reformat në të bërit biznes të bankës botërore · mbikëqyrëse bankare dhe burimet e...

Ministria e Tregtisë dhe Industrisë

Ministarstvo Trgovine i Industrije

Ministry of Trade and Industry

Reformat në Të Bërit Biznes të Bankës Botërore

Indikatori: Marrja e Kredive Përmbledhje analitike dhe udhëzime teknike

Në mbështetje të Vendimit të Qeverisë Nr. 12/67 të datës 30 dhjetor 2015, “Për koordinimin e reformave të Të Bërit

Biznes”

Përgatitur nga:

Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, me mbështetjen e

Projektit të USAID Partneritetet për Zhvillim

Shkurt 2016

PËRMBAJTJA

A. HYRJE ............................................................................................................................................... 1

B. LIDHJET E POLITIKAVE ..................................................................................................................... 1

C. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I MARRJES SË KREDIVE ...................................................................... 2

D. PRAKTIKAT E MIRA ........................................................................................................................ 11

E. KORELACIONI I TË BËRIT BIZNES ME REZULTATE EKONOMIKE DHE QEVERISËSE ........................ 18

F. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – MARRJA E KREDIVE ...................................... 19

G. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2016 – MARRJA E KREDIVE ......................... 20

H. ANALIZA E REFORMAVE DHE TABELAT E PLANIFIKIMIT ............................................................... 22

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese ............................... 22

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues ..................................................... 25

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces ..................... 30

I. SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2016 ...................................... 31

1. Bashkimi Evropian (19): Reforma e marrjes së kredive sipas ekonomive TBB2008-TBB2016 . 35

2. Vendet fqinje dhe të ndërlidhura (11): Reforma e marrjes së kredisë sipas ekonomive

TBB2008-TBB2016 ............................................................................................................................ 40

3. Vende të tjera (112): Reformat e marrjes së kredisë sipas ekonomive TBB2008-TBB2016 ..... 43

Qeveria e Kosovës “Marrja e Kredive” Udhëzues Analitik

1

Indikatori: Marrja e Kredive

Institucioni Udhëheqës: Ministria e Financave

(me Bankën Qendrore të Kosovës – Regjistrin e Kredive të Kosovës

dhe Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë – Zyra e Regjistrit të Pengut)

A. HYRJE

Qëllimi i kësaj përmbledhje analitike është që të informojë një analizë të thellë të Indikatorit Marrja

e Kredive të Raportit të Bankës Botërore për të Bërit Biznes. Kjo përmbledhje është paraparë që të

përdoret nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë si institucioni udhëheqës për vlerësimin dhe

përgatitjen e një memorandumi të hollësishëm që paraqet masat për reforma të mundshme ligjore,

rregullatore dhe operacionale që do të përmirësojnë procesin për marrjen e kredive në Kosovë.

Përmbledhja analitike është përgatitur duke përdorur materialet ekzistuese të Bankës Botërore për

Të Bërit Biznes, duke përfshirë nga ueb faqja për Të Bërit Biznes (http://www.doingbusiness.org/) si

dhe raportet e publikuara dhe një analize krahasuese mes shteteve të ndryshme të përgatitur nga

Projekti i USAID-it Partneritetet për Zhvillim.

Në këtë përmbledhje analitike gjithashtu janë përfshirë edhe disa tabela pune për të lehtësuar

punën e grupeve punuese individuale të krijuara nga ministritë përgjegjëse për secilin indikator për

të kryer vlerësimin, në bashkëpunim me institucione dhe partnerët tjerë përkatës.

B. LIDHJET E POLITIKAVE

Numri respondentëve (TBB 2016):5

Lidhjet me MSA-në: Neni 96, Shtojca VI (Neni 50) Themelimi: shërbimet financiare

SAAIP Matrica e prioriteteve afatshkurta: Blloku III, Kapitulli 9, Masa 3.10

Çështjet e ndërlidhura:

Avancimi i Regjistrit të Kredive të Kosovës me informata dhe shërbime shtesë;

Zbatimi i përshkrimit të përgjithshëm të kolateralit për interesa të sigurisë;

Çështjet e regjistrimit, kërkimit dhe qasjes në të dhënat e pengut të jetë më i lehtë dhe

me kosto të kthimit të shpenzimeve për institucionet financiare dhe për publikun;

Adresimi i çështjes për Kosovën që të ketë regjistër modern të kolateralit ekzistues në të

cilin regjistrimet, ndryshimet, anulimet dhe kërkimet mund të kryhen on-line nga cilado

palë e tretë e interesuar;

Në reformat e falimentimit, të krijohet pozita prioritare e kreditorëve të siguruar dhe

qëndrimet automatike.

http://www.doingbusiness.org/


2

C. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I MARRJES SË KREDIVE

Historiku

Kjo temë shqyrton dy grupe të çështjeve-forcën e sistemeve të raportimit të kredive dhe

efektivitetin e kolateralit dhe ligjeve të falimentimit në lehtësimin e kreditimit. Raundi i fundit i

mbledhjes së të dhënave për projektin ka përfunduar në qershor të vitit 2015.

Metodologjia

Të Bërit Biznes mat të drejtat ligjore të huamarrësve dhe huadhënësve sa i përket transaksioneve të

sigurta përmes një grupi të indikatorëve dhe raportimit të informatave kreditore përmes një grupi

tjetër. Grupi i parë i indikatorëve mat nëse tipare të caktuara që lehtësojnë huadhënien ekzistojnë

në kuadër të kolateralit të zbatueshëm dhe ligjeve të falimentimit. Grupi i dytë mat mbulimin,

fushëveprimin, dhe qasshmërinë në informatat kreditore të disponueshme përmes ofruesve të

shërbimit të raportimit të kredive siç janë zyrat kreditore ose regjistrat kreditorë( figura 1).

Figura1- A kanë huadhënësit informata kreditore për ndërmarrësit që kërkojnë kredi? A është ligji i favorshëm për huamarrësit dhe huadhënësit që shfrytëzojnë asetet mobile si kolateral?

Rangimi i ekonomive në lehtësinë e marrjes së kredive

përcaktohet duke përzgjedhur distancën e tyre nga

rezultatet më të larta për marrjen e kredive. Këto rezultate

janë distanca nga rezultati më i lartë për shumën e fuqisë

së indeksit të të drejtave ligjore dhe indeksi thellësisë së

informatave kreditore (figura 2).

Të drejtat ligjore të huamarrësve dhe huadhënësve

Të dhënat për të drejtat ligjore të huamarrësve dhe

huadhënësve janë mbledhur përmes një pyetësori për

avokatët financiare dhe verifikuar përmes analizës së

ligjeve dhe rregulloreve, si dhe burimeve publike të

informacionit mbi kolateralin dhe ligjet e falimentimit.

Përgjigjet në pyetësor janë verifikuar nëpërmjet disa

raundeve të komunikimit përcjellës me të anketuarit, si

dhe duke kontaktuar palët e treta dhe konsultimit të

burimeve publike. Të dhënat e pyetësorëve janë

konfirmuar nëpërmjet thirrjeve telekonferencë ose vizitave në terren në të gjitha ekonomitë.

Figura2–Marrja e kredive: rregullat e kolateralit dhe informatat kreditore.


3

Indeksi i fuqisë së të drejtave ligjore

Indeksi i fuqisë së të drejtave ligjore mat shkallën në të cilën

kolaterali dhe ligjet e falimentimit mbrojnë të drejtat e

huamarrësve dhe huadhënësve dhe kështu lehtësojnë

kreditimin (tabela 13.10). Për çdo ekonomi së pari

përcaktohet nëse një sistem unitar i transaksioneve të sigurta.

Skenarët me raste, rasti A dhe rasti B, përdoren për të

përcaktuar se si është krijuar, publikuar dhe zbatuar një

interes jo-posedues të siguruar sipas ligjit. Theks i veçantë i

është mënyrës së funksionimit të regjistrit të kolateralit (nëse

regjistrimi i interesave të siguruar është i mundur). Rastet e

skenarit përfshijnë një huamarrës të siguruar, kompania ABC,

dhe një huadhënës të siguruar, BizBank.

Në disa ekonomi korniza ligjore për transaksione të sigurta

lejon ose vetëm rastin A ose rastin B (jo të dyja) për tu zbatuar.

Të dy rastet kontrollojnë të njëjtin grup të dispozitave ligjore që

kanë të bëjnë me shfrytëzimin e kolateralit të luajtshëm.

Përdoren disa supozime rreth huamarrësit të siguruar (ABC) dhe huadhënësit (BizBank):

ABC është kompani vendore me përgjegjësi të kufizuar (ose ekuivalenti i saj ligjor).

ABC ka deri në 50 punonjës.

ABC ka selinë dhe bazën e vetme operacionale në qytetin më të madh afarist të ekonomisë. Për 11 ekonomi janë mbledhur të dhëna edhe për qytetet e dyta më të mëdha afariste (shih tabelën 13A.1).

Si ABC ashtu edhe BizBank janë 100% në pronësi vendore.

Skenarët e rasteve përfshijnë supozime gjithashtu. Në rastin A, si kolateral për huanë, ABC i jep

BizBank-ës një interes jo-posedues të siguruara në një kategori të aseteve të luajtshme, për

shembull, makinerinë ose inventarin e tij. ABC dëshiron të mbajë si posedimin ashtu edhe pronësinë

e kolateralit. Në ekonomitë ku ligji nuk lejon interesa jo-posedues të siguruara në pronë të

luajtshme, ABC dhe BizBank përdorin një aranzhim fiduciar të transferit të titullit (ose një

zëvendësim të ngjashëm të interesave jo-poseduese të sigurisë).

Në rastin B, ABC i jep BizBank-ës një ngarkesë biznesi, ngarkesë ndërmarrjeje, ngarkesë lundruese

ose çfarëdo ngarkese që i jep BizBank-ës një interes të siguruar mbi asetet e kombinuara të

luajtshme të ABC-së (ose të sa më shumë aseteve të luajtshme të ABS-së që është e mundshme. ABC

mban pronësinë dhe posedimin e aseteve.

Indeksi i fuqisë së të drejtave ligjore mbulon ekuivalentët funksional në interesat e siguruara në

asete të luajtshme (siç janë dhëniet me qira dhe shitjet financiare me mbajtje të titullit) vetëm në

komponentin e tij të parë, për të vlerësuar se sa e integruar apo unifikuar është korniza ligjore e

ekonomisë për transaksionet e sigurta.

Indeksi i fuqisë së të drejtave ligjore përfshin 10 aspekte të lidhura me të drejtat ligjore në ligjin për

kolateral dhe 2 aspekte në ligjin për falimentim. 1 pikë caktohet për secilën nga tiparet vijuese të

ligjeve:

Tabela1 – Çfarë masin indikatorët e marrjes së kredive?


4

Ekonomia ka një kornizë ligjore të integruar ose unifikuar për transaksionet e siguruara që shtrihet në krijimin, publicitetin dhe zbatimin e katër ekuivalenteve funksionale për interesa të siguruara në asete të luajtshme: transferimet fiduciare të titullit; qiratë financiare; caktimet ose transferet e borxheve të borxheve të arkëtueshme; shitjet me mbajtjen e titullit.

Ligji e lejon një biznes për të dhënë një të drejtë jo-poseduese të siguruar në një kategori të vetme të aseteve të luajtshme (siç janë makineria apo inventari), pa kërkuar përshkrim specifik të kolateralit.

Ligji lejon një biznes për të dhënë një të drejtë jo-poseduese të siguruar në të gjitha asetet e tij të luajtshme, pa kërkuar një përshkrim specifik të kolateralit.

Një e drejtë e siguruar mund të jepet mbi të ardhmen apo asetet pas blerjes dhe automatikisht shtrihet në produktet, të ardhurat apo zëvendësimet e aseteve origjinale.

Një përshkrim i përgjithshëm i borxheve dhe obligimeve lejohet në marrëveshjen për kolateral dhe në dokumentet e regjistrimit, të gjitha llojet e borxheve dhe obligimeve mund të sigurohen ndërmjet palëve, dhe marrëveshja për kolateralin mund të përfshijë një shumë maksimale për të cilën asetet ngarkohen.

Regjistri i kolateralit ose institucioni i regjistrimit për interesat e siguruara mbanë të dhëna për një pronë të luajtshme nga subjekte që janë ose nuk janë korporata, është operacional, gjeografikisht i unifikuar dhe me një databazë elektronike të indeksuar me emrat e borxhlinjve.

Regjistri i kolateralit është regjistër i bazuar në njoftime – regjistër që shënon vetëm një njoftim të ekzistimit të një interesi të siguruar (jo dokumentet themelore) dhe nuk kryen shqyrtime ligjore të transaksionit. Regjistri gjithashtu publikon ekuivalentët funksionalë të interesave të siguruara.

Regjistri i kolateralit ka tipare moderne siç janë ato që lejojnë kreditorët e siguruar (ose përfaqësuesit e tyre) për të regjistruar, kërkuar, ndryshuar ose anuluar interesat e siguruara on-line.

Kreditorët e siguruar paguhen së pari (për shembull, para pretendimeve tatimore ose të punonjësve) kur një debitor dështon të paguajë jashtë një procedure të falimentimit.

Kreditorët e siguruar paguhen së pari (për shembull, para pretendimeve tatimore ose të punonjësve) kur një biznes likuidohet.

Kreditorët e siguruar i nënshtrohen qëndrimit automatik në procedurat e zbatimit kur një debitor hyn në procedurë riorganizimi të mbikëqyrur nga gjykata, por ligji mbron të drejtat e kreditorëve të siguruar duke ofruar terren të pastër për lirim nga qëndrimi automatik (për shembull, nëse prona e luajtshme është në rrezik) ose duke caktuar një afat kohor për këtë.

Ligji i lejon palët të pajtohen në marrëveshjen për kolateralin se huadhënësi mund të zbatojë të drejtën e tij të siguruar jashtë gjykatës; ligji lejon ankande publike dhe private e gjithashtu lejon edhe kreditorin e siguruar që të marrë asetin për të përmbushur borxhin.

Indeksi varion prej 0 deri në 12, ku rezultatet më të larta tregojnë se ligjet për kolateral dha

falimentim janë të dizajnuar më mirë për të zgjeruar qasjen në kredi.

Informatat kreditore

Të dhënat mbi raportimin e informatave kreditore janë të ndërtuara në dy faza. Së pari, autoritetet

mbikëqyrëse bankare dhe burimet e informacionit publik anketohen për të konfirmuar praninë e një

ofruesi të shërbimit të raportimit të kredive, siç janë zyra e kredive apo regjistri i kredive. Së dyti, kur

është e zbatueshme, një pyetësor i detajuar për strukturën e zyrave të kreditit apo Regjistrit të

Kredive, ligjeve dhe rregullave të lidhura i dërgohet vet subjektit. Përgjigjet në pyetësor vërtetohen

nëpërmjet disa raundeve të komunikimit përcjellës me të anketuarit, si dhe duke kontaktuar palët e


5

treta dhe konsultimit të burimeve publike. Të dhënat e pyetësorit janë konfirmuar nëpërmjet

thirrjeve telekonferencë ose vizitave në terren në të gjitha ekonomitë.

Indeksi i thellësisë së informatave kreditore

Indeksi i thellësisë së informatave kreditore mat rregullat dhe praktikat që prekin mbulueshmërinë,

fushëveprimin dhe mundësinë e qasjes në informatat kreditore të disponueshme ose përmes zyrës

kreditore ose regjistrit të kredive. 1 pikë caktohet për secilin nga tetë tiparet vijuese të zyrës së

kredive ose regjistrit të kredive (ose të dyjave):

Të dhënat për firmat dhe individët shpërndahen.

Si informatat kreditore pozitive (për shembull, shumat origjinale të kredisë, shumat e

pashlyera të kredisë dhe një model të pagesave me kohë) ashtu dhe informatat negative

(për shembull, pagesat e vonshme dhe numri e shuma e mos-pagesave) shpërndahen.

Të dhëna nga shitësit me pakicë ose kompanitë e shërbimeve publike shpërndahen duke ua

shtuar të dhënave nga institucionet financiare.

Shpërndahen së paku dy vite të të dhënave historike. Zyrat e kredive dhe regjistrat që i

fshijnë të dhënat e mos-pagesave sapo të paguhen ato apo shpërndajnë informata negative

më shumë se 10 vite pas pagesës së borxhit të pashlyer marrin 0 pikë për këtë komponentë.

Shpërndahen të dhëna për shumën e kredive nën 1% të të ardhurave për kokë banori.

Sipas ligjit, huamarrësit kanë të drejtë të qasen në të dhënat e tyre në zyrën më të madhe

kreditore ose regjistrin kreditor në ekonomi. Zyrat kreditore dhe regjistrat që ngarkojnë

huamarrësit me shumë se 1% të të ardhurave për kokë banori për të kontrolluar të dhënat e

tyre marrin 0 pikë për këtë komponentë.

Bankat dhe institucionet tjera financiare kanë qasje on-line në informatat kreditore (për

shembull, përmes një ndër-faqeje në ueb, lidhje sistem-me-sistem ose të dyja).

Pikat e zyrës së kredive apo regjistrit ofrohen si shërbim me vlerë të shtuar për t’u ndihmuar

bankave dhe institucioneve tjera financiare për të vlerësuar huamarrësit.

Indeksi varion prej 0 deri n 8, ku vlerat e mëdha tregojnë disponueshmërinë e më shumë

informatave kreditore, qoftë nga zyra për kredi apo regjistri i kredive, për të lehtësuar vendimet për

huadhënie. Nëse zyra e kredive ose regjistri nuk funksionon ose mbulon më pak se 5% të popullatës

së rritur, rezultati në indeksin e thellësisë së informatave kreditore është 0.

Në Lituani, për shembull, funksionojnë si zyra e kredive ashtu edhe regjistri i kredive. Të dyja

shpërndajnë të dhëna për firmat dhe individët (1 pikë). Të dyja të shpërndajnë informacione pozitive

dhe negative (1 pikë). Edhe pse regjistri i kredive nuk shpërndan të dhëna nga shitësit me pakicë apo

ofruesit e shërbimeve komunale, zyra e kredive e bën këtë (1 pikë). Të dyja shpërndajnë të paktën dy

vjet të të dhënave historike (1 pikë). Edhe pse regjistri i kredive ka një prag prej 290€, zyra e kredive

shpërndan të dhëna për kreditë e çdo vlere (1 pikë). Huamarrësit kanë të drejtë për të hyrë në të

dhënat e tyre në të dyja, zyrën e kredive dhe regjistrin e kredive, falas një herë në vit (1 pikë). Të dy

subjektet u ofrojnë përdoruesve qasje në të dhënat në databazë nëpërmjet një ndër-faqeje uebi (1

pikë). Edhe pse regjistri i kredive nuk jep rezultatet e kredive, zyra e kredive e bën këtë (1 pikë).


6

Mbledhja e këtyre shifrave i jep Lituanisë një rezultat prej 8 pikëve në indeksin e thellësisë së

informatave kreditore.

Mbulueshmëria e zyrës së kredive

Mbulueshmëria e zyrës së kredive raporton numrin e individëve dhe firmave të listuara në bazën e

të dhënave të zyrës së kredive që nga 1 janar 2015, me informata mbi historinë e tyre të huamarrjes

brenda pesë viteve të fundit, plus numrin e individëve dhe firmave që nuk kanë pasur asnjë histori të

huamarrjes në pesë vitet e kaluara, por për të cilat një huadhënës ka kërkuar një raport të kredisë

nga zyra e kredive në periudhën mes 1 janarit 2014 dhe 1 janarit 2015. Numri është shprehur si

përqindje e popullsisë së rritur (të moshës së popullsisë 15 vite e më shumë në vitin 2014 sipas

Indikatorëve të Zhvillimit Botëror të Bankës Botërore). Zyra e kredive është përkufizuar si një firmë

private apo organizatë jo-fitimprurëse që mban një bazë të dhënash mbi aftësinë kreditore të

huamarrësve (individë apo firma) në sistemin financiar dhe lehtëson shkëmbimin e informatave

kreditore në mes të kreditorëve. (Shumë zyra të kredive mbështesin bankat dhe aktivitetet e

përgjithshme të mbikëqyrjes financiare në praktikë, edhe pse ky nuk është objektivi i tyre

kryesor).Zyrat hetimore të kredive të cilat nuk e lehtësojnë drejtpërdrejt shkëmbimin e informatave

midis bankave dhe institucioneve tjera financiare nuk merren parasysh. Nëse nuk ka zyrë të kredive

që funksionon, vlera e mbulueshmërisë është 0.0%.

Mbulueshmëria e regjistrit të kredive

Mbulueshmëria e regjistrit të kredive raporton numrin e individëve dhe firmave të listuara në bazën

e të dhënave të regjistrit të kredive që nga 1 janari 2015, me informata mbi historinë e tyre të

huamarrjes brenda pesë viteve të fundit, plus numrin e individëve dhe firmave që nuk kanë pasur

asnjë histori të huamarrjes në pesë vitet e kaluara, por për të cilat një huadhënësi ka kërkuar një

raport të kredisë nga regjistri i kredive në periudhën mes 1 janarit 2014 dhe 1 janarit 2015. Numri

është shprehur si përqindje e popullsisë së rritur (të moshës së popullsisë 15 vite e më shumë në

vitin 2014 sipas Indikatorëve të Zhvillimit Botëror të Bankës Botërore). Regjistri i kredive është

përkufizuar si databazë e menaxhuar nga sektori publik, zakonisht nga Banka Qendrore ose

kryeinspektori i bankave që mbledh të dhëna mbi aftësinë kreditore të huamarrësve (individë apo

firma) në sistemin financiar dhe lehtëson shkëmbimin e informatave kreditore në mes të bankave

dhe institucioneve financiare tjera të rregulluara. (ndërsa objektivi i tyre primar është të ndihmohet

mbikëqyrja e bankave). Nëse nuk ka regjistër të kredive që funksionon, vlera e mbulueshmërisë

është 0.0%.

Metodologjia fillestare është zhvilluar nga Djankov, McLiesh dhe Shleifer (2007) dhe është adaptuar

këtu me ndryshime të vogla.

Pse ka rëndësi

Të Bërit Biznesit mat të drejtat ligjore të huamarrësve dhe huadhënësve në ligjet e transaksioneve të siguruara (ose kolateralit) dhe ligjet e falimentimit për të vlerësuar se sa mirë këto ligje e lehtësojnë kreditimin. Këto të drejta kanë rëndësi: huadhënësit duken të mos jenë të gatshëm për të dhënë kredi në qoftë se nuk ka asnjë garanci se ata mund të zbatojnë të drejtat e tyre dhe të mbledhin borxhin ose rimarrin kolateralin nëpërmjet një procesi të lirë dhe pa vonesë. Pasojat e mungesës së një garancie të tillë nuk janë askund më të dukshme se në mungesën e kredive për bizneset e vogla dhe të mesme në vendet në zhvillim, veçanërisht në vendet e Amerikës Latine.

http://www.doingbusiness.org/methodology/~/media/GIAWB/Doing%20Business/Documents/Methodology/Supporting-Papers/DB-Methodology-Private-Credit-in-129-Counties.pdf


7

Në 2014/15, megjithatë, Kosta Rika ishte ekonomia që ka bërë përmirësimin më të madh në të

drejtat ligjore të matura nga Të Bërit Biznes nëpërmjet fuqisë së indeksit të të drejtave ligjore. Ky

vende e bëri këtë duke zbatuar një kornizë të re ligjore për transaksionet e siguruara. Sipas një ligji të

ri mbi garancitë e pasurisë së luajtshme, të gjitha llojet e pasurive të luajtshme, të ardhme ose të

tashme, mund të përdoren si kolateral për të siguruar një kredi. Përveç kësaj, ligji rregullon

ekuivalentin funksional të letrave me vlerë tradicionale, të tilla si detyrime të arkëtueshme dhe të

shitjes me mbajtjen e titullit. Së fundi, ligji lejon zbatimin e kolateralit me procedura jashtë-

gjyqësore. Në maj 2015, pas miratimit të ligjit të ri, është krijuar një regjistër i kolateralit me

karakteristika moderne.

Pse kanë rëndësi rregulloret për transaksionet e siguruara?

Asetet e luajtshme, e jo toka apo ndërtesat, shpesh përbëjnë shumicën e kapitalit të firmave private

dhe sidomos për ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme përbëjnë një pjesën të madhe. Në botën

në zhvillim 78% e kapitalit të bizneseve është në mënyrë tipike në pasuritë e luajtshme, siç janë

makineritë, pajisjet ose të obligimet e arkëtueshme, dhe vetëm 22% në pronën e paluajtshme. Në

ekonomitë me një sistem modern transaksioneve të siguruara, këto asete lehtësisht mund të

përdoren si kolateral. Por në shumë ekonomi në zhvillim pasuritë e luajtshme mund të jenë të

papranueshme për huadhënësit si kolateral - ose për shkak se ligji nuk e njeh interesat jo-poseduese

në kolateral të luajtshëm ose për shkak se nuk ofron mbrojtje të mjaftueshme për huadhënësit që e

pranojnë atë. Ky kufizim ka rëndësi; hulumtimi tregon se në ekonomitë e zhvilluara, huamarrësit me

kolateral marrin 9 herë më shumë kredi, se ata pa të. Ata gjithashtu përfitojnë nga periudhat e

ripagimit 11 herë më të gjata dhe deri në 50% normat të interesit më të ulta.

Për huadhënësit që marrin në konsideratë kredi për ndërmarrje të vogla ose të mesme, një nga

frikët më të mëdha është mundësia që huamarrësi ka pengje të fshehura -domethënë, që

huamarrësi ka dhënë tashmë pasuritë e tij si kolateral te një tjetër huadhënës. Derisa instrumente

më komplekse financiare zhvillohen dhe miratohen në mbarë botën-të tilla si faktoringu (ku një

biznes i shet faturat e saj një pale të tretë, të quajtur faktor, me zbritje) ose qiratë financiare që

krijojnë të drejta të fshehura mbi pronën e mbajtur nga kompania huamarrëse -nevoja për një

sistem që kufizon përshtypjen e "pasurisë së rreme" bëhet e dorës së parë.

Një mënyrë për të minimizuar potencialin për pengje të fshehta është që të miratohet një qasje

funksionale për transaksionet e siguruara. Kjo kërkon legjislacion që mbulon të gjitha të drejtat në

asete të luajtshme që janë krijuar me marrëveshje dhe që sigurojnë pagesën ose përmbushjen e

ndonjë obligimi, pavarësisht nga lloji i transaksionit ose terminologjisë së përdorur. Në këtë qasje ajo

që ka rëndësi nuk është forma që marrëveshja merr (qoftë një ngarkesë lundruese ose një kontratë

e pengut, për shembull), por të drejtat dhe detyrimet që krijon. Në të vërtetë, një sistem modern i

transaksioneve të siguruara parashikon përdorimin edhe të interesave poseduese dhe jo-poseduese

të siguruara në asete të luajtshme, qoftë të prekshme ose të paprekshme, qofshin të tashme, pasi të

fitohen ose asete të ardhshme, dhe kudo që ndodhen - dhe ekuivalentet funksionale të interesave të

tilla të siguruara.

Një sistem modern i transaksioneve të siguruara gjithashtu u lejon kreditorëve të siguruar për të

vendosur përparësinë e tyre mbi kolateralin në një mënyrë efikase dhe transparente - pjesërisht për

shkak të trajtimit të njëjtë të llojeve të ndryshme të letrave me vlerë në ligj. Gjithashtu përcakton

rregulla të qarta lidhur me prioritetin për zgjidhjen e kërkesave kontradiktore ndërmjet kreditorëve


8

të siguruar, kur një debitor nuk shlyen borxhin, qoftë në procedurë falimentimi ose jo. Një mënyrë

efektive për të krijuar të drejta prioritare është të regjistrohet interesi i sigurisë në një regjistër të

centralizuar të kolateralit.

Drejtat e kreditorëve dhe qasja në financa

Hulumtimi ka treguar që mbrojtjet ligjore për kreditorë dhe institucione për ndarjen e informatave

kreditore kanë të bëjnë me normë më të lart të kredisë private ndaj GDP. Në ekonomi në zhvillim e

sipër me funksionim të dobët të sistemit ligjor, tregu i kredisë mund të varet vetëm nga ndarja e

informatave të kredisë. Por, në vendet e zhvilluara me sistem efektiv të falimentimit, drejtat e

kreditorëve mund të luajnë një rol më të madh. Drejtat e forta të kreditorëve zgjerojnë

disponueshmërinë e kredive. Një arsye është që kur huadhënësit kanë mbrojtje më të mirë ligjore

gjatë falimentimit dhe riorganizimit të debitorit, ata bëhen më të sigurt për kthimin e investimit të

tyre në raste të mos-përmbushjes dhe prandaj janë më të gatshëm të zgjerojnë kredinë me kushte të

favorshme.

Dallimet ligjore dhe institucionale gjithashtu mund të formësojnë pronësinë dhe kushtet e kredive

bankare anembanë botës. Hulumtimi ka zbuluar që aty ku mbrojtja e kreditorit është më e fort,

kreditë kanë pronësi më të koncentruar, maturitet më të gjatë dhe tarifa më të vogla të interesit.

Ngjashëm, aty ku kreditorët e siguruar kanë prioritet ndaj atyre të pasiguruar, tarifa e kthimit të

kredive duket të jetë më e lart dhe rreziqet e kreditorëve të siguruar janë më të vogla. Disa studime

kanë zbuluar që drejtat e kreditorëve ndihmojnë në parandalimin e disa efekteve në kriza

ekonomike, pasi që mbrojtja e dobët e kreditorit dhe zbatimi i dobët bëjnë tregjet e kredisë më të

paqëndrueshme.

Reforma ligjore, zbatimi dhe zhvillimi ekonomik

Reformimi i kornizës ligjore për transaksione të siguruara mund të ndikoj në sjelljen e huadhënësve.

Studimet tregojnë që bankat anojnë kah rritja e huadhënies pas amendamentimit të ligjeve

kolateral. Por, në mënyrë që reforma ligjore të ketë ndikim të vërtetë, zbatimi i drejtave të parapara

me ligj duhet të jetë i mundur edhe në praktikë. Zbatueshmëria e kontratës është e rëndësishme për

strukturën dhe çmimin e kredisë. Aty ku zbatimi i drejtave pronësore është i dobët, huadhënësit

anojnë kah ofrimi i kredive afatshkurta si mënyrë për të mbrojtur veten nga sjellja e debitorit siç

është mos-përmbushja.

Në Meksiko huadhënia e siguruar është nisur pas reformave të sistemit të transaksioneve të

siguruara që është pasqyruar me rritjen e aktiviteteve të huadhënies. Ndryshimet kanë përfshirë

amendamentimin e Ligjit për Instrumente të Negociueshme dhe Operacione të Kredisë për të

prezantuar llojet bashkëkohore të interesit të sigurisë në tetor 2010 si dhe të krijohet një regjistër

shtetëror i kolateralit të tundshëm. Në 6 muajt e parë të funksionimit të regjistrit, kreditë e

regjistruara arrinin shumën e 70.9 miliarda $ në financim të firmave meksikane. Deri në 31 korrik

2012 numri i regjistrimeve të tilla arrin 150,707.

Xhamajka gjithashtu themeloi kornizën ligjore për të modernizuar sistemin e vet të transaksioneve

të siguruara me qëllim të përmirësimit të disponueshmërisë së kredive për sektorin privat gjatë

minimizimit të rrezikut nga mos-pagesa e kredive. Interesi i Sigurisë në Dokumentin e Pronës

Personale që hyri në fuqi më 2 janar 2014 anuloi dispozitat që rregullonin letrat tradicionale me


9

vlerë sipas Ligjit për Kredi Bujqësore, Dokumentin për Shitje dhe Ligjin për Regjistrimin e Borxheve.

Korniza e re ligjore vlen për të gjitha llojet e dokumenteve të sigurisë duke përfshirë pengun, qiranë

dhe normën lëvizëse.

Reformat në transaksionet e siguruara realizohen nga ekonomitë në të gjitha nivelet e zhvillimit. Për

shembull, Australia ka implementuar një regjim të ri shtetëror që rregullon zbatueshmërinë e

interesit të sigurisë në pronën personale. Ligji për letrat me vlerë për pronën personale i vitit 2009

dhe rregulloret e ndërlidhura kanë hyrë në fuqi në vitin 2012 duke zëvendësuar më shumë se 70 ligje

ekzistuese të komonuelthit, shtetit dhe ligje territoriale. Elementi qendror i ligjit të ri shtetëror është

Regjistri i Letrave me Vlerë për Pronën Personale, një regjistër i vetëm elektronik për letra me vlerë

në pronën personale. Vetëm në vitin 2013 numri i kërkesave ka tejkaluar 2 milion kurse numri i

kërkimeve ka tejkaluar 6 milion.

Përvoja dëshmon se sa aktive mund të jenë regjistrat e kolateralit, madje edhe në vendet me

popullatë të vogël. Në 5 vende të tilla që së fundi krijuan regjistrat dhe riformuan ligjet e

transaksioneve të siguruara – Ishujt Marshall (2010), Shtetet Federale të Mikronezisë (2007), Ishujt

Sollomon (2009), Tonga (2011) dhe Vanuatu (2009)—numri i kërkesave kishte arritur më shumë se

20,000 deri më 31 janar 2014 kurse numri i kërkimeve kishte tejkaluar 60,000.

Shembull i fundit të reformave në sistemin ligjor të transaksioneve të siguruara është Kosta Rika që

aprovoi ligjin e ri për transaksionet e siguruara dhe krijoi regjistrimin e ri modern të kolateralit të

centralizuar në muajin maj 2015.

Pse është e rëndësishme – Informatat e Kredisë

Në Butan shumë biznese të vogla dhe të mesme kanë vështirësi t’i qasen kredisë formale dhe duhet

të mbështeten në fondet personale. Femrat të cilat kanë më shumë gjasa të udhëheqin biznese të

vogla, ballafaqohen me vështirësitë më të mëdha. Por situata është duke u përmirësuar duke iu

falënderuar zyrës së re për informata kreditore e cila filloi punën në vitin 2009. Paramendojeni

Tshering, një ndërmarrëse e re butaneze e cila udhëheq një biznes të vogël me ëmbëlsira në

Thimphu. Ajo dëshiron të zgjeroj biznesin e saj fitimprurës në furnizim ushqimi dhe ka konsumator të

rinj – por i duhen më shumë fonde. Tshering kontakton Sonam, zyrtar i kredisë në bankën e saj për

të aplikuar për kredi. Për shkak të zyrës së re, Sonam mund të shikoj historikun e saj të kredisë – dhe

të përcaktoj që Tshering është e kualifikueshme për program të kredisë me interes të vogël për

biznese të vogla.

Historiku i kredisë nuk është zëvendësues i analizës së rrezikut, rëndësia e kujt ishte theksuar nga

kriza globale financiare 2008/09. Por, kur bankat ndajnë informatat, zyrtarët e kredisë vlerësojnë

kualifikueshmërinë kreditore të huamarrësit duke përdorur kritere objektive. Për rregullatorët,

sistemi i informatave kreditore ofron një mjet të fuqishëm për mbikëqyrje dhe monitorim të rrezikut

kreditor në ekonomi. Qasja në informata kreditore gjithashtu shkon në të mirë të huamarrësve duke

përmirësuar shanset e tyre për kredi.

Përpos ofrimit të informatave kreditore, zyra e kredisë gjithashtu ofron zbulim të mashtrimit,

inkasim të borxheve, shërbime të marketingut dhe vlerësim të kredisë, kurse regjistri i kredisë ofron

vlerësim të institucioneve financiare dhe shërbime tjera për mbikëqyrës financiar.


10

Pse është e rëndësishme ndarja e informatave kreditore?

Zyrat dhe regjistrat e kredisë janë elemente të rëndësishme të infrastrukturës financiare që ndihmon

në trajtimin e çështjes së qasjes në shërbime financiare duke përfshirë kredinë. Duke ndarë

informatat kreditore, ato ndihmojnë në zvogëlimin e asimetrisë informative, përmirëson qasjen në

kredi për firmat e vogla, tarifa më të vogla të interesit, përmirësim të disiplinës së huamarrësit dhe

mbështetjen për mbikëqyrjen bankare dhe monitorim të rrezikut të kredisë.

Asimetri e zvogëluar informative

Huamarrësit në mënyrë tipike njohin aftësitë e veta financiare dhe mundësitë investive shumë më

mirë se sa huadhënësit. Paaftësia e huadhënësve që saktësisht të vlerësojnë kualifikueshmërinë

kreditore të huamarrësit kontribuon në shkallë më të lart të mos-përmbushjes dhe portfolio më të

vogël të kredisë. Huadhënësit më shumë anojnë kah huadhënia për firma më të mëdha të cilat mund

të jenë më transparente si rezultat i rregullave më të elaboruara ligjore dhe të kontabilitetit dhe

publikimeve të rregullta të raporteve të auditorëve të certifikuar lidhur me transaksionet e tyre

financiare. Sistemet e raportimit kreditor ofrojnë një mundësi të zvogëlimit të problemeve të

informatave asimetrike pasi që sjellja e kaluar konsiderohet një parashikues i besueshëm i sjelljes në

të ardhmen. Një historikë i mirë kreditor – nganjëherë i referuar si “kolateral i reputacionit” –

zvogëlon perceptimin e rrezikut, prandaj mundësinë e një individi apo firme të fitoj qasje tek

financimi.

Qasje më e madhe tek kredia për firmat e vogla

Zyrat e kredisë dhe regjistrat e kredisë janë një mënyrë e rritjes së qasjes tek financat për individë

dhe firma të vogla. Me një qasje më të mirë, më të lirë dhe më të shpejtë në informata të kredisë,

zyrtarët e kredisë mund të shfrytëzojnë shënimet e sakta dhe objektive për të marr vendime të

paanshme gjatë ofrimit të kredisë. Dhe nëse mund të vlerësojnë rrezikun nga mos-përmbushja,

bankat janë më të motivuara të aprovojnë kredi për individ dhe firma të vogla. Të mbështetur nga

sistemet e raportit kreditor, bankat mund të shfrytëzojnë vendimet e tyre kreditore për sjelljet e

kaluara të huamarrësit dhe prandaj me arsye ofrojnë kredi firmave të vogla. Hulumtimi tregon që

nëse vendimet kreditore bazohen në informata objektive atëherë kjo mund të përmirësoj

disponueshmërinë e kredisë për të varfër dhe të përmirësoj mundësitë e ndërmarrësit për sukses

duke mbështetur zhvillimin e mikro bizneseve dhe bizneseve të vogla në ekonomi në zhvillim. Një

studim së fundi ka zbuluar që pas sistemit të ri të raportimit kreditor në ekonomi në zhvillim, qasja

në kredi është ngritur dy herë më shpejt për firma të vogla se sa për ato të mëdha.

Hulumtimi në 27 ekonomi në tranzicion tregon që sistemi i raportimit kreditor është i ndërlidhur me

një rritje prej 4.2 për qind të pikëve të mbështetjes së firmës në kredi. Një ndikim i tillë do të ishte i

mirëpritur në Lindjen e Mesme dhe Afrikën Veriore ku bankat kanë mungesë të transparencës në

mesin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme dhe infrastrukturë të dobët financiare (informata

kreditore, drejtat e kreditorëve dhe regjistri i kolateralit) si pengesa kryesore të huadhënies më të

madhe për këto ndërmarrje.

Ndarja e informatave kreditore zvogëlon pasigurinë e huadhënësit për ekspozimin e përgjithshëm të

huamarrësit ndaj borxhit duke zvogëluar shpenzimet e ekzaminimit dhe zvogëlim të tarifave të

interesit. Duke ndihmuar këmbimin e informatave ndërmjet huadhënësve, zyrat e kredisë dhe


11

regjistrat e kredisë ndihmojnë kreditorët të klasifikojnë huamarrësit e mirë prej të këqijve dhe të

vlerësojnë kreditë me saktësi.

Shfrytëzimi i shënimeve të kredive në Mozambik prej vitit 2000 deri 2006, hulumtuesit kanë zbuluar

që një raport më intensiv dhe më i mirë ndërmjet bankës dhe huamarrësit ka përmirësuar gjasat për

4.2% që një kredi të aprovohet dhe ka zvogëluar kohën e procedimit me 0.6 ditë. Me praninë e

shënimeve për sjelljen e riparimit, bankat kanë kërkuar 11.6% më pak vlerë kolateral për çdo kredi

shtesë të një firme.

Disiplinë më e mirë e huamarrësit

Ndarja e informatave kreditore mund të veprojë si mjet disiplinor për huamarrës. Kur të jetë e ditur

që huadhënësit ndajnë informatat e kredive të klientëve, huamarrësit e dinë që mos-pagesa e

kredisë te një huadhënës mund të pengojë qasjen në të ardhmen në kredi tek huadhënësit tjerë.

Kështu që huamarrësit kanë motivim më të lart për të paguar. Hulumtimi ka treguar që tarifat e

pagesës mund të rriten 80% nëse regjistri i kredisë apo zyra e kredisë nisë punën. Sipas një

hulumtimi të fundit, anketimi i 70 kompanive të shërbimeve publike në Shtetet e Bashkuara, 72%

kanë raportuar që përfitimet nga raportimi kreditor kanë përbërë 2-5 herë shpenzimet. Gjysma e

klientëve kanë thënë gjasat janë më të mëdha për të paguar faturat nëse pagesat raportohen

plotësisht tek zyra e kredisë dhe mund të ndikoj në vlerësimin e tyre kreditor.

Mbështetja për mbikëqyrjen e bankës dhe monitorimi i rrezikut kreditor

Për rregullatorë, sistemi i informatave kreditore ofron një mjet të fuqishëm për mbikëqyrjen e

bankave dhe monitorimin e rrezikut kreditor dhe trendët kreditore në ekonomi. Rregullatorët

shpesh përdorin informatat nga zyrat kreditore dhe regjistrat kreditor për të vlerësuar nëse

provizionimi aktual është i përshtatshëm dhe për të analizuar zhvillimet në tregun e kredisë dhe

tarifat e interesit. Rezultatet mund të udhëheqin ndryshimet në legjislacion që rregullon

institucionet financiare. Hulumtimi në Argjentinë, Brazil dhe Meksiko ka zbuluar që regjistrat

kreditor kanë luajtur një rol të çmueshëm në vlerësimin e rrezikut të kredisë dhe në mbikëqyrje duke

përfshirë kalkulimet e rrezikut kreditor për kapital apo si kontroll i vlerësimit të brendshëm të

bankës.

Me disponueshmëri më të madhe të informatave kreditore, duhet të ngritët edhe konkurrenca

ndërmjet bankave dhe institucioneve financiare jobankare. Një studim i fundit të Lindjen e Mesme

dhe Afrikën Veriore ka zbuluar që mungesa e informatave kreditore mund të zvogëloj konkurrencën

në sektorin bankar.

D. PRAKTIKAT E MIRA

Praktikat e Mira në Transaksionet e Siguruara

Një numër i praktikave të mira në transaksionet e siguruara janë zhvilluar përmes përvojës me

reforma kolaterale në ekonomi anembanë botës.

Krijimi i qasjes funksionale në transaksione të siguruara


12

Çfarë është një sistem efektiv i transaksioneve të siguruara? Një që promovon disponueshmërinë e

kredisë duke zvogëluar rrezikun e huadhënësve për të pranuar asetet e lëvizshme si kolateral. Kjo

mund të arrihet përmes qasjes funksionale tek transaksionet e siguruara – duke krijuar një kornizë

ligjore të integruara apo të unifikuar që përfshin krijimin, publicitetin dhe zbatimin e ekuivalentëve

funksional të interesit për siguri tradicionale në asete të lëvizshme. Kjo eliminon nevojën për ligje të

ndryshme që rregullojnë lloje të ndryshme të transaksioneve të siguruara, që nuk është e volitshme;

në vend të kësaj, ekonomitë mund të aprovojnë një legjislacion të vetëm që mbulon të gjitha llojet.

Kjo qasje ofron transparencë dhe parashikim të kreditorëve – pasi që korniza ligjore mbulon të gjitha

drejtat mbi asetet e lëvizshme që sigurojnë përmbushjen e një obligimi pavarësisht nga lloji i

transaksionit. Nuk është më e rëndësishme forma e marrëveshjes (nëse është tarifë lëvizëse apo

marrëveshje mbi pengun për shembull) por drejtat dhe obligimet që i parasheh.

Dyzetenëntë prej 189 kompanive kanë qasje funksionale të regjistruar duke Bërë Biznes. Gjatë

vlerësimit nëse ekonomitë shfrytëzojnë qasje funksionale, Të bërit biznes konsideron 4 ekuivalent

më të zakonshëm funksional të llojeve tradicionale të sigurisë: bartja zyrtare e titullit; lizingu

financiar; caktimi apo transferi i të arkëtueshmëve; dhe shitja me ruajtje të titullit.

Aprovimi i përshkrimit të përgjithshëm të kolateralit

Disa ligje kolateral kërkojnë marrëveshje të sigurisë për të përfshirë përshkrim specifik të aseteve të

lëna peng si kolateral. Kjo ngrit shpenzimet e transaksionit nëse asetet e ripërtërishme (revolving

assets) siç është inventari përdoren si kolateral – pasi që gjithmonë kur të blihet apo shitet inventari,

marrëveshja e sigurisë duhet të përditësohet apo ndoshta të ri-regjistrohet. Aprovimi i përshkrimit

të përgjithshëm të kolateralit i bënë marrëveshjet e sigurisë më fleksibile dhe ngrit qasjen në

financa.

Ligjet që ofrojnë më shumë fleksibilitet dhe lejojnë interes të sigurisë në të gjitha llojet e pronës së

lëvizshme dhe lejojnë një përshkrim të përgjithshëm të aseteve për të siguruar një kredi përderisa

këto asete të jenë të identifikueshme – për shembull, të lejohet që në kontratë të theksohet si

kolateral “inventari i mallit të përgjithshëm nga [data] dhe për [shuma]. “Këto kontrata zakonisht

obligojnë debitorin të ruaj vlerën e përgjithshme të inventarit dhe llojin e njëjtë të mallit. Në mënyrë

që interesi i sigurisë jo-posedues të jetë efektiv, debitori duhet të ketë liri të plotë për të shfrytëzuar

asetet përderisa kujdes i duhur i kushtohet ruajtjes së vlerës së tyre komerciale.

Mirëmbajtja e regjistrit modern të kolateralit

Para pranimit të kolateralit, kreditorët duhet të kenë mënyrë efektive për të kuptuar nëse

huamarrësi potencial tashmë ka aprovuar interes të sigurisë në kolateral dhe, nëse po, çfarë

prioritetesh kanë ato drejta. Kjo bëhet më së miri nëse ka regjistër të centralizuar të kolateralit – një

që është gjeografikisht i unifikuar dhe regjistron interesat në të gjitha llojet e aseteve të lëvizshme

(foto 1). Nëse regjistrat nuk janë të unifikuar sipas rajoneve, kreditori nuk do të ketë mundësi të dijë

nëse interesi i sigurisë në një aset është regjistruar në ndonjë juridiksion tjetër. Dhe, nevoja për të


13

kërkuar shumë regjistra ngrit shpenzimet e transaksionit. Por, nëse regjistrat janë të unifikuar dhe

kompjuterizuar, kreditori menjëherë mund të kontrolloj të gjitha regjistrat në një ekonomi nga një

lokacion duke kërkuar emrin e debitorit.

Prandaj, regjistrat e kolateralit mbështesin shfrytëzimin e kolateralit të lëvizshëm për të mbrojtur

siguruar kredinë. Studimet kanë treguar që krijimi i regjistrit të ri të kolateralit mund të kenë ndikim

të konsiderueshëm ekonomik. Në ekonomi që ndërmarrin reforma të tilla, qasja në financat bankare

ngrit 8% pikët mesatare kurse tarifa e interesit zvogëlon për 3% pikët dhe afatet e kredisë ngritën

për 6 muaj. Ndikimi pozitiv duket të jetë më i madh tek firmat e vogla.

Me zhvillimin e ligjeve dhe udhëzuesve legjislativ me teknologji gjatë viteve, ato kanë përfshirë një

set të praktikave të mira që shërbejnë si standarde të përgjithshme të pranuara për regjistrat

modern të kolateralit. Përpos centralizimit të regjistrave, këto përfshijnë shfrytëzimin e regjistrimit

bazuar në njoftim dhe lejimin e qasjes on-line në shënime.

Përderisa regjistrat tradicional zakonisht kërkojnë një kopje të marrëveshjes së kredisë apo

dokumenteve tjera, regjistrat bazuar në njoftim nuk kërkojnë dokumentacion tjetër përpos

formularit të përgjithshëm që regjistron praninë e interesit të sigurisë, ofron emrat e kreditorit dhe

debitorit si dhe përshkrimin e përgjithshëm të asetit kolateral dhe obligimit të siguruar. Kjo eliminon

nevojën për specialist për të shqyrtuar dokumentet e gjata që mund të jetë e shtrenjtë dhe të merr

shumë kohë. Kjo gjithashtu përmirëson cilësinë e regjistrimit: më pak dokumentacion, mundësia për

gabime është zvogëluar. Regjistrimi bazuar në njoftim është përshtatur me sukses edhe për sistemet

tjera të regjistrimit siç është regjistri i patentave dhe markave tregtare.

Sistemi elektronik mundëson që shfrytëzuesit të bëjnë kërkimin dhe të regjistrojnë interesin e

sigurisë nga cilido vend dhe në çfarëdo momenti. Përkundër sistemit që bazohet në letra, nuk ka

nevojë që shfrytëzuesi të paraqiten tek regjistruesi dhe të presin në radhë për të futur informatat në

indeksin e regjistrit. Regjistrimi elektronik gjithashtu bënë bartjen e barrës së parandalimit të

gabimeve tek pala e interesuar.

Foto 1 – Regjistrimi i të gjitha llojeve të transaksioneve të siguruara në regjistrin e kolateralit promovon transparencë


14

Mbrojtja e drejtave të kreditorëve të siguruar gjatë një ndalese automatike kur debitori hynë në

procedure të riorganizimit të mbikëqyrur nga gjykata

Ndalesa automatike apo moratoriumi është një urdhër që automatikisht ndërpret të gjitha inkasimet

ndaj një debitori kryesisht për shkak të ndonjë procesi gjyqësor. Ndalesa automatike duhet të

caktohet gjatë procedurës së riorganizimit për të siguruar rikuperimin e debitorit dhe mundësuar që

kreditori të inkasoj kërkesën e vet. Pasi që ndalesa automatike privilegjon debitorin duke ndalur

inkasimin e borxhit nga shumica e kreditorëve, standardet e praktikës së mirë theksojnë rëndësinë e

mbrojtjes së drejtave të kreditorit të siguruar gjatë ndalesës automatike: “ligji për josolvencën duhet

të specifikojë që gjykata mund të aprovoj shkarkim të natyrës së përkohshme me kërkesë të

debitorit, kreditorëve apo palëve të treta atëherë kur shkarkimi nevojitet për të mbrojtur dhe ruajtur

vlerën e aseteve të debitorit apo interesat e kreditorëve prej momentin të aplikimit për fillim të

procedurës së josolvencës dhe fillimit të procedurës”.

Për të siguruar mbrojtje, ligjet e një ekonomie qartas duhet të përshkruajnë afatin e shkurtë kohor të

ndalesës për të mundësuar që kreditorët e siguruar të inkasojnë borxhet e veta (pasi që ata nuk janë

të lejuar të ndërmarrin ndonjë veprim gjatë ndalesës). Ata gjithashtu duhet të theksojnë shkarkimin

nga ndalesa atëherë kur kolateral të mos nevojitet për riorganizimin e debitorit apo atëherë kur

ndalesa paraqet rrezik të madh për praninë e kolateralit (siç është malli i shpenzueshëm). Dhe ligjet

duhet të lejojnë që përfaqësues të josolvencës të ofrojnë asete shtesë apo zëvendësuese për të

kompensuar zvogëlimin e vlerës të aseteve për shkak të ndalesës – si dhe pagesën e interesit gjatë

periudhës së ndalesës.

Lejimi i zbatimit jashtë-gjykatës

Ka pak gjasa që kreditorët të aprovojnë kredi të siguruara nga kolateral nëse duhet të mbështeten

në procedura të gjata, të shtrenjta dhe të lodhshme gjyqësore për të zbatuar drejtat e tyre në rast të

mospërmbushjes. Zbatimi i shpejt është në veçanti i rëndësishëm për pronën e lëvizshme e cila

zhvlerësohet me kalimin e kohës. Një mënyrë për të siguruar zbatim të shpejtë është që palët të

kenë të drejtë të nënshkruajnë marrëveshje të sigurisë për t’u pajtuar në zbatim jashtë gjyqit në

momentin kur të krijohet interesi i sigurisë. Në këtë qasje , marrëveshja e sigurisë konsiderohet të

jetë një dokument i zbatimit që lejon kreditorit të siguruar të konfiskojë kolateralin apo të kërkojë

këtë nga një zyrtar jo-gjyqësor nëse debitori konteston zbatimin. Kjo ka një përfitim të shtuar të

zvogëlimit të varësisë nga gjykata dhe prandaj lirimin e resurseve të gjykatës.

Sidoqoftë, nuk janë të gjitha procedurat jashtë-gjyqësore efikase. Në disa ekonomi, ligji kërkon

noterizimin e marrëveshjes. Kjo kërkesë mund të mbrojë debitorët jo të sofistikuar nga kreditorët

abuzues, por nëse nuk menaxhohet mirë, noterizimi mund të nënkuptojë shpenzime të shtuara të

kredisë. Në ekonomi tjera, ligji mbron tej mase debitorin duke bërë procedurat të kushtueshme dhe

jo tërheqëse për kreditorët e siguruar. Atëherë kur reforma ligjore krijon një sistem për zbatim

jashtë ligjit, ajo duhet të krijoj baraspeshim – për të mbrojtur drejtat e atyre të ndikuar duke

përfshirë debitorin dhe kreditorët tjerë. Dispozitat që lejojnë opsionin e ankandit publik dhe tenderit

privat dhe që lejojnë kreditorët e siguruar të marrin asetin për borxh, kursejnë kohë dhe shpenzime

në zbatim të drejtave të sigurisë.

Praktikat e mira në informata kreditore

Praktikat specifike ndihmojnë në ngritjen e mbulesës së informatave kreditore dhe inkurajojnë

shfrytëzimin e sistemeve të raportimit kreditor. Më të zakonshmet janë zgjerimi i fushështrirjes dhe


15

llojit të informatave të ndara, grumbullimi dhe shpërndarja nga burimet tjera përpos të bankës dhe

institucionet e rregulluara financiare, zvogëlimi apo eliminimi i kufirit minimal të kredisë të përfshirë

në zyrën e kredisë apo bazën e të dhënave kreditore, ofrimin e qasjes on-line për bankat dhe

institucionet financiare tek zyra e kredisë apo baza e të dhënave e regjistrit të kredisë dhe ofrimi i

vlerësimeve të zyrës apo regjistrit si shërbim me vlerë të shtuar.

Raportimi i të mirës si dhe të keqes

Informatat kreditore mund të ndahen në 2 kategori: negative dhe pozitive. Informatat negative

përfshijnë mospërmbushjet dhe pagesat me vonesë. Informatat pozitive përfshijnë për shembull

pagesën me kohë dhe shumat e kredive origjinale dhe të vonuara.

Sistemi i raportimit kreditor që raporton vetëm informata negative ndëshkon huamarrësit të cilët

nuk kryejnë pagesat – por nuk shpërblen huamarrësit e saktë të cilët paguajnë me kohë. Ndarja e

informatave për pagesat e besueshme lejon konsumatorëve të krijojnë një historik pozitiv të kredisë

dhe përmirëson mundësinë e huadhënësit të dalloj huamarrësit e këqij prej të mirëve. Ndarja e më

shumë se vetëm informata negative siguron që sistemi i raportimit kreditor të përfshijë huamarrësit

me rrezik të lart që kanë grumbulluar borxh të konsiderueshëm pa mospërmbushur ndonjë kredi

tjetër.

Ndarja e informatave të plota bën ndryshim ndërmjet huadhënësve. Një studim në Shtetet e

Bashkuara ka simuluar vlerësime individuale të kredisë duke përdorur vetëm informata negative dhe

më pas duke përdorur informatat negative dhe pozitive. Modeli me informata negative ka dhënë një

shkallë të mospërmbushjes prej 3.5% në mesin e aplikuesve të aprovuar, kurse shfrytëzimi i

informatave negative dhe pozitive ka shpjer tek shkalla e mospërmbushjes prej 1.9%.

Përvoja në Hong Kong SAR, Kinë prezanton një shembull tjetër. Prej vitit 1998 deri 2002 kredit

kartelat janë bërë të famshme. Ndoshta tepër të famshme: shumë konsumator nuk kishin mundësi

të grumbullojnë disa kredit kartela për shkak të informatave pozitive që nuk janë ndarë me kohë.

Kishte shumë mospërmbushje të kredit kartelave dhe në vitin 2002 Hong Kong SAR, Kinë ishte

goditur nga një krizë e rëndë e kredit kartelave. Huadhënësit shlyen pothuaj 13% të të

arkëtueshmëve nga kartelat në krahasim me 7.5% për huadhënësit në Shtetet e Bashkuara. Që

atëherë, zyra e kredisë kishte kaluar në sistem të raportimit të plotë kreditor.

Një studim i ekonomisë në Amerikën Latine sugjeron që aty ky zyra e kredisë bën shpërndarjen e

informatave pozitive dhe negative dhe kanë 100% pjesëmarrje nga bankat, huadhënia sektorit privat

është më e madhe (së paku 47.5% më e madhe). Një studim tjetër gjithashtu ka analizuar efektin e

ofrimit të informatave pozitive dhe negative në Amerikën Latine. Në Brazil kanë zbuluar që qasja në

informata pozitive do të zvogëlojnë shkallën e mospërmbushjes prej 3.37% në 1.84% - ekuivalente

me afërsisht 45% zvogëlon në humbjet në portfolio për bankat braziliane. Studimi gjithashtu ka

treguar përfitimet sa i përket qasjes në kredi. Derisa 56% e popullatës mostër do të merrnin kredi

nëse shfrytëzohen vetëm informata negative, më shumë se 82% do të merrnin po të kishin

informata të plota.

Në vitet e fundit disa ekonomi kanë kaluar në sistem të këmbimit të plotë të informatave. Një ishte

në Zelandë të Re. Sipas ndryshimeve në Ligjin e Privatësisë së Raportimit të Kredisë që hyri në fuqi

më 1 prill 2012, zyrat e kredisë mund të grumbullojnë informata pozitive për individë dhe firma nga

bankat, institucionet financiare dhe kompani telefonike. Pasi që ofrimi i shënimeve pozitive të

kredisë ishte vullnetarë, nevojitej kohë që bankat të fillonin të ndanin informatat e tyre dhe gjatë

tërë vitit 2013 Zelanda e RE ishte akoma duke kaluar në sistem të ri të quajtur Raportim


16

Gjithëpërfshirës i Kredisë. Por, rregullat për ndarjen e shënimeve në Zelandë të Re parashohin që

ofruesi i kredisë duhet të ofroj shënime pozitive të kredisë për të pranuar shënime pozitive të

kredisë – dhe që nga fillimi i vitit 2014 institucionet e raportimit kreditor në vend kanë grumbulluar

dhe ndarë informata pozitive të kredisë siç është afati i kredisë dhe model i pagesave me kohë për

një periudhë 24 muajsh.

Gjithashtu kishte lajme të mira për huamarrës potencial në Brazil: pas 10 vite punë për të krijuar një

kornizës të përshtatshme ligjore për ndarjen e shënimeve pozitive të kredisë, një ligj i ri hyri në fuqi

më 9 qershor 2011 që lejon zyrat e kredisë të ndajnë informata pozitive të kredisë. Në Oman Kredit

Banka dhe Sistemi i Zyrës Statistikore i iniciuar nga banka qendrore më 20 dhjetor 2010 grumbullon

informata pozitive dhe negative për firmat dhe individët – duke përfshirë informata për çfarëdo lloji

të kredisë si dhe për kreditë e përmbushura dhe jo të përmbushura.

Në Gjeorgji, sistemi i raportimit kreditor ka filluar shpërndarjen e informatave pozitive dhe negative

në verë të vitit 2007. Kjo ishte si reagim ndaj kërkesave të bankës për mirëkuptim më të mirë të

modeleve të pagesave të konsumatorëve. Bankat dëshironin të përmirësonin mjetet e tyre për

menaxhimin e rrezikut me rritjen e huadhënies. Bankat më të mëdha merrnin pjesë në mënyrë

aktive në ndarjen e informatave pozitive. Qasja e re kontribuoi me një rritje prej 20 herë në mbulesë

krahasuar me vitin e kaluar, prej 8,000 huamarrësve në 160,000.

Grumbullimi dhe shpërndarja e shënimeve nga shitësit dhe kompanitë publike

Një mënyrë efektive e zgjerimit të fushështrirjes së informatave të shpërndara përmes regjistrit

kreditor është përfshirja e informatave kreditore nga shitësit apo kompanitë publike siç është ofruesi

i rrymës dhe kompanitë e telefonisë mobile. Ofrimi i informatave lidhur me pagesën e rrymës dhe

faturave telefonike mund të ndihmojë në krijimin e historikut të mirë kreditor për ata që nuk kanë

kredi bankare apo kredit kartela. Në këto ekonomi, mbulesa e huamarrësve duket të jetë më e lart

se në ato ku zyrat e kredisë apo regjistrat kreditor nuk përfshijnë informata nga shitësit apo

kompanitë publike. Kjo paraqet një mundësi të mirë për të përfshirë njerëz pa raporte tradicionale

me bankën. Një studimi i fundit në 8 operator global mobil ka zbuluar që 37% e konsumatorëve të

tyre nuk kishin llogari bankare.

Por, përfshirja e këtyre informatave mund të jetë sfiduese. Shërbimet publike dhe shitësit

rregullohen nga institucione që dallojnë nga kompanitë financiare. Ato gjithashtu duhet bindur që

përfitimet e raportimit të pagesës së faturave janë më të mëdha se humbjet.

Një ofrues i shërbimeve publike në Shtetet e Bashkuara ka përfituar. Në gusht 2006 DTE Energy, një

kompani për rrymë dhe gaz filloi me raportim të plotë lidhur me pagesat e konsumatorëve zyrës së

kredisë. Konsumatorët e DTE pa historik kreditor – 8.1% nga numri i përgjithshëm, një studim i fundit

– fituan shënime kreditore apo vlerësim kreditor. Dhe konsumatorët filluan të bëjnë pagesat ndaj

DTE prioritet. Brenda 6 muajve, DTE kishte 80,000 llogari më pak me borxhe.

Zyra e parë kreditore në Kazakistan zgjeroi burimet e veta të informatave kreditore në vitin 2007

duke përfshirë informata nga kompania shtetërore e gazit (KazMunayGas) dhe nga shitësit siç janë

kompanitë e mobileve. Ky ndërrim së bashku me një shpërthim në huamarrje rezultoi me 80% rritje

të mbulesës në janar 2008, nga 1.62 milion huamarrës në 2.92 milion.

Në Ruanda 3 kompani të shërbimeve publike – 2 kompani të telefonisë mobile (MTN dhe Tigo) dhe

një kompani e rrymës dhe gazit (EWSA)—filluan të ofrojnë informata kreditore zyrës së kredisë në

muajin prill 2011. Kjo rezultoi me një rritje të menjëhershme prej 2% të numrit të firmave dhe

individëve të regjistruar në bazë të dhënave.


17

Zbritja apo eliminimi i kufirit minimal të kredisë

Aty ku kufiri i kredisë i përfshirë në bazën e të dhënave të zyrës së kredisë është i lart, kreditë për

biznese të vogla mund të përjashtohen. Kjo mund të dëmtoj ata që përfitojnë më së shumti nga

sistemi i raportimit kreditor – siç janë ndërmarrëset dhe ndërmarrjet e vogla, kreditë e cilëve janë

zakonisht të vogla. Femrat përfaqësojnë 76% të numrit të përgjithshëm të huamarrësve nga

institucionet mikrofinanciare. Prandaj, zyra e kredisë dhe regjistrat kreditor që bëjnë grumbullimin

dhe shpërndarjen e shënimeve mikrofinanciare ka gjasa të shkojnë në dobi të ndërmarrësve duke

krijuar historik kreditor për femra. Regjistrat kreditor zakonisht vendosin kufi të lart për kredi pasi që

qëllimi i tyre primar është mbështetja mbikëqyrjes bankare dhe monitorimi i rrezikut sistemor. Zyrat

e kredisë anojnë kah kufiri më i ulët i kredisë.

Indonezia, Tunizia, dhe Bregu Perëndimor dhe Gaza kanë eliminuar kufirin e kredisë në vitin 2008.

Azerbajxhani eliminoi 3 kufi në vitin 2009: 1,000 manat ($1,314) për individë, 5,000 manat ($6,572)

për firma dhe 10,000 manat ($13,144) për kredit kartela. Ky veprim është përcjell me rritje të shpejt

të kredive për konsumatorë që rezultoi me kërkesë të bankës për informata më të hollësishme për

grupe më të mëdha të huamarrësve. Në vitin 2010 zyra e kredisë në Mongoli eliminoi kufirin minimal

të kredisë të përfshirë në bazën e vet të të dhënave. Si rezultat i kësaj, mbulesa e regjistrit u dyfishua

pas 1 viti. Në Brazil ishte shpërndarë një qarkore që hyri në fuqi në vitin 2011 dhe zvogëloi kufirin

minimal të kredisë 80% sipas raportimit të sistemit informativ të bankës qendrore. Banka qendrore e

Qipros aprovoi një udhëzim në dhjetor 2013 që eliminoi kufirin minimal të kredisë për t’u përshirë

në bazën e të dhënave të zyrës së kredisë. Si rezultat i kësaj, të gjitha kreditë tashmë janë të

përfshira në bazën e të dhënave të zyrës së kredisë të Sistemit Informativ të Bankës Artemis.

Ofrimi i qasjes elektronike për bankat e parapaguara dhe institucionet financiare

Më shumë ofrues të shërbimeve të raportimit kreditor ndajnë shënimet e tyre në mënyrë

elektronike. Ofrimi i qasjes on-line për bankat e parapaguara dhe institucionet financiare është bërë

një domosdoshmëri për shumë zyre të kredisë dhe regjistra kreditor.

Një mënyrë për këtë është përmes platformës elektronike të qasshme me shfletues tradicional të

internetit. Ky lloj i sistemit i mundëson shfrytëzuesit lidhjen pas validimit të informatave të

shfrytëzuesit. Pasi të lidhet në sistem, shfrytëzuesi mund të merr kredit kartelat në mënyrë ta

pavarur. Një mënyrë tjetër për të ofruar qasje elektronike është përmes lidhjes sistem me sistem ku

sistemi i shfrytëzuesit lidhet me dhe integrohet me sistemit e ofruesit të shërbimeve të raportimit

kreditor. Dy palët kanë programe të instaluara që lejojnë lidhjen host me host pa ndërveprim të

njeriut. Shënimet përditësohen në mënyrë automatike dhe shfrytëzuesit marrin informatat e kredisë

përmes qasjes në sistem të vet pa pasur nevojë të lidhen në sistem të ofruesit të shërbimeve. Qasja

elektronike në shënime është e shpejt dhe mund të sigurojë transparencë, cilësi dhe siguri të

shënimeve. Një lidhje sistem me sistem siguron efikasitet të sistemit dhe standarde më të larta të

shërbimit për shfrytëzues pasi që eliminon dyfishim të shënimeve, zvogëlon rrezikun e gabimeve nga

njeriu dhe mundësin përputhje të qarkullimit të punës me rregulla të përshtatshme të punës dhe

validimit. Këto përparësi mund të inkurajojnë ofruesit e shënimeve të shpërndajnë informatat me

zyrat dhe regjistrat kreditor.

Banka qendrore në Etiopi krijoi qendrën e informatave kreditore për të mundësuar bankave të

dorëzojnë shënimet dhe kërkesat në mënyrë automatike. Një pilot program ishte lansuar në gusht

2011 me 3 banka komerciale dhe deri në prill 2012 sistemi on-line ishte implementuar në tërësi. Sot

19 banka në Etiopi janë të regjistruara si shfrytëzues të shënimeve dhe ofrojnë përditësime mujore.


18

Banka qendrore në Bangladesh (Bangladesh Bank) langoi sistemin on-line për zyrën e vet të

informatave kreditore në muajin korrik 2011 për të mundësuar bankave dhe institucioneve tjera

financiare që në mënyrë elektronike të këmbejnë informatat për huamarrës dhe pagesën e kredisë.

Banka qendrore në Paraguai langoi sistemi e ri on-line në muajin prill 2011. Ky sistem synonte

përmirësimin e efikasitetit të regjistrit kreditor – duke zvogëluar kohëzgjatjen e verifikimit të

informatave kreditore prej një jave në vetëm disa minuta – dhe saktësinë e shënimeve. Sistemi i

quajtur Red de Comunicación Financiera mundëson institucionet financiare transfer të shënimeve në

regjistrin kreditor dhe qasje në informata kreditore për firma dhe individë.

Ofrimi i shënimeve të zyrës apo regjistrit kreditor si shërbim me vlerë të shtuar

Shumë zyra dhe regjistra kreditor ofrojnë shërbime me vlerë të shtuar për shfrytëzuesit e

shënimeve. Këto përfshijnë vlerësimin kreditor, shërbime marketingu, monitorim të portfolios,

zbulim të mashtrimeve dhe inkasim të borxhit. Një mjet i rëndësishëm në zgjerim të qasjes në

financa është vlerësimi kreditor, një metodë statistikore e vlerësimit të probabilitetit që një

huamarrës ka për të përmbushur obligimet financiare të kredisë.

Vlerësimi kreditor i bazuar në zyrën dhe regjistrin kreditor bënë grumbullimin e informatave të

shumë kreditorëve si dhe disa burime publike të informatave. Prandaj, ato përfshijnë karakteristika

që zakonisht nuk janë në dispozicion për një kreditor individual siç është ekspozimi total, numri i

kredive të papaguara dhe mos përmbushjet e mëhershme në sistem. Vlerësimi kreditor mund të

përmirësoj efikasitetin e tregut dhe t’i ofrojë huamarrësit më shumë mundësi për kredi.

Disponueshmëria e vlerësimit kreditor mundëson huadhënësve të cilët nuk do të kishin mundësi të

analizonin shënimet e papërpunuara kreditore të ofrojnë kredi tregjeve me më pak shërbime për

çmime më të ulëta.

Zyra e kredisë TransUnion në Nikaragua langoi vlerësimin kreditor bazuar në shënimet nga baza e të

dhënave si vlerë e shtuar për bankat e parapaguara dhe institucionet financiare në qershor 2013.

Shërbimi i ri ndihmon kreditorët të parashikojnë gjasat që një konsumator të mos paguaj për më

shumë se 90 ditë një apo më shumë linja kreditore brenda periudhës 12 muajsh duke përfshirë

kredit kartelat, kredinë për shtëpi dhe kredinë për veturë.

E. KORELACIONI I TË BËRIT BIZNES ME REZULTATE EKONOMIKE DHE QEVERISËSE

Performanca e të bërit biznes është pozitivisht e lidhur me rezultate tjera ekonomike që janë në

mesin e prioriteteve të Qeverisë së Kosovës.

DB 2016 Klasifikimi

Mesatarja e

bruto të hyrave

për kokë banori

(BB 2015)

Biznese të

reja të

formuara për

1000 qytetarë

(BB 2015)

Indeksi i

Klasifikimit të

Perceptimit të

Korrupsionit

(TI 2014)

Angazhimi i

qytetarit në

hartimin e

rregullave

(BB 2015)

1 – 25 $38,799 7.23 22 4.91

26 - 50 $23,381 3.74 55 4.24

51 - 75 $15,802 3.22 71 2.80


19

76 - 100 $11,739 2.14 90 1.57

101 - 125 $8,179 1.32 87 1.06

126 - 150 $2,560 0.66 116 1.04

151 - 189 $2,672 1.00 137 0.51

F. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – MARRJA E KREDIVE

Kosovë Më së miri në botë

Më se miri në BE

Më së keqi në BE Masa Klasifikimi

Marrja e kredive 28 1 (Zelanda e Re) 7 (Rumuni) 174 (Malta)

Indeksi i fuqisë së drejtave ligjore (0-12)

8.0 28 (9

vende) 12.0 (1 - 3

vende) 10.0 (9 – 2

vende) 2.0 (142 – 3

vende)

Indeksi i informatave kreditore (0-8)

6.0 72 (34 vende)

8.0 (1 – 26 vende)

8.0 (1 – 4 vende)

0.0 (132 – 2 vende)

Mbulesa e regjistrit kreditor (% të moshuar)

95.2% 3 100%

(Portugali) 100% (1 - Portugali)

0.0% (93 – 14 vende)

Mbulesa e zyrës së kredisë (%të moshuar)

0.0% 105 (85 vende)

100% (22 vende)

100% (1 – 7 vende)

0.0% (105 - 6 vende)


20

G. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2016 – MARRJA E KREDIVE

Indeksi / Pyetja Përgjigja

Nr. Indeksi i fuqisë së drejtave ligjore (0-12)

1 A ekziston në ekonomi korniza ligjore e integruar apo unifikuar për transaksione të siguruara që shtrihet në krijim, publicitet dhe zbatim të ekuivalentëve funksional të interesit të siguruar në asete të lëvizshme?

Po

2 A iu mundëson ligji bizneseve të lejojnë drejtën e sigurisë jo-poseduese në një kategori të vetme të aseteve të lëvizshme pa kërkuar përshkrim specifik të kolaterialit?

Po

3 A iu mundëson ligji bizneseve të lejojnë drejtën e sigurisë jo-poseduese për të gjitha asetet, pa kërkuar përshkrim specifik të kolaterialit?

Jo

4 A mundet e drejta e sigurisë të zgjerohet në asete në të ardhmen apo pas blerjes së aseteve dhe a mund në mënyrë automatike të përfshijë produkte, të ardhurat apo zëvendësimet e aseteve fillestare?

Po

5 A është i lejuar në marrëveshje përshkrimi i përgjithshëm i borxhit dhe obligimeve; a mundet të sigurohen të gjitha llojet e borxheve dhe detyrimeve ndërmjet palëve; dhe a mundet marrëveshja e kolateralit të përfshijë shumën maksimale për cilën janë paraqitur asetet?

Po

6 A është në funksion regjistri i kolateralit për subjektet e inkorporuara dhe jo që është i unifikuar gjeografikisht dhe sipas llojit të asetit me një bazë elektronike të të dhënave të indeksuar sipas emrit të debitorit?

Po

7 A ekziston regjistri i kolateralit i bazuar në njoftim ku mund të regjistrohen të gjithë ekuivalentët funksional? Po

8 A ekziston regjistri bashkëkohor i kolateralit ku regjistrimet, ndryshimet dhe anulimet dhe kërkimet mund të bëhen on-line nga pala e tretë e interesuar?

Jo

9 A paguhen së pari kreditorët e siguruar (dmth para ankesës për tatim dhe ankesave të punëtorëve) atëherë kur një debitor bënë mospërmbushje jashtë procedurës së josolvencës?

Po

10 A paguhen së pari kreditorët e siguruar (dmth para ankesës për tatim dhe ankesave të punëtorëve) me rastin e likuidimit të biznesit? Jo

11 A i nënshtrohen kreditorët e siguruar ndalesës automatike të zbatimit atëherë kur një debitor hynë në procedurë të riorganizimit të mbikëqyrur nga gjykata? A mbron ligji drejtat e kreditorit duke ofruar bazë të qartë për shkarkim nga ndalesa dhe/ose cakton afat për një gjë të tillë?

Jo


21

12 A lejon ligji palët të pajtohet për zbatim jashtë gjykatës në momentin e krijimit të interesit të sigurisë? A lejon ligji që kreditori i siguruar të shet kolateralit përmes ankandit publik dhe tenderit privat si dhe që kreditori i siguruar të mbaj asetin në zëvendësim për borxh?

Po

Rezultati (numri i përgjigjeve "Po") 8.00

Indeksi / Pyetja Përgjigja

Nr. Indeksi i informatave kreditore (0-8) Zyra e

kredisë Regjistri kreditor

Rezultati

1 A shpërndahen shënimet për firma dhe individë? Jo Po 1

2 A shpërndahen shënimet kreditore pozitive dhe negative? Jo Po 1

3 A shpërndahen shënimet nga shitësit dhe kompanitë e shërbimeve publike – si shtesë ndaj shënimeve nga bankat dhe institucionet financiare?

Jo Jo 0

4 A shpërndahen shënime historike prej së paku 2 vite? (Zyrat dhe regjistrat kreditor që shpërndajnë më shume se 10 vite të shënimeve negative apo fshijnë shënimet për mospërmbushjet posa të paguhen dhe fitojnë vlerësimin 0 për këtë komponent.)

Jo Po 1

5 A shpërndahen shënimet për shumat e kredive nën 1% të të hyrave per capita? Jo Po 1

6 Sipas ligjit, a kanë huamarrësit të drejtën e qasjes në shënimet e tyre në zyrë apo regjistër kreditor? Jo Po 1

7 A munden bankat dhe institucionet financiare të qasen online në informata kreditore të huamarrësit (për shembull përmes platformës elektronike, lidhjes sistem me sistem apo dyjave)?

Jo Po 1

8 A ofrohen vlerësimet e zyrës apo regjistrit kreditor si shërbim me vlerë të shtuar për të ndihmuar bankat dhe institucionet financiare të vlerësojnë kualifikueshmërinë e huamarrësve për kredi?

Jo Jo 0

Rezultati ("Po" për zyrën publike apo regjistrin privat) 6.00


22

Mbulesa Zyra e kredisë Regjistri kreditor

Numri i individëve 0 420,057

Numri i firmave 0 48,391

Gjithsej 0 468,448

Përqindja e popullatës së moshuar 0.00 95.20

H. ANALIZA E REFORMAVE DHE TABELAT E PLANIFIKIMIT

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese

Indeksi / Pyetja Përgjigja Informata është e

saktë (Y/N) Korrigjimet


A ekziston në ekonomi korniza ligjore e integruar apo unifikuar për transaksione të siguruara që shtrihet në krijim, publicitet dhe zbatim të ekuivalentëve funksional të interesit të siguruar në asete të lëvizshme?

Po

A iu mundëson ligji bizneseve të lejojnë drejtën e sigurisë jo-poseduese në një kategori të vetme të aseteve të lëvizshme pa kërkuar përshkrim specifik të kolaterialit?

Po

A iu mundëson ligji bizneseve të lejojnë drejtën e sigurisë jo-poseduese për të gjitha asetet, pa kërkuar përshkrim specifik të kolaterialit?

Jo

A mundet e drejta e sigurisë të zgjerohet në asete në të ardhmen apo pas blerjes së aseteve dhe a mund në mënyrë

Po


23

automatike të përfshijë produkte, të ardhurat apo zëvendësimet e aseteve fillestare?

A është i lejuar në marrëveshje përshkrimi i përgjithshëm i borxhit dhe obligimeve; a mundet të sigurohen të gjitha llojet e borxheve dhe detyrimeve ndërmjet palëve; dhe a mundet marrëveshja e kolateralit të përfshijë shumën maksimale për cilën janë paraqitur asetet?

Po

A është në funksion regjistri i kolateralit për subjektet e inkorporuara dhe jo që është i unifikuar gjeografikisht dhe sipas llojit të asetit me një bazë elektronike të të dhënave të indeksuar sipas emrit të debitorit?

Po

A ekziston regjistri i kolateralit i bazuar në njoftim ku mund të regjistrohen të gjithë ekuivalentët funksional?

Po

A ekziston regjistri bashkëkohor i kolateralit ku regjistrimet, ndryshimet dhe anulimet dhe kërkimet mund të bëhen online nga pala e tretë e interesuar?

Jo

A paguhen së pari kreditorët e siguruar (dmth para ankesës për tatim dhe ankesave të punëtorëve) atëherë kur një debitor bënë mospërmbushje jashtë procedurës së josolvencës?

Po

A paguhen së pari kreditorët e siguruar (dmth para ankesës për tatim dhe ankesave të punëtorëve) me rastin e likuidimit të biznesit?

Jo

A i nënshtrohen kreditorët e siguruar ndalesës automatike të zbatimit atëherë kur një debitor hynë në procedurë të riorganizimit të mbikëqyrur nga gjykata? A mbron ligji drejtat e kreditorit duke ofruar bazë të qartë për shkarkim nga ndalesa dhe/ose cakton afat për një gjë të tillë?

Jo

A lejon ligji palët të pajtohet për zbatim jashtë gjykatës në momentin e krijimit të interesit të sigurisë? A lejon ligji që kreditori i siguruar të shet kolateralit përmes ankandit publik

Po


24

dhe tenderit privat si dhe që kreditori i siguruar të mbaj asetin në zëvendësim për borxh?

Rezultati (numri i përgjigjeve "Po") 8.00

Indeksi / Pyetja Përgjigja Informata është

e saktë (Y/N) Korrigjimet

Indeksi i informatave kreditore (0-8) Zyra e

kredisë Regjistri kreditor

Rezultati

A shpërndahen shënimet për firma dhe individë? Jo Po 1

A shpërndahen shënimet kreditore pozitive dhe negative? Jo Po 1

A shpërndahen shënimet nga shitësit dhe kompanitë e shërbimeve publike – si shtesë ndaj shënimeve nga bankat dhe institucionet financiare?

Jo Jo 0

A shpërndahen shënime historike prej së paku 2 vite? (Zyrat dhe regjistrat kreditor që shpërndajnë më shume se 10 vite të shënimeve negative apo fshijnë shënimet për mospërmbushjet posa të paguhen dhe fitojnë vlerësimin 0 për këtë komponent.)

Jo Po 1

A shpërndahen shënimet për shumat e kredive nën 1% të të hyrave per kokë banori?

Jo Po 1

Sipas ligjit, a kanë huamarrësit të drejtën e qasjes në shënimet e tyre në zyrë apo regjistër kreditor?

Jo Po 1

A munden bankat dhe institucionet financiare të qasen on-line në informata kreditore të huamarrësit (për shembull përmes platformës elektronike, lidhjes sistem me sistem apo dyjave)?

Jo Po 1

A ofrohen vlerësimet e zyrës apo regjistrit kreditor si shërbim me vlerë të shtuar për të ndihmuar bankat dhe institucionet financiare të vlerësojnë kualifikueshmërinë e huamarrësve për kredi?

Jo Jo 0


25

Rezultati ("Po" për zyrën publike apo regjistrin privat) 6.00

Mbulesa Zyra e kredisë Regjistri kreditor Informata

është e saktë (Y/N)

Korrigjimet

Numri i individëve 0 420,057

Numri i firmave 0 48,391

Total 0 468,448

Përqindja e popullatës së moshuar 0.00 95.20

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues

Indeksi / Pyetja Autoriteti

Ekzekutues

Baza ligjore apo operacionale

Reforma që nevojitet (p.sh. eliminim,

modernizim, asnjë ndryshim)

Mekanizmi për reformë:

ndryshimi i (L)igjit, ndryshimi i

(R)regullores, Përmirësim

(O)peracional)

Koha e nevojshme për reformë:

(S)hkurtë, (M)esme, (G)jatë)1


A ekziston në ekonomi korniza ligjore e integruar apo unifikuar për

1 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2016. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2017. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet

pas datës 1 qershor 2017.


26

transaksione të siguruara që shtrihet në krijim, publicitet dhe zbatim të ekuivalentëve funksional të interesit të siguruar në asete të lëvizshme?

A iu mundëson ligji bizneseve të lejojnë drejtën e sigurisë jo-poseduese në një kategori të vetme të aseteve të lëvizshme pa kërkuar përshkrim specifik të kolaterialit?

A iu mundëson ligji bizneseve të lejojnë drejtën e sigurisë jo-poseduese për të gjitha asetet, pa kërkuar përshkrim specifik të kolaterialit?

A mundet e drejta e sigurisë të zgjerohet në asete në të ardhmen apo pas blerjes së aseteve dhe a mund në mënyrë automatike të përfshijë produkte, të ardhurat apo zëvendësimet e aseteve fillestare?

A është i lejuar në marrëveshje përshkrimi i përgjithshëm i borxhit dhe obligimeve; a mundet të sigurohen të gjitha llojet e borxheve dhe detyrimeve ndërmjet palëve; dhe a mundet marrëveshja e kolateralit të përfshijë shumën maksimale për cilën janë paraqitur asetet?

A është në funksion regjistri i kolateralit për subjektet e inkorporuara dhe jo që është i unifikuar gjeografikisht dhe sipas llojit të asetit


27

me një bazë elektronike të të dhënave të indeksuar sipas emrit të debitorit?

A ekziston regjistri i kolateralit i bazuar në njoftim ku mund të regjistrohen të gjithë ekuivalentët funksional?

A ekziston regjistri bashkëkohor i kolateralit ku regjistrimet, ndryshimet dhe anulimet dhe kërkimet mund të bëhen online nga pala e tretë e interesuar?

A paguhen së pari kreditorët e siguruar (dmth para ankesës për tatim dhe ankesave të punëtorëve) atëherë kur një debitor bënë mospërmbushje jashtë procedurës së josolvencës?

A paguhen së pari kreditorët e siguruar (dmth para ankesës për tatim dhe ankesave të punëtorëve) me rastin e likuidimit të biznesit?

A i nënshtrohen kreditorët e siguruar ndalesës automatike të zbatimit atëherë kur një debitor hynë në procedurë të riorganizimit të mbikëqyrur nga gjykata? A mbron ligji drejtat e kreditorit duke ofruar bazë të qartë për shkarkim nga ndalesa dhe/ose cakton afat për një gjë të tillë?

A lejon ligji palët të pajtohet për zbatim jashtë gjykatës në momentin e krijimit të interesit të sigurisë? A lejon ligji që kreditori i siguruar të shet kolateralit


28

përmes ankandit publik dhe tenderit privat si dhe që kreditori i siguruar të mbaj asetin në zëvendësim për borxh?

Indeksi / Pyetja Autoriteti

Ekzekutues

Baza ligjore apo operacionale

Reforma që nevojitet (p.sh.

eliminim, modernizim,

asnjë ndryshim)

Mekanizmi për t’u reformuar:

Ndryshim i (L)igjit,

(R)regullores, (P)ërmirësim Operacional)

Kohëzgjatja e reformës: (S)hkurt,

(M)mesatare, (G)jatë)2


A shpërndahen shënimet për firma dhe individë?

A shpërndahen shënimet kreditore pozitive dhe negative?

A shpërndahen shënimet nga shitësit dhe kompanitë e shërbimeve publike – si shtesë ndaj shënimeve nga bankat dhe institucionet financiare?

A shpërndahen shënime historike prej së paku 2 vite? (Zyrat dhe regjistrat kreditor që shpërndajnë më shume se 10 vite të shënimeve negative apo fshijnë shënimet për

2 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2016. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2017. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet

pas datës 1 qershor 2017.


29

mospërmbushjet posa të paguhen dhe fitojnë vlerësimin 0 për këtë komponent.)

A shpërndahen shënimet për shumat e kredive nën 1% të të hyrave për kokë banori?

Sipas ligjit, a kanë huamarrësit të drejtën e qasjes në shënimet e tyre në zyrë apo regjistër kreditor?

A munden bankat dhe institucionet financiare të qasen on-line në informata kreditore të huamarrësit (për shembull përmes platformës elektronike, lidhjes sistem me sistem apo dyjave)?

A ofrohen vlerësimet e zyrës apo regjistrit kreditor si shërbim me vlerë të shtuar për të ndihmuar bankat dhe institucionet financiare të vlerësojnë kualifikueshmërinë e huamarrësve për kredi?


30

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces

Nr. Qeveria ose Organi joqeveritar

Numri

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


31

I. SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2016

Fuqizimi i të drejtave ligjore të huamarrësve dhe huadhënësve

Dhjetë ekonomitë kanë reformuar legjislacionin e transaksioneve të sigurta

ose kanë fuqizuar të drejtat e kreditorëve në procedurat e falimentimit në

vitin 2014/15. Shumica e këtyre reformave kishin për qëllim zhvillimin e një

regjistri on-line gjeografikisht të unifikuar për kolateral. Ky lloj i reformës e

bën më të lehtë për kreditorët sigurimin e kredisë për ndërmarrjet e vogla

dhe të mesme, të cilat jo domosdoshmërisht kanë pasuri të paluajtshme dhe

të cilat mund të sigurojnë vetëm pasuri të luajtshme si kolateral. Si rezultat i

reformave të fundit, pengjet e pasurive të luajtshme në Kosta Rika, El

Salvador dhe Hong Kong (RVA), Kina, tani mund të regjistrohen on-line nga

palët kontraktuese ose përfaqësuesit e tyre. Në Kosta Rika dhe El Salvador,

për shembull të drejtat e krijuara nga huat financiare, marrëveshjet e

faktorimit, dhe shitjet me mbajtjen e titullit të pronësisë dokumentohen

gjithashtu edhe në këtë regjistër.

Diku tjetër si në Madagaskar për shembull, një ligj i ri ka zgjeruar gamën e

pasurive që mund të përdoren si kolateral, duke përfshirë edhe pasuritë e

ardhshme. Ligji i ri gjithashtu mundëson një përshkrim të përgjithshëm të

pasurive të dhënë si kolateral, si dhe një përshkrim të përgjithshëm të

borxheve dhe detyrimeve. Meksika dhe Rusia gjithashtu kanë futur në

zbatim një legjislacion të ri që mundëson një përshkrim të përgjithshëm të

pasurive të dhënë kolateral.

Uzbekistani gjithashtu ka bërë përmirësime të rëndësishme në fushën e të drejtave ligjore vitin e kaluar. Ai ka miratuar një ligj të ri për regjistrin e pengut që

zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral, mundëson një përshkrim të përgjithshëm të pasurive të dhënë kolateral dhe krijon një regjistër

bashkëkohor të kolateralit, të unifikuar dhe të bazuar në njoftim.

Tabela 2 - Kornizat ligjore të mëparshme dhe të reja të Kosta Rikës për transaksione të sigurta


32

Globalisht Kosta Rika është përmirësuar më së shumti në indeksin Marrja e Kredisë - Të Drejtat Ligjore me zbatimin e një 'kornize të re ligjore dhe rregullative

për transaksione të sigurta'. Duke zhvilluar një kornizë ligjore për të mbështetur zbatimin e një sistemi modern të financimit të siguruar nga pasuritë e

luajtshme, pas miratimit të ligjit të ri për garancitë e pronësisë së luajtshme, Kosta Rika iu bashkua Hondurasit, Xhamajkës dhe Kolumbisë si pionierë të

rregullatorëve modern të transaksioneve të siguruara në hemisferën jugore. Falë ligjit të ri në Kosta Rika, të gjitha llojet e pasurive të luajtshme, aktuale ose

të ardhshme, mund të përdoren si kolateral për të siguruar kredi. Për më tepër, Ligji gjithashtu rregullon ekuivalentet funksionale krahasuar me letrat me

vlerë më tradicionale, të tilla si caktimi i mjeteve të arkëtueshme ose të shitjes me mbajtjen e titullit të pronësisë. Së fundi, ligji i ri mundëson ekzekutimin e

kolateralit jashtë rrugës së gjykatës, si përmes ankandit publik ashtu edhe përmes shitjes private. Si rezultat, kreditori i siguruar mund të rikthej kredinë e

papaguar në rast të vonesës së debitorit nëpërmjet mënyrave të tjera jashtë gjykatës, për shembull përmes çfarëdo lloji të shitjes së kolateralit, në vend të

qenit i kufizuar me rregullat e gjata të ankandit publik.

Një regjistër qendror on-line për kolateral është lansuar zyrtarisht në maj të vitit 2015 në Kosta Rika. Si rezultat i kësaj, regjistrimi i kolateralit të luajtshëm

mund të bëhet on-line, përfshirë edhe çfarëdo modifikimi, azhurnimi apo anulimi. Regjistri i kolateralit është gjithashtu në dispozicion për kërkime on-line

nga ana e publikut të gjerë, duke promovuar kështu transparencën në kreditë e siguruar, duke njoftuar palët e treta për ekzistimin e të drejtave të tjera. Kjo

përmirëson efektivitetin në vendosjen e prioriteteve në mes të palëve të siguruara dhe ndaj palëve të treta.

Avancimi i sistemeve informuese të kredive

Njëzet e dy ekonomitë kanë zbatuar reformat e përmirësimit të sistemeve informuese të kredive në vitin 2014/15. Kenia dhe Uganda kanë bërë përmirësimin

më të madh në raportimin e kredive duke zgjeruar mbulueshmërinë e huamarrësve. Zyra Referuese e Kredive në Kenia ka filluar të mbledh informata pozitive

të kredive përveç informatave negative në vitin 2014, dhe ka zgjeruar mbulueshmërinë e saj të huamarrësve në 14.8% të popullsisë së rritur që nga janari i

vitit 2015. Në mënyrë të ngjashme, Republika Popullore Demokratike e Laosit, Mauritania, Ruanda, Uganda, dhe Vietnami të gjitha kanë zgjeruar zyrat e tyre

të kredive ose mbulimin e Regjistrit të Kredive për të paktën 5% të popullsisë së rritur.

Afganistani, Komoret, Guajana, Lesoto dhe Ishujt Sejshelle kanë themeluar zyrat e reja të kredive ose regjistrat e kredive në vitin 2014/15. Banka qendrore e

Afganistanit ka lansuar regjistrin e parë të vendit për kredi, me të cilin bankat mund të konsultohen para lëshimit të kredive të reja. Regjistri i ri në Komoret

ka filluar me shpërndarjen e informatave mbi kreditë bankare dhe pagesat e papaguara në nëntor të vitit 2014. Zyra e Kredive e Guajanas dhe Lesotos ka

filluar së pari veprimtarinë e plotë në maj të vitit 2015. Regjistri i ri në Sejshelle lehtëson shkëmbimin e informatave të kredisë duke shpërndarë si informata

pozitive ashtu edhe informata negative për firmat dhe individët, dhe duke siguruar qasje në internet për bankat dhe institucionet e tjera financiare.

Pesë ekonomitë kanë përmirësuar kornizat e tyre ligjore për raportimin e kredive duke miratuar rregullat që mundësojnë krijimin e zyrave të reja të kredive.

Letonia ka miratuar një ligj të ri për zyre të kredisë me qëllim të promovimit të huamarrjes dhe huadhënies së përgjegjshme, duke mbrojtur të drejtat e


33

huamarrësve. Ligji përcakton një kornizë ligjore për krijimin, organizimin dhe mbikëqyrjen e zyrave informuese të kredive. Namibia ka fuqizuar qasjen në

informatat e kredisë, duke garantuar me ligj të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre. Në vende të tjera, Peruja ka zbatuar plotësisht ligjin

e ri për mbrojtjen e të dhënave personale, i cili kërkon garanci më të forta në administrimin e të dhënave personale të huamarrësve.

Dy shtetet anëtare të Bankës Qendrore të Shteteve të Afrikës Perëndimore (BCEAO), Mali dhe Nigeri, kanë miratuar Ligjin e Barabartë mbi Rregullimin e

Zyrave informuese të kredive- duke iu bashkuar Bregut të Fildishtë dhe Senegalit, të cilat e kanë bërë një gjë të tillë në vitin 2013/14. Përveç kësaj, në janar

të vitit 2015, BCEAO ka përzgjedhur sipërmarrjen investuese Creditinfo Volo si kompani e akredituar për të drejtuar zyrën e re informuese të kredive në

vendet anëtare. Byroja pritet të jetë plotësisht operacionale shumë shpejt.

Afrika Sub-Sahariane është rajoni me numrin më të madh të reformave të fokusuara në përmirësimin e disponueshmërisë së informatave të kredisë. Në

Ruanda, Zambia, dhe Zimbabve, vlerësimi me pikë i kredive është prezantuar si një vlerë e shtuar e shërbimit ndaj bankave dhe institucioneve të tjera

financiare, duke e mbështetur mundësinë e tyre për të vlerësuar aftësinë kreditore të huamarrësve potencial.

Në vende të tjera, zyrat e kredisë në Qipro dhe në Republikën e Kirgistanit kanë filluar shpërndarjen e informatave pozitive dhe negative të kredisë lidhur me

huamarrësit, ku Qiproja ka filluar me raportimin e pesë vjetëve të historisë së kredisë të huamarrësve dhe garantuesve për bankat dhe institucionet e tjera

financiare. Në Mongoli regjistri i kredive ka filluar shpërndarjen e të dhënave të kredisë nga shitësit me pakicë dhe kompanitë e shërbimeve komunale.

Republika Popullore Demokratike e Laos ka filluar të kërkojë që një kredi e të gjitha vlerave të përfshihet në bazën e të dhënave të Regjistrit të Kredive.


34


35

1. Bashkimi Evropian (19): Reforma e marrjes së kredive sipas ekonomive TBB2008-TBB2016 Bullgaria

= Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Bullgaria e ka bërë më të vështirë qasjen në informata të

kredisë duke ndërprerë shpërndarjen e raporteve të kredisë

institucioneve financiare nga ana e Zyrës Private të Kredive (Experian).

Kroacia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Në Kroaci, zyra private e kredive ka filluar me mbledhjen dhe

shpërndarjen e informatave mbi firmat, duke përmirësuar sistemin e

informatave mbi kreditë.

TBB 2008: Kroacia ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara, duke lansuar një regjistër të unifikuar dhe gjeografikisht të

centralizuar të kolateralit, dhe duke mundësuar një qasje të përmirësuar në

informata të kredive, përmes krijimit të një zyre të re private të kredive.

Republika Çeke = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Republika Çeke ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar

një regjim të ri ligjor për transaksionet e siguruara, që mundëson regjistrimin

e mjeteve të arkëtueshme në regjistrin e kolateralit dhe lejon ekzekutimin

jashtë gjyqësor të kolateralit.

TBB 2009: Republika Çeke e ka dobësuar kornizën e saj të

transaksioneve të siguruara duke zvogëluar të drejtat e siguruara të

kreditorëve gjatë procedurave të riorganizimit.

Qipro = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Qiproja ka përmirësuar qasjen në informata të kredisë duke ua

lejuar zyrave të kredisë që të mbledhin dhe raportojnë informata pozitive të

kredisë si dhe t'i raportojnë historitë e kredisë së huamarrësve dhe

garantuesve.


36

TBB 2015: Qiproja ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

duke miratuar një direktivë të bankës qendrore duke eliminuar pragun

minimal për kreditë që do të përfshiheshin në bazat e të dhënave në zyrat e

kredisë.

TBB 2011: Qiproja ka përmirësuar qasjen në informatat e kredisë, duke

krijuar zyrën e saj të parë private për kredi.

Estonia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Estonia ka përmirësuar qasjen në kredi duke ndryshuar Kodin e

Procedurës së Përmbarimit dhe duke lejuar zbatimin e kolateralit jashtë

gjykatës nga ana e kreditorëve të siguruar.

Finlanda = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Finlanda ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

duke grumbulluar rregulloret që kanë të bëjnë me informatat e kredisë së

individëve dhe kompanive në një ligj që rregullon prodhimin, ruajtjen,

zbulimin dhe përdorimin e të dhënave të kredisë.

Franca = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: France ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara duke lansuar një regjistër të unifikuar dhe gjeografikisht të

centralizuar të kolateralit.

Gjermania = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Gjermania e ka dobësuar kornizën e saj të transaksioneve

të siguruara duke zvogëluar të drejtat e kreditorëve të siguruar gjatë

procedurave të riorganizimit.


37

Greqia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Zyra private e kredive e Greqisë, Tiresias, ka zgjeruar vëllimin e

informatave që ajo shpërndan në raportet e kredisë, duke përmirësuar qasjen

në informata të kredisë.

Hungaria = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Hungaria ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar një

regjim të ri ligjor për transaksionet e siguruara që zbaton një qasje

funksionale për transaksionet e siguruara, shtrinë interesat e sigurisë për

produktet dhe shumat e aktivit të pasurisë fillestare, dhe krijon një regjistër

modern të kolateralit, të bazuar në njoftim. TBB 2013: Hungaria ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar ligjin e

saj të parë për zyrat e kredisë, që parasheh krijimin e një baze të dhënash me

informata pozitive të kredisë për personat.

TBB 2012: Hungaria ka zvogëluar nivelin e informatave në dispozicion

të kredive nga zyrat private të kredisë duke e shkurtuar periudhën për

mbajtjen e të dhënave për pagesat standarde dhe pagesat e vonuara

(nëse paguhen sërish) nga 5 vite në 1 vit.

Irlanda = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Irlanda ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

duke miratuar një ligj të ri që siguron ngritjen dhe funksionimin e regjistrit të

kredive.

Letonia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Letonia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

me anë të një ligji të ri që rregullon licencimin dhe funksionimin e zyrave të

kredisë.

TBB 2014: Letonia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

duke miratuar një ligj të ri që rregullon regjistrin publik të kredisë.


38

TBB 2010: Regjistri i ri publik i Letonisë për kredi filloi ndarjen e të dhënave

të kredive, duke përmirësuar qasjen në informatat e kredisë.

Lituania = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Lituania ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara duke zgjeruar gamën e pasurive të luajtshme që mund të përdoren

si kolateral, duke lejuar një përshkrim të përgjithshëm në marrëveshjen e

sigurisë së pasurive të vendosura si kolateral dhe duke e lejuar përmbarimin

jashtë gjykatës. TBB 2011: Zyra private e kredive e Lituanisë tani mbledh dhe shpërndan

informata pozitive mbi huamarrësit.

Holanda = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Holanda e ka dobësuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara përmes një ndryshim në Ligjin për Vjeljen e Tatimit Shtetëror

që i jep prioritet kërkesave tatimore jashtë falimentimit ndaj kërkesave

të kreditorëve të siguruar.

Polonia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Polonia ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara duke i lejuar të gjithë personat juridikë, duke përfshirë subjektet e

huaja, që të mbajnë një interes të sigurisë në formën e pengut dhe

përmirësimin e qasjes në informata të kredisë duke filluar me mbledhjen dhe

shpërndarjen e informatave mbi firmat.

Rumunia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


39

TBB 2013: Rumunia ka përforcuar kornizën e saj ligjore për transaksionet e

siguruara, duke lejuar zgjerimin automatik të interesave të sigurisë ndaj

produkteve, fitimeve dhe zëvendësimit të kolateralit. TBB 2008: Rumunia ka përforcuar kornizën e saj ligjore për transaksionet e

siguruara duke futur dispozita që lejojnë palët në një marrëveshje të sigurisë

të pajtohen lidhur me zbatimin jashtë gjykatës të së drejtës së sigurisë gjatë

momentit të nënshkrimit të marrëveshjes.

Republika e Sllovakisë = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Republika e Sllovakisë ka përmirësuar sistemin e saj të

informatave të kredisë duke zbatuar një ligj të ri për mbrojtjen e të dhënave

personale. TBB 2012: Republika e Sllovakisë ka përmirësuar sistemin e saj të

informatave të kredisë duke garantuar me ligj të drejtën e huamarrësve për

të kontrolluar të dhënat e tyre.

Sllovenia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Sllovenia e ka dobësuar kornizën e saj të transaksioneve të

siguruara duke zvogëluar të drejtat e kreditorëve të siguruar gjatë

procedurave të riorganizimit, por gjithashtu ka përmirësuar qasjen në

informata të kredisë duke filluar punën në zyre të re private të kredisë

(SISBON). TBB 2008: Si rezultat i futjes së euros në Slloveni, regjistri i saj i

kredisë publik e ka rritur pragun minimal për kreditë e përfshira në

bazën e saj të të dhënave, prej 0 deri në 500 €, duke zvogëluar qasjen


Suedia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


40

TBB 2010: Suedia ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara përmes ndryshimeve në Ligjin për të Drejtat në Prioritete, duke i

dhënë prioritet kërkesave të kreditorëve të siguruar në rastet e mospagimit

nga ana e debitorëve jashtë falimentimit.

2. Vendet fqinje dhe të ndërlidhura (11): Reforma e marrjes së kredisë sipas ekonomive

TBB2008-TBB2016 Shqipëria


TBB 2009: Shqipëria ka përmirësuar qasjen në informatat e kredisë duke

krijuar zyrën e saj të parë të kredisë.

TBB 2015: Shqipëria e ka dobësuar sistemin e saj të transaksioneve

të siguruara përmes një ndryshim në Ligjin e Sigurimit të Ndryshimeve i

cili nuk lejon aktivet jo-materiale të sigurohen me peng joposedues.

Bjellorusia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Bjellorusia e ka rritur qasjen në kredi duke lehtësuar përdorimin

e pengut, si një marrëveshje e sigurisë duke mundësuar zbatimin jashtë

gjykatës të pengut për shkak të mospagesës.

TBB 2009: Bjellorusia ka përmirësuar qasjen në informata të kredisë duke

eliminuar pragun minimal për kredi të raportuara në bazën e të dhënave në

Regjistrin publik të kredive dhe duke garantuar të drejtën e huamarrësve për

të kontrolluar të dhënat e tyre në regjistrin e kredive.

Bosnja dhe Hercegovina = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Bosnja dhe Hercegovina e ka bërë qasjen në informata të kredisë më të

vështirë duke ndërprerë mbledhjen e informatave të kredive të

personave nga ana Byrosë së kredive private.


41

Gjeorgjia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Gjeorgjia e ka thjeshtuar hapjen e bizneseve përmes eliminimit

të kërkesës për të shkuar në bankë për të paguar taksat e regjistrimit.

TBB 2009: Gjeorgjia e ka bërë më të lehtë fillimin e bizneseve duke

eliminuar kërkesën për kapital minimal, duke hequr kërkesën për vulën e

kompanisë dhe statutin e kompanisë, dhe duke e bërë opsional përdorimin e

noterëve.

TBB 2008: Gjeorgjia e ka bërë më të lehtë fillimin e një biznesi duke i bërë

organet tatimore përgjegjëse për gjendjen dhe regjistrimin tatimor, dhe duke

e eliminuar kërkesën e kapitalit minimal të paguar.

IRJ e Maqedonisë = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: IRJ e Maqedonisë ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve

të siguruara, duke siguruar më shumë fleksibilitet në përshkrimin e pasurive

në një marrëveshje të kolateralit, dhe për llojet e borxheve dhe detyrimeve

që mund të sigurohen.

TBB 2012: IRJ e Maqedonisë ka përmirësuar sistemin e saj të informatave

të kredive duke krijuar një zyrë private të kredive. TBB 2010: Zyra publike e kredive e Maqedonisë ka përmirësuar bazën e saj

të të dhënave dhe ka zgjeruar mbulueshmërinë e saj duke përfshirë më

shumë informata dhe duke ulur pragun minimal për kreditë e raportuara.

TBB 2009: IRJ e Maqedonisë ka përmirësuar qasjen në informatat e

kredive, duke garantuar me ligj të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të

dhënat e tyre në regjistrin publik të kredive.

Moldavia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


42

TBB 2014: Moldavia ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara duke futur baza të reja për lehtësim nga barra e përmbarimit gjatë

procedurave të falimentimit dhe ristrukturimit.

TBB 2012: Moldavia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive, duke krijuar zyrën e saj të parë private të kredisë. TBB 2009: Moldavia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

me anë të një ligji të ri të zyrës së kredisë për të lehtësuar krijimin e një zyre

private të kredisë.

Mali i Zi = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Mali i Zi ka përmirësuar qasjen në informata të kredisë, duke

garantuar të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre

personale. TBB 2009: Mali i Zi ka përmirësuar qasjen në informata të kredisë, duke

krijuar një regjistër të ri publik të kredive.

Serbia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Serbia ka përmirësuar qasjen në informatat e kredisë, duke

garantuar me ligj të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e

tyre.

Turqia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Zyra Private e Kredive e Turqisë ka shtuar firmat në bazën e saj

të të dhënave, duke përmirësuar qasjen në informata të kredisë.

Ukraina = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


43

TBB 2014: Ukraina ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

mbledhur të dhëna nga firmat e institucioneve financiare. TBB 2009: Ukraina ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë të re private të kredive.

3. Vende të tjera (112): Reformat e marrjes së kredisë sipas ekonomive TBB2008-TBB2016 Afganistani


TBB 2016: Afganistani ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

lansuar Regjistrin e Kredive.

TBB 2014: Afganistani ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara përmes zbatimit të regjistrimit të unifikuar të kolateralit. TBB 2010: Afganistani ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara me anë të një ligji të ri duke zgjeruar gamën e pasurive që mund të

përdoren si kolateral (duke përfshirë pasuritë e ardhshme), duke mundësuar

një përshkrim të përgjithshëm të borxheve dhe detyrimeve në një marrëveshje

të sigurisë dhe duke lejuar ekzekutimin e interesave të sigurisë jashtë

gjykatës.

Algjeria = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Algjeria ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

eliminuar pragun minimal për kreditë që të përfshihen në bazën e të dhënave. TBB 2012: Algjeria ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredive

duke garantuar me ligj të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e

tyre personale.

Angola = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


44

TBB 2012: Angola ka përforcuar sistemin e saj të informatave të kredisë

duke miratuar rregulla të reja për zyrat e kredisë dhe duke garantuar të

drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre.

Armenia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Armenia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave rreth

kredisë duke futur një kërkesë për të mbledhur dhe shpërndarë informata nga

kompanitë e shërbimeve komunale.

TBB 2010: Armenia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

me anë të një ligji të ri për krijimin e një kornize ligjore dhe rregullative për

veprimtarinë e zyrave të kredisë, duke përfshirë mbledhjen e informatave të

kredisë dhe përgatitjen e raporteve të kredisë.

TBB 2008: Në Armeni zyra private e kredive ka filluar të punojë me

shpërndarjen e informatave të kredisë së firmave dhe individëve, nuk ka prag

minimal për kredi të përfshirë në regjistrin e saj dhe ua garanton të gjithë

huamarrësve qasje në raportet e tyre të kredisë.

Australia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Australia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredisë

përmes Ligjit të Ndryshimit të Privatësisë (Rritja e Mbrojtjes së Privatësisë) të

vitit 2012, i cili ua mundëson zyrave të kredive për të mbledhur histori të

pagesave të llogarisë me mbrojtje të përmirësuar të privatësisë.

TBB 2013: Australia ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara duke miratuar një regjim të ri kombëtar ligjor që rregullon

zbatueshmërinë e interesave të sigurisë në pasurinë personale dhe zbatimin e

një regjistri të unifikuar të kolateralit.

Azerbajxhani



45

TBB 2011: Azerbajxhani ka përmirësuar qasjen në kredi duke krijuar një

platformë on-line që ua mundëson institucioneve financiare të sigurojnë dhe

marrin informata nga regjistri publik i kredive.

TBB 2010: Regjistri publik i kredive i Azerbajxhanit ka përmirësuar sistemin e

informatave të kredisë, duke ua siguruar bankave qasjen on-line në bazën e saj

të të dhënave, duke shtuar të dhënat në dispozicion për huamarrësit dhe duke

zbatuar dënimet për bankat që dërgojnë informata me vonesë ose të pasakta.

TBB 2009: Azerbajxhani ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

eliminuar pragun minimal për kredi të raportuara në regjistrin publik të

kredive.

Bahrejni = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Bahrejni ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

miratuar mbledhjen e informatave mbi firmat nga ana e zyrës së kredive.

TBB 2014: Bahrejni ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

filluar me mbledhjen e informatave të pagesave nga shitësit me pakicë.

Bangladeshi = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Bangladeshi ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një platformë on-line për shkëmbimin e informatave të tilla.

Benini = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Benin është përmirësuar përmes ndryshimeve

në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s (Organizata për Harmonizimin e Ligjit të

Biznesit në Afrikë) mbi Transaksionet e Siguruara që zgjeron gamën e pasurive

që mund të përdoren si kolateral (duke përfshirë pasuritë e ardhshme), duke

shtrirë interesin e sigurisë për të ardhurat e pasurisë burimore dhe duke futur

në zbatim mundësinë e përmbarimit jashtë gjyqësor.


46

Butani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Butani ka përmirësuar qasjen në informata të kredive me anë të

rregulloreve të reja që rregullojnë licencimin dhe funksionimin e zyrës së

kredisë dhe që garantojnë të drejtën e huamarrësve për të pasur qasje në të

dhënat e tyre. TBB 2012: Butani ka përmirësuar sistemin e tij të informatave të kredisë

duke filluar me funksionimin e regjistrit publik të kredive.

Brazili = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Brazili ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredive

duke ua mundësuar zyrave private të kredive që të mbledhin dhe ndajnë

informata pozitive.

Brunei Darussalam = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Brunei Darussalam ka përmirësuar qasjen në informata të

kredive duke krijuar Regjistrin Publik të Kredive.

Burkina Faso = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Burkina Faso është përmirësuar përmes

ndryshimeve në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s (Organizata për

Harmonizimin e Ligjit të Biznesit në Afrikë) mbi Transaksionet e Siguruara që

zgjerojnë gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral (duke përfshirë

pasuritë e ardhshme), duke shtrirë interesin e sigurisë për të ardhurat e

pasurisë burimore dhe duke futur në zbatim mundësinë e përmbarimit jashtë

gjyqësor.


47

Kabo Verde = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Kabo Verde ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredive duke miratuar një ligj të ri që parashikon ngritjen e zyrave të kredisë.

TBB 2012: Kape Verde ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredive duke prezantuar një platformë të re on-line dhe duke filluar të ofrojë

të dhënat historike 5 vjeçare.

TBB 2010: Cape Verde ka përmirësuar qasjen në informata të

kredive, duke mundësuar qasje on-line në bazën e të dhënave të

informatave të kredive të bankës qendrore për institucionet financiare

që ofrojnë dhe marrin informata. Në të njëjtën kohë, Cape Verde ka

ngritur pragun minimal për kredi personale të përfshira në bazën e të

dhënave nga 1,000 në 5,000 Escudos.

Kamboxhia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Kamboxhia e bërë më të lehtë fillimin e biznesit duke thjeshtuar

kontrollimin e emrit të kompanisë, duke riorganizuar regjistrimin tatimor dhe

duke eliminuar kërkesën për të publikuar informata mbi përfshirjen e

kompanisë së re në gazetën zyrtare.

TBB 2014: Kamboxhia e ka bërë më të vështirë hapjen e biznesit duke

futur një kërkesë për kontrollin e emrit të kompanisë në Departamentin

e Pronësisë Intelektuale dhe duke rritur shpenzimet si për të marrë

dokumentet e regjistrimit të miratuara dhe të vulosura nga

Departamenti i Tatimit Phnom Penh ashtu edhe për plotësimin e

themelimit në regjistrin afarist.

Kameruni = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Kameruni ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredive duke miratuar rregulloret që parashikojnë ngritjen dhe funksionimin e

një bazë të dhënash të regjistrit të kredive.

TBB 2012: Qasja në kredi në Kamerun është përmirësuar përmes

ndryshimeve në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s mbi Transaksionet e

Siguruara që zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral

(duke përfshirë pasuritë e ardhshme), duke shtrirë interesin e sigurisë për të

ardhurat e pasurisë burimore dhe duke futur në zbatim mundësinë e

përmbarimit jashtë gjyqësor.

TBB 2009: Në Kamerun dhe anëtarë të tjerë të Unionit Monetar të Afrikës

Qendrore, regjistri publik rajonal i kredive ofron qasje on-line në informata


48

për bankat, duke thjeshtuar detyrën e paraqitjes dhe nxjerrjes së informatave

në regjistrin publik dhe duke mundësuar mbulim të zgjeruar të huamarrësve.

Republika Qendrore Afrikane = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Republikën Qendrore Afrikane është

përmirësuar përmes ndryshimeve në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s mbi

Transaksionet e Siguruara që zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren

si kolateral (duke përfshirë pasuritë e ardhshme), duke shtrirë interesin e

sigurisë për të ardhurat e pasurisë burimore dhe duke futur në zbatim

mundësinë e përmbarimit jashtë gjyqësor.

TBB 2009: Në Republikën Qendrore Afrikane dhe anëtarë të tjerë të

Unionit Monetar të Afrikës Qendrore, regjistri publik rajonal i kredive ofron

qasje on-line në informata për bankat, duke thjeshtuar detyrën e paraqitjes

dhe nxjerrjes së informatave në regjistrin publik dhe duke mundësuar mbulim

të zgjeruar të huamarrësve.

Çadi = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Çad është përmirësuar përmes ndryshimeve

në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s mbi Transaksionet e Siguruara që zgjeron

gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral (duke përfshirë pasuritë e

ardhshme), duke shtrirë interesin e sigurisë për të ardhurat e pasurisë

burimore dhe duke futur në zbatim mundësinë e përmbarimit jashtë

gjyqësor.

TBB 2009: Në Çad dhe anëtarë të tjerë të Unionit Monetar të Afrikës



në regjistrin publik dhe duke mundësuar mbulueshmëri të zgjeruar të

huamarrësve.


49

Kili = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Kili ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të siguruara

duke zbatuar një regjistër të unifikuar të kolateralit dhe një kornizë të re

ligjore për interesat joposeduese të sigurisë.

Kina = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Kina ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredive

duke futur në zbatim rregullat e industrisë së informatave të kredisë, të cilat

garantojnë të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre.

TBB 2009: Kina ka përforcuar sistemin vet të transaksioneve të siguruara

me anë të një ligji të ri të pronës duke zgjeruar gamën e pasurive që mund të

përdoren si kolateral, pastaj duke përfshirë llogaritë e arkëtueshme dhe një

grumbullim në ndryshim e sipër të pasurive.

TBB 2008: Kina ka përforcuar sistemin vet të transaksioneve të siguruara

me anë të një ligji të ri i cili u jep të drejtë kreditorëve të siguruar në përparësi

në pagesë.

Kolumbia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Kolumbia ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar një ligj

të ri të transaksioneve të siguruara që krijon një sistem funksional të

transaksioneve të siguruara dhe një regjistër të centralizuar, të bazuar në

njoftim të kolateralit. Ligji zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si

kolateral, mundëson një përshkrim të përgjithshëm të pasurive të dhënë si

kolateral, përcakton rregulla të qarta prioritare brenda falimentimit për

kreditorët e siguruar, përcakton bazën për lehtësim nga një qëndrim i

veprimeve të përmbarimit nga ana e kreditorëve të siguruar gjatë

procedurave të riorganizimit dhe mundëson përmbarimit jashtë gjyqësorë të

kolateralit.


50

TBB 2010: Kolumbia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive, duke

garantuar të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre dhe

duke e bërë të detyrueshme për ofruesit e kredisë që të konsultohen dhe t'i

ndajnë informatat me zyrat e kredisë.

Komoret = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Komoret ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një regjistër të ri të kredisë.

TBB 2012: Qasja në kredi në Komoret është përmirësuar përmes






Republika Demokratike e Kongos = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Republika Demokratike e Kongos ka përmirësuar qasjen në

informata të kredive duke krijuar Regjistrin e Kredive.

TBB 2014: Republika Demokratike e Kongos ka përforcuar sistemin e

transaksioneve të siguruara me miratimin Ligjit të Njëtrajtshëm të OHADA-s

(Organizata për Harmonizimin e Ligjit të Biznesit në Afrikë) mbi Transaksionet

e Siguruara që zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral

(duke përfshirë pasuritë e ardhshme) si dhe gamën e detyrimeve që mund të

sigurohen, duke shtrirë interesin e sigurisë për të ardhurat e pasurisë


gjyqësor.

Republika e Kongos = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


51

TBB 2012: Qasja në kredi në Republikën e Kongos është përmirësuar

përmes ndryshimeve në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s mbi Transaksionet

e Siguruara që zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral




TBB 2009: Në Republikën e Kongos dhe anëtarë të tjerë të Unionit Monetar

të Afrikës Qendrore, regjistri publik rajonal i kredive ofron qasje on-line në

informata për bankat, duke thjeshtuar detyrën e paraqitjes dhe nxjerrjes së

informatave në regjistrin publik dhe duke mundësuar mbulim të zgjeruar të

huamarrësve.

Kosta Rika = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Kosta Rika ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar një ligj

të ri të transaksioneve të siguruara që krijon një sistem funksional të

transaksioneve të siguruara dhe një regjistër modern, të centralizuar, bazuar

në njoftim të kolateralit. Ligji zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren

si kolateral, mundëson një përshkrim të përgjithshëm të pasurive të dhënë si

kolateral dhe mundëson përmbarimin jashtë gjyqësor të kolateralit.

TBB 2013: Kosta Rika ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke


personale.

Bregu i Fildishtë = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë nisjen e një biznesi, duke

ulur kërkesën për kapital minimal, duke ulur taksat e regjistrimit dhe duke

bërë të mundur që qendra one-stop shop të publikojë njoftimet e themelimit.

TBB 2014: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë nisjen e një biznesi, duke

krijuar qendrën one-stop shop, duke ulur tarifat noteriale dhe duke


52

zëvendësuar kërkesën për kopje të të dhënave penale të themeluesve me

kërkesën për një deklaratë nën betim në kohën e regjistrimit të kompanisë.

TBB 2012: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë nisjen e një biznesi duke

riorganizuar zyrën e nëpunësve të gjykatës, ku sipërmarrësit i paraqesin

dokumentet e tyre të kompanisë.

TBB 2008: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë nisjen e një biznesi duke

hequr kërkesën për të njoftuar ministrinë e punës.

Xhibuti = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Xhibuti ka përforcuar sistem vet të transaksioneve të siguruara

duke miratuar një kod të ri tregtar, i cili zgjeron gamën e pasurive të

luajtshme që mund të përdoren si kolateral.

Republika Dominikane = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Republika Dominikane ka përmirësuar sistemin e saj të

informatave të kredisë me miratimin e një ligji të ri që rregullon mbrojtjen e

të dhënave personale dhe funksionimin e institucioneve të raportimit të

kredisë.

Ekuadori = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Zyra e Kredive e Ekuadorit ka filluar të shpërndajë të dhënat

historike, duke përmirësuar qasjen në informata të kredisë.

Republika Arabe e Egjiptit = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Në Egjipt zyre private e kredive I-score ka shtuar shitësit me

pakicë në bazën e saj të të dhënave, duke përmirësuar qasjen në informata të

kredisë.


53

TBB 2009: Egjipti ka përmirësuar qasjen në informata të kredive, duke

garantuar të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre në

zyre private të kredive. TBB 2008: Egjipti ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë të re private të kredive, e cila do të shpërndajë të dhënat

negative për individët dhe firmat, dhe siç garantohet me ligj, do tua

mundësojë huamarrësve qasje në informatat e tyre të kredisë.

El Salvadori = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: El Salvadori ka përmirësuar qasjen në kredi me miratimin e Ligjit

për Pasuri të Luajtshme, i cili ka themeluar një regjistër të kolateralit, modern,

të centralizuar, dhe të bazuar në njoftim, dhe i cili mundëson një përshkrim të

përgjithshëm të një kategorie të vetme të pasurive të dhënë si kolateral. TBB 2013: El Salvadori ka përmirësuar qasjen në informata të kredive me

anë të një ligji të ri që rregullon menaxhimin e informatave të kredive

personale.

Guineja Ekuatoriale = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Guine Ekuatoriale është përmirësuar përmes





përmbarimit jashtë gjyqësor. TBB 2009: Në Guineja Ekuatoriale dhe anëtarë të tjerë të Unionit Monetar

të Afrikës Qendrore, regjistri publik rajonal i kredive ofron qasje on-line në

informata për bankat, duke thjeshtuar detyrën e paraqitjes dhe nxjerrjes së


54

informatave në regjistrin publik dhe duke mundësuar mbulim të zgjeruar të

huamarrësve.

Etiopia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Etiopia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një platformë on-line për shkëmbimin e informatës së tillë dhe duke


personale.

Gaboni = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Gabon është përmirësuar përmes





përmbarimit jashtë gjyqësor. TBB 2009: Në Gabon dhe anëtarë të tjerë të Unionit Monetar të Afrikës



në regjistrin publik dhe duke mundësuar mbulueshmërinë të zgjeruar të

huamarrësve.

Gana = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Gana ka përforcuar qasjen në kredi duke krijuar një regjistër të

centralizuar për kolateral dhe duke dhënë licence operimi për një zyrë private

të kredive që ka filluar punët në vitin 2010.


55

TBB 2008: Gana ka përforcuar kornizën e vet ligjore për transaksionet e

siguruara me anë të një ligji të ri të jolikuiditetit që përfshin dispozita për

zbatim automatik të përmbarimit gjatë riorganizimit.

Guatemala = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Guatemala ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara duke krijuar një regjistër të ri të pasurisë luajtshme që mbulon të

gjitha llojet e pasurive të luajtshme, përfshirë kreditorët dhe debitorët dhe

përmirësimin e qasjes në informata të kredisë duke garantuar të drejtën e

huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre. TBB 2009: Guatemala ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara me anë të një ligji të ri duke krijuar një formë të re të pengut mbi

sendet e luajtshme dhe një regjistër për këto pengje, duke mundësuar një

përshkrim të përgjithshëm të llogarive të arkëtueshme dhe inventarit të

përdorur si kolateral dhe duke ua mundësuar palëve të marrëveshjes së

sigurisë për t'u pajtuar lidhur me përmbarimin jashtë gjyqësor të së drejtës së

sigurisë në momentin e nënshkrimit të marrëveshjes.

Guineja = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Guine është përmirësuar përmes ndryshimeve





gjyqësor.

Guineja-Bisau = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


56

TBB 2012: Qasja në kredi në Guineja-Bisau është përmirësuar përmes






Guajana = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Guajana ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë të re të kredive. TBB 2011: Guajana ka rritur qasjen në kredi duke krijuar një kornizë

rregullative që mundëson licencimin e zyrave private të kredisë dhe i jep

huamarrësve të drejtën qe të inspektojnë të dhënat e tyre.

Haiti = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Haiti ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të siguruara

me anë të një ligji të ri duke zgjeruar gamën e pasurive që mund të përdoren

si kolateral, duke mundësuar pronën e ardhshme dhe pas blerjes që të

përdoret si kolateral dhe automatikisht të zgjerohen interesat e sigurisë së

produkteve, arkëtimeve dhe zëvendësimeve te pasurisë burimore.

Hondurasi = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Hondurasi ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara nëpërmjet një dekreti të ri duke krijuar një regjistër të centralizuar

dhe të kompjuterizuar për kolateral dhe duke siguruar përmbarimin e

kolateralit të vonuar për pagesë në mënyrë jashtë gjyqësore.

TBB 2010: Hondurasi ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredive me anë të një zgjidhjeje që rrit funksionimin e zyrës publike të kredive


57

dhe paraqet disa kategori për klasifikimin e debitorëve në bazë të historisë së

tyre të kredisë. TBB 2008: Hondurasi ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

garantuar të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre.

Përveç kësaj, vendi ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të siguruar

duke i lejuar palët në një marrëveshje të sigurisë që të pajtohen për

përmbarimin e interesit të sigurisë jashtë gjykatës nëpërmjet përdorimit të

noterisë.

Hong Kongu (Regjioni i Veçantë Administrativ) Kina = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Hong Kongu (RVA) Kina ka përmirësuar qasjen në kredi duke

zbatuar një regjistër modern për kolateral.

India = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: India ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të siguruara

duke krijuar një regjistër të unifikuar dhe gjeografikisht të centralizuar të

kolateralit dhe duke filluar të sigurojë informata të kredisë për firmat tek zyrja

private e kredive.

Indonezia


TBB 2016: Indonezia ka përmirësuar qasjen në kredi duke mundësuar

kërkime të regjistrit të kolateralit me emër të debitorit. Kjo reformë vlen për

Xhakartën dhe Surabayan.

TBB 2014: Indonezia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive me anë të një rregullative të re duke krijuar një kornizë ligjore për

themelimin e zyrave të kredisë.


58

TBB 2009: Indonezia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

ua garantuar të drejtën huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre në

regjistrin publik të kredive. TBB 2008: Regjistri publik i kredive i Indonezisë ka eliminuar pragun

minimal për kredi të përfshira në bazën e saj të të dhënave, duke përmirësuar

qasjen në informata të kredisë.

Republika Islamike e Iranit


TBB 2011: Krijimi i një zyre të re private të kredive ka përmirësuar qasjen


Xhamajka = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Xhamajka ka përmirësuar qasjen në kredi duke krijuar zyrat e

kredisë dhe duke miratuar një ligj të ri të transaksioneve të siguruara që

zbaton një sistem funksional të transaksioneve të siguruar, zgjeron gamën e

pasurive që mund të përdoren si kolateral, mundëson një përshkrim të

përgjithshëm të pasurive të dhënë si kolateral dhe krijon një regjistër modern

të kolateralit, të bazuar në njoftim. TBB 2014: Xhamajka ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredive duke krijuar një kornizë ligjore dhe rregullative për zyrat private të

kredisë.

Jordani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Jordani ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredive

duke krijuar një kornizë rregullative për krijimin e një zyre private të kredisë,

si dhe duke ulur pragun për kredi që duhet raportuar në regjistrin publik të

kredive.


59

Kazakistani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Kazakistani ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar një ligj

të ri mbi transaksionet e siguruara i cili mundëson një përshkrim të

përgjithshëm të një kategorie të kombinuar të pasurive të dhënë si kolateral.

TBB 2013: Kazakistani ka përforcuar të drejtat e siguruara të kreditorëve

duke futur në zbatim baza të reja për lehtësim nga një ndalesë automatike

gjatë proceseve të rehabilitimit. TBB 2009: Zyra private e kredive e Kazakistanit ka shtuar burimet e saj të

informatave të kredive duke shtuar shitësit me pakicë, të tillë si kompanitë e

mobileve dhe shërbimet komunale, të tilla si kompania e gazit.

Kenia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Kenia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive nëpërmjet

miratimit të legjislacionit që mundëson shkëmbimin e informatave pozitive

duke zgjeruar mbulueshmërinë e huamarrësve.

TBB 2015: Kenia ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredive

nëpërmjet miratimit të legjislacionit që mundëson shkëmbimin e informatave

pozitive dhe negative të kredisë dhe përcakton udhëzimet për trajtimin e të

dhënave historike.

TBB 2010: Kenia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive me anë të

një ligji të ri për zyrat e kredisë, duke ofruar një kornizë për një sistem të

rregulluar dhe të besueshëm të shkëmbimit të informatave të kredisë. TBB 2008: Zyra private e kredive e Kenias ka zgjeruar mbulimin e bazës së

saj të të dhënave duke shtuar shitësit me pakicë dhe kompanitë e shërbimeve

komunale si ofrues të informatave të kredisë.

Republika e Koresë = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


60

TBB 2014: Koreja ka rishikuar kornizën e saj të transaksioneve të siguruara

duke krijuar lloje të reja të të drejtave të sigurisë që mund të publikohen

përmes regjistrimit.

Kuvajti = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Zyra private e kredive e Kuvajtit ka zgjeruar mbulimin e saj duke

shtuar shitësit me pakicë me ata që ofrojnë informata të kredisë.

Republika e Kirgistanit = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Në Republikën e Kirgistanit zyra e kredive ka përmirësuar qasjen

në informata të kredive, duke filluar me shpërndarjen e informatave pozitive

dhe negative të kredisë. TBB 2010: Republika e Kirgistanit ka përforcuar sistemin e saj të

transaksioneve të siguruar nëpërmjet ndryshimeve të kodit civil dhe ligjit te

pengut, duke e bërë kreditimin e siguruar më fleksibël, duke mundësuar një

përshkrim të përgjithshëm të pasurisë së ngarkuar dhe të borxheve dhe

obligimeve, dhe duke ofruar një vazhdim automatik të së drejtës në siguri

ndaj të ardhurave të aktivit burimor.

Republika Demokratike Popullore e Laos = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Republika Popullore Demokratike e Laos ka përmirësuar qasjen

në informata të kredive duke eliminuar pragun për madhësinë minimale të

kredive që duhet përfshirë në bazën e të dhënave në Regjistrin e Kredive dhe

duke zgjeruar mbulueshmërinë e huamarrësve.

TBB 2015: Republika Popullore Demokratike e Laos ka përmirësuar qasjen

në kredi duke zbatuar një regjistër modern të kolateralit, të unifikuar, dhe të

bazuar në njoftim.


61

TBB 2012: RDP e Laos ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar Regjistrin Publik të Kredive.

Libani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Libani ka përmirësuar sistemin e tij të informatave të kredive

duke ua mundësuar bankave qasje on-line në raportet e Regjistrit Publik të

Kredive.

Lesoto = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Lesoto ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar zyrën e saj të parë të kredisë.

Liberia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Liberia ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar ligje të reja

mbi transaksionet e siguruara që krijojnë një regjistër modern, të unifikuar

dhe të bazuar në njoftim të kolateralit.

TBB 2012: Liberia ka përforcuar kornizën e saj ligjore për transaksione të

siguruara duke miratuar një kod të ri komercial që zgjeron gamën e pasurive

që mund të përdoren si kolateral (duke përfshirë pasuritë e ardhshme) dhe e

shtrinë interesin e sigurisë në të ardhurat e pasurisë burimore. TBB 2009: Liberia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar rishtas një regjistër publik të kredive në bankën e saj qendrore.

Madagaskari = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Madagaskari ka përmirësuar qasjen në kredi duke zgjeruar


ardhshme), duke mundësuar një përshkrim të përgjithshëm të pasurive të


62

dhënë si kolateral dhe duke mundësuar një përshkrim të përgjithshëm të

borxheve dhe detyrimeve. TBB 2012: Madagaskari ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredive duke eliminuar pragun minimal për kredi të përfshira në bazën e të

dhënave, dhe duke e bërë të detyrueshme për bankat që t'i ndajnë informatat

e kredive me zyrën e kredive.

Malaui = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Malaui ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredisë

duke miratuar një ligj të ri që lejon krijimin e një zyre private të kredisë.

Mali = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Mali ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredive

duke futur në zbatim rregullativa që rregullojnë licencimin dhe funksionimin e

zyrave të kredisë në shtetet anëtare të Bashkimit Ekonomik dhe Monetar të

Afrikës Perëndimore (UEMOA). TBB 2012: Qasja në kredi në Mali është përmirësuar përmes ndryshimeve

në Ligjin e Njëtrajtshëm të OHADA-s (Organizata për Harmonizimin e Ligjit të

Biznesit në Afrikë) mbi Transaksionet e Siguruara që zgjeron gamën e pasurive

që mund të përdoren si kolateral (duke përfshirë pasuritë e ardhshme), duke

shtrirë interesin e sigurisë për të ardhurat e pasurisë burimore dhe duke futur

në zbatim mundësinë e përmbarimit jashtë gjyqësor.

.

Ishujt Marshall = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Ishujt Marshall kanë përmirësuar qasjen në kredi përmes një ligji

të ri për transaksionet e siguruara që krijon një regjistër qendror për

kolateral, zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral,

mundëson një përshkrim të përgjithshëm të borxheve, detyrimeve dhe


63

pasurive të dhënë si kolateral, dhe përcakton rregulla të qarta për prioritet

jashtë falimentimit për kreditorët e siguruar.

Mauritania = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Mauritania ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

ulur pragun për madhësinë minimale të kredive që duhet të përfshihen në

bazën e të dhënave në Regjistrin e Kredive dhe duke zgjeruar

mbulueshmërinë e huamarrësve. TBB 2015: Mauritania ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive duke ulur pragun minimal për kreditë që do të përfshihen në bazën e

të dhënave të regjistrit.

Mauritiusi = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Mauritiusi ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

zgjeruar përmasën e informatave të kredive dhe duke shtuar

mbulueshmërinë e të dhënave historike të shpërndarë nga 2 deri në 3 vjet.


filluar me mbledhjen e informatave të pagesave nga shitësit me pakicë dhe

duke filluar me shpërndarjen e informatave pozitive dhe negative.


mundësuar licencimin e zyrave private të informatave të kredive dhe duke

zgjeruar mbulueshmërinë e Zyrës së Informimit të Kredive të Mauritius për të

gjitha institucionet që ofrojnë informata të kredisë. TBB 2009: Regjistri publik i Mauritiusit për kredi ka eliminuar pragun

minimal për kredi që duhet të raportohen në bazën e saj të të dhënave, dhe

tani mbulon informata mbi të gjitha kreditë nga sistemi financiar.

Meksika



64

TBB 2016: Meksika ka përmirësuar qasjen në kredi duke zbatuar një dekret

që mundëson një përshkrim të përgjithshëm të pasurive të dhënë si kolateral.

Kjo reformë zbatohet si për Mexico City ashtu edhe për Monterrey.

TBB 2015: Meksika ka përmirësuar qasjen në kredi duke ndryshuar ligjin e

procedurës së falimentimit dhe duke vendosur fazë të qartë për lehtësim nga

një zbatimi i veprimeve përmbaruese nga ana e kreditorëve të siguruar gjatë

procedurave të riorganizimit. Kjo reformë zbatohet si për Mexico City ashtu

edhe për Monterrey. TBB 2012: Meksika ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara duke zbatuar një regjistër të centralizuar për kolateral me një bazë

të dhënash elektronike që është e arritshme on-line.

Mongolia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Në Mongoli regjistri i kredive ka filluar shpërndarjen e të

dhënave nga një kompani e shërbimeve komunale duke përmirësuar qasjen

në informatat e kredisë.

TBB 2013: Mongolia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

miratuar një ligj që parasheh licencimin e zyrave referuese të kredive dhe

garanton të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre

personale. TBB 2012: Mongolia ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive duke eliminuar pragun minimal për kredi që duhet përfshirë në bazën

e të dhënave.

Maroku = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Maroku ka përmirësuar qasjen në informata të kredive përmes

një zyre të re private të kredive e cila ka filluar punën.


65

TBB 2009: Maroku ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

garantuar të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre në

regjistrin publik të kredive.

Namibia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Namibia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

garantuar me ligj të drejtat e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e

tyre.

Nepali


TBB 2010: Nepali ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

filluar të shpërndajë të dhënat historike.

Zelanda e Re = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Zelanda e Re ka përmirësuar qasjen në informata të kredive

duke filluar me shpërndarjen e informatave pozitive dhe negative të kredisë. TBB 2013: Zelanda e Re ka përmirësuar qasjen në informata të kredive

duke ua mundësuar zyrave të kredive që të mbledhin informata pozitive për

individët.

Nikaragua = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Nikaragua ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

filluar me ofrimin e rezultateve të krediti për bankat dhe institucionet

financiare.

Nigeri = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


66

TBB 2016: Nigeri ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredive

duke futur në zbatim rregullativa që rregullojnë licencimin dhe funksionimin e

zyrave të kredive në shtetet anëtare të Bashkimit Ekonomik dhe Monetar te

Afrikës Perëndimore (UEMOA). TBB 2012: Qasja në kredi në Niger është përmirësuar përmes ndryshimeve





gjyqësor.

Nigeria = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Nigeria ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

shpërndarë informata të kredive nga kompanitë e shitjes me pakicë. TBB 2010: Nigeria ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredive

me anë të një udhëzimi të bankës qendrore duke përcaktuar kërkesat për

licencim, funksionim dhe rregullim të zyrës së kredisë në pronësi private.

Omani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Omani ka përmirësuar qasjen në informatat e kredive duke ua

garantuar të drejtën huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre

personale. TBB 2012: Omani ka përmirësuar sistemin e tij të informatave te kredisë

duke lansuar Sistemin e Kredisë Bankare dhe Zyrës Statistikore, i cili mbledh

informata historike mbi kreditë me probleme dhe pa probleme, si për firmat

ashtu edhe për individët.

Pakistani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


67

TBB 2008: Zyra private e kredisë e Pakistani ka filluar me shpërndarjen e

informatave pozitive dhe negative rreth kredisë, ku regjistri i saj publik i

kredive ka eliminuar pragun minimal për kredi të përfshira në bazën e saj të

të dhënave.

Panama = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Panamaja ka përmirësuar qasjen në kredi përmes një ligji të ri

duke zgjeruar gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral, duke

mundësuar një përshkrim të përgjithshëm të pasurive të dhënë si kolateral

dhe duke mundësuar përmbarimin e kolateralit jashtë gjykatës.

Paraguai = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Paraguai ka shkurtuar kohën e nevojshme për fillimin e një

biznesi, duke krijuar qendrën one-stop shop dhe duke lidhur shumë agjenci

me të.

Peru = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Peruja ka përmirësuar sistemin e vet të informatave rreth

kredisë duke zbatuar një ligj të ri për mbrojtjen e të dhënave personale.

Filipinet = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Filipinet ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

filluar me shpërndarjen e informatave pozitive dhe negative, dhe duke

miratuar ligjin e privatësisë së të dhënave që ua garanton të drejtën

huamarrësve që të kenë qasje në të dhënat e tyre.


68

TBB 2010: Filipinet ka përmirësuar qasjen në informata të kredive me anë

të një ligji të ri që rregullon punën dhe shërbimet e një sistemi informues të

kredive.

Papa Guineja e Re = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Funksionimi i një zyre të re private të kredive ka përmirësuar

sistemin informues të kredive në Papua Guinenë e Re.

Palau = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Palau ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të siguruara

me anë të një ligji të ri që krijon një regjistër të centralizuar kolateral, zgjeron

gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral për të përfshirë pasuritë e

ardhshme, mundëson një përshkrim të përgjithshëm në marrëveshjen e

sigurisë së borxheve dhe detyrimeve, si dhe pasuritë e vendosura si kolateral,

përcakton rregulla të qarta për prioritet jashtë falimentimit për kreditorët e

siguruar dhe mundëson përmbarimin jashtë gjykatës.

Katari = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Katari ka përmirësuar sistemin e vet të informimit rreth kredive

duke filluar të shpërndajë të dhëna historike dhe eliminimin e limitit minimal

për kredi të përfshira në bazën e të dhënave.

Federata Ruse = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Rusia ka përmirësuar qasjen në kredi duke miratuar një ligj të ri

mbi transaksione të sigurta dhe i cili mundëson një regjistër të centralizuar

kolateral dhe mundëson një përshkrim të përgjithshëm të një kategorie të


69

kombinuar të pasurive dhënë si kolateral. Kjo reformë zbatohet për Moskën

dhe Shën Petersburgun. TBB 2008: Në Rusi qasja ndaj informatave të kredisë është përmirësuar me

nisjen e një zyre private të kredive, Zyra Kombëtare e Historive të Kredisë

(NBKI), dhe sipas kërkesës bankat duhet paraqesin të dhënat te zyra për

kredi.

Ruanda = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Në Ruanda zyrja për kredi ka filluar të japë rezultatet e kredisë

bankave dhe institucioneve të tjera financiare, ndërsa regjistri i kredive ka

zgjeruar mbulueshmërinë e huamarrësve, duke përforcuar sistemin e

raportimit të kredisë.

TBB 2015: Ruanda ka përmirësuar qasjen e saj në kredi duke vendosur

rregulla të qarta prioritare jashtë falimentimit për kreditorët e siguruar dhe

krijimit të bazës së qartë për lirim nga zbatimi i veprimeve të përmbarimit nga

kreditorët e siguruar gjatë procedurave të riorganizimit.

TBB 2014: Ruanda ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara, duke siguruar më shumë fleksibilitet mbi llojet e borxheve dhe

detyrimeve që mund të sigurohen me anë të një marrëveshjeje mbi

kolateralin.

TBB 2012: Në Ruanda zyra private e kredive ka filluar të mbledhë dhe të

shpërndajë informata nga kompanitë e shërbimeve komunale dhe gjithashtu

ka filluar të shpërndajë më shumë se 2 vjet të informatave të historikut, duke

përmirësuar sistemin e informatave mbi kreditë.

TBB 2011: Ruanda ka rritur qasjen në kredi duke ua mundësuar

huamarrësve të drejtën që të inspektojnë raportin e tyre të kredisë dhe të

obligohen kreditë e çfarëdo madhësie të raportohen në Regjistrin Publik të

Kredive të Bankës Qendrore. TBB 2010: Ruanda ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara duke mundësuar një gamë të gjerë të pasurive që do të përdoren si


70

kolateral, duke mundësuar një përshkrim të përgjithshëm të borxheve dhe

detyrimeve në marrëveshjen e sigurisë, duke lejuar ekzekutimin e kolateralit

jashtë gjykatës, dhënien e përparësisë absolute kreditorëve të siguruar në

kuadër të falimentimit dhe krijimin e një regjistri të ri të kolateralit.

Samoa = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Samoa ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara duke filluar ta zbatojë ligjin e ri të kompanive dhe ligjin e ri të

letrave me vlerë, të cilat u mundësojnë korporatave që të nxjerrin obligacione

të shoqërisë aksionare ndaj të gjitha pasurive të saj, gjë që automatikisht e

shtrinë interesin e sigurisë për produktet dhe të ardhurave e kolateralit për

dëftesën e obligacionit.

Arabia Saudite = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Një ndryshim në ligjin e Arabisë Saudite për barra komerciale ka

shtuar qasjen tek kreditë duke e bere kreditimin e siguruar më fleksibël dhe

duke mundësuar përmbarimet jashtë gjykatës në rast të vonesës së

pagesave. TBB 2008: Zyra private e kredive e Arabisë Saudite ka lansuar një zyre

komerciale të kredive e cila nxjerr raporte mbi kompanitë, duke përfshirë

edhe ekspozimin e tyre të kredisë.

Senegali = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Senegali ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të kredive

duke futur në zbatim rregulloret e hartuara nga Bashkimi Ekonomik dhe

Monetar i Afrikës Perëndimore që qeveris licencimin dhe funksionimin e

zyrave të kredisë.


71

TBB 2012: Qasja në kredi në Senegal është përmirësuar përmes


Siguruara, që zgjeron gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral




Sierra Leone = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Sierra Leone ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive duke filluar të shpërndajë të dhëna pozitive dhe negative dhe duke

rritur shkallën e mbulimit të sistemit.

TBB 2013: Sierra Leone ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar Regjistrin Publik të Kredive në bankën e saj qendrore dhe duke


personale.

TBB 2012: Sierra Leone ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive me miratimin e një ligji të ri që parashikon krijimin e një regjistri

publik të kredisë. TBB 2010: Sierra Leone ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara përmes një ligji të kompanive që lejon përdorimin e tarifave fikse

dhe lëvizëse, dhe automatikisht shtrinë interesin e sigurisë ndaj produkteve,

të ardhurave dhe zëvendësimeve të kolateralit.

Singapori = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Singapori ka përmirësuar sistemin e tij të informatave të kredive

duke garantuar me ligj të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar të dhënat

e tyre.

TBB 2011: Singapori ka përmirësuar sistemin e tij të informatave të kredive

duke mbledhur dhe shpërndarë informata mbi firmat.


72

Ishujt e Solomonit = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Ishujt Solomon kanë përforcuar qasjen në kredi duke miratuar

një ligj të ri të transaksioneve të siguruara që zgjeron gamën e pasurive që

mund të përdoren si kolateral, mundëson një përshkrim të përgjithshëm të

borxheve dhe detyrimeve të siguruara me kolateral, lejon përmbarimin jashtë

gjykatës dhe krijon regjistrin e kolateralit.

Afrika e Jugut = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Afrika e Jugut ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të

kredive duke futur në zbatim një kërkesë që huadhënësit të kontrollojnë

borxhin e përgjithshëm të konsumatorëve para se t'u japin kredi dhe duke ua

garantuar huamarrësve të drejtën për të hyrë dhe për të demantuar të

dhënat e tyre të kredisë.

TBB 2015: Afrika e Jugut e ka bërë më të vështirë qasjen në informata

të kredisë duke futur në zbatim rregullore të cilat kërkojnë që zyrat t'i

largojnë informata lidhur me kreditë nga baza te tyre të të dhënave, të

tilla si informata negative lidhur me sjelljen e konsumatorit ose

veprimin e përmbarimit të grumbulluar ne evidencën e konsumatorit

para 1 prilli 2014.

Ishujt Sejshelle = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Sejshellet ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar Regjistrin e Kredive. TBB 2013: Sejshellet ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

miratuar rregullativ të re që parasheh ngritjen dhe funksionimin e një bazë të

dhënash e regjistrit të kredive.

Shri Lanka = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Shri Lanka ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara duke krijuar një regjistër të kërkueshëm elektronik të kolateralit dhe

duke nxjerr rregullore për funksionimin e tij.

TBB 2008: Në Shri Lanka zyra private e kredisë ka rritur pragun

minimal për kreditë për të cilat informatat negative janë shpërndarë

nga 100.000 rupi të Shri Lankas në 500.000 rupi.


73

TBB 2010: Shri Lanka ka përmirësuar qasjen në informata të kredive

përmes një konsolidimi të sistemeve në zyrën private të kredive, duke ua

mundësuar të gjitha institucioneve aksionare të kreditimit të dërgojnë të

dhënat e kredisë, pa prag minimal për kredi që do të raportoheshin në bazën

e të dhënave. TBB 2009: Shri Lanka ka përmirësuar qasjen në kredi duke përforcuar

sistemin e saj të transaksioneve të siguruara nëpërmjet ligjit të saj të ri të

kompanive, sipas të cilit kërkesat e kreditorëve të siguruar nuk mbesin të

ngrira kur kompania shkon në likuidim dhe duke krijuar një sistem online për

bankat që të ndajnë informata të kredive në zyrën private të kredive, duke

mbledhur të dhëna për të gjitha kreditë nga institucionet financiare dhe

shpërndarjen e informatave historike të kredisë duke mbuluar një periudhë

më të gjatë kohore.

Sudani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Sudani ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë private të kredisë.

Republika Arabe e Sirisë = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Siria ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke krijuar

një sistem online për shkëmbimin e të dhënave në mes të të gjitha bankave

dhe institucioneve mikrofinanciare, dhe regjistrin e kredive të bankës

qendrore. TBB 2011: Siria ka rritur qasjen në kredi duke eliminuar pragun minimal për

kredi të përfshira në bazën e të dhënave, e cila ka zgjeruar mbulueshmërinë e

individëve dhe firmave në 2.8% të popullsisë së rritur.

Tajvani, Kina = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


74

TBB 2015: Tajvani, Kina ka përmirësuar qasjen në informatat e kredisë duke

filluar me përfshirjen e të dhënave nga kompanitë e shërbimeve komunale në

raportet e kredisë. TBB 2009: Tajvani, Kina ka përforcuar sistemin e saj të transaksioneve të

siguruara përmes një ndryshimi në kodin e saj civil që lejon përdorimin e

pasurive të patundshme ose pronave personale për të siguruar një linjë të

kredisë, për jo më shumë se një shumë e caktuar maksimale.

Taxhikistani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Taxhikistani ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

filluar me ofrimin e rezultateve të kredisë.

TBB 2014: Taxhikistani ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë private të kredisë TBB 2010: Taxhikistani ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të

kredisë me anë të një ligji të ri që lejon krijimin e një zyre private të kredive.

TBB 2012: Qasja në kredi duke përdorur pasurinë e luajtshme në

Taxhikistan u bë më e ndërlikuar për shkak të regjistrit të kolateralit të

luajtshëm që nuk është funksional që nga janari i vitit 2011.

Tanzania = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Tanzania ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar zyrat e kredisë. TBB 2014: Tanzania ka përmirësuar sistemin e saj të informatave të kredive

me anë të rregullave të reja që parashohin licencimin e zyrave referuese të

kredisë dhe përshkruajnë funksionet e bankës referuese të kredisë.

Timori Lindor = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Timori lindor ka përmirësuar sistemin e informatave të kredive,

duke krijuar Regjistrin Publik të Kredive.


75

Togo = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Qasja në kredi në Togo është përmirësuar përmes ndryshimeve





gjyqësor.

Tonga = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Tonga ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë private të kredisë. TBB 2012: Tonga ka përforcuar sistemin vet të transaksioneve të siguruara

duke miratuar një ligj të ri që lejon një përshkrim të përgjithshëm të detyrimit

në marrëveshjen e sigurisë dhe u jep kreditorëve të siguruar përparësi jashtë

falimentimit.

Trinidad dhe Tobago = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Trinidad dhe Tobago kanë përmirësuar qasjen në kredi duke

miratuar Ligjin e Falimentimit dhe të Paaftësisë Paguese, i cili përcakton arsye

të qarta për lehtësim nga barra e veprimeve përmbaruese të kreditorëve të

siguruar gjatë procedurave të riorganizimit, si dhe një afat kohor për

qëndrim. TBB 2008: Zyra private e kredisë e Trinidad dhe Tobago ka shtuar

kompanitë e shërbimeve si ofrues të informatave, duke përmirësuar qasjen


Tunizia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


76

TBB 2009: Tunizia ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

filluar të mbledh dhe shpërndajë informata më të detajuara të kredisë nga

bankat (përfshirë informata pozitive dhe negative) dhe duke garantuar me ligj

të drejtën e individëve dhe firmave për të kontrolluar të dhënat e tyre të

kredisë në të gjitha zyrat e bankës qendrore. TBB 2008: Regjistri Publik i Tunizisë për Kredi ka eliminuar pragun minimal

për kredi të përfshira në regjistrin e saj, duke përmirësuar qasjen në

informata të kredisë.

Uganda = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Në Ugandë zyre e kredisë ka zgjeruar mbulueshmërinë e

huamarrësve, duke përmirësuar qasjen në informata të kredisë. TBB 2011: Uganda ka rritur qasjen në kredi duke krijuar një zyrë të re

private të kredive.

Emiratet e Bashkuara Arabe = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Në Emiratet e Bashkuara Arabe zyre e kredisë ka përmirësuar

qasjen në informata të kredive duke filluar shkëmbimin e informatave me

kompani të shërbimeve komunale.

TBB 2012: Emiratet e Bashkuara Arabe e kanë përmirësuar sistemin e tyre

të informatave të kredisë me anë të një ligji të ri që lejon krijimin e një zyre

federale për kredi nën mbikëqyrjen e bankës qendrore.

TBB 2011: Emiratet e Bashkuara Arabe kanë rritur qasjen në kredi duke

krijuar një kornizë ligjore për funksionimin e zyres private të kredive, duke

kërkuar që institucionet financiare t'i ndajnë informatat e kredisë. TBB 2009: Emiratet e Bashkuara Arabe kanë përmirësuar qasjen në

informata të kredive, duke krijuar një zyrë të re private të kredisë që të


77

mbledh informata për të gjitha kreditë dhe duke garantuar të drejtën e

huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre të kredisë në zyre të re.

Uruguai = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Uruguai ka përmirësuar sistemin e tij të informatave të kredisë

duke prezantuar një platformë të re on-line që lejon qasje në raportet e

kredisë për institucionet financiare, shërbimet publike dhe huamarrësit.

Uzbekistani = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Uzbekistani ka përmirësuar qasjen në kredi me miratimin e

ligjeve të reja për transaksionet e siguruara që mundësojnë një përshkrim të

përgjithshëm të pasurive të dhënë si kolateral dhe të krijojnë një regjistër të ri

të kolateralit, modern, të unifikuar, dhe me bazë njoftimi.

TBB 2014: Uzbekistani ka përmirësuar qasjen në informatat e kredive duke

zgjeruar fushën e informatave të kredisë dhe duke kërkuar që më shumë se 2

vjet e të dhënave historike të mblidhen dhe shpërndahen.

TBB 2013: Uzbekistani ka përmirësuar informata të kredive duke ua

garantuar të drejtën huamarrësve për të kontrolluar të dhënat e tyre

personale. TBB 2009: Në Uzbekistan zyra private e kredive (Zyra ndërbankare e

kredive) ka filluar mbledhjen e informatave mbi mënyrën e ripagesës të

huamarrësve individuale, si dhe firmave.

Vanuatu = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Vanuatu ka përmirësuar qasjen në informata të kredive duke

krijuar një zyrë private të kredisë.


78

TBB 2010: Vanuatu ka përforcuar sistemin vet të transaksioneve të

siguruara duke nisur një regjistër të unifikuar dhe gjeografikisht të

centralizuar kolateral. TBB 2009: Vanuatu ka përforcuar sistemin e vet të transaksioneve të

siguruara me miratimin e Ligjit për Karakteristikat Personale të Sigurisë dhe

krijimin e një regjistri elektronik për interesat e sigurisë. Ligji i ri zgjeron

gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral, e shtrinë interesin e

sigurisë për të ardhurat e pasurisë origjinale, duke siguruar se kreditorët e

siguruar kanë përparësi jashtë procedurave të falimentimit dhe lejohen ta

shfrytëzojnë përmbarimin jashtë gjykatës të interesave të sigurisë.

Venezuela = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Republika Bolivariane e Venezuelës ka përmirësuar qasjen në

informata të kredive duke filluar me mbledhjen e të dhëna për firmat nga

institucionet financiare. TBB 2011: Republika Bolivariane e Venezuelës ka përmirësuar qasjen në

informata të kredive, duke krijuar një zyrë private të kredisë.

Vietnami = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Vietnami garanton të drejtën e huamarrësve për të kontrolluar

të dhënat e tyre të kredisë, ndërsa zyre e re e kredisë ta zgjerojë

mbulueshmërinë e huamarrësve duke përmirësuar sistemin e informatave të

kredive.

TBB 2015: Vietnami ka përmirësuar sistemin e et të informatave të kredive

duke krijuar një zyrë të re krediti.

TBB 2014: Vietnami ka përmirësuar sistemin e tij të informatave të kredisë

përmes një dekretit për caktimin e një kornizë ligjore për themelimin e zyrave

private të kredisë.

TBB 2011: Vietnami ka përmirësuar sistemin e vet të informatave të


79

kredive duke ua mundësuar huamarrësve që të shqyrtojnë raportin e tyre të

kredisë dhe gabimet e sakta.

TBB 2009: Regjistri publik i kredive i Vietnamit ka zgjeruar mbulimin e

informatave historike të kredisë të cilat i shpërndanë nga 2 deri në 5 vjet,

duke zgjeruar mbulimin e saj të individëve dhe firmave. TBB 2008: Vietnami ka përforcuar sistemin e transaksioneve të siguruar

duke zgjeruar gamën e pasurive që mund të përdoren si kolateral dhe duke

lejuar një përshkrim të përgjithshëm të kolateralit në marrëveshjen e

sigurisë.

Bregu Perëndimor dhe Gaza = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Regjistri i Kredive në Bregun Perëndimor dhe Gaza filloi të

shpërndajë të dhënat e kredisë nga shitësit dhe kompanitë e shërbimeve.

TBB 2013: Bregu Perëndimor dhe Gaza ka përmirësuar qasje në informatat

e kredisë, duke ua garantuar të drejtën huamarrësve për të kontrolluar të

dhënat e tyre personale.

TBB 2009: Regjistri publik i kredive në Bregun Perëndimor dhe Gaza është

ngritur një sistem on-line për bankat që të ndajnë informatat e kredisë. TBB 2008: Regjistri publik i kredive në Bregun Perëndimor dhe Gaza ka

eliminuar pragun minimal për kredi të përfshira në bazën e saj të të dhënave

e saj dhe i ka udhëzuar që t'ua tregon të gjitha kreditë klientëve.

Republika e Jemenit = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Republika e Jemenit ka përmirësuar qasjen në informata të

kredive duke eliminuar pragun minimal për kredi të raportuara dhe duke

garantuar të drejtën e huamarrësve për të parë raportet e tyre të kredisë.

Zambia = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.


80

TBB 2016: Në Zambia zyra kredisë ka filluar të japë rezultatet e kredisë.

TBB 2015: Në Zambia, zyre kredisë ka përmirësuar qasjen në informata të

kredive duke filluar të shkëmbejë informatë të kredisë me shitësit me pakicë

dhe shërbimet komunale. TBB 2010: Zambia ka përmirësuar sistemin e et të informatave të kredive

duke e bërë të detyrueshme për bankat dhe institucionet financiare

jobankare të regjistruara në bankën qendrore për të përdorur raportet e

referencës së kredisë dhe për të siguruar të dhëna për zyrën e kredit.

Zimbabve = Reformat në të Bërit Biznes lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshimi vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Në Zimbabve zyra e kredisë ka filluar të japë rezultatet e

kredisë.