Reforma komunale në kantonin e Lucernit

Dldp - Udhëtim studimor 15 -21 Dhjetor 2013

Stefan Pfaeffli

Një histori suksesi e papritur

Shifra dhe fakte

• Popullsia: 350’000• Sipërfaqja: 1495 km2 • Shtrirja: në qendër të Zvicrës• 60% në sektorin e shërbimeve

30% në industri (Schindler…)10% në bujqësi

• Të ardhura për banorë: 85%

Kantoni Lucern

Peisazhi

Lucerni

Zona fshatare

Shtrirja dhe vendet kufitare

Gjendja para nisjes së reformës

• Kantoni i parë me 107 komuna• Kanton i përqendruar: shumë detyra të paracaktuara

për komunat• Gjendja e recesionit e viteve 90: defiçitet e kantonit

dhe rritje e borxheve kantonale=> ulje e shpenzimeve në kurriz të komunave

• Shoqata e komunave të Lucernit (ShKL): *1996=> Përfaqëson interesat e komunave & nxitje e modernizimit të komunave

Strategjia e bombës efikase

Reduktimi i numrit të komunave Maksimumi 50 deri 60

Brenda 10 viteve duhet të largohen < 3000 njësi komunale

5 vitet e para: më shumë subvencionime5 vitet e dyta: më pak subvencionime

Hipoteza: Komuna më të mëdha – Efiçencëmë e madhe!

Deklarim

Reaksionet

• Frustrim, zemërim, (komunat e vogla dhe të varfra)

• Mosmiratim - Indiferencë (komunat e mëdha dhe të pasura)

• Habitje jashtë kantonit

Mundësi sjelljeje për ShKL

• Subordinim• Protestë– Aksione të vetmuara (komunat e prekura)– Kundërshtim kolektiv

• Rruga e tretë=> sfida më të mëdha për ShKL!=> strategjia për t’u ndjekur?

Faza para reformës (1997-1999)

• Sherr i madh (aksione të veçuara)• Koha e akullt• Rrugë pa krye

• Diskutime midis kantonit dhe ShKL

• Konsensus: Workshop i hapur për të gjithë aktorët kryesorë

6 muaj

14 muaj

Viti i parë...

Rezultatet e Workshopit*

• Konsensus për synimet e reformës(1) forcim i komunave(2) efiçencë më e madhe e përgjithshme

• Njohje e kompleksitetit të problemeve• Zgjidhje e hapur, mbështetje shkencore• Partneritet i mirë midis kantonit dhe komunave

(barazi në organizimin e projekteve dhe në grupet e punës)• Rishqyrtim i hipotezës së punës

* 12 muaj mbas fillimit te projektit

Baza për rifillimin

• Hipoteza e punës jo e qëndrueshme: shqyrtimi rast pas rasti

• Filozofi e re dhe e përgjithshme: bazuar tek parimet e financave publike

1. Ndarja e detyrave (duke përfshirë kostot)2. Ndarja e burimeve3. Drejtim i kujdesshëm i burimeve lokale midis komunave4. Struktura komunale optimale (projekte lokale)

(2 1/2 vite mbas fillimit të projektit)

Faza konkretizuese

1. Ndarja e detyrave2. Barazi financiare3. Reforme kushtetuese4. Ligji i ri komunal5. Reformë strukturore (Bashkëpunim / Shkrirje)

5 fushat kryesore:2000-2008

1. Ndarja e detyrave

• Përgjegjësi vetjake (nëse është e mundur)• Parimi i subsidiaritetit

- Efektiviteti (vendimi për bashkim mallrash)- Efiçenca (sipas procesit)- Sjellje e drejtë (shpërndarje)

• Parimi i AKVA = përfituesit e detyrave, K = vendimmarrësit, V= përgjegjësia për financimin

• Skuadra të përziera nga ekspertë dhe politikanë (Kt. & kom.)

2001-2006

2. Barazi financiare

Zëri i të ardhurave: => Barazim i burimeve midis komunave të varfra dhe atyre të pasura

Zëri i shpenzimeve:=> barazimi i peshës- pesha socio-demografike- pesha topografike

implementuar 01.01.2003; rishikuar 2007

3. Reforma kushtetuese

• Garanci për autonominë komunale• Përgjegjësi më e madhe për komunat• Parimi i partneritetit midis kantonit dhe

komunave

Referendum popullor në tetor 2002

4. Ligji i ri komunal

• Konkretizim i përcaktimeve kushtetuese (Autonomi, përgjegjësi komunale, partneritet)

• Aspekti pragmatik i New Public Management

• Pikënisje: menaxhimi sipas objektivit (pra ndikim i orientuar i detyrave federale: Kantoni me strategji, komuna operative)

5. Reforma strukturore

• Vihen më shumë projekte në lëvizje se sa pritej=> Bashkëpunim më i mirë=> Shkrirjet (107 => 83 LGUs)

• Në fillim të fazës konstruktive mbështetje e fortë tek popullsia për idenë e reformës, por ky vullnet për reformën u zhduk më vonë

• Ndikimet e barazisë së re financiare: vetpërgjegjshmëri e rritur të komunave

2003 - ...

Efekte anësore

• Më shumë racionalitet në sistemin Kanton-Komuna

• Transparencë më e madhe, përgjegjësi e qartë• Partneritet më i mirë midis kantonit dhe

komunave• Vetëbesim i përforcuar i komunave

Faktorët kryesorë për sukses

• Njohuri zgjidhjeje tek kantoni dhe komunat (çfarë të bësh – si ta bësh)

• Organizim për interesat komunale të fragmentuara, një partner kontakti

• Energji aktivizimi (nga hedhja e bombës)• Organizim me guxim dhe karizëm nga të dyja

palët

Rreziqet

• Zgjatja e procesit• Ndryshim qeverie• Dalje të prioriteteve të reja politike• Ndikim afatgjatë, jo frute të vjelura kollaj

Pyetje / Diskutime

Faleminderit!stefan.pfaeffli@hslu.ch