Revistë e pamvarur informative, kulturore e shoqëroreUlqin, e më 1 2013hëne 5 korrik

numër 39

-b

fq. 4

fq. 12

fq. 10

Gjokë Dabaj

TË SHKOJMË MIRË NJËRI METJETRIN!

(diskutimi) (shestanasptej Gurzës, Shestani Nalt, perëndimi iKrajës, tash në Durës)

Jemi një popull, kemi një gjuhë, keminjë histori, kemi të njëjtën kulturëetnike. Prandaj, botimi i këtij libri, i cilina tregon shumë gjëra prej kësajkulture të përbashkët dhe tepër tëlashtë, duhet të na shërbejë qëshestanasi ta ndiejë veten shpirtërishtsa më afër me kranjanin e Kranjës sëPoshtme dhe kranjani ta ndiejë vetenmë afër me shestanasin. Po kështu edheulqinaku.Dhe, kur themi që kranjani të shkojëmirë me shestanasin, se në kuptimin mëtë gjerë, kranjanë janë që të dy, kjo nukdo të thotë që ne të mos shkojmë mirëme cërrniçanin, me kuçasin apo mepashtroviqasin. Përkundrazi, edhe meata duhet të shkojmë mirë, se edhe meata duhet të bashkëjetojmë. Mirëpo, jome servilizëm, sepse ai pastaj ka tëdrejtë edhe të na nënçmojë.Në qoftë se unë ia fsheh cërrniçanit qëjam shqiptar nga Shestani, në një kohëkur ai e di fort mirë kush jam unë, a nukbën kjo që ai të më përçmojë mua e tëmë përbuzë?!Dhe, kur themi që ne duhet të shkojmëmire me cërrniçanin, këtu duhet tënënkuptojmë që të përpiqemi t'imësojmë edhe atij të flasë sadopakshqip. Përse të mos i dijë 5 fjalë shqipnjë malazias i Cetinjës, në rast se jetonnë të njëjtin vend me mua?!Kur themi: Të shkojmë mirë, kranjanë,shestanas, anamalas, ulqinakë emamalazezë, kam parasysh edhepërkatësinë fetare. Çështjen eqëndrimit ndaj besimit të ne shqiptarëte kanë zgjidhur më së miri rilindësittanë të mëdhenj: Një Zef Juban, një

Pashko Vasë, një Ndre Mjedë, njëGjergj Fishtë, një Naim e një SamiFrashër, por edhe këtu në Ulqin njëCafobeg Ulqini.Prandaj, ne nuk ka pse bëhemi “më tëmençur” se këta që i përmenda. Dhe

duhet ta dimë që ata rilindës nuk e kanëpasur të lehtë për t'i vënë këto gjëra nërrugën më të mbarë të mundshme.Unë nuk them që një ulqinak myslimantë mos gëzohet kur e fejon vajzën e vet,ta zëmë, në Sarajevë. Të gëzohet dhe letë jetë e lumtur vajza e tij me burrin qëka zgjedhur. Por unë jam kundër asaj qënjë mysliman ulqinak të hidhërohetnëse vajza e tij, rastësisht, dashuron njëdjalë katolik nga Bratica.Le ta marrë shestanasi malazezen, porajo të mësojë shqip në familjen e burrittë vet dhe fëmijëve t'u mësojë gjuhën

shqipe. Përndryshe, ai burrë, për fajin etij, do të mbetet, në sytë e asaj gruaje,qyqar gjithë jetën. Në sytë e saj gruaje,por edhe në sytë e të tjerëve. Madjeedhe në sytë fëmijëve të vet dhefëmijët e tij kurrë nuk do të mund ta

ndiejnë veten krenarëpara askujt.Në familje, aq më pak nëkrahinë, aq më pak midiskrahinavet, pikëpamjetn u k f o r m o h e n m eIMPONIM: Pikëpamjet,p o l i t i k e , f e t a r e ,kombëtare e çfarëdoqofshin, formohen tet j e t r i v e t ë m m emekanizmin e ndikimit,m e i n f l u e n c e , m eshembullin vetjak dhem b i t ë g j i t h a m ezemërgjerësi.

Jemi vëllezër, thashë nëfund, dhe nuk ka asnjëarsye ta shohim njëri-

tjetrin shtrembër, sepse ai po mendokandryshe nga unë.Prandaj dhe po them që ky libër është imirëseardhur midis nesh dhe urojmë qënë të ardhshmen të kemi edhe shumëstudime të këtyre fushave.

Më 11 qershor 2013 u mbjat në Ulqin një tubimpromovimi të librit “

” (kumtesat e një konferenceshkencore, mbajtur në Ulqin më 7-8 tetor 2011) Isha iftuar. Pata përgatitur një diskutim me titull

”. Por, kurshkova aty, pashë një gjendje krejt ndryshe. Më njëkrah, një tubim njerëzish të përkushtuar për çështjet qëna preokupojnë ne shqiptarët e atyre anëve, në krahuntjetër, në një hije ogurzezë, mungesa skandalozepikërisht e atyre njerëzve që duhej të ishin aty. Ç'tëkish ndodhur? Përçarje e zakonshme prej meskinëshdhe interesaxhinjsh dritëshkurtër e zemërvegjël, apodiç më e rrezikshme?! Prof.Dr.Simë Dobreci,promotor i patriotizmit të shqiptarëve të atyre trevaveishte bojkotuar pikërisht prej kryesisë së shoqatës“ ” dhe prej shumë të tjerëve. Endryshova diskutimin dhe mbajta aty këtë fjalën

(Nuk desha të them: Pikëpamjetnë të njëjtën organizatë, siç po eshihnim, me shumë indinjatë, nëatë mbledhje promovimi.)

(Në promovimin e këtij libri nuk qenë të pranishëm as

drejtuesit e Qendrës së Studimevet Albanologjikë të

Tiranës. Çfarë kishte ndodhur?! Mos kish futur dikush

përçarje midis nesh me qëllim?!). Ulqin, 11 qershor

2013.

Kraja me veçantitë shestanasenë rrjedhën e shekujve

“*Krahënia, në furtunat shumëshekullore

Dom Gjon Buzuku

e

TË SHKOJMË MIRË NJËRI ME TJETRIN-b

Gjokë Dabaj

Fot

o: F

. Dob

reci

39/2013

39

PËRMBAJTJA2.3.45.67

8.9.10

12.

1314

15.

16.

1718.18.19.20.21.22.

23.24.

Të shkojmë mirë njëri me tjetrinNjoftime. Autoriale. Grekët dhe Skënderbeu.MASAKRA E TIVARIT – konferencëTurqit të përzene ka dera, ri-hyjen ka dritësorja.Kuvedi i Arbënit – 310 vjetori.Peticion i intelektualëve kundër rishikimit të

historisëNë Shas zbulohen edhe tri kishaDiskriminimi i shqiptarëve në Greqi.Konstantini i Madh në kontekstin dardan dhe

DardaniPërmendore e kujtesës historike të Shestanit e

Krajës.Të dhëna me përmasa enciklopedike.Shqiptarët festojnë 100 vjetorin e pavarësisë

në Nju-JorkMe dalë n'me t'Rumisë. Vallja e Shestanit në

PodgoricëPrincipet e përdorimit racional të

antibiotikëve.Shkolla shqipe në Zllakuqan - 115 vjetoriShpërngulja prej Kosovës për TurqiLugina e Preshevës protestonDita e mësuesit u festua. U përuruan 2 libraBahri Brisku na dha edhe një libërRrëfin i birit UlqinMërgimtarët nga Amerika ndihmuan

Shtëpinë e ShëndetitTë ndryshmeDalja në Rumi. Dueje gjuhën tane

REVISTË E PËRKOHSHMEINFORMATIVE, KULTURORE

E SHOQËRORE

Simë Gjon Dobreci

Gjergj Anton Filipaj

Gjekë GjonajBahri Brisku

Fisnik Dobreci & Gazmend Çitaku

www.buzuku.info

Këshilli programor:

Kryeredaktor:

Zavendës i kryeredaktorit

Ndihmës të kryeredaktorit

Redaksia:

Fotoshërbimi:

Realizimi artistik:

Adresa e redaksisë:

Mr. Rrok Gjolaj,

j

Mr. Riza Rexha, prof.dr. Ruzhdi Ushaku,Prof. Dr. Hajrullah Koliqi, Idriz Ulaj, Loro Markiqi,

Ali Gjeçbritaj, Pjetër Ivezaj, dr.Lukë Gjokaj, KolëCamaj, Drane Marvu

Foto Studio Ars, Foto Rozafa, Foto Arb, Art FotoPrishtinë, Foto Bruno

Bratic85360 ULQIN

Nr.tel. ++382 (0) 30 401-384, 069 441-943

E-mail: fdobreci@t-com.me

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

prim.dr.Gani Karamanaga, prof.dr.Mentor Disha, prof.dr.Hysni Hoxha, prof.dr.Jahja

Drançolli,Gjurë Daba

Lekë Brisku, Mitër Pekaj, GjystinaDabaj, Gjergj Perkolaj, Mark Junku,

çiqi, Gjokë Dabaj

ë

Numri i llogarisë rrjedhëseBanka komerciale malazeze A.D.Ekspozitura Ulqin Nr. 510-0-40

Thirrje ne Nr. 510270393491001825

3939

Kuvendi i përgjithshëm i Organizatës sëKombeve të Bashkuara, më 17.12.2012,miratoi rezolutën:

Pra, u vërtetua:

Nana Tereze lindi më 26.8.1910, në Shkup,Maqedoni, kurse ndërroi jetë më 5.9.1997,në Kalkutë, Indi.***Çdo shqyptar, kudo që jeton e vepron, kaarsye të plotë, të mburret me Nanën Tereze,si dhe të krenohet e të burrnohet që ështëshqyptar.

Dita Ndërkombëtare eBamirësisë është më 5 shtator, data kurndërroi jetë Nana Tereze.Nana Tereze është Shqiptarja që enderon krejt bota.

Edhe pse duket paradoksale, apo e tepruar, përgjigja më e mirë që mund t'i jepejnacionalistëve grekë është së paku, kjofotografi!Është shkruar në gjuhën greke dhe ështënjë foto me vlera historike, pasi mosha esaj humbet në thellësinë e shekujve,raporton "Alb-Observer"..

Është e mjaftueshme për një përgjigje tëlehtë, por të dhimbshme ndaj neo-nazistëve të cilët po ndjenjë të humbasintokën nën këmbë nga faktet tronditëse qëdalin dita ditës në dritë, fakte këto qëlëkundin historinë e shtetit fqinjë...!Për më shumë duhet theksuar fakti sedikur, në periudhën kur kjo fotografi ukrijua, Prijësi i Shqipërisë, Gjergj KastriotiSkënderbeu, ishte idhulli dhe hyjniashembullore për gjithë grekët…!

Në të shkruhet në greqisht:Gjergj Kastrioti, i titulluar Skëndërbej,Mbreti i Shqipërisë

Marrë prej Moderator lidhja-çame moderator.lidhjacame@yahoo.com ; publikuar më 10.01.2013.

Kur grekët adhuronindhe i faleshin Skënderbeut

Njoftim me rëndësi botërore

Lexues t'neruem

Po ju flas n'gjuhën shqype t'shestanasve, n'gjuhën e amël qi ma suen nanae baba.Borçi jem isht me ju kalxue, pse kyj numër i revistës BUZUKU po del menji fizionomi tjetër, si botim privat, me nji shkronjë ma tepër në emënt'revistës. Për katër numrat e funit t'BUZUKUt nuk pata asnji nimë pejshoqatës DON GJON BUZUKU. Ata n'krye t'Shoqats m'thonjin: Mos eboto. E kuptova qi po e pengonj punën e tyne. Isht nji fjalë e moçme: Kurëpengon, largou sa ma parë. Bjesedova me disa t'Këshillit programor dhet'Redaksisë t'revistës, si dhe me miq e dashamirë. Ata m'kshilluen:Revista BUZUKU le t'dale edhe n't'ardhmen, por si revistë e pavarun, jo elidhun për donjë shoqatë. E dhanë edhe fjalën qi do t'me nimojnë, si edhem'kanë nimue për 4 numrat. E nigova fjalën e tyne.Nëse ka nevojë, edhe n't'ardhmen jam i gatshëm me nimue Shoqatën meemnin e Don Gjon Buzukut, t'burrit qi më 1555 shkroj MESHARIN,librin e parë n'gjuhën shqype.

Simë Gjon Dobreci

-b

4 Konferencë 39/2013

Foto ARB

“Masakra e Tivarit” - konferencaShkruan Ismet Kallaba

Këshilli Nacional i Shqiptarëve nëMalin e Zi organizoi më 30-31.3.2013 në hotelin “Mediteran”në Ulqin Konferencën shkencore“Masakra e Tivarit 1945”. Rreth 30studiues shqiptarë nga Shqipëria,Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi,por edhe pjesëmarrës dhe dëshmi-tarë të saj, në kumtesat, kujtimet dhedëshmitë e tyre, kanë hedhur dritënë një ndër krimet më të mëdha tëkryera ndaj shqiptarëve në fund tëLuftës së Dytë Botërore, kur umasakruan disa mijëra Kosovarë.Kryetari i KNSH-së, Tahir Tahiri, kathënë se kjo masakër e paparë ndajshqiptarëve është heshtur 68 vitedhe kjo Konferencë shkencore ështënjë hap drejt zbardhjes përfundim-tare të kësaj tragjedie të madhe përshqiptarët.Ana Lalaj, historiane nga Tirana,prezantoi kumtesën “Masakra eTivarit, tipar dhe kulm i dhunësushtarake jugosllave në Kosovë”.Ajo tha se në këtë tubim dolën

dokumente, dëshmi për atë që kishtendodhur në Tivar, dëshmi përqëndrimin e aleatëve, për brigadatshqiptare. Pjesa më e madhe estudiuesve vlerësuan se ka akomashumë punë për t'u bërë. Ne jemikëtu për t'i thënë botës që kjo ndodhinë Kosovë. Ne jemi për të nxjerrë tëvërtetën, sepse vetëm kështu do tëna dëgjojnë, vetëm kështu do të narespektojnë, u shpreh ajo.Historiani Uran Butka ngaTirana,autor i librit “Masakra e Tivarit dhepërgjegjësia e shtetit shqiptar” tha

se ky është një tubim historikinstitucional; plagët që kanë mbeturmbyllen duke e treguar të vërtetën;shteti shqiptar, shteti i Malit të Zi, iKosovës dhe i Serbisë duhet t'ikryejnë obligimet e tyre shtetëroreduke kërkuar ndjesë, kurse tëndëshkohen ata që kanë bërë krimet.Në këtë frymë folën edhe prof. dr.Jusuf Bajraktari (drejtor i Institutit

të historisë në Prishtinë), deputetiMehmet Bardhi, Osman Subashiqi(nënkryetar i Komunës së Tivarit),si dhe Banush Pllana (dëshmitar ngaKosova).Pas punimeve, studiuesit dhepjesëmarrësit e tjerë të Konferencëskanë vizituar ish godinën eMonopolit të Duhanit në Tivar, kusipas dëshmive janë vrarë pjesa mëe madhe e shqiptarëve. Para kësajgodine, është mbajtur një minutëheshtje dhe është vendosur njëkurorë me lule në shenjë kujtimi përviktimat e kësaj tragjedie.

KorrigjimNë BUZUKUN 38, faqe 12, nëregjistrin e emrave nën fotografi, nënumër 15 gabimisht figuron emriFisnik Dobreci, e duhet Ilir Kollari.Kërkojmë falje nga lexuesit.

Fot

oA

RB

Fot

oA

RB

Fot

oA

RB

-b

5Opinione39/2013

Turqit, te perzene ka dera, ri-hyjen ka dritësorjaShruan

“dy vjet pas vizites se Kryeministritte Turqise ne Kosove, Recep TayyipErdogan, jane ndryshuar librat eciklit parauniversitar

ne raport me kohene Perandorise Osmane. Ne versionine ri te historise, Perandoria Osmaneeshte nje pushtues, por jo njesunduesi eger”

e kunderta e sadizmit

Agostino Giordano, drejtor irevistës JetaArbëreshe”

1468-1912. Shqiperia u zgjithka (nga) hekuret e Turqvet 444 vjetpas vdekjes se Skanderbekut. Nje mot igjate. Na Arbereshe, te peshtuar nde(në) Talljet (Itali), rruam te lire e tekrishtere, ruajtim gjuhe e zakone, eadhe (ende) i kendomi Skanderbekutnder vallet e Pashkevet; kurse, nde(në) Shqiperì, nen sundimin e egerturk-osman, lirì-ndere-begaterì ipatetin (patën) vetem shqiptaret çe(që) tradhetuan besen e krishtere,Skenderbeun e gjuhen shqipe; pergjithe te tjeret, filaqì (burg)-vdekje-depertime-taksa. Nje mot i gjate. Ieger.Ndersa ne Arbereshe kishimqendruar te krishtere, skanderbekjane e antiturq. Shqiptaret (nëShqiperi) daledale qene shtrenguarte izlamizoheshin, me hir o pahir;me motin (kohën) pat 'adaptoheshin(u patën adaptuar) nji situatje fetarete perzyer; mendojin –me se gjitheintelektualet e qisha (kisha)katolike – se, per te shpetuar EtnineShqiptare dhe paqen sociale,besimet fetare kish (duhet) tebashkejetojin. Fishta (i krishtere) eFrasheri (mysliman) ne krye. Njefitore per izlamin, nje mundje perKrishterimin.Keshtu u le (lindi) Shqiperia e Pavarur,te viti 1912: me izlamike se e krishtere.Ismail Qemali e Delegatet e Vlores,diten 28 shenmartir (nëntor) 1912, meqene se politikisht ishin e shqitjin(çngjitnin) Shqiperine ka (nga)perandoria izlamike turk-osmane dhedeklarojin pavaresine e saj te plote, kisht'e kishin pjerre (duhet ta kishin kthyer)444 vjet prape edhe me Besen.Domethene kish (duhet) t'kishindeklaruar jo vetem pavaresi politike poedhe pavaresi fetare. Besa e Krishtere siFe Zyrtare. Po s'vate keshtu, e kush eqajti me shume qe Historia. Ajo me“H”-ne e madhe.Historia rrefyen se Shqiperia qe isprasmi Vend i Krishtere ne Ballkan ç'iberi balle Turqvet; dhe Skanderbeku qei sprasmi “Luftetar i Kryqes”. Prirja “eplote” ndaj rrenjavet te krishtere do t'ikish njohur te drejten Shqiperise,Skanderbekut dhe Historise.Ashtu kishdashur, po s'qe. Sepse Turqit, gjate 444

vjet sundimi, atij populli shqiptar, ç'ikish luftuar heroikisht per dhjetra edhjetra vjet, i rezervuan nje izlamizimt'eger, t'thellem (te thelle): pothuaj ibene nje transplantim kirurgjik te Dna-se se tyj etno-fetar.Enver Hoxha, pra, – gershìze(qershize)e kuqe mbi torten – nder 44 vjet tediktatures se tij komuniste, si ateistç'ish, i vu gjithe dakord Shqiptaret: ja

fshijti teresisht keto dy besa, ka zemra eka mendja: mbellijti (mbylli) xhamì eqisha (kisha), po torturoi e vrau pothuajvet (vetem) priftra. Pestaj, si ra regjimikomunist, te viti 1990, shpresohej se,me Republiken e re, zenej nje historitjeter per Shqiperine: jo vetem nga anapolitike po edhe nga ana fetare. Njehistori e krishtere.S'qe keshtu, sepse ne Shqiperi s'lehen(lindin) me heronj si Gjergj Kastrioti, asnder qisha (kisha) as nder shpi; dhekushtet ne Ballkan s'jane me ata te motitskanderbekjan: izlamizmi shtiu rrenjete thella ne territoret illire. E bjerrekeshtu lufta fetare, mendohej se,sadopak nga ana politike e historike,Shqiperia – bashke me te reneRepublike Kosovare – i prit raportetdiplomatike me Turqine, o, sadopak, imbanej te vaket, dhe s'i lejonej Turqisete kllite (fuste) hunden njeter (nje tjeter)here mbrenda kufijvet te saj.Krahina serbe e Kosoves, ne vitin 1999,kish t'kish (duhet ta kish) kundershtuar,me Ibrahim Rugoven ne krye, pranine

turke nde (në) mes t'fuqivet ushtarake teOnu-sit çe (që), asì viti, ndihu(ndihmoi) Kosovaret kunder Serbise.Jo, s'qe keshtu. (Po Europa e krishtere,te viti 1952, kish t'kish (duhte ta kish)kundershtuar hyrjen eTurqise neAleancen Nato! Ashtu si, sot, Shqiperiae Kosova kish te kundershtojin hyrjen eTurqise ne gjirin e UE-se). E nanì (tash)Turqia – nje republike çdo dite me

izlamike – pas 444 vjet pushtimihistorik te Kosoves, i paraqitjenRepublikes se Kosoves llogarine esaj historike me kripe. Mbi shtypinshqip keto dite djovasa (lexova) se

(te shkollavette Kosoves, ndr.)

. Me vjen te qanj! 544vjet pas vdekjes se Skanderbekut,Turqia u pruar te sundonje njeter(kësaj) here Kosoven shqiptare. S'isosi se i nderroi fé-emre-ndergjegjetere etnise shqiptare ne Ballkan, nanì(tash) do t'i nderronje edhe historine!Mos ndien turpe, perpara tere Botes,si i sundoi egersisht per 444 vjet?Po kete here s'ftesen (nuk e ka fajin)Turqia, ftesjen (fajin e kane)

Republikat “e pavarura” te Kosoves e teShqiperise çe i nenshtrohen njeter(kësaj) here sunduesit shekullor. Njefare masokìzmi ( )te pakuptuashem!Na Arbereshe e njohmi mire Historine:tonen dhe te shqiptarvet. Per ne, Turqitishin dhe qendrojen armiq. Per ne, liria-besa e krishtere -gjuha-Skanderbekuneng (nuk) ngiten! Gjergj Kastriotin nae nderomi ende nder Vallet e Pashkevet.

”

Marrë prej revistës online , nr. 74,viti/anno XI llonar-shendrè / luglio-dicembre (korrik-dhjetor) 2012. Botohet në Kozencë, Itali. E-mail:

<jetarbreshe@libero.it>http://digilander.libero.it/jetarbreshe

Fjalët që mund të jenë të pakuptueshëm përlexuesin, e kanë shpjegimin në kllapa (për çka ifalënderohemi autorit).

Jeta Arbereshe

Agostino Giordano

*

**

*

**

Ujku e nrron qymen,por sifatin kurr

(popullore)

-b

6 Përvjetor 39/2013

Kuvendi i Arbënit - 310-vjetoriPërgatiti: Paul Tedeschini<paul.tedeschini@yahoo.it> 14 Jan 2013.

Kuvendi Kishtar Shqiptar i Arbënit ivitit 1703 mbrojti të vërtetat e fesë sëkrishterë dhe identitetin kombëtar egjuhën e popullit shqiptar.

Marrë nga “Concilli iZÉUT 'SCCIPNIIS” Bot. III N'Rom,me sctamp T' Cuvenit S. T'PROPOGANDS, 1878 – FQ XI

Pra më 14 e 15 janar të vitit 1703 në Mërqiafër Lezhës qe organizuar Sinodi apoKuvendi i Kishës katolike Shqiptare, injohur si Kuvendi i Arbërit. Është fjalapër një Sinod apo Koncil i KishësKatolike në trojet Shqiptare, organizuarme kërkesën e Papës Klementit XIXhanfrançesk Albanit, me prejardhjeshqiptare, i cili këtë ngjarje të madhekishtare e kombëtare shqiptare, iabesoi kryeipeshkvit të asaj kohe tëTivarit, imzot Vinçenc ZmajeviçitKështu, në Kishën e Shën Gjonit tëMerqisë, tri kilometra në veri tëLezhës, nën drejtimin e ImzotVinçenc Zmajeviçit, mblidhejKuvendi i Arbënit, apo mbledhja eparë e Krerëve të klerit katolik mbarëshqiptar, ngjarje me rëndësi tëjashtëzakonshme për fatet e Kishëskatolike në trojet shqiptare e tëidentitetin kombëtar e të gjuhësshqipe ndër shqiptarë. Ishte pra data14 janar 1703 e Kuvendi do të vijonteedhe të nesërmen, më 15 janar gjithnjë tëvitit 1703.Më 28 janar të vitit të largët 1704Kongregata për Ungjillëzimin e Popujve,që njihej me emërtimin latin “Propaganda Fide” miratonte botimin e dokumenteve të këtij Konçili.Askohe në fronin e Shën Pjetrit ishte ulurPapa shqiptar, Kelmendi XI, i cili i patikërkuar Imzot Vinçenc Zmajeviçit,Kryeipeshkëv i Tivarit, të kryente vizitënkanonike në të gjitha kishat dhe qendratkatolike të Shqipërisë. Pas vizitës, që ekreu brenda tre muajve; në dhjetor 1703,prelati mblodhi në Kuvend kryetarët eklerit: 5 ipeshkvijtë e dioqezave të venditdhe provincialin e Françeskanëve.Në përfundim, vendimet e Konçilit,shkruar në shqip e latinisht nga vetëImzot Zmajeviçi, iu paraqitën përshqyrtim Papës dhe, pas miratimit më 28janar 1704, u botuan nga PropagandaFide nën titullin “Kuvendi i Arbnit oKoncili Provinciall i mbledhun Vjetitmijë shtatqind e tre ndenë ShqiptarinKlementin XI papë Pretëmadhin”.Imzot Zmajeviçi i përcillte dokumentetme letrën që vijon, përmes së cilës shihetqartë se kleri shqiptar i qëndroi pranë nëgaz e në vaj popullit të vet dhe i parapriurilindjes së tij kombëtare. Me që kanëkaluar pothuajse treqind vjet që kur ushkrua, u detyruam ta prekim paksagjuhën e saj, për ta bërë të kuptueshme

për lexuesin: “Urdhnove, o i LumtuniAtë, me të vizituem Apostolik, të vërejmbi Kishat eArbënisë së provinçës seme.Ju binda urdhënit; ju solla dheut; kërkovarruzullimin; pashë plagët e tij. Pashë, –uh, ç'dhimbje, – vu nën haraç atë që dikurkje despoti i Provincjave; (pashë)(Shypninë) Zonjën e gjindëve ndrydhënën thember, me dhimbje të idhta;shqytin e trimave – shembë; murin eforcës sonë – rrenue! Pashë gjindt, hy nëvend shenjt; kishat, të flligta; lterët

përlye. Mezi pashë vend ku të mundejpopulli me u mbledhë në kuvend! Pashëpleqtë tue ulurue; Meshtarët, shërbëtorëte Hyjit, tue gjimue; çobantë, vra; dhentëtretë, tue u shpërnda dy udhëve; murtajën,që pa mëshirë i çoroditëte të gjithë; eplasjen e mortaisun, që trimnohej për tëgjanë e për të gjatë. Këto pashë egjimova! U përzien përmbrendcat e miaprej dhimbe për popullin tem e m'ucoptuen, tek shihshe mundimet e bijve qëpo mbyteshin. Tue pamë këta, thashë,populli em u ba rob, përse s'pat dijen. Tueankue kaq të këqija e ngushtica të paudha,edhe mue më shtrëngoi ngushtica; por,për sa paçë fuqi, nuk lashë ilaç papërdorë. Nevoja e lypte me gjetë shtigjema të mira se vizita, as lente moti me eshtymë. Ndihma ma e madhe do të ishtembledhja e Konçilit. Këtu i përqendrovafuqitë, këtu ngula mendtë, tue ia himë, parrenë, një pune ma të randë se kishefuqinë. Po Ai, që i ka ndihmue vëllazënttanë, që ishin përdamë nëpër rruzullim tëFesë, më ndihmoi edhe mue në këtë vend.As detyra që kam, si çoban i shpirtnave,as kujdesi i fortë, që kam për të krishtenëte as mendët e mia të pa afta, nuk do tëmujshin me e krye një detyrë kaq të randë.Po Hyji, i cili ndërron motnat e doket, qëep të rritunit e mbaron gjithë punët, Aibani që një detyrë kaq e vështirë të kryhejsi pata dëshirue.Nën hije Tande, o i LumtunAtë, po gëzondheu Arbënesh e mbas ndërrimit të motitngrihet, sikur të kishte kenë i mbuluem

me njegull, tashti nën papën arbënesh, qëlatinisht don me thanë i bardhë – e del nëdritë, e me zemër të mirë shpejton memërrijtë përsëri në lumni të shkueme.Mendja e Atit, e cila asht ma e madhe serrethi i shekullit, i uron me dashtëni tëTinZot këtë lumni dheut tonë; për t'iu falënderës zemrës gazmuese, vijnë si përdhanti në shatorre Apostolike, në katedërtë dijes qiellore, Dekretet e Sinodit tëProviçjes Arbëneshe, në mënyrë që, nëpaçin gabime, të qortohen me fjalë Tande.

Unë, pra, në paça gabue si PrelatArbënesh, vij te magjisteri i Pjetritme u qortue; e nuk më vjen marre me ikthye ndryshe fjalët. Nuk kanëkurrfarë vlere veprat tona të errta;asgja nuk vlejnë Dekretet, në se nukmbështeten mbi Gurin e palëkundun;e si të jenë provue mbi gurin e fortë, tëforcohen me profeci të pushtetes sate.Pëlqe, pra, o i LumtuniAtë, dhantitë enderimet e përvujta, sheje të Kombittem, por ma fort tandit. E, n'e pashë sendokund puna duhet lëmue, godite endreqe me gjykimin e shenjtnueshëme të pagabueshëm… Po, sepse kështukëto pak të falna, që përkojnë mevobësinë tonë, me gjykimin e

hyjnueshëm pagabim kanë për t'ushumue fort. E ndërkaq unë, me vëllazëntë mij të tjerë të Arbënisë… lusim Hyjint'ju ruejë Ju, PapënArbënesh Pretmadhin,për shumë mot në Kishë e edhe ne të naruejë shëndosh pa kurrnjë të keqe…Shkrue në Perastti, ditën e dhetë tëkorrikut, në vjetë të Krishtit njimië eshtatqint e tre”.

--

Po radhisim më poshtë ipeshkvijtë dhe etëritkatolikë që nënshkruan Koncilin e Parë tëKishës Katolike të Shqipërisë, mbajtur në Merqinë vitin 1703 nën kryesinë e Shkëlqesisë së Tij,Imzot Vincenc Zmajeviq, arqipeshkëv I Tivarit:

Imzot Vincenz Zmajeviq, arqipeshkëv Tivarit,Primat i Serbisë, Vizitator apostolik në Shqipni.Imzot Pjeter Karagjiku, arqipeshkëv i emnuem

Shkupit.Imzot Gjergji, Ipeshkëv i Zadrimës.Imzot Nikollë Vladanji, ipeshkëv i Lezhës.Imzot Ndue Babi, ipeshkëv emnuem

Shkodrës.Imzot Marin Gjini, ipeshkëv i zgjedhun i Pultit.Atë Fra Egjidi deArsenta, PrefektApostolik I

Misioneve t'Arbënisë.Atë Fra Frano Maria a Lycio, PrefektApostolik

Misioneve të Maqedonisë.Atë Fra Martini nga Gjonima (Gjonmi), i pari I

Provinçes së Fretënve.

Radio Vatikani

i

i

i i

i

Shih edhe BUZUKU 13, 2003:11,Arqipeshkvi i Tivarit dhe Kuvendi i Arbënit,referimin në Ulqin para 10 viteve në gjuhën shqypetë shestanasve.

Perkoliqi Pjetër:

-b

7Peticion39/2013

Peticion e intelektualëve kundër rishikimit të historisë nga turqitPublikoi

“Ai e ndërpreu procesin normal historik të zhvillimit të kombit tonë.Ky pushtim i shkëputi me dhunë shqiptarët nga Europa dhe shkaktoitragjedi dhe drama të pashlyeshme në kujtesën historike të kombit.Nuk mund të pajtohemi kurrë dhe dënojmë përpjekjet e disapseudohistorianëve dhe të segmenteve të caktuara politike, të cilatpërpiqen që shekujt e gjatë të pushtimit osman t'i paraqesin si kohëtë bashkëjetesës paqësore dhe të suksesshme”,“Ndryshimi i historisë në formë arbitrare, duke i ardhur rrethoreksit të diplomacisë turke, krijon një precedent të rrezikshëm: pasdisa vitesh edhe Serbia mund të kërkojë të shpallet vetëm njëadministratore në Kosovë dhe ajo të vlerësohet pozitivisht përlirinë, pavarësinë, kulturën dhe identitetin tonë.Të mos harrojmë faktin se nga të gjitha gjuhët e të gjithë popujve tëpushtuar nga osmanët, gjuha shqipe u ndalua në mënyrë të veçantëe me forcë. Mjafton vetëm ky fakt për të treguar gjenocidin ePerandorisë osmane kundër shqiptareve, kundër kulturës dhe

identitetit të tyre. Ne nuk mund t'i fshehim te vërtetat historike.Mjafton të kujtojmë përpjekjet dhe sakrificat e panumërta tëRilindësve shqiptarë për të parën shkollë shqipe laike, e cila u arrittë hapej vetëm me 7 mars 1887 në Korçë.Ndryshimet e historisë me ekspertë turq përbëjnë një agresionkulturor që godet shtyllën kurrizore të kombit, ato janë një fyerje epapranueshme për shqiptarët dhe me pasoja për të ardhmen dheidentitetin e tyre. Të gjithë tashmë e dimë se çdo ndërhyrje në historisipas skenarëve të paracaktuar politikë cenon ADN-në e kombitshqiptar”,

moderator.lidhja_came@yahoo.com më 27 2013.Shkrimtarë, gazetarë, publicistë dhe kritikë nga trevat shqiptarejanë bashkuar për të nënshkruar një peticion ku kërkohet qërishikimi i historisë të mos bëhet nën mbikëqyrjen e autoriteteveshtetërore turke.Mes nënshkruesve është edhe shkrimtari Ismail Kadare.Në peticion thuhet se pushtimi osman shkaktoi një gropë të zezë nëhistorinë e kombit shqiptar.

thuhet në peticion.

vijon peticioni.

. 03.

LISTAE NENSHKRUESVEArdian Ndreca (filozof, Universiteti Urbaniana në

Rome, Itali)Anton Berishaj (kritik i letërsisë, poet, Universiteti I

Prishtinës)Akil Koci (Kompozitor, muzikolog)Adem Gashi (shkrimtar)Agron Tufa (shkrimtar, Universitetit i Tiranës)Artan Shkreli (arkitekt)Agron Gjekmarkaj (kritik i letërsisë, Universiteti I

Tiranës)Anton Gojcaj (shkrimtar)Arian Krasniqi (dramaturg)Arben Rugova (gazetar, publicist)Avni Dervishi (politikolog)Aleksandër Çipa (kryetar i Unionit të Gazetareve,

poet, publicist)Agreta Gashi (mjeke, Universiteti i Prishtinës)Antonio Gashi (violonçelist, Universiteti i Prishtinës)Aida Dismondy (doktorante)Ardian Haxhaj (shkrimtar)Afrim Krasniqi (politolog, Universiteti i Tiranës)Arbana. F. Xharra (publiciste, gazetare)Avni Zogiani (aktivist i shoqërisë civile, publicist)Albert P. Nikolla (antropolog, Universiteti i Tiranës)Aljula Jubani (albanologe, Universiteti i Tiranes)Angjelin Shtjefni (Universiteti i Tiranës)Arlind Dobërdolani (student)Anila Malile (diplomate)Adnan Mustafa (farmacist)Alfred Duka, avokat)Alda Bregasi (kardiologe, Universiteti iYale)Asllan Muharremi (përkthyes)Beqë Cufaj (shkrimtar, publicist)Brunilda Ternova ( gazetare, përkthyese)Bujar Kapllani (skulptor)Begzad Baliu (albanolog, Universiteti i Prishtinës)Bardhyl Matraxhiu (kritik, Universiteti i Tiranës)Bardh Frangu (shkrimtar, publicist)Behar Gjoka (shkrimtar, studiues),Bardhyl Londo (poet, Mjeshtër i Madh)Blerina Suta (kritike e letërsisë, Universiteti

Aleksander Xhuvani)Donika Gervalla-Schëarz (veprimtare, publiciste)Daut Demaku (shkrimtar)Dorian Koçi (publicist, Universiteti i Tiranës)Durim Çaça (poet)Eugjen Merlika (publicist, shkrimtar)Elida Buçpapaj (poete, publiciste)Edita Kuçi Ukaj (publiciste, përkthyese)Entela Kasi (shkrimtare, presidenteAlbanian Pen

Center)

Erion Hasanbelliu (inxhinier elektrik)FrancoAltimari (albanolog, zv. Rektor, Universiteti I

Kalabrisë, Itali)Femi Cakolli (kritik letrar)FluturaAçka (shkrimtare)Flaka Surroi (publiciste, )Francesco Marchianò (pedagog në Spezzano

Albanese Calabri)Fahri Xharra (publicist)Fatmir Terziu (shkrimtar, kritik arti)Flamur Shehu (kompozitor, Mjeshtër i Madh)Gëzim Gurga (albanolog, Universiteti I Palermos,

Itali)Giuseppina Turano (albanologe)GëzimAlpioni (sociolog, Universiti i Birmingham-it)Gezim Basha (poet, përkthyes)Gjon Berisha (historian, Instituti i Historisë)Gjergj Filipaj (gazetar, shkrimtar)Gjon Keka (publicist)Gjergj Bajram Kabashi (publicist)Halil Haxhosaj (shkrimtar, kritik letrar)Ismail Kadare (shkrimtar)Iris Elezi (regjisore)Imer M. Mushkolaj (publicist)IsakAhmeti (albanolog, shkrimtar)Ilire Zajmi-Rugova (shkrimtare, gazetare)Irena Gjoni (poete)Ismail Rugova (bibliotekar, përkthyes)Jahja Drançolli (historian, ligjërues)Jonila Godole (përkthyese, shkrimtare)Kujtim M. Shala (kritik i letërsisë, Universiteti

Prishtinës)Kole M. Berisha (ish kryetar i parlamentit të Kosovës,

publicist),Kolec Traboini (poet, kineast)Lazer Stani (shkrimtar)Lucia Nadin (albanologe)Lush Culaj (historian, InstitutiAlbanologjik

Prishtinës)Leonard Seiti poet)Ledia Dushi (poete, përkthyese)Lis Bukuroca (NaserAliu) (publicist)Lediana Stillo (poete, përkthyese)Matteo Mandalà (albanolog, Universiteti i Palermos,Itali),Majlinda Bregasi (albanologe, Universiteti I

Prishtinës)Martin Berishaj (politikolog, Universiteti i Lublanës)Monica Genesin (albanologe, Universiteti i Salentos –

Lecce, Itali)Maks Velo (piktor)Mentor Quku (historian i letërsisë)

Migena Kapllani (arsimtare)Mira Tafani (arsimtare)Ndue Ukaj (kritik i letërsisë, shkrimtar)Natasha Lushaj (poete, kritike letrare)Ndue Gjika (shkrimtar)Nexhat Latifi (biznismen)PersidaAsllani (kritike e letërsisë, Universiteti I

Tiranës)Pandeli Çina (mjek)PrevezaAbrashi (mjeke, Universiteti i Prishtinës)Prend Buzhala (shkrimtar, kritik i letërsisë),Petrit Palushi (shkrimtar, kritik letrar)Peter Tase (përkthyes)Petrit Ruka (poet, kineast)Qibrie Demiri- Frangu (poete, Universiteti I

Prishtinës)Qazim Namani (historian)Romeo Gurakuqi (historian, UET)Rudolf Marku (shkrimtar)Romeo Çollaku (shkrimtar, përkthyes)Ragip Syla (shkrimtar)Rita Salihu (poete, veprimtare)Rexhep Shahu (poet, publicist).Sali Bashota (poet, pedagog në Universitetin e

Prishtinës)Skender Zogaj (shkrimtar, publicist)Skender Buçpapaj (publicist)Sabit Rrustemi (poet)Shaban Sinani (studiues dhe historian i letërsisë)Sadik Bejko (poet)Shaip Emerllahu (drejtor i Manifestimit “Ditët e

Naimit, poet)Shpend Bengu (Pedagog i historise se artit dhe

multimedias)Shpend Sollaku Noe ( shkrimtar)Trina Gojani (poete, përkthyese)Uk Lushi (shkrimtar, publicist)Visar Zhiti (poet, Mjeshtër i Madh)Vlora Baruti (muzikante)Virgjil Kule (publicist, studiues)Vladimir Beja ( Ish komandat i flotës)Visar K. Berisha (mjek, Universiteti i Prishtinës)Zenel Kelmendi (ish rektor i Universitetit të

Prishtinës)Zef Gjeta ( ILB)Xhavit Beqiri (poet, Universiteti i Prishtinës)

Xh emalAhmeti (kritik letrar, publicist)

i

i

(

4

-b

8 Arkeologji 39/2013

Në Shas zbulohen edhe tri kishaShkruan mr. , arkeolog

Prej burimeve historike shpesh kemi dëgjuar dhe ështëpërfolur se në Shas kanë ekzistuar 365 kisha, aq sa ka dhe ditënë vit. Kjo legjendë si dhe shumë legjenda tjera të së kaluarës ikalojnë kufijtë logjikes njerëzore dhe kështu krijojnë mite dhetregime të ndryshme. Por edhe ke legjendat fshihen pjesëza tëse vërtetës. Siç dëshmon shprehja popullore ku ka tym ka dhezjarr. Pra kjo legjendë na prinë ne mendimin se këtu kemi tëbëjmë me një qytet me numër të madh kishash dhe kapelash.Megjithatë duke marrë parasysh numrin e banoreve dhemadhësinë e sipërfaqes të qytetit në mesjetë, ku edhe e kazhvillimin më të madh Shasi, gjithashtu duke e krahasuar edheme qytetet fqinje të kohës siç ishin psh: Shkodra, Ulqini, Tivarie Drishti, atëherë numri 365 i disa kronistëve na del jo real mekohën.Nga gërmimet arkeologjike të udhëhequra nga Qendra përhulumtime Arkeologjike të Fakultetit Filozofik në Beogradviteve 1985, na japin 9 kisha, dy prej te cilave janë Katedralja eShën Gjon pagëzuesit dhe kisha e Shën Mërisë. Këtyre ja shtojmë edhe tri kisha të reja të zbuluara nga ekspedita e funditarkeologjike që u zhvillua në vjeshtën e vitit 2012 në qytetin e vjetër të Shasit, nën drejtimin e Muzeut Nacional të Cetinës. Poashtu janë dy objekte të dyshimta që mund të jenë përdorur si kisha, por sidoqoftë ende këto objekte nuk japin shumë elementearkitektonike për ti vërtetuar se kanë qenë të tilla. Të sigurta janë tri kishat deri tash të panjohura, te zbuluara në anënperëndimore të pjesës së poshtme të qytetit. Njëra prej këtyre kishave ka përmasa modeste dhe dy tjera janë kapela me përmasatë vogla. Këto duhet të jenë të shekullit IX deri në shek. XI, sipas materialit të gjendur aty pranë.Për Shasin kristian kemi dëshmi se ka ekzistuar prej shek. VI, pastaj me vonë përmendet si peshkopatë e cila si e tillë ekzistontederi në shek. XV, kur Shasin e poshtuan Turqit.Pra deri me tani kemi 12, numër jo i vogël ky, nëse i marrim parasysh se si është zhvilluar jeta në mesjetë në këto treva, dherezultatet e deritanishme nuk janë përfundimtare, kështu që ka hapësirë mjaft të madhe që këtij numri ti shtohet edhe shumëobjekte tjera të shenjta. Dhe me plot gojë mund të konstatojmë se Shasi në të kaluarën me të vërtetë ka qenë një qendër ekrishtere e fortë, me jetë të pasur religjioze dhe me shumë kisha, megjithatë numri i këtyre kishave s'duhet ta kalojë numrindyshifror.

Anton Lulgjuraj

-b

Kisha e Shmrisë, Shas, Ulqin

9Nga shtypi i huaj39/2013

Fot

o: P

RO

ST

UD

IONë vitin 1913, kur Çamëria (Epiri) u çliruanga Turqia dhe iu dhurua Greqisë, Çamët(popullsi shqipfolëse) numrojshin rreth40.000 vetë. Shumë nga ata, të detyruar ngapolitika diskriminuese greke, u larguan përnë Turqi e Egjypt. Para 1928, popullsiamyslimane e Epirit ishte 20.160 banorë dheshtrihej në 63 fshatra e qytete të ndryshme,ndërsa më 1928 popullsia myslimane eçamëve arrinte në 19.244; 17.008 vetëdeklaronin si gjuhë mëmë gjuhën shqipe....Regjistrim tjetër në Prill 1951 tregon se22.736 grekë në gjithë Greqinë deklarojnëgjuhën shqipe si gjuhë-mëmë, nga të cilëtvetëm...7.357 në rajonin e Epirit dhevetëm....127 deklarohen myslimanë (qëmund të konsiderohen çamë). Kjo rënie enumrit u shkaktua nga dëbimet masive qëGreqia u bëri çamëve pas Luftës IIBotërore.

Me formimin e shteteve Ballkanike, nëterritoret e Turqisë Otomane tëshkatërruar ishte e pashmangshme qëshumë popullsi me kombësi, fe e gjuhë tëndryshme të ndaheshin në shtete tëndryshme. Më 1923 në Konventën eLozanit midis Turqisë e Greqisë u vendosndërrimi i popullsive, ku përfaqësuesigrek (Dhimitri Kakalamanos) deklaroi se"në ndërrim përjashtohen Çamët, sipopullsi myslimane shqiptare". Pordrejtimi kombëtar dhe vërtetimi iprejardhjes se çamëve ishin shumë tëvështira në atë kohë. E trembur për këtëgjë, Shqipëria e Ahmet Zogut.... vuri nëdijeni Fuqitë e Mëdha të kohës (Angli,Itali, Francë) për rrezikun e ndërrimit tëÇamëve (si myslimanë) me popullsinëortodokse që vinte nga Turqia. Ahmet Zoguarriti deri atje sa kërcënoi se do të bëntendërrim me popullsinë greke që ndodhej nëJug të Shqipërisë. Shqipëria e shtroiçështjen në Mbledhjen e Këshillit tëShoqërisë së Kombeve me 1923 dukeshtruar si çështjen e përjashtimit të Çamëvenga ky ndërrim, ashtu edhe dëmshpër-blimin për tokat e pasuritë e marra ngaqeveria Greke dhënë popullsisë së ardhurnga Azia e Vogël. Pala shqiptarekëmbënguli që komisioni të vendos në bazëtë gjuhës, meqë Çamët ishin autoktonë nëtrojet e tyre dhe nga që Çamët nuk mund tëflasin të lirë nga frika që grekët mund t'idëbonin.Këtë qeveria greke e pranoi, por u përpoq qenga 1924, me mjete të ndryshme, tëshkaktojë emigrimin e tyre. Solli mijërarefugjatë ortodoksë nga Azia e Vogël e ivendosi në këtë territor. Këta refugjatë, mendihmën e ligjit të kohës, morën pjesën mëtë mirë të tokës, sidomos në rajonet eIgumenicës e të Fanarit. "Shtetëzimi"(dmth, grabitja) përfshinte tokë bujqësoredhe banesa. Turqia njoftoi se do të pranontevetëm 5.000 myslimanë të Çamërisë.

Greqia e anuloi marrëveshjen me Turqinë.Në marrëveshjet greko-shqiptare që unëneshkruan atëherë parashikohej edhedëmshpërblimi për pasuritë e mara tëÇamëve, bile me kushte të mira, por nuk epranoi parlamenti grek. Çamët tëpërjashtuar edhe nga ndërrimi i popullsisë,mbeten pa shtëpi, toka e mjete jetësore.Shqipëria e ngriti përsëri çështjen nëShoqatën e Kombeve, nga ku u vendos tëdiskutohej përsëri midis dy palëve.Më 1931, u votua një ligj që parashikontedhënien e dëmshpërblimeve, me letra mevlerë, dhe shpërblim të menjëhershëm përpasurinë e patundshme. Më 1933,Shqipëria pranoi përfundimisht, dhe me ligjtë ri, filloi procedura. Në mesin e vitit 1935një numër i konsiderueshëm i tyre ishtedëmshpërblyer. Por, shumë çështje mbetentë pa zgjidhura deri në shpërthimin e LuftësII Botërore.

Më 1935, komandanti i ri i Përgjithshëm iEpirit, Panajotakos, filloi masa presioni eshantazhi ndaj Çamëve. Veprimet epaligjshme ndaj tyre (arrestimet epaligjshme, kontrolli i shtëpive, rrahjet,përdhunimet, ... ndalim i përdorimit tëgjuhës shqipe në vende publike, ndalimi ishtypit të çdollojshëm shqip) ishin kaq tëndjeshme, saqë edhe gazetat greke të kohësprotestuan ashpër. Ministria e Jashtmeudhëzon që të ndihmohen Çamët që donintë emigronin për në Turqi (t'u jipenpashaporta), kurse kredi ortodoksëve tëEpirit, që të kenë mundësi të blejnë shtëpitëe Çamëve...

Në 1939, me pushtimin e Shqipërisë ngaItalia, kontaktet e Çamëve me italianësjellin pikëpamje fashiste e nacionaliste.Pala greke shtoi numrin e forcaveushtarake, dhe largoi burrat Çamë,nëpërmjet mobilizimit ushtarak. Shumëdezertuan, kaluan kufirin, duke u pritur ngai t a l i ane t dhe formuan ba ta l ionevullnetarësh. Trupat e vullnetarëve Çamënë ushtrinë italiane, gjate kalimit në Greqi,plaçkiten e dogjën mjaft fshatra e qytete, sidhe u shënuan edhe vrasje në shenjë

hakmarrje. Ushtria italiane qëndroi nëÇamëri deri në Nëntor 1940.Kthimi i pushtetit grek u shoqërua meveprime hakmarrëse, ekzekutime dheinternime të disa qindra burrave, çka zgjatideri në pushtimin gjerman në 1941. Çamëtfituan përsëri një regjim lirie, me pasojëterrorizimin të popullsisë greke. Autoritetetqendrore greke ranë dakord me italianët, qënjë pjese e prodhimit bujqësor t'u jepejpronarëve të ligjshëm të tokave.Hakmarrjet e vjetra, mosmarveshjet përçështjet e tokës, vjedhjet reciproke,përdhunimet, vrasjet u bënë fenomene tëpërditshme.

Forcat gjermane e braktisen Çamërinë më1844. Reparti i Divizionit grek mori nëzotërim Paramithian, çka u shoqërua mekaos, plaçkitje, përdhunime, keqtrajtimedhe therje "në shesh" të myslimanëve nëqytet e rrethinë. Filloi shfarosja masive efshatrave myslimane në Jug të lumitKALAMA. Çamët ikën drejt Shqipërisë;deri në Dhjetor 1944 kaluan kufirin 22-25.000 çamë.Pak pas vendosjes së autoritetit grek nëÇamëri, u hap një fushatë e gjerë akuzash,ndaj çamëve shqiptarë që kishin ushtruardhunë dhe bashkë-punuar me gjermanët eitalianët. Një gjykatë speciale në Janinëdënoi në mungesë 1930 persona tëkombësisë çamo-shqiptare.Disa vite më vonë dolën dekrete ligjore"për shtetëzimin e detyruar të tokave të tyree për dhënien e tyre bujqve të patokë", "përribanimin e rajoneve kufitare dhe ndihmënpër popullsinë e kësaj zone".Në të njëjtën periudhë që shteti grek"mbyllte" çështjen Çame, Enver Hoxha,jepte goditjen vdekjeprurëse: Në 1953nxori dekret me të cilin jepte nënshtetësinëshqiptare të gjithë çamëve që banonin nëShqipëri. Kush e kundërshtoi këtë dekret, uinternua apo u burgos.

*Pikërisht pas 50 vjetësh nga terrori mbiçamët në Paramithia -Qershor 1994-Parlamenti shqiptar përcaktoi 27 Qershorinsi ditë përkujtimore të "GJENOCIDIT MBIÇAMËT"

Të dhëna "të panjohura" për periudhënmidis dy luftërave

Lufta II Boterore: Hakmarrja e Çamëve

Dëbimi me dhun Çamëveë i

Marrë prej gazetës greke "Greqia Misterioze"(17.08.2012).

Diskriminimi i shqiptarëve në Greqi

Ligji i Parë i historisë është, qëmos të guxohet të thuhet diçka errejshme, pastaj mos të guxohettë heshtet e vërteta*.* Leoni XIII, më18.7.1882,

(f.46)

Tha papae marrë prej vlerësimit

të Dr Kastriot Markut për librin eprofesor Zef Mirditës:Krishtenizmi ndër shqiptarë

, Drita & Misioni KatolikShqiptar në Zagreb, Prizren -Zagreb, 1998.

-b

10 Përvjetor 39/2013

KOSTANDINI MADH NË KONTEKSTIN DARDAN DHE DARDANII

Shkruan

Kos tand in

Naissus

Dardani Iliri

Constantius Chlorus

Aurelii Victoris Jetëshkimin ePerandorëve Illyricum patria fuit

Naissus AnonymiValesiani

Prisci Historia

Gothicaqytet në Iliri

Vita AurelianiHistoria Augusta

Eutropius nobilissimusgentis Dardaniae vir

Constantius Chlorus

Olympiodori FragmentaFlav ius

Constantius

Iusiniana Prima

HerodotiHistoria

ApijaniStraboni

Pliniu

Tit Livi

Tabula Peutingeriana

Prof. dr. Jahja Drançolli ,

Nga shek. II burimetlidhur me Naissusin janë gjithnjëmë të shpeshta, më të plota, ndërkaqngjarjet në qytet mund të ndiqën pandërprerje. Atëbotë, qyteti në fjalëishte bërë qendër për organizimin embrojtjës së Dardanisë Veriore.

Fakulteti filozofik, Prishtinë

Gjatë këtij viti e tërë bota e krishterëështë duke shënuar 1700-vjetorin,nga miratimi i të ashtuquajturitEdikti i Milanit më 313. Me kalimine kësaj date, e cila konsiderohet përnjërën ndër ngjarjet më të rëndësishme të historisë së njerëzimit, tëkrishterët kanë mundur përfundimisht për të marrë frymë lirisht paspërndjekjeve të tmershme. Për mëtepër, krishterimi nga kapërcyelli ishekullit IV shpallët për fe shtetërore në Perandorinë Romake.Personaliteti kryesor për këtë kthesëtë madhe historikekonsiderohet perandor i(306-307 ; 307-337), i cili duke bërëkonventë me krishterimin dhe dukehapur epokë të re nëhistorinë botërore,me të drejtë e kamerituar epitetin iMadh, i cili u katakuar vetëm disapersonaliteteve tëshquara historike.Në gjashtë shekujt eparë të erës sonë,edhe pse administrata romake kishtesjellur procese të reja ekonomike,shoqërore, politike, fetare ekulturore, qyteti i lindjes sëKostandinit, , si dheprovinca e Dardanisë ku ështëgjendur qyteti në fjalë, sipasburimeve të kohës përfshiheshin nëkuadrin e konceptit etnogjeografik“ ”, respektivisht “ ”.Themeluesi i dinastisë, babai iKostandinit, ,ishte nga Iliriku, sikurse shkruante

në: .

Për vendlindjen e Kostadinit,qytetin shkruante

. Gjithashtu, për këtëqytetet si vendlindje të Kostandinitshkruante edhe në

ku theksohet se Naissusishte .Origjinë dardane kishte edheperandori ngadhnjimtar mbi gotët,Klaudi II (268-270), i cili për ngalinia femërore kishte l idhjeperandorake. Këtë njoftim e ndeshimnë shkrimin në

, ku thuhet seKlaudi II ishte nip i Eutropit meorigjinë nga një familja e respektuardardane ( ,

). Eutropi, siçështë e njohur ka qenë babai i

-it. Njoftime tëpërafërta ndeshim edhe te panegjerikët e Kostandinit.

Duhët përkujtuar edhe fakti se nëDardani, respektivisht në Naissussipas ,k i sh te l indur edhe

, respektivisht perandoriromak Konstanci III, i cili vdiq nëvitin 421. Ky ishte baba i perandorittjetër romak, Valentianus III FlaviusPlacidius (425-455). Ndërkaq, nërajonin në mes të Naissus-it dheScupi-t rreth vitit 482 lindi njëri ndërperandorët më të mëdhenjë bizantin,Justiniani I (527-565). Ky perandorme origjinë të gjakut dardan përveçse kishte themeluar qendrën e madhe

Për shkaqe të ngatërresave të cilatbëhën me dashje dhe padashje sot egjithë ditën në historiografi e quaj mëvend të theksoj se, pjesë të Dardanisëndeshim edhe në pjesën veriperën

dimore tëAzisë dhe në disa zona në jugtë Gadishullit Apenin. Për Heroineponim të tyre, Eneun, këndon Homerinë këngën njëzetë të Iliadës, të cilin ekonsideron për djal të Zeusit dhethemelues të linjës mbretërore tëTrojës. Përveç Eneut, si themelues ifuqisë dhe lavdisë së Romës, meorigjinë dardane krenoheshin edheshumë popuj të botës së antikitetit –Epirotët, maqedonasit dhe romakët, sidhe shumë personalitete të shquara tëhistorisë - Julius Caesar, OktavianAugusti, Klaudi II, dhe natyrishtKostandini i Madh dhe Justiniani.Ajo që tërheqë më tepër vëmendjën nëkëtu është se, që nga mijëvjeçari i parë

para/Kr., treva eqytetit të lindjës sëK o s t a n d i n i t t ëMadh , Naissus iështë përfshirë brenda një uniteti kulturor e etnik të Dardanisë, respektivisht tëdardanëve të Gadishullit Ballkanik, sinjë nga fiset kryesore ilire. Prania ekëtij etnosi në këtëhapësirë dëshmohetedhe nga historianëdhe gjeografë më tëshquar të antikitetit.Këtej, nëveprën

zbulon se territori i Dardanisë qe pjesëpërbërse e Ilirisë. Historiani romak

, si dhe gjeografi grek, shkruajnë për iliricitetin e

dardanëve, sikurse edhe të fiset të tjeratë kësaj hapësire. , ndërkaqkonstatatonte se lumi Vardar ndanteDardaninë prej Maqedonisë. Ndërkaq,historiani i madh romak,shkruante për luftrat kufitare dardano-maqedonase e për inkursionet romakenë Dardani.

Edhe kartografia e kohës antike, si,dhe gjeografi

-

-

-

-

-

-

-

-

---

-

-

*

.

-b

11Përvjetor39/2013

Ptolomeu

Ptolomeut

Naissus ishte njëri ndërkatër qytete të Dardanisë

PlinitMargus

Timachus Pingus

Miracula SanctiDemetri

Hieroclis Synecdemus

Skupometropolis MerionUlpiana

Ediktit të Milanit më 313

DacusDardaniae

BudiusStobiensis

Machedonius a Dardania deUlpianensis

Paregorius aDardania de Scupis

Gaudentius Naissi

Gaudentius

Niceta Remisiane civitatis episcopus

Te Deum Laudamus

ofrojnë të dhëna përshtrirjen gjeografike të Dardanisë,që mund të ndiqet përmes kufijveveriorë Novi Pazar-Nish, e gjithëtreva e Kosovës dhe e MaqedonisëVeripërendimore me kryeqendër,Scupin.

Nëmbështetje të kësaj bën fjalëedhe një njoftim i tëpërmendur më lartë, sipas tëcilit,

,njoftim ky që pajtohet deri dikume pohimet e , sipas tëcilit, lumejtë e njohur ,

dhe rrjedhinnga Dardania

Një gjendje e këtillë e rregullimitadminstrativ romak ka vazhduargjatë gjithë shek. IV, por edhe pasndarjës së Perandorisë Romake nëvitin 395 dhe deri në vitin 618, vit ky ipërmendur sipas

, ku qyteti Naissus qe

përfshirë në Provincën e Dardanisë, ecila sikurse edhe provincat të tjerajugore të Ilirikut kanë hyrë nëpërbërjen e Perandorisë Bizantine.Gjatë kësaj kohe janë vërejtur nëmjaftë vendbanime të lashta dhe tëreja që kanë të bëjnë me gjallërimin epopullsisë autoktone dhe meforcimin e karakterit etnik të saj. Nëkëtë kontekst, duke lexuar veprën e

, burim irëndësishëm i shek. VI-të për njohjene gjeografisë dhe të organizimitadministrativ të Ilirikut, do të shohimse provincën e Dardanisë e kanëadminstruar tre hegjemonë tëqyteteve: ,dhe .

Dardania dhe dardanët e antikitetit sipjesë e civilizimit mesdhetar europianpërqafuan krishterimin si fenomenreligjioz e kulturor që përhapte vlera tëreja të panjohura deri në atë kohë nëkëto hapsira.Sipas , kurorganizimi kishtarë u legalizua edhenë Provincën e Dardanisë, ky religjionmori edhe frymën e zhvillimitinstitucional. Këtej, përmes statusit tëveçantë administrativë e juridik,Dardania kishte edhe qëndren eipeshkvisë ose mitropolinë të

sanksionuar me Koncilin eNikesë më 325. Në këtë koncilmorën pjesë edhe ipeshkvijtënga Iliriku, ne mesin e tyrepë rmendë t edhe

nga Scupi. Ndërsasipas të dhënave të tjera, sëbashku me këtë ipeshkëv kaqenë edhe ipeshkvi

. Në ndërkohë nëperiudhën gjatë viteteve 325-343 ndeshim edhe në seli tëtjera ipeshkvnore, si, ajo eUlpianës, Naissusit dhe Remesianës. Ipeshkëvi i Ulpianës(

) së bashku më atëtë Scupit (

), dhe tëNaissusit ( ),kishin marrë pjesë në Konciline Serdikës dhe kishin nënshkruar aktet e koncilit në fjalë.Kur është fjala për ipeshkvinëe Nishit duhettheksuar se, ai është mbajtur nëmend për njërin ndër të rallët

ipeshkëv deri në shekullin VI.Ndërkaq, ipeshkvi i Remisianës sëDardanisë, i quajtur Niketë Remesiana( )paraqitet më vonë në vitet 366-414.Është fjala për Niketën e Dardanisë,teologun, muzikantin, shkrimtarin dheoratorin e madh të kohës, i njohur sipashymnit , vepër kjo,të cilën ndonjë studiues ia atribuonShënAmbrozit.

Në këtë kuadër, ndonjëstudiues ka bërë përpjekje që tëpërkufizonte edhe kufir inetnogjeografik të Dardanisë, kufijky që mund të ndiqet përmeskufijëve sipas linjës sësotme Gjakovë-Pejë-Novipazar-Ivanjicë-Çaçak, e cila ishtenjëkohësisht edhe kufiri iprovincës. Në ndërkaq,kufirin e Dardanisë duhetkërkuar nga pozicioni Kumanovë-Vranje, deri në rrethet eRemesianës (Bela Palanka esotme) te lumi Nishava. Kufiri

është shtrirë mbirajonin e qytetit Naissus.

(Plin., l ib . I I I , 149:

“, , ”).

Ndërkaq, sipas një monumentiepigrafik ku përmendet

, të zbuluar në vendinK a m e n i c a , n ë m e s t ëKragujevacit dhe Milanovcittë Epërm, mund të dyshohetse kufiri i Dardanisë shkon edhemë në veri nga kufiri, të cilin epërcaktonin Ptolomeu dhe Plini.Nga kapërcyelli i shek. III,respektivisht në vitin 297perandori Dioklecian pasi qëkishte reformuar adminsitratënromake, Dardania paraqitet siprovincë në vete, provincë kjo ec i l a d ë s h m o h e t n g a n j ëmbishkrim i zbuluar në Romë:

. Është për tëvënë re se, Provinca e Dardanisëpërfshinte në verilindje këtoqytete: , (BelaPalanka e sotme),(Cariçin Grad i sotëm), dhe

(Sofia e sotme), qendrakëto, të cilat do të bëhen edheqendra kryesore administrative tëDardanisë. Për ta zbardhur sa mëmirë këtë çështje lypset të ndalemiedhe në të dhëna të autorëve dheburimeve të antikitetit të vonë dhebizantinë.

Organizimi kishtar

Perëndimor

Lindje

Verior

NaturalisHis tor ia

Flumina clara e DardanisMargus Pingus Timachus

DeaDardania

[Nai]sso Darda(niae)

Naissus RemesianaJustinopolis

Serdica

-

-

-

Pjesë nga referati i lexuar në Konferencën Shkencorekushtuar 1700-vjetorit të Ediktit të Milanos, mbajtur nëTiranë më 27 prill 2013.

*

-b

12 Përurim 39/2013

Prof. Dr , Prishtinë, 6.6. 2013 (vlerësim)Këto ditë doli nga shtypi përmbledhja epunimeve të Konferencës shkencore,me titull “

”,mbajtur në Ulqin më 7-8 tetor 2011,organizuar nga Shoqata “Don GjonBuzuku” në këtë qytet, përkrahur ngaQendra e Studimeve Albanologjike nëTiranë, Komuna e Ulqinit etj.Kjo vepër shkencore ka rëndësishumëdimensionale, sepse nxjerr nëdritë një spektër të gjerë vlerash,ngjarjesh dhe personalitetesh të shquaranga e kaluara e Krajës së Shkodrës, siç equante edhe Knjaz Nikolla, para se tapushtonte atë.R r ë n j ë t epopullsisë sëk ë s a j t r e v ea r b ë r o r es h k o j n ë n ët h e l l ë s i n ë es h e k u j v e t ëLabeatisit ilir,për të vijuar nëshekujt pasuesd h e t ëpushtimeve tënjëpasnjëshmenga Perëndimidhe nga Lindja.K r a j ë n ecilësuan edhe“ljuta Krajina”,ku shkëmbinjtë,kodrat e sukat e saj u shndërruan nëkulla me frengji të kranjanëve dhe tëshestanasve për mbrojtjen e trojeve tëveta dhe të kufirit: në Vraninë dhe nëMarksqepaj, në Bishtigvozd dhe nëluftërat ballkanike (në Zogaj,Shtegvashë dhe Shkodër). Kranjanët,madje, erdhën vullnetarisht ngaStambolli për të mbrojtur vendin e vetdhe Shkodrën nga pushtuesit. GjatëLuftës së Dytë Botërore Kraja pati“Urtinë” e saj, për të vijuar më pas me“Shqiponjat”, me “Jehonën e Krajës”etj.Duke iu referuar temës bosht tëkonferencës, në këtë përmbledhje kakumtesa që trajtojnë aspekte dhe vleratë kulturës shpirtërore të këtyre trevavetë Nënrumisë. Të njohura janë disa ritepagane, pelegrinazhi i përvitshëm në

Ruminë e shenjtë, Bindi, banieri, kushtihyjnor, Shën Vladimiri dhe deri tebashkëjetesa shembullore e Pashkëveme Bajramin në këto anë. Kujtojmë seKraja, për një kohë, kishte dyarqipeshkvi: Arqipeshkvinë e Krajës(katolike, ortodokse dhe pa sufragan)dhe Arqipeshkvinë e Tivarit, e cila përshkak të zullumit të nizamëve osman uzhvendos nga Tivari dhe u strehua nëLjare.Në Krajë dhe në Shestan endebashkëjetojnë tre diftongjet e shqipes:uo, ua dhe ue. Në Anën e Poshtmepërdoret imperfekti sigmatik i dialektitgegë (p.sh. shkojshim, punojshim etj.),ndërsa në Anën e Sipme përdoretimperfekti sigmatik i dialektit toskë

(p.sh. shkonjim, punonjim etj.), e cilagjë dëshmon për rrënjët e përbashkëta tëshqipes dhe të popullit shqiptar. NëKrajë ruhen edhe sot toponime tëhershme arbërore, si p.sh. Shtegvashë,Arbnesh etj. Shqipja e shkruar ka lidhjetë forta me Krajën për faktin se autori iveprës së parë në këtë gjuhë, GjonBuzuku, konsiderohet se ishtepikërisht nga trevat e Krajës (Ljarja,Brisku apo Shestani).Nga kumtesat e përmbledhjes në fjalëmësojmë fakte të reja edhe përpersonalitete të tjera të këtyre anëve, siçjanë: Kont Junku apo Tahir PashëKranjani. Qoftë nga Kraja, qoftë meorigjinë kranjane ka edhe shumëpersonalitete të tjera të shquara:priftërinjtë, hoxhallarë, dijetarë,deputetë dhe veprimtarë të tjerë, që

jetuan dhe vepruan në trevat shqiptareose jashtë tyre. Edhe rojet personale tëSulltan Abdylazizit, gjatë qëndrimit tëtij për vizitë në Paris, më 1867, ishinpikërisht “kranjanë shtatlartë” (katolikëdhe myslimanë), të cilët i priti edhemësuesi i rilindësve shqiptarë, HoxhaHasan Tahsini.Kranjanët, sidomos gratë e besimitkatolik (Brisk, Ljare, Shestan etj.),ruajnë ende kostumin e hershëm të tyre.Domethënës është fakti se, si te veshja egrave të besimit katolik, ashtu edhe teajo e grave të besimit mysliman,dominon ngjyra e bardhë. Ndër të tjera,veçojmë këtu edhe futën dhexhamadanin e thurur me “serm tëcokatun”.

Kraja në tërësi është en j o h u r s i b u r i mbaladash, këngëshlirike, epike dhe tëtrimërisë. Ishte enjohur si trevë elahutës, e kavallit dhee z u m a r e v e(zamareve). Hijeshi tëveçantë i jepte vallja eShes t an i t (va l l j akranjane).Kranjanët janë tënjohur për virtyte tëlarta morale, për besë,burrëri, dorëzani, përm i k p r i t j e , p ë rrespektimin e “yrfit”të vendit etj. Kranjani

e ruante me kujdes të veçantë “darkënpër mikun.”Këto janë disa nga karakteristikat dhevlerat tradicionale kranjane, por Krajadhe Shestani ishin dhe janë edhemjedise anomalish, politikash dheaktesh anakronike. Kronisti e cilësoi atë“Kraja me krajata”. Ja disa prej tyre:Kraja pranë ujit (liqenit të Shkodrës)ende vuan për ujë (mbijeton me ubladhe me saranxha). Ostrosin, qendrënadministrative të Krajës së Poshtme,pushteti komunist e ngriti mbi varrezaqindravjeçare. Popullsia e Krajës,ndonëse tërësisht shqiptare, patronimetende i ka të sllavizuara. Shestani tanimëi takon gjeografisë historike, sepse ai uboshatis pothuaj plotësisht nga banorëtautokton. Edhe ata pak shestanas qëkanë mbetur, pothuaj se janë tjetërsuar

Hajrullah Koliqi

Kraja me veçantitëshestanase në rrjedhën e shekujve

*

PËRMENDORE E KUJTESËS HISTORIKE TË SHESTANITDHE TË KRAJËS NË TËRËSI

-b

Fot

o: F

. Dob

reci

13Përurim39/2013

(sllavizuar!). Ata nuk dinë ose nukduan të dinë për gjëmën (vajtimin) dhezinë e të parëve të tyre me rastin evdekjes së Skënderbeut. Botën në sy kamarrë edhe shumica e popullsisë sëKrajës së Poshtme. Ajo ka njërën ngashkollat më të mira në Malin e Zi,model për shkolla të tjera fillore, porme vetëm rreth 120 nxënës! Kraja kaRuminë, por atë e serbizuan; kagërmadhat e Kishës së Krajës, por edheato i uzurpuan, sikurse edhe mbetjet eobjekteve të kultit në liqenin eShkodrës etj.Shumë prej këtyre çështjeve (temave)u rrahën në kumtesat shkencore tëkonferencës, më 7-8 tetor 2011 nëUlqin, përkatësisht të përmbledhjes sëpunimeve “

”.Përgjithësisht, kumtesat në fjalë sollënprurje të reja dhe me interes, jo vetëm

për Krajën dhe Shestanin, por edhe mëgjerë. Ato shquhen për rigorozitet dhekorrektesë shkencore-metodologjike,për mbështetje në burime relevante,për gjuhë të pastër shqipe dheterminologji shkencore.Shumë prej autorëve të këtyrepunimeve janë punonjës shkencorë tëafirmuar dhe me kontribute shkencoreshumë të rëndësishme, si: AleksandërStipçeviq, Aleksandar Çilikov, ZamirTafilica, Romeo Gurakuqi, Don NikëUkgjini, Palokë Berisha, Nail Draga,Ruzhdi Ushaku, Shaban Sinani,Gjovalin Shkurtaj, Abdullah Zymberi,Ismail Doda, Gjokë Dabaj, DritaHalimi-Statovci, Afërdita Onuzi,Bahri Brisku, Gëzim Uruçi, SimëDobreci,Agron Xhagolli etj.Për suksesin e pamohueshëm tëkonferencës në fjalë dhe për botimin epunimeve të saj, kontribut të veçantë

dha Shoqata “Don Gjon Buzuku” dheQendra e Studimeve Albanologjike,sidomos prof. dr. Simë Dobreci, kypinjoll shpirtëror i Gjon Buzukut, mjeknë zë dhe veprimtar i përkushtuar përmbijetesën dhe ruajtjen e vlerave të tëparëve të tij, të shestanasve dhe tëkranjanëve në përgji thësi . Sikryeredaktor i këtij botimi, prof. dr.Simë Dobreci, me akribi dhe mepërkushtim të veçantë, përgatiti dhenxori në dritë këtë vepër dinjitoze përadmirim, këtë përmendore të kujtesëshistorike të Shestanit dhe të Krajës nëtërësi. Ky është një shembullmësimdhënës ,që duhet çmuar e ndjekur nga ne dhenga brezat që vijnë.

Kraja me veçantitëshestanase në rrjedhën e shekujve

: pak fjalë e shumë punë

Lexuar më rastin e përurimit të librit organizuar ngaShoqata “Dom Gjon Buzuku” dhe Qendra Kulturore,në Ulqin më 11.6.2013.

*

TË DHËNA ME PËRMASA ENCIKLOPEDIKEShkruan Ismet Kallaba

Ulqin

(KOHA JAVORE nr 570,13,6.2013:23)

– Në Qendrën Kulturore – Ulqin të martën, më11.6.2013, u përurua libri “Kraja me veçantitë shestanase nërrjedhën e shekujve”, në të cilin janë përmbledhur kumtesatnga konferenca shkencore e organizuar në Ulqin më 7-8 tetor2013 nga Shoqata “Don Gjon Buzuku” me ndihmën eQendrës së Studimeve Albanologjike në Tiranë dheKomunës së Ulqinit.Kryeredaktori i botimit, prof. Dr. Simë Dobreci, tha semerita kryesore për këtë libër iu takon pjesëmarrësve tëkonferencës shkencore me referatet e tyre.Duke sqaruar mosmarrëveshjet me kryesinë e Shoqatës“Don Gjon Buzuku” dhe përfaqësuesit e Qendrës sëStudimeve Albanologjike, të cilët edhe pse organizatorë tëkonferencës nuk morën pjesë në përurimin e librit, ai tha sekjo lindi për shkak se “disa anëtarë të Shoqatës 'Buzuku'kërkonin që t'i bashangjiteshin këtij libri edhe disa referateqë nuk ishin në program të konferencës, çka unë nuk mund talejoja”.Sipas tij, “kjo dhe disa kërkesa për ndryshime në fillim tëlibrit”, që për të nuk ishin normale, ishin shkaqet emosmarrëveshjes.“Në këtë mënyrë fillova të besoj që libri kurrë nuk do tëbotohet. U konsultova me disa vetë dhe vendosa ta botojlibrin”, u shpreh Dobreci.Anëtari i redaksisë shkencore të librit, prof. Dr. RuzhdiUshaku tha se është i befasuar këndshëm me strukturën eveprës.“Metodat apo qasja interdisiplinare e studimit të problemevetë ndryshme ka dalë si realitet edhe në këtë vepër. Këtu kemihistori, gjeografi, filologji, folklor, onomastikë, politikë,ekonomi, arkeologji etj.”, u shpreh ai.Prof. Dr. Hajrullah Koliqi, anëtar i Këshillit redaktues tëlibrit, i cili nuk ishte i pranishëm në përurim, në recensionin etij e cilëson këtë libër si “përmendore të kujtesës historike të

Shestanit dhe të Krajës në tërësi”.“Kumtesat në fjalë sollën prurje të reja dhe me interes, jovetëm për Krajën dhe Shestanin, por edhe më gjerë. Atoshquhen për rigorozitet dhe korrektesë shkencore-metodologjike, për mbështetje në burime relevante, për gjuhëtë pastër shqipe dhe terminologji shkencore”, thekson ai.Sipas Koliqit, në këtë përmbledhje ka kumtesa që trajtojnëaspekte dhe vlera të kulturës shpirtërore të këtyre trevave tëNënrumisë.Për Dr. Nail Dragën, anëtar i Këshillit redaktues të librit, nëkëtë botim paraqiten të dhëna shumëdimensionale dukemarrë përmasat e një enciklopedie shkencore për Krajën.Sipas tij, botimi paraqet një kontribut me vlerë në avancimine vlerave të përgjithshme shkencore, kulturore për këtëkrahinë etnografike.“Punimet e publikuara janë dëshmi se kemi të bëjmë meavancimin e vlerave të trashëgimisë kulturore të këtij mjedisi.Madje nuk e teprojmë nëse themi se Kraja paraqet një thesartë veçantë për hulumtime shumëdimensionale e sidomos ngafusha e gjuhësisë, folklorit dhe etnologjisë”, tha ai.Vlerësime për librin dhanë edhe Ali Gjeçbritaj, Gjokë Dabaj,Prof. Dr.Abdullah Zymberi dhe Zylfije Gjoni.

-b

Foto: F. Dobreci

14 Diaspora 39/2013

Shqiptarët festojnë "100 vjetorin e pavarësisë"në Nju-Jork, kryeqytetin e Botës

Rranxa Shqyptare Rrënjët ShqiptatreAlbanian Roots

Nuk kishte si te ndodhte ndryshe pornje festim madheshtor u mbajt më 28nëntor ne kryeqendren e NjuJorkut Time Square, ku me meshume se 5 mije shqiptare nga trojete ndryshme u mblodhen per tekremtuar ditelindjen e nenes toneShqiperi. Times Square u mbulua qene oret e para te mengjesit mengjyrat e flamurit kombetar Kuq e Zi

duke terhequr vemendjen e milionaturisteve nga gjithe globi, nju jorkezeve sidhe mediave Amerikane. Valle,kenge,muzike dhe lot gezimi ishte 28 nentori siasnjehere me pare ne historine eshqiptareve te Amerikes. OrganizataAlbanian Roots- Rrenjet Shqiptare medrejtues Marko Kepi, Ervin Toro, DoriNasto etj , ne bashkepunim mekomunitetin shqiptare arriten edhe ketehere vetem ne pak kohe te lene gjurmehistorike ne kryeqytetin e botes me njeorganizim marramemdes dhe heroik.Pasmanifestimit me mijera shqiptare sebashku u mblodhen deri ne oret e para temengjesit ne ambjente te ndryshme teqytetit ku kurerezuan se bashku plot njeshekull pavarsi.Mediat lokale gjithashtu ndoqen dhetransmetuan me interes te gjithe itenearin eAlbanian Roots duke e pasqyruarShqiperine si asnjehere me pare " ShtetEtnik"Albanian Roots –

(AlbanianRoots@gmail.com;www.AlbanianRoots.org)

2012

Shkruan Eljona Marku

Vërtetë kemi Bajram e Pashkë,por Shqiptarinë e kemi bashkë!(Gjergj Fishta)Zgjodhi Fisnik S. Dobreci

-b

15Tradita39/2013

Me dalë n'mé t'RumisëPërgatiti

kishsë Shmrisë Krajsë kryqin e Shën GjonVladimirit

Hadeti ka kjenë, n'Rumi me dalë njiherën'vjetë, t'diellen, ditën e Ërrshajve(Rrëshajve, Rushajave), 7 javë masPashkve (simas kalendarit juliant'moçëm). Isht dashë me u nisë natën përme mrritë n'mé t'Rumisë pá zbardhë drita,ashtu qi aty, ditën e Ërrshajve, mé pritëdaljen e diellit dhe Diellit me ju falë kurt'lenje, si shkruajnë Koliqi dhe Tirta .Ky hadet isht i moçëm disa mija vjet, ikohsë ILIRE, hadet qi u ruejtë deri tashvonë në t'gjilla venet e banueme meSHQYPTAR, thotë Tirta. Anglezja EdithDurham shkruon para 100 vjetve: “kulti idiellit ishte krijuo n'Ballkan para arlljessllave”, n'ç'mënyrë vërteton se kyj hadetisht disa mija vjet i moçëm, i kohsë ilire.N'Rumi kanë dalë t'gjill: Shestanas, Kranjan, Mikuliqas, Mërkotas, siKatoliktë ashtu elle Myslimantë e Ortodoks. Ata afër mésë Rumisëkanë luejtë valle Shestançe, kanë hjellë gurin (kush e hjell mâ larggurin), kanë kargue (tërhjekë) konopin, si dhe lojna tjera .N'mé t'Rumisë çdonjani çonte ka nji gur. Jo vetëm për Rrëshajë, por ellen'çdo rast t'përshtatshëm, thotë Koliqi, kanë çue gur n'mé t'Rumisë (enaltë mi detë 1594 m). Me përhapjen e fesë kshten, n'mé t'Rumisë, kanëshkuo me kryqin e ose

, si shkruan Gjura'j Macit Niks Stjeps-Dabonj (DjuroDabovi ).Kryqi i Shën Gjon Vladimirit ka qinrue në kishën e Sh'Mrisë n'Kranjë.Aty pushonjshin edhe rreshtnat e Shën Gjon Vladimirit. Kryqin e ShënGjon Vladimirit prej kishsë Sh'Mrisë e çoj me pajë Kranjanesha pejOstrosit e martueme n'Mikuliq t'Madh (katun sipër Tivarit)n'nji familjeAndroviq , qi sot isht ortodokse . Njani i i Androviqve ka bajtë kryqinn'mé t'Rumisë atë ditë. Kryqi pej drunit i pshtjellun me arë, isht i gjatë45 cm, i gjânë 38 cm, i trashë 2,5 cm; n'funin e ti mâ t'ultë kâ nji topbronzit, n'cillin futnin nji shkop kur e bajshin kryqin. Mbas kryqitshkonte bajraktari i Mërkotasve. Si janë krye lojnat, t'gjillë bashkë kanëhangër drekën n'mé t'Rumisë Vebija Emrov Mujov Abazoviq (1961-)pej Peçuricet (Tivar) me tha më 20.03.2013: Kosara, e shoqja e GjonVladimirit, ja ka dorzue kryqin e floririt nji familjes n'Mërkot(Mrkojeviqi), e kur kta pranuen fenë islame, kryqin e mori nji familjeAndroviq n'Mikuliq t'Mall. Kryqi i tashem isht nji kopje i t'moçmit.N'Kosovë, më 2 gusht, për festën Aligjini (katuni Soponica) dilet n'mét'malit Libeten (Luboten, naltsia mi det 2496 m), qi gjinet n'prenimt'Kaçanikut (me tregoi nji plak i atij rrethi, qi u vizitue te unën'Prishtinë).Hadetin e ILIRVE me dalë nji ditë n'vjetë mé nji bjeshke, qi e ruojtënshqiptart, isht nji dishmi qi ILIRTË janë t'partë e SHQIPTARVE,n'çmnyrë vërtetohet, qi shqiptart n'Ballkan janë popull autokton. Pra, tëgjakut ILIR janë elle t'gjill KRANJANTË, si lle t'gjill SHESTANASIT,t'gjill MALSORTË, ashtu që duhet t'burrnohena me rranxën tonët'moçme disa mija vjet.

Simë Gjon Dobreci

ć

Koliqi Hajrullah, KRAJAE SHKODRËS,Art Club, Ulqin 2001:36-37.Tirta Mark, Mitologjia ndër Shqiptarë,Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2004:75-82.Durham Edith, Për fiset, ligjet e zakonet e ballkanasve,Arbëria, Tiranë 2009:144.

Marku'j Niks Pjetrit Markut Per'Gjoks-Dedonj, Krythë, Ulqin, më 25.12.2012.

Më 1614 të gjitha katundet rreth Tivarit ishin katolike, përveç Mërkotit, i cili kishte elle pakortodoks, pravosllav ( Relacioni i Marian Bolicës, kotorras, për Sanxhakun e Shkodrës, më1614 (Ljubic, Starine XII, faqe 166-193); Buzuku 14/2004:15.)

Djuro Dabovic (Gjura'j Macit Niks Stjeps-Dabonj); kopja e shkrimit është në arkivin erevistës BUZUKU.

.

Dishmon

shih

Njofton

Dishmon Gjergji Leks Macit Kols Perkolonj (Perkoliq; 26.08.1926-), shestanas, Te-Pleva, Fusha e Tivarit, më 5.10.2013.

si

1 2

3

4, 5

1

7

4 5,6

7

1.

3.4.5.

6.

7.

2

.

Në Festivalin Folklorik të fëmijëve dhe të rinjve,në Podgoricës më 22.04.2013, grupi folklorik ishoqatës “Buzuku” (Ulqin), më ftesën eorganizatorit, mori pjesë me “Vallen e Shestanit”.Shikuesit e pranuan më shumë interes, sepse përherë të parë nga treva shestanase u paraqit njëvalle shumë e vjetër, me valltarë në një veshjembi dy mijë vjeçare të moçme, të cilën tryeza errumbullakët e organizuar pas shfaqjes e vlerësoishumë lartë. Për çudi etnologët malazezkonstatuan që kjo vlerë kulturore qe e pa njoftundhe e konservuar, dhe pse më largësi gjeografikeështë afër Podgoricës. Tek ato ka qenë e njohur si“Valle e Cërmnicës “, më të cilën ka shumëhuazime dhe ngjashmëri. Një është e sigurtë që“Vallja e Shestanit “ është valle nder më të vjetratballkanike, kurse veshja e shestaneshës është poajo në skulpturën të gjetur në Berat e punuar paramë se dy mijë viteve. Organizatori i dha grupit njëmirënjohje më çka jemi të kënaqur edhe ne. Grupijonë fitoi ftesën për pjesëmarrjen në festivalininternacional (EVROPA JUG-LINDORE), që dotë mbahet gjatë muajit maj në Gjirokastër.Shpresojmë se edhe atje do të marrim ndonjëmirënjohje apo dhuratë.

&Përgatitën Zef Lukiqi Gjergj Pepgjoni

“Vallja e Shestanit”në Podgoricë

Fot

oA

RS

-V

ahid

Cen

aj

-b

16 Mjekësi 39/2013

Principet e përdorimin racional të antibiotikëve

Shkruan

Qëllimi i parë:

Qëllimi i dytë:

Qëllimi i tretë:

Drejtimi i terapisë antimikrobikedefinohet si "zgjidhja optimale, dozimidhe kohëzgjatja e terapisë meantibiotikë me rezultatin të përmirsimitklinik dhe parandalimin e infeksionit,që në mënyrë minimale të zvoglohettoksiciteti për pacientin, si edhemundësitë minimale për zhvillimin erezistencës të mëvonshme".

është që në punën emjekut në praktikën e përditëshme çdopacient të ketë antibiotikun më tëpreferuar, dozën e vërtet dhe në kohë ecaktuar, si dhe të jetë fare pa pasojanegative.

të ndalohet përdorimidhe shfrytëzimi i pakontrolluar iantibiotikëve, si dhe keqëpërdorimet:kur mjekët shkruajnë antibiotik edhekur nuk ka nevojë (përdorimi iantibiotikëve te infeksionet virusogjene), si edhe shumë herë dhënia eantibiotikëve me spektër të gjërë tëcilët mbulojnë bakteriet shumfishërezistente, te të sëmuarit ku infeksioniështë nga ambienti jospitalor.

zvoglimi i zhvillimit tërezistencës, për arsye se përdorimi iterapsië antimikrobike në nivel tëpacientit dhe nivelit të popullatësndryshon rregullat e rezisitencës.Në shtatzëni preferohet mospërdorimi itetraciklinëve, aminoglikozidve,ciprofloksacinit, të metronidazolit nëdoza të mëdha ( 2g )...

Në krahazim me terapinë orale,përdorimi i antibiotikëve në mënyrëparanterale ka disa mangësia, kunënkuptohet edhe rreziku më i madhëpër efektet anësore, si edhe çmimi mëmadhë i kësaj terapie..

Të përshkruhet antibiotiku atëherë kurështë mundësia t'i ndihmojë pacientit.Spektri antimikrobik i medikamentittë zgjedhur duhet të jetë ai që mbulonëagjenset patogjene të njohura, ose atotë mundëshme; mosëpërdorimi iantibiotikëve të spektrit të gjërë kurjanë efikasë edhe ato të spektrit tëngusht. Duhet të mundohemi të mos tëpërdorohenshumë antibiotikë për një infeksion.Aplikimi i monoterapisë preferohetvetëm në raste të vërtetuara, se terapia ekombinuar është e nevojshme dhepreferohet për efikasitetin e mjekimit siedhe mosëzhvillimit të rezistencës.Zgjidhja e terapisë duhet të bazohet nëkultivimin e agjensit bakterik dhe nërezultate të testit të ndjeshmërisë(terapia e drejtuar), ose në fakte tënjohura për infeksion dhe shkakatarinpatogjen (terapia empireike).Kohëzgjatja e terapisë antimikrobikeduhet me qenë sa ma e shkurtër.Gjithmonë kontrolimi të bëhet shtatditë pas fillimit me terapi. Përdorimi iantibiotikëve në mënyrë profilaktikeduhet të bazohet në të vërtetën ose tëmundshmen për qëllimin që të ketndikim në agjenset patogjene.Vlerësimi i terapisë antimikrobikebëhet pas 48-72 orë, kur vërtetetohetpërmirësimi i gjëndjesë të pacientit.Në reastet kur ka efekte pozitiveterapia vazhdohet, në të kundërtën,kur nuk ka efekte, kjo do tëndryshohet.Terapia në mënyrë orale duhet meqenë më e preferushme se ajoparanterale.Shumica e studimevefarmakoekonomik tregojnë qëefikasiteti i terapisë orale është i njëjtësi ai i terapisë parenterale, kurseshpenzimet te kjo e dyta janë deripesë herë më të mëdha.

Prim. Dr Gani Karamanaga

Qëllimet

Zgjidhja e terapisë orale dheparenterale

Principët për përdorimin e antibiotikëve në mënyrë racionale

-

-

Eskulapi (Aesculapius), perendiamitike e mjekësisë është me emër ILIR,vërteton Aleksandar Stipçeviqi,akademik i Kroacisë, ilirolog me famëbotërore (përgaditi S.Gj.D.).

Thesar për njeriun është shëndeti,mandej bukuria.

Shpirti i fuqishëm shpëton trupine dobët.

Sëmundja e bën të këndshëmshëndetin, uria – ngopjen, lodhja– pushimin.

(Platoni, 432-347 para Krishtit)

(Hipokrati, 535-479 para Krishtit)

(Herakliti, 535-479 para Krishtit)

*

*

Bir i dashur, nëse e do aq natyrënnjerëzore kurdo që i afrohesh studioje,nëse nuk frikësohesh prej kundërmimittë kufomave dhe prej ankesave përvuajtjet dhe nëse nuk neveritesh prejplagëve dhe varrava;I dashur bir, nëse nuk të vjen rëndë tëmos kesh asnjëherë e asnjë çast liri tëp lo të , nëse nuk të h idhë ronmosmirënjohja njerëzore, nëse nuk

rrëqethesh nga paturpësia e kokëtra-shëve, nëse nuk frikësohesh ngamendimi që përgjegjësinë për vuajtjet ehuaja ta ngarkosh mbi kurrizin tënd;Biri im, nëse nuk të vjen keq që tëthërrasin vetëm kur të kenë nevojë përty dhe të harrojnë menjëherë mbaskësaj, për shkak të neverisë sëshumicës ndaj profesionit tënd;Nëse pyetjes së parë mund t'i

përgjigjesh qetas me , të tjerave poashtu qetas me , atëherë merrguximin dhe studio mjekësinë.

pojo

*Pjesë e letrës, që ia dërgoi të birit vet

E përgatiti

Paolo

Mantegazza (1831-1910), mjek italian i njohur,

patolog, higjienist, antropolog dhe arsimues

shëndetësor i popullit ( prof. Dr

Mentor Disha, Prishtinë - Dibër).

Mjeku e këshillon të birin*

-b

17Arsim39/2013

Shkolla shqipe në Zllakuqan - 115 vjetori

Shkruan

Shkolla fillore “Atë ShtjefënGjeçovi” në Zllakuqan të Klinësshënoi 115-vjetorin e punës së

edukativo-arsimore, të cilën më1897 e themeloi Atë ShtjefënGjeçovi, frati, studiuesi, arkeologudhe atdhetari, i cili mbetet ndërfigurat më të njohura të arsimitshqip, të kulturës dhe atdhetarizmitshqiptar.

Në këtë përvjetor, mësuesit,nxënësit dhe banorët e Zllakuqanitdhe të Lugut të Drinit përkujtojnëdhe nderojnë udhëtimin e gjatë, tëvështirë, përplot me vuajtje dhesakrif ica të shumë brezaveshkollarësh që kaluan nëpër këtëvatër të diturisë. Ishin ato vite edekada të stuhishme, por gjithsesi tëlavdishme, të dinjitetshme dhekrenare.Rruga historike e shkollës sonëështë rrugë e sakrificës së madhe tëshqiptarëve për të zgjuar vetëdijenkombëtare. Është rruga e mbushurpërplot me tendenca antishqiptare tëpushteteve, me ndjekje, masarepresive, me kërcënime politikedhe viktima.

Nuk mund të mos i përmend emrat eatyre që janë vrarë për këto ideale.Në radhë të parë themeluesin e kësaj

shkolle, Atë Shtjefën Gjeçovin,pastaj atë Engjëll Palajn, Atë LuigjPalajn, Atë Lorenc Mazrrekajn,AtëMarjan Prelën, Atë Klement Mirajne të tjerë, të cilëve sot i kujtojmë menderim.Këtë shkollë e çeli më 1897 AtëShtjefën Gjeçovi”, në qelën e kishëspër fëmijët shqiptarë pa dallim feje,ku mësohej si mbas programeve dheteksteve të Shkollës së Korçës.Më 1916, administrata austro-hungareze e asaj kohe e çel përsërishkollën, ku punoi mësuesi NdueKolë Vorfi. Shkolla u mbyll në vitin1919, mbas okupimit serb tëKosovës.Më 1941, shkolla prapë e filloipunën me mësuesin e dërguar ngaMinistria e Arsimit të Shqipërisë,Ndrecë Ndue Gjokën, i cili për trevjet mësoi nxënësit e Lugut tëDrinit.Rrugën e mësuesit Ndrecë në këtëshkollë e ndoqën edhe shumë tëtjerë.

Gjatë viteve '50-ta, '60-ta e '70- ta,edhe përkundër shumë vështirësiveu ruajt tradita e arsimit e kësajshkolle Edhe gjatë viteve 1981-1990, regjimi serb bën shumëpadrejtësi. Gjatë kësaj kohe përveçqë u shndërrua në një vatër tëfuqishme të arsimit shqip, shkolla ubë edhe çerdhe e rezistencësk o m b ë t a r e . M a l t r e t i m e v e ,diferencimeve, arrestimeve dheburgosjeve iu nënshtruan shumëmësimdhënëst ë k ë s a jshkolle, porkurrë nuk iug j u n j ë z u a np u s h t u e s i tserb.S h k o l l a eZllakuqanit ,ashtu si edheshkolla shqipenë përgjithësinë Kosovë, evazhdoi punën

edhe pas largimit të mësimdhënësvenga procesi mësimor. Kështu, ngaviti 1991, me gjithë sakrificat emëdha të kohës si ato financiare, tësigurisë së nxënësve e sidomossigurisë së personelit mësimdhënës,mësimi vazhdoi në rrethana tjera, indarë nga procesi shtetëror iatëhershëm dhe i organizuar përmesvetë financimit. Gjatë këtyre viteve,m ë s i m d h ë n ë s i t p ë r d i t ëprovokoheshin, merren nëpërb i s e d a ” i n f o r m a t i v e ” d h ekeqtrajtoheshin.Në vitin 1998/99, me fillimin erezistencës së armatosur, të prirënga UÇK, ish nxënës të kësajshkolle u rreshtuan në radhët eUÇK-së dhe me armë në dorë idolën zot atdheut. Me këtë rast, përidealin e lirisë në altarin e kombit ra,dëshmori Kolë Ndrecë Mirdita, tëcilin me respekt dhe krenari do tëkujtojmë për jetë e mot.

Liria e shumëpritur në Kosovë hapiperspektivë të re për shkollën shqipedhe shqiptarët, si dhe për shkollën eZllakuqanit, ku mësuesit dhenxënësit do të arrijnë edhe rezultatemë të mira.Shkolla fillore ,,Atë ShtjefënGjeçovi” në Zllakuqan, me gjithëparalelen e ndarë në Leskoc ka afër500 nxënës, si dhe mbi 30m ë s i m d h ë n ë s , t ë c i l ë t m epërkushtim e kryejnë punën e vet.

Mikel GOJANI

Një rrugëtim i gjatë shkronjash

Shumë etër të fesë dhe të arsimit uflijuan për binomin fe dhe atdhe

Vite të stuhishme, por edherezistuese

Perspektivë e re

Zllakuqan, më 15.10. 2012.

.

,

Shtjefën Gjeçovi (1874-1929)

-b

18 Dëshmi 39/2013

Shpërngulja prej Kosovës për TurqiShkruan Shqipe BerishaShpërngulja e Shqiptarëve më dhunënga trojet e tyre për në Turqi prejvi t i t 1912-1915; faktet janëtronditëse.

Konsulati gjeneral 239.807)62.992)

302.799

Sipas dokumenteve qëgjenden në Arkivin eSekretariatit Federativ tëPunëve të Jashtme nëBeograd, në Fondin PO(Politçko Odelenje) nga

jepenk ë t o t ë d h ë n a p ë rshpërnguljen e shqiptarëvenëpër Selanik për në Turqi

Në këtë numër të shqiptarëve tëshpërngulur për në Turqi, theksohet senuk hyjnë fëmijët që ishin nën moshën6 vjeçare. Gjithashtu, theksohet në këto

dokumente, se nëpër Kavallë kanëkaluar edhe 4000 familje myslimane,por edhe po aq përmes rrugës tokësore.

Të gjithë këta persona thuhet se i kanëçuar në Turqi me 395 anije evropiane.Sipas të dhënave të "Komitetit tëKosovës", gjatë Prillit të vitit 1914 për

në Turqi janë shpërngulur: 6520shqiptarë.

Kur i bashkojmë numrin e sipërm( dhe atë poshtë( , po na del, që për këtëperiudhë kohore me dhunë prejKosovës u shpërngulenShqiptarë. Të gjitha këto të dhënai ka botuar Akademia Serbe eShkencave dhe Arteve, seksioni iShkencave Historike ("Doku-menta o spolnjoj politici kralje-vine Srbije", K.VII Sv.1 Beograd1980.f .617-618). Sipas tëdhënave të Ministrisë së Punëvetë brendshme të mbretërisë serbe(1912-1915) në Kosovë ishteplanifikuar të kolonizohen 20mijë serbë në zonën e okupuarnga serbët dhe 5 mijë malazezë në

zonën e Kosovës të okupuar ngamalazezët.

.Dokumenti nr 1246, 12 prill 1914

239.807

62.992

Koha NumriNëntor 1912 8866Dhjetor 1912 11493Janar 1913 12087Shkurt 1913 1288Mars 1913 7553Prill 1913 6725Maj 1913 12813Qershor 1913 9386Korrik 1913 21045Gusht 1913 29312Shtator 1913 13380Tetor 1913 14764Nëntor 1913 17313Dhjetor 1913 15502Janar 1914 10182Shkurt 1914 25060Mars 1914 12346

Prill 1914 6520Maj 1914 15414Qershor 1914 14821Korrik 1914 26237

Gjithsej

Gjithsej

(Interneti 16.07.2012)

PublikuanOnline

, në, më 14.11.2012

PRESHEVË - Nën organizim të Këshillitpër të Drejtat e Njeriut në Preshevë,aktivistët e të drejtave të njeriut povazhdojnë festën e tyre me moton “100Vjet Shtet -100 Vjet Harresë”. NëBujanoc e Preshevë ata kanë paraqitur“Librin e Qytetarëve”, ku qytetarë tëndryshëm, figura politike, gazetarë,profesorë, mjekë e qytetarë tëzakonshëm të këtyre trevave poshkruajnë urime, kritika e kërkesa shtetitshqiptar, i cili, sipas tyre, ka harruarLuginën e Preshevës.“Jemi Një”, “Kryeministër , ke dëgjuarpër Bujanocin”, “Pse s'na vizitoni? JemiShqiptarë”, “Ne jemi mirë, kur Shqipëriabëhet mirë”, "Edi erdhi, po JU? ”."Shqipëri KU JE?" ishin disa nga qindrakërkesat e qytetarëve shqiptarë, tëindinjuar nga politika qeverisëse e shtetitamë në këto 100 Vjet Pavarësi, eveçanërisht 20 vitet e fundit tëpluralizmit politik në Shqipëri. Aktivitetido të vazhdojë përgjatë kësaj jave, derikur në fund organizatori të gjitha këto t'i

dërgojë në mënyrë zyrtare përfaqësuesittë Shtetit Shqiptar, në këtë rast SaliBerishës si Kryeministër dhe BujarNishanit si President i Shtetit.Qytetarët e zakonshëm, të pandikuar nga'rrjetat' politike vendore kanë falënderuaraktivistët e rinj për mundësinë, që udhanë qytetarëve për kontakte tëdrejtpërdrejta me krerët e shtetit, mbasekjo duke shprehur indinjatat edhe meliderët vendas, të cilët, sipas tyre, nukdallohen nga politika që sot udhëheqRepublikën e Shqipërisë.Enkel Rexhepi, aktivist i KDNJ's lidhurme fushatën thekson: “Duke parë dhenga afër gjendjen aktuale sociale-ekonomike, diskriminimin që u behetqytetarëve shqiptarë të Luginës sëPreshevës nga vet shteti ku jetojmë,Serbia, njëkohësisht duke ditur dhe çfarëbën shteti amë, Shqipëria përgjatë këtyre100 vjetëve, vendosëm në mënyrëmodeste të ngrehim zërin, që ciladoqeveri qoftë, e majtë apo e djathtë tëzbatojë Kushtetutën, e cila në nenin 8 tësaj paraqet që Shteti Shqiptar mbron tëdrejtat e shqiptarëve edhe jashtë kufiritadministrativ.”

Në fletushkat e aktivistëve, të cilat poshpërndahen në qytetin e Bujanocit ePreshevës, është paraqitur Neni 8 iKushtetutës së Republikës së Shqipërisë,i cili thotë: "Republika e Shqipërisëmbron të drejtat kombëtare të popullitshqiptar, që jeton jashtë kufijve të saj.Republika e Shqipërisë mbron të drejtat eshtetasve shqiptarë me banim tëpërkohshëm ose të përhershëm jashtëkufijve të vet. Republika e Shqipërisë usiguron ndihmë shtetasve shqiptarë, qëjetojnë e punojnë jashtë shtetit, për tëruajtur e për të zhvilluar lidhjet metrashëgiminë kulturore kombëtare".

Sali Berisha, Edi Rama

A.Rada, M.Alla Shekulli

1

2

1. 2.

Lugina e Preshevës proteston

Qesh e njeshMe Dr Mihajlo Nikoliqin, prej Vinoraçës,rrethi i Kraljevos, shoqnoheshim shpeshgjatë studimeve në Fakultetin e Mjekësisënë Beograd. Si hokaxhi i madh që ishte, aime pat thanë: A di si jena na Serbët. Serbi elutte Zotin me i qorrue sytë Bugarit,popullit kojshi. Kur ia mërziti me lutje, Zotii tha:

. Serbi upërgjegj:

.

Po ia qorroj sytë Bugarit, nji kjothtë qipo pranon me t'i qorrue edhe ty

Po, pranoj të me qorroni edhemue ( I kujtohet t)Simë Gjon Dobreci

-b

19Përurime39/2013

Dita e mësuesit u festuaShkruan Ismet Kallaba

Për të pestin vit me radhë, KëshilliNacional i Shqiptarëve në Malin eZi ka organizuar kremtimin e 7Marsit 2013 – Ditës së Mësuesit,me manifestim të mbajtur nëQendrën Kulturore në Ulqin.

Pas intonimit të himnit kombëtarnga Gjylije Pelinku, pjesëmarrësit ika përshëndetur kryetari i KNSH-së, Tahir Tahiri. Tha, se ju mësuesveu nderojmë për punën e madhe nëshkollimin e fëmijëve në gjuhënshqipe të nanave tona. Ai përkujtoise shumë mësues u persekutuangjatë regjimit i atëhershëmkomunist. Ndër shqiptarë në Mal tëZi, kjo ditë u lejua të festohet pasviteve '90. Sipas tij, në arsiminshqip në Mal të Zi janë bërëpërparime, por ka edhe shumëprobleme. KNSH i është drejtuarMinistrisë së Arsimit në Mal të Zimë 2011 me 14 kërkesa, përpërmirësimin e gjendjes në arsiminshqip, por deri tani nuk ka përgjigje.Tahiri u ka bërë thirrje politikanëveshqiptarë që me rastin e takimeve tëndryshme me zyrtarë të qeverisë sëMalit të Zi të kihet parasyshzgjidhja e problemeve të arsimitshqip në Malin e Zi.Për historikun e shkollës shqipe kafolur prof. Murat Gecaj nga Shoqa-ta eArsimtarëve të Shqipërisë.

Festimin e zbukuruan shkrimtarëtAsllan Bisha, Zef Gjuravçaj,Ibrahim Berjashi dhe HaxhiShabani; recituasit e “Të thellarrënjët i kemi”, nxënësit: MbresaKurti, Edis Luka, Anida Kollari dheJasmina Gjençiqi; këngëtarëtArmend Milla, Dino Zhugjeli dhe

Jozefina Simoni; vogëlushëtkëngëtarë Niki Mjeda e LorençaPreçi, dhe David Dreshaj; Shkolla eVallëzimit “Porta di Danza” dheShoqëria “Tradita” nga Ana e Malit(kënduan Elira Kovaçi dhe EgzonaSalaj).Fitues të konkursit figurativ ishinnxënësit Delfina Sukaliq, GjovanaMakoviq, Mesida Taganoviq,Blinera Popoviq dhe Suela Katana.

Përurohet monografia„Shkolla në Krajë 1929-2009“

Ismet Kallaba

Të mërkurën, më 6.03.2013 nëShtëpinë e Kulturës në Ostros,Krajë, u bë përurimi i librit„Shkolla në Krajë 1929-2009“ i

autorit Ali Gjeçbritaj. Për librinka folur recensenti dr. BahriBrisku, autori i librit dhebotuesi, Gazmend Çitaku ngaAsociacioni „Ulqini“. Po ashtuështë lexuar fjala e recensentittjetër të librit, Fadil Kraja. Nëlibër autori ofron dëshmi dhe tëdhëna shumë interesante mbifillet dhe zhvillimin e arsimit nëKrajë. Me këtë rast, autori kandarë libra për të gjitha shkollatshqipe në Malin e Zi. Përurimiështë organizuar nga KëshilliNacional i Shqiptarëve në Maline Zi në kuadër të aktiviteteve merastin e Ditës së Mësuesit.Shkruan

Përurohet libri kushtuar atdhetarit Petro Nini Luarasi

Ismet Kallaba

Në kuadër të veprimtarive kushtuar 7 Marsit - Ditës së Mësuesit, KëshilliNacional i Shqiptarëve në Malin e Zi në bashkëpunim me Qendrën Kulturore të

Ulqinit, organizoi të enjten më 6 mars 2013,përurimin e librit “Petro Nini Luarasi - Mendimtarimartir i Rilindjes Kombëtare: 1865-1911 -jetëshkrimi, studime, vepra” të autorit Alfred Uçinga Tirana.Për librin folën Dr. Nail Draga, profesor MuratGecaj nga Tirana dhe vet autori. Me këtë rast,autori tha se do t'u dhurojë të gjitha shkollaveshqipe në Malin e Zi nga një numër të konsideruartë librit për Petro Ninin Luarasin, në mënyrë qëedhe shqiptarët në Malin e Zi të njihen më mirë mekëtë figurë të ndritur të kombit shqiptar.

Shkruan

Foto: ARB

-b

20 Përurime 39/2013

Bahri Brisku na dha edhe një libërShkruan Ismet Kallaba

Qendra Kulturore (Biblioteka) nëUlqin, në bashkëpunim me disaorganizata joqeveritare që merren me

kulturë, organizuan të enjten, më14.3.2013, kremtimin e 80-vjetorit tëstudiuesit, mësuesit, gazetarit,publicistit dhe atdhetarit Dr. BahriBrisku, me ç'rast u përurua libri i tij“Këngë popullore të shqiptarëve nëMal të Zi”, i botuar së fundi ngaShoqata e Artistëve dhe Intelektualëve“Art Club”.Për figurën e Briskut folën Prof. Dr.Ruzhdi Ushaku, Dr. Nail Draga, AliSa l a j , G jekë Gjona j , ndë r samoderatorja e kësaj veprimtarie,ArditaRama, udhëheqëse e Bibliotekës sëUlqinit, lexoi biografinë e tij.Drejtori i Qendrës Kulturore të Ulqinit,dr. Nail Draga, tha për Bahri Briskun,që ai paraqet sinonim të momenteve tëvështira që kanë kaluar shqiptarët nëMal të Zi në të kaluarën, dhe, të gjithëata që në të ardhmen do të trajtojnëproblemet e shqiptarëve në Mal të Zi,ndjekjet nga pushteti monist, montimetpolitike, burgosjet dhe dënimet, do tamarrin Bahriun si protagonist dhesinonim të këtyre momenteve tëvështira për shqiptarët në Mal të Zi.Kryetari i SHAI “Art Club”, Ali Salaj,ka thënë se Bahri Brisku është njënjohës i mirë i letërsisë popullore dheetnografisë, por edhe i fushave të tjera

letrare, i cili në veprat e tij rikrijoi dheplotësoi etninë shqiptare jo vetëm nëtrekëndëshin Ulqin – Shestan – Bregu iBunës, por në tërë hapësirën shqiptarenë Mal të Zi dhe më gjerë.

Duke folur për vlerat e tij patriotike,Salaj tha se Brisku “luftën e tij tëguximshme e nisi që në vitet '60 duke ubërë shembëlltyrë e gjeneratave të tëradhe duke mbetur intelektual me viziontë qartë, paraprijës dhe tepër ipopullarizuar në të gjitha trevatshqiptare”.Prof. Dr. Ruzhdi Ushaku ka evokuarkujtimet e tij nga jeta dhe veprimtaria eBriskut.Ai e ka vlerësuar Briskun si “prijës qëna ka dhënë edhe vullnet, edhe jetë qëta duam vendin, kulturën, librin etj.”Lidhur me librin e tij “Këngë populloretë shqiptarëve në Mal të Zi”, Ushaku ka

thënë se “kjo vepër, e cila përfshin njëthesar aq të madh dhe të rëndësishëm tëkrijimtarisë gojore të shqiptarëve nëMalin e Zi flet vetë për një punë shumëtë rëndësishme me peshë të madhe jovetëm për kulturën shqiptare në Maline Zi , por edhe për kul turënmbarëshqiptare”.Publicisti Gjekë Gjonaj ka thënë se meveprimtarinë e tij krijuese shkencoredhe atdhetare, Bahri Brisku mbetet padyshim një figurë e nderuar dhe erëndësishme e kulturës shqiptare.Sipas tij, Brisku ka lënë gjurmë tëpashlyeshme edhe në fushën egazetarisë, detarisë së Ulqinit,mbledhjes së kulturës popullore, nëfushën e krijimtarisë artistike e gojore,si dhe e ka kryer detyrën e shenjtë nëshërbim të kombit dhe atdheut të vet.Në fjalën e tij, dr. Bahri Brisku kafa l ënde rua r p je sëmar rës i t nëveprimtarinë kushtuar 80-vjetorit të tij.Ai ka treguar se si gjatë periudhës paraviteve '90 ka qenë e vështirë të botohenlibra, qoftë edhe me përmbajtjefolkloristike, për shkak të regjimit tëkohës.

Foto: G. Çitaku

Fot

o: G

.Çit

aku

-b

21Prozë39/2013

Rrëfim i birit UlqinShkruan

Mirëmbrëma Nënë … kërkoj ndjesë qëpo të shqetësoj kaq vonë, por tigjithmonë më ke thënë se kur të mështerojnë fuqitë të trokas në derëntënde e ti do me dëgjosh . . .

Më di kush jam? Më njeh?

Nënë, jam Ulqini yt. Jam Ulqini 2000vjeçar, krenar që jam i biri i Shqipërisë.Në Berlin me larguan nga gjiri yt, sakisha mësuar të hidhja hapat e parë.S h k e l a n ëdërrasë të kalbur,kisha pas lindënë orë të ligë.Nëna , hapmaderën, e di se pom ë d ë g j o n .Mund ta ndjejvajin tënd. Jamakoma biri yt,apo jo?! Po ulemkëtu në prag tëderës, e atyre qënuk e dinë po uarrëfej historinëtime. Po edheatyre që e dinë,dua t'ua kujtoj see kanë harruar.Çdo natë e kamëndërruar se përd i t ë l ind jen en j ë q i n d t ë t ëNënës sime, dojem në prehrin esaj, çdo mëngjeskam shpresuar se kur do zgjohesha,Nëna ime, buzëqeshja e saj do ishtegjëja e parë që do shihja. Tërë këtë jetëe çova duke ngrënë thërrimet që linintë tjerët, me ëndje kujtoja qumështin egjirit tënd e me iluzione ngopesha,ngopem edhe sot, ai iluzion ma mbanfrymën gjallë. Jam veshur me gjurmëte këmbëve të huaja që shkelnin mbishpinën time, mbrëmjeve jam mbuluarme kujtimin e Nënës e krenar në bregtë detit qëndrova. Numëroja yjet eçdonjërin me bukurinë tënde ekrahasoja. Aq shumë të lëvdoja saqëHëna filloi të të xhelozonte. Nënë, sibiri yt, gjithmonë fola Shqip dhe kurrënuk e mohova Flamurin tënd. U rritajetim, e fëmijët e mi, kurrë nuk e

njohën gjyshen e tyre. I rrita bijtë e minë frymën e Shqiptarizmit, i pagëzovame emrin Shqiptar por nuk e di kugabova. Disa po më injorojnë, disa tëtjerë me flasin me tjetër gjuhë, popërkrahin disa pseudo-patriotë e fjalëte mia po bien në vesh të shurdhët. Mëfal për lotët, po mundohem të bëhemburrë ashtu siç ti me ke mësuar, pors'po mundem dot. Më kanë thënë sekur do vdes do më mbështjellin me njëleckë të vjetër, të kuqe me thanë, tëqëndisur me ar, Bunës time blu do ia

veshin një fustan të kaltër të zbehtë,mbi varrin tim do mbjellin gjemba tëbardhë e si gotë të fundit do pi nga njëvere e kuqe e prishur. Rojë kockave doiu bëjë një shpend i bardhë që tërë jetënma ka ngrënë mishin. Është i bardhëpor nuk është pëllumb. E di sepsepëllumbat rriten vetëm në prehrin tënd.Ja pse nuk dua të vdes. Dua të jetoj, tashoh fytyrën tënde, të buzëqesh nëprehrin tënd, përsëri si atëherë kur ishafëmijë.

Po çmendem nga malli për vëllezërit emotrat e mia, veçanërisht për motrëntime të madhe, Shkodrën, e cila akomasot qan për vëllanë e vogël. Ka disa viteqë takohemi por vetëm kaq, një takimdisa orësh dhe duhet të kthehem. Ai

kufi po me bren çdo ditë e më shumë.Nënë, kurrë nuk të kam pyetur pseFuqitë e Mëdha me larguan nga ti. E diqë as ti nuk e di por prapë pomundohem ta gjej një përgjigje sadoabsurde qofte. Unë jam Ulqini, ujku idetit, trim. Burrërinë e kam marre ngaSkënderbeu, fuqinë nga krahu i Mujit,Zemërbardhësinë nga IbrahimRUGOVA, me këtë emër me pagëzoiILIRIA, stërgjyshja ime.

Momentalisht i pastrehë, jetim . . . bijtëe mi po me braktisin dalëngadalë

gj i thë seci l i ,pasur ia po iverbon, zemrënshqiptare po ekaplon errësira.Gjuhën ende eflas, por nuk e diedhe për sa …Nënë, po mendoja si ndiheshp a m u a d h evëllezërit e mi nëkëtë shekull? At ë m u n g o nKosova, Shkupi,Tetova, Gostvari, a të mungoju n ë U l q i n i ,Tivari, Plava eGucia, me thuajNënë a të mungon Çamëria?Mos qaj Nënë,mua me ke saafër aq dhe larg,m e m e n d j e ngjithmonë tek ti.

Ti me mbush me shpresë e gjuha shqipe me jep jete, energji. Në çdo fjalëbetohem për emrin tënd që kur ti medhe jetë e me pagëzove me këtë emër.

- Dua ta jetoj ëndrrën time e atë ëndërrdua ta bej realitet e në sytë e botës tëthem jam Shqiptar e krenar. Në sytë eArmiqve të qesh e ulërij se vendin tim,tokën time, Flamurin e gjuhën s'mamerr njeri, Unë linda bir i Shqipes e itille do vdes. “Rreth Flamurit tëpërbashkuar me një dëshire dhe njëqëllim, të gjithë atje duke u betuar talidhim besën për shpëtim. Zoti vet etha me goje, se kombet shuhen përmbidhe, por Shqipëria do të rrojë se për teluftojmë ne.”

Flutur Mustafa

-

i-

-

-

-b

22 Diaspora 39/2013

Shkruan Palë Marnikoviq

Shtëpia e shëndetit në Ulqin para afro katërmuajsh bëhet me një autoambulancë të reme të gjitha pajisjet e sofistikuara që duhett'i ketë.Ajo tashmë është pronë e shtëpisë sëshëndetit dhe në shërbim të pacientëve tëKomunës së Ulqinit. Vlera e këtij automjetiështë 17.500 euro, kurse donatorë janëmërgimtarët tanë në Shtete të Bashkuara tëAmerikës. Aksionin e inicuar nga unë përblerjen e kësaj autoambulance e kanëmbështetur shokët e mi Mark Gjokaj, FranÇotaj, Zef Gjokaj, Zenel Xhaferoviq, ZefDobreci nga Nju-Jorku dhe shumë të tjerë.Ata për këtë qëllim kanë grumbulluar13.070 dollarë amerikanë. Këtë nismë,përveç vullnetarëve bamirës dhe humanistëve të përmendur, e kanë përkrahur edheShoqata “Dom Gjon Buzku” në Çikago, ecila na ka dhuruar 14.990 dollarë, prej tëcilave Shoqata Islamike Shqiptare nëÇikago ka dhuruar 2.000 dollarë.

Për mua si drejtor i Shtëpisë së Shëndetit nëUlqin kjo dhuratë ka domethënie të madhedhe e vlerësoj si vepër njerëzore. Për qytetine Ulqinit dhe për mua dita e ardhjes së kësajautoambulance në institucionin shëndetësor që e udhëheq unë ishte një ditë emadhe. U gëzuam të gjithë, jo vetëmkolegët e mi me mantela të bardhë por edheqytetarët e kësaj komunë. Ky donacion imërgimtarëve shqiptarë ishte i mirëseardhur për të gjithë, aq më tepër kur kihejparasysh mungesa e automjeteve të reja nëparkun vozitës të shtëpisë tonë të shëndetit.Kjo dhuratë ka qenë më se e nevojshme përkëtë institucion shëndetësor dhe nuk është epara që na kanë dhuruar mërgimtarët tanënga Amerika, të cilët me këto donacione podëshmojnë dashurinë ndaj vendlindjes dhebashkëvendasve të tyre. Kemi pasurprobleme të vazhdueshme pasi automjetetme të cilat kemi disponuar kanë qenë tëvjetra. Tani autoambulanca e re do ta zbusëatë problem dhe jemi më të qetë. Sepse ajona mundëson transportin komod dhe të

sigurt të pacientëve të sëmurë jo vetëmbrenda komunës së Ulqinit, por edhe jashtësaj në të gjitha qendrat spitalore në Mal tëZi, pa e rrezikuar jetën e tyre.

Dua të shtoj se me paratë e mbetura ngadonacioni i mërgimtarëve, pas blerjes sëautoambulancës së re, kemi blerë edhe dyEKG-aparate, tre inhalatorë dhe një OK-puls oksimetër me vlerë prej 3.264 euro, metë cilët kemi përmirësuar nivelin eshërbimit shëndetësor në të mirë tëpacientëve.

Në emër tim personal, në emër tëpunësuarve në Shtëpinë e Shëndetit nëUlqin dhe në emrin e qytetarëve tëKomunës së Ulqinit dëshiroj t'i falënderojpublikisht nga zemra.

Ju përshëndes përzemërsisht dhe uroj që tëkeni fat e shëndet në jetë! Zoti i shpërbleftëgjithë ata që ndihmuan Shtëpinë e Shëndetitnë Ulqin!

-

-

-

Mërgimtarët nga Amerika ndihmuan Shtëpinë e Shëndetit në Ulqin

DONATORËTA. New York

,,,

,

Gjithsej $13.170

B. Çikago, shoqata BUZUKU

Gjithsej IL $10. 490.

C. Shoqata Ulqini

Gjithsej $2.250.

A. Nju-Jork NY $13.170B. Çikago IL $10.490C.Shoqata Ulqini IL $2.250.

Gjithsej $25910.

***

***

1.Mark Gjokaj, $500.2.Zef Gjokaj, $500.3.Fran Gjokaj, $500.4.Fran Çotaj, $500.5.Pal Çotaj $500.6.Xhemal Djekovic $500.7.Zenel Xhaferovic $500.8.Lubo Pekic $500.9.Zef Dobrecovic, $400.10.Jeffrey Golub Evans, $300.11.Luigj Shrkeli (Louis Overseas

Travel Agency) , $300.12.Ejll Zagreda, $300.13.Tony Gazivoda, $300.14.Augustin Çotaj, $200.15.Xhemal Kollari, $200.16.Pjeter Kolovic, $200.17.Zef Kërrmiqi, $200.18.Stjepë Kërrmiqi, $200.19.Pjetër Margjonoviqi, $200.20.Zef Markoviqi, $200.21.Gjon Markoviqi, $200.22.Noc Mirdita, $200.23.Mark Mirdita, $200.24.Branko Pekiqi, $200.25.Avni Veliqi, $200.26.Rrok Zadrima, $200.27.Ahmet Zeka, $200.28.Tom D. Shkreli, $200.29.Mark Berishaj, $150.30.Lek Çotaj, $150.31.Sander Çotaj, $150.32.Shefki Sefa, $150.33.Mati Jankoviqi, $150.34/Leonard Berishaj, $100.35.Anton Bogaj, $100.36.Andri Brisku, $100.37.Hil Çataliqi, $100.38.Kol Çotaj, $100.39.Vijeko Çotaj, $100.40.Dod Curanaj, $100.41.Tom Prela Dedivanoviq, $100.42.Gjergj Nikolla Dedivanaj,$100.43.Prenç Deloviq, $100.44.Lazer Gazivoda, $100.

45.Arjan Gjyshi, $100.46.Alfred Jaku, $100.47.Vinko Jankoviqi, $100.48.Nikoll Junçaj, $100.49.Rrok Junçaj, $100.50.Luka Hills Koçoviq, $100.51.Pal Kërrmiqi, $100.52.Tom Kërrmiqi, $100.53.Palë Lukiqi, $100.54.Lek Djerdj Malsori, $100.55.Nail S. Kovaçi, $100.56.Axhi S. Kovaçi, $100.57.Gjergj Markaj, $100.58.Gjergj Paloka, $100.59.Palok Rudaj, $100.60.Zef Selca, $100.61.Gjergj Vuktilaj, $100.62.Mark Vulaj, $100.63.Sander Sinishtaj, $100.64.Pal Zagreda, $100.65.Euro Cut Salon, $100.66.Pal L. Çotaj, $100.67.Ilir Palaj, $60.68.Gjergj Balaj, $50.69.Nik Boga, $50.70.Martin Çotaj, $50.71.Nik Gjokaj, $50.72.Gjon Gjokaj, $50.73.Gjelosh Narkaj, $50.74.Mond Gjoni, $30.75.Blerim Parubi, $20.76.Anonim, $20.

.

1.DGBA Fundraiser #1, IL, $700.2.DGBA Fundraiser #2, $400.3.Albanian Islamic Center, $2.000.4.Mark Gjon Pema&Family,IL,

$1.2005.Luc and Viktor Brisku, IL,$600.6.Alex & Maria Hoffman, IL,

$500.7.Filip Junkovic and Family, IL,

$500.8.Pjeter and Leke Brisku, IL,$500.

9.Steven Pekic and Family, IL,$500.

10.Zef, Steve, and Nik Lukic, IL,$400.

11.Miter Pekaj, IL,$ 300.12.Zoran Dedic, IL, $300.13.Anton & Tereze Nreka, IL,

$250.14.American Stone Surface, IL,

$200.15.Anton and Manda Lukic, IL,

$200.16.Frano & Roza Marovic, IL,

$200.17.Gjoke Brisku and Family, IL,

$200.18.Hasan Gjelaj and Family, IL,

$200.19.Hasan Ramushi, IL, $200.20.Mihailo Vucic, IL, $200.21.Niko Paladin, IL, $200.22.Pavle Jankovic and Family, IL,

$200.23.Petar Koloviqi, IL, $200.24.Rok & Jelena Nrekaj, IL, $200.25.Sandro & Anna Marnikovic,IL,

$20026.Scott and Marie Schmucker, IL,

$200.27.Tom & Ana Junkovic, IL, $200.28. Zef & Drane Junkovic andFamil, IL, $200.29.Zija Lika, IL, $200.30.Djok and Amy Pekic, IL, $150.31.Samir Gjelaj, IL, $140.32.Ilmi Kanaq, IL,$120.33.Andrija and Lena Briskovic,IL

$100.34.Fan Nolj Cami, IL, $100.35.Ismet Pirelli, IL, $100.36.Musa Zendeli, IL, $100.37.Petar Pavlovic, IL, $100.38.Zef and Diana Pekic, IL, $100.39.Frano & Roza Pepdjonovic, IL,

$80.40.Arben Bejleri, IL, $50.41.David Anna Grabowsk, $50.

42.Elton Ademi, IL, $50.43.Jim and Lena Dawson, IL, $50.44.Matt & Maria Weber, IL,$ 50.45.Nick Ravelingeen, IL, $50.

1.Myzafer Ujkash, IL, $100.2. Brahim Kurti, IL, $100.3. Skender Duraku, IL, $100.4. Naser Jahja, IL, $200.5.Hasan Kovaci, IL, $100.6. Metin Lukoviq, IL, $100.7. Nadil Gjeka, IL, $100.8.Nail Resyli, IL, $100.9.Riza Milla, IL, $100.10.Nazim Cuca, IL, $50.11.Ramazan Tagani, IL, $100.12.Myzafer Mehmeti, IL, $100.13.Rexhep Resyli, IL, $100.14.Dino Milla, IL, $100.15.Mirsad Kraja, IL, $100.16.Brahim Kraja, IL, $100.17.Xhemal Kolari, IL, $100.18.Sadik Metoviq, IL, $200.19.Fadil Metoviq, IL, $100.20.Rasim Khanaqi, IL, $100.21.Skender Hikeziqi, IL, $100.

&

**********************

Suma e përgjithshme

Mjeku mjekon – natyrashëron.

Mendja e shëndoshë – nëtrupin e shëndoshë.

(latine)

(latine)

-b

23Të ndryshme39/2013

Hajrullah Koliqi

Buzëqesh Hëna, flakëron qielli,Unë vërtet po fluturoj,Lotët rrjedhin rr'ke prej g'zimi,O, moj gonxhja jonë!

Shiko Kopshtin e Adënit,Bukur është stolisur,Një ferishte me kurorë,Toska e Arbërisë!

Gjëja' parë që m'ra ndërmend,Engjëlli i Perëndisë,Sot jam gjyshi më i lumtur,Yjet m'kanë zili!

Rrezja e dritës së mëngjesit,Jetë të gjatë dhe fat t'uroj,Sa t'bukur na e bëre jetën,Ç'mrekulli kam sot në dorë!

NJË FERISHTE ME KURORË

Gjysh Lahi, 9.08.2012 ( Gjokë Dabaj).Zgjodhi

NËN NJI PEMË TË VOGËL

Nën nji pemë të vogël-oIsh nji vashë e bukur-oIsh e bukur porsi dritaM'u mush men'ja e grabitaMora malin edhe* ikaDel e âma në çardakÇudë e madhe more plakPo vinë krushqit me bajrakMe marrë vashën pa duvakUnë vashën s'ja'v nap aspakKrushqt shikuen shoqi shoqin,E u nisen rrugs me shkueTy e sha e ty e trueNânë e babë kjoshin mallkueNa pa nuse si me shkueNa pa nuse si do t'shkojmëNa knojnë kangën, na marrojnëBajraktari foli vetNa nusen kena m'é gjetëMorën malin, shkuen përpjetëKur dolën-e majevetGjetën nusen si lejlekTek i pá filloj me kjáTy i bâ-e temenaTrimi mirë ma bân hallallNânë e babë me kanë gërgâMe kanë thanë, shko mytu n'ujëShkova n'ujë-e për m'u mytëVetë Zoti m'i çili sytëRob i Zotit, mos u mytAnmikut i plaçin sytëPo anmiku si pëlsetMerre punën, bâne shpejtDel nusja nëpër kojshiMe shetit me kunetiDel plaku nëpër mëhallëDvesin, nusja si t'ka dalëPër marak, për faqe t'bardhëM'i bân punët për pashallarë.

1

2

.

1.Duvak 2.gërg

Angja Marku

vel, mbulesë, faculetë â gërgatë

*Shestanasit në vend përdorin

(23.8.1915- ) dhe i nipi 'jGjonit Markut GjonitGjek'Lula, Kuçe,Totosh, Ulqin, merranxë prej Briskut(pjesa perëndimore eKranjës, në jug-perëndim të Liqenit tëShkodrës, rrethi iTivarit). SimëDobreci më10.10.2010.

.

dh ll.

Treguan

Shënoi

BEJA

MJALTA

KRYESORJA MOS ME KENN'TABUT

(Martinaj)-A munesh me m'bâ be se nuk ma ke bâti atë t'keqe! – i tha njâni njanit.-Po, n'çka t'duesh. Ndaç n'kishë, n'daçn'xhami...-Jo, as n'kishë, as n'xhami, po thuej:Metsha pa grue n'pleqni e mos paçabukë për thmi...-Metsha pa grue n'pleqni e mos paçabukë për thmi n't'paça gisht n'atë punë!-E, tash ta pranoj benë, i tha, -masim'bâne be n'dy gjânat ma t'rânsishmet( 176)&

(Martinaj)Ju ki pa smu' jarani njanit. Shkoi me pa.Ja çoi ni filxhan mjaltë. Kur e hagër, ishkreti e dveti:-Si t'u g'ja?-T'mirë, po pak...-E ka bâ bleta, se ta kisha bâ û(në),t'kisha pru pa dhimtë, ia pret ai ( 180)&

(Martinaj)Tue shkue n'vorrim, njâni e dvet hoxhën:-A âsht mâ mirë me shkue para apo mastabutit?-Kryesorja mos me kênë n'tabut, -i thotëhoxha( 189).

.

.

Shenja tregon faqen e librit: ,

, Instituti Albanologjik Prishtinë, 2011.

Idriz Xh. Ulaj PROZËPOPULORE NGA KRAHINA E PLAVËS DHE EGUCISË

*

*

**

KU KE ÇIKË KUR QITA PUSHKË

Ku ke çikë kur qita pushkë?Kjesh tuj mjelë delmen kallushë.Kjesh tuj mjelë delmen bardhokë,Pej habijet e mjela në tokë.I shitoftë zâna njeto flokë,I shitoftë zâna floktë e gjata,Kapmi nânë qitmi përmrapa,Kapmi nânë qitmi n'shpinë,Ta shof djalin në atë rudinë,Çi rreptë p'e çprazë kopili alltinë,E tânë plumat knejë po vinëE tânë plumat po vinë pej meje,Po don mênt me m'lujtë pej kreje!Kam lshue flokt-o si harushë,Djali i ri-o ish kênë tutë.Djalë i ri-o bre mos u tut,S'jam e egër po jam e butë,S'jam e egër-o gjin me ngranëJam e butë, lezet me t'lanë!Këndoi një grup vajzash të vëllazërisë Kukaj nëbjeshkën “Bori i Kukajve”në ditën e Shën Pjetrit më 12 korrik të vitit 1974Shënoi: Shaban Hasangjekaj, Martinaj, Guci

Ndihmuan revistën BUZUKU 39-b(Renditja si mbas abecedës)

Çoba'j Kols Çobs Preçit Per'Gjoks-Dedonj, Krythë, Ulqin

Xhemal Muja, Pistull

- €10.Leka'j Zefit Niks Leks-Brisku -€20.Lubi Zefit Nrek'Niks-Pjetërgjon,

Nilonj, Braticë, Ulqin - €50.Stjepa'j Niks Stjeps Zefit-

Pjetërgjon-Nilonj, Braticë, Ulqin,tash n'Bern, Zvicër - €50.

- $100.

Fishta (nga Lahuta e Malcis)Ndihmò, Zot, si m'kè ndihmue!Pesëqind vjet kishin kalueÇëse të buk'rën ketë ShqypniTurku e mbate në robnì,Krejt tu' e là t'mjerën në gjak,Frymën tue ia xanun njak,E as tu' e lanë, jo, dritë me pà:Kurr të keqen pa ia dà:Rrihe e mos e lèn me kjà:Me iu dhimbtë, po, minit n' murë,Me iu dhimbtë gjarpnit nën gurë!

Zgjodhi Fisnik DOBRECI

-b

Ljare (pjesa perëndimore e Krajës),shkallët me gurë njëcopësh

Lexuesit na shkruajnë 39/2013

Dalja në RumiShkruen

N'revistën BUZUKU lexova artikullin e BahriBriskut, i cili shkruon qi asht dalë n'Rumi njiherën'vjetë.N'mé t'Rumisë kanë dalë katolik, musliman eortodoks, por jo vetëm Shqyptar por elle Malazez.Dalja n'Rumi nuk ka kijen e politizuome. Asht shkuome vullnet, me dashni, si t'ishte nji festë fetare.Nacionalistat Serb, krye me Amfillohjen, n'atë ven kuasht mlell populli, ku asht luojtë vallja Shestanase, kuasht hjellë guri e tërhjekë konopi, ku ka vllaznuodashnija. Serbtë n'Rumi çuon nji objekt i cilli shtrivmërzi e panreqësi popullit t'Nënrumisë. Amfillofitregoj qi aty ku asht kisha tij, aty asht Serbija. Shumpopuj tonë e gjikojnë ket ngjarje barbare. Edhe unëjam me ta.Gjillashtu pashë qi n'Rumi kishin dalë 60 Shqyptart'rrethit tonë. Por ata nuk kishin dalë n'Rumi me majtëadetet me dashni, por kishin dalë n'Rumi me ngulëflamurin e Shqypnisë. Sigurisht deshën me imituoAmfillofjen, se aty nuk asht Serbia, por Shqypnia.Kjartë asht treguo qi nacionalizmi mretnon. Pra, ashtisi gjikuom Srbt, duhet t'gjikojmë edhe kta tjertë.Flamuri i Shqypnisë kurr nuk ka valluo n'Rumi, e as aji Sërbisë. Rumija kurr nuk ka kijenë n'shtetinShqyptar. Shteti shqyptar asht i formuam më 1912n'kto kufinj qi i ka sot. Kurr anët tona nuk kanë kjenëShqypni. Nën Turki ka kijen Shqypnia 500 vjet, ashtukish me kijen demek e nreqtë qi sot Turku t'i kërrkonjekto vene. Kish me kijen e pranuoshme qi me flamurinShqyptar t'valonjë elle flamuri i shtetit, se shteti i jonënuk asht Shqypnija.Unë n'revistën BUZUKU gjillmon i kam botuot'panreqtat qi na kanë bo Serb e Malazez, por gjillashtugjikonj panreqsinë qi bajnë Shqyptartë. Për muo, siasht e panreqtë kisha Serbe n'Rumi, gjillashtu gjikonjata qi n'Rumi vijoren flamurin Shqyptar. N'kuvenin eMalit Zi, Bardhi gjillmonë ka gjikue ata qi n'Rumivenuon kishën; gjillminë ka kërkuo qi atë ta hijekun.Brisku shkruon qi qeveria ka premtuo, por pa sukses.Qeverija kishte atë gja mé bo e me qef, por janëpengime, Evropa pengon e tjera.Ashtu si Bardhi, gjikonj ngritjen e kishës n'Rumi,ashtu duhet t'gjikonj ata qi mé Rumisë çuon flamurinShqyptar. Me atë dalje e treguon vetvetin, se n'Ruminuk dalen me vazhduo hadetet e moçme, por me diftuoqi Rumija asht Shqyptare. Shqypnija e madhe ashtanrruo çekur, por për fat t'keq pa sukses.Kam shum vjet mâ tepër se Bahri Brisku e se ata qin'Rumi vihorin flamurin Shqyptar. Sigurisht qi shummâ mirë se ata qi dolen n'Rumi e di si asht shkuo lle siasht bo mlellja n'Rumi.Fusha e Tivarit, më 8.3.2013

Gjergji Leks Macit Kols-Perkolonj

Dueje gjuhën tane*

Në letrën e Stipçeviqit, ndër tjera, shruen:Slažem se s Vama, da je obi novcapokojniku prije nego što ga se polo

na do danas.

Pajtohem me Ju, që hadeti me i lanë t'hollat'dekunit ma parë se t'shtihet n'vorr isht edhe njivërtetim i autoktonisë t'shqyptarve dhet'vazhdimsisë pej kohës antike e deri sot.

čaj stavljanjaži u grob

također dokaz albanske autohtonosti ikontinuiteta od antičkih vreme

Na Shestanas duhet me u burrnue me t'partë tonë. Ata e ruejtën gjuhënshqype t'moçme disa mija vjet, si dhe fenë katolike të moçme mâ se dy mivjet.

Nji duem mé nerue vetin, duhet mé dash gjuhën vet. Po nuk e deshemgjuhën tonë, kurrkush nuk na beson qi e dona gjuhën e tjetrit. Isht njerzore,edhe gjuhën e tjetrit mé nerue.

Kur e dona, kur e nerojmë gjuhën e vet, jo vetem qi nerojmë vetvetin, poredhe familjen e vet dhe t'partë e vet, rranxën e vet e komin e vet.

Aj qi e do gjuhën e vet, aj edhe shkollohet n'gjuhën e vet. Isht vërtetue, qithitë, nxansit qi shkollohen në gjuhën e vet, e zotnojnë dijen mâ kollaj llemâ shpejt. Pra, ata dalin mâ t'zottë e punës se ata qi shkollohen n'gjuhën ehuej.

Kurrkush nuk na e nalon qi me i pasë mishkrimet n'gjuhën shqype edhen'duganjë, n'shitore, n'rrugë. E pse nuk i kena në shumicën e duganjve,fajin e kena vetë.

Zoti na ka krijue me kjenë të gjidhë të barabartë. Pra, administrata edhen'gjuhën shqype duhet me kjenë zyrtare aty ku n'Mal t'Zi ka shqyptar. Psedeputettë tonë nuk e kërkojnë ket t'drejtë?! Prapë, faji jon.

T'partë tonë na suen me e dashë t'veten, e jo me hajnue, jo me marrët'huejën. Emnat tonë familjar nuk i kanë shtonjcat -viq e -iq, pra jo Suloviqpor Sulaj, jo Maleviq por Malonj ose Malaj, jo Margjelukiq porMargjelukonj ose Margjelukaj. E pse nuk i rregullojmë dokumentetpersonale me miemna t'vërtetë, e jo t'hajnuem! Edhe ktu faji jonë.Shestanasit, Kranjanët, Malësorët, të gjill janë popull autokton n'Mal t'Zi,si elle t'gjill Sqyptart tjerë n'Ballkan. Ata janë stërnipat e stërmesat eILIRVE. Ket e vërtetojnë : vishja e barllë, vallja si kunorë,carani i votërs, premja e muzatit për dazëm t'djalit, besimi për gjarpnin,

, djegja e buzmit, çuemja ebanirit, dalja n'mé t'bjeshsë njëherë n'vjet. T'gjilla kta hadete e besime janët'moçme me mija vjet; na i lanë ILIRTË, e vetëm na shqyptart i ruejtëmderi sot.Pra, t'gjill na SHQYPTART kena me çka m'u lulldue, m'u burrnue, m'ukrenua.

për shemull

futja n'gojën t'deknit e nji pares metalike

Simë Gjon DobreciShkrimi është në gjuhën shqipe shestanase të Kranjës*

-b