republika e shqiperise - uamd.edu.al · nivelet e rritura të th rrisin karbohidratet proteinat dhe...

1

UNIVERSITETI “ALEKSANDER MOISIU” DURRES

FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE

DEPARTAMENTI MJEKESI

DEGA INFERMIERI E PERGJITHSHME

TEME DIPLOME

KUJDESI INFERMIEROR NË PACIENTE ME

KIRURGJI TË GJËNDRAVE THYROIDE

PUNOI UDHEHEQES

SHKENCOR

Zana BEQIRI Msc. Violeta ZANAJ

2014

2

PASQYRA E LËNDËS

1-Hyrje

2-Qëllimi dhe objektivat

3-Kap.I

Çrregullimet e gjëndrrës tiroidale

1.1 Pacienti me hipertiroidizëm

1.2 Patopsikologjia dhe manifestimet ..

1.3 Sëmundja e GRAVES..

1.4 Gjëndrrat multinodulare toksike..

1.5 Kriza tiroidale…

4-Kap.II Testet diagnostikuese

2.1 Testi i shtypjes tiroidale

2.2 Mjekimi

5-Terapia radioaktive e jodit..

-Ndërhyrja kirurgjikale..

-Kujdesi për shëndetin ..

-Vlerësimi mjeksor…

-Përgjegjësitë infermierore…

-Mësimi i familjes dhe i pacientit….

-Kujdesi para operacionit..

-Kujdesi pas operacionit…

-Vlerësime për monitorimin e komplikcioneve…

3

-Rreziku për rezultatet e ulëta kardiake..

-Çrregullimet në përceptimet sensore.:Vizuale

-Ushqyerje e pabalancuar….

-Imazhi i Çrregullimit të trupit..

-Kujdesi në shtëpi

6-Kap.III Një klient me sëmundjen e Graves

3.1Diagnozat ..

3.2.Vleresimi.....

7-Kap.IV Pacienti me hipotiroidizem

4.1 Patopsikologjia dhe manifestimet...

4.2 Mungesa e jodit..

4.3 Tiroidja Hashimoto..

4.4 Koma Miksedema..

4.5 Testet diagnostikuese..

4.6 Mjekimet..

8-Administrimi i ilaçeve..

-Përgatitja tiroidale..

-Përgjegjësite e infermierit..

-Përgatitja e familjes dhe e pacientit..

-Mbështetja e shëndetit..

-Vlerësimet ..

9- Kap V: Kanceri i tiroideve

5.1Çrregullimet e gjëndrrave para tiroidale..

4

5.2 Manifestimet e hipertiroidizmit..

5.3Patopsikologjia dhe manifestimet..

5.4 Manifestimet e hipoparatiroidizmit..

10.-Tiroidja ..

-Metoda e përgjithshme..

-Trajtimi mjeksor..

-Trajtimi kirurgjikal..

-Cistet tirogjuhësore..

-Gusha koloide..

11-Kap VI Tumoret e tiroideve

6.1 Ndryshimet normale të moshës..

6.2 Tensioni i ulët kardiak..

6.3 Rrezik për integritetin e dobësuar të lëkures..

6.4 Kujdesi në shtëpi..

12-Rastet

13-Statistikat

14-Konkluzioni

15-Bibliografia

16-Falenderime

5

HYRJE

Tema që kam marrë në studim për mbrojtjen e diplomës është “ GJËNDRRAT

THYROIDE”. Në këtë temë diplome kam trajtuar pacientë me hipërtiroidizëm,

hypotiroidizem dhe pacientë me kancer në thyroide.

Në fillim të temës kam shkruar dicka për crregullimin e gjëndrres thyroidale. Më

tej kam trajtuar

a-Sëmundjen e Graves

b-Krizën thyroidale

c-Thyroidja Hashimoto

d-Koma miksedema

Në këtë temë një vend të rëndesishëm e ze kujdesi infermieror.

Aty janë trajtuar kujdesi para dhe pas operacionit, ku përfshin njohja me pacientin,

diagnozat infermierore, përgjegjësit infermierore, ndërhyrjet kirurgjikale dhe për imazhin

e çrregullimit të trupit, plani dhe zbatimi i punës dhe rezultatet e pritshme. Në faqet e

fundit janë rastet të cilat i kam ndjekur gjatë kësaj prejudhe dhe nga të cilat kam nxjerre

disa statistika.

6

QËLLIMI

Kujdesi infermieror në paciente me kirurgji te kancerit të tiroideve është mësimi

dhe prefeksionimi i dijes në lidhje me pacientët me kirurgji të kancerit të tiroideve ose

është mësimi dhe profeksionimi i dijes në lidhje me pacientët me gjëndrra tiroide.

OBJEKTIVA.

1-Njohja me shkaqe të gjendrrave thyroidale

2-Përmirësimi i punës në lidhje me këta pacientë

3-Ndjekja intensive dhe adekuate e këtyre pacientëve

4-Njohja nga ana teorike dhe praktike sa më mirë e këtyre nazologjive për parandalimin e

tyre

7

KAPITULLI I

Çrregullimet e gjëndrres tiroidale

Alternimi i prodhimeve të hormoneve tiroidale TH ose përdorimi ndikon në pjesën më të

madhe të sistemit të organeve. Tek të rriturit ndryshimet e TH fillimisht ndikojnë në

metabolizem, funksionin gastrointestinal dhe funksionin neuromuscular. Çrregullimet e tiroides

si hipërtiroidizmi dhe hypotiroidizmi janë ndër rastet më të zakonshme të çrregullimeve

endokrine.

1.1 Pacientët me hipërtiroidizëm

Hipërtiroidizmi ose ndryshe i quajtur tirotoksikosis ështe një çrregullim i shkaktuar nga daljet e

tepërta të TH të indits peripheral, hipërtiroidizmi ndikon në gjithë sistemin e organeve të mëdha

të trupit. Nivelet e rritura të TH rrisin karbohidratet proteinat dhe metabolizmin e lipideve,

lipidet zbrazen dhe toleranca e glukozës ulet. Me kalimin e kohës efektet e tepruara

hipermetabolike rezultojnë në humbjen kalorike dhe ushqyese.

1.2 Patopsikologjia dhe manifestimet

Hipërtiroidizmi vjen si rezultat i faktotëve të ndryshëm, duke përfshire reaksionet autoimunitare

si semundja Grave, sekrecioni i tepruar i hormonit stimulues tiroidal TSH nga gjëndrra

hipofizare, tiroides neoplazmës (gusha miltinodulare toksike ) dhe marrja e tepruar e

medikamenteve për tiroide. Etiologjia më e zakonshme e hipërtiroidizmit është gusha e graves

dhe gusha toxike multinodulare .

Pacienti me hipërtiroidizëm ka një oreks të tepruar dhe përveç kësaj ka humbje në peshë dhe

diarre. Manifestimet shtesë lidhur me hipermetabolizmin përfshin intolerancën ndaj nxehtësis

dhe djersës se tepërt. Lekura e pacientit është e butë dhe e ngrohtë, paqëndrueshmëria

emocionale është e zakonshme.

8

1.2 SËMUNDJA E GRAVES

Semundja GRAVES është pesë here më e lartë tek grate se sa tek burrat, ndodh shpesh mes

moshës 20-40 vjec. Kjo eshte e lidhur gjeresisht me sasin e jodit në dietë. Marrja e tepërt e jodit

është e shoqëruar me rritjen e shpeshtësisë së hipërtiroidizmit. Pacientët me semundjen GRAVE

kanë një gjendërr të zmadhuar tiroidale dhe manifestimet e tiroidizmit. Hipërtrofia e gjendrrës

vjen si rezultat i stimulimit të tepërt të TSH, imunoglobulina e rritur ose substanca që ndalojnë

sintezën e TH. Në një gjendërr mund të jetë e pranishme si në hipërtiroidizëm.

Prognoza, dalja e syve ndodh në 1/3 e rasteve. Nxjerrja përpara e kokërdhokeve vjen si rezultat i

akumulimit të depozitave të yndyrës dhe inflamacionit të nënprodukteve në indin retro orbital.

Zakonisht sklera është e dukshme poshtë irisit .

Qepallat e sipërme shpesh janë të tërhequra prapa dhe pacienti ka një shikim ngulitës

karakteristik pa rrahur qepallat. Prognoza zakonisht është dy anësore, por ajo mund të përfshije

vetëm njerin sy. Pacienti mund të ketë një shikim të turbullt, diplopi, lotim, dhimbje sysh dhe

fotofobi. Paaftësia për të mbyllur qepallat plotësisht mbi kokërdhoket e dale jashtë rrit rrezikun

e tharjes, irritimit, infeksionit dhe ulçëres se kornesë së syrit. Trajtimi i sëmundjes GRAVE nuk i

kthen këto ndryshime në sy. Manifestime të tjera, përfshin lodhjen, veshtirësi për të fjetur,

dridhje duarsh dhe ndryshime në menstruacione, me një rrjedhje të rritur të amenoresë. Pacientët

e vjetër mund të shfaqin fibrilacion arterial dhe kongjestion të infarkteve të zemrës.

1.4 Gjëndrrat multinodulare toxike

Gjëndrrat multinodulare toxike karakterizohet nga nyje funksionale të vogla diskrete dhe të

pavarura në indin e gjëndrres tiroidale që sekreton sasi të tepruar të TH. Nuk dihet se si këto

nyje rriten dhe bëhen të pavarura por dyshohet për mutacion gjenetik të qelizës folikulare.

Nivelet e rritura të TH vijnë si rezultat i manifestimit të hipërtiroidizmit sidoqoftë ato zhvillohen

me ngadalë dhe në një fare mënyre ndryshojnë nga ato të semundjes se GRAVES. Pacienti me

këtë lloj hipërmetabolizmi zakonisht është një grua rreth moshës 60-70 vjecara e cila ka patur

gjendërr për disa vite.

9

TIROIDITIS

Është inflamacion i gjendrrave të tiroides në shumë raste vjen si rezultat i një infeksioni viral te

gjendrres tiroidale.

SIMPTOMAT

Simptomat e tiroiditis ato të inflamacionit akut dhe efektet e TH se rritur. Tiroiditis është një

çrregullim akut që mund të bëhet kronik duke rezultuar në gjendjen hipërtiroidale pasi

infeksionet e përseritura shkatërrojnë indin e gjëndrrave .

1.5 KRIZA TIROIDALE

Është një gjendje extreme e hipërtiroidizmit në ditët e sotme, është e rrallë për shkak të

diagnozave dhe metodave trajtuese të përmiresuara. Kur ndodh infeksioni janë zakonisht njerëz

me hipërtiroidizëm të patrajtueshëm dhe njerëz me hipërtiroidizëm që kanë kaluar stres, siq është

një infeksion, traume, ketoacidoza diabetike e patrajtuar ose manipulime në gjendrrën e tiroides

gjatë ndërhyrjes kirurgjikale. Kriza tiroidale është një gjendje kërcenuse për jeten. Rritja e

shpejte në sasinë metabolike që vjen si rezultat i TH së tepruar shkakton manifestimet e një krizë

tiroidale. Manifestimet përfshijnë hipërtermi me një temperaturë që varion nga 39-41 grad

Celcius, takikardi , hypërtension sistolik dhe simptoma gastrointestinale, irritim, parehati,

dridhje, psikoze, delir dhe ethe. Mundësia për të vdekur është e lartë .

KUJDESI BASHKPUNUES: Trajtimi i hipertiroidizmit bëhet në zvogelimin e TH nga

gjendrra tiroidale duke vendosur nje gjëndje eutiroide, bejme parandalimin dhe trajtimin e

komplikacioneve. Ne varesi te moshes se pacientit dhe gjendjes fizike mund të përdoren

medikamente si terapia radioaktive e jodit ose nderhyrje kirurgjikale.

10

KAPITULLI II

TESTET DIAGNOSTIKUESE

Hypërtiroidizmi diagnostikohet në bazë të sipërfaqes së crregullimeve të vecanta që shkaktojnë

teprice TH dhe nga rezultatet e testeve diagnostikuese. Në nivelet e rritura të TH (T3-T4 dhe jodi

radioaktiv i rritur janë kriteret diagnostikuese të hipërtiroidizmit).

Testet e mëposhtme mund të urdhërohen

Testi TA- Serum Antitrupash tiroidal maten për të përcaktuar nësë një sëmundje

autoimunizuese tiroidale duke shkaktuar simptomat e pacientit.TA është rritur në

semundjen GRAVES.

Testi TSH- Nivelet e serumit të TSH maten dhe krahasohen me nivelet e tiroksinës (T4

për të dalluar hipofizën nga mos funksionimi tiroidal.Udhëzuesi më i mirë i

hipërtiroidizmit parësor është shtypja e TSH poshtë 0,1 g/ml kur TSH e ndjeshme nuk

shtypet, hipërtiroidizmi shkaktohet nga sekretimi i TSH nga tumori i hipofizës.

Testi T4- Nivelet e serumit të tiroksinës T4 maten për të përcaktuar përqëndrimin e TH

dhe për të testuar funksionin e gjëndrrës tiroidale. Nivelet e T4 rriten me hipërtiroidizëm

dhe në tiroiditis acute.

Testi T3- Serumi trijoditrionin T3 matet nga analiza radioimunitare T3 RIJA e cila mat

format e lidhura dhe të lira të këtij hormoni. Ky test është i vlefshëm për diagnozën e

hipërtiroidizmit.

Testi i rritjës se T3 matet nga testi invitro në të cilën gjaku i pacientit përzihet me T3

radioaktiv, rezulton në rritjen e hipërtiroidizmit.

Testi i rritjes RAI- Joduri radioaktiv RAI, testi i rritjes skanimi tiroid mat thithjet e

1313.123 nga ana tiroide. Një dozë e llogaritur e jodit radioaktiv jepet me rruge orale ose

intra dhe më pas tiroidja skanohet pas 24 oresh.Nga shpërndarja e radioaktivitetit në

gjëndërr regjistrohet një marrje e tepërt e jodit radioaktiv, shihet tek shumë sëmundje të

GRAVES. Përveç kësaj skaneri tregon formën dhe madhësinë e gjendrrës.

11

2.1-Testi i shtypjes tiroidale.

Nivelet e RAI dhe T4 maten të parat. Më pas pacienti merr TH për 7-10 ditë, pas secilit testi

përseritet. Dështimi në terapinë e hormoneve për të shtypur RAI dhe T4 tregon hipërtiroidizëm.

2.2-Mjekimi

Hipërtiroidizmi trajtohet duke dhënë mjekime antitiroidale që zvogëlon prodhimin e TH. Për

shkak se te 4 këto ilace nuk ndikojnë në lehtësimin ose aktivitetin e hormoneve që është i

formuar, efektet terapeutike nuk mund të shihen për disa javë.

Terapia radioaktive e jodit

Për shkak se gjëndrra e tiroides e merr jodin ne çdo formë, përqëndrimi i jodit radioaktiv (1311

përqendrohet në gjendrrën e tiroides) dhe dëmton ose shkatërron qelizat e tiroides kështu që ato

prodhojnë pak TH. Jodi radioaktiv jepet nga goja. Rezultatet ndodhin 6-8 jave. Kjo lloj terapie

nuk i jepet grave shtatzëna për shkak se jodi radioaktiv depërton në placentë dhe mund të ketë

efekte negative në zhvillimin e gjëndrrave tiroidale tek fetusi. Për shkak se sasia e gjendrrës së

shkatërruar nuk është e kontrollueshme, pacienti mund të bëhet hipotiroid dhe mund të kërkojë

një zevendësim më të gjatë të TH.

-Ndërhyrja kirurgjikale

Disa pacientë hipërtiroide i kanë gjëndrrat aq të zmadhuara sa që presioni në ezofag ose në trake

shkakton probleme në frymarrje ose gëlltitje. Në këto raste heqja e të gjitha pjesëve të gjendrrës

është e nevojshme, zakonisht kryhet një tiroidiektomi subtotale. Kjo proçedure i le gjendrrës nje

12

hapesire të mjaftueshme në vend për të prodhuar sasinë e duhur të TH. Një tiroidoektomin e

plotë kryhet për të trajtuar kancerin e tiroides, pacienti më pas kërkon zëvëndësimin e mëtejshëm

të hormoneve. Pacientit mund ti jepen ilaçe antitiroide për të zvogëluar nivelin e hormoneve dhe

përgatitje jodi për të ulur vaskularitetin dhe masën e gjendrrës (e cila zvogëlon rrezikun e

hemoragjisë gjatë dhe pas ndërhyrjes kirurgjikale).

-Kujdesi për shëndetin

Megjithëse hipërtiroidizmi nuk është i evitueshëm, është e rëndësishme që ti mësohet pacientit

rëndësia e vizitave të rregullta për sigurimin e shëndetit dhe marrjen e ilaçeve.

-Vlerësimi mjeksor

Në vlerësojmë fuqinë muskulare, dridhjet, shenjat jetësore, sistemet vaskulare periferike, cipa,

madhësia e tiroidës, sytë dhe shikimi.

Përgjegjësitë infermierore

Kontrolli për hipërtensivët përpara se ti japim ilaçet psh. pyetni pacientin për alergji ndaj

guackave të detit.

Monitoroni për tendenca të rritjes së gjakderdhjes nqs pacienti është duke marrë edhe

antikoagulantë, jodi e rrit efektin e tyre.

Monitorimi për efekte anësore humbje të shijes, ndryshime menstruale.

Administroni ilaçet cdo dite në të njejtën kohë për të mbajtur nivelet stabël të gjakut.

Monitoroni për simptoma hipërtiroidizmi, lodhje dhe shtim në peshë.

Shikoni për sjellje të pazakontë, gjakderdhje, humbje të shijes dhe dhimbje epigastrike.

Nqs jeni duke marrë antikoagulante, raportoni çdo shenjë gjekderdhje.

Nqs jeni duke perdorur litium, kujdes nga simptomat e hipërtiroidizmit.

Mund të duhen 12 javë përpara se të përjetoni efektin e plotë të ilaceve.

Merrni ilaçet rregullisht dhe ashtu siç përshkruhen.

13

-Mësimi i familjes dhe i klientit

Efekti maximal i jodit në doza të mëdha zakonisht ndodh në 1-2 javë.

Terapia afatgjatë e jodit nuk është efektive në kontrollin e hipërtensionit, ilaçet tiroidale, ilaçet

antitiroidale ndalojnë prodhimin e TH. Ato nuk ndikojnë në hormonet e formuara, mund të

kalojnë disa javë përpara se pacienti të përjetoje efekte terapeutike, skuqje të lekurës, kruarje,

temperature, qepalla të fryra, anorexi.

-Kujdesi para operacionit

Jepni mjekimin e urdhëruar antitiroid dhe përgatitjet e jodit. Ilaçet antitiroidale jepen përpara

operacionit për rritjen e enëve të gjakut në gjëndrra, kështu shmangim rritjen e rrezikut të

hemoragjisë.

Mësojeni pacientin për të mbajtur qafen duke vendosur të dyja duart pas qafës gjatë uljes në

krevat, gjatë levizjes dhe të teshtiturit.Vendosja e duarve pas qafes siguron mbështetje për pjesën

e qepur.

Përgjigjuni pyetjeve dhe lerini kohe pacientit për të shprehur me fjalë mendimet e tij, për shkak

se qepja bëhet në qendër të fytit dhe pacientet dhe vecanarisht gratë janë më të shqetësuara rreth

paraqitjes pas peracionit.

Shpjegoni që plaga do të duket vëtem si një vizë e hollë dhe që do të mbulohet nga mbajtja e një

shalli ose bizhuterie.

-Kujdesi pas operacionit

Siguroni një komoditet sa më të mire, jepini mjekimet analgjezike sic janë urdhëruar dhe

monitoroni efektin e tyre.

Vendoseni pacientin në pozicion gjysëm - ndenjur pas sherimit nga anestezia, mbështetni kokën

dhe qafen në jastek .

Analgjezikët e zvogëlojnë konceptin e dhimbjes dhe stresin fizik gjatë prejudhës pas operative.

Pozicionimi dhe mbeshtetja pacientit në pozicion gjysëm-ndenjur, mbështetja e kokës dhe e

qafës zvogëlojnë tërheqjen muskulare të vijës së qepur.

14

-Vlerësime për të monituruar komplikacionet.

a.Hemoragjia- Vlersojmë veshjen dhe zonën poshtë shpatullave dhe qafën e pacientit për

tharje.

Monitorojmë presionin e gjakut dhe pulsin për simptomat e shokut hipovolemik.

Vlerësojmë shtrengimin e fashos, vaskulariteti i gjendrrës rrit rrezikun për hemoragji.

Vendodhja e qepjës dhe pozicioni i pacientit mund të shkaktojnë tharje.

Rreziku i hemoragjisë është më i madh në 12-24 orët e para pas operacionit.

b.Shqetsime në frymemarrje

Vlerësimet e shkallës së frymarrjes, ritmi, thellësia dhe përpjekjet.

Mbajtja e lagështirës siç është urdhëruar.

Ndihmoni pacientin per ftohje dhe per frymemarrje të thellë, shqetesimet në frymarrje mund të

vijnë si rezultat i hemoragjisë së edemës e cila mund të shtypë trakenë nga një spazëm laringite

që vjen si rezultat i

rënies së hormoneve si pasojë e heqjeve të gjëndrrave paratiroide të dëmtuara dhe nga dëmtimi i

nervit të laringut e cila shkakton spazma në kordat vokale.

Pajisjet duhet të jenë të vlefshme nësë klienti ka një shqetësim në frymarrje e cila kërkon

ndërhyrje dhe trajtim.

c.Dëmtimi i nervave të laringut- Vlerësojmë aftësinë për të folur me zë te lartë, duke vëne re

cilësinë dhe tonin e zërit.

Vendodhja e nervit të laringut rrit rrezikun e dëmtimit gjatë operacionit të tiroides.

Ndonëse të ngjirurit e zërit mund të vijë si pasojë e edemës ose e tubit endotrakeal gjatë

operacionit dhe do të bie ngjirja e zërit e përkohshme ose humbja e volumit vocal është një rrezik

potencial.

d.Tetania - Shikojmë për shenjat e humbjeve të kalciumit, përfshirë tingullin e gishtave të

këmbës, gishtave të dorës dhe buzët, shenjat pozitive të Cvostekut dhe trosese, ulja e nivelit të

serumit të kalciumit. Tetania mund të ndodhë 1-7 ditë pas tiroidektomisë.

15

-.Diagnozat ushqyese dhe ndërhyrjet

Në planifikimin dhe kryerjen e kujdesit shëndetsor për pacientët me hipërtiroidizëm, infemierja

merr në konsideratë pergjigjet e pacientit për efektet sistematike të çrregullimeve. Ndonëse çdo

pacicent mund të ketë shenja të ndryshme, diagnozat ushqyese të diskutuara më përpara

përqëndrohen me tepër në problemet e zakonshme: Problemet kardiovaskulare, mungesë

pamjeje, ushqyerje e alternuar dhe shqetësime në imazhin trupor.

-Rreziku për rezultate të uleta kardiake

Pacienti me hipërtiroidizëm është në rrezik për ndryshime në rezultate kardiake. TH e tepërt

ndikon direkt në zemer duke rezultuar me rrahje te shpeshta te zemres dhe në volumin e

goditjeve.

Rritjet në kërkesat metabolike dhe për oksigjen të indit periferik rrit kerkesat në zemer dhe mund

të ndodhë hipërtensioni sistolik, angina, aritmia dhe pushim i zemres. Pacienti ka rrahje te

shpeshta zemre, frymarrje të shkurtër dhe lodhet shpejt. Rreziku për koplikacione është me i

madh tek pacientet në crregullime ekzistuese kardiovaskulare: monitorimi i presionit të gjakut,

pulsin, ritmin, frymarrjen dhe tingullin e frymarrjes. Vlersoni edemen periferike, shtrirjen e

venës jugulare dhe intolerancen e aktivitetit të rritur. Rritja e TH rrit rrahjet kardiake, volumin e

rrahjeve, kërkesat e indit për O2 duke shkaktuar shqetësim në zemer. Kjo mund të rezultojë për

hypërtension, aritmi, takikardi dhe pushim i zemres.

Mbajeni mjedisin sa më të fresket, te lire dhe te paster që të jetë e mundur. Një mjedis fizikisht

dhe psikologjikisht i rehatshëm mund të zvogëlojë stimuluesit dhe stresuesit.

Stresi rrit qarkullimin e katokolaminave me rritjen e mëtejshme të ngarkesës kardiake .

-Çrregullimet në perceptimet sensore : Vizuale

Ndryshimet vizuale që ndodhin tek pacientet me hipërtiroidizëm kane veshtirësi në fukusim,

diplopi (vizion i dyfishtë ose humbje e shikimit). Nësë pacienti nuk është në gjendje të mbyllë

qepallat për shkak të ekzoftalmus rreziku i tharjes së kornesë ose demtimi rritet, humbja e

16

shikimit mund të vijë si rezultat i presionit në nervat optic nga edema retro orbitale dhe shkurtimi

i muskulit të syrit. Ndonëse trajtimi i hipërtiroidizmit mund të ndalojë progresin e ndryshimit të

syve, jo të gjitha siptomat janë të kthyeshme.

Monitorimi me mprehtësinë vizuale, fotofobinë, integritetin e kornesë dhe mbylljen e qepallave.

Dëmtimi dhe infeksioni i kornesë mund të rezultojë me humbje të metejshme të mprehtësise

vizuale. Mësoni masat për mbrojtjen e syve nga demtimet dhe mbajtjen e mprehtësise vizuale:

Përdorni syze të ngjyrosuara për mbrojtje

Përdorni lot artificial për të njomur sytë

Përdorni kompresa të ftohta dhe të laguara për të lehtësuar irritimet. Raportoni cdo dhimbje ose

ndryshim ne shikim.

- Ushqyerja e pa balancuar

Gjëndja hipërmetabolike që ndodh në hipërtiroidizem shkakton mbilëvizshmerin

gastrointestinale me nauze, vomitus, diarre dhe dhimbje abdominale.

Kerkoni pacientit që të peshohet çdo ditë dhe të mbaje shënim rezultatet.

Në bashkepunim me dietologun, tregojini pacientit per nevojën e një diete me permbajtje të lartë

karbohidratesh dhe proteinash duke perfshirë vakte të shpeshta mes vakteve kryesore.

Gjashte vakte të vogla në ditë mund të jenë më të pershtatshme se sa tre vakte të medha, rritja e

vlerave ushqyese si një diete e mire e balancuar është e nevojshme për të kenaqur kërkesat

metabolike.

Monitorimi i gjendjes ushqyese përmes rezultateve dhe të dhënave laboratorike, serum albumin

dhe limfocitet janë më të uleta se sa në humbjet normale ushqyese.

-Çrregullimet e imazhit trupor

Ndryshimet fizike më të zakonshme në hipërtiroidizëm përfshijnë: ekzoftalmus, gushë,

dridhje, rënie flokesh, djersitje, humbje force, lodhje, humbje në peshë dhe ndryshime në

funksionin riprodhues seksual. Përveç kësaj klienti ka ndryshime humori, pagjumësi,

nervozizem, ankth dhe periudha psiqike.

17

Vendosni një lidhje besimi, inkurajoni pacientin që të shprehi ndjenjat rreth vetes për të pyetur

rreth semundjes dhe trajtimit. Praktika të bazuara me evidencë për lodhjen.

Lodhja është një manifestim jo specifik shpesh i lidhur me semundje të ndryshme kronike dhe në

trajtimin e tyre. Lodhja ka një dimension fizik, psikologjik dhe social.

- Kujdesi në shtepi

Pacientet me hipërtiroidizëm fillimisht vetëkujdesen në shtëpi.

Pacientët që marrin mjekim moral duhet të kuptojnë nevojat për një trajtim sa me cilesor.

Pacienti i cili ka një tiroidoektomi kërkon informacion rreth kujdesit pas operacionit.

Pacientet që kanë bërë terapi radioaktive me jod kane nevojë të dine rreth simptomave të

hipërtiroidizmit.

Varur nga mosha dhe sistemet mbeshtëtëse të pranishme dhe komunikimi me agjensitë e kujdesit

të shendetit mund të jenë të nëvojshme.

18

KAPITULLI III

Një pacient me sëmundje GRAVES

3.1-Diagnozat

Rrezik për një ushqyerje të pa balancuar me pak se nevojat trupore lidhur me humbjen ne peshe

me 6.8 kg .

Diarre lidhur me peristaltikën e rritur si pasojë e daljeve të shpeshta 8-10 here ditë dhe te

lengeshme.

Rreziku për crregullimet sensore përceptuese, vizuale lidhur me pamundesinë për të mbyllur

qepallat.

Ankth i lidhur me humbjen e njohurive rreth proçesit të sëmundjes.

Rezultatet e pritshme

Rritja të paktën 0.45 kg peshë çdo dy jave.

Mbajtjen e një vizioni normal dhe marrja e masave për të mbrojtur sytë.

Shprehni me gojë trajtimet mjeksore dhe nevojat për vetkujdes.

Shpreheni me gojë uljen e ankthit.

Kërkoni që pacienti të mbaje shenime të përditshme për peshën.

Diskutoni rreth marrjes së një diete të lartë kalorike.

Kërkoni që të bëje një grafik të jashtëqitjeve, për të shënuar kohen, tipin dhe faktorët

përshpejtues për diarren.

Shpjegoni nevojën për të ngritur kokën 45grade gjatë natës dhe vendosni mbrojtëse në sy përpara

gjumit.

Mësoni rreth semundjes GRAVES, efektet anësore dhe nevojat për kujdes mjeksor të

vazhdueshëm.

19

3.2-VLERËSIMI

Qe nga vizita e fundit Valbona ka fituar 0,45 kg ka diskutuar nevojat e saj per dieta me

infermieren dhe burrin. Ajo nuk ka diarre te shpeshte. Ajo ka aplikuar ne menyre te sigurte lotet

artificiale dhe tregon që ka perdorur mbrojtëse të syve dhe ka ngritur kokën gjate natës. Pacientja

nuk ndjen ankth dhe kupton se çfare ka ndodhur.

20

KAPITULLI IV

Pacientët me hypotiroidizëm :

Hypotiroidizmi është një çrregullim që vjen si rezultat i prodhimit të një sasie të pa mjaftueshme

të TH nga gjendrat tiroidale.

Si pasojë e rënies së niveleve të TH ulet sasia metabolike dhe prodhimi i nxehtësisë, pra

hypotiroidizmi ndikon në gjithë sistemin e trupit. Hypotiroidizmi është më i zakonshem tek gratë

rreth moshës 30-60 vjec, rreziku rritet pas moshes 50 vjec, megjithatë çrregullimi mund të

ndodhë në çdo faze të jetës.

4.1-Patopsikologjia dhe manifestime

Hypotiroidizmi mund të jetë parësor ose dytësor:

- Hypotiroidizmi parësor që është me i shpeshtë mund të shkaktohet nga difektet e lindura të

gjendrave, humbje të indit tiroidal gjatë ndjekjes së trajtimeve për hypotiroidizëm, mjekime

antitiroidale, tiroiditis ose mungesa e jodit.

-Hypotiroidizmi dytësor vjen si rezultat i mungesës se TSH hipofizare ose rezistences

periferike te hormoneve të tiroides. Kur prodhimi i TH zvoglohet gjëndrrat tiroide zmadhohen

me një përpjekje kompensuese për të prodhuar më shumë hormone, gusha që shfaqet është një

forme e thjeshtë jo helmuese. Njerëzit që jetojnë në zonat e veçanta të botës ku toka ka mungese

jodi, substanca të nevojshme për të bërë sintezen dhe sekretimin e TH, janë më të gatshem për tu

bere hypotiroid dhe për të zhvilluar gushë të thjeshtë. Pacientët me hypotiroide kanë

manifestime të gushës, edema, anoreksi, shtim në peshë, konstipacion, lekurë të thatë , zbehje,

ngjirje të zërit, muskulature të ngathët, rënie të ndjeshmerise të të shijuarit, të nuhaturit,

çrregullime mestruale, anemi, kanë edhe zmadhim kardiak, puls i ulët dhe mungesa e sasisë së

TH shakton anormalitet në metabolizmin e lipideve me rritjen e nivelit të kolesterolit dhe

triglicerideve.

21

- Diagnozat e hipotiroidizmit

Kostipacion i lidhur me peristaltikën e rritur nga frontet e forta të formuara cdo 4 ditë.

Komunikim verbal i dobësuar që lidhet me ndryshimet në shqiptim dhe me gjuhë të zmadhuar.

Vetëvlersim i ulet që lidhet me ndryshime në aparencen fizike dhe intolerancen ndaj aktiviteteve.

-Rezultatet e pritshme

Rifitoni stilin normal të zbrazjes së fshikzës urinare.

Përjetoni përmirësimin në komunikimin verbal.

Rifitoni vetëvlerësim pozitiv ndërkohë që ilaçet zvogëlojnë ndryshimet fizike dhe lodhjen.

-Planifikimi dhe implementimi

Informojmë pacientët se si të rrisin sasine e lëngjeve dhe të mbajnë dieta me të pasura me fibra

në menyrë që të kene një zbrazje normale të fshikzës urinare.

Marrjen e ilaçeve te përshkruara dhe mos pritjen e rezultateve të menjëhershme të eliminimit të

siptomave që kanë prekur të folurit.

Planifikimi i aktiviteteve me periudha pushimi.

Inkurajoni bashkëshortin dhe familjaret që ta ndihmojnë në punët e shtëpisë.

4.2- Mungesa e jodit

Jodi është i nevojshëm për sintezën dhe sekretimin e TH. Mungesa e jodit vjen si rezultat i disa

ilaçeve gastrogjenetik, të cilat bllokojnë sintezen e TH, bikarbonat natriumi pra kjo përdoret për

të trajtuar crregullimet mendore bipolare dhe ilaçet antitiroidal, përbërjet gastrogjentike në

22

ushqimet si qepa, soja, mund të bllokojne sintezën e TH nëse nuk konsumohet në sasi të duhura,

përdorimi i kripës së jodizuar mund të zvogëloje rrezikun për mungesë të jodit.

4.3 –Tiroidja Hashimoto

Është shkaku më i zakonshëm i hipotiroidizmit parësor, në këtë çrregullim autoimunitar

antitrupat e zhvilluar shkatërrojnë indet e tiroides. Indi funksional i tiroides zvogëlohet me indin

fibroz me ulje të nivelit të TH, ku kjo bën që në fazat e hershme të sëmundjes rishpejtojnë

gjendrat për tu zmadhuar dhe kompensuar duke shkaktuar kështu një gushe, ky çrregullim është

më i zakonshëm tek gratë dhe është i trashëgueshëm.

4.4-Koma Miksedema

Është një koplikacion kërcenues për jetën dhe një hipotiroidizëm i pa trajtueshëm. Koma

Miksidema ndonëse e rradhë ndodh më shpesh gjatë muajve të dimrit tek gratë e vjetra dhe gjatë

një hipotiroidizmi kronik të zgjatur. Koma Miksidema mund të shpejtohet nga traumat,

infeksionet, mosmarrja e mjekimeve zevëndësuese të tiroides, përdorimi i depresanteve te SNQ,

nga ekspozimi në temperaturë të ftohtë.

-Trajtimi: i adresohet faktorëve përshpejtues, manifestimeve si dhe përfshijne rrugët e

frymarrjes së pacientit, mbajtjen e lengjëve, elektroliteve, balancën e bazave acide, mbajtjen e

një statusi kardiovaskular, rritje të temperatures së trupit, rritje të nivelit të TH. Nëse nuk

trajtohet mund të ketë pasoja të renda për jetën.

23

4.5-Testet diagnostikuese

Hipotiroidizmi diagnostikohet nga manifestimet dhe nga rritja e TH vecanërisht të T dhe

përqëndrimi i TH shpesh rritet për shkak se reagimi negativ hormonal nga TH humbet.

Zbulimet laboratorike tek hipotiroidizmi:

Testi Vlera normale Zbulimi

Serum TA Asnjë: 20 normal

Serum TSH 1.0 ng– dl I rritur në hipot paresor

Serum T4 80-200ng-dl I ulur

T3 ngritje (T3RU) 25-35 % relative I ulur

Shtypja tiroidale Asnjë ndryshim Në ngritje RAI ose nivelin T

4.6 –Mjekimi

Hypotiroidizmi trajtohet me ilaçe që zevendesojnë TH, levotroksinë është trajtim i zgjedhur.

Ndërhyrje kirurgjikale, nësë pacienti ka një gushe aq të madhe sa për të shkaktuar vështiresi në

frymëmarrje ose disfagi mund të kryhet një tiroidoektomi subtotale.

-Përgatitja tiroidale:

Levotroksinë sodiumi, liotironinë sodium, liotriks. Ilaçet tiroidale rrisin nivelin e gjakut te TH

duke rritur kështu % metabolike si rezultat rritet presioni i zemrës, konsumi i oksigjenit dhe

temperatura. Doza varet nga ilaçi i përdorur nga shkalla e mosfunksionimit të tiroides,

ndjeshmëria e TH, mosha, përmasat e trupit dhe kushtet shëndetsore. Të moshuarit kërkojnë doza

të ulta .

-Përgjegjësite infermierore

Jepni ilaçet cdo 1-2 orë përpara vakteve ushqimore për një thithje sa më të mire.

24

Preparatet tiroidale forcojnë efektin e ilaçeve antikuagulante, nëse pacienti është duke marre një

antikuagulant, shikojmë gjakderdhje të mishrave të dhëmbëve dhe gjak në urinë.

Mjekimet tiroidale forcojnë efektin e digitalis.

Monitoroni për simptomat e mungesës koronare: dhimbje gjoksi, takikardi.

Nësë pacienti është i varur nga insulina e diabetit monitoroni efektet e insulinës.

Gjatë dozës së rregullimit masim pulsin para dhenies së ilaçeve.

Raportoni kur pulsi është më i shpeshte se 100 rr-min

-Përgatitja e familjes dhe pacientit

Mos ndërroni markat e ilaçeve dhe mos përdorni ekujvalent të përgjithshëm pa konfirmimin e

mjekut.

Ilaçet duhen marrë gjatë gjithë jetës, raportoni simptomat tiroidale tek mjeku, humbje të tepruar

të peshës, rrahje të shpeshta te zemrës, ngërçe të këmbeve, nervozizem ose pagjumësi.

Nësë keni diabet dhe përdorni insulinë monitoroni nivelin e glukozës në gjak në afërsi, mjekimet

për tiroide mund të rrisin sasinë e insulinës së kërkuar.

Përmbajtjet tiroidale rrisin rrezikun e helmimit nga jodi, mos përdorni kripë të jodizuar ose ilaçe

me permbajtje jodi.

Nësë jeni duke marrë antikoagulant raportoni çdo lloj shenje gjakderdhjeje.

Raportoni çdo ndryshim të ciklit menstrual.

Merrni përgatitje tiroidale çdo mëngjes për të ulur rrezikun e një pagjumësie të mundshme.

Monitoroni nga afër presionin e gjakut dhe pulsing ( tek të moshuarit ).

Shmangeni ushqyerjen e tepërt që njihen si frenues të TH sic janë: qepët, karrotat, lakrat, spinaqi

dhe pjeshkët.

- Mbështetja e shëndetit

Një nga faktorët më të rrezikshëm për parandalimin e hypotiroidizmit është edukimi i popullatës

rreth nevojës së marrjes së ushqimeve dietike të pasuara me jod. Përdorimi i kripës së jodizuar

është i nevojshëm për prodhimin e hormoneve, është e rëndesishme ti mësohet pacientëve

rëndësia e vizitave tek mjeku dhe marrja e ilaçeve si duhet.

25

-Vlerësimet

Anamneza: Sëmundjet e hipofizës, kur fillojnë sipmtomat e rënda, trajtimi i hipotiroidizmit me

ilaçe ose jod radioaktiv, operacion i tiroides, trajtimi i kancerit të qafës dhe kokës, dietat,

përdorimi i kripës së jodizuar, heqja e zorrëve, vështirësite në frymëmarrje.

Vlersimet fizike: forca muskulare, shenjat vitale, sistemi kardiovaskular, vaskular periferik, cipa,

gjendrrat tiroidale dhe pesha.

26

KAPITULLI V

5.-Kanceri i tiroideve është relativisht i rrallë me një vlere prej 23000 rastesh të reja për çdo

vit. Kanceri i tiroides numeron 1300 vdekje çdo vit. Faktori i rrezikut është ekspozimi ndaj

rrezatimit jonik në kokë dhe në qafe gjatë fëmijerisë.

Tipet më të zakonshme të tiroides janë:

Tumori kanceroz i tiroides papilare është tiroidja me natyre malinje të zakonshme, zakonisht

zbulohet si një nyje e vetme por mund të rritet në multinodulare, mosha mesatare është 42 vjec

dhe në 72% të rasteve janë gra. Rreziku për zhvillimin e kësaj forme janë ekspozimet ndaj

rrezeve X në kokë ose në qafë gjatë fëmijerisë, ekspozimi i fëmijeve ndaj izotopeve radioaktive

të jodit dhe historitë familjare.

Kanceri i tiroides zgaverore: është tiroidja e dyte më e zakonshme me natyre malinje. Mosha

mesatare është 50 vjec me 72% të rasteve ndodh tek grate. Kjo formë është me agresive dhe

ndodhet në qafe, kocka dhe mushkëri. Nqs kanceri nuk mund të zbulohet mund të rritet dhe të

dëmtoje ezofagun duke shkaktuar vështiresi në gëlltitje dhe frymëmarrje, shumë njerez me

kancer të tiroides nuk kanë nivel të rritur hormonesh tiroidal .

Diagnoza: Është matja e hormoneve tiroidale.

Trajtimi i zakonshëm: Është tiroidoektomia totale ose subtotale.

5.1-Çrregullimet e gjëndrave paratiroidale

Hipoparatiroidizmi vjen si rezultat i rritjes së sekrecioneve të hormoneve në gjendrën tiroidale

(PHT) e cila rregullon nivelin e serumit të kalciumit, atëhere rritja e PHT ndikon në veshka dhe

kocka e cila rezulton me ndryshime patopsikologjike.

Rritja e thithjes se kalciumit dhe sekretimi i fosfatit nga veshka e cila rrit rrezikun e

hiperkalcemisë dhe hipofosafatemisë.

Rritje e sekretimit të bikarbonatit dhe rënia e sekretimit të acidit nga veshka e cila rrit rrezikun e

acidozës metabolike dhe hipokalcemise.

Rritja e nxjerrjes së kalciumit dhe fosforit nga koca lidhur me dekalcifikimin e kockave.

27

Dipistimin e kalciumit të indeve të buta dhe formimin e kalciumit të veshkave.

Hipertiroidizmi është më i shpeshtë tek të rriturit dhe tre here më i madh te grate.

Tipet e hipertiroidizmit janë :

Hipertiroidizmi paresor ndodh kur ka hiperplazi ose një adenome në një nga gjendrat tiroidale,

keto çrregullime ndërpresin mekanizmin normal rregullator mes nivelit të serumit të kalciumit

dhe sekretimit te PTH dhe rritjen e thithjes se kalciumit nga aparati tretës.

Hipertiroidizmi dytesor është një përgjigje nga gjendrra paratiroidale në hipokalcemi kronike.

Kemi sekretim te PTH.

Hipertiroidizmi tretesor vjen nga hiperplazia e gjendrrës tiroidale dhe humbjen e reagimit te

nivelit te serumit. Ndodh shpesh tek te semuret kronik renal.

5.2-Manifestimet e hipertiroidizmit

Sistemi muskuloskeletor

Dhimbje kockash (nyje, kërce, shpina )

Fraktura patologjike

Dobësim muskujsh

Atrofi muskulare

Efektet e veshkave (gurë në veshka)

Poliuria

Polidipsia

- Sistemi gastrointestinal

Dhimbje barku

Ulçer peptike

Nauze

Pankreatitis

28

-Tek sistemi kardiovaskular

Aritmi dhe hypertension

-SNQ

Parestezia

Psikoza

Depresioni

-Efektet metabolike

Humbje në peshë

Acidozë

Kudesi bashkëpunues: ështe ulja e nivelit te rritur te kalçiumit.

Pacienteve duhet ti japim menjehere lengje dhe te mbahen aktiv.

Duhet të shmangim imobilizimin.

I japim doza te larta te vitaminave A dhe D, antiacidet permbajne kalcium, dhe shtese kalciumi.

5.3-Patopsikologjia dhe manifestimet

Zvogelimi i nivelit te PTH rezulton në dobësimin e veshkave për rregullimin e kalciumit dhe

fosfatit.

Renia e vitamines D rezulton në thithjen e kalciumit nga zorrët.

Ulja e nivelit të kalciumit shkakton ndryshime në aktivitetin muskular.

Hipokalcemia ul portat për daljen e nervave dhe muskujve.

Manifestimet neuromuskulare që shfaqen perfshijne mpirjen dhe therjen rreth gojes dhe majave

te gishtave, spazma muskulare te duarve dhe te kembeve, konvulsione, laringite.

5.4-Manifestimet e Hipoparatiroidizmit

* Sistemi muskular

Spazma muskulare

Konvulsione

Rënie flokesh

29

Thonj të thatë dhe të brishtë

Lekure të thate dhe e laskaruar

* Sistemi gastrointestinal

Keqthithje të ushqimeve

Ngërce abdominale

*SNQ

Parestezi (buze, duar, këmbë)

Crregullime në sjellje (depresion, ankth, irritim)

Reflekse hiperaktive

Psikoze, presion i rritur intrakranial

10. TIROIDJA

Problemi më i zakonshëm i operacionit nga tiroidet është zmadhimi pa dhimbje i një mase. Një

tiroide me dhimbje dhe si pasojë i një hemorragjie ose një gunge, kur gjëndra ose masa ka nevoje

për operacion pacienti ka nevojë për një heqje të pjesshme të plote të tiroides.

-Metodat e përgjithshme

Merreni moshën e pacientit, gjinin e tij, vendbanimin. Gjëndrat e thjeshta ose koloide janë më të

zakonshme tek femrat ne 10 vjecarin e pare ose të dytë dhe për ata që jetojnë në një zone me

mungesë të jodi. Nëse pacienti ka një rritje në vëllimin e masës së qafës, e cila eshte e

dhimbshme, ka vështrësi në gëlltitje ose frymemarrje, kontrolloni qafën nga përpara dhe prapa

jepini të pije dhe shikoni nësë lëviz lart kur ai gelltit .

Në bazë të shpeshtësise shkaqet janë: gjakderdhje në ciste të gjëndres koloide, rritje në madhësi

të cistit koloid të gjendrës, një rritje e shpejtë të karcinomes, infeksion akut bakterial.

30

KUJDES:

Zbulimi është i lehte por nuk është i kënaqshem sepse ai nuk e heq krejtësisht karcinomen. Kjo

është e rëndesishme vecanërisht nësë është papilare dhe pacienti mendon që është i shëruar dhe

nuk raporton për ndërhyrje kirurgjikale thelbesore dhe kjo e bën operacionin e dytë më të

veshtirë.

-Trajtimi mjeksor

Tableta propanolol 40 mg 3 në ditë.

Nësë nuk kemi reagim brenda 48 orëve rrisim dozën nga 80- 160mg 4 herë në ditë.

Tab karbimazole 10-20 mg 3 herë ne ditë.

-Trajtimi kirurgjikal:

Jod jugoli 1 ml në ditë për 10 ditë para operacioni për të zvogëluar rrjedhjet në enët e gjakut.

Betabllokuesit vazhdohen 10 ditë pas operacionit.

KUJDES: është e rrezikshme për tu operuar pacientet tirotoksik të cilet nuk kane marre ilace

antitiroidale 6-8 jave para opercionit, rikthimi i hipotiroidizmit pas një tiroidoektomie subtotale

bilaterale është i pa zakonshëm. Sidoqoftë 30% e pacientëve bëhen hipotiroifid brenda 10 vitëve

dhe kanë nevojë për 100-200 mikrogram tiroksinë në ditë.

-Cistet tirogjuhësore

Një cist tirogjuhësore është i lëmuar nën lëkurë i cili shtrihet në kërcin e tiroides vetëm në njërën

anë ne mes te vijës. Këto ciste ndodhin njëlloj ne të dy sekset zakonisht mes moshave 15-40

vjec dhe janë formuar nga qese epiteljale të cilat rrisin gjëndrat tiroide. Cistet ndonjeher ndodhin

mes lobit piramidal ose në lidhje me kocken hijoide, një shtrirje e cistit shtrihet lart mes kockes

hijoid 3 e cila ka nevoje të ndahet, kështu tregoni pacientit nësë mundeni, nqs nuk mundeni

veproni si më poshtë :

31

Gusha fiziologjike

Gusha fiziologjike shfaqet e njëjtë si me cistet e lëmuara,

kemi enjtje pa dhimbje të gjendrës tiroidale kryesisht tek grate dhe vajzat e moshës 15-25 vjec,

shfaqet në forme të njëjtë dhe nuk shkakton dispne ose disafgi. Ajo shfaqet spontanisht pasi

kalon periudha e aktivitetit hormonal maximal.

Gusha koloide

Është shumë e përhapur por më të zakonshme janë në zonat më me pak jod, ato mund të

parandalohen duke i dhënë jod një komuniteti të tërë e cila parandalon shfaqje të tjera të

mungesës së jodit. Gushat koloide ndodhin mes moshave 20-50 vjec dhe prekin gratë më shumë

se burrat. Nësë gusha koloide është e vogël dhe nesë nuk shkakton ndonjë simptome operacioni

nuk është i nevojshëm dhe indikacionet për heqjen e saj janë kozmetike ndërsa kur gusha koloide

është e madhe kemi dispne duke zhvendosur ose zvogeluar trakene dhe me raste bllokojne edhe

gelltitjen. Ato nganjehere shtrihen deri tek gjoksi. Ato mund të jene te thjeshta ne kete rast ose

me të ngurta se sa tiroidja normale dhe kane nje siperfaqe te rregullt. Me te shpeshta jane ato

nodulare. Trajtimi është kirurgjikal. Nje nga rreziqet e gushes është gjakderdhja e cila mund ta

rrise shpejt ne përmasa.

32

KAPITULLI VI

6.1 Tumoret e tiroideve

Adenoma shfaqet si një nodul i vetëm.

Karcinoma shihen në shumë raste kudo dhe ndryshojnë që nga rritja e ngadaltë deri tek ato

malinje.

Karcinomat papilare 70% janë me natyre malinje dhe shfaqen si një nodul me ose pa

shperndarje limfatike të qafës. Referojeni pacientin për një tiroidoektomi .

Karcinoma folikulare është 20% fillimisht përhapet në kocka, pacienti mund të ketë një gungë

në zonën e zmadhimit të tiroides ose tiroidja mund të jetë klinikisht normale, nësë sëmundja

është e kufizuar në qafë drejtohuni për një tiroidoektomi radikale dhe bllokoni carjen në njërën

ane ose të dyja. Nësë ai ka metastaze të kockave ose të organeve të tjera mund të bëhet shumë

pak. Radioterapia zakonisht jep përmiresime të përkoheshme. Rreth 5% e tumoreve marrin radio-

jod e cila është shumë efektive.

Tumoret folikulare rradhiten që nga natyra malinje e gradës së ulet deri tek natyra e ulët e gradës

së lartë.

1)Nësë ai ka një tumor të gradës së ulët pa metastaze ai ka 86% mundësi mbijetese për 10 vjet

pas tiroidoektomisë radikale.

2)Nësë ai ka metastaza në qafë ai ka 44% shanse për mbijetesë.

3)Nësë ai ka metastaza distance prognoza e tij është e njejtë.

Karcinoma medulare (3-5%) ka një incidence familjare dhe janë të trasmetueshme. Ato kanë

një shfaqje karakteristike histologjike, prognoze të varfër dhe mund të jetë pjesë e një sistemi

tumoresh të shumëfishtë endokrin.

Karcinoma anaplastike 5% me shpesh ndodh tek grate e moshuara, ndihmohen shumë pak nga

radioterapia, radiojodi nuk merret dhe 70% e pacientëve vdesin brenda dy viteve.

33

6.2-Ndryshimet normale të moshës

Gjëndrat tiroidale pësojnë ndryshime atrofike, fibroze ose nodule.

Rritja e flokëve eshte e ulët.

Thonjt janë të trashë, të brishtë dhe të zverdhur.

Lekura e fytyres varet dhe kockat bëhen më të dala.

Pergjigjja e pyetjeve mund të jetë e ngadaltë.

-Kujdesi i pacientit: Infermierja shikon crregullimet qe ndikojne ne gjithe sistemin e organeve

psh. si funksioni kardiovaskular, heqja dhe integriteti i lekures.

6.3-Tensioni i ulët kardiak

Në mungesë të TH shkaktohet një zvogëlim në ritmin e zemrës dhe në volumin e rrahjeve, duke

rezultuar me tension të ulur kardiak.

Mund të ketë një mbledhje të lëngjeve në qeskat e perikardit dhe semundjet e arteries mund të

jenë prezente duke ndikuar me tej ne funksionin kardiak .

Monitoroni presionin e gjakut, ritmin e pulseve që ndodhen në maje dhe periferi, ritmin e

frymarrjes dhe zhurmën e frymëmarrjes.

Sugjeroni pacientit që të shmangë të ftohtit, të rrisë temperaturën e dhomës të shtrojë nje

mbulesë te pershtatshme në krevat dhe të shmangë rryma të ftohta të ajrit, ftohja rrit shkallën

metabolike dhe rrit stresin gje qe sjell probleme të zemres.

Shpjegojeni nevojën për të alternuar aktivitetin në periudha pushimi.

Kërkojini pacientit që të raportojë çdo veshtirësi në frymemarrje, dhimbje të kraharorit, rrahje të

shpeshta te zemrës dhe vertigo.

34

6.4-Rrezik për integritetin e dobësuar të lekurës

Kontrolloni sipërfaqe të lekurës për skuqje ose plagë veçanarisht nësë aktiviteti i pacientit është

ulur shumë.

Hypotiroidizmi shkakton gjëndje të thatë dhe të ashpër te lekures gje që rrit rrezikun për demtim

te saj.

-Informojmë pacientin për ndryshimin e pozicionit çdo dy orë.

-Limiton kohën për të qëndruar vetëm ne një pozicion.

-Përdorni jastekë për krevatin dhe për karrigen.

-Mësoni pacientit masat për të mbrojtur integritetin e lekurës.

-Bëni banjo vetëm kur është e nevojshme dhe mos përdorni ujë shume te ngrohte.

-Përdorni solucione të buta kur lani ose thani lekurën.

-Përdorni vajra ose solucione pa alkol.

-6.5 Kujdesi në shtëpi

Pacientët me hypotiroidizëm kërkojnë kujdes jetë gjate, fillimisht në shtëpi.

Nevoja për të marrë medikamentet gjatë ditës ne menyre te rregullt dhe ne orarin e caktuar.

Nëvojat për vlerësime periodike.

35

Rastet e 11 pacientëve

Rasti I

Ditelindja:34 vjeçe Vendlindja:Lushjne

Data e shtrimit:16/11/2013 Shtrimi:I planifikuar

Diagnoza:Strumë Nodulare

Ankesat:Dhimbje gryke si dhe një masë në regjionin cervical, ankon për marrje frymëmarrje te

shpeshte.

Anamneza Morbi:Është që prej 1 viti me këto ankesa, është vizituar nga endokrinologu,vjen në

kirurgji.

Anamneza Vita:Asgjë me rëndësi.

Anamneza Familjare:Asgjë me rëndësi

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire ,puls i plotë ritmik me tone të qarta, pulmonet pa

patologji, në palpacion abdomeni i butë, i trajtueshëm,lokalisht pacienti me strume jo të shprehur

nga jashtë.

Epikriza preoperatore:Dhimbje të fytit, është vizituar dhe trajtuar nga endokrinologu, në

shintigrafi lobi i majtë me një nodus hypo e kongenital dhe me një madhësi të rritur. Ka

indikacion për operacion.

Ekzaminimet:1-Gjak komplet 4-Glicemi

2-Urin komplet 5-Bilirubinemi+transaminaza

3-Vizitë kardiologu 6-Echo

Trajtimi:- 1-Ampicilin 1gr

-Sol.Fiziol 100 ml x 3 i\v 3 -Calciklorat

-Sol Fiziol 500 ml -MgSo4

2-Primperan 1 amp

-Ranitidin 50 mg x2 i\v 4.Voltaren

-Sol glukoz 500 ml 5.Tremadol

36

Rasti II

Ditelindja:48 vjeç Vendlindja:Berat


Diagnoza:Strume Multinodulare

Ankesat:Dhimbje në regjionin coli anterior dhe ka një masë gjigande në regjionin coli anterior,

ankon për marrje fryme.

Anamneza Morbi:Është që prej 30 vitesh që vuan me tiroide, është vizituar nga endokrinologu,

vjen në kirurgji ku dhe shtrohet.

Anamneza Vita:Asgjë me rendësi.

Anamneza Familjare:Asgjë me rendësi.

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, posit active, qafë e lire, pa rigiditet, torax simetrik, puls i

rritur, në palpacion abdomeni i butë dhe i trajtueshëm.

Statusi Lokalis:Lobi dexder dhe sinister me përmasa gjigande i cili përfshin gjith pjesën e qafës.

Epikriza preoperatore:Pacienti me strume multinodulare është trajtuar nga endokrinologu,

shtrohet në kirurgji për operacion. Pacienti dhe familjaret jane dakort per nderhyrjen.

Ekzaminimet : 1-Gjak komplet 4-Glicemi


3-Vizitë kardiologu 6-Radiografi pulmonare

Trajtimi: -Ampicilin 1.0 x 4 i/m 4.Voltaren 2x1 i\m

1. -Sol fizio 100ml x3 i\v 5.Tramadol 2x1 i\m

2. -Glukoz

-Kcl 2.5% -20ml

-CaCl2 10% -10mlx3 i\v

3. Primperan 2x1 i\m

37

Rasti III

Ditelindja:40 vjeçe Vendlindja:Kukes


Diagnoza:Tiroide

Ankesat:Dhimbje në regjionin cervikal, ankon për marrje fryme.

Anamneza Morbi:Mjekohet për tiroide që para një viti dhe nuk ka patologji tjetër.


Anamneza Familjare:Asgjë me rëndësi.

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, puls i plotë dhe ritmik, zemra me tone ritmike, pulmone

pa probleme, abdomeni i bute, i trajtueshëm, anesitë e lira.

Statusi Lokalis:Ne regjionin anterior verehet një tiroide e zmadhuar .

Epikriza preoperatore:Pacienti me strume ankon për dhimbje në regjionin coli anterior i cili ka

një nodus të tiroides. Ka marre mjekim nga endokrinologu.

Ekzaminimet : 1-Gjak komplet 4-Urea



Trajtimi : -Ampicilin 1 gr

1-Sol fiziol 100 mx3 i\v 4.Voltaren

-Sol fizio 500 ml 5.Tramadol

2 -Primperan 1 amp

-Ranitidin 50 mlg x2 i\v

3 -Sol Glukoz 500 ml

-Sol Kcl 7.5 % -15ccx3 i/v

-Sol MgSo4 20 %-3cc

38

Rasti IV

Ditelindja:20 vjeçe Vendlindja:Shkoder


Diagnoza:Strume Nodulare

Ankesat:Dhimbje, pagjumësi dhe takikardi.

Anamneza Morbi:Mjekohet që para një viti te endokrinologu vjen në kirurgji ku dhe shtrohet.

Anamneza Vita:Ka që prej 1 viti me dhimbje koke te vazhdueshme.

Anamneza Familjare:Asgjë me rëndësi.

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, puls i plote ritmik, zemra në tone ritmike, pulmone pa

probleme, abdomeni i butë, i trajtueshem, anësite jane te lira.

Statusi Lokalis:Strume Nodulare.

Epikriza preoperatore:Pacienti me dhimbje, e mjekuar nga endokrinologu, analizat në normë,

ka indikacion për operacion.

Ekzaminimet : 1-Shintigrafia e Tiroideve 4-Glicemi


3-Vizitë kardiologu 6-Gjak komplet

Trajtimi: 1-Ampicilin 1.0 x 4 i/m 4.Voltaren

2.Ranital 50 mg x4 i/m 5.Tramadol

3-Sol Glukoz 5% -500 cc


-Sol MgSo4 20%-3cc

39

Rasti V

Ditelindja:40 vjeçe Vendlindja:Fier


Diagnoza:Ciste tiroidale sinister

Ankesat:Dhimbje, dobesi e shprehur me veshtiresi ne gelltitje, gjuhe e thate, kolle.

Anamneza Morbi:E semura ka disa dite ne gjendje jo te mire dhe ana dexter eshte e renduar,

pasi ka bere edhe mjekim. Gjendja jo e mire.

Anamneza Vita:Ka lindur 2 femije dhe eshte operuar para 3 vitesh per tiroide dhe rezulton

hipotirozis.

Anamneza Familjare:Asgjë me rëndësi

Ekzaminimi objektiv:Sklera te zbehta, kanalet e buzeve te cara, qafe e lire. Ne auskultacion ka

tone te qarta, TA 130/80 mmhg.

Epikriza preoperatore:Pacienti me dhimbje e mjekuar nga endokrinologu,ka indikacion per

operacion.


2-SGPT 5-Bilirubinemi+transaminaza


Trajtimi: 1.Letrax 01 -1/2 Hb

-.Vit C 00,1-3x1 H3

-.Vit B6 3X1 Hb

-.Vit B11 3x1 Hb

3-Heferol 35 gr -2x1 cop

4-Voltaren

5.Tramadol

40

Rasti VI

Ditelindja:60 vjeçe Vendlindja:L.Partizani


Diagnoza:Strume multinodulare

Ankesat:Dhimbje, zmadhim të gjëndrrave tiroidale në regjionin coli anterior.

Anamneza Morbi:Ka shume vite që ka vuajtur me këto ankesa, është shtruar për fenomene

hipertiroidizmi, vjen në kirurgji ku shtrohet.

Anamneza Vita:Vuan nga hipertiroidizmi.

Anamneza Familjare:Ka vuajtur nga gjendrrat tiroide.

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, puls i plotë ritmik, zemra në tone ritmike, lekura dhe

mukozat roze, toraxi simetrik, abdomeni i butë, i trajtueshëm,anësite e lira.

Statusi Lokalis:Në regjionin anterior vërehet një Strume e madhe me noduse në të dy lobet, me

nodus struma multinodulare.

Epikriza preoperatore:Pacienti ka dhimbje në regjionin coli anterior, veshtirësi në gelltitje,

dhimbja është trajtuar nga fenomene për hipertiroidizem, ka indikacion për operacion.



3-Vizitë kardiologu 6-SGOT

7-SGPT

Trajtimi: a-Ampicilin 1.0 x 4 i/m 4.Voltaren


3,a.Sol Glukoz 5% -500 cc

b.Sol Kcl 7.5 % -15ccx3 i/

c.Sol MgSo4 20 %-3cc

41

Rasti VII

Ditelindja:51 vjeç Vendlindja:Puke


Diagnoza:Tiroidektomia

Ankesat:Dhimbje, zmadhim të gjëndrrave tiroidale në regjionin coli anterior.

Anamneza Morbi:Ka 1 vit me këto ankesa ,vjen në kirirgji ku shtrohet.


Anamneza Familjare:Ka vuajtur nga gjendrrat tiroide.

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, puls i plotë ritmik, zemra në tone ritmike, lekura dhe

mukozat roze, toraxi simetrik, abdomeni i bute, i trajtueshëm, anësite e lira.

Statusi Lokalis:Në regjionin anterior vërehet një Strume e madhe me noduse në të dy lobet me

nodus struma multinodulare.

Epikriza preoperatore:Pacienti ka dhimbje në regjionin coli anterior, vështiresi ne gëlltitje, ka

një nodus të tiroides, ka indikacion për operacion.



3-Vizitë kardiologu 6-Radiografi pulmonare

Trajtimi: 1--Ampicilin 1.0 x 4 i/m 4.Voltaren

2-.Ranital 50 mg x4 i/m 5.Tramadol

3-.Sol Glukoz 5% -500 cc

-.Sol Kcl 7.5 % -15ccx3 i/

-.Sol MgSo4 20 %-3cc

42

Rasti VIII

Ditelindja:42 vjeçe Vendlindja:Lezhe


Diagnoza:Struma multinodulare

Ankesat:Dhimbje, zmadhim të gjëndrrave tiroidale në regjionin cervical.

Anamneza Morbi:Ka 1 vit që është vizituar tek endokrinologu, ka patur dhimbje të grykes, vjen

në kirurgji ku shtrohet.

Anamneza Vita:Asgjë me rëndesi.

Anamneza FamiljareAsgjë me rëndësi.

Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, puls i plote ritmik, zemra në tone ritmike, lekura dhe

mukozat roze, toraxi simetrik, abdomeni i bute, i trajtueshëm, anësite e lira.

Statusi Lokalis:Tiroidja është e fortë në prekje.

Epikriza preoperatore:Dhimbje, mpirje duarsh e trajtuar nga endokrinologu, ka indikacion për

operacion.




7-SGPT

Trajtimi: 1-Ampicilin 1.0 x 4 i/m 3-Voltaren

2 -.Ranital 50 mg x4 i/m 4-Tramadol 2x1 amp

-Sol Glukoz 5% -500 cc

-Sol Kcl 7.5 % -15ccx3 i/ v

-Sol MgSo4 20 %-3cc

43

Rasti IX

Ditelindja:40 vjeçe Vendlindja:Grude e re


Diagnoza:Struma


Anamneza Morbi: Pacientja ka 5 vite që i ka filluar, në palpacion ka nje nodus të vogël që më

vonë ka ardhur duke u rritur, është vizituar tek endokrinologu, vjen në kirurgji ku shtrohet.



Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, zemra në tone ritmike, lëkura dhe mukozat roze ,toraxi

simetrik, anësite e lira, sklere dhe facies të koloruara, gjuha e njome e pa ngarkuar, qafa e lire

toraxi simetrik, në regjionin klianterior vërehet një cist i tiroides sinister i levizshëm me konture

të qarta.

Statusi Lokalis:Tiroidja është e forte në prekje.


operacion.



3-Vizitë kardiologu 6-Kolesterolemi



3.Sol Glukoz 5% -500 cc


-Sol MgSo4 20 %-3cc

44

Rasti X

Ditelindja:40 vjeç Vendlindja:Velipoj


Diagnoza:Struma multinodulare


Anamneza Morbi: Pacientja ka disa muaj që i ka filluar dhimbja, ankon për dhimbje në

regjionin coli cervical, është vizituar tek endokrinologu, vjen në kirurgji ku shtrohet.



Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, zemra në tone ritmike, lekura dhe mukozat roze, toraxi

simetrik, anësite e lira. Sklere dhe facies të koloruara, gjuha e njome e pa ngarkuar, qafa e lire

toraxi simetrik, në regjionin klianterior vërehet një cist i tiroides sinister i lëvizshëm me konture

të qarta.



operacion.

Ekzaminimet : 1-Urea 4-Azotemi + kreatinemi

2-Kreatinemi 5-Bilirubinemi totale


7-Radiografi pulmonare


2-Ranital 50 mg x4 i/m 5.Tramadol

3-Sol Glukoz 5% -500 cc

-Sol Kcl 7.5 % -15ccx3 i/

-Sol MgSo4 20 %-3cc

45

Rasti XI

Ditëlindja:43 vjeç Vendlindja:Lac


Diagnoza:Struma nodulare

Ankesat:Dhimbje, zmadhim të gjendrrave tiroidale në regjionin cervical.

Anamneza Morbi: Pacientja ka një vit që i jane shfaqur shenjat dalluese,në fillim ka qënë një

nodus i vogël që më vonë ka ardhur duke u rritur.



Ekzaminimi objektiv:Gjendja e mire, zemra në tone ritmike, lekura dhe mukozat roze, toraxi

simetrik, anësite e lira. Sklerat dhe facies të koloruara, gjuha e njome e pa ngarkuar, qafa e lire,

abdomeni është i butë dhe i trajtueshem. Diureza normale.


Epikriza preoperatore:Dhimbje e trajtuar nga endokrinologu, ka indikacion për operacion.



3-Vizitë kardiologu 6-Kreatinemi

Trajtimi: 1-a-Ampicilin 1.0 gr 3-Primperan 2x1 i\m

b-Sol fiziol 100 ml x3 i/v 4-Voltaren 2x1 i\m

2-Sol fizio 500 ml 5-Tramadol 2x1 i\m

- Glukoz 5% -500 cc

- Kcl 2.5 -20 ml

-CaCl2 10% -10 ml

46

GRAFIKU PËR GJËNDRRAT TIROIDE

11 Rastet e studiuara

Grafiku për Kancerin e tiroideve

- 1 Rast është i moshës 20 vjeç

- 2 Raste janë të moshës 30 vjeç




47

Grafiku për Kancerin e tiroideve

11 Rastet e studiuara

Në 11 raste të studiuara

- 5 janë me strum multinodulare - 1 është me cist tiroidal sinister

- 2 janë me strum nodulare - 1 eshte tiroide

- 1 është post tiriodale - 1 është me strum

48

PAMJET PARA OPERIMIT

49

PAMJET PAS OPERIMIT

53

KONKLUZIONI

Në materialin teorik dhe praktik të paraqitur në kete temë shikohet që nazologjia e kesaj

sëmundje eshtë më e shpeshte tek femrat se sa tek meshkujt.

Mosha varion nga 20-60 vjeç.

Rastet me te shpeshta jane ne fshat se sa ne qytet.

Arsyeja mendoj unë është se kjo patologji lidhet shumë me mungesen e jodit.

Mendoj që një vërejtje në të gjitha rastet e ekzaminuara para operimit nuk janë

ekzaminuar me SHINTIGRAFI e cila jep imazhin e noduseve te ftohta ose te ngrohta.

54

BIBLIOGRAFIA

www.forumishqipetare.com

www.getstar.med.br

www.semanatiroides.com

www.albstroka.com

www.telegrafi.com

A.GJOKUTAJ

E.CELIKU

A.HOXHA

http://www.forumishqipetare.com/

http://www.getstar.med.br/

http://www.semanatiroides.com/

http://www.albstroka.com/

http://www.telegrafi.com/

55

Falenderime!

Falenderimet shkojne ne rradhe te pare per familjen time qe me ndihmuan per realizimin e

kesaj teme, udheheqesi shkencor, infermieret dhe stafi ndihmes dhe vecanerisht pacientet te

cilet u treguan te gatshem te bashkepunonin dhe te me inkurajonin ne perfundimin e temes

time te diplomes.

republika e shqiperise - uamd.edu.al · nivelet e rritura të th rrisin karbohidratet proteinat dhe...

Documents