ÖĞretmenlİk alan bİlgİsİ testİ Öabt from Öabt fİzİk... · ve teknoloji Ö ğretmenliği...
TRANSCRIPT
FEN BİLİMLERİFEN ve TEKNOLOJİ
Konu AnlatımıÖzgün Sorular
Ayrıntılı ÇözümlerTest Stratej"ler"Çıkmış Sorular
FİZİK
ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ
öabt ÖSYM
ÖABT
1.Kitap
yeni sınav sisteminegöre hazırlanmıştır.
KOMİSYONÖABT Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği 1. Kitap (Fizik)
ISBN 978-605-364-776-8
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.
1.Baskı: Haziran 2014, Ankara
Proje-Yayın Yönetmeni: Ayşegül EROĞLUDizgi-Grafik Tasarım: Buğra SİNDEL
Kapak Tasarımı: Gürsel AVCIBaskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti.
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/AYenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No:13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]
ÖN SÖZ
Sevgili Öğretmen Adayları,
ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ Konu anlatımlı setimiz dört kitap hâlinde düzenlenmiştir. Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji 1. Kitap" adlı yayınımız Alan Bilgisi Fizik bölümünü kapsamaktadır ve Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki fi zik sorularını çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve gelitirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.
Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedefl enmiştir.
Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla önemli konulara dikkat çekilmiştir.
Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi [email protected] adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz.
Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...
Başarılar...
FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER
ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi (Fizik, Kimya, Biyoloji, Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir.
Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı
Alan Bilgisi Testi % 80 1 - 40
a. Fizik
b. Kimya
c. Biyoloji
d. Yer Bilimi (Jeoloji)
e. Astronomi
f. Çevre Bilimi
% 24
% 22
% 22
% 4
% 4
% 4
1 - 12
13 - 23
24 - 34
35 - 36
37 - 38
39 - 40
Alan Eğitimi Testi % 20 41 - 50
Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2013 Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.
İÇİNDEKİLER
ALAN BİLGİSİ
1. BÖLÜM: FİZİĞİN UĞRAŞ ALANIFiziğin Uğraş Alanı .........................................................................................................................................................4
Mekanik ................................................................................................................................................................4
Termodinamik ........................................................................................................................................................4
Manyetizma ...........................................................................................................................................................4
Optik ......................................................................................................................................................................4
Elektrik ...................................................................................................................................................................4
Katı Hâl Fiziği.........................................................................................................................................................4
Atom Fiziği .............................................................................................................................................................4
Nükleer Fizik ..........................................................................................................................................................4
Fiziğin Doğası .................................................................................................................................................................5
Temel ve Türetilmiş Büyüklükler ...........................................................................................................................5
Ölçmede Hata .......................................................................................................................................................6
Skaler ve Vektörel Büyüklükler .............................................................................................................................6
Hipotez ..................................................................................................................................................................6
Bilimsel Teori ve Yasa ...........................................................................................................................................7
Çözümlü Test ..............................................................................................................................................................8
Çözümler .................................................................................................................................................................. 11
2. BÖLÜM: VEKTÖRLERVektörler ........................................................................................................................................................................14
Kuvvet Birimleri ...................................................................................................................................................14
Kuvvetlerin Toplanılması .....................................................................................................................................15
Eşit Büyüklükte Kesişen İki Kuvvet Arasındaki Açı..............................................................................................16
Çokgen Yöntemi .................................................................................................................................................16
Bileşenlerine Ayırma Yöntemi ............................................................................................................................17
Birim Vektör .........................................................................................................................................................18
İki Vektörün Skaler Çarpımı ................................................................................................................................19
Vektörel Çarpım ..................................................................................................................................................19
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................21
Çözümler ..................................................................................................................................................................25
3. BÖLÜM: KESİŞEN KUVVETLERİN DENGESİKesişen Kuvvetlerin Dengesi ......................................................................................................................................30
Lami Teoremi ......................................................................................................................................................30
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................32
Çözümler ..................................................................................................................................................................36
vi
4. BÖLÜM: MADDE VE ÖZELLİKLERİMadde ve Özellikleri .....................................................................................................................................................40
Maddelerin Ortak Özellikleri ................................................................................................................................40
Görülebilen ve Hissedilebilen Maddeler ..............................................................................................................40
Maddenin Hâlleri ..................................................................................................................................................40
Maddelerin Değişimi ...........................................................................................................................................40
Maddenin Ayırt Edici Özellikleri ...........................................................................................................................41
Karışımların Özkütlesi..........................................................................................................................................41
Özel Durumlar......................................................................................................................................................42
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................43
Çözümler ..................................................................................................................................................................47
Dayanıklılık ...................................................................................................................................................................50
Doğada ve Çevremizde Yüzey Alanı - Hacim İlişkileri ..............................................................................................51
Sıvılar ..................................................................................................................................................................51
Adezyon (Yapışma Kuvveti) ................................................................................................................................51
Kohezyon Kuvveti ...............................................................................................................................................52
Yüzey Gerilimi .....................................................................................................................................................52
Kılcallık Olayı ......................................................................................................................................................53
Atmosfer .............................................................................................................................................................53
Atmosferin Önemi ...............................................................................................................................................53
Atmosferin Özellikleri ..........................................................................................................................................53
Atmosferde Denge ..............................................................................................................................................53
Gazlar ve Kullanım Alanları ................................................................................................................................54
Plazma ................................................................................................................................................................55
Plazmanın Özellikleri ..........................................................................................................................................55
Kutup Işıkları .......................................................................................................................................................55
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................56
Çözümler ..................................................................................................................................................................59
5. BÖLÜM: BASINÇBasınç ............................................................................................................................................................................62
Katıların Basıncı .................................................................................................................................................62
Eğik Düzlemde Cismin Basıncı ...........................................................................................................................63
Durgun Sıvıların Basıncı .....................................................................................................................................64
Sıvı Basınç Kuvveti .............................................................................................................................................65
Yan Yüzeylere Uygulanan Sıvı Basınç Kuvveti ..................................................................................................66
Pascal Prensibi ...................................................................................................................................................66
U Borusu ............................................................................................................................................................67
Akışkanların Basıncı ............................................................................................................................................67
Açık Hava Basıncı ..............................................................................................................................................68
Kapalı Kaplardaki Gazların Basıncı ...................................................................................................................68
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................69
Çözümler ..................................................................................................................................................................73
vii
6. BÖLÜM: SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİSıvıların Kaldırma Kuvveti ...........................................................................................................................................78
Yüzen Cisimler ....................................................................................................................................................78
Askıda Kalan Cisimler .........................................................................................................................................78
Batan Cisimler ....................................................................................................................................................79
Birbirine Karışmayan Sıvılarda Kaldırma Kuvveti ...............................................................................................80
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................82
Çözümler ..................................................................................................................................................................87
7. BÖLÜM: ISI VE SICAKLIKIsı ve Sıcaklık ................................................................................................................................................................92
Termometre..........................................................................................................................................................92
Sıvılı Termometreler ............................................................................................................................................93
Metal Termometreler ...........................................................................................................................................93
Gazlı Termometreler ...........................................................................................................................................93
Sıcaklık Değişimi .................................................................................................................................................93
Isı Alış-Verişi .......................................................................................................................................................94
Hâl Değişimi ........................................................................................................................................................95
Erime ve Donma Sıcaklığına Etki Eden Faktörler ...............................................................................................96
Kaynama ve Yoğunlaşma ....................................................................................................................................96
Buharlaşma..........................................................................................................................................................96
Çözümlü Test ............................................................................................................................................................97
Çözümler ................................................................................................................................................................100
Genleşme ...................................................................................................................................................................102
Boyca Genleşme ..............................................................................................................................................102
Yüzeyce Genleşme ...........................................................................................................................................102
Hacimce Genleşme ..........................................................................................................................................103
Sıvıların Genleşmesi .........................................................................................................................................103
Isının Yayılması ................................................................................................................................................104
Isı İletim Yolu ....................................................................................................................................................104
Isı Yalıtımı .........................................................................................................................................................105
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................106
Çözümler ................................................................................................................................................................ 110
8. BÖLÜM: TORK (MOMENT)Tork (Moment) ............................................................................................................................................................. 114
Sağ El Kuralı ..................................................................................................................................................... 114
Çözümlü Test .......................................................................................................................................................... 116
Çözümler ................................................................................................................................................................121
viii
9. BÖLÜM: AĞIRLIK VE KÜTLE MERKEZİAğırlık ve Kütle Merkezi .............................................................................................................................................128
Kararlı ve Kararsız Denge ................................................................................................................................130
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................131
Çözümler ................................................................................................................................................................135
10. BÖLÜM: BASİT MAKİNELERBasit Makineler ...........................................................................................................................................................140
Kaldıraçlar .........................................................................................................................................................140
Makaralar ..........................................................................................................................................................141
1. Sabit makara .................................................................................................................................................141
2. Hareketli Makara ...........................................................................................................................................141
Eğik düzlem ......................................................................................................................................................142
Çıkrık .................................................................................................................................................................143
Kasnaklar ..........................................................................................................................................................143
Dişliler ...............................................................................................................................................................143
Vida ...................................................................................................................................................................144
Eşit Kollu Teraziler ............................................................................................................................................144
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................145
Çözümler ................................................................................................................................................................150
11. BÖLÜM: HAREKETHareket .......................................................................................................................................................................156
Düzgün Doğrusal Hareket ..............................................................................................................................157
Düzgün Hızlanan Doğrusal Hareket ..............................................................................................................159
Düzgün Yavaşlayan Doğrusal Hareket .............................................................................................................161
Ortalama Hız .....................................................................................................................................................162
Anî Hız (Anlık Hız) ............................................................................................................................................162
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................163
Çözümler ................................................................................................................................................................167
Bağıl Hareket ..............................................................................................................................................................171
Nehir Problemleri ..............................................................................................................................................171
Nehirde Karşı Kıyıya Geçme ............................................................................................................................172
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................175
Çözümler ................................................................................................................................................................179
12. BÖLÜM: YERYÜZÜNDE HAREKETYeryüzünde Hareket ...................................................................................................................................................184
Atışlar ................................................................................................................................................................184
Hava Direnci ve Limit Hız .................................................................................................................................185
Limit Hız Bağıntısı .............................................................................................................................................186
Düşey Atış ........................................................................................................................................................186
Yukarıdan Aşağıya Düşey Atış .........................................................................................................................188
ix
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................190
Çözümler ................................................................................................................................................................193
Yatay Atış ...................................................................................................................................................................196
Eğik Atış ............................................................................................................................................................198
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................200
Çözümler ................................................................................................................................................................204
13. BÖLÜM: DİNAMİKDinamik........................................................................................................................................................................210
Güçlü Nükleer (Yeğin Çekirdek) Kuvvet ...........................................................................................................210
Zayıf Nükleer (Zayıf Çekirdek) Kuvvet ..............................................................................................................210
Elektromanyetik Kuvvet ....................................................................................................................................210
Kütle Çekim Kuvveti ..........................................................................................................................................210
Newton'un Hareket Kanunları ........................................................................................................................... 211
Newton'un III. Hareket Kanunu (Etki - Tepki Kuvveti) .......................................................................................212
Sürtünme Kuvveti ..............................................................................................................................................214
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................216
Çözümler ................................................................................................................................................................220
14. BÖLÜM: ÇEMBERSEL HAREKETÇembersel Hareket .....................................................................................................................................................226
Periyot ...............................................................................................................................................................226
Frekans .............................................................................................................................................................226
Çizgisel Sürat ....................................................................................................................................................226
Açısal Sürat ......................................................................................................................................................226
Merkezcil İvme (av ) ............................................................................................................................................228
Merkezcil Kuvvet ...............................................................................................................................................229
Düşey Düzlemde Düzgün Çembersel Hareket ..................................................................................................233
Yuvarlanma Hareketi ........................................................................................................................................235
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................236
Çözümler ................................................................................................................................................................240
Kepler ve Newton'un Genel Çekim Kanunu .....................................................................................................244
Kepler Kanunları ...............................................................................................................................................244
Genel Çekim Kanunu ........................................................................................................................................245
Çekim Alanı ......................................................................................................................................................246
Yapma Uyduların Hareketleri ...........................................................................................................................247
Çekim Potansiyel Enerjisi ................................................................................................................................248
Kurtulma Enerjisi ...............................................................................................................................................248
Bağlanma Enerjisi .............................................................................................................................................249
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................250
Çözümler ................................................................................................................................................................253
x
15. BÖLÜM: BASİT HARMONİK HAREKETBasit Harmonik Hareket .............................................................................................................................................258
Genlik ................................................................................................................................................................258
Uzanım .............................................................................................................................................................258
Periyot ...............................................................................................................................................................258
Frekans .............................................................................................................................................................258
Basit Harmonik Hareket Denklemleri ................................................................................................................259
Uzanım .............................................................................................................................................................259
Hız ....................................................................................................................................................................259
İvme ..................................................................................................................................................................262
Kuvvet ...............................................................................................................................................................262
Yay Sarkacı .......................................................................................................................................................263
Yayların Bağlanması .........................................................................................................................................264
Basit Sarkaç ......................................................................................................................................................265
Konik Sarkaç .....................................................................................................................................................266
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................267
Çözümler ................................................................................................................................................................271
16. BÖLÜM: İŞ, GÜÇ VE ENERJİİş, Güç ve Enerji .........................................................................................................................................................276
Enerji .................................................................................................................................................................279
Yapılan İş ve Kinetik Enerji Değişimi ................................................................................................................279
Potansiyel Enerji ...............................................................................................................................................281
Yayın Potansiyel Enerjisi ..................................................................................................................................283
Dönen Bir Cismin Kinetik Enerjisi .....................................................................................................................284
Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları ................................................................................................287
Yenilenebilir Enerji Kaynakları ..........................................................................................................................287
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................288
Çözümler ................................................................................................................................................................292
17. BÖLÜM: İTME VE MOMENTUMİtme ve Momentum .....................................................................................................................................................298
İtme ...................................................................................................................................................................298
Momentum ........................................................................................................................................................300
İtme İle Momentum Arasındaki İlişki .................................................................................................................302
Çarpışmalar ......................................................................................................................................................304
Momentum Korunumu ......................................................................................................................................304
Enerjinin Korunumu ..........................................................................................................................................305
Hızların Korunumu ............................................................................................................................................305
Momentum ve Kinetik Enerji Arasındaki İlişki ...................................................................................................309
Patlamalar .........................................................................................................................................................310
Roketler ............................................................................................................................................................ 311
Açısal Momentumun Korunumu .......................................................................................................................312
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................314
Çözümler ................................................................................................................................................................319
xi
18. BÖLÜM: OPTİKOptik ............................................................................................................................................................................326
Işık Nedir? Nasıl Yayılır? ..................................................................................................................................326
Tam Gölge - Yarı Gölge ....................................................................................................................................326
Yansıma ............................................................................................................................................................327
Yansıma Kanunları ...........................................................................................................................................327
Düzlem Ayna ....................................................................................................................................................327
Düzlem Aynada Görüntü ..................................................................................................................................328
Düzlem Aynanın Döndürülmesi ........................................................................................................................328
Düzlem Aynada Hız ..........................................................................................................................................329
Kesişen İki Düzlem Ayna Arasındaki Cismin Görüntü Sayısı ...........................................................................330
Paralel İki Düzlem Ayna Arasındaki Görüntü ....................................................................................................330
Görüş Alanı ......................................................................................................................................................330
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................332
Çözümler ................................................................................................................................................................337
Küresel Aynalar .........................................................................................................................................................340
Çukur Aynada Işınların Yansıması ...................................................................................................................340
Tümsek Aynada Işınların Yansıması ................................................................................................................341
Çukur Aynada Görüntü .....................................................................................................................................342
Tümsek Aynada Görüntü ..................................................................................................................................342
Çukur Aynada Bağıntılar ...................................................................................................................................343
Tümsek Aynada Bağıntılar ...............................................................................................................................343
Özel Durumlar ...................................................................................................................................................343
Çukur Aynada Görüntünün Yeri ........................................................................................................................343
Tümsek Aynada Görüntünün Yeri .....................................................................................................................343
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................344
Çözümler ................................................................................................................................................................348
Işığın Kırılması ...........................................................................................................................................................351
Kırılma ..............................................................................................................................................................351
Işığın Az Yoğun Ortamdan Çok Yoğun Ortama Geçişi .....................................................................................352
Işığın Çok Yoğun Ortamdan Az Yoğun Ortama Geçişi .....................................................................................352
Paralel Yüzlü Saydam Ortamdan Işınların Geçişi .............................................................................................353
Küresel Yüzeylerde Kırılma ..............................................................................................................................353
Prizmalarda Kırılma ..........................................................................................................................................354
Tam Yansımalı Prizmalar ..................................................................................................................................355
Görünür Derinlik ................................................................................................................................................355
Serap Olayı .......................................................................................................................................................356
Beyaz Işığın Renklere Ayrılması .......................................................................................................................357
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................361
Çözümler ................................................................................................................................................................365
Mercekler ....................................................................................................................................................................369
Bir Merceğin Odak Uzaklığı ..............................................................................................................................369
İnce Kenarlı Mercekte Işınların Kırılması ..........................................................................................................370
xii
Kalın Kenarlı Mercekte Işınların Kırılması ........................................................................................................371
İnce Kenarlı Mercekte Görüntü .........................................................................................................................372
Kalın Kenarlı Mercek ........................................................................................................................................373
Merceklerde Bağıntılar ......................................................................................................................................373
Göz Kusurları ....................................................................................................................................................373
Aydınlanma .......................................................................................................................................................374
Fotometreler .....................................................................................................................................................376
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................377Çözümler ................................................................................................................................................................382
19. BÖLÜM: ELEKTRİKElektrik.........................................................................................................................................................................388
Elektriklenme Çeşitleri ......................................................................................................................................388Topraklanma .....................................................................................................................................................389İletken Kürelerde Yük Paylaşımı .......................................................................................................................390Elektroskop .......................................................................................................................................................391Özel Durumlar ...................................................................................................................................................392Coulomb Kuvveti ...............................................................................................................................................393
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................394Çözümler ................................................................................................................................................................399
Elektrik Alanı ..............................................................................................................................................................403Eletrik Alan Çizgileri ..........................................................................................................................................404Yüklü İletken Bir Kürenin Elektrik Alanı ............................................................................................................405Faraday Kafesi ..................................................................................................................................................406Elektrik Potansiyel Enerji ..................................................................................................................................407Elektrik Potansiyeli ve Potansiyel Farkı ............................................................................................................408Yüklü Bir Kürenin Potansiyeli ............................................................................................................................409Ortak Potansiyel ...............................................................................................................................................410Eş Potansiyel .................................................................................................................................................... 411
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................412Çözümler ................................................................................................................................................................417
Paralel Levhalar .........................................................................................................................................................421Sığaçlar .............................................................................................................................................................423Sığaçların Bağlanması ......................................................................................................................................424Sığaçların Seri Bağlanması ..............................................................................................................................424Sığaçların Paralel Bağlanması .........................................................................................................................424Yüklü Bir Kondansatörün Enerjisi .....................................................................................................................427
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................428Çözümler ................................................................................................................................................................433
Elektrik Akımı .............................................................................................................................................................438Direnç ...............................................................................................................................................................438Dirençlerin Bağlanması .....................................................................................................................................439Elektromotor Kuvveti .........................................................................................................................................443Pillerin Bağlanılması .........................................................................................................................................444Pilin Ömrü .........................................................................................................................................................446İki Nokta Arasındaki Potansiyel Farkının Bulunması ........................................................................................446
xiii
Zıt Elektromotor Kuvveti (ZEMK)'li Devreler .....................................................................................................448Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................450Çözümler ................................................................................................................................................................455
20. BÖLÜM: DALGALARDalgalar .......................................................................................................................................................................460
Titreşim Doğrultusuna Göre Dalgalar ...............................................................................................................460
Taşıdığı Enerjiye Göre Dalgalar ........................................................................................................................460
P - Dalgası ........................................................................................................................................................461
S - Dalgası ........................................................................................................................................................461
Love Dalgası .....................................................................................................................................................461
Rayleigh (Rayley) Dalgası ................................................................................................................................461
Depremin Büyüklüğü ........................................................................................................................................461
Ses Dalgası ......................................................................................................................................................462
Sesin Şiddeti .....................................................................................................................................................463
Sesin Frekansı (Yüksekliği) ..............................................................................................................................463
Sesin Tınısı .......................................................................................................................................................463
Sesin Yansıması ve Yankı ................................................................................................................................463
Sesin Kırılması ..................................................................................................................................................464
Doppler Olayı ....................................................................................................................................................464
Yay Dalgaları ....................................................................................................................................................465
Yansıma ve İletme ............................................................................................................................................467
İnce Yaydan Kalın Yaya Gönderilen Atma ........................................................................................................468
Kalın Yaydan İnce Yaya Gönderilen Atma ........................................................................................................469
Frekans Karıştırıcılar ........................................................................................................................................469
Kararlı Dalgalar .................................................................................................................................................469
Su Dalgalar .......................................................................................................................................................470
Doğrusal Su Dalgaları .......................................................................................................................................471
Dairesel Su Dalgaları ........................................................................................................................................471
Su Dalgalarında Yansıma .................................................................................................................................471
Doğrusal Dalgaların Çukur Engelde Yansıması ...............................................................................................472
Doğrusal Dalgaların Tümsek Engelde Yansıması ............................................................................................472
Doğrusal Dalgaların Düz Engelde Yansıması ...................................................................................................472
Yayılma Hızı ve Periyodik Dalgalar ...................................................................................................................473
Su Dalgalarında Kırılma ....................................................................................................................................474
Su Dalgalarının Mercek Şeklindeki Su Ortasından Geçişi ................................................................................475
Su Dalgalarında Ayrılma ...................................................................................................................................476
Su Dalgalarında Kırınım ...................................................................................................................................476
Su Dalgalarında Girişim ....................................................................................................................................476
Yol Farkının Geometrik Yoldan Hesaplanması .................................................................................................478
Faz Kavramı .....................................................................................................................................................478
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................482
Çözümler ................................................................................................................................................................486
xiv
21. BÖLÜM: MANYETİZMAManyetizma .................................................................................................................................................................490
1. Maddenin Manyetik Özelliği, Manyetik ve Manyetik Olmayan Maddeler ......................................................490
2. Manyetik Kutuplar .........................................................................................................................................490
3. Manyetik Alan, Alan Şiddeti, Alan Çizgileri ...................................................................................................490
4. Manyetik Akı, Manyetik Geçirgenlik ..............................................................................................................491
Manyetik Geçirgenlik ........................................................................................................................................492
Yerin Manyetik Alanı .........................................................................................................................................494
Elektrik Akımının Manyetik Etkileri ....................................................................................................................495
Akım Geçen Tele Manyetik Alanda Etkiyen Kuvvet ..........................................................................................499
İçerisinden Akım Geçen Paralel İki Tele Etkiyen Kuvvetler ..............................................................................500
Manyetik Alan İçinde Hareket Eden Yüke Etkiyen Kuvvet ................................................................................502
Manyetik Alan İçinde Hareket Ettirilen İletkenler ve Oluşan Emk .....................................................................504
Manyetik Akı Değişimi ......................................................................................................................................505
Öz İndüksiyon ...................................................................................................................................................508
Maxwell Denklemleri .........................................................................................................................................509
Alternatif Akımın Elde Edilmesi .........................................................................................................................509
Alternatif Akımın Etkin Değeri ...........................................................................................................................510
Alternatif Akımın Etkileri ....................................................................................................................................510
Alternatif Akım Devreleri ...................................................................................................................................510
Sadece Kondansatörlü Devre ........................................................................................................................... 511
Dirençli ve Selfli Devre (RL Devresi) ................................................................................................................512
Direnç ve Kondansatörlü Devre (RC Devresi) ..................................................................................................512
Direnç, Self ve Kondansatörlü Devre (RLC Devresi) ........................................................................................513
Transformatörler ...............................................................................................................................................515
Elektronik Devre Elemanları .............................................................................................................................516
Transistör ..........................................................................................................................................................517
Led ....................................................................................................................................................................517
Fotodiyot ...........................................................................................................................................................518
Fotodirenç .........................................................................................................................................................518
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................519
Çözümler ................................................................................................................................................................523
22. BÖLÜM: MODERN FİZİKModern Fizik ................................................................................................................................................................528
Işığın Yapısı .......................................................................................................................................................528
Elektromanyetik Teori ........................................................................................................................................528
Işık Dalgalarının Girişimi ...................................................................................................................................528
Saçak Aralığı (Δx) .............................................................................................................................................529
Çift Yarıkta Girişimin Özelikleri .........................................................................................................................529
Tek Yarıkta Girişim (Kırınım) .............................................................................................................................530
Saçak Aralığı ....................................................................................................................................................530
Saçak Parlaklıkları ............................................................................................................................................531
xv
İnce Zarlarda Girişim ........................................................................................................................................532
Hava Kaması ....................................................................................................................................................532
Çözme Gücü .....................................................................................................................................................534
Özel Görelilik ....................................................................................................................................................536
Michelson - Morley Deneyi ...............................................................................................................................536
Zaman Ölçümü ve Eş Zamanlık .......................................................................................................................536
Zaman Genişlemesi ..........................................................................................................................................537
Uzunluk Büzülmesi ...........................................................................................................................................538
Göreli Enerji .....................................................................................................................................................539
Göreli Momentum .............................................................................................................................................541
Kara Cisim Işıması ...........................................................................................................................................541
Fotoelektrik Olayı ..............................................................................................................................................542
Foton Enerjisi ....................................................................................................................................................542
Elektronvolt (eV) ...............................................................................................................................................542
Einstein'in Fotoelektrik Denklemi ......................................................................................................................543
Fotoelektron Sayısı ...........................................................................................................................................543
Fotosel Lamba ve Fotoelektrik Akımı ..............................................................................................................543
Fotosele Üreteç Bağlanması ............................................................................................................................544
Kesme Potansiyel Farkı ....................................................................................................................................544
Compton Saçılması Olayı .................................................................................................................................548
Madde Dalgaları ...............................................................................................................................................549
Tanecik Modelinin Açıklayabildiği Olaylar .........................................................................................................549
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................551
Çözümler ................................................................................................................................................................554
Elektromanyetik Dalgalar ..................................................................................................................................558
Elektromanyetik Spektrum ................................................................................................................................558
Radyo Dalgaları ................................................................................................................................................558
Mikrodalgalar ....................................................................................................................................................558
Kızıl Ötesi Dalgalar ...........................................................................................................................................559
Görünür Işık Dalgaları .......................................................................................................................................559
Mor Ötesi Dalgalar ............................................................................................................................................559
X - Işınları .........................................................................................................................................................559
Gama Işınları ....................................................................................................................................................560
Elektromanyetik Dalgalarda Doppler Olayı .......................................................................................................560
Atom Teorileri ve Enerji Seviyeleri ....................................................................................................................561
J.J Thomson Atom Modeli ................................................................................................................................561
Rutherford "Atom Modeli" .................................................................................................................................561
Bohr Atom Modeline Göre Yörünge Yarıçapları ...............................................................................................562
Bohr Atom Modeline Göre Enerji Seviyeleri .....................................................................................................563
Bohr Atom Modelinin Açıklayamadığı Olaylar ..................................................................................................565
De Broglie Hipotezi ...........................................................................................................................................565
Heisenberg Belirsizlik İlkesi ..............................................................................................................................565
Elektron Bulutu .................................................................................................................................................566
xvi
Kuantum Sayıları ..............................................................................................................................................566
Atomların Uyarılması ........................................................................................................................................569
Kendiliğinden Emisyon ve Uyarılmış Emisyon ..................................................................................................570
Lazer .................................................................................................................................................................571
Lazer Işığının Özellikleri ...................................................................................................................................572
Maddenin Yapısı ...............................................................................................................................................572
İyonik Bağ .........................................................................................................................................................572
Kovalent Bağ ....................................................................................................................................................572
Apolar Kovalent Bağ .........................................................................................................................................572
Polar Kovalent Bağ ...........................................................................................................................................572
Metalik Bağ .......................................................................................................................................................572
Çekirdeğin Yapısı ..............................................................................................................................................573
Radyoaktivite .....................................................................................................................................................574
Alfa (α) Bozunması ...........................................................................................................................................574
Beta () Bozunması .........................................................................................................................................575
Gama (γ) Bozunması ........................................................................................................................................575
Yarı Ömür .........................................................................................................................................................575
Ortalama Ömür .................................................................................................................................................575
Nükleer Enerji ...................................................................................................................................................576
Fisyon (Çekirdek bölünmesi) ............................................................................................................................576
Füzyon (Çekirdek Kaynaşması) ........................................................................................................................576
Atomlardan Kuarklara .......................................................................................................................................576
Karşıt Parçacık .................................................................................................................................................577
Mezonlar ...........................................................................................................................................................577
Parçacıklar Ailesi ..............................................................................................................................................578
Kuarklar ............................................................................................................................................................579
Yıldızlardan Yıldızsızlara ...................................................................................................................................580
Güneş'in Yaşamı ...............................................................................................................................................580
Yıldızların Uzaklığı ............................................................................................................................................581
Yıldızların Sıcaklıkları .......................................................................................................................................582
Yıldızların Parlaklıkları ve Işınım Gücü .............................................................................................................583
Salt Parlaklık .....................................................................................................................................................584
Gök Adalar ........................................................................................................................................................585
Sarmal Gök Adalar ...........................................................................................................................................585
Eliptik Gök Adalar .............................................................................................................................................585
Düzensiz Gök Adalar ........................................................................................................................................585
Kızıla Kayma .....................................................................................................................................................586
Evrenin Genişlemesi .........................................................................................................................................587
Çözümlü Test ..........................................................................................................................................................588
Çözümler ................................................................................................................................................................592
KAYNAKLAR ...............................................................................................................................................................597
ALAN BİLGİSİ
1. BÖLÜMFİZİĞİN UĞRAŞ ALANI
4
FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI
Doğa olaylarından canlı varlıklarla ilgili olanlar biyolo-jinin, maddenin yapısal özellikleriyle ilgili olanlar kim-yanın, maddenin yapısal özellikleri dışında kalan özel-likler ve bunlar üzerinde gerçekleşen olaylar ise fiziğin konusudur. Fizik yasa ve teorilerinin ifade edilmesinde matematik vazgeçilmez bir dildir. Fizik, madde ve enerji arasındaki etkileşimi inceleyen ve doğada gerçekleşen olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar üretmeye çalışan uy-gulamalı bir bilim dalıdır. Bu bilim dalında çalışan bilim insanları fizikçi adını alırlar.
Bir fizikçi, fizik biliminin sınanabilir, sorgulanabilir, yanlış-lanabilir ve delillere dayandırılabilir olduğunu bilir. Aynı zamanda bilimsel bir bilginin her zaman mutlak doğru olmadığını unutmadan doğada gerçekleşen olayları in-celeyerek bu olayların hem sebeplerini hem de sonuçla-rını açıklamaya çalışır. Fizik, insan yaşamının her anında vardır. Bundan dolayı, fiziğin değişik alt alanları vardır. Bu alt alanların neler olduğu ve inceledikleri konular, aşağıda kısaca tanıtılmıştır.
Mekanik
Cisimlerin nasıl hareket ettiklerini ve nasıl etkileştiklerini inceler.
Termodinamik
Enerjinin madde içinde nasıl yayıldığını ve nasıl iletildi-ğini inceler.
Manyetizma
Dünya'nın manyetik alanını, manyetik maddelerden ve elektrik akımından oluşan manyetik alanı inceler.
Optik
Işıkla ilgili olayları, ışığın saydam ortamlardaki davranı-şını inceler.
Elektrik
Maddenin yapısındaki elektron ve protonların sahip ol-duğu elektrik yükleri ile bunların neden olduğu elektriksel alan ve elektriksel kuvveti inceler.
Katı Hâl Fiziği
Yoğun hâldeki maddelerin, elektriksel, manyetik, optik ve esneklik özelliklerini inceler.
Atom Fiziği
Atomların yapısını oluşturan unsurların birbirleriyle nasıl etkileştiğini inceler.
Nükleer Fizik
Atom çekirdeğinin yapısını ve kararsız çekirdeklerin nasıl ışıma yaptıklarını inceler.
Örnek
Mekanik
Nükleer fizik
Optik
Katı hâl fiziği
Atom fiziği
Nano teknoloji
Uçakların uçurulması
Gök kuşağı
Radyasyon
Yukarıda fiziğin alt alanları ile uğraştığı konular verilmiştir.
Buna göre, alt alanlar ile açıklamalar doğru olarak eşleştirildiğinde hangi alt alan boşta kalır?
A) Mekanik
B) Nükleer fizik
C) Optik
D) Katı hâl fiziği
E) Atom fiziği
ÇözümUçakların uçurulması mekaniğe, radyasyon nükleer fizi-ğe, gökkuşağı optiğe, nano teknoloji atom fiziğine girer. Buna göre katı hâl fiziği boşta kalır.
Cevap D
5
FİZİĞİN DOĞASI
Gözlem, bir olayla ilgili olarak duyu organları ya da araç ve gereçler kullanılarak yapılan incelemelerdir. Fiziksel bir olay, duyu organlarını güçlendirerek birtakım teknolo-jik araçlarla gözlenir.
Fizikle ilgili bir olay iki tür gözlem yapılarak incelenir. Bunlardan ilki nitel gözlem, ikincisi ise nicel gözlemdir.
Nitel gözlem, herhangi bir ölçme aracı kullanmadan beş duyu organı kullanılarak yapılan gözlem türüne denir.
Bu gözlemler kesinlik ifade etmez, hata payı çoktur, ya-nıltıcıdır, güvenilir değildir. Duruma ve kişiye göre deği-şebilir. Objektif değildir.
Nicel gözlem, duyu organları ile birlikte ölçme araçları da kullanılarak yapılan gözlem türüne denir. Duruma ve kişiye göre değişmez. Bilimsel önem taşır ve güvenilir bir gözlemdir. Bilimde en çok kullanılan gözlem çeşididir.
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi nicel gözleme girmez?
A) Bileziğin kütlesini eşit kollu terazi kullanarak bulma
B) Kumaşın boyunu mezura kullanarak bulma
C) Taşın hacmini su dolu dereceli silindir kullanarak bulma
D) Suyun sıcaklığını parmağımızı içine sokarak bulma
E) Afyon ile Ankara arasındaki karayolunun uzunluğunu otomobilin kilometre sayacı ile bulma
Çözüm
A, B, C, E seçeneklerinde duyu organları ile birlikte ölç-me araçları da kullanılmıştır. Ancak D seçeneğinde sa-dece duyu organları kullanılmıştır.
Cevap D
Temel ve Türetilmiş Büyüklükler
Kendi başına ifade edildiğinde bir anlamı olan büyüklük-lere temel büyüklük denir.
Temel Büyüklük
Büyüklük Sembolü Birimi Ölçüm Aleti
Kütle m kilogram (kg)
Eşit kollu terazi
Zaman t saniye (s) Kronometre
Uzunluk , metre (m) Metre
Sıcaklık T kelvin (K) Termometre
Işık şiddeti I candela (cd) Fotometre
Akım şiddeti i Amper (A) Ampermetre
Madde miktarı A Mole (mol)
Türetilmiş Büyüklükler
Büyüklük Sembolü Birimi
Ağırlık G Newton
Kuvvet F Newton
Enerji E Joule
Güç P saniyejoule
İvme asaniyemetre
2
Hız v saniyemetre
Basınç PmetreNewton
2
6
Ölçmede Hata
Ölçme sonuçlarının gerçek değerden farklı olması, ölçmede hata yapıldığı anlamına gelir. Ölçüm sonucu ile gerçek değer arasındaki farka ölçmede hata denir. Bu hataların kaynağı ölçme yöntemi, ölçümü yapan kişi, ölç-me aracı ve ölçümün yapıldığı ortamdan kaynaklanabilir.
Örnek
Ölçüm sonucu ile gerçek değer arasındaki hatanın kaynağı aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) Ölçme aracı
B) Ölçme yöntemi
C) Ölçümü yapan kişi
D) Ölçümün birden fazla yapılması
E) Ölçümün yapıldığı ortam
Çözüm
Ölçümün birden fazla yapılması ölçmedeki hata payını azaltır. Dolayısıyla ölçümün birden fazla yapılması ölç-mede hatanın kaynağı olamaz.Cevap D
Skaler ve Vektörel Büyüklükler
Birim ve sayı kullanılarak tanımlanabilen büyüklüklere skaler büyüklük denir. Fizikte, enerji, zaman, güç, ısı kütle, hacim, özkütle, sıcaklık vb. büyüklükler skaler büyüklüktür.
Birim ve sayıya ilave olarak bir yöne de sahip olan büyüklükler ise vektörel büyüklük olarak adlandırılır.Hız, ivme, yer değiştirme, kuvvet, ağır lık, momentum vb. büyüklükler vektörel büyüklüklere örnektir.
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi vektörel bir büyüklüktür?
A) Güç B) Enerji C) Sıcaklık
D) Hız E) Kütle
Çözüm
Vektörel büyüklükler birim ve sayı yanında yöne de sa-hip olan büyüklüklerdir. Güç, enerji, sıcaklık ve kütle sa-dece birim ve sayı ile ifade ediliyor. Hız ise birim ve sayı yanında yöne de sahiptir.
Cevap D
Hipotez
Bilimsel bir problemin verilere dayalı olarak kurulan ge-çici çözüm yoludur. Bilimsel bir hipotez, incelenen prob-leme bir ölçüde cevap verebilmeli ve eldeki tüm verileri içermelidir. Bilimsel bir hipotezin bir takım deneylerle geçerli olup olmadığı test edilmelidir. Bundan sonra kont-rollü deneyler yapılarak hipoteze dayalı tahminlerin dola-yısıyla hipotezin geçerliliği ve doğruluğu araştırılır.
Kontrollü deney, deney sonucunu etkileyecek koşullar-dan birini değiştirip diğerlerini sabit tutacak şekilde ya-pılan deneydir.
Bilimsel bir problemin çözümünde takip ettiği yol sırasıy-la şu şekilde olabilir:
• Problem belirlenir.
• Problemle ilgili veriler toplanır.
• Hipotez kurulur.
• Hipoteze dayalı tahmin yapılır.
• Kontrollü deney ve nicel gözlem yapılır.
• Doğrulanmıyorsa işlemlere baştan başlanır.
• Doğrulanıyorsa hipotez geçerlidir.
Fizik bilimiyle ilgilenen bilim insanları, birtakım bilimsel bilgilere ulaşırken planlı ve sistemli bir şekilde çalışırlar.Bu süreçte fizikle ilgili ilke, kanun ve teorilere ulaşırken bilimsel çalışma yöntemi olarak bilinen bir yol izlerler. Bir bilim insanının kullandığı bilimsel yöntem, diğer bir bi-lim insanı tarafından kullanılan bilimsel yöntemden farklı olabilir.
Bilimsel bir yöntemin aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Olaylarla ilgili gözlem yapma
2. Sorular oluşturma aynı konuda önceden yapılan çalışmaları inceleme
3. Hipotezler kurma
4. Hipotezleri test etmek için bir takım deneyler ta-sarlama
5. Kontrollü deneyler yapma
6. Deney sonuçlarının tekrarlanabilirliğini kontrol etme verileri analiz etme ve önceden yapılan tah-minlerle karşılaştırma
7. Verilerden sonuç çıkarma
8. Sonuçların hipotezleri ne ölçüde desteklediğine ve sonuçların literatürdeki bilgilerle ne ölçüde tu-tarlı olduğuna karar verme
7
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi bilimsel yönteme girmez?
A) Hipotezler kurma
B) Verilerden sonuç çıkarma
C) Neden sonuç ilişkilerinden kaçınma
D) Kontrollü deneyler yapma
E) Olaylarla ilgili nitel ve nicel gözlem yapma
Çözüm
Neden sonuç ilişkilerinden kaçınma bilimsel çalışma yöntemine girmez.
Cevap C
Bilimsel Teori ve Yasa
Bilimsel bilgi türleri olarak bilinen "teori" ve "yasa"lar bir-birinden oldukça farklı kavramlardır.
Bilimsel teori, gözlenen bir doğa olayıyla ilgil genelle-melerin açıklamasıdır. Büyük patlama ve atomun yapı-sıyla ilgili teoriler, bilimsel teoriye örnektir.
Bilimsel yasa ise doğruluğu kanıtlanmış varsayımlar olarak tanımlanabilir. Bilimsel yasalara kütle çekim, kütle ve enerjinin korunumu örnek olarak verilebilir.
Bilimsel yasa ve teoriler mutlaka deneysel desteğe sahip olmalıdır. Fakat bu şekilde de olsa bilimsel teoriler asla yasa olmaz. Bilimsel yasaların teorilerden daha üst dü-zey bilgi oldukları ve bilimsel teorilerin daha fazla deney-sel destek buldukça bilimsel yasa oldukları yönündeki bilgiler, kesinlikle yanlıştır.
Örnek
1. Coulomb...
2. Büyük patlama...
3. Enerjinin korunumu...
4. Modern atom...
5. Eylemsizlik...
6. Elektromanyetik...
Yukarıda sıralanan yasa ve teorilerin tamamlanmasının sayısal dağılımı aşağıdakilerden hangisidir?
Yasa Teori
A) 3 3
B) 4 2
C) 2 4
D) 1 5
E) 5 1
Çözüm
Coulomb yasası, enejinin korunumu yasası, eylemsiz-lik yasası, büyük patlama teorisi, modern atom teorisi, elektromanyetik teorisi.
Buna göre yukarıda 3 yasa, 3 teori vardır.
Cevap A
8
ÇÖZÜMLÜ TEST
1. Fizik bilimi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Sınanabilir.
B) Delillere dayandırılabilir.
C) Sorgulanamaz.
D) Yanlışlanabilir.
E) Gözlem ve deneylere dayandırılabilir.
2. Fiziğin uğraş alanına;
I. Doğa olayları
II. Canlıların üremesi
III. Atomun yapısı
verilenlerden hangileri girer?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) II ve III E) I,II ve III
3. Fiziğin alt alanları ile açıklamaları verilmiştir.
Katı hâl fiziği
Nükleer fizik
Termodinamik
Mekanik
Atom fiziği
Atomların yapısını oluşturan unsurların nasıl etkileştiğini inceler.
Cisimlerin nasıl hareket ettiklerini ve nasıl etkileştiklerini inceler.
Yoğun hâldeki maddelerin elektriksel manyetik esneklik ve ortak özelliklerini inceler.
Enerjinin madde içinde nasıl yayıldığını ve iletildiğini inceler.
Alt alanlar ile açıklamalar doğru olarak eşleştirildiğinde hangi alt alan boşta kalır?
A) Katı hâl fiziği
B) Nükleer fizik
C) Atom fiziği
D) Mekanik
E) Termodinamik
4.
I. Temel büyüklükler, kendi başına ifade edildiğinde anlamı olan büyüklüklerdir.
II. Skaler büyüklükler, birim ve sayı kullanılarak tanımlanabilen büyüklüklerdir.
III. Vektörel büyüklükler, birim ve sayının yanında yöne de sahip olan büyüklüklerdir.
Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I,II ve III
5. Aşağıdakilerden hangisi temel büyüklüklerden biri değildir?
A) Madde miktarı
B) Akım şiddeti
C) Işık şiddeti
D) Kütle
E) Hacim
6. Aşağıdaki temel büyüklüklerle ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Işık yılı uzunluk birimidir.
B) SI birim sisteminde sıcaklık birimi Kelvin'dir.
C) Akım şiddeti birimleri onar onar büyür veya küçülür.
D) Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
E) Işık şiddeti skaler büyüklüktür.
9
7. Aşağıdakilerden hangisi hem türetilmiş hem de vektörel bir büyüklüktür?
A) Güç B) Sürat C) Kuvvet D) Enerji E) Potansiyel farkı
8. Fizik yasa ve teorilerinin ifade edilmesinde.......... vazgeçilmez bir dildir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki bilim dallarından hangisi getirilmelidir?
A) Biyoloji B) Matematik C) Kimya
D) Jeoloji E) Coğrafya
9. Nano teknoloji, fiziğin alt bilim dallarından hangisinin alanına girer?
A) Atom fiziği B) Katı hâl fiziği C) Nükleer fizik
D) Elektrik E) Manyetizma
10. Aşağıdakilerden hangisi nitel gözleme bir örnektir?
A) Ceketin kolunu mezura ile ölçmek
B) Taşın hacmini dereceli silindire atarak bulmak
C) Suyun sıcaklığını termometre ile ölçmek
D) Deniz dalgalarının hareketine bakarak rüzgârın hızını bulmak
E) Altın yüksüğün kütlesini eşit kollu terazi ile ölçmek
11. Aşağıda verilen büyüklük ile ilgili ölçme birimi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Madde miktarı mol
B) Enerji joule
C) Isı watt
D) Akım şiddeti amper
E) Kuvvet newton
12.
I. sürat zaman
yol
II. iş kuvvet yol
III. güç zaman
iþ
IV. kuvvet kütle ivme
V. akım şiddeti potansiyel farkı direnç
Yukarıdaki hangi türetilmiş büyüklük yanlış ifade edilmiştir?A) I B) II C) III D) IV E) V
13.
I. Sadece beş duyu organını kullanarak yapılan in-celemeye nitel gözlem denir.
II. Suyun sıcaklığını dokunarak bulmak nitel bir göz-lemdir.
III. Eşit kollu terazi ile bileziğin kütlesini ölçmek nicel bir gözlemdir.
Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I,II ve III