႊနးကနး အနညးဆး တစခ ထညသြငးထားေသာ HLP

ဆငရာရနပေငြ အဆျပလႊာ သ႔မဟတ နညးဗဟာ အေရအတြက x ၁၀၀ HLP ဆငရာ ရနပေငြအဆျပလႊာ

သ႔မဟတ နညးဗဟာ အေရအတြက

အဆျပလႊာမားအား ျပနလညဆနးစစျခငး (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

25

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

HLP ဆငရာ ဝနထမး မားအား GBV လမးညႊန မားက ေလကင သငတနး ေပးျခငး

GBV လမးညႊနမား သငတနးတြင တက ေရာကခေသာ HLP ဆငရာ

ဝနထမး အေရအတြက x ၁၀၀

HLP ဆငရာ ဝနထမးအေရအတြက

သငတနးတကေရာကသ မား စာရငး၊ အစညးအေဝး မတတမး၊ စစတမး (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငး

စမကနး ေရးဆြျခငး

ရပရြာအေျချပ HLP ေကာမတမား တြင အမးသမးမား ပါဝငမႈ

အေရအတြကဆငရာ -ရပရြာအေျချပ HLP ေကာမတမားတြင ပါဝငေသာ ေဘးဒါဏခလထ အနကမ

အမးသမး အေရအတြက x ၁၀၀ ရပရြာအေျချပ HLP ေကာမတမားတြင

ပါဝငေသာ ေဘးဒါဏခလထ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ရပရြာအေျချပ HLP ေကာမတမားတြင အမးသမးမားသည ၎တ႔၏ ပါဝင ေဆာငရြကႏငမႈ အတငးအတာအား မညသ႔ ထငျမငပါသနညး။ရပရြာအေျချပ HLP ေကာမတမားတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈအတြက အဟန႔အတားမားမာ အဘယနညး။

စခနးစမခန႔ခြမႈ အစရငခစာ၊ေနရပစြန႔ခြာရမႈ ေျခရာေကာက စာရငးFGD, KII

၅၀%

HLP အစအစဥမား တြင အမးသမး ဝနထမးမား ပါဝငမႈ

HLP အစအစဥမားရ အမးသမး ဝနထမး

အေရအတြက x ၁၀၀ HLP အစအစဥမားရ ဝနထမး

အေရအတြက

အဖြ႕အစညး၏ မတတမးမား

၅၀%

26

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

HLP မားက ရယျခငးျဖင GBV အႏရာယ ျဖစေစ ႏငေသာ အခကမား

အေရအတြကဆငရာ -GBV အႏရာယၾကေတြ႕ရန

စးရမေၾကာငး တငျပသည HLP လေလာကစြာ မရေသာ အမးသမး

အေရအတြက x ၁၀၀ HLP လေလာကစြာ မရေသာ

အမးသမး အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - HLP လေလာကစြာ မရေသာ အမးသမး မားသည GBV အႏရာယမ လျခစတခ ရသညဟ ခစားရပါသလား။ HLP လေလာကစြာ မရေသာ အမးသမး မားသည မညသည GBV အႏရာယ အမးအစားမားက စးရမပါသလ။

စစတမး ေကာကယ ျခငး၊ FGD ၊ KII ၊ လထ ပါဝငေဆာငရြကေသာ ေလလာမႈ

၀%

အမးသမးမား HLP ျပနလညရရရန ဥပေဒ အကအည ရရႏငမႈ

ေဒသတစခအတြက အမးသမးမား HLP ျပနလညရရရန ဥပေဒ အကအည ဝနေဆာငမႈေပးေသာ အဖြ႕အစညး အေရအတြက

KII ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတရန

မဝါဒမား

HLP ဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား ႏင စႏႈနးမားတြင GBV တားဆးကာကြယေရး ႏင ေလာခေရး နညးဗဟာမား ပါဝင ေစျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV ကာကြယေရး ႏင ေလာပါးေရး

နညးဗဟာမား ပါဝင ေသာ HLP ဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား

သ႔မဟတ စႏႈနးမား အေရအတြက x ၁၀၀

HLP ဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား သ႔မဟတ စႏႈနးမား အေရအတြက

စာအပ၊ စာေပ၊ မတတမးမားအား ျပနလညဆနးစစ ေလလာျခငး (ေအဂငစ အဆင၊ ႏငငအဆင ႏင ကမာၻလး ဆငရာအဆင)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတရန

27

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ဆကသြယမႈမားႏင သတငးအခကအလက မေဝမႈမား

GBV အစရငခစာမား အား မေဝေပးရာတြင လ႕ဝကခက ထနးသမး ရန စႏႈနးမားက ဝနထမးမား၏ သရမႈ

ေမးျမနးရာတြင GBV အမႈကစၥမား ဆငရာ သတငး အခကအလကမား

မေဝမႈတြင အၾကမးဖကခရသ မညသမညဝါ ဆသညက သရ သြားႏငေသာ အခကအလက မားအား မေဖာျပသငေၾကာငး

မနကနစြာ ခကခငးေျဖဆႏငေသာ ဝနထမး

အေရအတြက x ၁၀၀ စစတမးတြင ပါဝငေသာ ဝနထမးအေရ

အတြက

စစတမး ေကာကယျခငး (ေအဂငစ သ႔မဟတ အစအစဥ အဆင)

၁၀၀%

GBV ညႊနးပ႔စနစ အေၾကာငး အခက အလကမားက HLP ဆငရာ ကြငးဆငး လပငနးမားတြင ပါဝငေစျခငး

GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက မည သညေနရာသ႔ သတငးပ႔ႏငမည၊

အၾကမးဖကခရသမားအတြက ကသ ေစာငေရာကမႈမားက မညသညေနရာ တြင လကလမးမ ရရႏငမညဟသည သတငးအခကအလကမားပါဝငေသာ

ကြငးဆငးေဆာငရြကသည HLP လပငနး

အစအစဥအေရအတြက x ၁၀၀ လထတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကသည

HLP လပငနးအစအစဥမား အေရအတြက

စာအပ၊ စာေပ၊ မတတမး မားအား ျပနလညဆနးစစ ေလလာျခငး၊ KII, စစတမး (ေအဂငစ အဆင ႏင က႑အဆင)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတရန

ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငး

GBV အႏရာယေလာခ ေရး လပငနးမားအား အျခားက႑မားႏင ပးေပါငးညႇႏႈငးကာ ေဆာငရြကျခငး

GBV အႏရာယေလာခေရး လပငနး မား* အတြကတငပငေဆြးေႏြး

ခေသာ HLP မဟတသည က႑အေရအတြက x ၁၀၀ /

သကဆငရာ လသားခငးစာနာမႈ တ႔ျပန ေဆာငရြကမႈ တစခတြင

ပါဝငေနေသာ က႑ အေရအတြက

* က႑မား စာရငးႏင GBV အႏရာယ ေလာခေရး လပငနးမားအေၾကာငးက စာမကႏာ ၂ တြင ၾကညပါ။

KII ၊ အစညးအေဝး မတတမးမား (ေအဂငစ သ႔မဟတ က႑ အဆငမ)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတရန

28

အရငးအျမစမား

အဓက အရငးအျမစမား

► Housing Land and Property Area of Responsibility (HLP AoR). 2013. The HLP Coordination Toolkit, <www.globalprotectioncluster.org/en/tools-and-guidance/essentialprotection-guidance-and-tools/hlp- essential-guidance-andtools.html>

► EU-UN Inter-Agency Framework Team for Preventive Action.2012. Toolkit and Guidance for Preventing and Managing Land and Natural Resources Conflict, <www.un.org/en/events/ environmentconflictday/pdf/GN_Land_Consultation.pdf>

► Norwegian Refugee Council (NRC). 2014. ‘Life Can Change:Securing housing, land and property rights for displaced women’, <womenshlp.nrc.no>

► NRC and International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC). 2013. Security of Tenure in Humanitarian Shelter Operations, <www.ifrc.org/Global/Documents/Secretariat/ 201406/NRC 20IFRC%20Security%20of%20Tenure.pdf>

► Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).n.d. Gender-Based Violence and Livelihood Interventions: Focus on populations of humanitarian concern in the context of HIV. Guidance Note, <www.fao.org/fileadmin/templates/dimitra/pdf/guidance_note_gbv_ livelihoods.pdf>

► United Nations Sub-Commission on the Promotion and Protection of Human Rights. 2005. ‘Principles on Housing and Property Restitution for Refugees and Displaced Persons’,E/CN.4/ Sub.2/2005/17, www.refworld.org/docid/41640c874.html

► Food and Agriculture Organization (FAO). 2012. Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security. Rome, <www.fao.org/docrep/016/i2801e/i2801e.pdf>

► FAO. 2013. Governing Land for Women and Men: A technical guide to support the achievement of responsible genderequitable governance of land tenure. Rome, <www.fao.org/docrep/017/ i3114e/ i3114e.pdf>. This is a technical guide to assist with the implementation of FAO’s Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security.

► Sphere Project. 2011. Sphere Handbook: Humanitarian charter and minimum standards in humanitarian response, <www.spherehandbook.org/>

► FAO. 2003. Gender and Access to Land, <www.fao.org/docrep/005/Y4308E/Y4308E00.HTM>

► Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR).2012. Women and the Right to Adequate Housing, www.ohchr.org/Documents/Publications/WomenHousing_HR.PUB.11.2.pdf>

► UN-Habitat. 1999. Women’s Rights to Land, Housing and Property in Post-Conflict Situations and during Reconstruction: A global overview, <http://unhabitat.org/?wpdmact=process&did= OTI4LmhvdGxpbms=>

► UN-Habitat. 2004. ‘Women’s Rights to Land and Property’, <http://es.unrol.org/files/ womensrightstolandandproperty.pdf>

29

► UN-Habitat. 2005. Shared Tenure Options for Women: A global overview, <http://unhabitat.org/ books/shared-tenure-optionsfor-women>

► UN-Habitat. 2006. Progress Report on Removing Discrimination against Women in Respect of Property and Inheritance Rights, Tools on Improving Women’s Secure Tenure, Series 1, <http://www.globalprotectioncluster.org/_assets/files/tools_and_guidance/housing_land_property/y%20Themes/Womens%20HLP%20Rights/Progress_Report_Removing_Discrimination_2006_ EN.pdf>

► UN-Habitat-GLTN. 2008. ‘Land Registration in Ethiopia: Early impacts on women’, <http://siteresources.worldbank.org/NEWS/Resources/land_eegistration_in_ethiopia.pdf>

► UNIFEM. 2001. Women’s Land and Property Rights in Situations of Conflict and Reconstruction, <www.refworld.org/docid/46cadad90.html>

<www.gbvguidelines.org>

<http://gbvaor.net> <https://interagencystandingcommittee.org>

IASCInter-Agency Standing Committee