rh manuali per inspektoret e mjedisit

Manuali i Inspektorit te Mjedisit 1

Royal Haskoning Netherlands

Manuali për Inspektorët e Mbrojtjes së

Mjedisit në Shqipëri


PERMBAJTJA

HYRJE ...................................................................................................................................... 3

1. LEGJISLACIONI PER MBROJTJEN E MJEDISIT ................................................. 6 1.1 Ligji per Mbrojtjen e Mjedisit (LMM) Nr. 8934 dt.05.09.2002 ..................................... 6

1.2 Ligji per Vleresimin e Ndikimit ne Mjedis (LVNM) nr. 8990 dt. 23/01/2003 .............. 11

1.2.2. Procedurat e VNM-s .................................................................................................. 11

1.3. Ligji mbi Administrimin Mjedisor te Mbeturinave te Ngurta (LAMMN) nr.9010 dt.

12/02/2003. .......................................................................................................................... 12

1.4 Ligji per Trajtimin Mjedisor te Ujrave te Ndotura (LTMUN) nr. 9115, dt. 24.07.2003,

.............................................................................................................................................. 15

1.5 Ligji “Per Mbrojtien e Ajrit nga Ndotja” nr. 8897, dt. 16.5.2002 ................................. 17

1.6. Ligji “Per Substancat dhe Preparatet Kimik” nr. 9108, dt. 17.7.2003 .......................... 18

1.8. Ligji per mbrojtjen e liqeneve nderkufitare nr. 9103, dt. 10.07.2003 ........................... 22

1.9. Ligji “Per Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore”, nr. 8652 dt.

31/07/2000 ........................................................................................................................... 24

1.10. Vendimi i Keshillit te Ministrave (KM) Per Monitorimin e Mjedisit ne Republiken e

Shqiperise (MMRSH), nr. 103 dt. 31.03.2002. .................................................................... 25

2. DETYRAT E INSPEKTORIATIT TE MJEDISIT (IM) ............................................... 26 2.1. Ligji per Mbrojtjen e Mjedisit....................................................................................... 26

2.2. Ligji per Administrimin Mjedisor te Mbetjeve te Ngurta (LAMMN) .......................... 27

2.3. Ligji per Trajtimin Mjedisor te Ujrave te Ndotura (LTMUN) ..................................... 28

2.4. Ligji per mbrojtien e liqeneve nderkufitare .................................................................. 29

2.5. Ligji per mbrojtien e mjedisit detar nga ndotja dhe demtimi ........................................ 29

2.6. Ligji per substancat dhe preparatet kimike ................................................................... 30

2.7. Ligji per mbrojtien e liqeneve nderkufitare .................................................................. 31

3. DETYRAT E AGJENSIVE RAJONALE TE MJEDISIT ............................................. 32 3.1.Ligji Per mbrojtjen e Mjedisit ........................................................................................ 32

3.2. Ligji per Vleresimin e Ndikimit ne Mjedis ................................................................... 32

3.3. Ligji per administrimin mjedisor te mbeturinave te ngurta, ......................................... 34

3.4.VKM per miratimin e dokumentacionit per leje mjedisore dhe te elementeve te lejes

mjedisore. nr.249 dt.24.04.2003 .......................................................................................... 34

3.5. Urdher i Brendeshem i Ministrit te Mjedisit dt. 159, dt. 9.10.2003 per detyrat e ARM-

ve ne procesin e perteritjes se lejes mjedisore. .................................................................... 34

3.6. Dokumentacioni per te kerkuar leje mjedisore ............................................................. 35

3.7. Elementet qe Permban leja Mjedisore .......................................................................... 36

4. CIKLI RREGULLATOR ............................................................................................. 37 4.1 Hyrje .............................................................................................................................. 37

4.2 Legjislacioni ................................................................................................................... 37

4.3 Lejet ............................................................................................................................... 38

4.4 Zbatimi ........................................................................................................................... 38

4.5 Detyrimi ......................................................................................................................... 39

4.6 Informacioni reagues ..................................................................................................... 40

5. VLERESIMI I NDIKIMIT NE MJEDIS .................................................................... 41 5.1 Hyrje .............................................................................................................................. 41

5.2 Koncepti Burim – Shteg – Prites (BSHP) ...................................................................... 41

5.3 Rreziku dhe Risku .......................................................................................................... 53

5.4 Vleresimi i detajuar i rrezikut dhe i riskut ..................................................................... 58


6 LEJET MJEDISORE .................................................................................................... 62 6.1 Hyrje .............................................................................................................................. 62

6.2 Leja ne legjislacionin mjedisor ...................................................................................... 64

6.3 Situata e mundshme e lejeve ne te ardhmen .................................................................. 65

7. KONTROLLI I ZBATIMIT TE LIGJSHMERISE ................................................... 72 7.1 Hyrje .............................................................................................................................. 72

7.2 Zbatimi i legjislacionit per monitorimin ........................................................................ 73

7.3 Indikatoret e vleresimit te masave detyruese ................................................................. 73

7.4 Zbatimi i monitorimit ..................................................................................................... 74

7.5 Aplikimi i vete-monitorimit ........................................................................................... 75

8. INSPEKTIMET NE VEND DHE RAPORTIMET .................................................... 78 8.1 Hyrje .............................................................................................................................. 78

8.2 Planifikimi Strategjik i Inspektimeve ............................................................................ 78

8.3 Inspektimet e Integruara ................................................................................................ 80

8.4 Metodologjia e Inspektimit ............................................................................................ 86

8.5 Komunikimi ................................................................................................................... 90

8.6 Raportimi mbi Inspektimet ............................................................................................ 93

9. DETYRIMI PER ZBATIMIN E LIGJIT .................................................................... 95 9.1. Leja mjedisore dhe Inspektoriati ................................................................................... 95

9.2. Institucionet bashkepunuese ......................................................................................... 95

9.3.Sanksionet per shkeljet e ligjit ....................................................................................... 95

SHTOJCAT

A Pjese te Veçanta nga Ligjet e Mjedisit

B Lista e Aktiviteteve qe Kërkojnë Leje Mjedisore

C Aspektet Mjedisore

D Formatet e Inspektimit

E Shënime për Vlerësimin e Ndikimit ne Mjedis

F Memorandumet e Bashkëpunimit me Inpsektoriatet e Tjere

G Fjalorthi

H Parandalimi I Integruar I Ndotjeve dhe Kontrolli IPPC, Udhëzimet e

Komunitetit Europian dhe Dokumentet (BREF)

J Shënime për Trainimin

HYRJE


Manuali i Inspektoreve te Mjedisit eshte hartuar ne kuadrin e projektit “Fuqizimi Institucional i

Ministrise Shqiptare te Mjedisit”, qe financohet nga Departamenti per Zhvillimin Nderkombetar i

Mbreterise se Bashkuar..

Manuali eshte hartuar ne faza, qe jepet ne menyre te permbledhur ne faqen ne vazhdim. Ky dokument

eshte nje Version Pune Draft i Manualit, per te cilin eshte parashikuar nje aprovim per tu perdorur si

pilot ne tre ARM-te e zgjedhura dhe kerkohen komente nga personeli i MM, per tu perfshire ne

Versionin Final..

Termat e References se Projektit kane kerkuar pjesemarrje per hartimin e Manualit, duke mbuluar ne

detaje te gjithe aspektet praktike te inspektimin ne perputhje me praktiken me te mire nderkombetare,

ne perputhje me kushtet e Shqiperise.

Perderisa legjislacioni i Mjedisit po zhvillohet shume shpejt, Manuali eshte projektuar qe te jete nje

dokument ne zhvillim, qe do te marre parasysh ndryshimet qe do te ndodhin. Kapitulli i pare

permbledh ceshtjet me te spikatura te Ligjeve, Vendimeve dhe Rregulloreve te Mjedisit. Kapitujt e

dyte dhe te trete detyrat e Inspektoriatit dhe detyrat e ARM ne lidhje me Lejet.

Legjislacioni i zhvilluar kohet e fundit ne lidhje me ndotjet nga aktivitetet industriale e ka bazen e tij

ne Direktivat e Kontrollit dhe Parandalimit te Integruara te Ndotjeve (IPPC), te Bashkimit Europian

dhe parashikohet qe do te jete nje levizje graduale, por e vazhdueshme, ne drejtim te aplikimit te plote

te kesaj Direktive. Bazat per IPPC jane hartimi i drafteve te lejeve, qe jane te pershtatshme dhe te

praktikueshme per tu zbatuar. Si pasoje ka nje lidhje te forte ndermjet Inspektimit dhe Lejeve dhe

kuptimit te ndikimeve ne mjedis, qe formojne bazat per kushtet e lejeve. Kjo perforcohet ne Kapitullin

4, “ Cikli Rregullator” dhe ne Kapitujt 6 dhe 9 te cilet kane te bejne me Lejet, Monitorimin,

Inspektimet dhe Detyrimet. Kapitulli 5 jep udhezime per Inspektoret/Specilaistet e ARM-ve per

vleresimin dhe vendosjen e prioriteteve te ndikimeve ne mjedis te aktiviteteve industriale, nepermjet

konceptit “Burimi-Sheg-Prites“.

Ndersa kapitujt kryesore perbejne nje dokument referimi, disa nga shtojcat sigurojne informacion te

dobishem per aktivitetet e perditshme te inspektoreve. Keto perfshijne:

A – Ekstrakte nga ligjet me informacione specifike qe inspektori duhet ti thekosoje.

B – Listen e aktiviteteve te cilat kerkojne Vleresim te Ndimkimit ne Mjedis dhe Leje.

C – Siguron udhezime per ceshtje kyce te aspekteve mjedisore, qe perfaqeson praktiken me te

mire ne kontrollin e shkarkimeve potencilae ne mjedis.

D – Format e Inspektimit – Forma te tjera do te hartohen gjate fazes se pilotimit nga inspektoret,

me ndihmen e konsulenteve dhe te pershtatjeve te tyre te vleresuara gjate inspektimeve.

E –Vleresimi i Ndikimit ne Mjedis (do te sigurohet nga Drejtoria e VNM).

Programi per Hartimin dhe Zbatimin e Manualit te Inspektoreve

Nr.

Aktiviteti

Periudha


1

2

3

4

5

6

7

Pranimi i permbajtjes se Manualit.

Hartimi i Manualit Draft te Punes nga grupi i punes qe perfshin

konsulente te huaj dhe lokale te projektit, Shefin e Inspektoriatit dhe

inspektoret nga tre ARM-te “Pilot” (Durres, Fier and Korce).

Aprovimi i Ministrise se Mjedisit per draftin e punes si baze per

pilotimin.

Pilotimi i Manualit Draft te Punes nga te tre ARM-te.

Finalizimi i Manualit per publikimbazuar ne kontributin e marre gjate

periudhes se pilotimit.

Aprovimi i Ministrise se Mjedisit per Manualin perfundimtar dhe

publikimi.

Propogandimi i Manualit per tek Inspektoret e Mjedisit dhe Drejtorite

perkatese te Ministrise se Mjedisit me trainime dhe seminare qe do te

organizohen ne vende qe do te zgjidhen.

Janar 2004.

Janar -Korrik

2004.

Gusht 2004

Shtator - Dhjetor

Dhjetor 2004

Janar 2005

Shkurt 2005


1. LEGJISLACIONI PER MBROJTJEN E MJEDISIT

Legjislacioni per mbrojtjen e mjedisit eshte relativisht i ri. Ne pergjithsi, ai eshte

pergatitur mbas ndryshimeve politike ne fillimet e viteve ‟90 dhe zhvillimeve

demokratike qe pasuan keto ndryshime.

Sistemi legal eshte bazuar ne Kushtetuten e Republikes se Shqiperise, ligjet, dhe aktet

normative si; vendimet e Keshillit te Ministrave, aktet ministeriale, rregulloret,

udhezimet dhe standardet.

Kushtetuta e miratuar nga Parlamenti ne 1998, kerkon nga institucionet pergjegjse

ruajtjen e nje mjedisi te shendetshem, ekologjikosht te pershtatshem per brezat e

tanishem dhe te ardhshem (kap.V).

Ne pergjithsi qeveria i ka kushtuar dhe vazhdon ti kushtoi vemendje te vecante

harmonizimit te ligjeve qe pergatiten per mbrojtjen e mjedisit me legjislacionin

perkates te Bashkimit Europian.

Ne dhjetevjecarin e fundit dhe ne vecanti gjate viteve 2001-2003 jane pergatitur nje

numer i konsiderueshem ligjesh dhe akte te tjera nenligjore per mjedisin, te cilat kane

kontribuar ne plotesimin e kuadrit ligjor dhe mbeshtetjen me te plote ligjore te

masave parandaluese dhe ato rehabilituese, per mbrojtjen e mjedisit nga ndotja dhe

demtimet.

Ne kontekstin e ketij manuali jane cituar disa nga aktet ligjore per mbrojtjen e

mjedisit.

1.1 Ligji per Mbrojtjen e Mjedisit (LMM) Nr. 8934 dt.05.09.2002

Ligji ka per qellim te rregulloje marrdheniet ndermjet njeriut dhe mjedsit, mbrojtjen e

perberesve te mjedisit dhe proceseve mjedisore, sigurimin e kushteve materiale per

zhvillimin e qendrueshem, duke plotesuar kuadrin e nevojshem per zbatimin e

kerkesave kushtetuese per nje mjedis ekologjikisht te paster.

1.1.1 Te pergjithshme

LMM eshte nje ligj kuader ku nder objektivat e tij do te veconim:

Permiresimin e kushteve mjedisore qe lidhen me cilesine e jetes dhe

mbrojtjen e shendetit publik.

Perdorimin racional te resurseve natyrore dhe pakesimin e shkarkimeve

ndotese ne mjedis, parandalimin e demtimeve ndaj tij dhe rehabilitimin e

demeve ne mjedis.

Koordinimin e aktiviteteve ekonomike dhe sociale te vendit me kerkesat

per mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qendrueshem.

Krijimin dhe forcimin e sistemit institucional per mbrojtjen e mjedisit ne

nivel qendror dhe vendor.


LMM mbulon nje game te gjere problemesh nder te cilat do te permendim; politikat

mjedisore, strategjite dhe programet, perdorimin dhe mbrojtjen e tokes, ujit, ajrit,

gjithashtu manaxhimin e mbetjeve perfshire mbetjet e rrezikshme, Vleresimin e

Ndikimit ne Mjedis (VNM), licensimin, vendosjen e normave te shkarkimit te lendeve

ndotese ne mjedis, monitorimin dhe informimin, detyrat e institucioneve shteterore

per mjedisin, rolin e publikut, sanksionet.

Parimet ne te cilat mbeshtetet mbrojtja e mjedisit sipas nenit 4 te ketij ligji jane:

Parimi i zhvillimit te qendrueshem

Parimi i kujdesit

Parimi i parandalimit

Parimi “ndotesi paguan”

Parimi i riparimit te demeve mjedisore, perteritjes dhe riaftesimit te mjedisit te

demtuar

Parimi i pergjegjesise ligjore

Parimi i mbrojtjes ne shkalle te larte

Parimi i integrimit te mbrojtjes se mjedisit ne politikat sektoriale

Parimi i ndergjegjesimit dhe pjesemarrjes se publikut ne vendimmarrjen

mjedisore

Parimi i transparences ne vendimmarrjen mjedisore

Zbatimi i ketyre parimeve sanksionohet ne legjislacionin per mbrojtjen e mjedisit dhe akte te

tjera ligjore per manaxhimin e pasurive natyore te vendit sipas sektoreve ekonomik e social

ku ata veprojne.

1.1.2. Perdorimin dhe Mbrojtjen e Elementeve te Mjedisit

Ne kete kapitull trajtohen detyrimet ligjore per mbrojtjen e tokes, ujit dhe te ajrit, mjedisit te

ndertuar nga njeriu dhe adminstrimi i mbetjeve.

Ne kete kapitull jane percaktuar edhe kriteret kryesore per perdorimin e burimeve ujore.

Gjithashtu ne nje nen te vecante trajtohen tarifat dhe taksat mjedsiore.

Ne nje pakete prej 5 nenesh trajtohen mbeturinat, importimi i lendeve dhe mbetjeve te

rrezikshme, tansportimi tranzit dhe lendet e rrezikshme. Neni 22 lidhur me Importimin e

Lendeve dhe Mbetjeve te Rrezikshem sanksionohet:

1. Ne Republiken e Shqiperise ndalohet importimi i lendeve dhe mbetjeve te rrezikshme,

i mbetjeve dhe mbeturinave te tjera, me qellim ruajtje, depozitim ose asgjesim.

2. Lista e lendeve dhe mbetjeve te rrezikshme, e mbetjeve dhe mbeturinave te tjera, per

te cilat ndalohet importimi sipas pikes 1 te ketij neni, miratohet nga Keshilli i

Ministrave, me propozim te Ministrit te Mjedisit.

3. Importimi i cdo lloj mbetje me qellim perdorimi, perpunimi e ricikilimi behet me

vendim te Keshillit te Ministrave, sipas rregullave, procedurave, sasive dhe afateve te

miratuara prej tij, me propozim te Ministrit te Mjedisit.


1.1.3. Procesi i Vleresimit te Ndikimit ne Mjedis.

Ne nje kapitull te vecante trajtohet VNM i cili ne vija te pergjithshme percakton detyrimin e

subjekteve publike dhe private per berjen e VNM per veprimtari qe ushtrohen ne territorin e

Republikes se Shqiperise.

Procesi i vlersimit te ndikimit ne mjedis perfshin ne sere takimesh te subjektit me aktore te

interesuar, qendrimet e te cileve ai i paqyron ne dokumentatcionin qe shoqeron kerkesen për

miratimin e projektit.

Dokumentacion përmban: përshkrimin e projektit, të dhëna për zonën, projektin teknik,

përshkrimin e masave për të shmangur, pakësuar dhe rehabilituar pasojat negative në mjedis,

të dhënat e nevojshme për identifikimin dhe matjen e ndikimeve që mund të kenë ndaj

mjedisit, variante të ndryshme, të dhëna të tjera të kërkuara nga organi përgjegjës.

Vleresimit te ndikimit ne mjedis, i nenshtrohen edhe politikat, strategjite dhe planet e

zhvillimit te sektoreve ekonomik. Po ashtu projektet e sigurise kombetare jane objekt i

vleresimit te ndikimit ne mjedis ose te vleresimit strategjik mjedisor.

Organi pergjegjes per shqyrtimin dhe vleresimin e kerkesave qe lidhen me procedurat e VNM

eshte Ministria e Mjedisit (MM).

1.1.4. Leja Mjedisore

Veprimtarite e ndryshme ekonomiko-sociale me ndikim ne mjedis, jane te detyruara

sipas ligjit te paisen me leje mjedisore. Kerkesa per lejen mjedisore eshte e percaktuar

ne kapitullin V te LMM.

Ne ligj percaktohet detyrimi per marrjen e lejes mjedisore per te gjitha subjektet publike e

private qe shfrytezoje pasurite natyrore, zoterojne impiante veprimtaria e te cilave ndikon ne

mjedis.

Per zoterimin e lejes mjedisore subjektet duhet te paraqesin kerkesen dhe dokumentacionin

perkates. Miratimi i kerkeses behet me dhenien:

a) e deklarates mjedisore,

b) e lejes mjedisore,

c) e pelqimit ose autorizimit, sipas rasteve te specifikuara ne ligj

Lidhur me kete, ne nenin 36 pershkruhen subjektet qe duhet te paisen me leje mjedisore, e

drejta e Ministrise se Mjedisit per heqjen e lejes dhe me pas ne nenin 47 ngarkohet Keshilli i

Ministrave per te percaktuar elementet qe permban leja mjedisore (ne fakt ato jane percaktuar

ne ligjin Per Vleresimin e Ndikimit ne Mjedis ne nenin 6, shiko me poshte)

Personi fizik dhe juridik qe nuk ka zbatuar kerkesat e nje vendimi te IM, nuk i perterihet leja

mjedisore, per sa kohe qe keto kerkesa nuk plotesohen prej tij.

Subjektet publike dhe private, sipas ketij ligji duhet te kryejne me shpenzimet e tyre

vleresimin e impaktit mjedisor te aktivitetit perkates, sipas nje metodologjie te miratuar nga

Ministri i Mjedisit, jo me rralle se nje here ne tre vjet dhe rezultatet e ketij vleresimi duhet ti

beje publike.


1.1.5 Parandalimi dhe Kufizimi i Ndotjes se Mjedisit

Ne 3 nenet qe perbejne kete kapitull (VI) trajtohen:

Parandalimi i aksidenteve industriale

Normat mjedisore

Normat e perkohshme per instalimet ekzistuese

Per shmangien e aksidenteve industriale, ligji kerkon nga subjektet e interesuara te marrin

masat e nevojshme per te evituar aksidentet industriale te shkaktuara nga perdorimi i lendet te

rrezikshme dhe qe mund te rezultojne me pasoja ne shendetin e njeriut dhe ne mjedis

Ligji parashikon vendosjen e normave mjedisore, per te parandaluar dhe kontrolluar ne

pergjithesi ndotjen dhe demtimin e mjedisit:

1. per cilesine e mjedisit dhe shkarkimeve ne mjedis,

2. norma provizore qe aplikohen per objektet ekzistuese qe shkarkojne lende

ndotese ne mjedis.

Normat e perkohshme i adresohen instalimeve ekzistues qe perdorin teknologji e cila nuk ka

mundesi respektimin e menjehershem te normave mjedisore. Nderkohe ligji ne nenin 51 pika

1, kerkon nga personat fizik dhe juridik te paraqesin prane Ministrise se Mjedsit, brenda 1 viti

nga hyrja ne fuqi e normave mjedisore, programin qe do te zbatojne per arrijen e tyre.

Ministria e Mjedsit vendos per afatet e zbatimit te normave mjedisore te miratuara, te cilat

nuk mund te zgjasin mbi 5 vjet nga koha e miratimit te normave mjedisore.

Gjate periudhes deri ne plotesimin e kushteve teknike per arritjen e normativave mjedisore,

personat fizik dhe juridik zbatojne normativat mjedisore te perkohshme.

Edhe keto normative te perkohshme miratohen nga Keshilli i Ministrave me propozim te

Ministrit te Mjedisit.

1.1.6. Monitorimi dhe Informimi

Ne kete kapitull trajtohen monitorimi i mjedisit dhe shperndarja e informacionit. MM

ngarkohet te hartoje Programin Kombetar te Monitorimit. Subjektet publike dhe private

detyrohen ne baze te LMM te monitorojne shkarkimet e tyre ne mjedis dhe te raportojne ne

Ministrine e Mjedisit.

Subjektet publike dhe private jane te detyruar te dorezojne prane Ministrise se Mjedisit,

ARM-ve dhe organeve te qeverisies vendore te dhenat e monitorimit. Organet shteterore i

bejne publike keto te dhena nepermjet medias. Ministria e Mjedisit krijon Sistemin Kombetar

te te Dhenave Mjedisore dhe publikon cdo 2 vjet Raportin per Gjendjen e Mjedisit.

MM ngarkohet te hartoje Regjistrin Kombetar per Shkarkimet ne Mjedis, ku pasqyrohen edhe

transferimet e ndotesave te mjedisit, perdorimi i ujit, i energjise e elektrike dhe burimeve

natyrore, perfshire ato minerare.

1.1.7. Kontrolli Mjedisor

Kapitulli i kontrollit mjedisor percakton IM, punonjesit e caktuar nga Ministri i Mjedisit si

dhe ARM-t, si organe qe ushtrojne kontrollin mbi gjendjen e mjedisit. Inspektoriatet e tjera

ne vartesi te ministrive perkatese ushtrojne kontroll per gjendjen e perberesve te vecante te

mjedisit.


Ne pese nenet e ketij kapitulli permblidhen thelbi i kontrollit per gjendjen e mjedisit, organet

qe kane te drejten e ushtrimit te ketij kontrolli dhe bashkrendimi i punes ndermjet

institucioneve te ngarkuara per ushtrimin e ketij kontrolli.

Shpenzimet e kontrollit, kur konstatohen ndotje ose demtime ne mjedisi, sipas ketij kapitulli i

ngarkohen subjektit qe e ka shkaktuar.

1.1.8. Detyrat e Organeve Shteterore per mjedisin

Ne kapitullin IX percaktohen detyrat e organeve shteterore per mjedisin, ku ne nene te

vecanta behet fjale per detyrat e MM, IM, ARM-ve organizmat mjedisore ne perberje te

organeve qendrore e vendore dhe nga organizmat nderministrore, te miratuara nga KM..

Percaktohet perberja e rrjetit institucional i cili pervec MM, IM, ARM-ve, perfshin edhe

organizmat mjedisore ne perberje te organeve qendrore e vendore dhe nga organizmat

nderministrore, te miratuara nga KM.

Organet shteterore kryejne detyrat per mbrojtjen e mjedisit ne baze te percaktimit te

pergjegjesive dhe ndarjes se qarte te tyre ndermjet organeve qendrore dhe vendore, duke

zgjeruar ne vazhdimesi detyrat e organeve te qeverisjes vendore.

Ministri i Mjedisit vec pergjegjesive te percaktuara ne kushtetute ushtron dhe detyrat si vijon:

I kerkon kryeministrit pezullimin e miratimin te strategjive e te planeve sektoriale, kur

ato nuk jane ne pajtim me deklaraten mjedisore;

Cakton, ne bashkepunim me ministrat perkates, fondet per mjedisin ne cdo ministri

dhe per perdorimin racional te tyre ne shkalle vendi;

Perfaqson vendin ne veprimtarite nderkombetare, ne organizatat dhe programet

nderqeveritare dhe ndershteterore;

Miraton metodat dhe metodologjine mbi te cilat zhvillohen veprimtarite baze te

mbrojtjes se mjedisit.

1.1.9. Roli i Publikut

Ne LMM sanksinohet e drejta e publikut dhe e OJF-ve per te patur akses ne informacionin

per gjendjen e mjedisit si nepermjet publikimit te te dhenave ashtu dhe kerkeses ne organet

shteterore qe ngarkon ligji per administrimin e ketyre te dhenave.

Nje tjeter dukuri e ketij kapitulli (X) eshte e drejta e publikut per te marre pjese ne procesin e

vendimarrjes per probleme mjedisore.

Nje rol aktiv ju njeh ligji Organizatave Jo Fitimprurese (OJF), te cilat vec te drejtes per

informim ju njihet edhe te drejtn e oponences dhe bashkepunimit me organet e mbrojtjes se

mjedisit.

Qytetarit dhe OJF-ve, i njihet gjithashtu e drejta per te kerkuar nga organet pergjegjes

marrjen e masave per mbrojtien e mjedisit dhe te padise ne gjykate raste te ndotjes dhe

demtimit te mjedisit te pershkruara ne legjislacionin mjedisor.


1.1.10. Sanksionet

Ne nje kapitull te vecante te LMM parcaktohen sanksionet ligjore kur shkeljet nuk perbejne

veper penale si dhe institucioni qe ka te drejten e gjobes.

Pervec masave ndeshkimore, mund te vendoset per sekuestrimin e mjeteve dhe lendeve qe

ndotin ose demtojne mjedisin dhe ne vertesi te demit te shkaktuar ne mjedis, mund te

procedohet me heqien e perkoheshme ose te perhereshme te lejes mjedisore.

Lidhur me sanksionet ngarkohet IM te beje kallezim per ndjekie penale.

Ne raste kundershtimi nga subjektet e ndeshkuara, IM bashkepunon me Policine e Shtetit.

Per subjektin qe nuk zbaton teresisht dhe brenda afatit ligjor masa dhe sanksionet e vendosura

nga IM, si dhe ndaj subjektit qe brenda vitit kalendarik perserit te njejten shkelje,

Kryeinspektori i Mjedisit ose Ministri Mjedisit, urdheron pezullimin ose mbylljen e

perhershme te veprimtarise, ne vartesi te rrezikshmerise qe paraqet per mjedisin dhe

shendetin.

1.2 Ligji per Vleresimin e Ndikimit ne Mjedis (LVNM) nr. 8990 dt. 23/01/2003

LVNM, eshte nje nga aktet ligjore me te rendesishem per parandalimin e ndotjes apo

demtimit te mjedisit nga aktivitet humane.

Ky ligj kerkon berjen e nje vleresimi te pergjithshem, te integruar dhe ne kohe te ndikimeve

mjedisore, te projekteve ose veprimtarive qe kerkojne te zbatohen, duke parandaluar dhe

zbutur ndikimet negative ne mjedis.

Ligji eshte i paisur edhe me listat e aktiviteteve qe jane te detyruara ti nenshtrohen ;

1. Procesit te thelluar te Vleresimi i Ndikimit ne Mjedis (VNM)

2. Procesit te permbledhur te VNM.

1.2.1. Vleresimi i Ndikimit ne Mjedis

Ne kete kapitull percaktohet detyrimi per VNM i te gjitha projekteve dhe veprimtarive te

listuara ne shtojcat 1 dhe 2 te ketij ligji.

Ne nje nen te vecante kerkohet vleresimi strategjik mjedisore (VSM) per

a) strategjite, planet e veprimit per sektoret e zhvillimit ekonomik dhe manaxhimin e

mbetjeve

b) planet kombetare dhe rajonale te rregullimit te territorit per qendrat dhe zonat

urbane dhe rurale, zonat industriale, zonen bregdetare, zonat e mbrojtura

Organi shteteror ose personi fizik ose juridik qe paraqet propozimin objekte te te pikes a dhe

b duhet te hartoje Raportin e Vleresimt Strategjik Mjedisor i cili shqyrtohet nga Ministri i

Mjedisit.

1.2.2. Procedurat e VNM-s

Eshte kapitulli baze i ligjit. Ketu listohen dhe detajohen procedurat qe lidhen me kerkesat per

miratimin ku duhet paraqitur dhe cfare duhet te permbaje. Ministri i Mjedisit propozon dhe

Keshilli i Ministrave miraton metodologjine kombetare te procesit te VNM, ku percaktohen

me hollesi metodikat per hartimin e raportve te VNM dhe VSM.

Ne vartesi te permasave te projektit, dhe impakteve eventuale ne mjedis, ligji kerkon

pergatitjen e dy kategori raportesh:


1. Raporti i permbledhur i VNM

2. Raporti i thelluar i VNM

Raportet duhet te pergatiten nga persona fizik ose juridik te licensuar, te cilet jane pergjegjes

per saktesin e te dhenave dhe rekomandimeve te bera.

ARM-ja ben shqyrtimin dhe vleresimin e raportit te VNM, Brenda nje afati kohor prej 5

ditesh. Kur raporti i VNM pranohet, i percillet MM brenda 20 diteve. Vendimi shpallet nga

Ministri i Mjedisit brenda 2 deri 3 muajve ne varesi te perkatesise te kategorise se raportit.

Me tej ne kete kapitull percaktohen procedurat qe lidhen me komisionin qe shqyrton

kerkesen, kriteret e shqyrtimit dhe specialistet qe bejne shqyrtimin.

Marrja e vendimit per deklaraten ose lejen mjedisore, nga Ministri i Mjedisit, behet brenda 5

diteve nga dorezimi i raportit te komisionit te shqyrtimit.

Sipas nenit 25, ne rrethana te caktuara, Ministri i Mjedist anullon deklaraten ose lejen

mjedisore. Ne kete nen percaktohen edhe raste qe lidhen me ankimin ne gjykate te subjektit

qe aplikon per leje mjedisore kur ajo nuk miratohet si dhe rastet per te cilat Ministri i Mjedisit

anullon lejen mjedisore.

Nje nen i vecante i kushtohet pjesemarrjes se publikut si pjese e procesit te VNM, perfshire

edhe vendimarrjen. Publiku ose OJF-ja, ne raste e kostatimit te parregullsive ne kete proces

kane te drejten ti kerkojne Ministrit te Mjedisit rishqyrtim te VNM.

Lidhur me sanksionet; kundrejt informacioneve dhe dokumentacioneve te rreme, jane

parashikuar masa administrative me gjobe te cilat variojne nga 50.000-300.000 leke.

1.3. Ligji mbi Administrimin Mjedisor te Mbeturinave te Ngurta (LAMMN) nr.9010 dt. 12/02/2003.

Ky ligj synon mbrojtjen e mjedsit dhe te shendetit nga ndotja dhe demtimi prej mbetjeve te

ngurta, nepermjet administrimit mjedisor te tyre ne cdo faze, perfshire krijimin,

grumbullimin, ndarjen, ruajtjen, transportin, riciklimin, perpunimin dhe asgjesimin, te cilat

cojne ne pakesimin e mbetjeve dhe zvogelimin e ndikimeve te tyre te rrezikshme e te

demshme.

1.3.1. Dispozita te pergjithshme

Objekti i ketij ligji jane:

Mbetjet urbane;

Mbetjet industriale;

Mbetjet spitalore;

Mbetjet e ndertimit;

Mbetjet ne sistemin e kanalizimeve te ujrave te zeza, kanaleve kulluese e

rezervuareve;

Mbetjet bujqesore dhe blegtorale;

Mbetjet e vellimshme.

Ky ligj nuk zbatohet per mbetjet e rrezikshme, radioaktive, berthamore dhe eksplozive,

administrimi i te cilave rregullohet me ligje te vecanta. Ngarkohet Keshilli i Ministrave qe me


propozim te Ministrit te Mjedisit te miratoje “Katalogun Shqipetar te Klasifikimit te

Mbetjeve”, bazuar ne “Katalogun Europian te Mbetjeve”

Ne kapitull i percaktohen detyrat e organeve shteterore si MM, ARM-t, IM, si dhe organet e

tjera te qeverisjes qendrore dhe vendore.

Personat fizik dhe juridik qe me veprimtarine e tyre krijojne ose administrojne mbetje,

paguajne nje takse, masa e te ciles caktohet me ligj.

1.3.2. Detyrat e organev shteterore

1. Ministria e Mjedisit, ne bashkepunim me agjensite rajonale dhe Inspektoratin e

Mjedisit organizojne punen per funksionimin e procesit te administrimit mjedisor te

mbetjeve dhe kontrollojne zbatimin e tij ne te gjitha nivelet;

2. Organet shteterore, qendrore e vendore, ne bashkepunim me Ministrine e Mjedisit

kane per detyre:

a. hartimin e planeve kombetare dhe lokale per administrimin mjedisor te

mbetjeve;

b. percaktimin e metodologjise per trajtimin mjedisor te mbetjeve, ne perputhje

me llojin e natyren e tyre;

c. sigurimin dhe perdorimin e efektshem te mjeteve te nevojshme financiare;

d. kontrollin e vazhdueshem mbi veprimtarite qe krijojne mbetje, si dhe mbi ato

qe angazhohen ne transportimin, riciklimin, perpunimin dhe asgjesimin e tyre

ne fushat e sektoret qe mbulojne.

1.3.3. Parandalimi i ndotjes nga mbetjet e ngurta

Kapitulli trajton synimet e administrimit te mbetjeve, duke percaktuar drejtimet ku duhet te

perqendrohet veprimtaria e subjekteve qe shkaktojne mbetje.

Nder veprimet e ndaluara sipas ketij ligji do te veconim:

Braktisjen

Depozitimin/perpunimin ne vende te pa miratuara nga organet pergjegjes

Importimin e mbetjeve per qellime ruajtje, depozitimi dhe asgjesimi

Administrimi i mbetjeve nga subjekte te pa licensuara

Djegia ne natyre, perfshire vetedjegien

Ne nje nen te vecante percaktohen detyrimet e zoteruesit te mbetjeve me qellim

administrimin mjedisor te tyre.

1.3.4. Trajtimi i mbetjeve sipas llojit

Ne kete kapitull percaktohen metodat qe duhet te perdoren per perpunimin dhe asgjesimin e

mbetjeve urbane, industriale te ndertimit, minerare, te mbrojtjes, te bujqesise, blegtorise,

spitalore, te vellimshme dhe nderkufitare.

Ne baze te ketij ligji, groposja e mbetjeve eshte etapa e fundit te ciles i nenshtrohen te gjitha

mbetjet. Perjashtohen nga groposja:

Mbetjet e lengeta

Mbetjet ekspolozive dhe oksiduese

Mbetjet e perflakshme

Mbetjet spitalore dhe infektive

Gomat e perdorura te automjeteve


Nepermjet neneve te vecanta ne kete kapitull percaktohen kriteret e percaktimit te vendeve ku

instalohen impiantet e perpunimit dhe asgjesimit te mbetjeve dhe rehabilitimit te

vendepozitimit ekzistuese.

1.3.5. Komiteti Administrimit te Mbetjeve te Ngurta(KAMN)

Ligji parashikon krijimin e KAMN-s si organizem nderministror, funksionet e te cilit

percaktohen nga Keshilli i Ministrave. Nder detyrat e ketij Komiteti eshte edhe pergatitja e

Raportit Vjetor per administrimin ne shkalle vendi te mbetjeve.

KAMN i propozon Keshillit te Ministrave Planin Kombetar te Mbetjeve te Ngurta.

1.3.6. Leja Mjedisore

Personat fizik dhe juridik qe manaxhojne mbetjet duhet te paisen me leje mjedisore.

Njekohosisht ata jane te perjashtuar nga tarifa e sherbimit per marrjen e lejes.

Leja eshte kompetence e Ministrit te mjedisit per veprimtari qe ushtohen ne nivel vendi dhe

nga ARM-ja dhe qeverisja vendore kur veprimtaria ka shtrirje lokale.

1.3.7. Importimi, eksportimi dhe tranzitimi i mbetjeve

Me nje nen te posacem ne kete kapitull te ligjit ndalohet importimi i mbetjeve.

Lidhur me eksportin e mbetjeve subjektet qe ushtrojne kete veprimtari duhet te paisen me leje

eksporti, sipas rregullave te percaktuara nga Ministri i Mjedisit.

Po ashtu tranzitimi i mbetjeve ne territorin e Republikes se Shqiperise (RSH) behet me leje

nga Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Transportit dhe Telekomunikacionit. Per tranzitim

kerkohet edhe miratimi i shtetit importues dhe atij neper te cilin do te kalojne tranzit.

1.3.8. Monitorimi i administrimit te mbetjeve

Monitorimi i mbetjeve behet bazuar ne Programin Kombetar te Monitorimit dhe perfshin te

gjitha fazat e procesit te administrimit te tyre.

Personat fizik dhe juridik te cilet krijojne ose administrojne mbetje, jane te detyruar te bejne

monitorimin e tyre dhe te publikojne rezultatet. Per specifikat qe paraqet administrimi i

mbetjeve, Ministri i Mjedisit miraton rregulloren qe duhet te zbatojne subjektet qe meren me

administrimin e mbetjeve.

1.3.9. Kontrolli

Te drejten e kontrollit per veprimtarite qe lidhen me administrimin e mbetjeve e ka IM,

organi qe ka licensuar veprimtarine, Inspektoriati Sanitar Shteteror dhe Inspektoriati

Bashkiak. Keto dy te fundit kontrollojne administrimin e mbetjeve ne te gjitha fazat.

IM kontrollon zbatimin e kushteve te vendosura ne lejen mjedisore.

1.3.10. Sanksionet

Per rastet kur shkeljet e dispozitave te ketij ligji perbejne veper penale IM ben kallezim per

ndjekje penale.

Per nje kategori shkeljesh te dispozitave te ketij ligji dhe qe s‟perbejne veper penale,

trajtohen si kundravajtie administrative.

Masa e gjobes per kundravajtjet administrative varion ndermjet; 100.000 deri ne 1.000.000 ne

varesi te shkalles se shkeljes te ligjit. Vec gjobes, IM ka te drejte te vendosi per te mbyllur

perkohosisht ose perfundimisht aktivitetin.


Apelimi kunder vendimit te IM, mund te behet prane Ministrit te Mjdisit, brenda 10 diteve

dhe ai duhet te pergjigjet brenda 30 diteve.

1.4 Ligji per Trajtimin Mjedisor te Ujrave te Ndotura (LTMUN) nr. 9115, dt. 24.07.2003,

Ka per qellim te mbroje shendetin e njeriut dhe mjedisin nga ndikimet negative te ujrave te

ndotura, duke percaktuar rregullat e trajtimit mjedisor te tyre, si dhe detyrimet e shkarkuesve

te ujrave te ndotura.

1.4.1. Dispozita te Pergjithshme

Objekt i zbatimit te ketij ligji jane:

ujerat e ndotura urbane;

ujerat e ndotura industriale, sipas degeve te vecanta te industrise;

ujerat nga kullimi i tokave bujqesore;

ujerat e ndotura te cdo lloji.

Ne nenin 4 percaktohen detyrat e organeve shteterore sipas ketij ligji te cilat konsistojne:

1. MM, ARM-t dhe IM krahas organeve te tjera te ngarkuara me ligj per

administrimin e rezervave ujore, ndihmojne ne funksionimin e

procesit te trajtimit te ujrave te ndotura dhe kontrollojne zbatimin e tij

2. Organet shteterore qendrore dhe vendore, secila ne linjen e vet,

bashkepunojne me MM per;

a) Percaktimin e teknikave, teknologjive dhe metodave me te mira te

mundshme per trajtimin mjedisor te ujrave te ndotura, ne perputhje

me llojin dhe natyren e tyre,

b) Hartimin e planeve per trajtimin mjedisor te ujrave te ndotura ne

menyre te integruar, si pjese e planeve te manaxhimit te pellgjeve

ujembledhese perkates,

c) Krijimin e kuadrit ligjor bashkekohor, per trajtimin e ujrave te

ndotura dhe te perdorura,

d) Persosjen e rrjetit institucional pergjegjes,

e) Sigurimin dhe perdorimin e frytshem te mjeteve te nevojshme

financiare

g) Kontrollin e vazhdueshem te veprimtarive qe shkaktojne ndotje te

ujrave si dhe subjkteve qe angazhohen ne pastrimin e tyre.

1.4.2. Parandalimi i ndotjes se ujrave dhe pakesimi i ujrave te ndotura

Ne synimet e trajtimit mjedisor te ujrave te ndotuar bejne pjese;

ulja e sasise se ujrave te ndotura qe gjenerohen nga veprimtarite prodhuese dhe

shkalla e ndotjes se ketyre ujrave,

nepermjet perdorimit te teknikave dhe teknologjive me te mira,

shkurtimin e kohes se ekspozimit te tyre ne mjedis,

trajtimin paraprak per te lehtesuar trajtimet e metejshme,

si dhe pastrimin e tyre sa me prane burimit qe i formon ato.

Me tej ne kete kapitull percaktohen detyrat e personave fizik dhe juridik qe ushtroje aktivitet

te cilat shkarkojne ujra te ndotura, per te pakesuar volumin dhe ngarkesen e tyre ndotese.


Per plotesimin e detyrimeve perkatese subjektet ne cdo rast duhet te hartojne programe

masash teknike, teknologjike dhe organizative, te cilat kontrollohen nga IM, organi qe ka

licensuar veprimtarine e tyre si dhe nga organet e qeverisjes vendore.

Personat fizik dhe juridik qe trajtojne ujrat e ndotura jane te detyruar te perdorin teknika te

pershtatshme dhe ujrat e shkarkimit te plotesojne kerkesat e standardeve per kete qellim. Ata

jane pergjegjes per demtimet e shkaktuara ne shendetin e njeriut dhe mjedisin rrethues.

1.4.3. Trajtimi i ujrave te ndotura sipas llojit

Ne trajtimin e ujrave te ndotura sipas ketij kapitulli perfshihen ujrat e ndotura industriale, nga

objekte te vecanta ose zona industriale dhe ujrat e ndotura urbane.

Ketu, percaktohen detyrimet e subjekteve qe shkarkojne ujra te ndotura nga veprimtari

industriale, per trajtimin paraprak te tyre dhe ate perfundimtar, ne perpudhje me specifikat

dhe tipet e industrise .

Ne zonat industriale ndertohen impiante pastrimi te ujrave te ndotura ne vartesi te

kapaciteteve dhe specifikave qe kane perberjet e ujrave te ndotura ne zonen industriale.

Trajtimi i ujrave te ndotura urbane konsiston ne pastrimin mjedisor paraprak i cili perfshin

rrjetin e kanalizimeve ne zonat urbane dhe rurale, trajtimin e tyre te ndare nga shkarkimet e

tjera te lengta, ndertimin dhe funksionimin e impiantit te trajtimit te tyre para shkarkimit ne

ujerat siparfaqesore si dhe shkallen e trajtimit te tyre, e cila duhet te jete ne perputhje me

vecorite e mjedisit prites.

Ne normat e lejuara te shkarkimeve te lengeta perfshihen:

Normat e lejuara per shkarkimet industriale

Normat e lejuara per shkarkimet e zonave industriale

Normat e lejuara per shkarkimet e nje procesi cfaredo

Normat e lejuara per shkarkimet urbane

1.4.4 Leja mjedisore

Leja mjedisore aplikohet per subjektet qe krijojne ujra te ndotura dhe per ato qe pastrojne

ujrat e ndotura.

Ne rastin e pare subjekti duhet nder te tjera te respektoje normat e shkarkimeve te lengta,

mbajtjen e regjistrave, kryerjen e monitorimit dhe publikimin e rezultateve.

Per subjektet qe pastrojne ujrat e ndotura kerkohet; percaktimi i vendit te ndertimit te

impiantit te pastrimit sipas kerkesave dhe kushteve te caktuara, lloji i impiantit apo

impianteve qe do te perdoren, mjedisi prites dhe regjimi i shkarkimit ne te, trajtimi mjedisor i

llumrave qe rezultojne nga impianti i pastrimit, mbajtja e regjistrave, monitorimi dhe

publikimi i rezultateve.

1.4.5. Monitorimi

Te gjitha subjektet qe shkarkojne ujra te ndotura si dhe ato qe pastrojne ujrat e ndotura,

organizojne monitorimin e veprimtarive te tyre, duke i mbuluar vete shpenzimet per kete

qellim.

Monitorimi i realizohet ne te gjitha fazat e trajtimit te ujrave te ndotura, perfshire edhe

mjedisin prites.

Monitorimi kryhet mbi bazen e nje programi te hartuar ne perputhje me kerkesat e PKM dhe

eshte pjese e dokumentacionit per kerkimin e lejes mjedisore.


1.4.6. Kontrolli

Per kontrollin e respektimit te rregullave dhe te kerkesave per trajtimin mjedisor te ujrave te

ndotura si dhe te normave te shkarkimeve te lengta, sipas nenit 21 te ligjit, ngarkohet IM,

Inspektoriat Sanitar Shteteror dhe Inspektoriatet Bashkiake.

1.4.7. Sanksionet

Ne veprimet e ndaluara ne territorin e R.SH. perfshihen shkarkimet pertej normave te lejuara,

trajtimi i ujrave nga persona te pa licnesuar, perdorimi i ujrave te ndotura per qellime te tjera,

shkarkimi i tyre ne ujrat siperfaqesor,etj.

Keto veprime si dhe mos kryerja e monitorimit, mungesa e regjistrave dhe mosdhenia dhe

publikimi i informacionit, perbejne kundravajtje administrative per te cilat IM denon me

gjoba nga 100.000 deri ne 1.000.000 leke.

Kur shkeljet e ketij ligji perbejne veper penale sipas kapitullit “Vepra penale kunder mjedisit”

te Kodit Penal, IM ben kallezimin per ndjekje penale.

Ligji parashikon edhe te drejten e ankimit kunder vendimit te IM.

1.5 Ligji “Per Mbrojtien e Ajrit nga Ndotja” nr. 8897, dt. 16.5.2002

1.5.1 Indikatoret e cilesise se ajrit

Normat per cilesine e ajrit sipas neni 5 miratohen nga KM, mbi bazen e propozimit te bera

nga Ministrat e Mjedisit dhe te Shendetesise

Neni 7 trajton industrite ekzistuese ne te cilat niveli i teknollogjise nuk lejon te zbatohen

normat e shkarkimit sipas ketij ligji. Per keto industri Ministri i Mjedisit autorizon vendosjen

e normave te perkoheshme. Normat e perkoheshme dhe menyrat per vendosjen e tyre,

miratohen nga KM me propozim te Ministrit te Mjdisit

Normat per shkarkimet nga burimet e levizeshme, miratohen me vendim te perbashket te

Ministrave te Mjedist dhe te Transport-Telekomunikacionit

1.5.2. Detyrimet per mbrojtien e ajrit

Ligji percakton detyrimet e personave fizik dhe juridik per mbrojtien e ajrit nga ndotesat e

shkarkuar prej aktivitete qe zhvillohen ne territorin e Republikes se Shqiperise

Detyrimi pefshin burimet stacionare dhe ato te levizeshme. Kontrolli mbi shkarkimet nga

burimet e levizeshme, kryhet sipas rregullave te vendosura nga Ministria e Transportit dhe

Telekomunikacionit.

Importimi dhe tregtimi i karburanteve kryhet ne përputhje me kërkesat cilësore te miratuara

nga KM, mbi bazën e propozimit te bere nga Ministri i Mjedisit.

1.5.3. Sanksionet

Kur shkeljet e kërkesave te ketij ligji nuk perbejne veper penale, ato trajtohen si kundravajtie

administrative. Per keto raste IM vendos gjoba qe varjojne nga 10,000 ne 1,000,000 lekë. IM

ka gjithashtu te drejten ligjore per te mbyllur ose pezulluar aktivitetin.


1.6. Ligji “Per Substancat dhe Preparatet Kimik” nr. 9108, dt. 17.7.2003

Ligji ka per qellim te rregulloje administrimin e substanceve dhe te preparative kimike per

mbrojtien e shendetit te njerezve e te kafsheve, si dhe per mbrojtien e mjedist nga rreziqet qe

mund te shkaktojne lendet e rrezikshme.

1.6.1. Klasifikimi i Substancave dhe Preparateve Kimike

Sipas ketij ligji substancat dhe preparatet kimike klasifikohen ne

Ekspolzive

Oksiduese

Ekstremisht te ndezeshme

Shume te ndezeshme

Te ndezeshme , me pike flakerimi 21-51OC

Shume helmuese

Te demshme per shendetin

Korrozive

Irrituese

Sensibilizuese

Kancerogjene

Mutagjene

Demtuese per riprodhim

Te rrezikshme per mjedisin

1.6.2. Testimi i substanceve dhe preparateve kimike

Neni 7, ne piken 1 percakton detyrimin e prodhuesit ose importuesit per verifimin ne se

substance ose preparati, ka nje ose me shume veti te demshme, perpara se ai/ajo te hidhet ne

treg. Klasifikimi i substances ose preparatit behet ne baze te nenit 5 te ketij ligji.

Per testimin e vetive te substancave dhe te preparateve perdoren metoda qe plotesojne

parimet e mbrojties se kafsheve eksperimentale dhe urdherin per ato e japin ministrat e linjes

perkatese.

Lidhur me procedurat per vleresimin e substancave dhe te preparateve te rrezikshem, menyrat

e klasifikimit, ambalazhimit dhe te etiketimit,si dhe listat e substancave te rrezikshme, qe

klasifikohen, percaktohen me vendim te KM.

1.6.3. Sistemi laboratoreve te kredituar

Vetit e rrezikshme te substanceve dhe preparateve, sipa ketij ligji, testohen vetem nga

persona juridik ose fizik, te autorizuar, te cilet jane te paisur me certifícate si laborator i

akredituar per kete qellim

Drejtoria e Pergjitheshme e Standardeve pais, kundrej pagese, personat juridik dhe fizik te

autorizuar per kryerjen e veprimtarise tregtare, me certifikaten e laboratorit te akredituar, ne

baze te nje aplikimi dhe me pas verifikon perputhjen me kerkesat qe percakton:

Lista per aplikim (neni 8 pika 4)

Programi qe siguron nje sistem cilesie, sipas parimeve te laboratorio te akredituar

(neni 8 pika 5)

Ministri i Mjedist, mbas verifikimeve te pershkruara ne kete ligj (neni 8, pikat 2 dhe 7),

brenda 30 diteve jep certifikaten e pajtimit me laboratorin e akrdituar


Ne Buletini e Ministrise se Mjedist publikoht lista e personave te paisur me certifikat pajtimi

me parimet e laboratorit te akredituar.

1.6.4. Detyrimi per regjistrim

Subjektet prodhuese dhe importuese jane te detyruara te regjistrojne substancat hedhin ne treg

edhe ne rstet kur kjo substance permbahet ne nje substance tjeter si shtese, perzierje ose

papasterti, ose permbahet ne preparat, si nje nga perberesit e tij.

1.6.5. Aplikimi per rregjistrim

Prodhuesi dhe importuesi, perpara hedhjes ne treg te substances apo preparatit qe

rregjistrohet, paraqet ne ministrite e ngarkuara nga ky ligj, nje aplikim me shkrim i cili

permban informacion edhe mbi substancat/preparatet, sasite, sigurimin teknik, etj.

Keto te dhena, ne rast se plotesojne kushtet e pershkruara ne nenin 10, regjistrohen nga

ministria perktese dhe brenda 60 diteve njofton aplikantin,. Ne rast se nuk ploteson kushtet,

ministria e refuzon regjistrimin dhe brenda 30 diteve njofton per kete vendim aplikantin.

Ministria e Mjedisit mban Regjistrin Kombetar per substancat dhe preparatet kimike. Te

dhenat per kete regjister sigurohen nga ministrite e ngarkuara nga ky ligj, pervec te dhenave

qe perbejne sekret tregtar.

1.6.6. Administrimi i substancave dhe preparateve te rrezikshme

Sipas nenit 13 te ketij ligji, lidhur me vleresimin e rrezikut prej substancave te rrezikshme per

shendetin e njeriut dhe mjedisin, ne piken percaktohet se lista e ketyre substancave miratohet

nga KM.

Procedurat qe lidhen me vleresimin e rrezikut per njeriun dhe mjedisn percaktohen me urdher

te Ministrit te Shendetesise.

1.6.7. Importi dhe eksporti i substancave dhe preparateve te rrezikshme

Importi dhe eksporti i substanceve te rrezikshme behet vetem me leje te ministrit percates.

Neni 21 percakton detyrimin e importuesit dhe eksportuesit per ti kerkuar ministrit perkates,

jo me pak se 60 dite perpara dates se kryerjes se importitit ose eksportit, miratimin e lejes per

kete veprimtari.

Pembajtia e aplikimit pe dhenjen e lejes, sipas pikes 1 te nenit 21, percaktohet me urdher te

ministrit.

1.6.8. Regjistrimi per njoftim per substancat dhe preparatet e rrezikshem

Ligji duke vleresuar rendesine e regjistrimit per administrimin e sigurt te substancave dhe

preparatve te rrezikshem, ne nenin 22 thekson;

Personat juridik dhe fizik, te autorizuar per kryerjen e veprimtarise tregtare, jane te detyruar

qe per manaxhimin e substancave dhe te preparateve te klasifikuara sipas pikave 6 dhe 7 te

nenit 5 te ketij ligji, te njoftojne ARM-ne perkatese te regjistroje hyrjet e ketyre substancave

dhe sasin maksimale te ruajtur. Gjithashtu ata duhet ti dergojne kesaj agjensie, rregulloren e

sigurimit teknik per keto substance. Ky detyrim vlen edhe per substancat e perdorura per

kerkime shkencore dhe per zhvillim.

1.6.9. Sanksionet

IM per shkelej qe siaps ketij ligji perbjne kuandravajtie administrative parashikon gjoba qe

varjojne nga 500.000 – 10.000.000 leke. Gjobat vendosen:


1. Per veprimtari tregtare qe nuk jane ne perputhje me kete ligj.

2. Per personin fizik dhe juridik qe hedh ne treg nje substance te pa regjistruar dhe qe

eshte e dtyrushme te regjistrohet.

3. Per prodhues ose importues qe nuk plotesojne kerkesat te cilat pershkruhen ne kete

pike dhe ne nenet 8,15,16,17,21, te ketij ligji.

1.6.10. Dispozita kalimtare dhe te fundit

Ne kete nen (27) percakohen afatet kohore qe duhet te respektohen per dispozitet e ketij ligji.

Ato varjojne nga 1-2 vjet.

1.7. Ligji “Per Mbrojtien e Mjedist Detar nga Ndotja dhe Demtimet” nr. 8905 dt.

6.6.2002.

Ligj ka për qëllim mbrojtjen e mjedisit detar të Republikës së Shqipërisë nga ndotjet e

dëmtimet, parandalimin dhe shmangien e tyre, të shkaktuara nga veprimtaritë njerëzore në det

e në zonën bregdetare, të cilat prishin cilësinë e ujit, dëmtojnë burimet e detit e të bregdetit,

rrezikojnë faunën dhe florën, kërcënojnë shëndetin e njeriut, si dhe vështirësojnë zhvillimin

normal të veprimtarive në këtë mjedis.

1.7.1. Veprimtarit e ndaluara

Sipas nenit 6 ;

1. Në mjedisin detar ndalohet:

a) hedhja e lëndëve dhe e mbetjeve të rrezikshme helmuese e plasëse;

b) hedhja e substancave dhe e lëndëve të përcaktuara në Aneksin I, që i bashkëlidhet

këtij ligji;

c) derdhja e hidrokarbureve dhe e ujërave të ndotura;

ç) hedhja e lëndëve dhe e materialeve të ngurta, të çfarëdo natyre dhe lloji, me

përjashtim të mjeteve e pajisjeve të peshkimit dhe të lëndëve e mjeteve të nevojshme për

ndërtimin e porteve, pontileve e konstruksioneve të tjera, sipas projekteve të miratuara nga

Ministria e Mjedisit dhe në kushtet e përcaktuara prej saj;

d) hedhja e mbeturinave dhe e çdo lloj lënde nga anijet, platformat, instalimet dhe nga

bregdeti;

dh) transportimi i lëndëve dhe i mbetjeve të rrezikshme;

e) fundosja e anijeve, e ngarkesave dhe e mallrave të çdo lloji e tipi;

ë) fundosja dhe braktisja e çdo lloj instalimi, që ka shërbyer për veprimtari të

ndryshme;

f) ndërtimi dhe vënia në funksionim e pajisjeve që lëshojnë rrezatim jonizues;

g) djegia e lëndëve dhe e materialeve të çdo lloji;

gj) hyrja në porte me ballaste të papastra e mjeteve detare të çfarëdo lloji, tipi e

tonazhi;

2. Mbeturinat e përcaktuara në Aneksin II, që i bashkëlidhet këtij ligji, mund të

hidhen në det vetëm me autorizim të Ministrit të Mjedisit.

1.7.2. Grumbullimi dhe largimi i mbeturinave

Administrimit te mbeturinave i kushtohet nje kapitull i vecante ne ligj. Ne nenin 9

percaktohet se ne mjedisin detar grumbullimi dhe largimi i mbeturinave të krijuara nga

veprimtaritë e ndryshme dhe nga anijet që ndodhen ose lundrojnë në të, bëhen sipas

kërkesave të këtij ligji dhe të akteve në zbatim të tij.


Rregullat për administrimin e mbeturinave në mjedisin detar përcaktohen me udhëzim të

përbashkët të Ministrit të Mjedisit, të Ministrit të Transportit dhe Telekomunikacioneve dhe

Ministrit të Rregullimit të Territorit dhe Turizmit.

Ne nenin qe pason renditen detyrat e mjeteve qe operojne ne mjedisn detar per instalimin ne

keto mjete te paisjve per grumbullimin e mbeturinave dhe te shenojne ne proces-verbal

oprecaionet e kryera per kete qellim.

Largimi i mbeturinave dhe i hidrokarbureve të përdorura, që rrjedhin nga kryerja e

veprimtarive në mjedisin detar, bëhet nga persona fizikë e juridikë të specializuar për pastrim,

te paisur me leje mjedisore dhe qe perdorin teknollogjite me te mira te mundeshme per

pastrim.

Ne nenin 12, mbi dorezimin e mbeturinave thuhet:

1. Personat juridikë e fizikë, që ushtrojnë veprimtari në mjedisin detar, dhe anijet para

hyrjes në port, dorëzojnë mbeturinat dhe hidrokarburet e përdorura te subjekti pastrues i

licencuar.

2. Para se të marrë leje për të hyrë në portet e Republikës së Shqipërisë, kapiteni i anijes

është i detyruar të dorëzojë në kapitenerinë e portit deklaratën për pastrimin e tankerave të

anijes.

3. Kapiteneria e portit kontrollon anijen, për të vërtetuar saktësinë e deklaratës së

kapitenit dhe gjendjen e tankerave.

1.7.3. Njoftimi i ndotjes

Neni 13 i ligjit ka te beje me detyrimin e cdo personi per te bere njoftimin ne kapitenarine e

portit ose organin shteteror me te afert, per konstatimin e ndotjes se mjedisit detar.

Kapiteni anijes, operatori i paltformes ose personi barazuar me ta sapo veren ndotje te

mjedisit detar njofton kapitenarine e portit. Njoftimi duhet te permbaje:

emrin dhe të dhëna të tjera të njoftuesit;

vendndodhjen e ndotjes;

kohën e ndodhjes e të konstatimit

përshkrimin e ndotjes;

burimin dhe shkakun e ndotjes

tipin dhe sasinë e ndotësit;

kushtet e motit e të detit.

Lidhur me sa me siper kapitenaria ben verifikimin e njofimit dhe ve ne dijeni Ministrine

e Transportit dhe Telekomunikacionit, MM si dhe qeverisjen vendore, ne territorin ku

ka ndodhur ndotja.

1.7.4. Pastrimi i ndotjes

Ne nenin 14 percaktohet pergjegjesia dhe detyrimi i personit fizikë ose juridikë, që ka

shkaktuar ndotjen e mjedisit detar, per pastrimin e zonën se ndotur, sjellien e saj në gjendjen

e mëparshme, si dhe të shpërblimin e dëmit.

Kapiteni i anijes, operatori i platformës, si dhe personi i barazuar me ta në veprimtaritë e

tjera, në radhë të parë, janë të detyruar të marrin masat për pastrimin e ndotjes që kanë

shkaktuar.


1.7.5. Ndotja nga anijet ushtarake

1. Kur mjedisi detar është ndotur nga anije ose instalime ushtarake, IM njofton Ministrinë e

Mbrojtjes, e cila merr masa për pastrimin e zonës së ndotur.

2. Kur ndotja shkaktohet nga anijet ushtarake të huaja, të cilat ndodhen, kalojnë ose marrin

pjesë në stërvitje që zhvillohen në mjedisin detar, bëhet njoftim në rrugë diplomatike, ku

paraqiten edhe kërkesat për pastrimin e ndotjes e për shpërblimin e dëmeve.

1.7.6. Sanksionet

Ndaj subjektit që ushtron veprimtari të ndaluara nga neni 6 i këtij ligji, kur këto veprimtari

përbëjnë vepër penale, IM bën kallëzimin për ndjekje penale.

Kur shkelja përbën kundërvajtje administrative, IM vendos ndalimin e menjëhershëm të

veprimtarisë dhe sekuestrimin e mjeteve e të pajisjeve me të cilat është shkaktuar ndotja.

Gjobat varjojne nga 10.000 – 1.000.000 leke dhe pezullim apo mbyllj te aktivitetit ne vartesi

te kategorise se kundravajties dhe niveli te demtimit te mjedisit detar.

Ne vazhdim te sanksioneve, nen 19 percakton veprimtari te tjera te ndaluara, te cilat kur nuk

perbejne kundravajtie penale, perbejne kaundravajtie adminsitratiev dhe denohen me gjobe

nga 100.000 – 1.000.000 leke, pezullim ose mbyllje te aktivitetit

1.8. Ligji per mbrojtjen e liqeneve nderkufitare nr. 9103, dt. 10.07.2003

Ky ligj synon mbrojtjen e gjendjes natyrore të liqeneve ndërkufitare, garantimin e kushteve

të përshtatshme për zhvillimin e jetës dhe të ekosistemeve në to, duke nxitur zhvillimin e

veprimtarive të dobishme, në përputhje me kërkesat e parimit të zhvillimit të qëndrueshëm

dhe duke ndaluar veprimtaritë që i rrezikojnë keto ekosisteme.

Ne kapitullin qe trajton mbrojtien e liqneve nderkufitare,ne nenin 4 te tij, theksohet se per

mbrojtien e gjendjes natyrore të liqeneve ndërkufitare veprojnë të gjitha aktet ligjore e

nënligjore, që mbrojnë mjedisin në Republikën e Shqipërisë, si dhe konventat, protokollet,

marrëveshjet ndërkombëtare në të cilat Republika e Shqipërisë është palë.

Per mbrojtien e liqeneve nderkufitare jane te detyruar te zbatojne dispozitate ketij ligji;

personat fizikë e juridikë, publikë dhe privatë, vendas ose të huaj, që shfrytëzojnë

pasuritë ujore, natyrore dhe biologjike të liqenit e të pellgut ujëmbledhës ose

ushtrojnë veprimtari të ndryshme në to;

personat fizikë e juridikë, publikë dhe privatë, vendas ose të huaj, veprimtaritë e të

cilëve janë të vendosura në pellgun ujëmbledhës dhe që me veprimtarinë e tyre mund

t‟u shkaktojnë dëmtime liqeneve.

1.8.1. Detyrat e organeve shteterore

Sipas nenit 5, ngarkohet Ministria e Mjedisit qe në bashkëpunim me organet shtetërore

përkatëse, qendrore e vendore dhe me autoritetet e ujit, secili në linjën e vet, organizojnë

punën për mbrojtjen mjedisore të liqeneve ndërkufitare, kontrollojnë zbatimin e kërkesave të

këtij ligji dhe marrin pjesë:

a) në hartimin dhe zbatimin e planeve të menaxhimit të liqeneve ndërkufitare;

b) në hartimin dhe zbatimin e programeve të veçanta të monitorimit;

c) në hartimin dhe zbatimin e planeve vendore për rehabilitimin e pjesëve të ndotura e

të dëmtuara të liqeneve ndërkufitare;


ç) në krijimin e kuadrit ligjor, bashkëkohor, për administrimin dhe mbrojtjen mjedisore

të tyre;

d) në sigurimin dhe përdorimin e frytshëm të mjeteve të nevojshme financiare;

dh) në kontrollin e vazhdueshëm për të siguruar ruajtjen e gjendjes natyrore të liqeneve

ndërkufitare dhe të faunës e florës së tyre.

1.8.2. Administrata e liqeneve

Per sejcilin liqen nderkufitar,me qellim administrimin dhe mbrojtjen mjedisore të tyre si zona

të mbrojtura, krijohet Administrata e Liqenit, ne vartesi te qarkut perkates. Nder te tjera ajo

harton rregulloret e veçanta, të nevojshme për administrimin dhe mbrojtjen e pellgut

ujëmbledhës dhe ia i paraqet ato për miratim këshillit të qarkut përkatës.

Përbërja, funksionet, përgjegjësitë dhe detyrat e administratës së liqenit përcaktohen me

vendim të Këshillit të Ministrave, me propozim të përbashkët të Ministrit të Mjedisit,

Ministrit të Bujqësisë dhe Ushqimit, Ministrit të Rregullimit të Territorit dhe Turizmit dhe

Ministrit të Pushtetit Vendor dhe Decentralizimit.

Në mbledhjet e organeve të qeverisjes vendore, ku trajtohen probleme dhe merren vendime

për liqenet dhe pellgjet e tyre ujëmbledhëse marrin pjese edhe përfaqësuesit e komunitetit të

biznesit të pellgut ujëmbledhës dhe organizatat jofitimprurëse mjedisore.

1.8.3. Veprime te ndaluara

Per mbrojtien dhe zhvillimin e qendrueshem, ligji parashikon nje kategori veprimtarish qe

ndalohet te zhvillohen ne liqenet nderkufitare dhe pellgjet ujembledhes respekive:

1.Në liqenet ndërkufitare dhe pellgjet e tyre ujëmbledhëse janë të ndaluara:

a) hedhjet ose depozitimet e lëndëve dhe të mbetjeve të rrezikshme;

b) shkarkimet e ujërave të ndotura e të patrajtuara urbane, industriale, bujqësore dhe të

çdo veprimtarie njerëzore;

c) depozitimet dhe hedhjet e mbetjeve të çdo lloji;

ç) ndërtimi e funksionimi pranë tyre i venddepozitimeve të mbetjeve dhe i dambave të

minierave e degëve të industrisë përpunuese;

d) betonimet në breg, që ndërpresin komunikimet e shumëfishta ndërmjet ujit dhe

tokës;

dh) ndërtimi i godinave, i instalimeve dhe i çdo formacioni inxhinierik në breg dhe

brenda zonës së ndaluar për ndërtime;

e) marrja e rërës, e zhavorreve dhe e çdo materiali tjetër të brigjeve dhe të cektinave të

liqeneve, siç përcaktohet në ligjin nr.8093, datë 21.3.1996 "Për rezervat ujore", i ndryshuar;

ë) çelja e guroreve, ndërtimi i furrave të gëlqeres, instalimi i impianteve të asfalto-

betonit pranë zonave urbane dhe në vende që dëmtojnë peizazhin e zonës;

f) shfrytëzimi i ujit të liqeneve pa leje dhe jashtë kushteve të vëna në licencë;

g) prerja e pakontrolluar e pemëve dhe e pyjeve;

gj) shfrytëzimi pa kriter i kullotave dhe djegia e tyre;

h) ushtrimi i peshkimit dhe i gjuetisë jashtë sezoneve e kalendarëve përkatës dhe me

metoda, mënyra dhe mjete të ndaluara me ligj;

i) mbledhja e bimëve mjekësore, tarnifere dhe eterovajore me mënyra, metoda e në

periudha të ndaluara;

j) mbledhja e kërmijve, bretkosave, breshkave e reptilëve me mënyra, metoda dhe në

periudha të ndaluara;

k) kapja, për qëllime tregtimi, e peshqëve, e kafshëve dhe e shpendëve të rrallë dhe të

rrezikuar;


l) futja në liqen dhe në zonën ujëmbledhëse e gjallesave (peshq, kafshë, shpendë, bimë)

të popullatave jovendase.

2. Këshilli i Ministrave, me propozimin e Ministrit të Mjedisit, miraton ndalimin e

ushtrimit të veprimeve të tjera në liqenet ndërkufitare, të cilat diktohen në të ardhmen nga

praktika.

1.8.4. Sanksionet

Per zbatimin me rigorozitet te ligjit parashikohen edhe nje numur sanksionesh per shkelje te

cilat, ne rastin e veprave penale, IM dhe Administrata e Liqenit bejne kallzim per ndjekje

penale.

Shkeljeve te cilat ne pergjithesi jane permbledheur ne nenin 14 te ketij ligji, ne nenin 22, ju

shtohen edhe disa veprimtari te tjera te cilat kur nuk perbejene veper penale trajtohen si

kundravajtie administrative si ushtrimi i veprimtarive pa leje mjedisore, shkarkimi ne ujrat e

liqenit i mbetejeve ne cfardo gjendje fizike, qe shkaktojne ndotje ose demtim te

biodiversitetit, mos kryerja e monitorimit, mos publikimi i te dhenave, etj.

Ne nenin 22 percaktohen edhe gjobat per kundravajtiet administrative te cilat varjojne nga

100.000 – 1.000.000 leke, ne vartesi te shkeljes, te listuara ne germat me siper.

Krahas gjobes IM mund te vendose edhe per mbylljen e perkoheshme ose te perhereshme te

subjektit qe ka shkelur ligjin, bazuar ne shkallen e ndotjes ose demtimit te shkaktuar.

1.9. Ligji “Per Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore”, nr. 8652 dt. 31/07/2000

Ky ligj rregullon organizimin dhe funksionimin e njesive te qeverisjes vendore, si dhe

percakton funksionet, kompetencat, te drejtat dhe detyrat e tyre dhe te organeve perkatese.

Ne gamen e funksioneve dhe kompetencave qe percakton ky ligj per qeverisjen vendore ne

fusha te ndryshme te veprimtarise ekonomiko-sociale si ne infrastrukture, sherbimet me

karakter kulturore, ekonomik dhe sportive, zhvillimit ekonomik, rendit dhe mbrojtjes civile,

disa prej tyre, jane te lidhura drejtpersedrejti apo terthorazi me mbrojtjen e mjedisit.

Nder keto funksione do te veconim:

Funksionimin e sistemit te kanalizimeve te ujrave te bardha dhe te ujrave te zeza

Ndertimni, rehabilitimin dhe mirembajjien e rrugeve me karakter vendor , trotuareve dhe

shesheve publike

Administrimin e parqeve, lulishteve dhe zonave te gjelberuara publike

Grumbullimin, largimin dhe perpunimin e mbeturinave

Planifikimin urba , menaxhimin e tokes dhe strehimin, sipas menyres se percaktuar me

ligj

Pergatitjen e programeve te zhvillimit ekonomik vendor

Ruajtjen dhe zhvillimin e pyjeve, kullotave dhe burimeve natyrore me karakter vendor

Ne funksionet e perbashketa te qeverisjes vendore me pushtetin qendror, krahas arsimit,

shendetsise, kujdesit social, rendit dhe mbrojtjes civile, perfshihet dhe mbrojtja e mjedisit

(neni 11 pika 3d).


1.10. Vendimi i Keshillit te Ministrave (KM) Per Monitorimin e Mjedisit ne Republiken e Shqiperise (MMRSH), nr. 103 dt. 31.03.2002.

Ne zbatim te LMM, vendimi per MMRSH, percakton treguesit qe duhet te monitorohen dhe

institucionet pergjegjse qe duhet te kryejne monitorimin e mjedisit ne RSH.

1.10.1 Treguesit mjedisor te gjendjes se mjedisit

Kapitulli permban treguesit per ajrin, ujrat sipefaqesor dhe nentokesore, ujrat e ndotura,

biodiversitetin dhe token, perfshire ujrat qe perdoren per vaditje.

1.10.2 Treguesit mjedisor te ndikimit ne mjedis

Kapitulli permban treguesit per ajrin, ujrat sipefaqesore dhe ato nentokesore, biodiversitetin,

token dhe ujrat per vaditje.

1.10.3. Treguesit mjedisor te trysnise ne mjedis

Ne kete kapitull jane renditur treguesit per ndryshimet klimatike, ajrin urban, hedhurinat e

ngurta urbane, shkarkimet e lengta urbane, mbetjet e ngurta industriale dhe inertet,

shkarkimet industriale te lengeta.

Ne vazhdim te ketij kapitulli jane perfshire edhe sasia vjetore e kimikateve te rrezikshme te

importuara, sasia e plehrave kimike dhe kimikateve qe perdoren ne bujqesi dhe ujrat

nentokesore.

1.10.4. Programi Kombetar i Monitorimit te Mjedisit (PKM)

Kapitulli percakton permbajtjen e PKM. Ne mbeshtetje te ketij programi hartohet ne

bashkepunim me Institutin e Statistikave, sistemi i treguesve dhe modulareve statistikore, qe

do te paraqesin ne MM, te gjitha institucionet dhe personat fizik dhe juridik zbatues.

1.10.5. Zbatimi i PKM

Ne kete kapitull percaktohen detyrat e organeve qendrore, institucioneve dhe personave

juridik dhe fizik ne kuadrin e PKM.

Institucionet zbatuese te PKM i dorezojne te dhenat e monitorimit ne MM, te pakten

nje here ne 3-muaj.

Personat fizik dhe juridik i dorezojne te dhenat e monitorimit prane ARM-ve te

pakten 4 here ne vit.

Institucionet qenderore te perfshira ne PKM, dorezojne prane MM, raportet vjetore

per gjendjen e mjedisit.

MM sipas ketij vendimi kryen inventarizimin e burimeve te ndotjes, karakteristikat e tyre dhe

shpendarjen sektoriale.

Mbi bazen e PKM, MM pergatit dhe boton cdo 2 vjet Raportin mbi Gjendjen e Mjedisit, i cili

miratohet nga KM.

1.10.6. Te ndryshme dhe perfundimtare

Shpenzimet e monitorimit perballohen nga personat juridik dhe fizik te pajisur me leje

mjedisore, per veprimtarite qe kryejne. Per impiantet dhe institucionet ne pronesi publike

keto shpenzime perballohen nga buxheti i ministrive perkatese.


2. DETYRAT E INSPEKTORIATIT TE MJEDISIT (IM)

Ne legjislacionin mjedisor jane percaktuar detyrat e IM. Ne shume raste kryerjen e detyrave

qe percakton ligji, IM e realizon ne bashkepunim me inspektoriatet e ministrive respektive

dhe me autoritet perkatese te qeverisjes vendore.

2.1. Ligji per Mbrojtjen e Mjedisit

2.1.1 Kontrolli mjedisor

Kontrolli per gjendjen e mejdisit eshte detyre e IM e punonjesve te caktuar nga MM dhe

ARM-ve.

Per gjendjen e perberesve te vecante te mjedisit ushtrojne kontroll edhe nje numer

institucione te tjera ne vartesi te minsitrive te linjes si; Policia Pyjore, Policia e Ndertimit,

Inspektoriati Sanitar Shteteror, Inspektoriati i Mbrojtjes se Bimeve, Inspektoriati Peshkimit,

Inspektoriat i Hidrokarbureve, Inspektoriat Zoovetrinar, inspektoriatet dhe organet e

qeverisjes vendore.

Bashkrendimi i punes se IM me organet e tjera rregullohet me udhezime te perbashketa te

ministrave perkates.

Parametrat, objektet, planet dhe menyrat e ushtrimit te kontrollit, pergatiten nga IM dhe

ARM-t dhe miratohen nga Kryeinspektori i IM, sipas udhezimit te miratuar nga MM.

Inspektoret e mjedisit per qellime inspektimi dhe marrje mostrash jane te autorizuar te hyjne

ne te gjitha vendet dhe mjediset, objekte te kontrollit.

Bazuar ne rezultatet e kontrollit, IM vendos mbylljen, nderprerjen e plote ose te pjesshme te

veprimtarise, dukem caktuar dhe detyrat per normalizimin e gjendjes.

Ligji ne baze te nenit 70 sanksionohet krijimi i IM prane MM:

2. Prane Ministrise se Mjedisit funksionon IM, si organ i specializuar kontrolli per

mjedisin.

3. IM perbehet nga Kryeinspektori, nga inspektoret ne Ministrine e Mjedisit dhe nga

inspektoret e ARM-ve. Inspektoret ne Ministrine e Mjedisit e ushtrojne veprimtarine

kontrolluese ne te gjithe territorin e Republikes se Shqiperise, ndersa inspektoret e

agjensive rajonale te mjedisit veprojne brenda territorit te qarkut.

4. Veprimtaria e IM drejtohet nga Kryeinspektoi i Mjedisit, i cili emerohet nga Ministri i

Mjedisit.

5. Me propozimin e Kryeinspektorit, Ministri i Mjedisit percakton kriteret per emerimin

e inspektoreve.

6. Kryeinspektori emeron dhe shkarkon inpektoret.

7. Per veshtiresite e detyres, inspektoret marrin si shperblim mbi page nje perqindje te

gjobave qe vjelin, e cila miratohet me vendim te Keshillit te Ministrave, me

propozimin e Ministrit te Mjedisit dhe te Ministrit te Financave.

Ne vijim, ne nenin 71, percaktohen detyrat e IM:

1. Inspektorati i Mjedisit:

a) ushtron kontroll te vazhdueshem mbi mjedisin dhe ndaj veprimtarive ndotese, per te

siguruar mbrojtjen e mjedisit nepermjet zbatimit te legjislacionit mjedisor dhe kerkesave


te vena ne lejen dhe ne deklaraten mjedisore. Kontrollet kryhen nga grupe inspektoresh

ose nga nje inspektor i vetem;

b) kerkon pjesemarrjen e organeve te qeverisjes vendore, te perfaqesuesve te bashkise, te

organizatave jofitimprurese mjedisore dhe te mediave ne kontrollet mbi veprimtarite

ndotese;

c) krijon dosjen mjedisore per cdo veprimtari te pajisur me leje mjedisore. Rregullat e

hollesishme per formen, permbajtjen, administrimin e dosjes mjedisore, percaktohen nga

Ministri i Mjedisit;

d) ndihmon personat fizike e juridike per te realizuar vetemonitorimin, verifikimin dhe

zbatimin e sistemeve te integruara te administrimit dhe kontrollon zbatimin e tyre;

e) urdheron masa te detyrueshme per zbatim per permiresimin e gjendjes se mjedisit, per

pakesimin e ndotjes dhe te demtimit te mjedisit;

f) ve ne dijeni rregullisht pushtetin vendor per gjendjen e mjedisit, per veprimtarite,

projektet dhe instalimet e miratuara, sipas kerkesave te ketij ligje;

g) kontrollon regjistrat e ndotesve, rregulloret e brendshme, teknike e teknologjike, dhe

dokumentet e tjera qe lidhen me veprimtarine dhe rrezikun e ndotjes;

h) vendos sanksione, sipas ketij ligji dhe akteve te tjera ligjore qe mbrojne perberes te

vecante te mjedisit;

i) ben publike rezultatet per cdo kontroll te ushtruar.

2. Veprimtaria kontrolluese e IM pasqyrohet ne dokumente standarte te miratuara nga

Ministria e Mjedisit.

3. Rregullat e hollesishme per funksionimin e IM percaktohen nga Ministri i Mjedisit.

Lidhur me detyrat e institucioneve qendrore per mjedisin ligji ne nenin 74, percakton detyrat

e meposhtme:

a. Te integroje mbrojtjen e mjedisit ne polikat e stategjite sektoriale, duke marre, perpara

miratimit te tyre, edhe mendimin e Ministrise se Mjedisit;

b. Te bashkepunojne me Ministrine e Mjedisit per hartimin dhe zbatimin e kuadrit ligjor

mjedisor, per futjen e teknologjive te pastra dhe me te mira te mundshme, per

hartimin dhe zbatimin e strategjise se mjedisit e planit perkates se veprimit, per

rehabilitimin e zonave te ndotura dhe te demtuara dhe per shkembimin e te dhenave

per gjendjen e mjedisit;

c. Te publikojne te dhenat qe kane per mjedisin;

d. Te bashkepunojne me organet e qeverisjes vendore per zgjidhjen e problemeve te

mjedisit;

e. Te organizojne zbatimin e programit kombetar te monitorimit te mjedisit per personat

juridike ne varesi te tyre.

2.2. Ligji per Administrimin Mjedisor te Mbetjeve te Ngurta (LAMMN)

2.2.1. Kontrolli

Per kontrollin ndaj veprimtarive qe lidhen me administrimin e mbetjeve te ngurta, neni 31 i

LAMMN, percakton detyrat e IM lidhur me pesonat fizike dhe juridike qe zoterojne mbetje:

1. Ndaj veprimtarisë së zotëruesve të mbetjeve ushtrojnë kontrolle IM, organi që ka

licencuar veprimtarinë, Inspektorati Sanitar Shtetëror dhe inspektorati bashkiak.

2. Inspektorati Bashkiak dhe Inspektorati Sanitar Shtetëror kontrollojnë zbatimin e

rregullave dhe të kërkesave për krijimin, grumbullimin, ruajtjen, transportimin, përpunimin

dhe asgjësimin e mbetjeve urbane, të mbetjeve të ndërtimit dhe të mbetjeve të vëllimshme.


3. IM kontrollon zbatimin e rregullave dhe të kërkesave për trajtimin dhe

administrimin e mbetjeve dhe kushtet e vendosura në lejen mjedisore për:

a) krijimin, grumbullimin, ruajtjen, lëvizjen dhe përpunimin e mbetjeve të tjera nga

ato të përmendura në pikën 2 të këtij neni;

b) funksionimin e impianteve dhe të instalimeve të përpunimit dhe të asgjësimit të

mbetjeve;

c) transportin dhe lëvizjen e mbetjeve brenda proceseve të administrimit të tyre;

ç) kryerjen e monitorimit të mbetjeve nga zotëruesit e tyre;

d) mbajtjen e regjistrave të veçantë për mbetjet;

dh) zbatimin e programeve vetiake të masave teknike, teknologjike e organizative.

2.3. Ligji per Trajtimin Mjedisor te Ujrave te Ndotura (LTMUN)

2.3.1. Detyrat e organeve shteterore

1. MM, ARM-t, IM, krahas organeve te ngarkuar me ligj per administrimin e rezervave

ujore, ndihmojne funksionimin e procesit te trajtimit mjedisor te ujrave te ndotura dhe

kontrollojne zbatimin e tij ne te gjitha nivelet

2. Organet shteterore qendrore dhe vendore, secili ne linjen e vete, bashkepunojne me

MM per:

a) Percaktimin e teknikave, teknologjive dhe metodave me te mira te mundeshme

per trajtimin mjedisor te ujrave te ndotura ne menyre te integruar, ne perputhje

me llojin dhe natyren e tyre

b) Hartimin e planeve per trajtimin mjedisor te ujrave te ndotura, ne menyre te

integruar, si pjese e planeve te manaxhimit te baseneve ujembledhes perkates

c) Krijimin i kuadrit ligjor bashkekohor, per trajtimin mjedisor te ujrave te

ndotura

d) Persosjen e rrjetit institucional pergjegjes

e) Sigurimin dhe perdorimi i frutshem i mjeteve te nevojshme financiare

e) Kontrollin e vazhdueshem te veprimtarive qe shkaktojne ndotje te ujerave, si

dhe te subjekteve qe angazhohen ne trajtimin dhe pastrimin e tyre

2.3.2. Trajtimi i ujrave te ndotura sipas llojit

Ne kete kapitull lidhur me trajtimin e ujrave te ndotura urbane ne zonat me pak te ndjeshme

ne rastet kur trajtim paresor nuk rezulton i mjaftueshem thuhet:

Nese IM veren se ka dhe vazhdon te kete ndikime negative ne mjedisin prites, urdheron

trajtimin dytesor te shkarkimeve te lengta urbane.

Per rehabilitimin e mjedisit prites, ne nenin 17 thuhet:

Kur IM vern tejkalim te normave te lejuara te shkarkimeve te lengeta ne mjedisin prites,

urdheron nderprerjen e shkarkimeve te metejshme, deri ne rehabilitimin e mjedisit te ndotur

dhe respektimin e normave.

2.3.3. Kontrolli

Ky kapitull perbehet nga nene qe lidhen me kontrollin nga ana e IM:

1. IM, organi që ka lincencuar veprimtarinë, inspektorati sanitar dhe inspektorati bashkiak

ushtrojnë kontrolle për respektimin e normave të shkarkimeve të lëngta.

2. IM, kontrollon zbatimin e rregullave dhe të kërkesave për trajtimin mjedisor të

ujërave të ndotura dhe kushtet e vendosura në lejen mjedisore.


2.4. Ligji per mbrojtien e liqeneve nderkufitare

2.4.1. Kontrolli

Detyrat e IM ne zbatim te keteij ligji percaktohen ne pikat 3 dhe 4 te nenit 21

3. Kontrolli ushtrohet nga Autoriteti i Ujit, nga Adiminstrata e Liqenit, nga IM, ne

bashkepunim me Inspektoriatin e Peshkimit, me Policine e Sherbimit Pyjor dhe Policine

Bashkiake, si dhe nga organet qe kane licensuar veprimtarit te cilat ushtrojne kompetencat

sipas ligjeve, qe i kane krijuar keto organe.

4. Brenda pese diteve nga perfundimi i kontrollit, IM publikon rezultatet e kontrollit dhe

masat qe kane marre per permiresimin e gjendjes.

2.5. Ligji per mbrojtien e mjedisit detar nga ndotja dhe demtimi

2.5.1. Autoriteti i kontrollit

Ne baze te nenit 7 te ligjit;

Kontrolli i mjedisit detar dhe i veprimtarive që zhvillohen në të ushtrohet drejtpërdrejt nga

IM, nga kapiteneritë e porteve, nga organet shtetërore që kanë licencuar veprimtaritë, si dhe

nga organe të tjera të përcaktuara me ligj.

2.5.2. Objekti i kontrollit

1.Kontrolli i IM është i përhershëm dhe i vazhdueshëm. Ai ushtrohet për gjendjen e cilësitë e

mjedisit detar, për elementet e faktorët natyrorë e njerëzorë të tij, për të vëzhguar e regjistruar

ndryshimet e tyre.

2.IM kontrollon ndikimet e veprimtarive në mjedisin detar, si i zbatojnë ato kërkesat e

legjislacionit mjedisor dhe kushtet e vëna në lejen mjedisore.

3.Për kryerjen e detyrave të tij, IM bashkërendon punën me kapiteneritë e porteve, me

Inspektoratin e Peshkimit, me Policinë e Shtetit, si dhe me Rojat Bregdetare të Republikës së

Shqipërisë.

2.5.3. Ndotja nga anijet ushtarake

Nje nen te vecante, nenin 16, trajton detyrat e IM ne rastet e ndotjes se mjedist detar nga

anije ose instalime ushtarake

1. Kur mjedisi detar është ndotur nga anije ose instalime ushtarake, Inspektorati i Mjedisit

njofton Ministrinë e Mbrojtjes, e cila merr masa për pastrimin e zonës së ndotur.

2. Kur ndotja shkaktohet nga anijet ushtarake të huaja, të cilat ndodhen, kalojnë ose marrin

pjesë në stërvitje që zhvillohen në mjedisin detar, bëhet njoftim në rrugë diplomatike, ku

paraqiten edhe kërkesat për pastrimin e ndotjes e për shpërblimin e dëmeve.

2.5.4. Kryerja e veprimeve te ndaluara

1. Ndaj subjektit që ushtron veprimtari të ndaluara nga neni 6 i këtij ligji, kur këto veprimtari

përbëjnë vepër penale, Inspektorati i Mjedisit bën kallëzimin për ndjekje penale.

2. Kur shkelja përbën kundërvajtje administrative, Inspektorati i Mjedisit vendos ndalimin e

menjëhershëm të veprimtarisë dhe sekuestrimin e mjeteve e të pajisjeve me të cilat është

shkaktuar ndotja; ndotja e vogël e përcaktuar në nenin 2 nënpika 3.2 gjobitet nga 10 mijë deri

në 100 mijë lekë; ndotja e madhe e përcaktuar në nenin 2 nënpika 3.1 gjobitet nga 500 mijë

deri në 1 milion lekë; hedhjet në det nga bregdeti gjobiten nga 100 mijë deri në 500 mijë

lekë; hedhjet në det të lëndëve të rrezikshme, të përcaktuara në nenin 6, gjobiten nga 500 mijë


deri në 1 milion lekë; ujërat e ndotura të përcaktuara në nenin 2 pika 8 gjobiten nga 100 mijë

deri në 500 mijë lekë.

2.5.5. Veprime te tjera te ndaluara

1.Në kuptim të këtij ligji, kur nuk përbëjnë kundërvajtje penale, përbëjnë kundërvajtje

administrative dhe dënohen si më poshtë:

a) me gjobë nga 100 mijë deri në 1 milion lekë dhe pezullimin e veprimtarisë deri në 3 muaj,

kohë brenda së cilës subjekti duhet të pajiset me leje mjedisore, kur ushtron në mjedisin detar

veprimtari pa lejen mjedisore;

b) me gjobë nga 100 mijë deri në 1 milion lekë, në varësi nga llojet dhe përmasat e ndotjes

dhe detyrimin për pastrimin e zonës së ndotur dhe sjelljen e saj në gjendjen e mëparshme, si

dhe pezullimin e përkohshëm të veprimtarisë, për aq kohë sa subjekti të marrë të gjitha masat

për të eliminuar ndotjen, kur veprimtaria e subjektit ndot ose dëmton mjedisin detar;

c) pezullohet nga IM për një muaj, kohë brenda së cilës subjekti duhet të plotësojë kërkesat,

kur veprimtaria e pajisur me leje mjedisore, nuk përmbush kërkesat e nenit 10 të këtij ligji;

ç) me gjobë nga 100 mijë deri në 1 milion lekë, në varësi nga lloji dhe përmasat e ndotjes

mosnjoftimi i ndotjes nga kapiteni i anijes, operatori i platformës, si dhe personi i barazuar

me ta në veprimtaritë e tjera,

2. Organi që vendos gjobën dhe bën ekzekutimin e saj, si dhe pezullimin ose ndërprerjen e

veprimtarisë, sipas këtij neni, është IM.

3. Kur këto shkelje përbëjnë vepër penale, IM bën kallëzimin për ndjekje penale.

2.6. Ligji per substancat dhe preparatet kimike

2.6.1. Inspektoriati Shteteror i Mjedisit

IM ka keto detyra dhe pergjegjesi”

a) mbikeqyr zbatimin e rregullave juridike dhe udhezimeve te Ministrit te Mjedisit e te zyrave

te tjera administrativene fushen e mbrojties se mjedisit, gjate manaxhimit te substancave dhe

preparateve te rrezikshme, nga persona juridik ose fizik, te autorizuar per kryerjen e

veprimtarise tregtare;

b)percakton kushtet per shmangien e mangesive ne manaxhin e substancave dhe preparateve

te rrezikshem gjate punes inspektuese;

c) vendos gjoba per personat juridik ose fizik, ne raste shkeljesh te detyrimeve ne fushen e

mbrojties se mjedisit, gjate manaxhimit te subsytancave dhe te preparateve te rrezikshem

c) i propozon ministrise perkates nderprerjen e veprimtarise te personit te autorizuar,

maksimumi per 30 dite, ne qofte se ai nuk permbush kushtet e autorizimit. Ne se nuk

respekton kushtet, ne baze te se ciles eshte leshuar autorizimi, propozon heqien e tij;

d) i sugjeron Ministrit te Mjedisit kryerjen e inspektimit te larte shteteror, ne fushen e

mbrojties se mjedist, per manaxhimin e substancave dhe preparateve te rrezikshme;

dh) bashkepunon me autoritet doganore dhe ju siguron atyre asistencen me spcialiste;

e) ngarkon inspektoret per kryerjen e detyres inspektuese. Gjate kryerjes se detyres

inspektoret vertetojne identitetin e tyre me ane te dokumentit te inspektorit ne Inspektoriatin

Shteteror te Mjedisit.

2.6.2 Inspektoriati Sanitar Shteteror

Inspektoriati Sanitar Shteteror ka keto detyra dhe pergjegjesi.

a) kontrollon zbatimin e rregullave juridike dhe te vendimeve ne fushen e mbrojtjes se jetes

dhe te shendetit te njeriut gjate menaxhimit te substancave dhe te preparateve te rrezikeshme,


si dhe permbushjen e detyrimeve te percaktuara per regjistrimin e substancave nga personat

juridike ose fizike.

b) kerkon nga personat juridike ose fizike, te autorizuar per kryerjen e veprimtarise tregetare,

ndreqjen e parregullsive ne fushen e menaxhimit te substancave dhe te preparateve, me veti te

rrezikeshme per jeten dhe shendetin e njeriut, ne perputhje me detyrimet e percaktuara per

regjistrimin e substancave, si dhe percakton afatin e fundit te rregullimeve.

c) vendos gjobat per personat juridike ose fizike, te autorizuar per kryerjen e veprimtarise

tregetare,

c) jep mendim per leshimin e autorizimit per menaxhimin e substancave te klasifikuara sipas

pikave 6, 7,8,9,10,13 dhe 14 te nenit 5 te ketij ligji.

d) bashkepunon me Inspektoriatin Shteteror te Mjedisit dhe me autoritetet doganore, si dhe u

siguron atyre asistence me specialiste.

2.7. Ligji per mbrojtien e liqeneve nderkufitare

2.7.1.Kontrolli

Neni 21 ne funksion te zbatimit te kërkesave të këtij ligji dhe të akteve nënligjore në zbatim

të tij, sanksionon kontrollin e vazhdueshëm e të përhershëm mjedisor te liqeneve

ndërkufitare, brigjeve te tyre, zonave ujëmbledhëse, si dhe veprimtarive që ushtrohen në to.

Per kete qellim, veprimtaritë ekonomike, tregtare, turistike, shoqërore, sportive, që ushtrohen

në liqene, në brigjet e tyre e në zonat ujëmbledhëse, kontrollohen në mënyrë të përgjithshme,

për të hetuar ndikimet negative në mjedis dhe në mënyrë të posaçme për të vlerësuar

respektimin e kërkesave që u janë fiksuar në lejet mjedisore e në licencat përkatëse, të marra

sipas legjislacionit në fuqi.

Institucionet pergjegjese per kontrollin sipas ketij ligji jane; Autoriteti i Ujit, Administrata e

Liqenit, IM, te cilat e kryejne kete detyr ne bashkëpunim me Inspektoratin e Peshkimit, me

Policinë e Ndërtimit, me Policinë e Shërbimit Pyjor dhe me Policinë Bashkiake dhe me

organet që kanë licencuar veprimtaritë, të cilët ushtrojnë kompetenca sipas ligjeve, që i kanë

krijuar këto organe.

Rezultatet e kontrollit dhe masat e marrë për përmirësimin e gjendjes publikohen nga IM

benda 5 ditëve nga përfundimi i kontrollit.


3. DETYRAT E AGJENSIVE RAJONALE TE MJEDISIT

3.1.Ligji Per mbrojtjen e Mjedisit

Neni 64 lidhur me rrjetin institucional per mbrojtjen e mjedisit shprehet:

Teresia e organeve te specializuara, te ngarkuara me ligj per mbrojtjen e mjedisit ne

Republiken e Shqiperise, perfaqeson rrjetin institucional mjedisor shqiptar.

Rrjeti institucional mjedisor perbehet nga Ministria e Mjedisit, nga Agjensite Rajonale te

Mjedisit, nga Inspektorati i Mjedisit, nga organizmat mjedisore, ne perberje te organeve

qendrore e vendore dhe nga organizimat nderministrore, te miratuar nga Keshilli i Ministrave

per te ndjekur probleme te rendesishme te fushes se mjedisit.

Organet shteterore, qendrore dhe vendore, si administruese te ligjshme te pjeseve dhe

perberesve te ndryshem te mjedisit, realizojne mbrojtjen e mjedisit nepermjet zbatimit te ketij

funksioni.

Neni 69 specifikon aktivitetet e ARM-ve te cilat jane te struktura te specializuara te MM te

krijuara me VKM nr.599 dt.20.12.1993, qe veprojne ne nivel Perfekture.

ARM-t zbatojne legjislacionin mjedisore ne nivel vendor. Ato kane per detyre te ndihmojne

organet e qeverisjes vendore per administrimin dhe mbrojtien e mjedisit, nxisin perdorimin e

teknollogjive te pastra, marrin pjese ne procesin e miratimit te lejes dhe deklarates mjedisore,

ndermarrin veprimtari ndergjegjesuese, etj .

3.2. Ligji per Vleresimin e Ndikimit ne Mjedis

Nenet 6, 10-14 te ketij ligji bejen fjali per aspektet proceduriale qe lidhen me aplikimin per

lejen mjedisore dhe roli i ARM-s ne kete proces:

Kërkesa për miratim (neni 6):

1. Kërkesën për miratimin e projektit dhe të dokumentacionit shoqërues, propozuesi i paraqet

në ARM të qarkut ku do të zbatohet projekti ose do të ushtrohet veprimtaria.

Shqyrtimi fillestar (neni 10):

ARM, brenda 5 ditëve nga marrja në dorëzim e kërkesës, bën shqyrtimin fillestar të

dokumentacionit dhe:

a) pranon për shqyrtim kërkesën dhe dokumentacionin shoqërues, nëse janë

respektuar kërkesat e neneve 8 dhe 9 të këtij ligji dhe kërkon të paktën 5 kopje në gjuhën

shqipe të raportit të vlerësimit të ndikimit në mjedis;

b) hedh poshtë kërkesën, nëse dokumentet nuk janë hartuar sipas kërkesave të neneve

8 deri në 11 dhe njofton me shkrim propozuesin për plotësimet e rregullimet që duhet t‟u bëjë

dokumenteve;

c) procedurat e shqyrtimit të kërkesës nuk fillojnë nëse propozuesi nuk dorëzon

dokumentacionin e plotësuar ose të korrigjuar.


Klasifikimi i kërkesës (neni 11):

1. ARM, në bashkëpunim me propozuesin, brenda 5 ditëve nga data e marrjes në

dorëzim të kërkesës, bën klasifikimin e projektit të propozuar, sipas shtojcave 1 dhe 2

(Aneksi B) dhe vendos nëse ai do t‟i nënshtrohet procesit të thelluar të vlerësimit të ndikimit

në mjedis.

2. Kur propozuesi e ka përfshirë raportin e thelluar të vlerësimit të ndikimit në mjedis

në dokumentacionin e dorëzuar, klasifikimi vlerësohet i kryer.

Procesi i thelluar i vlerësimit të ndikimit në mjedis (neni 12):

1. Kur nga klasifikimi rezulton se projekti i nënshtrohet procesit të thelluar të

vlerësimit të ndikimit në mjedis, ARM i kërkon, me shkrim, propozuesit të paraqesë raportin

e thelluar të vlerësimit të ndikimit në mjedis.

2. Këtë vendim ARM ua njofton Ministrisë së Mjedisit, organeve që japin licencat e

ndërtimit dhe të veprimtarisë, si dhe organeve të qeverisjes vendore të zonës ku do të

zbatohet projekti.

3. Ndaj vendimit të ARM, propozuesi mund të ankohet te Ministri i Mjedisit brenda

10 ditëve nga data e njoftimit të vendimit, i cili shpall vendimin përfundimtar brenda 10

ditëve nga data e depozitimit të ankimit.

Ndryshimet në projekt (neni 13):

1. Kur propozuesi kërkon të bëjë ndryshime në projekt ose në mënyrën e zbatimit të

tij, gjatë kohës që kërkesa ka hyrë në procedurat e shqyrtimit, ia paraqet ato, me shkrim,

ARM, që ka pranuar kërkesën.

2. ARM ose Ministria e Mjedisit pranon ndryshimet e propozuara, kur ndryshimet në

projekt ose në mënyrën e zbatimit të tij janë të qarta e të sakta dhe nëse ka mundësi reale për

shqyrtimin e tyre. Në njoftimin e pranimit, propozuesit i bëhet e ditur edhe zgjatja e afateve të

shqyrtimit, për shkak të ndryshimeve.

3. Kur ndryshimet e propozuara janë të paqarta, ARM ose Ministria e Mjedisit hedh

poshtë, me shkrim, pranimin e ndryshimeve dhe i kërkon propozuesit t‟i riparaqesë ato.

4. Kur ndryshimet e propozuara janë aq të thella sa përbëjnë një projekt të ri, ARM ose

Ministria e Mjedisit hedh poshtë, me shkrim, pranimin e ndryshimeve dhe i sugjeron

propozuesit të nisë procedurat për vlerësimin e projektit të ri.

Lidhur me mendimin e ARM-ve neni 14 pershkruan proceduren qe ajo duhet te zbatoje lidhur

me VNM-n:

1. ARM, pasi këqyr në vend të dhënat e paraqitura në raportin e vlerësimit të ndikimit

në mjedis dhe në të gjitha dokumentet e tjera, këshillohet me organet e qeverisjes vendore, të

zhvillimit urban dhe turistik dhe përgatit, me shkrim, mendimin e vet të argumentuar, për

miratimin ose mospranimin e projektit, si dhe propozon kushtet që duhen vendosur në

dokumentin e miratimit, të cilat i përcjell në Ministrinë e Mjedisit brenda 20 ditëve

kalendarike nga pranimi i kërkesës për shqyrtim.


2. Përshkrimi i hollësishëm i detyrave të ARM në procesin e vlerësimit të ndikimit në

mjedis përcaktohen me udhëzim të Ministrit të Mjedisit.

3.3. Ligji per administrimin mjedisor te mbeturinave te ngurta,

Ne nenin 25 lidhur me rolin e ARM-s ne lejen mjedisore percakton:

1. Personat fizikë dhe juridikë që marrin përsipër grumbullimin, transportimin,

përpunimin dhe asgjësimin e mbetjeve, pajisen me leje mjedisore përkatëse, duke u

përjashtuar nga tarifa e shërbimit për marrjen e lejes.

2. Kur veprimtaritë e mësipërme ushtrohen në shkallë vendi, leja miratohet nga

Ministri i Mjedisit. Për veprimtaritë lokale, miratimi bëhet nga agjencitë rajonale të mjedisit

në bashkëpunim me organet e qeverisjes vendore.

3.4.VKM per miratimin e dokumentacionit per leje mjedisore dhe te elementeve te lejes mjedisore. nr.249 dt.24.04.2003

1. Personat fizike dhe juridike, vendas ose te huaj, per t‟u pajisur me leje mjedisore

paraqesin kerkesen per miratimin e projektit ose te veprimtarise qe do te ushstrojne

dhe dokumentacioninn shoqerues, te percaktuar ne aneksin 1, qe i bashkelidhet ketij

vendimi.

2. Kerkesa paraqitet ne ARM te qarkut, ku do te ushtrohet veprimtaria.

3. Leja mjedisore permban elementet, kerkesat dhe kushtet qe jepen ne aneksin 2, qe i

bashkelidhen ketij vendimi.

4. Ngarkohet Ministria e Mjedisit per zbatimin e ketij vendimi.

Ky vendim hyn ne fuqi pas botimit ne Fletoren Zyrtare.

3.5. Urdher i Brendeshem i Ministrit te Mjedisit dt. 159, dt. 9.10.2003 per detyrat e ARM-ve ne procesin e perteritjes se lejes mjedisore.

1. ARM te ndjekin me perparesi veprimtarite e pajisura me leje mjedisore dhe te

identifikojne te gjitha rastet kur ato jane ne afatet e perteritjes se lejes mjedisore, sipas

kerkesave te nenit 40 te ligjit “Per mbrojtjen e mjedisit”.

3. Te gjithe personat fizike dhe juridik qe ushtrojne veprimtari qe jane pajisur me leje

mjedisore, brenda 10 diteve nga identifikimi, t‟u dergohet kujtese me shkrim qe te

nisin procedurat per perteritjen e lejes mjedisore.

1. Procedurat te nisin jo me vone se 3 muaj para perfundimit te afatit te lejes ekzistuese.

Ne rastet kur veprimtarise i ka skaduar leja ekzistuese, subjekti i saj porositet per te

kryer ne menyre te pershpejtuar procedurat.

2. Personat fizike dhe juridik, per perteritjen e lejes mjedisore i kerkohet te paraqes:

a. Kerkesen me shkrim

b. Deklarate me shkrim ku nen pergjegjesine e tij deklaron se veprimtaria qe

ushtron nuk ka ndryshime ne teknologji, ne kapacitete, ne lendet e para e

materialet ndihmese, ne energjine e perdorur. Ne se kerkuesi deklaron se ka


ndryshime themelore ne keto elemente, nuk do te perfitohet leja ekzistuese,

por do te behet kerkese per t‟u pajisur me leje te re mjedisore.

3. ARM kontrollon gjendjen e veprimtarise ne vendin ku ajo ushtrohet dhe harton

mendimin e saj ku te sqaroje se, personi fizik dhe juridik, i cili kerkon perteritjen e

lejes mjedisore, nuk ka ndryshime te veprimtarise ne kuptim te pikes 4(b), shoqeruar

me informacion te hollesishem per:

Zbatimin e kerkesave ligjore dhe te kushteve te lejes mjedisore;

Kontrollet e ushtruara, masat e urdheruara dhe qendrimi i personit fizik dhe

juridik ndaj tyre;

Vetmonitorimet e rezultatet e tyre;

Informimin e rregullt te ARM-se, sipas afateve ligjore;

Komunikimet me publikun per ndikimet ne mjedis te veprimtarise.

4. Dokumentacionin e dorezuar nga personi fizik dhe juridik sipas pikes 4 te ketij

urdheri, si dhe mendimin e saj, ARM-ja i percjelle ne Ministrine e Mjedisit;

5. Ministria e Mjedisit rinovon lejen e mjedisit ne zbatim te legjislacionit mjedisor dhe

dokumentacionit te permendur ne piken6 te ketij urdheri.

6. Personat fizik e juridik qe perterine lejen mjedisore, paguajne te njejten tarife

sherbimi si per marrjen e lejes mjedisore.

7. Per zbatimin e ketij urdheri ngarkohen Drejtoria e Vleresimit te Ndikimit ne Mjedis,

Inspektorati i Mjedisit dhe ARM.

3.6. Dokumentacioni per te kerkuar leje mjedisore

1. Kerkesa e personit fizik ose juridik drejtuar Ministrise se Mjedisit per miratimin e

projektit dhe per t‟u pajisur me leje mjedisore.

2. Pershkrimi i projektit ose veprimtarise qe trajton:

a) Karakteristikat e projektit:

i) pershkrimi i proceseve kryesore teknologjia, kapaciteti, lendet e para, lendet

ndihmese, produktet e ndermjetme dhe ato perfundimtare;

ii) program pune per ndertimin dhe shfrytezimin;

iii) aktivitete te tjera qe mund te kerkohen si pasoje e projektit (p.sh. rruge te reja,

sigurimi i ujit te pijshem etj.).

b) Vendodhjen e projektit:

i) planimetria me kufijte e projektit;

ii) harta dhe fotografi qe tregojne vendodhjen e projektit

iii) planet ekzistuese te perdorimit te territorit ku zhvillohet projekti.

c) Ndikimet e mundshme ne shendet dhe mjedis:

i) ndikimet ne shendetin e njerezve, ne flore dhe faune, ne toke, uje dhe ajer, ne

klime dhe peisazh, ne trashegimine kulturore dhe historike;

ii) natyra e ndikimeve (direkte, indirekte, te perhershme, te perkohshme, positive,

negative);

iii) masat per zbutjen e ndikimeve ne mjedis;


iv) ndikimet me natyre nderkufitare.

3. Vendimi i gjykates per regjistrimin e kerkuesit si person fizik ose juridik

4. Raporti i vleresimit te ndikimit ne mjedis i hartuar nga persona fizike e juridike te

certifikuar e te zgjedhur nga kerkuesi i lejes mjedisore.

3.7. Elementet qe Permban leja Mjedisore

1. Emri i Ministrise se Mjedisit si autoritet qe leshon lejen mjedisore per veprimtarite qe

ndikojne ne mjedis.

2. Emri adresa e personit fizik ose juridik qe i jepet leja mjedisore.

3. Referenca ligjore qe mbeshtet dhenien e lejes mjedisore.

4. Detajimi i kushteve per respektimin e normave te shkarkimeve ne cdo nyje

shkarkuese te veprimtarise dhe ne total, duke i cituar normat e shkarkimeve.

5. Kerkesat per zbatimin e programit te monitorimit duke perfshire treguesit e gjendjes,

te ndikimitm stacionet e marrjes se mostrave dhe frekuncen e matjes se tyre, metoden

e matjes ose te llogaritjes, formatet e paraqitjes dhe te regjistrimit te te dhenave.

6. Percaktimi i masave per uljen e konsumit te lendeve te para, te ujit e te energjise dhe

per permiresimin e teknologjise sipas nje programi.

7. Detyrimi per te dorezuar nje here net re muaj te dhenat e monitorimit ne agjensite

rajonale te mjedisit te qarkut dhe per t‟i publikuar ato nje here ne vit.

8. Percaktimi i masave dhe afatet per rehabilitimin e mjedisit te demtuar ose te ndotur.

9. Masat per trajtimin e mbetjeve dhe mbetjeve te rrezikshme qe krijon veprimtaria.

10. Masat e detyrueshme restauruese ne rast mbylljeje te veprimtarise.

11. Afatet per perteritjen e lejes mjedisore, si dhe te skadimit te saj, kur vperimtaria nuk

fillon te ushtrohet.

12. Detyrimi per kryerjen e vleresimit mjedisor.

13. Detyrimi per zbatimin e kerkesave te lejes edhe kur veprimtaria kalon ne pronesi ose

perdorim te nje personi tjeter.

14. Sanksionet ne rast mosrespektimi te kushteve te lejes mjedisore.

15. Tarifa e lejes mjedisore.

16. Data e hyrjes ne fuqi e lejes.


4. CIKLI RREGULLATOR

4.1 Hyrje

Ne figuren 4.1 jepet nje paraqitje vizuale e ciklit rregullator per mjedisin. Kjo metode

perdoret per te ndihmuar agjensite mjedisore ne administrimin e proceseve te

parandalimit dhe kontrollit. Ajo do te ndihmoje Inspektoriatin te punoje sistematikisht per

nje program perputhjeje dhe detyrimi, qe do te perfshinte nje informacion reagimi te

perpunuar.

Cikli rregullator tregon hapat vijuese te segmenteve te ndryshme. Brenda ketyre

segmenteve veprimtarite jane te ndervarura, dhe mungesa apo zhvillimi i dobet i nje

elementi ndikon menjehere tek segmenti qe vijon.

Fig.4.1 Cikli rregullator

Per shembell, nje procedure e papershtatshme lejdheniesh ndikon negativisht ne

veprimet e monitorimit dhe te detyrimit. Nxitja per perputhje eshte efektive vetem ne

qofte se procesi i lejedhenijes do te perdoret si nje mekanizem i drejte, qe bazohet ne

nje vleresim adekuat te ndikimit ne mjedis. Kontrolli i perputhjes dhe monitorimi jane

efektive vetem kur funksionon nje sistem efektiv inspektimi dhe kur pasojat e

mosperputhjes mund t‟ju adresohen siç duhet veprimtarive ne vazhdim.

Atje ku jane vendosur rregullore, te cilat praktikisht nuk jane detyruese, informacioni

reagues mund te çoje ne rregullimin e kuadrit ligjor. Informacioni reagues qe marrin

autoritetet lejedhenese, mund te çoje ne ndryshimin e kushteve te lejes per ti bere ato

me shtrenguese.

4.2 Legjislacioni

Legjislacioni

Zbatimi

Detyrimi Lejedhenia


Legjislacioni mjedisor eshte perpiluar me qellim parandalimin, minimizimin dhe kontrollin e

ndotjes potenciale nga aktivitetet e nje vendi. Zhvillimi i tij eshte bazuar jo vetem ne nevojat

dhe eksperiencen e vendit, por gjithashtu dhe ne eksperiencat e vendeve te tjera.

Kur zbatohet nje ligji mjedisor, per te ndrequr dhe/ose permiresuar rregulloret ekzistuese,

ligjbersit kane nevoje per nje informacion te rregullt reagimi. Nganjehere nevojiten

korrigjime drastike te rregulloreve egzistuese per arritjen e qellimeve te vendosura per

permiresimin e mjedisit. Menyra me e mire per te siguruar te dhena te besueshme eshte

grumbullimi i tyre ne menyre sistematike. Perderisa mbledhja e te dhenave aty per aty (ad

hoc) ralle jep nje evidence te mjaftueshme per te justifikuar ndryshime ne ligj, duhen

perpunuar dhe zbatuar ne detaje programe perputhjeje dhe detyrimi.

4.3 Lejet

Lejet, autorizimet dhe liçensat jane kontrata qe u jepen ndermarrjeve nga autoritetet e nje

vendi. Keto kontrata duhen kontrolluar per perputhje dhe prandaj kushtet duhet te jene te

qarta, transparente dhe te detyrueshme. Perndryshe, inspektoret nuk do te jene ne gjendje

te bejne punen e tyre ne menyre te llogjikshme.

Permbajtja dhe qartesia e lejeve eshte e rendesishme jo vetem per inspektoret, por dhe per vete ndermarrjet gjithashtu. Keto te fundit jane te interesuara patjeter te dine ç’ka kerkohet prej tyre dhe se ne ç’menyre kushtet e vena do t’u behen te detyrueshme. Prandaj, diskutimi eshte pjese e procesit te lejedhenies dhe ai duhet te zhvillohet nga zyrtaret ne menyre praktike.

Duke pare numrin e madh te lejeve qe duhen dhene dhe, per rrjedhoje, sforcimin e

burimeve njerezore, lind nevoja per thjeshtime dhe strukturime te procesit si dhe per

udhezime per lejedhensit dhe inspektoret. Lejet jane te formave te ndryshme:

per instalime komplekse jepen leje te veçanta, dhe

mund te perpilohen rregulla te pergjithshme detyruese, ku te perfshihen nje numur

tipesh impiantesh te ngjashme (p.sh. pika karburanti dhe larje makinash). Ne kete

menyre procedurat do te pershpejtoheshin dhe ngarkesa e organeve shteterore do

te lehtesohej.

Pavaresisht nga rregulloret ne fuqi, lejet apo liçensat detyruese jane te domosdoshme.

Megjithate, shpesh here lejeve nuk u kushtohet kujdes lidhur me detyrushmerine e tyre - kjo

ndodh edhe ne sistemet me procedura dhe kushte te sofistikuara. Kriteri per te bashkengjitur

detyrimet eshte i thjeshte, por sfidues dhe konsiston pikerisht ne kushtet e lejes, te cilat duhet

te jene te tilla, qe bazuar ne to, te mund t‟i drejtohesh gjyqit. Per kete arsye, duhen evituar

fjalet me kuptim subjektiv apo mohues - p.sh. “tymosje pa tym”, “i paster”, “ere”

(kundermim)”, “pothuaj”, “i mjaftueshem” dhe “i demshem”.

4.4 Zbatimi

4.4.1 Kontrolli per perputhje


Kontrolli per perputhje mund te behet me disa menyra, nganjehere bazuar ne nje program vjetor, por gjithashtu nepermjet kontrolleve qe kryehen kur lind nevoja per raste te veçanta. Ne disa raste kontrolli per perputhje kryhet ne nje industri te vetme, ku paisjet jane me te medha dhe me te komplikuara, ne raste te tjera ne sektore te industrive me te vogla ose te mesme. Keto dy tipe sistemesh kontrolli per perputhje duhen kryer ne menyre te gjithanshme, ne menyre qe te perfshihen qe te gjithe elementet e mjedisit. Gjithashtu duhen kryer kontrolle dhe ne zona te tilla, ku kryhen veprimtari rregjistrimesh ose ka sisteme menazhimi, pasi keto mund te sherbejne si nje shembell per nje funksionim mjedisor te nje ndermarrjeje. Duhen perpiluar protokolle te perpikta per pergatitjen, vizitat ne kantier dhe raportimet, dhe duhet te perdoret nje kod sjelljeje nga gjithe inspektoret dhe hetuesit, per t’u dhene atyre besushmerine e duhur dhe si perfaqesues te inspektoriatit dhe si individe. Raportimet duhen bere gjithe kohen rregullisht. Kontrolli sistematik per perputhje do te nxjerre ne pah veshtiresite potenciale lidhur me detyrushmerine e rregulloreve dhe te kushteve si dhe rastet e moserputhjes. Kontrolli per perputhje kerkon mbeshtetje politike, e cila e ben inspektorin apo hetuesin te veproje menjehere dhe me konsekuence. Gjithashtu, nje strategji duhet per te perballuar rastet e mosperputhjeve.

4.4.2 Nxitja per perputhje

Nxitja per perputhje fillimisht eshte thjesht perpilim faktesh dhe shifrash. Hapi tjeter

eshte arritja e perputhes ne rastet kur ka mosperpuyhje. Ne keto raste eshte me mire t‟i

mbushesh mendjen nje shkelesi te bindet per perputhje, se sa te procedosh menjehere

sipas masave detyruese ligjore.

Nxitja per perputhje i sherben disa qellimeve. Ajo kursen kohen dhe sforcot qe nevoiten

per te ndjekur rruget ligjore. Nga eksperienca dihet gjithashtu qe, kur shkelesi bindet qe

perputhja me kushtet e lejes eshte e detyrushme, ralle ndodhin shkelje. Qe ne fillim duhet

bere e qarte qe, perputhja me kushtet e lejes eshte e vetmja rrugezgjidhje, dhe qe eshte

jashte diskutimit rinegociimi i kushteve te lejes, per te cilat me pare eshte rene dakord. I

duhen bere te qarta gjithashtu konsekuencat dhe qe, ne qofte se do te arrihet ne nje pike

moskthimi, do te filloje procesi gjyqesor.

Nxitja per perputhje mund te jete gjithashtu e nevojshme, kur hyn ne fuqi nje rregullore e

re. Ne shume raste, per hyrjen ne fuqi te nje ligji dhe per shperndarjen e akteve te tij

nenligjore, lihet nje periudhe tranzitore. Per te siguruar perputhjen nuk mjafton nje

lajmerim dhe nje botim ne gazeten zyrtare ose ne zedhenese te tjera zyrtare. Sa me mire te

informohet komuniteti qe preket nga akti ligjor, aq me shpejt autoritetet mund te ndreqin

mosperputhjet. Kur eshte e qarte qe shkelesi duhet ta dinte qe prej tij kerkohej perputhje,

veprimet korrigjuese per te siguruar perputhjen behen me te thjeshta.

4.5 Detyrimi

Kur nje nxitje per perputhje e ndertuar mire ka deshtuar, pergjigja detyruese duhet te jete nje

proces i pakthyeshem gjyqesor. Duhen perdorur mbylljet e perkoheshme te njesive te punes

ose penalizime, deri sa mosperputhja te korrigjohet. Duhen evituar negociatat me prokurorin

publik ne perpjekje per ti shpetuar veprimeve gjyqesore, pasi kjo e gryen besushmerine ndaj


programeve per perputhje dhe detyrim dhe ne te ardhmen do te ndikoje edhe ne besushmerine

e inspektoreve.

Proceset gjyqesore duhet te fitohen nga agjensite detyruese; prandaj i duhet kushtuar

kujdes i madh pergatitjes se rasteve per gjyq. Duhet demonstruar qarte dhe pa gabime,

qe palet fajtore e kane shkelur ligjin. Duhet te jete e qarte gjithashtu, qe shkelsi i ligjit

nuk eshte i pergatitur te ndryshoje qendrimin e tij/saj dhe te bashkepunoje me

autoritetet per tu bindur. Disa gjykata e perdorin procesin per te korrigjuar rregulloret

dhe per te filluar ndryshime ne ligj. Kjo eshte rruga me pak e preferuar, pasi shume

çeshtje te humbura do te kene nje ndikim negativ ne besushmerine tek organizmi qe i

çon ato ne gjyq.

4.6 Informacioni reagues

Siç tregohet ne paraqitjen vizuale te ciklit rregullator (Fig 4.1) nje program sistematik

perputhjeje dhe detyrimi do te stimuloje nje mekanizem informacioni reagues.

Informacioni i nxjere nga masat detyruese, perpjekjet nxitese per perputhje, dhe

kontrolli per perputhje, duhen vleresuar ne menyre qe elementet perkates te ciklit te

rishikohen dhe procesi te permiresohet. Ne praktike kjo do te thote rishikim i nje ligji

ose i nje pjese te tij (duke ja kthyer ate politikaneve dhe parlamentit), ose ndryshim i

formulimit te kushteve te vena ne leja, ne menyre qe ato te jene me te qarta dhe me

detyruese (rregulloret qe perdoren nga autoritetet lejedhenese).

Kjo gje do garantoje, qe procesi i vazhdueshem i paraqitur ne ciklin rregullator, te

funksionoje per te permiresuar ligjet dhe rregulloret per mjedisin dhe te jete ne

gjendje te arije qellimet e vendosura ne po keto ligje.


5. VLERESIMI I NDIKIMIT NE MJEDIS

5.1 Hyrje

Per te marre nje Leje Mjedisore, i duhet drejtuar nje kerkese autoriteteve lejedhenese, ne

te cilen te jete perfshire nje Vleresim i Ndikimit ne Mjedis. Sikunder rekomandohet ne

Legjislacionin Mjedisor, ky vleresim duhet te marre parasysh efektet e shkarkimeve

normale ne mjedis prej aktivitetit te kantierit. Ky kapitull synon t‟u jape atyre qe jane

pergjegjes per dhenie lejesh dhe inspektim te aktiviteteve industriale nje kuptim per

mekanizmat me anen e te cilave shkarkimi i materialit ndotes nga nje kantier do te kete

nje ndikim ne mjedis.

Kapitulli paraqit dhe rishikon konceptin Burim - Shteg – Prites (BSHP), nepermjet te

cilave materiali ndotes i shkarkuar do te ndikoje ne mjedis. Transporti i ndotjes nga

burimi tek pritesi ndryshon per shkarkimet ne ajer, ne uje dhe ne toke dhe ne disa raste

efekti eshte i kombinuar. Per kete arsye jane dhene shembuj te modeleve BSHP per

elemente te ndryshmem mjedisore.

Duke vijuar kete diskutimi lidhur me konceptet e shkarkimit, te transferimit dhe te

ndikimit te ndotesve, kapitulli vazhdon me nje pershkrim te metodave per vleresimin e

gjasave dhe te shkalles se efekteve –metoda te bazuara ne risk, qe do ti aftesonte

inspektoret te perparesojne problemet mjedisore per çdo zone qe hedh ne mjedis ose

emeton ndotsa.

5.2 Koncepti Burim – Shteg – Prites (BSHP)

5.2.1 Koncepti

Ne Figuren 5.1 paraqitet koncepti, sipas te cilit qe te gjitha ngjarjet ndotese te mjedisit

kane karakteristika te perbashketa. Principi baze konsiston ne ate, qe çdo ngjarje e tille

perfshin ndotsin, burimin e tij, mjedisin transportues (ajer, uje ose toke, ose nje kombinim

i tyre) dhe pritesin (organizma, ekosisteme, ose infrastruktura te ndertuara nga njeriu).

Ky model i thjeshte mund te zgjerohet per te marre parasysh shpejtesine e shkarkimit nga

burimi, shpejtesine e transportit, transformimet kimike dhe fizike qe mund te pesoje

ndotesi, si gjate transportit ashtu dhe pas depozitimit ne prites, sasine qe mbrin tek pritesi,

transformimet brenda pritesit dhe efektet pasuese.

Skema e tregon „pritesin‟ si nje organizem, dhe supozon qe, se fundi, ndotesi mund te

thithet nga njerzit. Sapo te hyje ne trup, ndotesi mund te kete efekte toksike direkte ose


indirekte, per nje kohe te shkurter (ekspozim „akut‟) ose per nje kohe te gjate (ekspozim

„kronik‟), ose mund te metabolizohet dhe te kaloje neper trup pa shkaktuar ndonje dem.

Prites te tjere mund te jene ekosistemet, si p.sh. depozitime acidesh ne flore, kur nuk ka

thithje indirekte nga njerzit, ose godinat (p.sh. erozioni nga „shiu acid‟).

Ne kete menyre, per nje instalimi industrial ose per nje veprimtari mund te perdoren

pershkrimet e meposhteme per te tre aspektet e ndonje ngjarjeje ndotese:

burimi – eshte materiali i rrezikshem i prodhuar ose qe gjendet ne vend;

shtegu – eshte menyra me te cilen ndonje ndotes qe eshte çliruar ose i ka shpetuar konteinerit te vet mund te arrije pritesin. Shtegu mund te jete i

BURIMI I

NDOTJES

PRITESI

Transferimi brenda

organizmit te

pritesit

NDOTES

I

Shpejtesia e Transportit

TRANSPORTI ne ajer, uje ose toke

[transformime fizike ose kimike ne elementet mjedisore]

Shpejtesiae shkarkimit te ndotesit

Sasia e ndotesit qe arrin tek pritesi

Depozitimi/ zhvendosja gjate transportit

Sekrecione ose derivate te ndotesit

Figura 5.1 Nje model i thjeshtuar i ndotjes se mjedisit (Holdgate,1979)


brendeshem (d.m.th. brenda kufijve te nje vendi) ose i jashteme (kur ai mund te shtrihet per shume kilometra);

pritesi – eshte vendi ose elementi (d.m.th. njerzit, kafshet, peshqit, bimet, biota ose ujrat pritese), i prekur direkt ose indirekt nga çlirimi i ndotesit.

Ne Tabelen 5.1 jepen nje varg shembujsh te ketij koncepti burim-shteg-prites, dhe ne

kapitujt qe vijojne do te diskutohet seicili aspekt me me shume detaje.


Tabela 5.1 Shembuj te konceptit Burim-Shteg-Receptor

Burimi Shtegu Pritesi/Objektivi

Shkarkimet ne ajer

Burime pike (Oxhaqe)

Shkarkime te perkoheshme (pluhur ndertimi, avullimi)

Burime vijor (rruge, hekurrudha, lundrimi, transporti)

Burime siperfaqsore (bujqesia, ngrohja ne qendrat tregetare)

Atmosfera e poshteme (shtresa kufitare) drejt pritesve fqinje

Atmosfera e poshteme drejt pritesve te largesive mesatare (1-2km) Troposfera drejt pritesve te larget (shume qindra km) Kimia atmosferike, qe shkakton formime dytesore ndotese (p.sh.sulfate, grimca nitratesh, ozon, dioksid azoti)

Njerezit – zonat e ndjeshme si zonat e banimit, shkollat dhe spitalet. Te dyja: ndikim mjedisor dhe shendetesor

Industria – ndotje terthore, kundermime

Depozitim ne toke ose ne uje:

Bagetia, te lashtat

Kafshet, bimet

Peshqit / biota / bimet ujore

Cilesi e ujit

Zonat e mbrojtura (d.m.th. rezervatet natyrore)

Shkarkimet ne uje

Ujrat e zeza shtepijake

Ujra te perdorura prodhimi

Ujrat e larjeve

Rrjedhat e shiut

Drenime te tjera

Kanalet, drenazhet Impianetet e trajtimit te ujrave te zeza

Drejt rrekeve, lumenjeve, etj. (si me poshte)

Rrekete, lumenjte (transporti) Perrenjte, lumenjte, liqenet, deti (prites) Peshqit, / biota / bimet ujore

Cilesi e ujit

Zonat e mbrojtura (rezervatet naturale)

Estetika (ngjyra, era, parqitja)

Nxjerrje e ujit per pirje (njerzit & bagetia)

Nxjerrje e ujit per ujitje (te lashtat)

Nxjerrje e ujit per industrine

Sportet e kontaktit me ujin (njerzit)

Strukturat (varkat, molot, limanet)

Toka (p.sh.puset e kullimit) Toka

Ujrat nentokesore (prites, si me poshte)

Ujrat nentokesore (transporti) Nxjerrje uji per pirje (njerezit & bagetia)

Nxjerrje uji per ujitje (te lashtat)

Nxjerrje uji per industrine

Drejt perrenjve, lumenjeve, liqeneve, detit (si me siper)

Pikime

Derdhje

Shkarkime te pakontrolluara ose te papritura

Uji zjarrfikes i ndotur

Siperfaqe te shtruara Drejt tokes ose drenazheve (si me lart)

Kanalet, drenazhet, tubot Impiantet e trajtimit te ujrave te zeza

Drejt perrenjve, lumenjeve, lumenjeve, etj. (si me lart)

Perrenj, lumenj, (transporti) Perrenj, lumenj, liqene, deti, (prites)

(si me lart per shkarkimet ne uje)

Toka Toka

Ujrat nentokesore (prites, si me lart)

Ujrat nentokesore (transporti) Ujrat nentokesore (prites, si me lart)

Asgjesim Mbeturinash

Mbeturina inerte Mbeturina te rrezikeshme

Toka Toka

Ujrat nentokesore (prites, si me lart)

Ujrat nentokesore (transporti) Ujrat nentokesore (prites, si me lart)


Nje ilustrim i metejshem i conceptit BSHR paraqitet ne skemen e meposhteme, e cila

tregon pergjasimin e perdorur ndaj nje rezervuari qe pikon.

Figura 5.2 Ilustrimi i burimit, shtegut dhe pritesit

5.2.2 Burimi

Ndotesit potenciale, qe gjinden ne kantieret industriale perfshine nje varg lendesh te para, produktesh, karburantesh dhe mbeturinash. Sasia dhe natyra e ketyre materialeve duhet vleresuar ne lidhje me potencialin e tyre ndotes, shkallen ne te cilen prezenca e tyre mund te stimuloje apo ngacmoje nje aksident (p.sh. substanca teper djegese) dhe me vetite fizike ose kimike, te cilat mund te kerkojne masa speciale magazinimi (p.sh. materialet korrozive qe mund te demtojne strukturen qe e permban). Persa i perket potencialit ndotes duhen patur parasysh sa me poshte vijon:

nje varg karakteristikash te materialit, perfshi:

Vetite fizike (p.sh. densitetin dhe viskozitetin)

Vetite kimike dhe biokimike (p.sh. COD dhe pH)

Vetite egzotoksike

Potencialin bioakumulativ, biozmadhues ose rezistues

sasine e materialit te rrezikshem te pranishem. Mund te kete nje prag sasijor, nen te cilin shkarkimi i materialit nuk do te kishte ndonje ndikim te rendesishem ne mjedis.

Per thjeshtesi, rreziku i burimit per nje vend mund te klasifikohet si i Larte, i Moderuar ose i Ulet, sipas natyres dhe sasise se materialit te pranishem. Shembuj lendesh, te cilat po te ishin te pranishme ne nje kantier do paraqesnin nje burim rreziku te Larte jepen ne Tabelen 5.1

BURIMI (p.sh. vaj ose sterne kimike)

PRITESI (p.sh. liqen, det ose rrjedhe ujore)

PRITESI (uji nentokesor)

SHTEGU (rrjedhe ujore siperfaqesore ose

permes neneshtresave)


Box 5.1 Lende qe mund klasifikohen si burim rreziku i Larte

Lende qe kontrollohen nga Direktiva e KE per Lendet e Rrezikshme dhe Direktiva e Ujrave nentokesore

Lendet e caktuara per kontroll nga Komisionet e Oslos dhe te Parisit, ose lista e Konferences se Detit te Veriut per lendet e rrezikshme paresore

Te gjithe pesticidet dhe herbicidet

Lende te tjera me toksicitet te larte per floren dhe faunen ujore.

Lende qe prekin dukjen e ujit (p.sh. vajrat, karburantet, detergjentet dhe bojrat)

Perberje organike me kerkese te larte oksigjeni

Uje zjarrfikes i ndotur me ndonje nga materialet e mesiperme

Eshte e rendesishme qe te merren parasysh efektet ndotese te te gjithe perzjerjeve te

mundeshme te materialeve qe mund te krijohen gjate nje aksidenti. Ky gjykim eshte

veçanrisht i rendesishem ne rrethanat kur mund te magazinohen sebashku shume

materiale te ndryshme.

Çlirimet ne atmosfere mund te jene lenda e pare ose perzjerje materialesh te çliruara

direkt ne ajer, ose mund te jene materiale te rrezikeshme te formuara gjate procesit te

punes. Shembuj te tille jane dioksina e çliruar nga proceset e djegies, ose grimca te

formuara nga kondesimi i aerosoleve ndersa ato ftohen ne distance nga oxhaku i

nxehte. Nje pjese e grimcave te çliruara nga djegia do te jene materiale te blozeta, dhe

me anen e siperfaqes se grimcave te tilla mund te transpotohen lidhje organike te

rrezikeshme dhe metale toksike.

Zjarri eshte nje nga rreziqet me te medha per shume vende industriale. Efekti i fuqishem i

zjarrit mund te ndryshoje vleresimin e burimit te rrezikut me shume menyra, perfshi

modifikimet fizike dhe kimike te materialeve dhe demtimit te konteinereve te tyre

kryesore (p.sh. sternat e magazinimit), gje qe mund te shkaktoje çlirime te tjera

materialesh.

Nje efekt i rendesishem i zjarreve eshte perdorimi i mundshem i volumeve shume te

medha te ujit zjarrfikes dhe te shkumave kundrazjarr. Uji zjarrfikes ka mundesi te

permbaje ndotesa dhe, per rrjedhoje, eshte po kaq e rendesishme te kontrollojme

shkarkimin e tij ne mjedis sa ç‟eshte per materiale te tjera te rrezikshme. Prej ketu

konkludojme, qe duhet te tentojme ti klasifikojme si burim me rrezik me te larte vendet

ku egziston nje mundesi me e madhe zjarri (ndoshta si rezultat i procesit te punes ose

materialeve qe perdoren, ose nga tipi i godines, ose nga mungesa e paisjeve kunder

zjarrit, etj).

5.2.3 Shtigjet

Shtegu eshte perkufizuar si rruga natyrale, nepermjet te ciles ndotesi i shkarkuar mund

te udhetoje nga burimi tek pritesi.

Eshte e domosdoshme te merren parasysh te gjithe shtigjet, si brenda ashtu dhe jashte

kufijve te vendit, me anen e te cilave çdo material i rrezikshem mund te mbrije tek nje

prites. Nje shqyrtim i kujdeseshem do te perfshinte:


Largesine ndermjet burimit dhe pritesve te ndryshem te mundshem

Lartesine, temperaturen dhe shpejtesine e fluksit te shkarkimeve nga oxhaket

Planimetrine e kantierit dhe pozicionin dhe efektivitetin e drenazheve dhe

shtigjeve te tjera te brendeshme dhe te jashteme

Veçorite gjeografike, gjeologjike dhe hidrogjeologjike, qe mund te pengojne ose

shpejtojne arratisjen e ndotesit nga vendi

Shpejtesine e eres lokale dhe rajonale, drejtimin, qendrushmerine atmosferike dhe

lageshtine

Efektet direkte te zjarrit dhe te perdorimit te ujit ose te shkumes zjarrfikse

Pranine e impianteve te trajtimit (brenda ose jashte kantierit)

Modifikimin e ndotesve gjate udhetimit neper shteg

Per shembell, ndonse shpejtesia e nje shkarkimi ne ajer mund te jete e qendrueshme,

ne vijim hollimi dhe shperberja e tij do te varen shume nga kushtet mbizotruese

atmosferike, sikurse ilustrohet ne Figuren 5.3

(A) (B)

(C) (D)

A konike shkarkim simetrik ne nje atmosfere te palevizeshme

B fryrese shkarkim ne nje atmosfere te palevizeshme qe kufizon shperndarjen vertikale (por lejon shperndarje te pakufizuar horizontale)

C lakuese Levizje te shpejta vertikale te ajrit ne nje atmosfere jo te qete shkakton ngritjen dhe uljen e shtellunges

D tymuese Kushte negative atmosferike (kur shkarkimi eshte poshte zones negative), shkakton tokezimin e shtellunges

Figura 5.3 Shtellungat e Tymit te nje oxhaku ne kushte te

ndryshme atmosferike


Keshtu Figura 5.3 tregon qe kushte atmosferike negative mund te çojne ne tokezimin e

shtellunges relativisht afer oxhakut.

Nje faktor me rendesi eshte koha qe do ti duhet ndotesit per te mbritur tek pritesi.

Mundesia e materialit per te demtuar mjedisin eshte me e larte ne se ai arrin shpejt tek

pritesi, meqenese:

Do te kete me pak mundesi te ndalet ndotesi (ne vend ose pertej vendit) dhe te

parandalohet shkarkimi drejt nje mjedisi me te gjere.

Do te zvogelohet zbutja e efekteve te ndotesit fillestar nga faktore te tille si

avullimi apo hollimi

Do te kishte me pak kohe te paralajmeroheshin organizma dhe individe te tjere, qe

ka gjasa te preken nga ndotja.

Duke marre parasysh te gjithe faktoret e mesiperm, eshte e mundur te gjejme

zanafillen e atij qe quhet potencial transportues per nje shteg. Ne te njejten menyre

sikunder vepruam per klasifikimin e rrezikut te burimit, ky potencial transportues

mund te cilesohet si i Larte, i Moderuar ose i Ulet ne varesi te karakteristikave te

veçanta te shtigjevet. Potenciali transportues lidhet ne rradhe te pare me

(a) Kohen qe i duhet ndotesit te udhetoje prej pikes se shpetimit nga nje kantier deri

tek pritesi, dhe

(b) Ndonje zbutje te potencialit ndotes nga hollimi ose menyra te tjera.

Me poshte jane shqyrtuar me me detaje faktoret e ndryshem.

5.2.3.1 Afersia e pritesit

Per te mundesuar vleresimin e shtigjeve perkatese, eshte e rendesishme qe fillimisht te

identifikohen te gjithe receptoret e mundshem (p.sh. popullimet e ndjeshme lokale ne zonat e

banuara, zonat e mbrojtura, lumenjte, liqenet dhe ujrat nentokesore) dhe largesite e tyre nga burimi.

5.2.3.2 Kushtet atmosferike

Sikunder ilustrohet ne Figuren 5.3; te tjere faktore, qe ndikojne ne shkarkimet ne ajer jane

topografia e zones dhe shpejtesia, lartesia dhe temperatura e shkarkimit.

5.2.3.3 Gjeografia, gjeologjia dhe hidrogjeologjia

Topografia e kantierit dhe ujepercjellshmeria e tokes luajne rol ne transportin e

ndotesit tek pritesi. Gjithashtu, shtresat e pershkueshme mund t‟i çojne ndotesit ne

distanca te medha, ku mund te prekin burimet e ujrave nentokesore. Ne kantiere te

medha mund te kete lloje te ndryshme te formave dhe tipeve te tokes si dhe te

ndertimit gjeologjik, qe ndikojne ne rrjedhen ujore dhe ne infiltrim.

5.2.3.4 Uji i shiut dhe uji zjarrfikes.

Uji i shiut dhe uji zjarrfikes kane potencial te tretin sasi te medha te çdo ndotesi te

leshuar fillimisht. Ai gjithashtu mund te modifikoje shtegun e marre nga ndotesi. Ne


se prurja e ujit eshte me e madhe se sa kapaciteti i drenazheve te zones, uji i ndotur do

te gjeje shtigje te tjera per te ikur nga kantieri.

5.2.3.5 Efektet zbutese

Kur nga nje kantier çlirohet nje ndotes, gjate rruges per tek pritesi ai mund te jete

subjekt i nje numri faktoresh, te cilet ja zvogelojne atij ndikimin e mundshem

mjedisor, duke modifikuar vetite ose volumin e tij. Midis faktoreve qe duhet te meren

parasysh ne vleresimin e efekteve te mundeshme zbutese, perfshihen:

Per shkarkimet atmosferike:

Shperndarja dhe hollimi nga lartesia dhe temperatura (plluskueshmeria termike)

Shkalla e ftohjes se shtellunges (kondensimi i grimcave)

Qendrueshmeria atmosferike (shif Figuren 5.3)

Kimizmi atmosferik (kushtet oksiduese per dioksidin e azotit dhe formimet e

ozonit)

Lageshtia atmosferike dhe rreshjet e shiut („depozitimet e lagura‟)

Per shkarkimet ne uje:

Koncentrimi, densiteti dhe tretshmeria e lendeve

Mundesia e hollimit ne drenazhe

Mundesia e hollimit dhe trajtimi ne impjantin e trajtimit ne kantier ose jashte

kantierit. (Vini re – impiant i tille mund te preket rende nga ndotesi dhe, per

rrjedhoje, mund te konsiderohet njelloj si nje prites)

Prurja e ujit marres, potenciali per perzjerje, hollim dhe shperndarje.

Reaksionet kimike (p.sh. materiali mund te jete shume reaktiv me ujin)

Avullimi (p.sh. tretsat volatile)

Absorbimi (disa materiale mund te absorbohen nga toka ose nga lende te tjera te

ngurta)

Precipitimi (disa materiale mund te precipitojne ne drenazhe, pritesa ndermjetes

ose laguna)

Kapaciteti frenues ekzistues ne kantier

5.2.3.6 Faktoret qe ndikojne ne potencialin transportues

Ne kutite 5.2a dhe 5.2b jane dhene shembuj te shtigjeve me potencial te Larte

transportues respektivisht per shkarkimet ne atmosfere dhe ne uje.


Kutia 5.2a Karakteristikat e Shtegut qe shprehin potencial te Larte

transportues ne ajer

Lartesi e vogel e oxhakut

Temperature e ulet e shkarkimeve

Shkarkime te perkoheshme (niveli i tokes)

Distanca te shkurtra deri tek vendndodhja e pritesit lokal

Kushte atmosferike negative

Kushte diellore, kushte oksidimi te larta (formacione ozoni)

Kutia 5.2b Karakteristikat e Shtegut qe shprehin potencial te Larte

transportues ne uje

Kohe e shkurter te rrjedhes ujore nga burimi tek ujrat siperfaqesore

Shtegetim i shkurter ne kohe nga burimi tek ujrat nentokesore

Lidhje direkte drenimi ndermjet burimit dhe ujit marres ose impjantit te trajtimit

Kapacitet i pamjaftueshem bartes i drenazheve dhe i tubove te ujrave te zeza

Shtresa me pershkueshmeri te larte ndermjet burimit dhe ujit nentokesor

Mungesa e impianteve te trajtimit

Shteg i shkurter per te zbutur efektet e ndotesit te shkarkuar

5.2.4 Pritesit

Per te vleresuar ndikimin e hedhjeve ne mjedisin rrethues, separi eshte e domosdoshme te

identifikojme pritesit ne afersi te kantierit. Afersia me kantierin eshte padyshim faktori

me i rendesishem per shkarkimet ne atmosfere. Duhen identifikuar popullimet e

ndjeshme, te tilla si shkollat dhe spitalet perreth. (Ekspozimi i punonjsve ne vendin e

ngjarjes eshte jashte temes se ketij dokumenti). Me tej, duhen shqyrtuar zonat e ndjeshme

te vegjetacionit perfshi agrikulturen, meqenese ne flore mund te ndikojne depozitimet

acide. Shqyrtimi i pritesve behet me kompleks kur eshte fjala per shkarkimet ne uje. Ne

kutine 5.3 jepen udhezime te metejshme lidhur me natyren e pritesve mjedisore.

Kutia 5.3 Pritesit qe mund te jene te pranishem ose qe lidhen me ujrat marrese

Natura e ujit

Natura e efektit

Pritesi/objektivi

Siperfaqesor Direkt Cilesi e ujit

Peshqit / biota / bimet ujore

Zonat e mbrojtura (p.sh. rezervatet natyrore)

Problemet estetike (ngjyra, era, pamja)

Strukturat (anijet, molet, portet)

Indirekt Njerzit & Bagetia (nepermjet ujit te pijshem)

Njerzit (nepermjet sporteve te kontaktit)

Bagetia (me anen e ujitjes)

Te lashtat (me anen e ujitjes)


Perdorues dhe konsumatore te tjere te ujit te nxjerre (p.sh. industrite)

Nentokesor Indirekt Njerzit, bagetia dhe te lashtat (si me siper)

Lumenjte/ estuaret/ deti (nepermjet ushqimit)

Perdorues dhe konsumatore te tjere te ujit te nxjerre (p.sh. industrite)

Sikurse burimi dhe shtegu, dhe pritesit mund te klasifikohen sipas potencialit demtues

te tyre ne tre alternativa: me potencial te Larte, te Moderuar dhe te Ulet. Ne kete

paragraf do te shqyrtojme karakteristikat e ndryshme te pritesve ne lidhje me

potencialin demtues te tyre.

5.2.4.1 Ndjeshmeria mjedisore

Vemendje e veçante i duhet kushtuar pritesve, te cilet jane potencialisht sensitive ndaj

demtimit. Nuk duhet harruar, qe ne qofte se ne nje kantier do te shkarkohen ose do te

vendosen disa ndotsa, atehere seicili prej tyre do te molepse pritesit ne menyre te

ndryshme 5.2.4.2 Uzinat e Trajtimit

Impiantet e trajtimit te rrjedhave ne kantier dhe uzinat e trajtimit te ujrave te zeza

jashte kantierit mund te konsiderohen si pritesa. Funksionimi normal i impiantit mund

te demtohet per nje periudhe te gjate nga futja e materialeve te papajtueshem me

procesin normal te trajtimit,. Per shembell, te gjithe impjantet e trajtimit biologjik

varen nga aktiviteti i bakterieve qe shperbejne lidhjet komplekse organike. Shkarkimi

i pakontrolluar i lendeve te tilla si pesticide, hipoklorite, metale, organoklorine,

solvente, acide dhe baza, ka te ngjare te vrase bakteriet dhe te ndaloje procesin e

biodegradimit. Mund te duhen shume jave qe impianti i trajtimit te kthehet ne nivelin

e tij te meparshem te aktivitetit biologjik. Gjate kesaj periudhe, impianti nuk do te

mund te kryeje funksionin e tij normal dhe ujrat e zeza dhe shkarkimet e fabrikave do

te derdheshin ne ujrat marrese pak ose aspak te trajtuara.

5.2.4.3 Faktoret zbutes dhe rendues

Ne faktoret zbutes perfshihen biodegradimi, avullimi, fotoliza, hidroliza dhe

absorbimi. Ne faktoret rendues perfshihen bioakumulimi (p.sh. ne peshqit) dhe

biozmadhimi (p.sh. pergjate nje zinxhiri ushqimi). Shpejtesia me te cilen keto efekte

zbutin apo rendojne ndikimin ne mjedis varet nga llojshmeria e rrethanave

ndervepruese. 5.2.4.4 Pasigurite

Kur vjen puna per te vleresuar efektet e ndotesve ne pritesa verehen boshlleqe te

konsiderueshme ne dije. Ne veçanti, efektet toksike ne njerzit dhe efektet ekotoksike

ne ekosistemet jane te njohura vetem per lendet, qe perdoren ne industri ose ne

proceset e prodhimit.

Ndotesi potencial mund te mos jete nje kimikat i vetem, por mund te jete per shembell

nje kompleks perzjerjesh te hidrokarbureve, si ne karburantet ose ne vajrat.


5.2.4.5 Faktoret qe ndikojne ne potencialin demtues

Ne kutine 5.4 jane treguar disa shembuj te situatave, kur fuqia demtuese ne pritesa eshte

potencialisht e larte.

Kutia 5.4 Shembuj pritesash te cilet mund te klasifikohen me potencial

te Larte demtues

Lumenj perpjete kaptazheve te furnizimit me uje te pijshem

Horizonte ujembajtese qe perdoren per furnizim publik me uje

Lumenj, prej te cileve merret uje per qellime bujqesore ose hortikulture

Ujra me cilesi te larte me zona peshkimi te klasit te larte

Ujra me ekosisteme ujore te nje vlere te veçante

Ujra, qe perdoren gjeresisht per qellime çlodhese

Uzina trajtimi, funksionimi i te cilave mund te ndikohet negativisht ose kapaciteti i te cilave do te tejkalohej nga shkarkimi i nje ndotesi

5.2.5 Potenciali per incidente

Deri tani, burimi dhe pritesi jane veshtruar te izoluar nga njeri tjetri. Ne kete faze te

vleresimit eshte e domosdoshme te shqyrtojme ne se ekziston ndonje potencial per te

shkaktuar incidente ndotjeje te ashpersive te ndryshme, lidhur me karakteristikat dhe

sasine e burimit te ndotjes (te modifikuara nga efektet zbutese gjate transportit

nepermjet shtegut) dhe me natyren e pritesit te synuar. Per shembell, humbja e disa

kilogrameve te nje lende ndotese te depozituar prane nje lumi te madh me rryme te

shpejte, mund te mos mjaftoje per te shkaktuar qofte dhe demin me te vogel mjedisor

bile as tek pritesi me i ndjeshem. Nga ana tjeter, i njejti shkarkim ne nje lume me te

vogel mund te shkaktoje deme te medha.

Ne kete menyre, ne vleresimin ne se rreziku qe vjen prej nje burimi i perket kategorise

se Ulet, te Mesme apo te Larte, eshte e domosdoshme qe ai te shqyrtohet ne

mardhenie me seicilin prites te mundshem.

Si rregull operatori i kantierit eshte i interesuar vetem per ndotesit, qe mund te

shkarkohen nga kantieri ne fjale. Ndersa Rregullatori mund te kete nevoje te shqyrtoje

efektet e mundeshme te nje numri incidentesh qe ndodhin ne kantiere te ndryshem,

por qe potencialisht mund te prekin te njejtin prites. Ndonse efekti potencial i

incidenteve te veçanta mund te mos jete i rendesisem, kur ato shqyrtohen ne

kombinim, ai mund te jete i rendesishem. Ne rrethana te tilla, mund te jete e

pershtatshme, qe seicili burim te konsiderohet si i nje rreziku me te larte nga sa do te

ishte per ndonje rast ndryshe.

Kutia 5.5 tregon disa nga menyrat me te cilat mund te kategorizohen incidentet ne

mjedis


Kutia 5.5 Shembuj te kategorive te incidenteve

Ndikimi Incident i Madh Incident i Vogel

Shkarkim i shtellungave toksike

Evakuim i madh i zones dhe i pasurive

Evakuim i zones se procesit dhe i rrethinave prane

Shkarkime te larta, afatshkurtra per shkak avarie te impiantit

Shtellunga te dukshme ose kundermime – njefare ndikimi shendetesor lokal

I lehte, kalimtar

Vrasje e peshqeve ose e jetes tjeter ujore

Numur i madh Shume pak ose asnje

Demtim i habitateve te ujit te embel ose te estuareve

Efekte afatgjata ne cilesine kimike ose biologjike ose ne te tere habitatin

Efekte afatshkurtra me riaftesim te shpejte te ekosistemit ujor

Nderprerje e furnizimit me uje te pijshem

Mungesa qe prekin nje numur te madh te popullsise

Ndodhi te nje kohezgjatjeje te shkurter me pak popullsi te prekur

Efekte estetike Ankesa te shumta nga nje numur i madh i popullsise

Pak ankesa

Zona te mbrojtura Demtim i perhershem ose afatgjate

Efekte afatshkurtra me riaftesim te shpejte

Reagim publik Mbeshtetje nga mediat kombetare

Vetem komente lokale

Dem ne shendeti e njerzve (me anen e marrjes se ujit, peshkut ose molusqeve)

Rrezik i mundshem Rrezik mjaft i pamundur

Dem ne shendetn e njerzve (nepermjet sporteve te kontaktit me ujin)

Rrezik i mundshem Rrezik mjaft i pamundur

Dem ne impiantet e trajtimit te rrjedhave

I rende, afatgjate I lehte, kalimtar

Demtim i ujit nentokesor Parandalim i perdorimit per qellime njerzore ose bujqesore per shkak ndotjeje, ose efekte negative te rendesishme ne ujrat siperfaqesore, ku ai shkarkon

Efekte afatshkurtra me riaftesim te shpejte

Eshte e qarte, qe ne percaktimin e kategorise se incidenteve, ka te ngjare te jene te domosdoshme qe te dyja si arsyetimi shkencor ashtu dhe ai subjektiv. Pikpamjet se çfare perfaqson nje incident, mund te jene shume te ndryshme pare me syte e operatorit, Rregullatorit dhe publikut te gjere.

5.3 Rreziku dhe Risku

5.3.1 Perkufizimet

Rregullatori dhe publiku i gjere presin nga industria qe ajo te perdore teknologjine me te

pershtatshme (BAT) per te parandaluar incidentet qe ndodhin ne zonen e tyre, te cilat

mund te demtojne mjedisin. Vleresimi i riskut perdoret gjithmone e me teper, jo si nje

teknike absolute per te vendosur ne se duhet ose jo ndonje mase mbrojtese suplementare,

por me teper si metode klasifikimi i riskut ne menyre qe, investimi te mund te kryhet me


efektivitet ne kuadrin e zhvillimit te pergjitheshem te kantierit ose te ndonje programi

permiresues.

Ekzistojne shume perkufizime te rrezikut dhe te riskut, por ne terma me te thjeshta:

Rreziku eshte nje potenciali brendshem i nje lende ose emetimi per te shkaktuar

dem, dhe

Risku perfshin mendimin e rrezikut, por permban dhe vleresimin e mundesise

dhe te shkalles se efektit mjedisor (ose te ekspozimit njerezor).

Keto perkufizime mund te zgjerohen lidhur me konceptin burim–shteg–prites.

5.3.2 Vleresimi i rrezikut

1. Nje vleresim i sasise dhe perberjes se materialit ndotes, qe mund te shpetoje

(burimet), i menyres se transferimit te ketyre shkarkimeve nepermjet ajrit, ujit

ose tokes dhe i kohes se nevojshme (shtigjet), dhe i ndjeshmerise se mjedisit te

zones ose i elementeve te prekur (pritesit).

2. Vleresim i shkalles se rrezikut te kantierit ne kuptimin e koncentrimit te

mundshem te ndotesit tek receptori, duke marre parasysh faktoret zbutes jashte

vendit, te tille si hollimi, shperndarja ose degradimi gjate transportit per tek

pritesi.

3. Nje krahasim i koncentrimeve potenciale te ndotesit ne receptor ne vijim te nje

incidenti, me ndonje koncentrim „te tolerueshem‟. Keto mund te jene standarte

te cilesise mjedisore zyrtare si ato te vendosura nga autoritetet rregullatore,

udhezime si ato te nxjerra nga OBSH (WHO), ose objektiva te tjera te

vendosura me marreveshje lokale.

5.3.3 Vleresimi i Riskut

1. Identifikimi i ngjarjeve, qe mund te shpien ne shkarkimin e materialeve

ndotese ne vend dhe nje vleresim i frekuences me te cilen mund te ndodhin te

tilla ngjarje.

2. Nje vleresim i riskut ne se eshte i tolerueshem ose jo, duke marre parasysh

seriozitetin e demit potencial mjedisor dhe te frekuences se mundeshme te

ngjarjes. Pikpamjet lidhur me ate ç‟ka eshte e tolerueshme mund te variojne

shume ndermjet operatoreve, autoriteteve rregullatore dhe publikut.

Ne vleresimin e riskut eshte e nevojshme te merren parasysh nje rradhe faktoresh (qe

implikojne pasiguri) lidhur me konsekuencat mjedisore te hedhjeve te paplanifikuara

dhe te pakontrolluara ne mjedis. Sa here qe eshte e mundur duhen percaktuar dhe

peshuar keta faktore, duke patur si qellim zvogelimin e subjektivitetit te vleresimit.

Informacioni, qe mund te nevoitet per vleresimin e çdo risku mjedisor, perfshin:

Ndikimin, qe do te kishte nje shkarkim i madh i menjehershem i ndotesit ne nje prites.

Kohezgjatjen e mundeshme te incidentit


Ndikimin e shkarkimeve me te vogla per nje periudhe te caktuar kohe, ne menyre qe te

merret parasysh efekti grumbullues.

Lidhur me shkarkimet ne atmosfere, midis faktorve perkates te riskut per shkarkime te

papritura aksidentale perfshihen:

Natyra e materialit (gaz, aerosol, pluhur) dhe toksiciteti i tij potencial,

Lartesia e shkarkimit, shpejtesia dhe drejtimi i eres, dhe largesia deri tek pritesit e

ndjeshem me te afert.

Per shkarkimet afatgjata, te vazhdueshme do te duhej te mereshin parasysh faktoret

metereologjike mbizoterues duke shpresuar qe mos i shtohej ndjeshem ndonje gje fonit

ekzistues te koncentrimeve te ndotesve te ajrit.

Vleresimi i riskut te shkarkimeve ne mjedisin ujor do te merrte parasysh faktoret qe

vijojne:

Karakteristikat e rrjedhes te ujit siperfaqesor apo nentokesor (shpejtesine, shtresezimin,

perzjerjen, etj.)

Zbutjen e mundshme te efekteve te ndotesit nga reaksionet kimike, avullimi, absorbimi

etj., si ne kantier ashtu dhe ne elementin transportues (p.sh. ne uje)

Peshen specifik te ndotesit potencial –a do te plluskoje ai (p.sh.vaji) apo do te fundoset

(p.sh. tetrakloruri i karbonit)

Reagimin e mundshe te publikut ndaj elementeve estetike si ngjyra, shija dhe era.

Koha e migrimit neper shtigje si drenazhe, uzina trajtimi, toke dhe horizonte ujembajtese

Frekuencen e mundshme te avarive te konteinerit paresor (ne praktike kjo mund te

shprehet vetem me grupe shume te gjera)

5.3.2 Nje Metode e Thjeshte e Vleresimit te Riskut

Kjo metodollogji ndjek nje pergjasim te thjeshte 4-hapshe te vleresimit te riskut per çdo

shkarkim potencial ne mjedis, duke kombinuar klasifikimin e mundesise per nje shkarkim

te pakontrolluar me efektin potencial te ketij shkarkimi. Keta hapa jane:

1. Vendos nje kategori per probabilitetin e shkarkimit (i Ulet, i Moderuar ose i

Larte);

2. Vendos ashpersine e mundshme te nje shkarkimi te tille (i Ulet, i Moderuar ose i

Larte);

3. Perdor nje tabele per percaktimin e riskut te kombinuar;

4. Vendos kontrollet qe do te perdoren per administrimin e ketij risku.


Hapi 1

Perdor tabelen e meposhtme (Tabela 5.3.1) per te caktuar probabilitetin e nje shkarkimi te

pakontrolluar.

Tabela 5.3.1 Kriteret Vleresuese te Ndikimit Mjedisor:

Probabiliteti i Percaktimeve te Shkarkimit

Renditja

Historiku Frekuenca e mundshme e ngjarjes

e Ulet Mund te kete ndodhur ne kete sektor por e pabesueshme ne kete impiant

Gjasa per te ndodhur < 1% te kohes

Gjasa per te ndodhur < 1 here ne vit

e Moderuar

Ka ndodhur here pas here Gjasa per te ndodhur < 5% te kohes

Gjasa per te ndodhur < 1 ne muaj

e Larte Ka ndodhur shpesh here ne impiantin e ketij sektori, ose eshte i vazhdueshem per kete lloj

Gjasa per te ndodhur < 10% te kohes, ose eshte nje ndodhi e vazhdueshme gjate oreve te punes

Hapi 2

Perdor tabelen e meposhtme per te percaktuar ashpersine e nje shkarkimi mjedisor

Tabela 5.3.2 Kriteret Vleresuese te Ndikimit Mjedisor: Percaktimet e Ashpersise

Renditja Karakteristikat

e Ulet Nen 5% e shkarkimeve kufizohen ose i perkasin NCM, ose kane efekt te paperfillshem ne pronat fqinje

e Moderuar

5 deri 50% e shkarkimeve kufizohen ose i perkasin NCM, ose kane efekte te dallueshme por afatshkurtra ne pronat fqinje

e Larte >50% ose jane mbi limitin e shkarkimeve ose ne perputhje me NCM, ose kane efekte te dalluesheme afat-mesme ne pronat fqinje

Bazuar ne normat Europiane te shkarkimeve, normat e shkarkimit ne ajer ne Republiken e Shqiperise jane vendosur me “VKM Nr.435, date 12.9.2002 ”Per miratimin e normave te shkarkimeve ne ajer ne Republiken e Shqiperise”, ndersa normat perkoheshme te shkarkimeve ne ajer jane vendosur me “VKM Nr.248, date 24.4.2003 “Per miratimin e normave te perkoheshme te shkarkimeve ne ajer dhe zbatimin e tyre”.

Hapi 3

Perdor figuren e meposhtme per te percaktuar riskun e kombinuar qe shoqeron nje shkarkim mjedisor te pakontrolluar:


Tabela 5.3.3 Vleresimi i Ndikimit Mjedisor;

Metodologjia e kombinimit te probabilitetit dhe ashpersise

A

sh

pe

rsia

>>

E L

art

e

L U

L M

L L

e M

od

eru

ar

M U

M M

M L

E U

let

U U

U M

U L

e Ulet

e Moderuar

e Larte

Probabiliteti >>

Ne kuptimin e riskut te kombinuar, mbase me te veshtirat per ti klasifikuar jane kombinimet

LU dhe UL shprehur me riskun e kombinuar te probabilitetit, megjithse sugjerohet qe ato te

futen ne shkallen e Moderuar. Ka mundesi te kete shume situata, ku shkallezimi i rrezikut

eshte i Larte por ku probabiliteti i nje ngjarjeje qe shkakton humbje nga konteineri eshte i

Ulet. Ketu mund te ndryshojne pikpamjet midis operatorit dhe autoritetit rregullator per ate se

si duhet te trajtohet kjo situate, prandaj rekomandohet qe ata duhet te konsultohen per t‟u

marre vesh per kete qe ne fillim. (Nje analogji mund te behet ketu me fluturimet ajrore;

ashpersia e rrezikut eshte jashtezakonisht e Larte, por probabiliteti i perplasjes eshte shume i

Ulet. Ne kete menyre, risku i pergjithshem mund te klasifikohet si i Ulet ose i Moderuar.

Pika kritike ketu konsiston ne ate qe ashpersia e Larte nuk nenkupton domosdoshmerisht risk

te Larte – perndryshe ne nuk do te fluturonim kaq me deshire!).

Hapi 4

Perdor figuren e meposhtem per te klasifikuar shkarkimin potencial te pakontrolluar

dhe keshtu te perparesosh kontrollet:

Tabela 5.3.4 Vleresimi i Ndikimit Mjedisor; Klasifikimi i Ndikimeve

Kodi i riskut te kombinuar Vleresimi dhe rezultati

i Ulet (MU, UU, UM) Vazhdo kontrollet e menazhimit

i Moderuar (LU, MM, U L) Vazhdo kontrollet e menazhimit dhe rivlereso BAT

i Larte (LM, LL, ML) Permireso kontrollet e menazhimit, rivlereso BAT, monitoro dhe rishqyrto


Nje shembell i rezultatit permbledhes i nje Vleresimi te Ndikimit ne Mjedis mund te

jete kjo qe jepet ne tabelen e meposhteme per nje zone miniere mineralesh:

Tabela 5.3.5 Vleresimi i Riskur Mjedisor: Konkluzionet per nje zone

miniere mineralesh

Ndikimi Potencial

Probabiliteti i shkarkimit (Tabela 5.3.1)

Ashpersia e shkarkimit (Tabela 5.3.2)

Ndikimi i pergjithshem

1 Shkarkime ne ajer i Larte i Moderuar i Larte

2 Shkarkime ne uje siperfaqsor / toke

i Moderuar i Moderuar i Moderuar

3 Depositime nga ajri ne toke i Moderuar i Ulet i Ulet

4 Zhurme dhe vibrim i Moderuar i Moderuar i Moderuar

5 Kundermime i Ulet i Moderuar i Ulet

6 Risku i aksidenteve dhe pasojat e tyre

i Moderuar i Ulet i Ulet

7 Ngrohja globale (perfshi perdorimin e energjise)

i Moderuar i Ulet i Ulet

8 Krijimi i ozonit i Ulet i Ulet i Ulet

9 Trajtimi dhe asgjesimi i mbetjeve

i Larte i Larte i Larte

5.4 Vleresimi i detajuar i rrezikut dhe i riskut

5.4.1 Klasifikimi i rrezikut te kantierit

Kontributi i seicilit nga te tre aspektet – burim, shteg dhe prites – ne potencialin e

pergjithshem te nje kantieri per te shkaktuar nje dem mjedisor, mund te kategorizohet

si i Larte, i Moderuar ose i Ulet, sipas rrethanave te veçanta. Prej paragrafit 5.2.2 deri

tek paragrafi 5.2.5 u dhane disa tregues kriteresh, qe mund te çonin tek nje renditje e

Larte. Eshte e qarte qe nje vendosje e kundert e kritereve do te çonte tek nje renditje e

Ulet, ndersa nje vendosje ndermjetese e tyre do te çonte tek nje renditje e Moderuar.

Vleresimet jane te domosdoshme per nje subjektiv te nje shtrirjeje te gjere.

Per te perfituar nje renditje te pergjithshme te rrezikut te kantierit, jane kombinuar te

tre aspektet, dhe per kete perseri jane sugjeruar te tri kategorite: i Larte, i Moderuar

ose i Ulet. Ekzistojne nje varg menyrash me te cilat faktoret individuale mund te

kombinohen, sidomos ne qofte se jane dhene peshime te ndryshme te seicilit aspekt,

siç mund te jete e pershtatshme ne disa rrethana. Per vleresimin e efekteve te

kombinuara duhet perdorur gjykimi i bazuar ne dije, ne eksperience dhe ne shkallen e

besueshmerise se informacionit te disponueshem, dhe vetem keshtu duhen trajtuar

peshimet e ndryshme. Kur ka pasiguri rreth kategorizimit te sakte te ndonjerit prej

faktoreve individuale, mund te jete e pershtatshme qe te çvendosim kategorizimin e

pergjithshem te rrezikut te kantierit tek grupi vijues me i larte.


Ne qofte se ndonje nga te tre aspektet sugjeron rrezik te paperfillshem, ose ne se kur

aspektet veshtrohen sebashku rezulton te mos kete potencial per ndonje incident

ndotjeje, atehere zona nuk perfaqeson rrezik per sa i perket ndikimit mjedisor.

Megjithate, mund te kete rreziqe te tjera, qe lidhen me te tjera kritere, te tilla si

shendeti dhe siguria e punonjesve.

Duhet theksuar qe mund te jete e nevojshme te vleresohen nje numur skenaresh te

ndryshem. Per shembell, nje ndotes mund te jete i afte te shkarkohet ne me teper se

nje element mjedisor, p.sh. ne dy: uje dhe ajer. Mund te kete nje shteg per tek uji

nentokesor dhe nje tjeter per tek uji siperfaqesor, atehere duhet qe seicili prej tyre te

shqyrtohen veças. Ne menyre te ngjashme mund te jete e domosdoshme te shqyrtohen

pritesit e ndryshem (p.sh. ujra te ndryshme pritese dhe elementet qe lidhen me to);

fillimisht mund te mos jete e qarte cili prej tyre eshte me i ndjeshem nga pikpamja

mjedisore.

Ne kete manual te tre aspektet jane dhene te barazpeshuar, keshtu qe per te dhene nje

klasifikim te pergjithshem te rrezikut mjedisor te kantierit, ato mund te kombinohen ne

menyren e ilustriuar ne Kutine 5.6.

Kutia 5.6 Kombinime te vleresimeve te rrezikut per te dhene

Klasifikimin e pergjithshem te Rrezikut te Kantierit

Vleresimet e rrezikut mjedisor

L = shkalle e Larte M = shkalle e Moderuar U = shkalle e Ulet BURIMI SHTEGU RECEPTORI

(shkalla e rrezikut) (potencial i transportit) (potencial demtues)

mund te jete mund te jete mund te jete

L ose M ose U L ose M ose U L ose M ose U

Kombinimet e mundsheme Klasifikimi pergjithshem

te vleresimit: konskuent i sugjeruar i

i Rrezikut te Kantierit:

LLL ose LLM ose LMM i LARTE LLU ose MMM ose LMU i MODERUAR MMU ose LUU ose MUU ose UUU i ULET


Ne kete faze mund te mbaroje vleresimi ne se konkludohet qe, bazuar ne vleresimin e

pergjitheshem te rrezikut te kantierit, mund te merren vendime lidhur me potencialet

e incidenteve ndotese.

Anasjelltas, vleresimi mund te çvendoset tani tek shqyrtimi i riskut, duke analizuar

frekuencen e te gjitha ngjarjeve, te cilat mund te shkaktonin shkarkime dhe duke

vleresuar ndikimin e tyre ne mjedis. Procesi i vleresimit te riskut kerkon perpjekje qe

mund te jene te konsiderueshme, por nga ana tjeter do te kemi perfitime te

rendesishme potenciale. Ne paragrafin e meposhtem parashtrohet nje metode per

vleresimin e riskut.

5.4.2 Ngjarjet dhe rrethanat qe shkaktojne shkarkime

Per te vleresuar riskun eshte e nevojshme te shqyrtohen sistematikisht ngjarjet qe

mund te çojne tek shkarkimi i nje lende ndotese. Per kete qellim duhen dy faza:

a) Identifikimi i te gjithe ngjarjeve qe jane te afta te shkaktojne shkarkime, dhe

b) Vleresimi i frekuences se mundeshme te çdo ngjarjeje, sasia e meterialit qe

mund te shkarkohet si rrjedhoje e saj dhe kohezgjatja e shkarkimit.

Avarite e mundshme dhe shkaqet per avari perfshijne:

Avari pune te shkaktuara nga operatori, makina ose impianti

Avari ndertimi– defekte te projektit, materialeve, perbersave, detajimeve apo

konstruksionit

Abuzime– ndryshim i papershtatshem i perdorimit ose ndonje keqperdorim tjeter

Ndikimi – automobilistik, etj.

Vandalizem, terrorizem, etj.

Permbytje, zjarr ose eksplozion

Faktore gjeologjike – fundosje, etj.

Administrim, supervizion ose monitorim i dobet i kantierit

Inspektim, verifikim ose testim i pamjaftueshem

Mungese alarmesh dhe mungese paisjesh sigurimi

5.4.3 Klasifikimi i riskut te kantierit

Duke analizuar ngjarjet dhe rrethanat qe mund te kene ndikim ne nje kantier mund te

arrihet tek nje vleresim i frekuences se mundshme te shkarkimit ose humbjes te nje

materiali te rrezikshem nga konteineri. Shprehur me termat e ndikimit ne mjedis,

kombinimi i klasifikimit te rrezikut te kantierit me frekuencen e shkarkimeve, na

jep nje vleresim te riskut qe perfaqeson kantieri, brenda kornizes te tij te veçante

mjedisore. Sugjerohet, qe frekuenca e priteshme e shkarkimit ne nje kantier te

veçante, te shprehet thjesht si e Larte, e Moderuar ose e Ulet. Ne kutine 5.7 tregohen

disa nga menyrat me te cilat mund te kombinohen klasifikimet e rrezikut dhe te riskut

per nje situate, ku rreziku dhe frekuenca jepen te barazpeshuara.


Kutia 5.7 Klasifikimi i Pergjithshem i Riskut te Kantierit i percaktuar duke kombinuar klasifikimet e rrezikut te kantierit dhe te frekuences te shkarkimeve te pakontrolluara

Vleresimi i rrezikut te kantierit mund te jete i Larte (L), i Moderuar (M), ose i Ulet (U ) (shif Kutine 5.6) Frekuenca e shkarkimit te pakontrolluar mund te jete gjithashtu e Larte (L), e Moderuar (M) ose e Ulet (U) Kombinim i mundshem i rrezikut Klasifikimi i pergjithshem konsekuent dhe i frekuences: i sugjeruar i Riskut te Kantierit:

LL ose LM ose ML i LARTE MM ose LU ose UL i MODERUAR UU oSE MU ose UM i ULET

Sikurse dhe per klasifikimin e rrezikut ne paragrafin 5.4.1, ne informacionin vijues ka

shume pasigurira dhe boshlleqe. Kombinimi i klasifikimeve te rrezikut dhe te

frekuences se shkarkimit me menyren qe e pershkruam me siper kerkon mjeshteri,

eksperience dhe gjykim, per te nxjere konkluzione te dobishme dhe te ndjeshme. Ka

mundesi qe te kete disa situata te qarta te riskut, te cilat jane relativisht te lehta per ti

percaktuar dhe klasifikuar si i Larte ose i Ulet, por per shumicen e situatave do te jete

e nevojshme patjeter te behen gjykime subjektive. Vleresimi i renditjes se

kombinimeve te rrezikut dhe frekuences LU dhe UL (Kutia 5.7) eshte shume i

veshtire per t‟u klasifikuar dhe per kete jepet udhezimi ne paragrafin 5.3

5.4.4 Azhornimi i vleresimit te rrezikut dhe riskut

Eshte e rendesishme te theksojme qe vleresimi i rrezikut dhe i riskut ka nevoje te

azhurnohet rregullisht. Klasifikimin i rrezikut te burimit ka mundesi te ndryshoje kur

ndryshon lloji dhe sasia e materialit te perdorur ne kantier. Po keshtu, potenciali

transportues ka gjasa te ndryshoje gjate zhvillimit te kantierit dhe kur ndertohen

impiante dhe sisteme te reja zbutjeje dhe drenazhimi, ose kur prishen ndertesa te

vjetra. Gjithashtu, potenciali transportues mund te ndryshoje ne qofte se ndryshojne

vendndodhjet e materialeve te rrezikshme ose pikat e shkarkimit ne kantier, ose kur

ndryshojne faktoret e jashteme, te tille si drenazhimet jashte kantierit ose uzinat e

trajtimit. Po keshtu, potenciali demtues ndaj pritesit ka mundesi te ndryshoje ne qofte

se ndryshon pozicioni i shkarkimit tek uji siperfaqesor. Vete pritesit do te jene te

ndryshem ne qofte se nje shkarkimi spostohet nga uji siperfaqesor per tek kanalet e

ujrave te zeza ose uji perdoret per nje qellim tjeter. Nje politike e pergjithshme per

kontrollin e planifikimit dhe zhvillimit, duhet te synoje ne parandalimin e ndertimit te

banesave te reja ne afersi te zonave me potencial ndotes, por gjithashtu çdo azhurnim

i vleresimit te riskut duhet te marre parasysh pritesit e rinj.


6 LEJET MJEDISORE

6.1 Hyrje

Lejet, autorizimet, pelqimet dhe liçencat, qe te gjitha sigurojne paraprakisht nje lloj

lejimi per zhvillimin e nje veprimtarie. Kjo mund te jete nje leje per ndertim, leje per

te ngritur nje instalim, ose nje leje mjedisore, qe autorizon punen e nje paisjeje. Te

gjithe aprovimet me shkim per ndermarjet, heret ose von do te duhet te kontrollohen

per perputhje. Mosperputhja duhet te korrigjohet me qellim qe te sigurohet bindje nga

kundravajtesit ne te ardhmen. Ne rast deshtimi ose mungese se deshires nga

kundravajtesit per plotesim te perputhjes, duhet te fillohet nje proces detyrues i cili

duhet te kete si rezultat bindjen.

Procesi i lejedhenies eshte nje element i metodes hap-pas hapi te ilustruar ne Figuren

4.1. Cikli rregullator tregon sekuencen llogjike dhe ndervartesine e hapave te

ndryshem ne menazhimin e procesit te perputhjes dhe te detyrimit. Aktivitetet ne

segmente te ndryshem te ciklit duhen kryer me efektivitet dhe ne menyre

konsekuente, perndryshe elementet e pazhvilluar te nje hapi do te transportohen tek

hapi tjeter dhe, ne fund, si rezultat ne zinxhir do te kemi nje hap inefektiv. Per

shembell, kushte leje te papershtatshme dhe te paqarta do ta benin te veshtire nxitjen

dhe kontrollin per perputhje, dhe do te kishim nje ndikim te dukshem negativ ne

efektivitetin e detyrimit.

Nje leje mjedisore eshte nje kontrate ndermjet operatorit dhe autoritetit qe ka dhene

kontraten. Kontrata, pershkruan termat nen te cilat lejohet veprimtaria, duke vendosur

kushte detyruese. Keto kushte duhen percaktuar qarte, qe do te thote qe, ne qofte se

sfidohen, me to mund ti drejtohesh gjyqit, ose te kerkojme qe gjykata te detyroje nje

kundravajtes t‟i permbushe kushte te tilla.

Nje leje me kushte detyruese eshte thelbesore jo vetem per vazhdimin e aktivitetit ne nje

zinxhir rregullator, por gjithashtu dhe per vete ndermarrjen. Nje nderrmarje duhet te dije cilat

jane te drejtat dhe detyrimet e saj dhe ne ç‟menyre duhet siguruar mbrojtja e mjedisit. Leja

duhet te sqaroje dhe identifikoje kerkesat per nje veprimtari brenda kuadrit ligjor. Gjithashtu,

aplikimi me konsekuence i rregulloreve do te ishte baze per nje trajtim te kenaqshem te te

gjithe ndermarrjeve te se njejtes fushe veprimtarie. Kur nga autoritetet rregullat zbatohen

ndershmerisht, konkurenca e padrejte ekonomike dekurajohet.

Nje leje mjedisore leshohet me kusht qe, per te paraprakisht te jete bere nje kerkese e bazuar

ne rregullat e aplikimit te nxjera nga autoritetet. Kushtet per nje leje te tille mund te

kategorizohen ne dy grupe. Grupi i pare do te perbehej prej rregullash te pergjitheshme te

menazhimit te ndermarrjes per te garantuar sjelljen e duhur ndaj mjedisit. Grupi i dyte do te

perfshinte nje numur kushtesh strikte te detyrueshme, qe kane te bejne me shkarkimet, masat

e sigurise, detyrimet monitoruese dhe raportimet. Grupin e pare, qe do te funksiononte

kryesisht si indikator i sjelljes se nje ndermarrjeje ne menazhimin e ndikimit te vet ne mjedis,

eshte veshtire ta besh te detyrueshem, por ai do te stimulonte hetime te metejshme. Grupi i

dyte permban kushte reale te detyrueshme.


Lejet gjithashtu mund te specifikojne skemen dhe kushtet e punes, ne menyre qe te

garantohet perputhja me rregullat, rregulloret dhe dekretet ekzistuese -cilado qofte e

aplikueshme per instalimin dhe ndikimin mjedisor qe ai mund te shkaktoje.

Eshte e thelbesore qe, perpara se te filloje nje veprimtari, e cila do te kete nje ndikim

potencialisht negativ ne mjedis, duhet te jene leshuar te gjitha lejet perkatese per ate lloj

veprimtarie dhe duhen kontrolluar, per tu siguruar qe ato jane te detyrueshme.

Nje situate ideale nga pikpamja mjedisore do te ishte ajo, kur nje leje mjedisore do te jepej

vetem pasi te jene dhene te gjitha llojet e tjera te lejeve te kerkuara. Pa nje leje veprimtarie,

nuk duhet lejuar te filloje asnje veprimtari. Kjo nenkupton automatikisht qe, autoriteti

kompetent i ngarkuar per te leshuar kete leje, duhet te kete nje funksion koordinativ. Kjo nga

ana e vet nenkupton, qe trupi koordinues qe ka te drejte te jape lejen, eshte i angazhuar ose

mbahet i azhurnuar per progresin e te gjithe veprimeve proceduriale, qe lidhen me aplikantin

dhe veprimtarine e tij. Megjithate, situata ne Shqiperi perfshi ketu dhe statusin dhe madhesine

e Ministrise se Mjedisit, tani per tani e ben te pamundur kete koncept.

Nje leje ideale mjedisore duhet te perfshinte minimalisht sa me poshte vijon:

Kerkesa dhe pershkrimi i veprimtarise qe do te kryhet, jane pjese perberese e nje

leje perjashto rastet, kur kushtet e lejes e zvendesojne informacionin e kerkeses.

Nje leje mjedisore jepet atehere kur te gjitha lejet e tjera jane dhene.

Leja duhet te trajtoje kushtet per shkarkimet, rreziqet, monitorimin dhe

raportimin, dhe ne menyre integruese te trajtoje te gjithe elementet mjedisore.

Leja mund te permbaje gjithashtu kushte specifike per te mbrojtur mjedisin e

zones, te cilat mund te jene me te rrepta ne raste te veçanta (p.sh. kur vendi i

veprimtarise eshte afer nje zone te mbrojtur).

Leja duhet te pershkruaje qarte çfare pasoja do te kete, ne se nuk zbatohen kushtet

ose ne se jepet informacion i rreme. Duhet permendur, qe midis pasojave do te

jene anullimi i lejes, penalizime, procese gjyqesore, dhe pergjegjesi ligjore.

Leja duhet te tregoje çfare duhet bere kur ndryshon veprimtaria ose pronari, ose

kur ndodh nje aksident qe demton mjedisin.

Leja duhet te tregoje daten e rinovimit dhe veprimet qe duhen ndermarre per kete.

Lejet e leshuara per industri te vogla te bazuara ne nje liste veprimtarish, jane mjaft te

thjeshta dhe kushtet jane mjaft te standartizuara. Shembull per kete jane: garazhet, pikat e

karburantit, shkarkimt e mbeturinave tregetare, furrat e bukes, qendrat sportive, zyra te vogla

ofseti, dyqane zejtarie, gurore, shfrytezim zhavorresh, prodhim sallami, prodhim uji te

amballazhuar, etj.

Per te tilla industri mund te jete e pershtateshme qe Ministria e Mjedisit te vendose Rregulla

te Pergjithshme te Detyrueshme-(RRPD) – (shif paragrafin 6.3.7) dhe keto leje te leshohen

nga ARM. Megjithate, lejet nga ana e vet, perseri duhet te tregojne qarte RRPD, te cilave ju

duhet permbajtur rigorozisht, si dhe standartet kombetare te aplikueshme per paisje te


veçanta. Vetem referenca ndaj nje teksti apo nenit te nje ligji apo akti nenligjore nuk do te

ishte e mjaftueshme. Kjo vlen per te gjithe lejet.

6.2 Leja ne legjislacionin mjedisor

Legjislacioni per lejen mjedisore eshte pasuruar ne menyre te vazhduar gjate viteve te fundit

dhe sidomos mbas miratimit te ligjit te ri “Per Mbrojtien e Mjedsit”. Ne ligjet e miratuara mbi

mbrojtien e ajrit, substancat dhe preparatet e demshem, mbrojtien e mjedisit detar nga

demtimet dhe ndotja, manaxhimin mjedisor te ujit dhe mbetjeve te ngurta dhe ate per

mbrojtien e liqeneve nderkufitare si dhe ne nje sere vendimesh te Keshillit te Ministrave dhe

Urdhera te Ministrit te Mjedisit,jane percaktuar me hollesi procedurat, dokumentacioni i

nevojshem dhe modalitetet e tjera te cilat kane plotesuar kuadrin ligjor per paisjen e

subjekteve te interesuara me license mjedisore.

6.2.1 Ligji per Mbrojtien e Mjedisit

Ne kapitullin e 5 te ketij ligji pershkruhen detyrimet dhe kerkesat qe subjektet duhet te

plotesojne per marrjen, perteritjen dhe ndryshimin e Lejes Mjedisore. Percaktohen ne princip

veprimtarit per te cilat Ministria e Mjedisit jep deklaraten mjedisore dhe ato qe ARM-t japin

pelqimin ose autorizimin. Ne kete kapitull caktohen afatet e shqyrtimit te lejes dhe listohen

detyrimet e subjekteve ne zbatim te kerkesave qe permban Leja Mjedisore.

Nenet me te rendesishme per kete aspekt jane dhene ne Apendiksin A. Ketu me poshte po

renditim nenet qe i referohen Lejes Mjedisore siaps ketij ligji.

Neni 34 ben fjale per detyrimi subjektit per tu paisur me Leje Mjedisore.

Neni 35 percakton kerkesat e Ministrit te Mjedisit per leshimin e Deklarates Mjedisore.

Neni 36 percakton kerkesat per leshimin e Lejes Mjedisore.

Neni 37 trajton elementet perberes te Lejes Mjedisore dhe kushtet per marrjen e saj.

Neni 39 ben fjale per pakte ne process.

Neni 40 percakton kerkesat per rinovimin e Lejes.

Neni 41 trajton kerkesat per amendimin e Lejes.

Neni 42 percakton kerkesat per transferimin e pronesise se Lejes Mjedisore.

Neni 43 bene fjale per tarifen e Lejes.

Neni 44 percakton obligimet e subjektit per tu paisur me Leje perpara fillimit te punes se

objektit.

Neni 45 lidhet me aktivitet lokale qe kerkojne miratim nga Ministri i Mjedisit mbas pelqimit

nga ARM-ja.

Neni 46 percakton detyrimet e pergjitheshme te nje subjekti perpara fillimit nga puna te nje

veprimtarie.

Neni 47 inkurajon perdorimin e sistemit te manaxhimit mjediso.

Neni 48 permban kerkesat per kryerjen e VNM-s

6.2.2 Ligji per Administrimin Mjedsior te Ujrave te Ndotura

Neni 18 percakton kekesat qe duhet te permbaje Leja Mjedisore per nje aktivitet qe

shkarkon ujra te ndotura dhe aktivitete qe trajton ujrat e ndotura.

Neni 19 sanksionon perjashtimin nga pagesa e tarifes per Leje Mjedisore te subjekteve

qe bejne pastrimin e ujrave te ndotura.


6.2.3 Ligji per Administrimin Mjedisor te Mbetjeve te Ngurta

Neni 25 trajton aktivitet qe perjashtohen nga pagesa e tarifes per tu paisur me Leje Mjdisore

ne kuadrin e ketij ligji. Dhe kompetencen per dhenien e Lejes.

Neni 26 trajton aspekte qe lidhen me Lejen e Importit.

Neni 27 trajton aspekte qe lidhem me Lejen e Eksportit.

Neni 28 trajton aspekte te tranzitimit neper territorin e Shqiperise

6.2.4 Ligji per Mbrojtien e Ajrit nga Ndotja

Neni 17 i ketij ligji trajton Lejen Mjedisore e cila ju jepet sybjekteve te interesuara fizike ose

juridike bashkerisht nga MM dhe qeverisja vendore.

6.2.5 Ligji mbi Substancat dhe Preparatet e Rrezikshem

Neni 18 kerkon paisjen me autorizim te subjekteve qe manaxhojne substance dhe preparate te

rreziksheme si dhe kufizimet qe kushtezojne leshimin e autorizimit.

Neni 19 percakton kushtet e leshimit te autorizimit si dhe vlefshemerine e tij.

Neni 20 trajton rastet kur autorizimi behet i pavlefshem.

Neni 21 sanksionon paisjen e Leje nga Ministri perkates te subjektit qe importon ose

eksporton substanca dhe preparate te rrezikshem.

Neni 22 percakton detyrimin e subjektit prodhues, eksportues dhe importues, per te bere

regjistrimin e llojit dhe sasive te substancave dhe preparateve te rrezikshem

6.2.6 Ligji per Mbrojtien e Liqeneve Nderkufitare

Neni 15 percakton detyrimin per kryerjen e VNM-s ose Vleresimit Strategjik Mjedisor

(VSM), respektivisht per veprimtari ekonomike dhe socjale si dhe strategji dhe plane

zhvillimi te sektoreve te ndryhsem ne pellgun ujembledhes.

Neni 16 trajton detyrimin per pagesen e tarifes per gjithe personat fizik dhe juridik qe

ushtrojne veprimtari ne liqenet nderkufitare.

6.3 Situata e mundshme e lejeve ne te ardhmen

6.3.1 Hyrje

Sikunder u tregua ne Kapitullin 4, Cikli Rregullator nenvizon ndervartesine e

aspekteve ligjore, te lejedhenies, te perputhjes, dhe te monitorim/inspektimit per te

garantuar nje mbrojtje te kenaqeshme te mjedisit. Gjithashtu ky kapitull pershkruan se

si mund t‟a arrijne kete shtetet anetare te BE nepermjet Direktivave IPPC (96/61/EC)

6.3.2 Direktiva IPPC

Direktiva IPPC synon te arrije parandalimin dhe kontrollin e integruar te ndotjes qe

vjen nga nje numur i madh veprimtarish, me qellim qe te arrihet nje niveli i larte

mbrojtjeje i mjedisit ne teresi. Per te arritur kete, vendet anetare te BE duhet t‟u

mundesojne masat e nevojshme autoriteteve perkatese, ne menyre qe ato te garantojne

se instalimet funksionojne ne menyre te tille qe:


a) Jane marre te gjitha masat parandaluese kunder ndotjeve, ne veçanti nepermjet

aplikimit te Teknikave me te Mira te Mundeshme (BAT)

b) Nuk shkaktohet ndonje ndotje e rendesishme;

c) Prodhimi i mbeturinave do te reduktohet atje ku prodhohen mbeturina, ato do

te riciklohen ose, kur kjo eshte e pamundur teknikisht dhe ekonomikisht, ato

do te asgjesohen, duke evituar ose reduktuar nderkaq ndonje ndikim ne

mjedis;

d) Energjia perdoret me efektivitet;

e) Jane marre masat e nevojshme per te parandaluar aksidentet dhe per te

kufizuar pasojat e tyra; dhe

f) Jane marre masat e nevojshme qe, me mbylljen definitive te veprimtarise, te

evitohet çdo rrezik ndotjeje dhe qe kantieri i veprimtarise te rikethehet ne nje

gjendje te kenaqeshme.

Nje instalim qe perfshihet ne rregullat e IPPC, mund te veproje vetem ne se eshte leshuar

leja ku perfshihen kushtet, te cilat garantojne qe instalimi perputhet me kerkesat e

Direktives.

Leja duhet te perfshije Vlerat Limit te Shkarkimeve (VLSH), te cilat jane caktuar per te

parandaluar dhe, kur nuk eshte praktike, per te reduktuar shkarkimet ne pergjithesi dhe

ndikimin ne mjedis ne teresi.

Per nje numur ndotesish, te cilet ka mundesi te shkarkohen ne sasi te konsiderueshme nga

nje instalim IPPC, duhet te vendosen VLSH, lidhur me natyren dhe potencialin e tyre per

te transferuar ndotjen nga nje element mjedisi tek tjetri (uje, ajer dhe toke).

Direktiva shpall qe VLSH dhe parametrat ekuivalente si dhe masat teknike te cilave i

referohet Direktiva, duhet te bazohen ne BAT, pa rekomanduar perdorimin e ndonje

teknike ose teknologjie te veçante, por duke marre parasysh karakteristikat teknike te

instalimit ne fjale, pozicionin gjeografik dhe kushtet lokale mjedisore. Ne te gjitha

rrethanat, kushtet e lejes duhet te permbajne klauzola per minimizimin e ndotjes

nderkufitare ose ne distance te madhe, dhe te sigurojne nje nivel te larte mbrojtjeje per

mjedisin ne teresi. Kjo do te thote, qe lejet nuk eshte e domodoshme te perpilohen egzakt

sipas dokumenteve BAT, por kushtet e vena ne to nuk duhet te kalojne nivelet e

shkarkimeve te BAT.

Direktiva gjithashtu shpall qe, atje ku Normat (Standartet) Mjedisore te Cilesise (NMC)

kerkojne kushte me te rrepta nga ato qe mund te arrihen duke perdorur BAT, ne leje

duhen perfshire masa suplementare ose VLSH me te rrepta. NMC jane koncentrimet e

kimikateve ne ajer ose ne uje, nden te cilat nuk ka ndikim ne mjedis. Per rrjedhoje, vlerat

limit te shkarkimeve per nje instalim te veçante IPPC vendosen ne nje nivel te tille, qe te

evitohen shkelje te NMC.


6.3.3 Perkufizimi i BAT

Direktiva IPPC e percakton “Teknikat me te Mira te Mundeshme (BAT) si shkallen

me efektive dhe me te avancuar ne zhvillimin e veprimtarive dhe te metodave te tyre

te punes”. Ne IPPC, BAT eshte perdorur si baze per vendosjen e VLSH qe permbajne

lejet e IPPC me qellim parandalimin, ose kur nuk eshte e mundur, reduktimin e

shkarkimeve dhe te ndikimit ne mjedis ne teresi. Direktiva i referohet termave te

veçanta:

“Teknikat” perfshin qe te dyja si teknologjine e perdorur ashtu dhe menyren se si

instalimi eshte projektuar, ndertuar, mirembajtur, punuar dhe zmontuar.

“Te mundeshme” do te thote ato teknologji qe jane zhvilluar ne nje shkalle te tille,

qe ben te mundur aplikimin e tyre ne sektoret perkates te industrise, me kushte

ekonomike dhe teknike te afta te mbijetojne.

Duhet arritur nje ekuiliber ndermjet kostos per operatorin dhe avantazheve te

fituara per mjedisin.

“Me te mira” nenkupton me efektive per te arritur nje nivel te pergjitheshem te

mbrojtjes se mjedisit ne teresi. Ne percaktimin e BAT, nje vemendje e veçanta

duhet ti kushtohen paragrafeve te tilla si perdorimi i teknologjive me prodhim te

ulet mbeturinash, perdorimi i materialeve me pak te rrezikshem, mundesite e

riciklimeve, e keshtu me rradhe.

6.3.4 Kerkesa per leje IPPC dhe vleresimi

Direktiva IPPC kerkon qe ne aplikimet per leje te perfshihen informacion per:

Instalimin dhe aktivitetet e tij;

Lenden e pare dhe ndihmese, lende te tjera dhe energjine e perdorur apo prodhuar

nga instalimi;

Burimet e shkarkimeve te instalimit;

Kushtet e kantierit te instalimit;

Perberjen dhe sasine e shkarkimeve ne çdo element te mjedisit te parashikuara nga

instalimi, si dhe nje identifikim te efekteve te rendesishme te shkaktuara prej

ketyre shkarkimeve ne mjedis;

Teknikat e propozuara per parandalimin ose, kur nuk eshte e mundur, reduktimin

e shkarkimeve nga instalimi;

Ku eshte e domosdoshme, masat per parandalimin ose riciklimin e mbeturinave te

prodhuara nga instalimi;


Masat e metejshme per tu perputhur me principet e pergjithshme te detyrimeve te

operatorve (p.sh. evitimi i mbeturinave, efiçienca e energjise, parandalimi i

aksidenteve dhe restaurimi i vendit); dhe

Planet per monitorimin e shkarkimeve ne mjedis.

Organi kompetent (i njohur si rregullatori) shqyrton kerkesen, kontrollon qe ne kerkese te

jete perfshire gjithe informacioni i kerkuar (perfshi pikat e permendura me siper) dhe

kontrollon qe shkarkimet e parashikuara te mos çojne ne shkeljen e ndonje NMC.

Rregullatori gjithashtu krahason shkarkimet e parashikuara me ato qe do te mund te

arriheshin me nje instalim BAT.

6.3.5 Arsyetime per percaktimin e BAT

Formulimi i perdorur ne Direktive i lejon shtetet anetare te kene mjaft maturi per te

zgjedhur menyren e identifikimit. Megjithate, Direktiva jep nje liste me tipet e

problemeve qe duhen shqyrtuar per kete veprim (kjo liste nuk eshte perfundimtare,

dhe te tjera probleme mund te bashkelidhen, p.sh. ato ekonomiko-sociale).

Problemet e meposhteme kerkojne vleresim, duke patur parasysh koston dhe

perfitimet e mundeshme nga nje mase e marre sidhe parimet e kujdesit dhe te

parandalimit,:

1. perdorimi i teknologjise qe krijon pak mbeturina;

2. perdorimi i sa me pak lendeve te rrezikeshme

3. nxitja per rigjenerimin dhe riciklimin e lendeve te prodhuara dhe te perdorura

ne perpunimin e mbeturinave, kur eshte e pershtateshme;

4. procese te krahasueshme, paisje ose metoda pune te cilat jane provuar me

sukses ne shkalle industriale;

5. avantazhet teknologjike dhe ndryshimet ne njohuri dhe ne kuptimin shkencor

6. natyra, efektet dhe volumi i shkarkimeve perkatese;

7. te dhenat e porosive per instalime te reja ose egzistuese;

8. koha qe nevoitet per te futur BAT;

9. konsumi dhe perberja e lendes se pare (perfshi ujin), qe perdoret ne process

dhe rendimenti i tyre energjitik;

10. nevoja per te parandaluar ose reduktuar ne minimum ndikimin e pergjithshem

te shkarkimeve ne mjedis;

11. nevoja per parandalimin e aksidenteve dhe minimizimin e pasojave per

mjedisin; dhe

12. informacione te metejshme te botuara nga Komisioni Europian ose nga

organizmat nderkombetare.

Kostot dhe perfitimet e mundshme te nje mase duhen sqaruar, sepse, sikunder e

permendem me lart, duhet arritur nje ekuiliber ndermjet kostos se imponuar ndaj

operatorit dhe avantazheve qe do te fitohen ne kuptimin e mbrojtjes se mjedisit. Parimet e

kujdesit dhe te parandalimit kerkojne shqyrtimin e ndikimit ne mjedis ne teresi ne

perputhje me “metoden e integruar”, d.m.th. ne te gjithe perberesit e mjedisit (ajer, toke

dhe uje).


6.3.6 BAT-i specifik-kanterial ose gjinor

Direktiva gjithashtu parashikon fleksibilitet kur shtetet anetare identifikojne Bat-in

specifik kanterial, BAT-i gjinor sektorial, ose nje kombinim hibrid te te dyjave (kur

nje BAT gjinor ne nivel sektorial perdoret si faza e pare drejt identifikimit te nje

BAT-i specifik kanterial per nje instalim te veçante).

BAT-et gjinore sektoriale jane quajtur “Rregulla te Pergjitheshme Detyruese”

(RRPD). Shtetet anetare mund te paracaktojne disa kerkesa per kategori specifike

instalimesh ne RRPD, ne vend te futjes se tyre ne kushtet individuale te lejeve, por me

kusht qe te sigurohet nje metode e integruar dhe nje nivel i larte i mbrojtjes se mjedisit

ne teresi.

Natyrisht eshte ireale te presim qe per çdo shtet antar te vendosen ekzakt te njejtat

standarte, pasi mbetet nje shkalle e konsiderueshme lirie gjykimi per menyren se si do

ekuilibrohet kostua me perfitimet dhe si do te merren ne konsiderate faktoret lokale dhe

ndryshore te tjere. Megjithate, vijushmeria ne te gjithe BE do te rritet nepermjet

kerkesave per arritjen e NMC-te dhe nepermjet krijimit te dokumenteve BREF.

BAT-et specifike kantierale i referohen identifikimit te BAT per instalime individuale

brenda te njejtit sektor. Nga perkufizimi, kjo metode pranon qe rrethanat e instalimeve te

ndryshme larmojne ne perputhje me faktore te tille si mjedisi vendor dhe tipi i procesit.

Liria per te zgjedhur nuk do te thote se mund te zgjedhim nje metode ku te mungoje rreptesia. Ne veçanti, çdo percaktim BAT-i duhet te demonstroje se si jane marre ne konsiderate gjithe faktoret e perfshire ne Direktive.

Ndonse ndermjet shteteve anetare mund te kete diferenca ne interpretime, eshte e

rendesishme qe te kete nje pikpamje vijuese per BAT brenda te njejtit shtet, ne se nuk

ka diferenca te qarta ndermjet instalimeve te ndryshme ne te njejtin sektor.

6.3.7 Rregulla te Pergjitheshme Detyruese (RRPD)

Direktiva IPPC u lejon shteteve anetare te perdorin Rregulla te Pergjitheshme

Detyruese (RRPD) ne vend te aspekteve te veçanta per leje te veçanta instalimesh, per

derisa t‟i permbahen metodes se integruar dhe te garantohet nje nivel i larte ekuivalent

i mbrojtjes se mjedisit. Megjithate, Direktiva nuk percakton ndonje RRPD.

Nevoja per sigurimin e nje niveli te larte ekuivalent te mbrojtjes se mjedisit do te

thote, qe RRPD nuk mund te perdoren atje, ku ekzistojne ndjeshmeri te veçanta lokale

mjedisore, te cilat mund te vleresohen vetem duke perdorur percaktime individuale te

BAT. Keshtu, RRPD jane te pershtateshme atje ku shkarkimet nuk çojne ne probleme

lokale ose ku jane te parashikushme nderreaksionet e mjediseve individuale. RRPD

perdoren nga nje numur anetaresh te BE per qellime te ndryshme rregullatore. RRPD

mund te marrin formen e standarteve limit te shkarkimeve per kategori te veçanta

instalimesh, ose te kushteve standart per mbare punen e instalimeve. Per keto te


fundit, shumica e RRPD perdoren per procese shume te vogla, qe jane poshte pragut

te futjes ne rregjimin IPPC.

Nje projekt i kryer ne vitin 2000 nga Rrjeti i BE per Zbatimin dhe Detyrimin e ligjit

per Mjedisin (IMPEL), identifikoi nje numur kriteresh qe duhen aplikuar perpara se te

jepet gjykimi per zhvillimin e nje rregulli te tille:

Nje RRPD duhet te mbuloje nje numur te mjaftueshme instalimesh te nje

kategorie specifike, per ta bere zhvillimin e tij me kosto efektive

Statusi faktik i teknologjise dhe teknikes ne kategorine perkatese nuk duhet te jete

subjekt i ndryshimeve dhe zhvillimeve te shpejta, pasi RRPD nuk mund te

azhurnohen shpesh

Instalimet duhet te kene nje ndikim relativisht uniform ne mjedis

Sektori duhet te jete i mbuluar nga nje shoqate pune e organizuar mire, e cila

mund te garantoje, qe detajet e marreveshjes per RRPD jane te pranueshme

RRPD duhet te jene bindese per tu perfshire ne nje dokument ligjor.

Kur perdorim RRPD, eshte e nevojeshme te sigurojme lenien e disa mjeteve per te

mundesuar marrjen parasysh te ndonje problemi mjedisor te paparashikuar ose

ndryshim ne zhvillimin teknologjik. Si operatori ashtu dhe rregullatori mund te

ndermarre nje zgjedhje “pa zgjidhje”. Ne se ndodh kjo, do te nevoitet nje percaktim i

plote i BAT.

RRPD duhen rishikuar sa here ndodhin ndryshime te rendesishme qofte ne tekniken e

perdorur nga nje kategori specifike instalimesh, qofte ne kuptimin e ndikimit mjedisor

te nje veprimi. RRPD e rishikuar duhet te perfshije kerkesat per nje program

permiresimi per ato instalime, per te cilat eshte leshuar leja, bazuar ne RRPD

egzistuese.

6.3.8 Asistenca ne percaktimin e BAT

Jane pergatitur nje varg dokumentash udhezuese (BREF) per te nxitur kembimin e

informacioneve ndermjet shteteve anetare, lidhur me zbatimet per parandalimin e

ndotjeve te ndryshme dhe te teknikave te kontrollit, te cilat do te ndihmonin

rregullatorin ne çdo shtet anetar te percaktoje BAT per nje instalim te veçante.

Dokumentet BREF, qe aplikohen neper sektore te ndryshem (p.sh. ne monitorimet

dhe ne efektivitetin e energjise), jane prodhuar per 30 sektore industriale dhe ne 3

botime (“udhezim horizontal”). Keto jane renditur ne shtojcen “H”.

Informacioni i dhene ne nje BREF eshte projektuar qe te perdoret si nje informacion

per percaktimin e BAT si baze per vendosjen e kushteve te lejes. Ndonse permbajtja e

BREF, qe perfshin “nivele reference” per ekzekutime te tilla mjedisore, si shkarkimet

numerike dhe nivelet e konsumit per sektore te ndryshem, nuk do te kene ndonje

status ligjor si klauzole detyruese, kur percaktojme BAT ato duhen marre parasysh.

Çdo kusht leje, qe devijon nga keto nivele reference, do te duhej te justifikohej siç

duhet,.


Nje dokument BREF permban nje numur elementesh:

1. informacion te pergjitheshem rreth industrise dhe ekonomise te sektorit;

2. pershkrimin e veprimeve qe egzistojne ne nje instalim ne proceset-sektoriale

dhe teknikat e perdorura ne sektor, variantet dhe tendencat;

3. nivelet e aktuale te shkarkimeve dhe te konsumit, duke perdorur te dhena

ekzistuese;

4. teknikat qe duhen marre parasysh ne percaktimin e BAT, nje pershkrim te

teknikes, shkarkimeve dhe perfitimeve mjedisore, problemet ndermjedisore

shoqeruar me teknikat, kostot e zbatimit, dhe aplikueshmerine (p.sh. ndaj

instalimeve te reja, ekzistuese, te medha, te vogla) – seicila teknike shtjellohet

pa dhene ndonje gjykim ne se ai perputhet me kriteret e Direktives IPPC; dhe

5. konkluzionet per BAT- per ekuilibret sektoriale ndermjet kostos dhe

perfitimit, per ekuilibret ndermjedisore.

Nje dokument BREF nuk vendos VLSH, por ofron nivele shkarkimesh te shoqeruara

me perdorimin e BAT, te cilat jane paramenduar te sherbejne si pike fillimi ne

diskutimet lokale per vendosjen e kushteve te pershtateshme te lejes per nje instalim

te veçante, te bazuara ne BAT.


7. KONTROLLI I ZBATIMIT TE LIGJSHMERISE

7.1 Hyrje

Monitorimi eshte nje koncept i gjere qe perdoret ne shume forma dhe nivele matjeje. Per

politikeberesit, monitorimin eshte nje instrument per te vleresuar politiken ne ate sektor

dhe efikacitetin e aktiviteteve legele. Per institucionet kontrolluese, monitorimi siguron

informacionin per permiresimin e masave te mara dhe per te treguar progresin.

Ne sistemin e industrise monitorimi pasqyron efeikacitetin e masave te zbatuara nga

subjekti fizik apo juridik per mbrojtien e mjedisit.

Monitorimi i pasuar nga publikimi i rezultateve eshte gjithashtu nje instrument per

informimin e publikut dhe krijon mundesine per njohjen e cilesise se mjedisit.

Menyra tradicionale e matjes se sukseit nga autoritet mjedisore eshte numuri i aktivitetve

dhe rezultateve te arritura.

Ne rastin e zbatimit te legjislacionit mjedisor, ka aktivitete qe mund te vleresohen ne baze

te resurseve te perdorura per ato qe lidhet me kontrollin mjedisor; p.sh numuri i

inspektimve te kryera nga nje staf i caktuar apo i rezultateve qe lidhen me zbatimin e ligjit

si numuri i akteve te kontrollit ose i gjobave te vendosura.

Rezultatet staistikore raportohen nepermjet raporteve periodike ne institucionet eprore.

Me te rralla jane raportimet e pefitimeve mjedisore konkrete si p.sh.pakesimi i sasise se

elementeve/perberesve ndotes te shkarkuar ne mjedis ose rehabilitimi i siperfaqeve te

ndotura nga aktivitet industriale apo te demtuara nga erozioni,etj.

Qellimi i zbatimit me rigoroziet te legjislacionit mjedisor eshte te motivoje njerezit per te

realizuar detyrat ne fushen e mbrojties se mjedisit. Zbatimi me korrektesi i ligjit

kontribuon ne realizimin e objektivave per mbrojtien e mjedisit dhe shendetin e njeriut.

Ne kete kontekst eshte e nevojshme te zhvillohen dhe perfeksionohen instrumenta mates

dhe metodollogjite perkatese, te cilat pasqyrojne perpjekjet per zbatimin e ligjit ne

permiresimet mjedisore ne menyre qe te evidentoht ne menyre me te qarte roli i zbatimit

te ligjit ne permiresimin e mjedisit dhe mireqenjes se njerezve.

Ne procesin e monitorimit eshte e rendesishme te dihet c‟fare duhet monitoruar dhe si

duhen bere matjet.

Indikatoret jane instrument i rendesishem per transmetimin e informacionit shkencor ne

gjuhe te kuptushme tek vendim marresit e gjithe niveleve. Ata duhet te jene te kuptushem,

perfaqesuese dhe te tregojne tendencen ne kohe te problematikes mjedisore qe trajtohet.

Per kete qellim indikatoret duhet te jene shkencerisht te vlefshem, analitikisht te sakte, te

matshem dhe te verifikueshem. Megjithate ata kane kufizime dhe varen nga

disponibiliteti i te dhenave te sakta dhe riazhornimi i tyre ne intervale te rregullta kohore.


7.2 Zbatimi i legjislacionit per monitorimin

Per inspektoriatet mjedisore objektivi paresor i monitorimit eshte identifikimi dhe dhe

pakesimi i rasteve te mos zbatimit te ligjit nga subjektet perkatese dhe nxitja e zbatimit te

tij nepermjet asistences dhe masave nxitese (incentiveve). Rastet e mos respektimit te

ligjit mund te reduktohen nepermjet publikimit te ketyre rasteve, veprim qe ndikon ne

frenimin e ketij fenomeni, ose neprmjet ndermarrjes se aksioneve nga komunitetit i

prekur duke bere njekohosisht te mundur njohjen e publikut me te drejtat qe i jep ligji ne

mbrojtie te mjedisit.

Zbatimi i monitorimit permbledh nje rradhe aktivitetesh qe percaktojne ne se nje subjekt

eshte ne perputhje me legjislacionin mjedisor

Kutia 7.1 Veprimet monitoruese ne zbatim te ligjit

Veprimet paresore per zbatimin e ligjit perfshijne:

Kryerja e inspektimeve dhe vezhgimeve

Mbledhja, analiza, vleresimi i te dhenave

Fokusimi, mbledhja e informacionit dhe zhvillimi i stategjive per zbatimin e ligjit

Marja dhe analizimi i mostrave qe lidhen me informacioni per gjendjen e mjedisit

Shqyrtimi dhe vleresimi i raporteve te subjekteve, lejet dhe dokumentacione te tjera disponibel

Kunderveprimi ndaj ankesave te qytetarve, informacioneve nga institucione te tjera shteterore dhe OJF-t

Pergatitja e raporteve, riazhornimi i te dhenave me rezultatet e inspektimeve

7.3 Indikatoret e vleresimit te masave detyruese

Eshte e rendesishme qe indikatoret e vleresmit te perdoren per efikacitetin e zbatimit te

ligjit. Vezhgimi i efektivitetit te tyre ndihmon te percaktohen instrumentat dhe strategjite

me te pershteshme per te siguruar zbatimin e ligjit dhe lejojne publikun dhe aktore te

ndryshem te shqyrtojne ne se subjektet me aktivitet ne mjdis, permbushin detyrimet e tyre

ne perputhje me ligjin.

Te dhena te tilla si numuri i inspektimeve te kryera, kontrollet per zbatimin e ligjit dhe

gjobat e vjelura, jane perdorur si indikatore te vleresimit te masave detyruese. Keta

tregues mbeten te dobishem per te evidentuar veprimtarine inspektuese, por nuk

ndihmojne per te percaktuar shkallen e respektimit te ligjit, rezultatet e arritura apo

nivelin e arritjes se objektivave te vena dhe problemet qe duhen adresuar ne drejtim te

respektimit te ligjit. Disa indikatore te arritjes se rezultateve mjedisore mund te jene:

Permiresimet ne mjedsin rrethues dhe shendetin e njerezve si rrjedhoje e

respektimit te ligjit dhe masave detyruese.

Shkalla e mosrepektimit te legjislacionit mjedisor per disa subjekte me impakt te

rendesishem ne mjedis

Identifikimi dhe korrigjimi i shkeljeve ligjore nepermjet perdorimit te politikave

nxitese


Afatet kohore per kthimin e subjekteve qe kane shkelur ligjin ne parametrat qe

percaktojne standardet mjedisore.

Numuri i inspektimeve dhe vezhgimeve te kryera

Numuri i aksioneve detyruese te ndermara ne zbatim te ligjit

Asistenca e dhene per zbatimin e ligjit subjekteve te interesuara

Keta indikatore ndihmojne inspektoriatin dhe publikun te shqyrtojne raportet ndermjet

veprimtarive te kryera dhe rezultateve te arritura. Ato mund te ndihmojne per hartimin e

strategjive dhe aksioneve me funksionale per arritjen e rezultateve me te larta mjedisore.

Me ndihmen e ketyre infomacioneve inspektoriati mund te percaktoje nivelin e pakesimit te

ndotjes si dhe numurin e rasteve kur subjekte te ndryshme kane ulur nivelin e shkarkimeve

ndotese nga zbatimi i masave detyruese, apo jane mare aksione te tjera ne dobi te mbrojties se

mjedisit. Zgjedhja e subjekteve dhe vendosja e prioriteteve jane shume te rendesishme ne identifikimin e

suksesshem dhe pakesimin e rasteve te mos zbatimit te legjislacionit mjedsor, nepermjet asistences

dhe instrumentave nxites.

7.4 Zbatimi i monitorimit

Monitorimi i shkarkimeve nga proceset industriale dhe impakti i tyre ne mjedis jane elemet

kyc per kontrollin e situates mjedisore. Monitorimi historikisht eshte bere nga autoritet

kompetente pergjegjese per kete.

Ne Ligjin per Mbrojtien e Mjedisit (LMM), nr.8934, dt.05.09.2002, ne nenin 53, pika 1

thuhet se “Ministria e Mjedisit, ne bashkepunim me organet qendrore dhe vendore, harton

programin kombetar te monitorimit, si dhe bashkerendon dhe kontrollon punen per zbatimin

e tij.

Ne piken 3 te po ketij neni thuhet “ Monitroimi i dukurive natyrore dhe i cilesise se mjedisit

eshte detyre dhe pergjegjesi e organeve shteterore dhe perballohet nga buxheti i shtetit.

Ne vendimin e Keshillit te Ministrave (KM) nr. 103 dt. 31.03.2002; “Per Monitorimin e

Mjedisit ne Republiken e Shqiperise”, ne kreun II, pika 4 thuhet “Ne mbeshtetje te programit

kombetar te monitorimit te mjedisit, institucionet zbatuese te hartojne projekte te poacme per

monitorimin, ne perputhje me detyrat e tyre funksionale dhe bazen materjale laboratorike

perkatese”.

Me tutje ne kreun III percaktohen instituciont shtetrore pergjegjes per kryerjen e matjeve dhe

cfare konkretisht duhet te monitoroje sejcili prej tyre.

Megjithate, per faktin qe resurset financjare kane qene dhe jane ende te pamjaftushem per

monitorimin e gjithe subjeketeve qe shkarkojne perberje ndotese ne mjedis, subjektet e

inetersuara kane gjithashtu detyrimin ligjor per te monitoruar veteveten dhe raportimin e

ketyre rezultave ne autoritetet kompetente

Monitorimi nga subjektet pergjegjese per shkarkimet ne mjedis, ose ndryshe vete-monitorimi

parashikohet edhe ne LMM. Nenin 53, piken 6, lidhur me kete shprehet: “Monitorimi i

shkarkimeve, i ndotjes e demtimit te mjedisit per shkak te veprimtarive njerezore dhe kur

eshte e nevojshme edhe i dukurive natyrore qe rezultojne prej tyre, realizohet dhe perballohet


nga personat juridik dhe fizik, te cileve ju perkasin veprimtarit dhe instalimet, ne perputhje

me lejet mjedisore”.

Lidhur me sa me siper pika 7 e ketij neni thote “ Ministria e Mjedisit kontrollon cilesine e

monitrimit, te matjeve, zbatimin e metodikave, kualifikimin e specialisteve qe marin pjese,

paisjet e perdorura dhe vertetesine e rezultateve”.

Ne kreun III.B, pika 2 te vendimit te KM per monitorimin, lidhur me detyrat e personave

fizik dhe juridik ne kuader te monitorimit thuhet:” Personat fizik dhe juridik, qe jane subjekt i

lejes midisore, te dergojne ne Agjensite Rajonale te Mjedisit (ARM), te dhenat e monitorimit

te pakten 4 here ne vit, si edhe ti vene ne dispopzicion te inspektoreve te mjedisit, gjate

inspektimit te ushtruar prej tyre. Tregesit e monitorimit nga institucionet e Akademise se

Shkencave dhe Institutit te Shendetit Publik, perjashtohen nga detyrimi per te derguar ne

ARM te dhenat e monitorimit”.

Lidhur me aspektet finacjare qe lidhen me monitorimin nga subjektet private vendimi i KM

ne kreun 3.C pika 5 thekson “ Personat fizik dhe jurdik, qe jane objekt i lejes mjedisore i

perballojne vete shpenzimet e monitorimit te mjedisit”.

Ne kuadrin e procesit te Asiocim Stabilizimit te Shqiperise me Bashkimin Europian, kerkesat

per vete-monitorimm pritet te riten mbasi;

Kompleksiteti dhe teknikat e sofistikuara te matjes avancojne dhe kostua e tyre

ritet

Industria duhet te mirtoje standardet mjedisore (EMAS dhe ISO 14000)

Vete-monitorimi nuk menjanon pergjegjesine e autoriteteve per te bere monitorimin sipas

percaktimeve te akteve ligjore per kete qellim, per te siguruar zbatimin e ligjeve, standardeve,

ne perputhje me kushtet e vendosura ne lejen mjedisore per cdo subjekt.

7.5 Aplikimi i vete-monitorimit

7.5.1 Organizimi

Vete-monitorimi bene te mundur sigurimin e informacionit shtese mbi bazen e te cilit

autoritetet pergjegjese, mund te gjykojne ne se nje subjekt punon ne perputhje me ligjet dhe

kushtet e lejes. Kjo nuk do te thote qe ne kete menyre spostohet roli i autoritetit pergjegjes

per te vleresuar respektimin e ligjit nga subjekti qe eshte objekt i kontrollit. Perkundrazi kjo

eshte nje mundesi per te kombinuar dy burime te dhenash monitorimi dhe njekohosisht nje

menyre per te kontrolluar besueshemerine e rezultateve te monitorimit te subjektit mbi te

cilin ushtrohet kontrolli. Nga ana tjeter monitorimi nga institucionet e ngarkuara me ligj nuk

pakeson pergjegjesine e subjektit, per sigurimin e te gjitha masave te nevojshme per

plotesimin e legjislacionit mjedisor per monitorimin dhe kushtet qe permban leja.

Vete-monitorimi ne rradhe te pare ka te beje me matjen e sasise dhe cilesise se shkarkimeve

ne mjedis dhe raportimin e rezultateve prane autoritetve kompetente, ne perputhje me aktet

ligjore perkatese.

Monitrimi i sjelljes se subjektit ne lidhje me arritjen e objektivave mjedisore, permiresimet ne

proceset e prodhimit dhe respektimi ne pergjithesi i kerkesave te akteve ligjore dhe

standardeve perkates, eshte me e pershtatshme te trajtohen ne raportime te pergjitheshme qe


ne LMM lidhen me zbatimin e nenit 58. Sipas ketij neni Ministria e Mjedisit harton Regjistrin

Kombetar per Shkarkimet ne Mjedis.

Te dhenat e Regjistrit paraqiten ne formen qe siguron identifikimin e shkarkimeve, clirimeve

dhe transferimeve ne mjedis, per cdo instalim qe ndot mjedisin. Pika 6 e ketij neni kerkon

;”Personat fizike dhe juridik shenojne rregullisht te dhenat ne regjistra te vecante, te miratuar

nga Ministria e Mjedisit. Ne mbeshtetje te ketyre regjistrimeve, ata raportojne ne ARM dhe i

botojne te dhenat mjedisore cdo 3 muaj.

Vete-monitorimi mund te ofroje perfitime per autoritetet mjedisore, nepermjet perdorimit te

njohurive te subjekteve te ndryshme dhe eksperiences se tyre ne planifikimin dhe zbatimin

praktik te programit te monitorimit. Keto eksperienca autoritetet mjedisore mund ti

pergjithesojne dhe ti perdorin ne permiresimin e punes ne drejtim te nje kontrolli me efikas

dhe ritjen e pergjegjesise manaxhuese per respektimin e akteve ligjore per mbrojtien e

mjedisit.

Vete-monitorimi, normalisht siguron me teper informacion se sa inspektimet periodike dhe

monitorimi nga autoritetet kompetente. Subjektet jane me te favorizuar per te kryer

monitorimin e shkarkimeve nga instalimet qe ata administrojne edhe per faktin qe njohin me

hollesi proceset e prodhimit, peberjet qe hyne dhe dalin nga keto procese dhe shkarkimet qe

perfundojne ne mjedis. Duke njohur ne vazhdimesi ecurine e peroceve teknollogjike ata jane

te mire orjentuar per te identifikuar momentet qe mund te shkaktojne perfundimin ne

mjedisin rrethues te shkrkimeve ndotese pertej limiteve te lejuara, te njoftojne autoritetet

perkatese si dhe te marin urgjentisht masat perkatese per normalizimin e gjendjes.

Subjektet duhet te jene te paisur me bazen materjale dhe ekspertizen e nvojshme per te kryer

matjen e indikatorve te monitorimit. Kjo mund te realizohet nga vete subjektet ose duke

kontraktuar organizata te specializuara dhe te licensuara per kete qellim. Kombinimi i ketyre

menyrave eshte i zakonshem. P.sh. subjekti angazhohet ne sigurimin e mostrave dhe

organizata e specializuar kryen analizat perkatese.

Me futjen ne perdorim per vete-monitorimin, te Sistemeve te Manaxhimit Mjedisor te tille si

ISO 14000 dhe EMAS, inspektoret do te kene njohuri te mjaftushme per keto sisteme dhe do

te kuptojne avantazhet dhe disavantazhet e tyre. Keto njohuri do te bejne te mundur qe ata te

gjykojne profesionalish per besimin ndaj ketyre sistemeve ne raport me vete-monitorimin.

7.5.2 Kerkesat e autoritetit rregullator

Autoritetet e dhenjes se lejes dhe ato te inspektimit duhet te aplikojne minimalisht kerkesat e

meposhteme:

Miratimin e Programeve te vete-monitorimit

Percaktimin qarte ne lejet mjedisore te kufijve te lejuar, metodikat e matjes dhe te kontrollit te cilesise se analizave.

Aplikimin e kontrollit nga inspektoriati nepermjet nje laboratori te specializuar dhe certifikuar

Inspektimin ne vend mbi menyren e kryerjes se vete-monitorimit dhe organizinin e brendeshem per kete qellim. Ekzaminimin e skemes se mirembajties te sistemit te monitorimit qe lidhet me saktesine e rezultateve, kalibrimin e aparaturave, vend marjen e mostrave.


Raportimin mbi rezultatet e inspektimit dhe ato te monitorimit prane autorithetit qe ka leshuar lejen mjedisore me rekomandimet perkatese

7.5.3 Kerkesat per industrine

Ne perocesin e vete-monitorimit te aktivitetve industriale, eshte e rendesishm

zbatohen te pakten kriteret e meposhtme:

Te gjitha shkarkimet e lengta dhe te gazta te cilat jane determinuese ne cilesine e

mjedisit duhet monitorohen. Te dhenat e vete-monitorimit duhet te jene brenda

kufijve te miratuar.

Te gjitha vlerat e konsumit te energjise, ujit dhe lendeve te para perfshire

perberjen e ndotsave ne nivel gjurmesh, duhet te regjistrohen

Te gjitha informacionet qe lidhen me proceset e prodhimit qe lidhen me

shkarkimet ne mjedis dhe eficiensen e impianteve duhet te regjistrohen. Keto te

dhena nuk eshte e detyrushme te raportohen por duhet te jene disponibel nga

subjekti. Te dhenat mbi mirembejtien e sistemit te monitorimit qe lidhen me

cilesine e matjeve duhet te raportohen prane inspektoriatit

Per disa perberje ndotese qe clirohen ne ajer nga subjekte te ndryshem, eshte e

nevojshme qe vete-monitorimi te shtrihet ne distance relativisht te afert, pertej

kufirit fizik te objektit (per pluhurat, gazin sulfuror, gaze te tjere toksik, zhurmat)


8. INSPEKTIMET NE VEND DHE RAPORTIMET

8.1 Hyrje

Inspektimet duhen kryer ne menyre te ngjashme nga te gjithe inspektoret. Inspektimi i

nje impianti nuk eshte “vizite miresjelljeje”. Ai duhet kryer ne menyre praktike, duke

synuar grumbullimin e te dhenave dhe te vrojtimeve, raportimin korekt te rezultateve

te inspektimit dhe sigurimin e vazhdimesise.

8.2 Planifikimi Strategjik i Inspektimeve

Planifikimi strategjik i inspektimeve behet per te shperndare burimet e inspektoriatit siç

duhet. Ai perfshin jo vetem perpjekjen per perparesimin e inspektimeve, por gjithashtu nje

arsyetim per tipin dhe numrin e inspektimeve qe do te kryhen si dhe kohen qe do te harxhohet

per seicilin prej tyre.

8.2.1 Tipi i inspektimeve

Mund te dallojme shume tipe inspektimesh dhe ka metoda te ndryshme per t‟i grupuar

ato ne menyre llogjike. Keto metoda mund te jene te drejtperdrejta ose te sofistikuara.

Me poshte po japim shembuj te tipeve te inspektmit qe perdoren shpesh nga

inspektoret. 8.2.1.1 Inspektimet rutine

Inspektimet rutine jane ato qe kryhen me shpesh ne zonat e sektorit industrial dhe ne

zona specifike. Ky tip inspektimi eshte se pari nje kontroll vizual qe ka per qellim te

vertetoje konformitetin me kushtet e lejes dhe me kerkesat e tjera ligjore ose te

kunderten.

Inspektimi perdoret per fituar nje pershtypje te pergjithshme te veprimtarise se

perditeshme ne vend. Perveç kesaj, mund te verifikohet cilesia dhe mundesia per

zbatim e perbersve te lejes nga ana e operatorit ne vend. Kur verehet ndonje shkelje e

kushteve te lejes ose e kerkesave te tjera ligjore, duhen ndermarre masat perkatese

konform udhezimeve per detyrim.

Njekohesisht duhen verifikuar dhe rastet e pakenaqesirave, kur ka te tilla.

Ne disa rrethana ju duhen dhene sugjerime konsulentve te ligjevensave dhe

lejedhenesve, ose duhen te informohen autoritetet e tjera, te perfshira ne probleme te

tilla si kundermimet, zhurmat dhe siguria.

8.2.1.2 Inspektimet specifike monitoruese mjedisore

Monitorimet specifike monitoruese fokusohen ne kushtet monitoruese mjedisore qe

pershkruhen me detaje ne leje (p.sh. ato qe lidhen me monitorimin dhe menazhimin e

shkarkimeve), por mund te trajtojne dhe probleme si furnizimi me materiale dhe

rregjistrimet ne vend. Keto praktika mund te evidentojne probleme, te cilat mund te

ndiqen me tej neprmjet inspektimeve rutine.


8.2.1.3 Inspektimi i zonave jashte orarit te punes

Ky tip inspektimi fokusohet ne inspektimin e nje zone per konformitet lidhur me ato

kushte te lejes, qe kane te bejne me kohen kur nuk punohet ose kur impianti eshte i mbyllur. Mund te inspektohet gjithashtu siguria e zones, duke mos harruar qe hyrja ne ndonje zone ne ore te caktuara te dites mund te jete e kufizuar, por duke marre parasysh njekohesisht edhe te drejten ligjore te inspektoreve per te hyre ne keto zona.

8.2.1.4 Inspektimet e zgjeruara (revizionet zonale)

Ky tip inspektimi perfshin nje inspektim te detajuara dhe shqyrtim te gjithanshem per

konformitet te te gjithe kushtetve te lejes me anen e nje egzaminimi te detajuar te te gjithe

aspekteve te veprimtarise.

Nje praktike e tille mund te zgjase disa dite dhe, ne varesi te kompleksitetit dhe te

madhesise se zones, mund te kerkoje nje ekip inspektoresh.

Nje revizion shihet si nje metode dyfishe: per vleresimin e konformitetit te detajuar te

lejes dhe per rishikim te pershtatshmerise dhe efektivitetit te lejes. Perseri, planifikimi dhe

ndermarrja e nje revizioni, si dhe raportimi dhe marrja e veprimeve bazuar ne

informacionin e mare, jane te gjitha faza kyçe ne kete metode inspektimi ne vend. Ky tip

inspektimi zor se mund te kryhet me shpesh se nje here ne vit. 8.2.1.5 Reagimi ndaj nje Incidenti

Ky eshte inspektim i nje vendi si pergjigje ndaj nje informacionin te marre nga çfardo

lloj burimin (p.sh. nga nje punetor, nje qytetar, nga sherbimet e emergjences,

autoritetet vendore ose OJQ-te). Fokusi i inspektimit percaktohet nga informacioni i

marre dhe nga çdo lloj problemi, qe mund te linde ne vend.

Ne vijim te hetimit dhe inspektimin ne vendi, te perpilimit te raportit te inspektimit te

vendit, informacioni duhet te futet tek databazen e nje incidenti. Kjo do te ndihmoje

per referenca terthore per reagimet ndaj incidenteve, si dhe per nxjerrjen e

perfundimeve dhe per veprimet qe duhet te ndermarre inspektori vizitues. 8.2.1.6 Inspektimi i vendit para fillimit te veprimtarise.

Ky eshte inspektim i nje vendi per te konfirmuar qe kur te filloje puna demtimi i

Mjedisit do te parandalohet. Ky tip inspektimi fokusohet ne disa faktore specifike

vendore, te cilet na sigurojne se jane marre masat per uljen e ndotjes dhe jane

instaluar paisjet monitoruese ashtu sikunder eshte propozuar ne kerkesen per leje si

dhe qe ndertimi dhe instalimi per mbetjet eshte bere siç duhet. 8.2.1.7 Inspektimi i vendit pas mbarimit te veprimtarise

Ky lloj inspektimi ka te beje me konfirmimin e statusit te nje vendi si “i mbyllur” dhe

per tu bindur qe mjedisi nuk po demtohet ose nuk ka gjasa te demtohet ne te ardhmen.

Ky tip inspektimi fokusohet ne disa faktore specifike vendore te tille si: prezenca ne

vazhdim e materialeve ose mbetjeve te magazinuara dhe plotesimin e ndonje mase te

nevojshme lidhur me mbylljen e veprimtarise.


8.2.1.8 Inspektimet e paplanifikuara

Here pas here mund te nevoitet ndonje inspektim shtese, perveç atyre te planifikuara

fillimisht, per te mundesuar inspektoriatin te trajtoje incidentet, te reagoje ndaj

raportimeve per veprimtari te dyshimta ose ilegale dhe te kryeje kontrolle ne vend.

Perqindja e kesaj kohe qe lihet per kete lloj inspektimi varet nga strategjia e

inspektimeve, por do te ishte mire te lihej 10% e kohes te pa planifikuar ne dispozicion.

Sistemi ligjore dhe social gjithashtu luan nje rol te rendesishem. Nje sistem, qe bazohet ne

sisteme menazhimi mjedisor dhe ne sisteme vete-korrigjimi, kerkon nje perqindje kohe te

ndryshme nga sa kerkon sistemi, qe bazohet direkt ne rregulla dhe ne nje strategji

ndeshkimi.

Perveç kesaj kjo perqindje mund te ndryshoje ndjeshem nga nje sistem inspektimi, qe eshte ne

fillimin e veprimtarise se vet tek nje sistem tjeter inspektimi i zhvilluar mire, i cili ka vite te tera

veprimtarie.

8.2.2 Efiçienca e Planifikimit Strategjik

Nje strategji inspektimi duhet te perfshije arsyetimin se si te arrihet efekti me i larte i

mundshem nga inspektimet ne kuptimin e arritjes se konformitetit. Arsyetimet ne

strategji perveç efektivitetit, duhet te perfshijne efiçiencen (efektin kundrejt kostos me

te ulet te mundshme). Planifikimi nuk do te jete efiçient ne qofte se ai nuk eshte pjese

e nje sistemi te pergjithshem efficient brenda organizimit. Koha qe shpenzohet per

vizitat ne vend mund te reduktohet me:

Inspektore me eksperience dhe te trainuar mire dhe me nje staf inspektoriati te nje cilesie te mire;

Inspektim te mire dhe strategji detyruese;

Burokraci te ekuilibruar mire;

Sistem administrativ mbeshtetes te percaktuar mire brenda per brenda inspektoriatit; dhe

Kerkesa ligjore te nje cilesie te mire (detyruese, rregulla dhe leje te arsyeshme dhe te zbatueshme)

Detaje per kohezgjatjen dhe per frekuencen e inspektimeve mund te gjinden ne

“Manualin e Trainimit per Inspektoriatet e Mjedisit ne Europen Jugelindore” (botuar

nga BERCEN).

8.3 Inspektimet e Integruara

8.3.1 Arsyja per Inspektimet e Integruara

Gjate shqyrtimit te mundesise te perdorimit te nje metode inspektimi te integruar,

Inspektoriati duhet te percaktoje ne se ky lloj inspektimi:

Intensifikon inspektimin e Inspektoriatit dhe pranine detyruese;


Jep rezultate me te mira mjedisore (p.sh. ne reduktimin e transferimeve te ndotjes

ne te gjithe elementet e Mjedisit, ne identifikimin e mundesive te parandalimit te

ndotjeve) se sa nje inspektim i nje elementi te vetem

Siguron burime per efiçience me te madhe per Inspektoriatin; dhe

Rezulton ne nje rritje te vemendjes se operatorit ndaj problemeve te mbrojtjes se

Mjedisit.

8.3.2 Favoret dhe Disfavoret

Qe te dyja metodat e inspektimit si ajo e nje elementi ashtu dhe ajo e integruar mund

te sjellin perfitime. Percaktimi i tipit me te pershtatshem te inspektimit per nje

program monitorimit per konformitet varet nga qellimet e pergjithshme te programit

te inspektimeve si dhe nga rrethanat specifike vendore.

Ne kutine 8.1 permblidhen perfitimet qe perfitohen ne pergjithesi nga inspektimet e

nje elementi dhe nga inspektimet e integruara.

Eshte e rendesishme te dime qe favoret e inspektimeve te integruara varen shume nga

natyra e ketyre inspektimeve, qellimi i tyre dhe nga pergatitja e inspektoreve. Ne

qofte se gjate procesit te nje inspektimi te integruar inspektoret deshtojne ne zbulimin

e shkeljeve te rendesishme, atehere mund te humbe besushmeria, pavaresisht se ky

mund te jete si rezultat i mungeses se kohes, te burimeve apo te ekspertizes se

nevojshme per te mbeshtetur qellimin e paracaktuar ose ndjekjen e procedurave te

duhura te inspektimit. Ky rrezik eshte imundshem veçanerisht ne impiantet teper te

nderlikuara. Kutia 8.1 Favoret dhe Disfavoret e inspektimeve te nje elementi dhe te

inspektimeve te integruara

Arsyja Inspektimet e nje elementi Inspektimet e integruara

Konformiteti / efektiviteti i imponimit

Mund te arrije rezultate me te medha imponimi per shkak te specializimit, eksperiences dhe stervitjes se inspektoreve

Autoriteti i inspektimit dhe i detyrimit mund te rriten per shkak te frekuences se rritur te inspektimeve te nje elementi

Mund te arrije dekurajim me te madh se sa inspektimet per nje element per shkak te objektivit me te gjere, kohes dhe te nivelit te mundshem me te detajuar te hetimit

Prania e inspektimit dhe e imponimit rezulton ne aritjen e vemendjes me te madhe menazhuese

Jane efektive ne imponim ndaj impianteve qe kane shume shkelje te vogla ne elemente te ndryshem

Nevoja per burime

Kerkojne inspektore te stervitur per program te çdo elementi. Kapaciteti i kufizuar i inspektoreve te stervitur ndikon ne aftesine per te monitoruar konformitetin

Eshte e rendesishme mbajtja ne pune e inspektoreve te stervitur

Ka mundsei te jete me efficient per shkak te numrit te reduktuar te vizitave dhe vizites se perforcuar te inspektoreve. Ka nevoje per me pak inspektime ne qofte se ata jane stervitur per shume elemente

Mbajtja e inspektoreve te stervitur per shume


elemente eshte akoma me e rendesishme se ajo e atyre te stervitur per nje element, per shkak te investimeve me te medha per stervitjen e tyre

Tipi i impiantit Eshte i pershtatshem per shumicen e impianteve. Mund te mos i trajtoje me efektivitet shkarkimet e integruara

Skuadra e inspektoreve mund te jete teper e madhe per impiante te vogla. Per impiante te vogla dhe te mesme mund te jete me i pershtateshme Inspektimi i perforcuar me inspektore te stervitur per nje ose dy elemente.

Koha e kerkuar Pergjithesisht inspektimet per elemente te veçante jane efiçiente, por bara qe grumbullohet nga shume inspektime mund te behet e rendesishme

Inspektimet shoshitese mund te jene shume efiçiente per te diktuar shkelesit e fuqishem dhe per t’ja lene te vazhdojne inspektimet per elemente te veçante

Inspektimet e gjithaneshme te integruara mund te marrin me shume kohe se sa ato per elemente te veçante.

Sfera e veprimtarise

Kerkon shume inspektime per te arritur nje mbulim te plote

Siguron mbulim te gjithanshem te impiantit

Jep mundesi me te medha per te trajtuar risket e fshehura mjedisore

Mundesi me te medha per te rishikuar gjithe procesin lidhur me mundesine e parandalimit te ndotjeve

Inspektimet e integruara japin mundesine per te permiresuar dhe rritur komunikimin

ndermjet kompanive me veprimtari shume elementeshe dhe inspektoriatit pergjegjes

ndaj ketyre kompaniv per kontrollin e rregullave mjedisore. Ne qofte se inspektimet

kryhen per elemente te veçante, ato jane tip dhe ndiqen nga inspektore te ndryshem

per seicilin element mjedisor. Nje nga rezultatet e kesaj metode eshte qe, kur nje

impiant ka nje problem apo pyetje, ai duhet te jete ne gjendje te identifikoje dhe

kontaktoje inspektorin e veçante, pergjegjes per programin perkates zonal, per t‟ja

adresuar atij problemin.

Perkundrazi, inspektimet e integruara zakonisht drejtohen nga nje udheheqes grupi

ose nga nje inspektor i specializuar ose “ekspert procesi”, i cili, lidhur me problemet

ose pyetjet per konformitetin me mjedisin sherben per nje operator si nje pike kontakti

lehtesisht e identifikueshme. Kjo gje e thjeshton shume fillimi i komunikimit ndermjet

nje operatori dhe Inspektoriatit. Gjithashtu, operatori mund te kete me shume besim

qe, bazuar ne stervitjen e tij/saj te shumaneshme, udheheqesi i inspektimit te integruar


ose inspektori i specializuar, do te kete nje mirkuptim per veprimtarine e pergjithshme

te kompanise. Keta faktore inkurajojne komunikimin, qe eshte baza e mirkuptimit dhe

e nxitjes per ritme me te larta konformiteti.

Me tej, si rezultat i kohes se nevojshme per nje inspektim te integruar dhe, ne disa

çeshtje, per shkak te permasave te ekipit, inspektimi rrit autoritetin e inspektoriatit

midis komunitetit industrial. Kur nje inspektim i integruar i nje impianti zgjat per

shume dite, fjalet tentojne te perhapen neper te gjithe komunitetin, qe i neneshtrohet

rregullave te njejta. Ky lloj paraqitje e rritur impresionuese mund te sherbeje si nje

dekurajim per moskonformitetin.

8.3.3 Tipet e Inspektimeve te Integruara

Mund te identifikohen kater tipe baze inspektimesh te integruara. Me poshte ato

pershkruhen, duke u fokusuar ne qellimin e dhe ne lidhjet e tyre me faktoret

programatike, burimore dhe specifiko-vendore. 8.3.3.1 Shoshitja shumeelementeshe

Nje ose me shume inspektore ndjekin vleresimin e detajuar te konformitetit lidhur me

kerkesat ndaj nje elementi specifik, por njekohesisht ata shoshitin dhe raportojne per

tregues moskonformiteti per elemente te tjere. Keto lloj inspektime shoshitse mund te

sherbejne, po qe nevoja, si pararendese te inspektimeve me te detajuara,.

Nje inspektor i vetem, qe ndjek nje shoshitje shume elementeshe, perdor ne

pergjithesi si udhezues nje liste kontrolli te thjeshtuar per te regjistruar vrojtimet dhe

informacionet rreth shkeljeve te mundeshme shumeelementeshe, per te cilat mund te

nevoiten veprimet ne vazhdim, si p.sh. inspektime me te plota.

Per t‟u kryer me sukses nje inspektim shoshites shumeelementesh nuk kerkon nje

personel te madh e te stervitur. Ndermjet tipeve te inspektimeve te integruara, kryerja

e nje inspektimi shoshites kerkon kohen me te paket dhe, ajo qe ka me shume rendesi,

ky inspektim ka aftesi te identifikoje probleme me te medha mjedisore (p.sh. kushtet

mjedisore qe rrezikojne shendetin e njeriut ose vete mjedisin). Ne te njejten kohe,

ndonse inspektime te tilla nuk mund te kryejne nje vleresim te plote te zones, ato

mund te ofrojne nje mjet efektiv per te shenjestruar inspektime shtese me te plota.

8.3.3.2 Inspektimet ne ekip

Nje ekip inspektoresh shperndahet ne nje impiant per te kryer nje vleresim te plote te

konformitetit te pergjithshem te impiantit. Çdo inspektor heton per elemente specifike

sektorin e tij/saj te ekspertizes te programuar.

Inspektimi me ekip i nje impianti perfshin dy ose me teper inspektore, te cilet jane

stervitur per nje sektor te veçante te programit. Nje inspektim ne ekip drejtohet

zakonisht nga nje udheheqes, i cili koordinon veprimet e ekipit. Gjate nje inspektimi

ne ekip, inspektoret fokusohen ne sektoret e tyre te ekspertizes se programuar.

Megjithate, inspektimi mund te kryhet ne ate menyre, qe disa ose te gjithe inspektoret

shqyrtojne njekohesisht perberesit e kompanise (p.sh. nje proces te rendesishem ose nje njesi trajtimi). Kjo i jep mundesi çdo inspektori te vihet ne dijeni te problemeve te


sektoreve te tjere te programit dhe te jape kontributin e tij, sipas nevojes, per vleresimin e

ketyre problemeve.

Nisur nga pikpamja e imponimit te ligjit, nje inspektim ne ekip i afteson zyrtaret e imponimit

te konsolidojne raportet e inspektimit dhe te ndermarrin nje veprim te vetem te unifikuar ndaj

kompanise. Pergatitja e nje veprimi te vetem te unifikuar mund te permiresoje levat e

zyrtareve ne ndermarrjen e veprimeve te imponimit dhe, ndoshta, i afteson keta zyrtare te

negociojne per zgjidhje novatore.

8.3.3.3 Inspektimet e konsoliduara

Inspektimet e konsoliduara kerkojne nje ose me shume inspektore, te cilet te jene ne

gjendje te drejtojne inspektimin e plote ose pjesor gjate nje inspektimi te vetem

simbas dy ose me shume fushash programesh. Inspektoret qe drejtojne inspektimet e

konsoliduara shpesh here jane te specializuar ose jane inspektore “eksperte procesi”.

Angazhimi i inspektoreve te tille eshte me efektiv kur:

Nje impiant paraqet probleme te shumta programatike (p.sh. mbetje te

rrezikshme, ndotje ajri, ndotje uji) te tipeve te ndryshme (p.sh. koformitet me

natyren, ndikim ne mjedis);

Inspektoret mund te jene stervitur te trajtojne kerkesat e sektoreve te veçante

te idustrise ose te nje fushe te gjere te veprimtarise ekonomike;

Avantazhi i inspektimeve te konsoliduara qendron ne faktin qe ato mund t‟u

adresohen problemeve te programeve te gershetuara te elementeve mjedisore dhe

problemeve qe nenvizojne shkeljet, te cilat normalisht kapen nga disa inspektime te

integruara ose nga inspektimet per nje element. 8.3.3.4 Inspektimet e proceseve dhe te parandalimit

Keto inspektime perfshine ekzaminimin e te gjithe aspekteve te proceseve industriale,

perfshi konformitetin, mundesite e parandalimit te ndotjeve, mundesite e asistences

per konformitet dhe te problemeve te tjera, qe lidhen me ekzekutime mjedisore dhe

me permiresime te efiçiences.

Ato fokusohen ne identifikimin e proceseve industriale kyç dhe te shkarkimeve apo

rrjedhjeve te mbetjeve qe shoqerojne ato, si dhe ne percaktimin ne se ato menazhohen

siç duhet.

Avantazhi kryesor i inspektimeve te procesit dhe te parandalimit eshte qe, nepermjet

zhvillimit te nje kuptimi te thelle te proceseve nen objektiv, inspektoret mund te

identifikojne faktoret kyç, qe ndihmojne shkeljet si dhe nxitjen e zgjidhjeve te

pranueshme per te dy palet: per industrine dhe per perspektiven regullatore.

Dizavantazh i mundshem i kesaj metode eshte se ajo mund te kerkoje kohe, burime

dhe ekspertize shtese per te rritur dijet per proceset kyç, te nevojshme per ta bere ate

efektive.

Nje problem qe mund te linde gjate drejtimit te nje inspektimi te procesit dhe te

parandalimit eshte ai, qe inspektori mund ta kete te veshtire te dalloje midis rolit te tij

detyrues dhe rolit te asistentit per konformitet. Ky lloj inspektimi nga skema i jep

inspektorit mundesi me te medha per te edukuar kompanite per konformitet dhe per


nje ekzekutim mjedisor me te mire. Megjithate, nje inspektor duhet te vleresoje ne

menyre kritike te gjitha shkeljet mjedisore.

Per me teper, duhet te jete e qarte si per inspektorin ashtu dhe per kompanine, qe

funksioni i asistences per konformitet eshte dytesor ndaj funksionit te detyrimit, qe

informacioni per asistence per konformitet nga natyra eshte thjesht keshillues dhe qe

impianti eshte plotesisht pergjegjes per vendimet e veta lidhur me konformitetin

(d.m.th. nje informacion i tille, qe ka per qellim te lehtesoje kompanine per nje

vendimamarrje me te mire, nuk e ngarkon me ndonje pergjegjesi inspektoriatin per

rezultatet e prodhuara nga mbeshtetja tek ky informacion).

Te tre tipet e para te inspektimit kane nje qellim te perbashket, qe eshte vleresimi i

konformitetit. Megjithse kane te njejtin qellim te perbashket, duke marre parasysh

burimet dhe rrethanat specifike vendore, ato e arrijne ate ne menyra te ndryshme. Tipi

i katert, inspektimi i procesit dhe i parandalimit, ofron nje perspektive “pertej

konformitetit” si dhe nje vleresim te vete konformitetit. Ndersa çdo lloj inspektimi

mund te ndryshohet per te futur nje inspektim procesi dhe parandalimi, nje vleresim

shume elementesh mund te drejtohet me mire brenda kontekstit te nje inspektimi ne

ekip ose te konsoliduar.

8.3.4 Zgjedhja e metodave te integruara te inspektimit

Faktoret e nenvizuar me lart mund te na udheheqin per te zgjedhur metoden e

pershtateshme te inspektimit. Megjithate, nje program monitorimi i konformitetit

mund te perfshije çdo lloj kombinimi inspektimesh te integruara. Perdorimi i nje

metode nuk perjashton perdorimin e nje tjetre dhe, ka shume mundesi qe, brenda

kontekstit te nje programi te pergjithshem, çdo metode te mund te perdoret me

mençuri. 8.3.4.1 Faktoret programatike

Programet e monitorimit te konformitetit jane vetem nje element i programit te

pergjithshem te kontrollit mjedisor. Ne disa raste programi i inspektimit mund te mos

jete mekanizmi me i mire per t‟i sherbyer objektivave te pergjithshme programatike.

Objektivat e parandalimit te ndotjes brenda sektorit privat mund te avancohen duke u

dhene shtytje nepermjet asistences teknike gjate procesit te inspektimit, por kjo gje

duhet trajtuar me kujdes, pasi objektivat e avancuara te parandalimit te ndotjes,

brenda kontekstit te nje inspektimi per konformitet, ne disa raste mund te japin

rezultate te kunderta.

Pronaret e kompanise mund te dyshojne, dhe per rrjedhoje mos te pranojne asistencen

teknike per parandalimin e ndotjes brenda kontekstit te nje inspektimi per

konformitet. Shume pronare kompanish, ne diskutimet rreth teknikave te prodhimit,

jane mjaft te kujdesshem me inspektoret qe kane pergjegjesi per imponim. Keshtu,

inspektimet e plota qe perfshine gjeresisht kompanine, rishikimet e procesit, jo

gjithnje ofrojne mundesira per parandalim ndotjesh, siç mund te parashikohej ne

fillim. 8.3.4.2 Angazhimet per burimet


Programet per serine e plote te elementeve mjedisore mund te jene teper komplekse

per tu drejtuar nga nje inspektor i vetem. Perveç kesaj, ne programet e monitorimit te

konformitetit shpesh eshte veshtire te mbash inspektoret per nje kohe aq te gjate, sa

ata te kene mundesi te fitojne mjeshteri ne programme te shumfishta. Inspektoret e

vjeter, qe kane fituar nje mjeshteri te tille, eshte shume e veshtire t‟i zvendesosh kur

ata lene inspektoriatin. Per rrjedhoje, duke u nisur nga perspektiva e burimeve

njerezore, nje investim per stervitjen e komplet stafit te inspektimit per aftesi te

integruara mund te jete thjesht teper intensiv.

Zgjedhja e nje metode inspektimi eshte shpesh nje vendim specifik vendor, i cili varet

nga rrethanat te tilla, si madhesia dhe kompleksiteti i kompanise, historia e saj e

kaluar lidhur me konformitetin dhe numri i elementeve mjedisore te prekur.

8.3.5 Inspektimet e Integruara me Inspektoriatet e tjera

Ministria e Mjedisit ka hartuar draftin e 11 marreveshjeve te bashkepunimit me

inspektoriatet e11 Dikastere te tjera shteterore. 7 prej tyre jane miratuar. Seicili nga

keto dikastere ka pergjegjesine e inspektimit te veprimtarive specifike qe kryhen ne

vendin tone. Meqenese ne nje menyre ose tjetren çdo llojaktiviteti ka nje ndikim te

caktuar ne mjedis, Inspektoriati i Mjedisit eshte i interesuar te kryeje inspektime te

integruara me keto inspektoriate te specializuara dhe qe kane mbeshtetjen e duhur

ligjore, ne menyre qe inspektimi te behet sa me efikas dhe autoritar Per kete duhen

bashkerenduar paraprakisht me to planet per inspektime te perbashketa. Ne shtojcat e

manualit jepen marreveshjet e lartpermendura.

8.4 Metodologjia e Inspektimit

8.4.1 Planifikimi i Inspektimit

Perpara se te ndermerret nje inspektim ne vend, duhet te jete bere planifikimi, i cili si

minimum duhet te perfshijne informacionet dhe paisjet e paragrafit ne vijim.

Inspektoret duhen te familjarizohen me informacionet perkatese qe vijojne per vendin:

Veprimtaria e lejuar e vendit

Tipi i impiantit

Vendndodhja

Perjashtimet ne leje dhe kushtet e vendosura

Komentet e bera ne formularin e inspektimit te fundit

Çfardo lloj tjeter informacionin perkates (disa prej te cilave listohen me

poshte), qe kenaq objektivat e plota te inspektimit.

Mund te jete e pershtateshme, qe ne pergatitjen e grafikut te inspektimit ne vend, te

parashikohen dhe rotacione ne ekipin e Inspektoriatit. Rotacioni ose alternimi i vizitave te

inspektoreve ka perfitim te dyfishte te dy syve te „fresket‟, qe rishikojne veprimtarite e vendit

ne rastet e alternuara. Perveç kesaj, kjo i jep mundesi inspektoreve te fitojne sigurine, qe ne

qofte se nuk eshte identifikuar ndonje gje si moskonformitet nga nje inspektor, inspektori

tjeter mund ta zbuloje ate dhe mund te ndermerret veprimi i duhur.

Shumica e informacionit te nevojshme, qe duhet per te ndihmuar ne inspektimin e nje

vendi, duhet te mbahet ne dosjen e punes se vendit. Per kete arsye eshte e


rendesishme qe dosja te mbahet e azhornuar, duke futur te gjithe formularet e

inspektmeve te fundit, sidhe dokumenta dhe informacione te tjera, qe i perkasin

veprimtarise se vendit.

Shumica e informacionit, qe do te jete i pershtatshem per tu perfshire ne nje dokument

te tille, duhet te jete mbledhur gjate procesit te aplikimit per leje. Prandaj kur leshohet

ose modifikohet leja, mund te jete e arsyeshme, qe stafi i inspektoriatit te perpiloje nje

permbledhje te ketij informacionin.

Informacioni qe futet ne dosjen e punes mund te perfshije:

Referenca per çdo marreveshje operator/Inspektoriat lidhur me te dhenat e

monitorimit;

Njoftime per zonat fqinje me ndjeshmeri mjedisore (p.sh. rrjedha uji qe mund

te jene te cenueshme, zona te banuara dhe zona te mbrojtura);

Njoftime per veprimtarite fqinje, te cilat mund te ndikojne ne gjetjet e nje

inspektimi ne vend (p.sh. procese industriale ose bujqesore qe mund te

shkaktojne emetime kundermuese);

Natyren e mardhenieve ndermjet operatorit dhe Inspektoriatit, ne menyre qe

inspektori te jete i njohur me ndonje situate konfliktuale te mundshme. Ne se

me perpara ka patur probleme ne vend, mund te jete e nevojshme qe inspektori

te shoqerohet nga nje inspektor tjeter;

Shenime per çdo leje qe ka lidhje me vendin, leshuar nga Inspektoriatet e

çfardo autoriteti tjeter (p.sh. KRRT-te, Drejtoria e Pyjeve, Autoritetet e Ujit,

Organet e Shendetesise, etj);

Perveç sa me siper, inspektori duhet te:

Familiarizohet me kushtet e lejes te vendit qe do te vizitoje. Do te ishin te

dobishme njohurite per kerkesat kryesore te Organeve te Planifikimit te

Territorit (KRRT), te genplanit dhe komponenteve kyç te tij.

Rishqyrtoje formularin e inspektimit te fundit. Nga kjo do te informohet ne se

kane ndodhur ose jo me pare shkelje te kushteve te lejes, ose ne se ka ndonje

kerkese per veprime korrigjuese dhe çfardo lloji tjeter veprimi te ndermarre

ndeshkues. Mund te behen kopje te formularit te inspektimit te fundit per tu

marre me vete ne vend.

Me qellim qe te ndihmohen inspektoret ne rolin e tyre, i duhet kushtuar vemendje

bashkelidhjes se kopjeve te informacioneve te rendesishme perkatese per vendin, te

marra nga dosja e vendit, dhe krijimit te dosjes te permbledhur vetiake te punes per

vendin. Kjo ka te miren tjeter shtese, ate te pasjes ne dispozicion te informacionit te

duhur kur je ne vend.

8.4.2 Nevojat per Informacion dhe paisje

Per te permbushur detyrat e veta mund te jete e nevojshme qe inspektori te marre me

vete ne vend plot dokumente dhe paisje. Faza e planifikimit te inspektimit ne vend


duhet te perfshije kontrollin per tu siguruar qe, ne se kerkohen, te gjitha paisjet e

nevojshme do te jene ne dispozicion. Ne kutine 8.2 jepet nje liste kontrolli prej te ciles

mund te zgjidhen paisjet e duhura.

Kutia 8.2 Lista e verifikimit te paisjeve

Kaske e forte (me daten e skadimit)

Çizme mbrojtse ose kepuce te tjera te pershtateshme mbrojtse

Autorizimi (karta e identifikimit)

Blloku i xhepit

Formular per rregjistrim interviste

Dosje informacionesh per vendin

Fletushka informacionesh te Inspektoriatit

Aparat fotografik me film rezerve

Xhakete me dukeshmeri te qarte

Syze mbrojtse

Paisje per marrje mostrash

Kartvizita

Formulare raporti inspektimi

Formulare deklarate deshmitari

Etiketa legale ngjitese

Harta te vendit dhe te zonave perreth

Telefon celular

8.4.3 Sipermarrja e inspektimit

Per tu siguruar qe operatori mos te parapergatitet per nje inspektim ne menyre qe te

mund te vrojtojme veprimet normale, inspektimet rutine nuk duhen parapergatitur, me

perjashtim te rasteve kur ka ndonje arsye te veçante per te siguruar prezencen e

operatorit ne vend, (p.sh. kur inspektori kerkon te diskutoje me operatorin e vendit per

veprime specifike).

Perveç kesaj, duhen ndryshuar ose alternuar dita e javes, ora e dites se vizites dhe bile

dhe zyrtaret vizitues te seicilit vend.

Inspektimi duhet te filloje faktikisht perpara hyrjes ne vend, p.sh. inspektohen kushtet

e lejes lidhur me:

Emetimet e dukshme (tymi, pluhuri)

Shkarkimet ne uje

Zhurmen

Eren

Sigurimin e vendit

Lista e mesiperme nuk eshte e plote, ajo nenvizon tipet e kritereve qe paraprine

inspektimin e zones perjashta vendit. Mund te kete kritere te tjera qe ndoshta jane

specifike vendore.

Sapo mbrin ne vend inspektori duhet te njoftoje zyren per te bere te ditur prezencen e

tij/saj, zakonisht njoftohet menazheri i vendit, nenshkruan dhe, po qe e nevojshme,

paraqit karten e identitetit. Verifikon prezencen e stafit kompetent teknik, i cili mund

te duhet ne vend.

Gjate inspektimit puna e operatorit te vendit duhet vleresuar ne perputhje me kushtet e

lejes. Inspektimi duhet te jete sistematik dhe objektiv dhe inspektori duhet te devijoje

sa me pak te jete e mundur nga itinerari i tij/saj i paracaktuar. Inspektori duhet te kete

parasysh perdorimin e bllokut te shenimeve te xhepit gjate inspektimit kur e sheh te

arsyseshme ose ne rastet kur dyshohet per ndonje kundravajtje.


Disa operatore mund te kene deshire te shoqerojne inspektoret gjate vizites. Kjo

inisiative duhet inkurajuar pasi ajo ofron mundesine e diskutimit per

menazhimin/infrastrukturen e vendit dhe per probleme te tjera qe lidhen me vendin

dhe qe mund te lindin gjate inspektimit, te tilla si moskonformiteti. Ne disa rrethana

inspektori mund te kete nevoje te bisedoje me ndonje punonjes te veçante te stafit

vendor (p.sh. me ingjinierin e procesit). Ne çdo rast inspektoret duhen lejuar te

kryejne detyrat e tyre pa nderhyrje, provokime apo vonesa te panevojshme.

8.4.4 Raportimet per vendin dhe Veprimet

Informacioni, qe i jepet operatorit gjate dhe pas nje inspektimi, eshte shume i

rendesishem. Gjate kryerjes se nje inspektimi, inspektori duhet te çfrytezoje rastin per

te rritur ndergjegjesimin e operatorit te vendit lidhur me pasojat mjedisore qe

shkaktohen nga veprimtaria dhe ekzekutimet e tij. Ky informacion duhet t‟i referohet

kushteve te lejes.

Inspektori, ne vijim te çdo inspektimi rutine ose specifik, duhet te plotesoje me

shkrim (ne vend) nje Formular Raporti Inspektimi ne Vend (FRIV) per viziten (shih

Shtojca). Nje kopje e ketij formulari i duhet lene mbajtesit te lejes se impiantit ose

perfaqesusit te tij. Inspektori duhet te gjeje rastin te flase per gjetjet e tij/saj me

manazherin e vendit, dhe, kur eshte e nevojshme, per masat qe duhen marre per te

ndrequr situaten. Kur nuk eshte e mundur t‟i lihet kopja e raportit ndonje perfaqesuesi

te vendit, ajo i duhet derguar zoteruesit te licenses sa me shpejt te jete e mundur.

Duhet verejtur qe ky skenar nuk duhet te jete norme, me perjashtim te rrethanes

lehtesuese kur ka nje perfaqesues te vendit qe mund t’i dorezohet Raporti.

Pas kesaj, duhet rene dakord me operatorin dhe me von, ne se eshte e nevojshme,

duhet konfirmuar me shkrim, lidhur me nje grafik punimesh qe duhen kryer/plotsuar.

Inspektori duhet te kerkoje qe operatori te neneshkruaje ne FRIV per marrjen e tij. Ne

qofte se ai nuk i pranon aspak gjetjet e inspektorit, dhe rrjedhimisht nuk e firmos

FRIV, atij i duhen dhene detaje se ke duhet te takoje ne Inspektoriat per te diskutuar

problemin e tij. Por FRIV i duhet lene operatorit edhe kur ai nuk e neneshkruan ate.

Kur verehen shkelje te kushteve te lejes, inspektori duhet te kete parasysh Politiken e

Detyrimit dhe te Penalizimit te MM dhe kerkesat e Kodit Penal te Republikes se

Shqiperise.

Inspektori, ne se ka arsye te forta, mund te lere nje paralajmerim me shkrim ne raport.

Per te konfirmuar kete, ne vijim duhet te dergohet dhe nje leter nga Inspektoriati.

Problemet e rendesishme qe rezultojne nga inspektimi ju duhen raportuar dhe

kolegeve perkates, ne menyre qe te ndermerren veprimet e duhura.


8.5 Komunikimi

8.5.1Komunikimi themelor

Komunikimi mund te perkufizohet si kembim informacionin ndermjet te pakten dy

paleve. Pjesemarresit ne nje komunikim quhen “komunikues”. Te gjithe komunikuesit

japin dhe marrin informacion.

Shumica e aftesive komunikuese fitohen gjate praktikes se perditeshme dhe zor se

njerezit jane te vetedijshem kur kjo ndodh. Megjithate, nisur nga rendesia e madhe e

komunikimit si edhe nga perspektiva teorike, eshte e nevojshme t‟a shqyrtojme ate me

thellesisht.

Forma tipike njerezore e komunikimit eshte ajo me anen e fjaleve (verbale).

Megjithate, ne praktike, duket se fjalet jo gjithnje shprehin ate qe synohet.

Keqkuptimi mund te ndodhe nga injoranca, (p.sh. kur fjalet kane me shume se nje

kuptim), ose nga paramendimi (kur njerzit perdorin fjale qe fshehin ate çka ata

ndjejne ose mendojne).

Kur njerezit komunikojne verbalisht, gjithmon luan nje rol dhe komunikimi jo verbal.

Shprehjet e fytyres, toni i zerit, volumi i ligjerates, gjestet, gjuha e trupit, dhe bile

djersitja, jane te gjitha mjete te shprehjes jo verbale. Te gjitha keto transmetojne nje

mesazh.

Komunikimi verbal dhe ai jo verbal kompletojne njeri tjetrin, por ka situata kur keto

forma komunikimi mund te jene kontradiktore, veçanrisht kur shenjat jo verbale eshte

veshtire ti interpretosh pa dykuptime.

Sikunder e permendem me lart, komunikimi eshte nje process qe perfshin te pakten dy

persona (komunikuesit). Personi qe flet quhet “derguesi”. Gjerat qe thote derguesi

quhen “mesazh”. Personi qe merr mesazhin quhet “marresi”.

Derguesi ka nje ide (imazh) ne mendjen e tij/saj, te cilen kerkon t‟ja tregoje marresit.

Derguesit i duhet te spjegoje idene. Ky quhet “kodim” dhe ai mund te behet nepermjet

fjaleve ose gjesteve–menyrave verbale dhe/ose jo verbale te shprehjes.

Derguesi nuk duhet te prese qe fjalet e tij te kuptohen ekzakt siç e kane qellimin.

Gjate kodimit dhe transferimit te mesazhit, mund te hasen te gjitha llojet e

“interferencave” çrregulluese, te cilat mund te perçajne mesazhin. Me poshte ne

Kutine 8.3 pervijohen disa rregulla te rendesishme komunikimi.

Kutia 8.3 Rregullat e komunikimit

1. Nderpri çdo komunikim deri sa te kete mbaruar interferenca

2. Derguesi duhet te perpiqet te mos krijoje çrregullime qe komplikojne marrjen e mesazhit.

3. Marresi duhet te perpiqet te degjoje mesazhin me vemendje dhe sa me shume te jete e mundur çiltas dhe pa paragjykime.

4. Derguesi dhe marresi duhet te perpiqen te imagjinojne fjalet e personit tjeter (p.sh. rrethanat, stervitjen, eksperiencen, sfondin).

5. Verifiko ne se mesazhi u morr ashtu siç e kishe paracaktuar.

6. Verifiko ne se mesazhi i marre faktikisht ishte ai i koduar nga derguesi.


Ndonse jo gjithnje ne menyre qartesisht te dukshme, marresi gjithmone reagon ndaj

nje mesazhi. Derguesi duhet vazhdimisht te vrojtoje reagimin e marresit

(informacionin reagues), qe eshte nje forme nderveprimi. Informacioni reagues mund

te jete i te dy llojeve verbal dhe jo verbal, dhe ka lidhje me menyren se si eshte marre

dhe interpretuar mesazhi.

Qellimi i informacionit reagues eshte te sqaroje situaten komunikuese midis dy

komunikuesve. Nepermjet informacionit reagues situata mund te stabilizohet, te

ndryshohet ose mund te tregohet per shprese ne te ardhmen.

Ne kutine 8.4 jane pervijuar pese rregulla themelore qe mund te perdoren ne

bashkeveprimin midis derguesit dhe marresit. Box 8.4 Rregullat e nderveprimit.

1. Njerezit vazhdimisht influencojne njerezit e tjere.

2. Njerezit reciprokisht influencojne njeri tjetrin me dhe pa fjale.

3. Çfare eshte per mua e vertete nuk eshte domosdoshmerisht e vertete per personin tjeter.

4. Kur une them diçka, une tregoj gjithashtu si duhet ta trajtoje ate personi tjeter

5. Kush ka pergjegjesi / kush do ta lejoje tjetrin te kete pergjegjes?

8.5.2 Drejtimi i Intervistave

Intervista eshte nje nga mjetet me te rendesishme te drejtimit te inspektimit. Ne

bllokun e shenimeve te inspektorit gjate inspektimit duhet te rregjistrohet

informacioni qe vijon:

Kujt i fola une?

Çfare pyeta une?

Cilat ishin pergjigjet?

Ne kutine 8.5 jane pervijuar disa udhezime kyç qe duhen kujtuar gjate intervistimit.

Kutia 8.5 Udhezime kyç per intervistime

Vendos nje marredhenie (ji miqesor dhe praktik).

Degjo me vemendje (eksperienca na meson ne kur t’a nderpresim nje person qe po jep pergjigje specifike dhe kur ta lejojme ate te spjegohet).

Mbajtja e shenimeve mund te jete friksuese, mos e thekso ate.

Jepini njerzeve kohe te pergjigjen dhe degjojini ato qe ata kane per te thene

Mos beni premtime te cilat nuk mund ti mbani, te tilla si mbajtja e fshehte e pergjigjes se nje personi ose sigurimi i mbrojtjes per te. Beni trysni ndershmerisht dhe jini i ndershem.

Perpiquni te drejtoni intervisten privatisht.

Mbani ne shenim gjithmon emrin e personit, poziten dhe i jepni detaje se si mund t’u kontaktoje ju pas intervistimit.

Mos permend ndeshkimin. Ne vend te kesaj, perpiqu te marresh informacion.

Evito pyetje “udheheqese”


Evito fraza dy here mohuese dhe te komplikuara.

Evito nje pyetje per shume subjekte; me problemet meru nje nga nje.

Me e rendesishme se vete pyetja eshte si ta besh ate. Perpiqu te mos japesh nje

pergjigje te mundeshme brenda vete pyetjes, por lere te intervistuarin te jape vete

informacion. Shembuj te kesaj jane:

Ç‟fare lloj materialesh perdorni ju?

Jo: Ju perdorni xxxxx dhe yyyyyy apo jo?

A keni ndonje material te groposur ne pronen tuaj?

Jo: Nuk ka kembe shpendesh te groposura ne zonen tuaj, apo jo?

Ku i mbani ju rregjistrimet per zzzzzz

Jo: Ju i keni te gjitha rregjistrimet e nevojshme apo jo?

Inspektori duhet te verifikoje deklaratat e bera nga personeli i impiantit. Nje deklarate,

sipas te ciles diçka ekziston, nuk eshte njelloj me verifikimin e ekzistences se saj me

anen e shikimit apo matjes.

Intervista (pyetjet) ose tregimi i lire (qe lejon personin te “shprehet nepermjet

sendeve”) shpesh jep me shume informacion, por mund te konsumoje me shume

kohe. Ekzaminimi direkt (nga e pergjithshmja tek e veçanta) mund te jete me i

sukseshem per kursimin e kohes ose ne rastet kur punon me njerez qe jane te prirur te

mos japin informacion vullnetarisht.

Perdor gjashte pyetjet per te kuadruar nje interviste:

Kush?

Çfare?

Ku?

Pse?

Kur?

Si?

8.5.3 Dokumentimi i nje interviste

Dokumentimi i nje interviste me anen e rregjistrimit duhet bere me sa me shume

kujdes. Metodat e zakonshme per te rregjistruar nje interviste jane keto qe vijojne me

poshte:

Nje tregim i intervistes, shkrojtur nga kujtesa;

Nje transkriptim ekzakt me shkrim i intervistes (ose nje permbledhje), e bere

nga inspektori, te cilen mund ta lexoje personi i intervistuar, ta neneshkruja dhe ta

datoje ate; ose

Nje deklarate e shkrojtur, neneshkruar dhe datuar nga personi i intervistuar;

Nje rregjistrim me shirit audio ose video i bere ligjerisht (videorregjistrimi

eshte me i preferueshme dhe ai eshte duke u bere po aq i pranueshem sa dhe

dokumentimi me shkrim)


8.5.4 Thashethemet

Thashethemi eshte nje informacion i mbledhur rreth nje veprimi, qe nuk ka te ngjare

te pranohet si prove. Nje deklarate rreth nje veprimi ka mundesi te jete thashethem ne

qofte se ai nuk eshte nje pohim nga vete personi qe ka kryer veprimin, ose nga nje

deshmitar i drejtperdrejte i veprimet.

8.6 Raportimi mbi Inspektimet

Raportimi mbi inspektimet ka nje rendesi shume te madhe per sistemin e inspektimit.

Inspektoret qe nuk raportojne behen te padukshem dhe, se fundi, mund te humbasin punen e

tyre. Kjo vlen gjithashtu per sistemin e inspektimit marre si te tere.

Jane krijuar mjaft tipe te ndryshme raportesh ne varesi te veprimtarise per te cilen duhet

raportuar. Nga pikpamja menazheriale dhe operacionale standartizimi i raporteve eshte

esencial. Standartizimi e permireson dukshem efiçiencen e te shkrojturit te raporteve dhe nxit

mundesine e afrimit dhe miredashjen e lexuesve. Gjithashtu, te tille raporte pranohen lehte

nga lexuesit.

Raportet duhen te jene konçize, faktike dhe te shkrojtur me gjuhe te thjeshte. Raportet duhen

ndertuara ne ate menyre, qe inspektoret nepermjet tyre te japin nje mesazh te qarte.

Raportet dhe letrat e inspektoreve mund te mbulojne problemet qe vijojne (“M” i referohet

raporteve per menazhimin, dhe “P” –raporteve per pune)

Raporte vizite dhe inspektimi (P)

Raporte shkeljesh (P)

Raporte hetimi (M/P)

Letra (M/P)

Raporte te brendshme (M)

Plane inspektimi (M)

Plane pune (M)

Raporte vleresimi (M)

Raporte analizimi te gjendjes se Mjedisit (M)

Raporte vjetore (M)

Raporte per publikun dhe shtypin (M)

Te gjithe raportet rutine mund strukturohen dhe te futen ne database per ti gjetur

lehtesisht. Udhezimet e pergjitheshme per raportimet jane:

Kujto kujt i adresohet Raporti ose Memo dhe çfare duhet arritur me to;

Fillimisht njofto per problemet e rendesishme-per objektivat, konkluzionet dhe

rekomandimet (shume njerez nuk kane kohe te lexojne raporte te gjata,

prandaj kalo sa me pare te jete e mundur tek thelbi)

Tabelat e gjata dhe informacione te tjera, qe nuk jane te nje rendesie direkte,

vendosi me vete ne shtojca;

Evito te ardhurit verdalle dhe kapu pas subjektit;

Raporto vetem per faktet dhe vrojtimet dhe qendroju larg sugjerimeve dhe

deklaratave.


Raportet jane esenciale per nje sistem inspektimi “te qendrueshem”. Perpilimi i

raporteve te standartizuar dhe te strukturuar do te permiresonte shume besushmerine e

sistemit te inspektimit


9. DETYRIMI PER ZBATIMIN E LIGJIT

9.1. Leja mjedisore dhe Inspektoriati

Funksionimi efektiv i sistemit te inspektimit varet ne nje shkalle te konsiderueshme nga

cilesia e lejes mjedisore dhe niveli i reflektimit ne te te legjislacionit mjedisor. Eshte e

rendesishme qe inspektori te njihet me permbajtien e lejes perpara se ajo te leshohet per bere

sugjerime eventuale ne procesin e pergatitjes se Lejes Mjedisore. Perparesit e kesaj menyre

procedimi lidhen me perfshirjen e njohurive mbi mjedisin local dhe impaktet eventualer nga

ky aktivitet ose I kombinuar me aktivitet te tjera lokale.

Duke vepruar ne kete menyre Leja do te jete me teper e fokusuar ne kontrollin e ndikimve me

sinjifikative dhe njekohosisht bene te mundur qe ajo te permbaje ne menyre eksplicite

elementet qe detyrojne zbatimin e ligjit.

Nga ana tjeter kjo praktike permireson eficiensen e inspektimeve dhe shmang probleme

gjyqesore per shkak te keq interpretimeve apo definicionet e paqarta ne lejet mjedisore.

Hartimi i lejes mjedisore nga inspektoret, ndonese mund te konsiderohet si nje menyre per te

perdorur ne menyre racionale dijet dhe resurset humane, mund te shihet gjithshtu si konflikt i

interesave. Ndarja e funksioneve te lejes mjedisore dhe inspektimit eshte ne perputhje me

filozofine e qeverisjes se mire por qe aktuakisht eshte e pa praktikueshme per shkak te

resurseve te kufizuara ne nivel lokal.

9.2. Institucionet bashkepunuese

IM eshte instituicioni kryesor qe ndjek zbatimin e legjislacionit mjedisor. Suksesi i punes se

ketij organizmi nder te tjera varet nga bashkepunimi institucional. Shqiperia ne kete aspekt

duhet ta forcoje kete bashkepunim dhe mbi kete baze te pergatiten programe te perbashketa

inspektimi. Numuri i ketyre institucioneve/organizateve mund te jete i konsiderushem porn e

rradhe te pare duhet te vecojme bashkepunimin me ministrite e linjes, qeverisjen vendore,

autoritetet e basenit ujembledhes, autoritetet portuale, OJF-t.

Bashkepunimi ndermjet ketyre institucioneve ka filluar edhe ne Shqiperi te

institucionalizohet nepermjet Marreveshjeve te perbashketa ndermjet Ministrise se Mjedisit

dhe strukturave pergjegjese (inspektoriate/polici) ne vartesi te ministrive te tjera perfshire

Policine e Shtetit.

Ne mjafte raste koordinimi(bashkepunim rast pas rasti) mund te behet mbi baze ad-hoc dhe

ne pergjithesi ka rezultuar efektiv, megjithese eshte veshtire te vazhdoje per nje kohe te gjate

edhe per faktin e ndryshimeve ne personel dhe pergjegjesi.

9.3.Sanksionet per shkeljet e ligjit

“Ligji per Mbrojtjen e Mjedisit” dhe ligjet specifike mjedisore parashikojne sanksione per

kundravajtiet admistrative ne fushen mjedisore. Kur shkeljet nuk perbejne veper penale, ato

konsiderohen kundravajtie administrative. Nenet jane renditur me poshte sipas perkatesise se

sejcilit ligj (teksti i plote per cdo nen eshte dhene ne Apendiksin A)


Ligji per mbrojtien e mjdisit

Neni 82 nemeron 15 kundravajtie administrative

Neni 83 specifikon denimet per cdo kundravajtie, lejon sekuestrimin e mejteve dhe lendeve

dhe mbylljen e perkoheshme ose te perhereshme te aktivitetit;

Neni 84 knfirmon te drejten e IM per te denim, i cili mund te apelohet tek Ministri i Mjedisit

dhe apel final ne Gjykaten e Rrethit ku eshte bere kundravajtia.

Ligji per adminsitrimin mjedisor te ujrave te ndotura

Neni 22 rendit 6 aktivitete te cilat jane te ndaluara ne RSH

Neni 23 rendit 10 kundravajtie administrative ;

Neni 24 specifikon masen e denimit per cdo kundravajtie, lejon mbylljen e perkohesme ose te

perhereshme te aktivitetit, ne vartesi te shkalles se ndotjes se shkaktuar ;

Neni 25 lejon qe vendimi i IM, te apelohet tek Ministri i Mjedjsit dhe apelim final ne

Gykaten e Rrethit ku eshte bere kundravajtia.

Ligji pe adminsitrimin mjedisor te mbetjeve te ngurta.

Neni 32 rendit 11 kundravajtie administrative;

Neni 33 specifikon masat e gjobes per cdo kundravajtie, duke ju lejuar inspektoreve mbylljen

e perkoheshme ose te perhereshme te aktivitetit, ne vartesi te shkalles se ndotjes se shkaktuar;

Neni 34 lejon apelimine vendimit te IM tek Minsitri i Mjedist dhe Gjykaten e Rrethit ku eshte

bere kundravajtia.

Ligji mbi mbrojtien e ajrit

Neni 19 rendit 5 kundravajtie administrative me vendosje te gjobave dhe te drejten e

konfiskimit dhe te pezullimit per sejcilen. Konfirmohet se IM eshte autoriteti qe vednos masa

denimi.

Ligji per substancat e rrezikeshme dhe preparatet

Neni 26 paraqet shkallen e gjobave qe mund te vendosen nga IM (ne disa raste ne

bashkepunim me Inspektoriatin e Shteteror Sanitar) per kundravajtiet administrative te

rednitura ne cdo shkalle; lejon dyfishimin e gjobave per kundravajtie te perseritura. Ankimet

behen tek Minstri i Mjedisit dhe ne Gjykaten e Rrethit ku eshte bere kundravajtia.

Ligji per mbrojtien e liqeneve nderkufitare

Neni 22 konfirmon IM dhe Administraten e Liqenit si autoritete per ngritje te padise penale

dhe rendit 9 kundravajtie administrative;

Neni 23 specifikon gjobat per cdo kundravajtie administrative, perfshire mbylljen e

perkoheshme ose te perhereshme te aktivitetit, ne vartesi te shkalles se ndotjes.

Ligji mbi mbrojtien e mjedisit detar nga ndotja dhe demtimet

Neni 18 konfirmon se IM mund te ngrej padi penale per aktivitete te renditura ne nenin 6 te

ketij ligji. Per kundravajtiet administrative IM mund te mbylli menjhere aktivitetin dhe te

sekuestroje paisjet si dhe te vendose gjoba ne vartesi te shkalles se ndotjes te shkaktuar nga

aktiviteti ;

Neni 19 specifikon penalitetet per cdo kundravajtie administrative dhe pezullimin e aktivitetit

te ndaluar, ne vartesi te shkalles se ndotjes se shkaktuar. Edhe ne kete nen konfirmohet IM si

autoriteti per vendosjen e gjobave dhe pezullimin e aktiviteteve si dhe paditjen per ndjekie

penale kur shkelja perben veper te tille.

rh manuali per inspektoret e mjedisit

Documents