Meten is weten. Harde benchmark-gegevens ontbreken, maar een camping gebruikt zo 50.000 kWh elektra en 2.000 m3 gas, een middelgroot hotel 350.000 kWh elektra en 60.000 m3 gas en een klein zwembad (van 500 m2) 500.000 kWh elektra en 200.000 m3 gas. Voor een recreatiebedrijf bedragen de energiekosten gemakkelijk 5% van de totale kosten. In de bedrijfsvoering bij het zwembad loopt dit op naar 15- 20%. Het interessante is dat veel recreatiebedrijven deze getallen en percentages niet zo voor handen hebben en ook geen idee hebben waar het ener-gieverbruik precies in zit. Hetzelfde geldt voor de gasten, die energie zien als een onuitputtelijke bron. Hier liggen de eerste en belangrijkste kansen voor energiebe-sparing.

Met het energiemanagementsysteem van Grontmij kan door optimalisatie van het bestaande systeem zonder investeringen al een aanzienlijke besparing worden ge-realiseerd. Met name in bedrijfsgebouwen, kantoren, winkels en restaurants. Het hier-

aan gekoppelde “Dashboard” geeft tevens inzicht voor de gasten en het personeel (zie afbeelding 1).

Trias EnergeticaOm de mogelijkheden voor energiebespa-ring in beeld te brengen gebruikt Grontmij de Trias Energetica: een eenvoudig stap-penplan (zie afbeelding 2) om efficiënt en doelmatig tot energiebesparing en verduurzaming te komen. Stap 1 is het beperken van de energievraag en het terugdringen van onnodig energie-verbruik. Bijvoorbeeld door energiebespa-ring in de vorm van goede warmte-isolatie. Door het toepassen van warmtepompen en het terugwinnen van warmte uit venti-latielucht in zwembaden, kan veel energie bespaard worden.Stap 2 is voor de resterende behoefte zoveel mogelijk gebruik te maken van duurzame energie. Campings in Nederland hebben een piekvraag naar warm tapwater in de vakantieseizoenen, zonneboilersy-temen en kleine houtgestookte kachels met een buffervat bieden interessante

duurzame alternatieven voor bijvoorbeeld propaan gestookte installaties. In de laatste stap 3 is het van belang de nog noodzake-lijke fossiele bronnen zo efficiënt mogelijk in te zetten en te benutten. Bijvoorbeeld door het terugwinnen van de warmte uit het retourwater van een zwembad of douchecomplex.

Inspirerende voorbeeldenNadat de kansen voor energiebespa-ring helemaal benut zijn (stap 1), is het duurzaam invullen van de energievraag de tweede stap. Om tot een goed en haalbaar resultaat te komen voor besparing en verduurzaming kan samenwerking met bedrijven en organisaties in de omgeving interessante oplossingen bieden. Een mooi voorbeeld is het Wellnesscentrum Elysium in Bleiswijk, waarbij samenwerking is ontstaan met de ‘buren’, een aantal nabijgelegen glastuinbouwbedrijven, om gezamenlijk duurzame warmte te onttrek-ken uit een diepe aardwarmtebron (ca. 2 km diep). Gezien de hoge investering en grote hoeveelheid warmte is samenwer-

Energiebesparing en verduurzaming in de recreatiesector:

waar te beginnen?

Ons advies in vijf punten:

• meten = weten, zorg voor continue inzicht in de energieprofielen en stel op basis hiervan een CO2 footprint op

• stel de ambities vast voor verduur-zaming, energiebesparing en reduc-tie van de CO2 uitstoot

• denk na over de communicatiestra-tegie: zowel intern en extern

• analyseer de mogelijkheden in de omgeving voor duurzame samen-werking

• implementeer gestructureerd: op basis van een analyse, plan van aanpak en monitoringsysteem

king een vereiste. Grontmij faciliteert deze samenwerking. Naast dit voorbeeld kunnen bedrijven ook samenwerking in de inkoop van energie en daarmee belangrijke kostenreducties bereiken.

Een ander voorbeeld is de beoogde ontwik-keling van een in- en outdoorcentrum in een natuur- en recreatiegebied in de Randstad. Reststromen uit het beheer van de aanwezige bospercelen, waterplas-sen en weides, bleken te kunnen worden ingezet als duurzame energievoorziening van de leisure-ontwikkeling. Op die manier kan de leisuresector weer een belangrijke bijdrage leveren aan het toekomstgerichte en duurzame natuurbeheer van het gebied.

Op initiatief van NORT Flevoland is een pilot “Verdienen met Duurzaamheid” gestart. Bij een groep ondernemers is een duurzaamheidscan afgenomen volgens de 3 P-benadering: People, Planet en Profit (zie afbeelding 3). Daaropvolgend zijn themasessies georganiseerd. Tijdens een sessie over energie– en waterbesparing is

de vraag “waar te beginnen” uitgebreid behandeld. Belangrijkste conclusie is dat bewustzijn bij het bedrijf en het personeel rondom energiebesparing verreweg het belangrijkste is. Dit betekent dat een antwoord moet worden gegeven op vragen als “Wat willen wij uitstralen en hoe communiceren wij dit naar onze gasten?” Het gevaar van greenwashing ligt hierbij op loer. “Hoe betrekken wij het personeel bij onze duurzaamheiddoelstellingen?” In gedrag, meedenken en communicatie heb-ben zij een sleutelrol.

Hoe dan ook, er liggen kansen in de recre-atiesector om nog verder te vergroenen. Naast technische verbeteringen draait het daarbij om het continu informeren, motiveren en inspireren van medewerkers en gasten. <

Auteurs: Lennart van der Burg MSc, adviseur water en

energie bij Grontmij en ir. drs. Joop Suurmeijer, senior

adviseur duurzame energie bij Grontmij.

Er zijn meerdere goede redenen

om te kiezen voor duurzaam

ondernemen in de recreatiesec-

tor. Omdat klanten er in toene-

mende mate om vragen en om

de exploitatiekosten omlaag te

brengen. Bij recreatiebedrijven

ligt een groot potentieel voor

energiebesparing en verduur-

zaming. Advies- en ingenieurs-

bureau Grontmij ziet hier een

mooie kans voor bedrijven om

enerzijds te besparen op kosten

en anderzijds (verdere) vergroe-

ning van de recreatiesector te

bereiken. Maar waar liggen deze

kansen en waar te beginnen?

Een toelichting in vogelvlucht.

afbeelding 1

afbeelding 3

afbeelding 2

Recreatief Totaal >> Nr. 3 - 2012 3534 Recreatief Totaal >> Nr. 3 - 2012