ridhk úohdj - chemistry · ridhk úohd úih ks¾foayh b. sc. engineering (hon's) 2 tallh 1...
TRANSCRIPT
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh1
wOHhk fmdÿ iy;sl m;%
^Wiia fm<&
ridhk úoHdj
úIh ks¾foaYh
tall iy ld,Éfþo
ud;Dldj ld,Éfþo .Kk
01 tallh- mrudKql jHqyh 33
02 tallh- jHqyh iy nkaOk 35
03 tallh- ridhksl .Kkh 37
04 tallh- mod¾:fha jdhq wjia:dj 32
05 tallh- Yla;s úoHdj 37
06 tallh- s,p yd d f.dkqj,g wh;a uQ,øjHhkaf.a ridhkh 65
07 tallh- ldnksl ridhk úoHdfõ uQ,sl ixl,am 18
08 tallh- yhsfv%dldnk yd ye,ckSlD; yhsfv%dldnk 46
09 tallh- Tlaiscka wvx.= ldnksl ixfhda. 45
10 tallh- khsg%cka wvx.= ldnksl ixfhda. 13
11 tallh- pd,l ridhkh 44
12 tallh- iu;=,s;;dj 88
13 tallh- úoHq;a ridhkh 40
14 tallh- l¾udka; ridhkh yd mßir ¥IKh 67
tl;=j 600
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh2
tallh 1 mrudKql jHqyh
ksmqK;dj 1.0 mod¾:fha iajNdjh ks¾Kh lsÍfuys,d i|yd bf,lafg%dak ieleiau yd Yla;s
yqjudre Ndú;hg .kS'
ksmqK;d uÜgu 1.1 mrudKql jHqyh ms,sn| wdlD;s úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 04
bf.kqï M, ² lef;dav lsrKj, yd Ok lsrKj, .=K ixËsma; j ii|hs'
² fmr oekqu Wmfhda.s lr .ksñka mrudKqj yd WmmrudKql wxY= úia;r
lrhs'
² f;dïika yd ro¾*¾â wdlD;s lrhs ^rkam;a mÍËdj& úia;r lrhs'
² mrudKql l%udxlh yd ialkaO l%udxlh w¾: olajhs'
² ksoiqka weiqßka iuia:dksl meyeos,s lrhs'
² kshqla,hsv j¾. kï lrhs'
² iajNdj O¾uh wjfndaO lr .ekSu i|yd úoHd{hka úiska orK ,o
m%h;ak w.h lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² Wm mrudKql wxY= wkdjrKh i|yd fhdod.;a mÍlaIK ms<sn|j idlÉPd
lrkak' ^lef;dav lsrK iy ro¾*âf.a rkam;a mÍlaIK&
² lef;dav lsrK iy Ok lsrK j, ,laIK ikaikaokh lrkak'
² f;dïika wdlD;sh iy ro¾*â wdlD;sh úia;r lrkak'
² mrudKql l%udxlh iy ialkaO l%udxlh tajdfha ixfla; iu. yÿkajd
fokak'
² iqÿiq ksoiqka bÈßm;a lrñka iuia:dksl y÷kajd fokak'
² iqÿiq ksoiqka bÈßm;a lrñka kshqla,hsv tajdfha iajNdjh wkqj j¾.lr
olajkak'
wod, mÍlaIK ² lef;dav lsrKj, .=K wdo¾Ykh lsÍu
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o iuia:dksl j, we;s bf,lafg%dak" fm%dafgdak yd kshfg%dak .Kk
,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksoiqka H31 " �Cl35
17 " �H21
ksmqK;d uÜgu 1.2 úúO j¾.fha úoHq;a pqïNl úlsrK úYaf,aIKh lrhs
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² ksoiqka weiqßka mod¾:j, wxY=-;rx. oaùo;ajh iajNdjh úia;r lsÍug
ãfn%d.a,s iólrKh fhdod.kS' ^ �hcE � iy
2mcE � u.skamvhE � &
,nd.ekSu&
² ;rx.j, .=K úia;r lrk fN!;sl rdYs kï lr tajd w;r iïnkaO;d
m%ldY lrhs'
² úoHq;a-pqïnl ;rx. hkq l=ulaoehs úia;r lrhs'
² ���C yd �hE � Ndú; lrñka ir, .eg¨ úiohs'
² Yla;sfhys lafjdkagkSlrKh meyeos,s lrhs'
² úoHq;a - pqïnl j¾Kdj,sfha úúO mrdi y÷kd.ksñka tu mrdij,g
wh;a úlsrKj, m%fhdack i|yd ksoiqka imhhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh3
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ²mvh�� jHq;amkak lsÍu u.ska mod¾:j, oaú;aj iajNdjh fmkajd fokak'
² bf,lafg%dak j, oaú;aj iajNdjh yd .=K ms<sn|j wjOdrKh lsÍu i|yd
lef;dav lsrK j, új¾;kh yd ksfrdaOkhg wod, ksÍlaIK Ndú;d
lrkak'
² úoHq;a pqïNl ;rx.hla hkq l=ula±hs y÷kajd fokak'
² úoHq;a pqïNl ;rx.hl we;s úoHq;a yd pqïnl ixrpl y÷kajd §ug rEm
igyka" wdlD;s fyda wod, úäfhda má Ndú;d lrkak'
² E = h� yd hk iólrK Ndú;d lr .eg¨ úiokak'
² iqÿiq ksoiqka olajñka Yla;sh lajkagkSlrKh iy f*dafgdakh hk ixl,am
y÷kajd fokak'
² úoHq;a pqïnl j¾Kdj,sh úia;r lrkak'
² úúO lsrK j¾. Ôú;hg n,mdk whqre idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² iajNdjfha we;s úúO j¾.fha úlsrK yd tajdhska tÈfkod Ôú;hg ,efnk
m%fhdack fidhd ne,Sug mejreula §u u.ska we.hSï isÿlrkak'
² .eg¨ lsysmhla úi§u u.ska E = h� yd C =��� hk iólrK Ndú;d
lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 1.3 mrudKqj, bf,lafg%dksl Yla;s uÜgï i|yd idlaIS olajhs'
ld,Éfþo .Kk 09
bf.kqï M, ² fnda¾ wdlD;sh úia;r lrhs'
² wkqhd; whkSlrK Yla;s m%ia;dr Wmfhda.s lr .ksñka" mrudKqj,
bf,lafg%dak" m%Odk Yla;s uÜgïj, yd WmYla;s uÜgïj, msysgk njg
idlaIs bosßm;a lrhs'
² fnda¾ wdlD;sh fhdod .ksñka yhsv%cka mrudKql j¾Kdj,sfhys f¾Ld
fY%aKsh .=Kd;aulj meyeos,s lrhs'
² mrudKql jHqyh ms<sn| úúO wdlD;s ikaikaokd;aulj iudf,dapkh
lrhs'
² lafjdkagï wxl Ndú;d lrf.k Yla;s uÜgï j, bf,lafg%dak mej;Su
meyeos,s lrhs'
² mrudKql jQ bf,lafg%dakhla úia;r lsÍug lafjdkagï wxl l=,lhla
fhdod .kS'
² lafjdkagï wxl i;frka iemfhk f;dr;=re úia;r lrhs'
² s yd p mrudKql ldËslj, yev rEm igyka uÕska olajhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² fnda¾ wdlD;sh iy Yla;s uÜgï j, meje;su úia;r lrkak'
² m<uq whkSlrK Yla;sh yd fojk whkSlrK Yla;sh hk mo w¾: olajkak'
² fok ,o whkSlrK Yla;shla ksremkh lsÍug fmdÿ iólrKhla ,sùug
u. fmkajkak'
² bj;a lrk bf,lafg%dak .Kkg bÈßfhka wkqhd; whkSlrK Yla;s m%ia;dr
f.dvke.Su ioyd uq,øjH lsmhl whkSlrK Yla;s o;a; ,nd fokak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh4
² Yla;s uÜgï mej;Sug tla idlaIshla f,i whkSlrK Yla;s o;a; fhdod
.; yels nj isiqka úiska wÈk ,o m%ia:dr u.ska meyeÈ,s lrkak'
² úúO bf,lafg%dksl ixl%uK yd tajdg wod, j¾Kdj,S f¾Ld rEm igyka
u.ska úia;r lrñka yhsv%cka ys mrudKql j¾Kdj,sh meyeÈ,s lrkak'
² f¾Ld fY%aKsj, kï ,hsuka" ndu¾ yd mdIka f,i yÿkajd fokak'
² mrudKql j¾Kdj,sfha m%Odk ,laIK meyeÈ,s lrkak'
² mrudKqjl Yla;s uÜgï mej;Sug tla idlaIshla f,i j¾Kdj,s o;a;
fhdod .; yels nj f;areï .ekSug bv i,iajkak'
² f;dïika" ro¾*¾â yd fnda¾ wdlD;s ikaiakaokh lrñka mrudKql wdlD;s
ms<sn|j iudf,dapkh lrkak'
² Yla;s uÜgula ;=< bf,lafg%dakhl mej;Su úia;r lsÍug we;s lajkagï
wxl y;r yÿkajd fokak'
² m%Odk lafjdkagï wxlh (n)
² Woaos.xY lafjdkagï wxlh (l)
² pqïNl lafjdkagï wxlh (ml)
² nejqï lafjdkagï wxlh (ms)
² iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka lajkagï wxl y;r u.ska ,ndfok f;dr;=re
meyeÈ,s lrkak
² "s" yd "p" ldlaIsl j, yev rEm igyka wdOdrfhka
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o ldlaIslhla ;=< we;s fok ,o bf,lafg%dakhla ioyd mej;sh
yels lajkagï wxlh l=,lh ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o úfYaIs; lajkagï wxl$wxlhlg wod, ldlaIslh yÿkd .ekSug
we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 1(4 tal,s; jdhquh mrudKqj, yd whkj, N+ñ wjia:dfõ bf,lafg%dak úkHdi
,shd olajh’'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² bf,lafg%dak msÍug wod< uQ,O¾u yd kS;s m%ldY lrh’'
² mrudKql l%udxlh 1 isg 38 olajd uQ,øjHj, N+ñ wjia:dfõ we;s tal,s;
jdhquh mrudKqj, yd tajdfha whkj, bf,lafg%dak úkHdi iïu; wdldrhg
,shhs'
² ia:dhs bf,lafg%dak úkHdi i|yd WodyrK olajhs'
² wjq*andjq uQ,O¾ufha wm.uk iuyr 4d bf,lafg%dak úkHdih weiqfrka
meyeÈ,s lrhs' ^WodyrKhla f,i Pd&
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² Yla;s uÜgï j,g bf,lafg%dak msÍfï rgdjg wod, yqkaâ kS;sh" mjq,S
nysIaldr uq, O¾uh yd wjq*andjq uq,O¾uh meyeÈ,s lrkak'
² mrudKql l%udxlh 38g wvq uq,øjHj, bf,lafg%dak úkHdi ,sùug isiqka
fhduq lrkak'
² wekdhk yd legdhkj, bf,lafg%dak úkHdih ,shkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh5
² iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka uq, øjHj, ia:dhs bf,lafg%dak úkHdi ms<sn|j
idlÉPd lrkak' (s0 , s2 , p0 , p3 , p6 , p0 , d5 , d10)
² iuyr 4d uQ,øjHj, (Pd jeks) bf,lafg%dak úkHdih weiqfrka wjq*andjq
uQ,O¾ufha wm.uk fmkajd fohs'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o mrudKqj, ksjerÈ bf,lafg%dak úkHdi ,sùug we;s yelshdj
w.hkak'
² fok ,o legdhk yd wekdhk j, bf,lafg%dak úkHdi ,sùug we;s yelshdj
w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 1(5 uq,øjH wdj¾;s;d j.=fõ ork ia:dkh ;yjqre lsÍug yd tajdfha mrudKql
.=K bf,lafg%dak úkHdihg iïnkaO lsÍu ioyd uq,øjHj, bf,lafg%dak
úkHdih úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ² wdj¾;s;d j.=j f.dvke.Su'
² wdj¾;s;d j.=fõ oS¾> wdldrh y÷kajd oSu'
• s,p,d,f f.dkq
² 1 - 18 ldKavj, uQ,øjH
² s yd p f.dkqj, uQ,øjH wdj¾;hla yryd iy ldKavhla osf.a my<g
fmkakqï lrk keUqre;d
• mrudKql wrh" ksjdrl wdprKh ^.=Kd;aul j muKhs&
� iyixhqc wrh
� jekavjd,aia wrh
� f,dayl wrh
� whksl wrh
² whkSlrK Yla;sh$ wkqhd; whkSlrK Yla;s
² bf,lafg%dak nkaOq;dj
² úoHq;a - iDK;dj ^fmda,sx mßudKh&
² legdhk yd wekdhk iEoSu
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² uq,øjH tajdfha bf,lafg%dak úkHdih wkqj j¾.SlrKh lsÍu i|yd isiqka
iu. iïnkaO fjñka wdj¾;s;d j.=j f.dvk.kak'
² wjidk bf,lafg%dak msfrk ldlaIsl j¾.h i,lñka uq,øjH s, p yd d
f.dkqj,g j¾. lsÍug isiqkag u. fmkajkak'
² mrudKqj, ixhqc;d bf,lafg%dak ixLHdj wkqj th whk ldKavh yÿkd
.ekSug u. fmkajkak'
² úoHq;a RK;dj" mrudKql wrh" m<uq whkSlrK Yla;sh yd bf,lafg%dak
nkaOq;dj iy bf,lafg%dak ,nd.ekSfï Yla;s fjki hk moj, w¾:
±laùï bÈßm;a lrkak'
² wdj¾;s;d j.=fõ ldkavhla Èf.a my,g iy wdj¾;hla Èf.a bÈßhg
by; .=K úp,kh jk wdldrh meyeÈ,s lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh6
² wdj¾;h Èf.a bÈßhg iy ldKavhla Èf.a my<g hk úg wekdhk yd
legdhk iE§fï yelshdj úia;r lrkak'
² bf,lafg%dak úkHdih i,lñka wdj¾;hla Èf.a uQ,øjHj, m<uq whkSlrK
Yla;skaf.a wlajla úp,khg fya;= idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o uQ,øjHj, mrudKql wrhhka ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj
w.hkak'
² uq,øjH lsmhl m<uq whkSlrK Yla;s m%ia;dr ÿkaúg uq,øjH yÿkd.ekSug
we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o uq,øjHj, bf,lafg%dak nkaOq;d keUqrej ms<sn| .fõIKh lsÍug
we;s yelshdj w.hkak'
tallh 02 jHqyh yd nkaOk
ksmqK;dj 2'0 nkaOk yd jHqy mod¾:j, .=K iu. iïnkaO lrhs'
ksmqK;d uÜgu 2'1 mod¾:fha jHqyh yd .=K ;SrKh lsÍfï ms,sfj;la f,i nyq mrudKql
moaO;sj, m%d:ñl wka;¾ l%shd ú.%y lrhs'
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² ridhksl nkaOk iEoSu i|yd ixhqc;d ljp bf,lafg%dak iyNd.s jk
nj m%ldY lrhs'
² iyixhqc nkaOk iEoSu meyeos,s lrhs'
² ;ks nkaOk yd nyq nkaOk y÷kajd fohs'
² wKq yd whk ldKav i|yd ¨úia jHQy w|shs'
² nkaOkhg iyNd.s jk mrudKqj, úoHq;a RK;d fjki wkqj nkaOk
ks¾O%eùh iyixhqc nkaOk" O%eùh iyixhqc nkaOk yd whksl nkaOk
f,i ikaikaokh lrhs'
² iqÿiq ksoiqka foñka O%eùlrKh yd oaúO%ej >Q¾Kh hk ixl,am úia;r
lrhs'
² ix.; $ odhl nkaOk iE§u meyeos,s lrhs'
² whksl nkaOk iE§u meyeos,s lrhs'
² legdhkfha O%eùlrK n,h yd wekdhkfha O%ejKYS,;dj mokï lr
.ksñka whksl nkaOkhl iyixhqc ,laIKh iqÿiq WodyrK .ksñka
meyeos,s lrhs'
² f,dayl nkaOkhl jHqyh meyeos,s lrhs'
² iyixhqc" whksl yd f,dayl nkaOk m%d:ñl wka;¾l%shd f,i y÷kd
.kshs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² ridhksl nkaOk iE§ ixhqc;d bf,lafg%dak iyNd.s jk nj fmr ±kqu
úuiñka wjOdrKh lrh’'
² iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka iyixhqc nkaOk iEfok wdldrh úia;r
lrkak (H2, Cl
2, HCl, HF)
² iqÿiq WodyrK imhñka ;ksnkaOk yd nyq nkaOk y‘ÿkajd fokak (O2,
N2)
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh7
² iïu; kS;sß;s fhdod .ksñka ir, wKq ioyd ¨úia jHqy wÈk wdldrh
meyeÈ,s lrkak'
² nkaOkhg iïnkaO ù we;s mrudKqj, úoHq;a RK;d i,lñka tajd O%eùh
iy iyixhqc ks¾O%eùh iyixhqc yd whksl f,i fnod fjka lrk
whqre úia;r lrkak'
² úoHq;a RK;d w.hka Wmfhda.S lr .ksñka yd iqÿiq ksoiqka imhñka
O%eùlrKh yd nkaOk >q¾Kh hk ixl,am úia;r lrkak'
² iqÿiq úoHq;a Wmfhda.s lr .ksñka ødhl iy ixhqc nkaOk iEfok whqre
meyeÈ,s lrkak'
ksoiqka- NH4
+, H3O+, NH
3 , BH
3
² whksl nkaOk iy tu.ska whksl ±,sfia iEfok wdldrh iqÿiq ksoiqka
foñka meyeÈ,s lrkak'
² legdhk O%eùldrl n,h yd wekdhkhl O%ejKYS,s;dj mokï lr .ksñka
whksl nkaOkhla iyixhqc ,laIK fmkajk whqre idlÉPd lrkak'
² f,dayl nkaOk iEfok wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² iyixhqc nkaOk" whksl nkaOk yd f,dayl nkaOk m%d:ñl wka;rl%shd
f,i yÿkajk nj yÿkajd fokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o ixfhda.hla whksl" O%eùh iy ixhqc ks¾O%eúh iyixhqc"
odhl iyixhqc yd f,dayl f,i j¾.lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o ir, wKq yd whkj, úia jHqy we§ug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 2(2 iyixhqc yd O%eùh iyixhqc wKqj, yd ir, whkj, yev ú.%y lrhs
ld,Éfþo .Kk 16
bf.kqï M, ² iïu; kS;s Ndú;hg .ksñka" iq,Nj yuq jk Wmßu jYfhka mrudKq 10
lg iSud jk iyixhqc wKqj, yd whkj, ¨úia jHQy w|shs'
² iqÿiq ksoiqka Ndú;fhka sp , sp2 yd sp3 uqyqïlrKh isÿ jk wdldrh
úia;r lrhs'
² mrudKql ldËsl j, f¾Çh yd md¾Yaúl w;sÉPdokfhka � yd nkaOk
iEoSu úia;r lrhs'
² iïm%hqla;;dj Ndú; lr ´fidaka wKqfõ yd ldnfkaÜ whkfha nkaOk
osf.ys iudk;ajhg fya;= meyeos,s lrhs'
² uqyqï ldlaIsl w;r w;sÉPdokfhka � nkaOk iEfok nj;a mrudKql
ldlaIslj, md¾Yaúl w;sÉPdokfhka nkaOk iEfok nj;a úia;r lrhs'
^flfiajqj o w.%ia: mrudKq i|yd mrudKql ldlaIsl muKla fhdod
.efka&
² (VSEPR) jdoh Ndú;d lr wKqj, yd whkj, flaJøSh mrudKqj jgd
^bf,lafg%d ak hq., cHdñ;sh& yd tajdfha yevh ^wKql cHdñ;sh&
mqfrdal:kh lrhs'
² úúO wKqj, wdikak nkaOk fldaK ii|hs' ^nkaOk fldaKj, ienE
w.hk mÍËd fkdflf¾&
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh8
² yev úoyd oelaùu i|yd wKqj, wdlD;s ;khs'
² uqyqïlrKh TlaislrKh wxlh yd wdfrdamkh mokï lrf.k úoHq;a
RK;dj úp,kh jk whqre meyeÈ,s lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² fojk wdj¾;fha uq, øjH fhdod .ksñka iïm%hqla; jHqy hk ixl,amh
yÿkajd fokak'
² iyixhqc wKqj, iy nyqmrudKql whkj, wvx.= uOH mrudKqfõ
bf,lafg%dak ieleiau i,lñka sp, sp2 yd sp3 uqyqïlrKh wjia:d meyeÈ,s
lrkak'
² mrudKql$ uqyqï ldlaIsl w;sÉPdokfhka ^f¾Çh$ md¾Yaúl& is.aud ^�&
yd mhs & nkaOk iEfok wdldrh rEmigyk wdOdrfhka meyeÈ,s lrkak'
² O3yd CO
32- jeks m%fNao j, iïm%hqla; uqyqï j, nkaOk È. iudk jk
nj tajdfha iïm%hqla; jHqy i,lñka meyeÈ,s lrkak'
² ixhqc;d ljp bf,lafg%dak hq., úl¾Ykh jdoh (VSEPR) fhdod .ksñka
wkqj, yev úia;r lrkak' ^Wmßu jYfhka bf,lafg%dak hq.,a 06l
úl¾Yk i,lkak&
² úúO wkqj, wdikak nkaOk fldaK ks¾Kh lrk whqre idlÉPd lrkak'
² úúO wKq$whkj, uOH mrudKqfõ úoH;a RK;dj tys uqyqïlrKh
TlaislrK wxlh yd wdfrdamkh u; fjkia jk wkaou myokak'
wod< mÍlaIK ( ² mrudKql wdlD;s lÜg,h u.ska wKqj, yevh fmkakï lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o wKq iy whkj, yev ks¾Kh lsÍfï yelshdj w.hkak'
² fok ,o m%fNaoj, wdikak nkaOk fldaK mqfrdal:kh lsÍug we;s yelshdj
w.hkak’ ksoiqka - PCl3, CH
4, H
2O, NH
4+, NO
2
-, SO
2
ksmqK;d uÜgu 2(3 mod¾:fha jHqyh yd .=K ks¾Kh lsÍfï l%uhla f,i úúO moaO;sj, oaú;shsl
wka;¾ l%shd úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 09
bf.kqï M, ² iqÿiq ksoiqka Ndú; lr oaú;Shsl wka;¾lshd wdldr úia;r lrhs'
² øjHhl mj;akd oaú;Shsl wka;¾l%shdj, iajNdjh yd tys fN!;sl .=K
w;r iïnkaO;dj biau;= lrhs'
² oaú;Shsl wka;¾l%shd j, jeo.;alu iy mod¾:fha fN!;sl wjia:d i|yd
tys n,mEu yÿkd.kshs'
² iqÿiq WodyrK uÕska wKql oe,sil ms<sfh, ùu meyeos,s lrhs'
² wKql ±,sil ,laIK mqfrdal:kh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² iqÿiq WodyrK foñka oaú O%ej- oaú O%ej wka;¾ l%shd" yhsv%cka nkaOk"
whk - oaúO%ej wka;¾ l%shd whk - fm%aß; oajO%ej wka;¾ l%shd" oajO%ej -
fm%aß; oajO%ej wka;¾ l%shd iy ,kavka wmlsrk n, hkd§ oaú;shsl
wka;¾ l%shd we;sjk whqre meyeÈ,s lrkak'
² oaú;shl wka;¾ l%shd j, jeo.;alu iy mod¾:fha úúO fN!;sl wjia:d
flfrys tajdfha n,mEu iqÿiq wlD;s fyda úäfhda o¾Yk Wmfhda.S lr.ksñka
idlÉPd lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh9
² oaú;shsl wka;¾ l%shd fya;=fldg f.k úúO j¾.fha ±,sia ks¾udKh jk
wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² ±,sia jHqyj, fN!;sl ,laIK idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o øjHj, ;dmdxl yd øjdxl ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj
w.hkak'
tallh 03 ridhksl .Kkh
ksmqK;dj 3'0 ridhksl .Kkh lsÍï ksjerÈj isÿlrhs'
ksmqK;d uÜgu 3'1 mrudKqfõ yd wKq iïnkaO fN!;sl rdYs Wmfhda.S lr ridhksl iQ;% ks¾Kh
lsÍug" wod< ksh; Ndú; lr .Kkhka isÿ lrhs'
ld,Éfþo .Kk 13
bf.kqï M, ² fok ,o úfYaIhl we;=<;a mrudKqj, TlaislrK wxlh fidhhs'
² IUPAC kS;s Ndú; lr ridhksl iQ;% yd kdu ,shhs'
² ksrka;rfhka Ndú; jk ridhksl ixfhda.j, idudkH kdu m%ldY lrhs'
² wej.dâfrda ksh;fha (NA) w.h tall iys;j ,shd olajhs'
² ujq, iy wej.dâfrda ksh;hg iïnkaO .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
² m%;sY; ixhq;sh okakd úg wdkqNúl iQ;%h o" wdkqNúl iQ;%h yd wKql
ialkaOh okakd úg wKql iQ;%h o ks¾Kh lrhs'
² ixhq;sfhys mrdñ;s ^ialkaO Nd.h" mßud Nd.h" ujq, Nd.h" idJøKh&
iudf,dapkh lrhs'
² ialkaO Nd.h" mßud Nd.h yd ujq, Nd.h iïnkaO .eg¨ úiohs'
² tall" mßudjl we;=<;a ødjH ujq, m%udKh idkaøKh f,i w¾:olajhs'
² ixhq;sh ialkaOh $ mßudj f,i" m%udKh $ mßudj ^idJøKh& f,i yd
m%udKh $ ialkaOh f,i .Kkh lr m%ldY lrhs'
² úoHd .drfha we;s msfmÜgq" ìhfrÜgq" îlr" ñkqïird jeks ùÿre WmlrK
yd isõo`vq ;=,dj ksjerosj mßyrKh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² úúO ridhksl ixfhda. j, wvx.= ix>gl mrudKqj, TlaislrK wxlh
,nd .kakd whqre meyeÈ,s lrkak'
² IUPAC kS;s Ndú;fhka ridhksl iq;% ,sùug isiqka fhduq lrkak'
² isiqka lKavdhï lr wm ks;r Ndú;d lrk iq,N ridhksl ixfhda.j,
idudkH kï fiùug fhduq lrkak'
² ridhksl .Kkfha§ wej.dâfrda wxlfha (NA) jeo.;alu iqÿiq WodyrK
u.ska meyeÈ,s lrkak'
² ujq, iy wej.dâfrda ksh;h u; mokï jq .Kkh lsÍï isÿ lsÍug
isiqkag u. fmkajkak'
² ixfhda.hl wdkqNúl iq;%h yd wKql iq;%h yÿkajd § tu iq;% fol w;r
fjki yÿkd.ekSug iqÿiq ksoiqka bÈßm;a lrñka iydh jkak'
² ixfhda.j, ixhq;s fhdod .ksñka wdkqNdúl iq;%h yd wKql iq;%h ks¾Kh
lsÍug u. fmkajkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh10
² ksoiqka fhdod .ksñka ixhq;sh m%ldY l< yels mrdñ;Ska y‘ÿkd .ekSug
Woõ lrkak' ^i alk aO Nd.h" mßud Nd.h" uj q, Nd.h yd
m%udKh$ialkaOh&
² idkaøKh yÿkajd § th ujq, m%udKh$ mßudj hk mo u.ska m%ldY l,
yels nj fmkajd fokak'
² isiqka lKavdhï lr iqÿiq WodyrK u.ska ixhq;sh iy idkaøKh iïnkaO
.Kkh lsÍï isÿlsÍug u. fmkajkak'
² úoHd.drfha we;s ùÿre Wmlrk j, jeo.;alu yd m%fhdack ioyka lr
tajd wdo¾Ykh lrñka isiqkago tajd Ndú; lsÍï yqreùug wjia:dj i,id
fokak'
² isõ |vq ksjerÈj Ndú;d lsÍug u. fmkajkak'
wod< mÍlaIK ( ² úoHd.drfha we;s ùÿre WmlrK yd isõ ovq ;=,dj Ndú;d lsÍu
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² ixhq;sh yd idkaøKh u; mokï ù we;s úúO j¾.fha .Kkhka isÿ
lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 3(2 úúO l%u Ndú;d lr ;=,s; iólrK ,shd olajhs
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² ialkaO yd wdfrdamK ixiaÓ;sh ie,ls,a,g .ksñka ridhksl iólrKhl
;=,s; nj msßlaihs'
² fidaosis l%uh yd frfvdlaia l%uh Ndú;hg .ksñka iólrK ;=,kh
lrhs'
² kHIaál m%;sl%shd ;=,s; lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² ialkaO ixiaÓ;sh yd wdfrdamK ixiaÓ;sh i,lñka iólrKh ;=,s;
lsÍug isiqkaj fhduq lrkak'
² fidaÈis l%uh u.ska iólrK ;=,s; lrk wdldrh fmkajd foñka ta ioyd
u. fmkajkak'
² TlaislrK wxl muKla Ndú;fhka iy whk-bf,lafg%dak w¾O m%;sl%shd
,sùu u.ska frfvdlaia m%;sl%shd ;=,s; lsÍug u. fmkajkak'
² ir, kHIaál m%;sl%shd ;=,s; lsÍug u. fmkajkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² úúO u¾.fha m%;sl%shd ,nd § tajd ;=,s; lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 3'3 iafgdhlsfhdañ;sh yd wkqudmk wdY%s; .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
ld,Éfþo .Kk 14
bf.kqï M, ² ;=,s; ridhksl iólrKfha iafgdhslsfhdañ;shg wod< .eg¨ úiohs'
² ødjK ms<sfh, lrk wdldrh yd ;kqllrKh lrk wdldrh meyeos,s
lrhs'
² fidaähï ldnfkaÜ ødjkhla ms<sfh, lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² ødjK ;kql lr fjk;a ødjK ms<sfh, lsÍug wod, .Kkhka isÿ lrk
wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² wï,NIau m%;sl%shdj,g wod, .Kkhka isÿ lsÍug u. fmkajkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh11
² ;=,s; ridhksl iólrK Ndú;fhka úúO j¾.fha .eg¨ úi§ug fhduq
lrkak'
ksoiqka
i. fok ,o ødjKhla ;kql lsÍfuka kj idkaøKh fidhkak'
ii. tlsfkl m%;sl%shd fkdlrk ødjK folla ñY% l, úg iEfok ødjKfha
we;s whk idkaøK fidhkak'
iii. tlsfkl m%;sl%shd lrk ødjK folla ñY% l< úg iEfok ødjKfha
we;s whk idkaøK fidhkak'
iv. wï, ødjKhl >k;ajh yd ialkaOh wkqj m%;sY; ixY=oaO;djh §
we;s úg tu ødjKfha idkaøKh fiùu'
v. fok ,o ødjK folla u.ska fjk;a ødjK ms<sfh, lsÍu iïnkaO
.Kkhka
vi. ks¾c,Sh yd c,Sh >k øjH Ndú;d lr ksYaÑ; idkaøKhla we;s ødjK
ms<sfh, lsÍug wod< .Kkh lsÍï'
vii. ødjK folla ñY% l, úg iEfok wjlafIamhla ialkaOh fiùu'
viii. m%;sl%shd folla iu.dój isÿjk úg hï ñY%Khl ixhq;sh ks¾Kh
lsÍu'
ix. m%;sldrl folla w;r m%;sl%shdjla isÿ jq úg b;sßjk m%;sldrlh
fidhd .ekSug wod, .eg¨ úi§u ksoiqka( yqKq.,a idïm,hl we;s
le,aishï ldnfkaÜ m%udKh ks¾Kh lsÍug jeämqr yhsfv%dlaf,daßla
wï,h Ndú;d lsÍu'
x. by; ioyka lr we;s ud;Dld j,g wod, fjk;a .eg¨ úi§u'
wod, mÍlaIK( Na2CO
3ødjKhla ms<sfh, lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² iafgd;sfhdñ;sh iïnkaO úúO j¾.fha .eg¨ úi§ug we;s yelshdj
w.hkak'
tallh 04 mod¾:fha wjia:d - jdhquh wjia:dj
ksmqK;dj 4'0 mod¾:fha jdhq wjia:dfõ yeisÍu úu¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 4(1 mod¾:fha m%Odk ;%súO wjia:dj, o¾Ysh ,laIK meyeÈ,s lrkq msKsi tajdfha
wxY=uh ixúOdkh fhdod .kS'
ld,Éfþo .Kk 02
bf.kqï M, ² >k" øj" jdhq hk m%Odk wjia:dj, wxY=j, ixúOdkh úu¾Ykh lrhs'
² wxY=j, ieleiau Wmfhda.s lr .ksñka >k" øj yd jdhqj, mßudj"
>k;ajh" yevh ^yevh flfrys .=re;aj n,fha n,mEu& yd iïmSvH;dj
jeks ufyalaI .=K ixikaokh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² mod¾:fha wxY= ieliS we;s wdldrh wkqj >k" øj yd jdhqj, .=K
fjkiaùug fya;= idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o øjHj, mßudj" >k;ajh" yevh yd iïmSvH;dj wd§ .=K
ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh12
ksmqK;d uÜgu 4(2 i;H jdhqj, yeisÍï rgd úia;r lsÍu ioyd wdlD;shla f,i mßmq¾K jdhqj
fhdod .kshs'
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² mßmQ¾K jdhqj w¾: olajhs'
² mßmQ¾K jdhq iólrKh iy tys jHQ;amkak y÷kajd oS tys mo meyeos,s
lrhs'
² fndhs,a" pd,aia yd wej.dfv%da kshu m%ldY lr" tu kshu mßmQ¾K jdhq
iólrKh iuÕ olajk iïnkaO;djh fmkajd fohs'
² jdhqjl ujq,sl mßudj w¾: olajhs'
² mßmQ¾K jdhq iólrKhg yd tys jHq;amkakj,g iïnkaO .eg¨ úi|hs'
² Tlaisckaj, ujq,sl mßudj mÍËKd;aul j ks¾Kh lrhs'
² ue.aksishïj, idfmaË mrudKql ialkaOh mÍËKd;aul j ks¾Kh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² mßmq¾K jdhqjl yd ;d;aúl jdhqjl ,dlaIKsl .=Kdx. yÿkajd § ta u;
mokï jq mßmq¾K jdhq iólrKh yÿkajd fokak'
² mßmq¾K jdhq iólrKfhka wdrïN lrñka idkaøKh (C) >k;ajh (d)
iy ujq,sl ialkaOh (M) iïnkaO iólrK jHq;amkak lsÍug u.
fmkajkak'
² mßmq¾K jdhq iólrKh yd tys jHq;amkak j,g wod, .eg¨ úi§ug
isiqkag mjrkak'
² mßmq¾K jdhq iólrKh u.ska fndhs,a kshuh" pd,aia kshuh yd wej.dâfrda
kshuh jHq;amkak lrk wdldrh fmkajd fokak'
² fndhs,a kshuh" pd,aia kshuh yd wej.dâfrda kshuh jpkfhka ,shd
±laùug u. fmkajkak'
wod, mÍlaIK( 4'1 jdhqjl ujq,sl mßudj mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu
4'2 ue.akSishï j, idfmalaI mrudKql ialkaOh mÍlaIKd;aulj ks¾Kh
lsÍu
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² PV = nRT u.ska fndhs,a" pd,aia yd wej.dâfrda kshu jHq;amkak lsÍug
we;s yelshdj w.hkak'
² PV = nRT yd tls jHq;amkak j,g wod, >k;ajh ujq,sl ialkaOh yd
idkaøKh iïnkaO úúO j¾.fha .eg¨ úi‘§ug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 4'3 ;d;aúl ^i;H& jdhqj, yeisßu meyeÈ,s lsÍu ioyd wKql pd,l jdoh
fhdod .kS'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ² jdhqj, wKql pd,l jdofha tk Wml,amk m%ldY lrhs'
² jdhqjl mSvkh flfrys n,mdk idOl úia;r lrhs'
² uOHkh fõ.h ( C ), j¾. uOHkh fõ.h ( 2C ) yd j¾. uOHkH uQ,
fõ.h 2C i|yd m%ldYk ,shd olajhs'
² jdhq ms<sno pd,l wKql iólrKh m%ldY lr tys mo úia;r lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh13
²MRTC 32 � iïnkaO;dj jHq;amkak lrhs'
² jdhq ms<sn| uelaiafj,a - fnda,aÜiaudka jl%j,ska bosßm;a flfrk f;dr;=re
úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² jdhq ioyd jk pd,l wKql jdofha Wml,amk yÿkajd fokak'
² j¾. uOHkh uQ, fõ.h iy uOHkh fõ.h w;r fjki meyeÈ,s lrkak'
² wKql pd,l iólrKh 231 CmNPV � yÿkajd fokak'
² mßmq¾K jdhq iólrKh yd wKql pd,l iólrKh u.ska MRTC 32 �
jHq;amkak lrkak'
² hï lsis jdhqjla WIaK;ajh foll § uelaiafj,a fnda,aÜiaudka jl% weo
tajd úp,kh jk wkaou meyeÈ,s lrkak'
² tlu WIaK;ajhl we;s fjkia jdhq j, fnda,aÜiaudka jl% weo tajdfha
úp,kh meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o WIaK;ajh j,§ úúO jdhqj, j¾. uOHkh fõ. ksrerÈ iïu;
tall fhdod .ksñka .Kkh lsÍfï yelshdj w.hkak'
² tlsfklg fjkia ;;a;aj hgf;a§ 231 CmNPV � iólrKhg iïnkaO
ir, .Kkhka isÿ lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² uelaiafj,a - fnda,aÜiaudka jl% u.ska f;dr;=re ,nd .ekSfï iy tajd
ikaikaokh lsÍfï yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 4(4 jdhq ñY%Khl yeisÍu meyeÈ,s lsÍu ioyd fvda,agka f.a wdxYsl mSvk kshuh
fhdod .kS'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² wdxYsl mSvkh hk moh meyeos,s lr fvda,agkaf.a wdxYsl mSvk kshuh
m%ldY lrhs'
² mßmQ¾K jdhq iólrKfhka fvda,agkaf.a wdxYsl mSvk kshuh jHq;amkak
lrhs'
² fvda,agkaf.a wdxYsl mSvk kshuh wdY%s; .eg¨ úi|hs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² jdhq ñY%Khl we;s hï lsis jdhqjl wdxYsl mSvkh hkq l=ula±hs yÿkajd
fokak'
² fvd,agkaf.a wdxYsl msvk kshuh jpkfhka ,sùug u. fmkajkak'
² mßmq¾K jdhq kshuh u.ska fvd,agkaf.a wdxYsl msvk kshuh jHq;amkak
lrk wdldrh fmkajd fokak'
² fvd,agkaf.a wdxYsl mSvk kshuhg iïnkaO .eg¨ úi§ug bv ,nd
fokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² PV = nRT u.ska fvd,agka kshuh jHq;amkak lsÍug we;s yelshdj
w.hkak'
² fvd,agkaf.a wdxYsl msvk kshuh Ndú;fhka fok ,o jdhq ñY%K ioyd
úúO j¾.fha .Kkhka isÿ lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh14
ksmqK;d uÜgu 4(5 i;H ;d;aúl& jdhq ioyd mßmq¾K jdhq iólrKh fh§fï§ l< hq;= ixfYdaOk
úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² iïmSvH;d idOlh w¾:olajd" ;d;aúl iy mßmQ¾K jdhqj, tys
² w.h mSvkh iuÕ fjkia jk wdldrh m%ia;dßl j bosßm;a lrhs'
² wKql pd,l jdofha tk Wml,amk i,lñka ;d;aúl jdhq mßmQ¾K jdhqj,
yeisÍfuka wm.ukh ùug fya;= úia;r lrhs'
² ;d;aúl jdhq" mßmQ¾K yeisÍfuka wm.ukh ùu meyeos,s lsrSug f.k
f.dvkÕk ,o iólrKhla f,i jekavjd,a pd,aia iólrKh bosßm;a
lrhs'
² wjê WIaK;ajh úia;r lrhs'
² úoHd;aul ixl,am iaÓ;sl tajd fkdj lreKq u; mokï fjñka ksrka;r
jeä oshqKq ùï j,g ,la fj;ehs hk woyi w.h lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² mßmq¾k jdhqjla iy ;d;aúl jdhq ioyd iïmSvH;d idOlh" mSvkh
iu. úp,kh jk whqre bÈßm;a lr pd,l wKql jdofha Wml,amk
fhdod .ksñka tu úp,khkag fya;= úia;r lrkak'
² mßmq¾K jdhqjg fhdok ,o ixfYdaOk iys; jekavdpd,aia iólrK yÿkajd
fokak'
² ;d;aúl jdhq mßmq¾k yeisÍfuka wm.ukh jk whqre meyeÈ,s lsÍug
isiqkag u. fmkajkak'
² wjê WIaK;ajh meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² ;d;aúl jdhq mßmq¾K yeisÍfuka wm.ukh ùug fya;= bÈßm;a lsÍug
we;s yelshdj w.hkak'
tallh 05 Yla;s úoHdj
ksmqK;dj 5'0 wod< tka;e,amSh yd tkafg%dms fjkia ùu úu¾Ykh lrñka ridhksl moaO;sj,
ia:dhS;dj yd mßj¾;kj, idOH;dj mqfrdal:kh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 5(1 tka;e,amSh yd iïnkaO ixl,am .fõIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² ú;a;s .=K yd >gkd .=K meyeos,s lrhs'
² moaO;sh" jgmsgdj ^mßirh&" iSudj ixjD; moaO;sh" újD; moaO;sh yd
tal,s; moaO;sh hk mo w¾:olajhs'
² ixY=oaO øjHj, iïu; wjia:d ^>k " øj " jdhq& m%ldY lrhs'
² moaO;shl wjia:dj yd wjia:d Y%s; w¾:olajhs'
² tka;e,amsh" wjia:d Y%s;hla fyj;a ;dm.;sl .=Khla f,i úia;r l,
yels nj;a fmkajd fohs'
² H ys tall jd¾;d lrkafka m%;sls%hdj isÿjk tall m%udKh wkqj nj
m%ldY lrhs' (kJ mol-1 or kJ)
² m%;sl%shdj, tka;e,ams úm¾hdi my; iólrKh Ndú;fhka .Kkh lrhs'
H = H ^wjidk& - H^wdrïNl&
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh15
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² iqÿiq WodyrK fhdod .ksñka ú;a;s .=K yd RK .=K meyeÈ,s lrkak'
² moaO;sh" udhsu" mßirh" ixjD; moaO;s" újD; moaO;s iy tl,s; moaO;s
w¾: olajkak'
² úúO j¾.fha moaO;s iy tajdfha .=K meyeÈ,s lsÍug iqÿiq ksoiqka bÈßm;a
lrkak'
² ixY=oaO øjH ioyd iïu; wjia:d m%ldY lrkak'
² tka;e,amSh ;dm.;sl .=Khla fyj;a wjia:d Y%S;hka jk nj ksoiqka
iys;j úia;r lrkak'
² IUPAC iïuq;sh wkqj tka;e,ams úm¾hdi jd¾;d lrkafka m%;sl%shdj isÿ
ú we;s tall m%udKh wkqj jk neúka iïu; tallh KJmol-1 nj meyeÈ,s
lrkak'
² moaO;shl wjia:d yd wjia:d Y%S; meyeÈ,s lrkak'
² wjia:d Y%S; i,lñka m%;sl%shd iy l%shdj,ska wdY%S; tka;e,ams úm¾hdi
.Kkh lsÍug iqÿiq .eg¿ ,nd fokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o moaO;s újD;" ixjD; fyda tal,sl jk nj fjkalr yÿkd .ekSug
we;s yelshdj w.hkak'
² wjia:d Y%S;hl we;s jeo.;alu yd tka;e,amsfha iïu; tall .ek
wjOdrKh lsÍug we;s yelshdj uekSug m%Yak wikak'
² wjia:d Y%S; fhdod .ksñka H .Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 5'2 hï úm¾hdihlg wod< tka;e,ams fjkia ùï w¾: olajd § we;s úm¾hdi
ioyd tka;e,ams úm¾hdi .Kkh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 20
bf.kqï M, ² mÍËKd;aul o;a; Ndú;d lr Q = mcT uÕska tka;e,ams úm¾hdi
.Kkh lrhs'
² ;dmodhl yd ;dmdjfYdaIl m%;sl%shd Yla;s igykla wdYs%;j meyeos,s
lrhs'
² ks¾foaYfha we;=<;a tka;e,ams úm¾hdih yd iïu; tk;e,ams úm¾hdih
w¾:olajhs'
² fyiaf.a kshuh m%ldY lrhs'
² tka;e,ams úm¾hdi .Kkh lsrSu i|yd"
• tka;e,ams rEmigyka Ndú; lrhs
• ;dmridhksl pl% ;dm .;s úoHd;aul jl% Ndú; lr
• ix>glj, W;amdok tka;e,ams muKla Ndú; nj
• nkaOk tka;e,ams muKla Ndú;d lr isÿ lrhs
² wï, - NIau WodiSkslrK tka;e,amsh mÍËKd;aul j ks¾Kh lrhs'
² iqÿiq mÍËKhlska fyia kshufha j,x.=;dj mÍËd lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² Q = mcT fhdod .ksñka tka;e,ams úm¾hdi .Kkh lrk wdldrh
meyeÈ,s lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh16
² Yla;s igyka yd iqÿiq ksoiqka fhdod.ksñka ;dmodhl iy ;dm wjfYdaIl
m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
² úIh ks¾foaYfha § we;s tka;e,ams úm¾hdi i|yd ksjerÈ iólrK ,sùug
u. fmkajkak'
² fyia kshuh w¾: olajkak
² tka;e,ams igyka" ;dm ridhksl pl% fyda iólrK Nú;d lrñka fyia
kshuh fhdod f.k úúO tka;e,ams úm¾hdi .Kkh lsÍug isiqkag
mjrkak'
wod, mÍlaIK( ² wï, - NIau WodiSkslrK tka;e,amsh mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu
^NaOH iy HCl, KOH iy HNO3, NaOH iy CH
3OOH, NH
4OH iy
HCl&
² fyia kshufha i;H;dj mÍlaIKd;aulj ;yjqre lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² Q = mcT Ndú; lr .Kkhka isÿ lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fyia kshuh fhdod f.k úúO l%u u.ska fok ,o m%;sl%shd j, tka;e,ams
úm¾hdi .Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 5'3 fndka fyan¾ jl% Ndú;fhka whksl ixfhda.hl ±,sia tka;e,amsh fyda
W;amdok tka;e,amsh .Kkh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 07
bf.kqï M, ² fndaka - fyan¾ pl%h f.dv keÕSu i|yd wod, jk tka;e,ams úm¾hdi
w¾:olajhs'
² whksl ixfhda.j, W;amdok tka;e,amsh ks¾Kh lsÍu i|yd fndaka-
fyan¾ pl%h f.dv kÕshs'
² fndaka - fyan¾ pl%h Ndú;hg .ksñka iïu; oe,sia tka;e,amsh .Kkh
lrhs'
² fojeks yd ;=ka jeks wdj¾;j, uQ,øjHj, bf,lafg%dak ,nd.ekSfï
tka;e,amsj, úp,kh meyeos,s lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² W!¾èjmd;kh" jdIamSlrKh" ú,hkh" mrudKqlrKh" whkSlrKh"
bf,lafg%dak nkaOq;dj iy ±,sia iE§u hk tajdfha iïu; tka;e,amSka
w¾; olajkak'
² fojk iy ;=kajk wdj¾; uq, øjHhkaf.a bf,lafg%dak nkaOq;d úp,kh
meyeÈ,s lrkak'
² whksl ixfYdaokhl W;amdok tka;e,amsh yd ±,sia tka;e,amsh .Kkh
lsÍu i|yd fndaka fyan¾ pl%hka we§ug u. fmkajkak'
² fndaka fyan¾ pl%hla fhdod .ksñka .eg¨ úiok wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² m<uq yd fojk wdj¾;j, uQ,øjHj, bf,lafg%d ak ,nd .ekSfï
tka;e,amsj, úp,kh myod fokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fndaka fyan¾ pl%hla we§ug wod< iïu; tka;e,ams úm¾hdi w¾: ±laùug
we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh17
² fndaka fyan¾ pl%hka Ndú;fhka iïu; W;amdok tka;e,amsh yd iïu;
±,sia tka;e,amsh .kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 5'4 ridhksl m%;sl%shdj, iajhx isoaO;dj mqfrdal:kh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² tkafg%dmsh (S) yd tkafg%dms fjki (S) hk mo meyeos,s lrhs'
² .síia ksoyia Yla;sh (G) yd .síia ksoyia Yla;s fjki (G) hk mo
meyeos,s lrh’'
² S yd G wjia:d Y%s; nj m%ldY lrhs'
² S yd G .Kkh lsrSug"
• S = S ^M,& - S ^m%;sl%shd&
• G = G ^M,& - G ^m%;sl%shd&
• Yla;s pl%h
hk iïnkaO;d fhdod.kS'
² G0 iy S0 hk mo w¾:olajhs'
² G, H yd S w;r iïnkaO;dj m%ldY lrhs'
² G0 ��H yd S0 w;r iïnkaO;dj m%ldY lrhs'
² GNdú;d lrñka ksh; WIaK;ajhla yd ksh; mSvkhla hgf;a m%;sl%shdjl
iajhx isoaO;dj mqfrdal:kh lrhs'
² G yd S ys tall" m%;sl%shdj isÿjk tall m%udKh wkqj m%ldY lrhs'
G (kJmol-1) yd S(Jmol-1K-1) or G(kJ) S (Jk-1)
² G0 , H0 , S0 ys iïu; w.hka u; mokï jk .Kkhka isÿ lrhs'
² G ys w.h weiqßka m%;sl%shdjla isÿùfï m%jK;dj mqfrdal:kh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² wjia:d Y%S; jYfhka tkafg%dmsh (S) iy .síia fhdacH Yla;sh (G) yÿkajd
fokak'
² G , H , S yd G0 , H , S0 w;r we;s iïnkaO;dj ,nd fokak'
² G ys w.h Ndú; lr fok ,o WIaK;ajhl§ iy ksh; msvkhl§ hï
m%;sl%shdjl fyda m%;sl%shdj,shl iajhxisoaO;dj m%frdal:kh lrk whqre
fmkajd fokak'
² G , H , S iy G0 , H , S0 u; mokï jq .Kkhka isÿ lsÍug iy
m%;sl%shdjl iajhxisoaO;djh m%frdal:kh lsÍug isiqka yg mjrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² G = H - TS iy G0 =�H0 - TS hk iólrKh fhdod .ksñka
tka;e,ams úm¾hdi iy tkafg%dms úm¾hdi j,g iïnkaO .eg¨ úi§ug
we;s yelshdj w.hkak'
² G ys w.h Ndú;d lrñka hï l%shdj,shl iajhxisoaO;dj m%frdal:kh
lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² hï m%;sl%shdjla iajhxisoaOùug wjYH wju WIaK;ajh .Kkh lsÍug
we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh18
tallh 06 s, p yd d f.dkqj, uq, øjHj, ridhkh
ksmqK;dj 6'0 s, p yd d f.dkqj, uQ,øjH yd tajdfha ixfhda.j, .=K úu¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 6'1 s f.dkqfõ uQ,øjHj, .=K úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² f.dkqfõ uQ,øjHj, yd ixfhda.j, meje;au úia;r lrhs'
² m<uqjeks yd fojeks ldKavj, uQ,øjH jd;h $ Tlaiscka " c,h " wï, "
khsg%cka yd yhsv%cka iuÕ isÿlrk m%;sl%shdj, iajNdjh ;=,s; ridhksl
iólrK weiqßka úia;r lrhs'
² fidaähï yd ue.akSishï ksfhdacs; uQ,øjH f,i .ksñka tajd jd;h" Tlaiscka"
c,h yd wï, iuÕ isÿlrk m%;sl%shd ksÍËKh lrhs'
² f.dkqfõ uQ,øjHj,g" kHIaáhg ,sys,aj ne|S we;s wjidk ljpfha
bf,lafg%dak neyer lr ^TlaislrKh& WÉp jdhq úkHdih iys; ia:dhS
legdhk iEoSu u.ska Tlaisydrl f,i tajdg l%shd l< yels nj meyeos,s
lrhs'
² myka is¿ mÍËdfjka f.dkqfõ uQ,øjHj y÷kd .kS'
² bf,lafg%dak ixl%uK úfudapk j¾Kdj,sh& wdY%fhka myka is¿ mÍËdfõ
m%;sM, meyeos,s lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² Na, K, Mg iy Ca iajdNdjfha mj;sk wdldrh .ek idlÉPd lrkak'
² m<uq yd fojk ldKavfha uq, øjH jd;h O2
, c,h " wï, " N2 iy H
2
iu. olajk m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
² ksfhdað; uq,øjH f,i Na yd Mg fhdod .ksñka by; m%;sl%shd ioyd
;=,s; ridhksl iólrK ,shkak'
² bf,lafg%dak úkHdi i,ldn,ñka “s” uq, øjHhkaf.a Tlaisydrl yelshdj
meyeÈ,s lrkak'
wod, mÍlaIK( ² f,day" jd;h" c,h iy wï, iu. isÿlrk m%;sl%shd ikaikaokh lrkak'
² Li+, Na+, K+, Ca2+, Ba2+ yd Sr2+ yÿkd.ekSu ioyd mykais¿ mßlaIdj
isÿ lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² iqÿiq m%Yak ,nd§u u.ska I yd II ldkavj, uq, øjHhkaf.a m%;sl%shdYs,s;ajh
ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o uq,øjH H2
, ;kql wï," O2 iy jd;h iu. olajk m%;sl%shd
ioyd ;=,s; ridhksl iólrK ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 6'2 p f.dkqfõ uQ,øjH yd ixfhda.j, .=K úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 20
bf.kqï M, ² s f.dkqjg idfmaËj f.dkqfõ uQ,øjHj, yd ixfhda.j, meje;au úia;r
lrhs'
² wï, yd m%n, laIdr iuÕ we¨ñkshïj, m%;sl%shd úia;r lrhs'
² we¨ñkshï yd we¨ñkshï Tlaihsâj, m%;sl%shd uÕska tys WNh.=KS iajNdjh
úia;r lrhs'
² AlCl3ys bf,lafg%dak W!K;dj yd Al
2Cl
6 iEoSu úia;r lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh19
² ñksrkaj, yd oshuka;sj, jHQyuh .=K meyeos,s lrhs'
² ldnka fudfkdlaihsâj, yd ldnka vfhdlaihsâj, jHQyh yd .=K bosßm;a
lrhs'
² H2CO
3 ys jHQyh ,nd oS tys wdï,sl .=K meyeos,s lrhs'
² khsg%ckays úúO TlaislrK wxl i|yd ksoiqka bosrsm;a lrhs'
² khsg%ckays Tlaihsv yd Tlafid wï,j, jHqy bÈßm;a lrhs'
² oS we;s f,day yd wf,day iuÕ khsá%la wï,fha m%;sl%shd i|yd ;=,s;
iólrK ,shhs'
² wefudakshd Tlaisldrlhla yd Tlaisydlrhla f,i l%shd lrk wjia:d
i|yd m%;sl%shd ,shhs'
² wefudakshï ,jKj, ;dmúfhdackh i|yd ;=,s; iólrK ,shhs'
² wefudakshd jdhqj yd wefudakshï whk mÍlaIKd;aulj y÷kd .kS'
² Tlaiscka yd i,a*¾j, nyqrEmS wdldrj, f;dr;=re bosßm;a lrhs'
² i,a*¾ j, Tlafid wï, i|yd jHQy bosßm;a lrhs'
² idJø i,a*shqßla wï,fha Tlaisldrl yelshdj meyeos,s lrkq msKsi th
f,day" ldnka yd i,a*¾ iuÕ isÿlrk m%;sls%hd ,shhs'
² Tlaisldrl yd Tlaisydrl f,i yd isÿ lrk m%;sl%shd ,shhs'
² ye,ckj, fN!;sl ;;a;aj iy j¾K ms<sn| úuid n,hs'
² Cu, Fe yd NH3iuÕ laf,darSkaj, m%;sl%shd i|yd ;=,s; iólrK ,shhs'
² ye,ckj, m%;sia:dmk m%;sl%shd i|yd ;=,s; iólrK ,shhs'
² ye,ckj, idfmaË Tlaisldrl yelshdj meyeos,s lrhs'
² ksoiqka weiqßka laf,daÍkaj, iy chlorate(I) whkfha oaúOdlrKh i|yd
;=,s; iólrK ,shhs'
² úúO TlaislrK wjia:dj, we;s Tlafid wï, j, jHQy w|shs'
² laf,darSka j, Tlafid wï,j, wdï,sl m%N,;djh yd Tlaisldrl yelshdj
ii|hs'
² iqÿiq ksoiqka foñka c,Sh udOHfha yhsv%cka fya,hsvj, wdï,sl;dj úia;r
lrhs'
² WÉp jdhqj, .=K m%ldY lrñka tajd idok ixfhda. iuyrlg ksoiqka
imhhs'
² wjlafIamK yd fjk;a l%u Ndú;fhka wekdhk y÷kd .kS'
² wekdhkfha iajNdjh mokï lr .ksñka wï,j,oS wjlafIamj, ødjH;dj
meyeos,s lrhs'
² jd;fha khsg%cka we;s nj mÍËKd;aulj fmkajd fohs'
² fya,hsv whk mÍËKd;aulj y÷kd .kS'
² KIO3 yd KI Ndú; lr ;fhdai,af*aÜ ødjKhla m%udKSlrKh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² C, N yd O wvx.= ixfhda. iajNdjfha mj;sk wdldrh idlÉPd lrkak'
² Al yd Al2O
3 j, WNh.=kS ,laIK tajdg wod, m%;sl%shd iu. meyeÈ,s
lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh20
² bf,lafg%dak W!K;d ixl,amh fhdod .ksñka Al2Cl
6 iEfok whqre úia;r
lrkak'
² C, O yd S ksoiqka f,i .ksñka “P” f.dKqfõ uq,øjH j, nyqrEmS wdldr
y‘ÿkajd fokak'
² Al2O
3iy C, N yd S idok Tlaihsv j, .=K iy m%;sl%shd meyeÈ,s
lrkak'
² C, N, S yd Cl u.ska wpl%Sh wï,j, ,laIK úia;r lrkak'
² HNO3wï,h f,day iy wf,day iu. olajk m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
² “N” j, yhsv%hsvhla f,i NH3 yÿkajd fokak'
² wefudakshï ,jK j, yeisÍu meyeÈ,s lrkak'
² H2O iy H
2O
2 j, .=K iy m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
² H2S, SO
2iy H
2SO
4 j, .=K iy m%;sl%shd idlÉPd lrkak'
² Tlaisldrlhla f,i" úrxck ldrlhla f,i iy oaúOdlrKhla f,i
laf,daßka ys m%;sl%shd idlÉPd lrkak'
² laf,daßka j, úia:dmk m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
² nkaOk ú>gk tka;e,amSka fhdod .ksñka yhsv%cka fya,hsv j, wdï,slD;
ikaikaokh lrkak'
² 15jk ldKavfha uq,øjH idok laf,drhsv j, c,úÉfþok m%;sl%shd idlÉPd
lrkak'
² ksYal%Sh jdhqkaf.a bf,lafg%dak úkHdih u;lhg kxjñka tajdfha wl%Sh
iajNdjh iy fifkda;ag Tlaihsv yd ma fjdrhsv iE§ug we;s yelshdj
meyeÈ,s lrkak'
wod, mÍlaIK( ² wefudakshd jdhqj yd wefudakshï ,jK y÷kd.ekSu' ^,sÜuia" HCl yd
fkia,¾ m%;sldrlh&
² wekdhk y÷kd.ekSu' (X-,SO4
2-,SO3
2-,S2O
32-,S2-,CO
32-,NO
3
-, NO
2-)
² jd;fha khsg%cka we;s nj mÍlaIKd;aulj fmkaùu'
² fya,hsv y‘ÿkd.ekSu'
² KIO3yd KI Ndú;fhka ;fhdai,af*aÜ whk ødjkhla m%dudKsl lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² Al yd Al2O
3 ys WNh.+ks iajNdjh úia;r lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² H2S, SO
2 , H
2O
2 , Cl
2 , HNO
3iy H
2SO
4hk tajdg wod, m%;sl%shd ,sùug
we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o f,an,a rys; fya,hsv idïm, fjkalr y÷kd.ekSug we;s yelshdj
w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 6'3 s yd p f.dkq uQ,øjHj, yd tajdfha ixfhda.j, .=K iy tajdfha keUqre;d
úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² f.dkqfõ uQ,øjHj, ,jKj, c, ødjH;dj ixikaokh lrhs'
² f.dkqfõ uQ,øjHj, khsfÜ%g" ldnfkag nhsldnfkagj, ;dm ia:dhs;dj
iiohs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh21
² ;=kajk wdj¾;h osf.a ol=Kg hdfïoS s yd p f.dkqj, Tlaihsv yd
yhsfv%dlaihsvj, wdï,sl $ NdIañl $ WNh.=KS iajNdjh myod fohs'
² yhsv%hsv yd fya,hsv j, c, úÉfþok keUqre;d oelaùu i|yd wod,
;=,s; iólrK ,shhs'
² s f.dkqfõ ,jKj, c, ødjH;dj mrSËKd;aulj ixikaokh lrhs’
² khsfÜ%g" yd ldnfkagj, ;dmia:dhs;dj mÍËKd;aulj ii|hs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² “S” uq,øjH NO3
- , CO
32-, SO
42-, Cl-, OH
-, C
2O
42-, PO
43-, HCO
3
-, NO
2
-
, S2- , SO32-, CrO
42- jeks wekdhk iu. idok ,jK j, c, ødjH;dj
úp,kh jk whqre mÍlaIKd;aul m%;sM, u.ska meyeÈ,s lrkak'
² “S” uq,øjH idok ldnfkaÜ nhsldnfkag yd khsfÜ%gj, ;dm ia:dhs;dj
úp,kh jk whqre tajdfha iyixhqc yd whksl ,laIK Ndú;fhka meyeÈ,s
lrkak'
² by; ixfhda.j, ;dm úfhdack m%;sl%shdj,g wod, ;=,s; ridhksl
iólrK ,sùug u. fmkajkak'
² ;=kajk wdj¾;fha uq,øjH idok Tlaihsv iy yhsfv%dlaihsvj, wdï,sl$
NdIañl$ WNh.=ks iajNdjh fya;= olajñka meyeÈ,s lrkak'
² by; ixfhda. j, wdï,sl $ NdIañl $ WNh.=ks iajNdjh yÿkd.ekSug
fya;=jk whqßka wod, ;=,s; ridhksl iólrK ,sùug u. fmkajkak'
² ;=kajk wdj¾;h yryd ol=Kg hdfï § yhsv%hsv yd fya,hsv c,h iu.
olajk m%;sl%shd u.ska ,efnk M, úia;r lrkak'
² 15 ldKavfha my<g hk úg fya,hsv c,h olajk m%;sl%shd weiqßka c,
úÉfþok yelshdj iiokak'
wod, mÍlaIK( ² “S” uq,øjH idok ,jK j, ødjH;djh mÍlaIKd;aulj ks¾kh lsÍu'
² “S” uq,øjH idok khsfÜ%g yd ldnfkaÜ j, ;dmia:dhs;dj m%fhda.slj
ks¾kh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² ,jK j, ødjH;d m%fhdackhg .ksñka ixfhda. yÿkd.ekSug yd fjkalr
yÿkd.ekSug we;s yelshdj iqÿiq m%Yak ,nd§u u.ska w.hkak'
² fok ,o ixfhda. j, ;dm úfhdackhg wod, ;=,s; ridhksl iólrK
,sùug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o ixfhda. c,h iu. olajk m%;sl%shd ioyd ;=,s; ridhksl
iólrK ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 6'4 wdj¾;hla yryd ol=Kg hdfï§ d f.dkqfõ uQ,øjHj, .=K úp,kh jk
wdldrh úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² d f.dkqfõ we;eï uQ,øjHj, yd ixfhda. j, meje;au iy m%fhdack
úia;r lrhs'
² bf,lafg%dak úkHdi mokï lrf.k isõ jeks wdj¾;fha d f.dkqjg wh;a
uQ,øjH fmkajk úp,H TlaislrK wjia:d m%ldY lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh22
² d f.dkqfõ uQ,øjHj, úp,H TlaislrK wjia:d oelaùfï yelshdj" s yd
p f.dkqj, uQ,øjHj, tu .=K iuÕ ixikaokh lrhs'
² d f.dkqfõ uQ,øjHj, úoHq;a iDK;dj s f.dkqfõ uQ,øjH iuÕ iiohs'
² d f.dkqfõ uQ,øjHj, f,dayuh .=K s f.dkqfõ uQ,øjH iuÕ iiohs'
² d f.dkqfõ uQ,øjHj, W;afm%arl f,i l%shd lsÍfï yelshdj úia;r lrhs'
² iqÿiq ksoiqka foñka d f.dkqfõ uQ,øHj, j¾Kj;a ixfhda. ieoSfï yelshdj
úia;r lrhs'
² d f.dkqfõ j¾Kj;a ixlS¾K whk mrSËKd;aulj y÷kd .kS'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² m<uq “d” fY%aKsfha we;s uq, øjH tajdfha bf,lafg%dak úkHdi iu. y÷kajd
fokak'
² Cu, Fe yd Ti iy tajdfha ixfhda. iajdNdjfha mj;sk wdldrh yd tajdfha
m%fhdack idlÉPd lrkak'
² d f.dkqfõ uq, øjHhkaf.a .=K idlÉPd lrkak' úp,H TlaislrK wxl"
úoHq;a RK;dj" f,dayuh .=K" W;afm%arl l%shdj iy j¾Kj;a ixfhda.
iE§ug we;s yelshdj&
² by; ,laIK “S” yd “P” uq,øjHj, .=K iu. ikaikaokh lrkak'
² d ixls¾Kj, jHqy iq;% iy j¾K yÿkajd fokak'
wod, mÍlaIK( ² c,Sh udOHfha§ ixls¾Kj, j¾K yÿkd.ekSu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² 3d uq,øjH iy tajdfha ixfhda.j, m%fhdack bÈßm;a lsÍug we;s yelshdj
tajd fiùug mejreula ,nd§u u.ska w.hkak'
² fok ,o uq,øjHj, fok ,o .=K meyeÈ,s lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² d f.dkqfõ uq,øjHj, iuyrla .=K tajdfha bf,lafg%dak úkHdi wkqidrfhka
meyeÈ,s lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 6'5 d f.dkqfõ ixfhda.j, .=K úu¾Ykh lrhs
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² fl%dañhïj, yd uex.kSiaj, Tlaihsvj, wdï,sl $ NdIañl $ WNh.=KS
iajNdjh m%ldY lrhs'
² fl%dañhïj, yd uex.kSiaj, Tlafid wekdhk Tlaisldrl f,i l%shdlrk
m%;sl%shd i|yd ;=,s; ridhksl m%;sl%shd ,shhs'
² fok ,o ksheoshl we;=,;a Fe2+ whk idJøKh mrSËKd;aulj ks¾Kh
lrhs'
² fok ,o Na2C
2O
4ødjkKl idkaøKh mÍlaIKd;aulj ks¾kh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² lafrdañhï yd uex.kSia idok Tlaihsvj, iq;% iy wdï,sl" Ndiañl"
WNh .=KS iajNdjh bÈßm;a lrkak'
² Cr2O
72- , CrO
42- yd MnO
4-j, Tlaisldrl yelshdj meyeÈ,s lsÍï ioyd
tajdfha m%;sl%shd j,g wod, ;=,s; ridhksl iólrK ,sùug Wmfoia ,nd
fokak'
² iqÿiq m%;sldrl fhdod .ksñka Cr yd Mn idok Tlafid wekdhk j,
Tlaisldrl yelshdj wdo¾Ykh lrkak' Wod( C2O
42-, H
2O
2 , H
2S , SO
2
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh23
² H+/ KMnO4 < MnO
4Ndú;d lrñka fok ,o idïm,hl we;s Fe2+
idkaøKh ks¾kh lrk whqre meyeÈ,s lrkak'
² H+/KMnO4u.ska fok ,o K
2C
2O
4ødjKhl idkaøKh mÍlaIKd;aul
ks¾Kh lrk whqre myod fokak'
wod, mÍlaIK( ² H+/KMnO4 Ndú;d lrñka fok ,o Fe2+ ødjkhl idkaøKh ks¾Kh
lsÍu'
² H+/KMnO4Ndú;d lrñka fok ,o C
2O
4
2- ødjKhl idkaøKh fiùu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² Cr yd Mn idok fok ,o Tlaihsv j, wdï,sl$Ndiañl$WNh .=Ks
iajNdjh ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
² MnO4
- , CrO
42- yd Cr
2O
72-
j, Tlaisldrl yelshdj fmkaùu i|yd tajd
fok ,o m%;sldrl iu. olajk m%;sl%shd ioyd ;=,s; ridhksl iólrK
,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 6'6 d f.dkqfõ ixlS¾K ixfhda.j, .=K úu¾Ykh lrhs
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² Cr , Mn , Fe , Co , Ni yd Cu hk uQ,øjHj, legdhk H2O , NH
3 yd Cl-
hk nkaO ldKav iu. idok ixlS¾K ixfhda.j, j¾K m%ldY lrhs'
² d f.dkqfõ whk NaOH iy NH3(aq)
iu. olajk m%;sl%shd ,shhs'
² iqÿiq ksoiqka bosßm;a lrñka ixlS¾K whkhl flaJøSh mrudKqj " tys
TlaislrK wjia:dj yd nkaO ldKav moaO;sh ixlS¾K ixfhda.hl j¾Kh
flfrys n,mdk nj fmkajd fohs'
² fldm¾ (II), fldfnda,aÜ (II) yd ksl,a (II) ,jK yhsfv%dlaf,dßla wï,h yd
wefudakshd iuÕ idok ixfhda.j, j¾K ksÍËKh lrhs'
² uex.kSiaj, +2 , +4 , +6 yd +7 TlaislrK wjia:dj,g wkqrEm
úfYaIj, j¾K TlaislrK - TlaisyrK m%;sl%shd weiqfrka ksÍËKh
lrhs'
² c,Sh udOHfha we;s Ni2+ , Fe2+ , Fe3+ , Cu2+ yd Cr3+ whk y÷kd
.ekSug iqÿiq mÍËd isÿlrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² d f.dkqfõ uq,øjH idok j¾Kj;a ixlS¾K ms<sn|j idlÉPd lrkak'
² Cr, Mn, Fe, Co, Ni iy Cu hk uq,øjHj, legdhk H2O , NH
3yd Cl
-
jeks tal odhl ,s.k iu. idok ixlS¾k ixfhda.j, j¾K wdo¾Ykh
lrkak'
² uOH f,day legdhkh" TlaisldrK ;;a;ajh iy ,s.k j, iajNdjh
ixlS¾K ixfhda. j, j¾Kh flfrys n,mdk wkaou idlÉPd lrkak'
² +2, +4, +6, +7 hk Tlaisldrl wxl wkqj uex.kSia j, j¾Kh fjkia
ùu wod, ixfhda. fhdod .ksñka ksÍlaIKh lsÍug u. fmkajkak'
² c,Sh ødjkhl§ j¾Kj;a ixlS¾K iE§ug we;s yelshdj m%fhdackhg
.ksñka Ni2+, Co2+, Fe3+, Cu2+ iy Cr3+ hk whk yÿkd.kakd wdldrh
meyeÈ,s lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh24
wod, mÍlaIK( ² Ni2+, Co2+ iy Cu2+ whk yÿkd.ekSug tajd HCl iy NH3(aq)
iu.
idok ixlS¾Kj, j¾K mÍlaId lsÍu'
² +2, +4, +6, +7 hk Tlaisldrl wxl wkqj uex.kSia ys j¾K fjkia
jk whqre ksÍlaIKh lsÍu'
² Ni2+, Co2+, Fe3+, Cu2+ iy Cr3+ hk whk yÿkd .ekSfï mÍlaId isÿ
lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² ixlS¾K j, j¾K fhdod .ksñka d f.dkqfõ legdhk yÿkd.ekSug we;s
yelshdj w.hkak'
tallh 07 ldnksl ridhk úoHdj uq,sl ixl,am
ksmqK;dj 7'0 ldnksl ixfhda.j, úúO;ajh úuid n,hs
ksmqK;d uÜgu 7'1 ridhk úoHdfõ úfYaI lafIa;%hla f,i ldnksl ridhkfha jeo.;alu úu¾Yk
lrhs'
ld,Éfþo .Kk 03
bf.kqï M, ² m%Odk ix>ál uQ,øjHh f,i ldnka wka;¾.; jk iajdNdúl yd lD;su
ixfhda. úYd, ixLHdjla mj;sk nj m%ldY lrhs'
² wod< lreKq bosßm;a lrñka ldnkaj,g úYd, ixfhda. ixLHdjla iEoSug
we;s yelshdj meyeos,s lrhs'
² úúO fËa;%j,ska ksoiqka foñka ffoksl Ôú;fha oS ldnksl ridhkfha
jeo.;alu fmkajd fohs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² ldnksl ixfhda. úYd, ixLHdjla mej;Sug fya;= iy ffoksl Ôú;hg
tajdfha we;s jeo.;alu idlÉPd lrkak'
² nyq,j we;s úúO j¾.fha ldnksl ixfhda. ms<snoj idlÉPd lrkak'
^ksoiqka(- bkaOk" frÈms<s" fiaÿïldrl" fT!IO" wdydr" nyqwjhúl wdÈh&
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² isiqka ldKavdhï follg fn§u u.ska wm ffoksl Ôú;fha Ndú;d lrk
ixfhda." ldnksl iy wldnksl f,i f.dkq lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 7'2 l%shdldß ldKav wdY%fhka ldnksl ixfhda.j, úúO;ajh úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 03
bf.kqï M, ² úIh ks¾foaYfha we;=<;a l%shdldÍ ldKavj, kdu yd ixfla; y÷kd
.kshs'
² wka;¾.; l%shdldÍ ldKav wdY%fhka ldnksl ixfhda.j, úúO;ajh y÷kd
.kshs'
² tla tla l%shdldÍ ldKavfhys we;=<;a ioDY ^ium%Nj& fY%aKs kï lrñka
ksoiqka olajhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² úúO ldnksl ixfhda. tajdfha wvx.= l%shdldÍ ldKav wkqj j¾.SlrKh
lr ,ehsia;=.; lrñka mdvu fufyhjkak'
² tÈfkod ðù;fha§ Ndú;d lrk ldnksl ixfhda.j, we;s l%shdldÍ ldKav
yÿkd.ekSu mjrkak'
• wefrdueál yhsfv%dldnk
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh25
• we,als,a fya,hsv iy weß,a fya,hsv
• we,afldfyd, yd *sfkda,a
• B;r
• we,aäyhsv yd lSfgdak
• ldfndlais,sla wï,
• tiagr
• we,ameál weók$weß,a weók
• weuhsv
• weuhsfkda wï,
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o ixfhda.j, we;s l%shdldÍ ldKav y‘ÿkd.ekSug we;s yelshdj
w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 7'3 ir, we,s*eál ldnksl ixfhda. kï lrhs'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ( ² idudkH ldnksl ixfhda.j, jHjydrsl kdu m%ldY lrñka iïu;
kdulrKhl wjYH;dj y÷kd.kS'
² IUPAC kS;s Ndú;hg .ksñka" úIh ks¾foaYfha iSudjkag hg;a j fok
,o ldnksl ixfhda. kï lrhs'
² ixfhda.hl IUPAC kduh ÿka l, tys jHQy iQ;%h w|shs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² l%shdldß ldKavj, m%uqL;d wkqms,sfj, yÿkajd fokak'
² iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka IUPAC kdulrKfha kS;s ß;s idlÉPd lrkak'
² fok ,o IUPAC ku iys; ixfhda.hl jHqy iQ;%h ,shk wdldrh meyeÈ,s
lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o ixfhda. IUPAC kdulrKhg wkqj kï lsßug yd IUPAC ku
§ we;s úg ixfhda.fha jHqy iq;%h ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 7'4 tlu wKql iQ;%fhka hq;a wKqj,g ;sìh yels tlsfklg fjkia mrudKql
ieleiau úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² fok ,o wKql iQ;%hlg ;sìh yels ish¨ jHQy iQ;% w|shs'
² fok ,o wKql iQ;%hla i|yd w|sk ,o jHQy iQ;%" odu" ia:dk iudjhúl
f,i j¾. lrhs'
² cHdñ;sl yd m%ldY iudjhúl;dj fmkaùu ioyd ;sìh hq;= wjYH;d
m%ldY lrhs'
² fok ,o wKql iQ;%hla i|yd ;sìh yels iudjhúl w;ßka" cHdñ;sl yd
m%ldY iudjhúl f;darhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² tlu wKql iq;%h we;s kuq;a úúO ridhksl yd fN!;sl .=K fmkaùug
yels ixfhda. mej;Su f,i iudjhúl;dj f,i w¾: olajkak'
² iqÿiq ksoiqka Ndú;d lrñka úúO iudjhúl j¾. ms<snoj meyeÈ,s
lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh26
² jHqy iudjhúl ^odu" ia:dk" l%shdldß ldKav&
² ;%sudk iudjhúl ^mdr ;%sudk" m%;srEm wjhj&
² cHdñ;sl isia-g%dkaia& iudhúl;djh iy m%ldY iudjhúl;dj fmkaùug
;sìh hq;= wjYH;d idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o ixfhda.j, we;s iudjhúl j¾.h yÿkd.ekSug we;s yelshdj
w.hkak'
² fok ,o wKql iq;%hla i|yd mej;sh yels ish¨u iudjhúl j, jHqy
we£ug we;s yelshdj w.hkak'
tallh 08 yhsfv%dldnk yd fyaf,dayhsfv%dldnk
ksmqK;dj 8'0 we,smeál yhsfv%dldnk yd fyaf,dayhsfv%dldnkj, jHqyh iy .=K w;r
úu¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 8'1 we,smeál yhsfv%dldnk j, jHqyh fN!;sl ,laIK iy nkaOk iajNdjh
úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² iqÿiq ksoiqka Wmfhda.S lr .ksñka we,aflak" we,alSk yd we,alhsk j,
nkaOkj, iajNdjh úia;r lrhs'
² we,aflak" we,alSk yd we,alhsk ioDY fY%aKsj, fN!;sl .=Kj, úp,kh
meyeos,s lrhs'
² ir, we,aflak" we,alSk yd we,alhskj, cHdñ;sl yev tajdfha ldnka
mrudKqj, uqyqïlrKhg iïnkaO lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² sp3, sp2 yd sp uqyqïlrK iy wod, cHdñ;sl yevhla Wmfhda.S lr
.ksñka we,aflak" we,alSk yd we,alhsk yÿkajd fokak'
² fmdÿ iq;% Ndú;d lr wod< ioDY fY%aKs ,shd olajñka we,aflak" we,alSk
yd we,alhsk úia;r lrkak'
² jHqyhka iy wod, wka;¾ wKql wdl¾Yk n, i<lñka tajdfha ;dmdxl"
øjdxl" ødjH;djh jeks fN!;sl .=K úp,kh jk wdldrh idlÉPd
lrkak'
² yhsfv%dldnk j, we;s zmhsZ yd zis.audZ nkaOk ksrEmkh lsÍug yelsjk
mßÈ iq,Nj ,nd .; yels øjH fhdodf.k wdlD;s iE§ug wjia:dj
i,id fokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o ldnksl ixfhda. fYa%Kshla tajdfha øjdxlh jeä jk ms<sfj,g
ieliSug we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
² tlu wKql iq;%h we;s iudjhúl j, ;dmdxl úp,kh wjfndaO lr
.ekSug we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
ksmqK;d uÜgu 8'2 we,aflak" we,alSk yd we,alhskj, ridhksl m%;sl%shd tajdfha jHqyh mokï
lr .ksñka úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 14
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh27
bf.kqï M, ( ² we,aflak , we,alSk yd we,alhskj, ,dlaIKsl m%;sl%shd tajdfha jHQyhg
iïnkaO lrhs'
² fuf;akaj, laf,daßkSlrKfha yd t;Skaj,g fn%daóka yd yhsv%cka fya,hsv
wdl,kh ùfï hdka;%K meyeos,s lrhs'
² ridhksl mÍËd u.ska we,alSk yd we,alhsk mÍlaIKd;aulj yÿkd.ksh’'
² t;Ska yd t;hska ms<sfh, lr tajdfha m%;sl%shd ksÍËKh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² hdka;%Kh" iu úÉfþokh" úIu úÉfþokh iy uqla; Lkavl odu m%;sl%shd
hk mo yÿkajd fokak'
² uqla; Lkavl hdka;%Kh fhdod .ksñka fuf;aka laf,daßka iu. m%;sl%shd
lrk wdldrh idlÉPd lrkak'
² we,alSk yd we,alhsk j, ,dlaIKsl m%;sl%shd j¾.h bf,lafg%d*s,sl wdl,k
m%;sl%shd jk nj tjdg wod, hdka;%K ie,ls,a,g .ksñka meyeÈ,s lrkak'
² w.%ia: yhsv%cka mrudKq we;s we,alhsk j, wdï,sl iajNdjh Na, NaNH2,
wefudakShd CuCl yd wefudakSh AgNO3
jeks m%;sldrl Ndú; lrñka
meyeÈ,s lrkak'
² we,aflak j, ix;Dma; iajNdjhka we,alSk yd we,alhskj, wix;Dma;
iajNdjh;a idlÉPd lrkak'
wod, mÍlaIK( ² Br2(aq)
iy OH-
/ KMnO4
hk m%;sldrl iu. we,alSk yd we,alhsk
olajk m%;sl%shd ksÍlaIKh lrkak'
² wefudakSh CuCl yd wefudakSh AgNO3iu. w.%ia: yhsv%cka we;s we,alhsk
olajk m%;sl%shd ksÍlaIKh lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² Br2 Èhr yd OH-/KMnO
4 Ndú; lr we,alSk yd we,alhsk j,ska we,aflak
fjka lr yÿkd .ekSug we;s yelshdj w.hkak'
² by; fok ,o m%;sldrl Ndú; lr w.%ia: yhsv%cka iys; we,alhsk
yÿkd .ekSug we;s yelshdj w.hkak'
² iqÿiq m%;sldrl iy m%;sl%shd Ndú; lr uqla; Lkavl m%;sl%shdj iy
bf,lafg%d*s,sl wdl,k m%;sl%shd i|yd hdka;%K ,sùug we;s yelshdj
w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 8'3 fnkaiSkaj, nkaOk iajNdjh úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 03
bf.kqï M, ² fll=f,a úiska fnkaiSka i|yd m<uqj bosßm;a lrk ,o jHQyh u.ska tys
ish¨ .=K meyeos,s fkdlsÍug fya;= bosßm;a lrhs'
² fnkaiSkaj, jHQyh yd ia:dhs;dj meyeos,s lrhs'
² fnkaiSkaj, i;H jHQyh ikd: lsÍu i|yd idËs bosßm;a lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² C6H
6 wKql iq;%h i‘oyd ;sìh yels ish¨u újD; odu jHqy iq;% we§ug
mjikak'
² tu jHqyj, ;ksnkaOk fyda ;ks nkaOk yd oaú;aj nkaOk yd folu fyda
wvx.= jk neúka tajd wix;Dma;;djh i|yd mÍlaId j,g ms<s;=re Èh
hq;= nj wjOdrKh lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh28
² uqyqïlrKh fhdod .ksñka fnkaiSka ys zfll=f,aZ jHqyh idlÉPd lrkak'
² bf,lafg%dak úia:dk.;ùu u; mokï jq iïm%hqla; ixl,amh Wmfhda.S
lr .ksñka fnkaiSka ys i;H jHqyh meyeÈ,s lrkak'
² yhsv%ckSlrK tka;e,amSh jeks ffioaOdka;sl w.hka Ndú; lrñka
fnkaiSkaj, ia:dhs;dj ikaikaokh lrkak'
² m%;sl%shd hdka;%K ,sùfï§ fnkaiSka ksrEmKh lsÍug fll=f,a jHqyh
fhdod.ekSug jvd myiqjk nj meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o tka;e,ams w.hka Ndú;d lr tka;e,ams rEmigyka weo fnkaiSka
ys iïm%hqla;;d Yla;sh .Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fnkaiSka i|yd iïm%hqla; jHqy we§ug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 8'4 fnkaiSkaj, ,dlaIKsl m%;sl%shd weiqfrka tys ia:dhs;djh úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 07
bf.kqï M, ² iqÿiq ksoiqka Wmfhda.S lr .ksñka" fnkaiSkaj,g wdl,k m%;sl%shdj,g
jvd wdfoaY m%;sl%shdj,g Ndck ùfï m%jK;dj fmkajd fohs'
² khsfg%dlrKh" we,als,alrKh" weis,alrKh yd ye,ckSlrKh hk
m%;sl%shdj, hka;%Kh Wmfhda.S lr .ksñka" fnkaiSkaj, ,dlaIKSl m%;sl%shd
f,i bf,lafg%d*s,sl wdfoaYkh úia;r lrhs'
² fnkaiSkaj, m%;sl%shd" we,aflak" we,alSk yd we,alhskj, m%;sl%shd iuÕ
ixikaokh lrhs'
² fnkaiSkaj,g ldKav yd we,als,a ldKav ne§ we;súg§ TlaislrKh ùfï
yelshdj jeäjk nj úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² we,alhs,a lrKh" taihs,SlrKh" khsfg%dlrKh iy ye,ckSlrKh hk
m%;sl%shd i,lñka fnkaiSka wdl,k m%;sl%shd j,g jvd bf,lafg%d*s,sl
wdfoaY m%;sl%shdj,g jeä ,eÈhdjla olajk nj meyeÈ,s lrkak'
² khsfg%dlrKh" we,alhs,alrKh" taihs,SlrKh iy ye,ckSlrKh hk
m%;sl%shdj,g wod, m%;sl%shd hdka;%K idlÉPd lrkak'
² fnkaiSka TlaislrKhg yd yhsv%ckSlrKhg olajk m%;sfrdaOh ms<sn|j
meyeÈ,s lrkak'
² iïm%hqla; ia:dhs;dj wkqj fnkaiSka TlaislrKh yd yhsv%ckSlrKhg
m%;sfrdaOh olajk nj idlÉPd lrkak'
² fnkaiSkaj, W;afm%aßl H2 wdl,kh ms<sn|j idlÉPd lrkak'
² H+ / KMnO4
/ OH- / KMnO4 yd H+ / K
2Cr
2O
7 jeks m%N, Tlaisldrl
iu. we,alhs,a fnkaiSka yd taihs,a fnkaiSka ldfndlais,sla wï, njg
TlaislrKh ùu meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fnkaiSka ys bf,lafg%d*s,sl wdfoaY m%;sl%shdj, m%;sl%shd hdka;%K ,sùug
we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 8'5 tal wdfoaYsl fnkaiSkaj, wdfoaYk ldkavj, fhduqldrl ^kshdul& yelshdj
úu¾Ykh lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh29
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² tal wdfoaYs; fnkaiSkaj, wdfoaYl ldKav" f;d" fugd yd merd fhduqldrl
f,i y÷kd .kS'
² tal wdfoaYs; fnkaiSkaj, m<uq j wdfoaY ù we;s ldKavfha fhduqldrl
.=Kh mokï lr .ksñka fojeks wdfoaYl ldKavhla j,hg iïnkaO jk
ia:dkh m%ldY lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² -OH, -NH2, -NHR, -R, -Cl, -Br iy –CH
3hk tajd z´f;daZ fyda zmerdZ
fhduqldrl ldKav f,i yÿkajd fokak'
² -NO2 , -COOH , -COR iy –CHO hk tajd zfugdZ fhduqldrl ldKav nj
fmkajd fokak'
² tal wdfoaYs; fnkaiSka jHq;amkak j, fojk wdfoaYh isÿjk ia:dkh yd
wdldrh meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fnkaiSka u; ´f;d" merd iy fugd fhduqldrl ldKav iïnkaO ù we;s
ixfhda.j,g wod, ir, mßj¾;k isÿ lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 8'6 we,alhs,a fya,hsâ j, jHqyh C - X nkaOkfha O%eùh;djh yd m%;sl%shd úu¾Ykh
lrhs'
ld,Éfþo .Kk 09
bf.kqï M, ² m%d:ñl oaú;Shsl iy ;D;Shsl f,i we,alhs,a fya,hsv j¾.SlrKh lrhs'
² we,als,a fya,hsvj, kshqla,sfhda*s,sl wdfoaY m%;sl%shdj,g Ndckh ùfï
m%jK;dj C - X nkaOkfha O%eùh iajNdjh yd iïnkaO lrhs'
² .%skdâ m%;sldrlh ms<sfh, lsÍu yd tys .=K úia;r lrhs'
² kshqla,sfhd*hs, flfrys weß,a fya,hsâ iy jhskhs,a fya,hsv (sp2 ldnka
mrudKqj,g iïnkaO ye,ckj,) wl%sh;dj meyeos,s lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² m%d:ñl" oaú;shsl yd ;D;sl f,i we,alhs,a fya,hsv j¾.SlrKh meyeÈ,s
lrkak'
² we,alhs,a fya,hsv j, ;dmdxlh" øjdxlh iy ødjH;djh jeks fN!;sl
.=K meyeÈ,s lrkak'
² we,alhs,a fya,hsv j, we;s C - X nkaOkfha O%eùh iajNdjh fya;=fldg
f.k tajd kshqla,sfhda*s,sl wdfoaY m%;sl%shdj,g olajk keUqre;djh ms<sn|
idlÉPd lrkak'
² weß,a fya,hsv iy jhskhs,a fya,hsvj, kshqla,sfhd*s,sl wdfoaY m%;sl%shd
isÿ fkdùu ms<sn|j idlÉPd lrkak'
² .%Skdâ m%;sldrlh ms<sfh, lr.kakd wdldrh iy th fm%dafgdakodhl
m%;sldrl iu. olajk m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² fok ,o wKql iq;% ioyd mej;sh yels ish¨u we,alhs,a fya,hsv j,
jHqy ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
² by; i|yka we,alhs,a fya,hsv" m%d:ñl" oaú;shsl yd ;D;sl f,i j¾.
lsÍug we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh30
² fok ,o we,alhs,a fya,hsv OH-, CN-, RC�C-, RO- hk kshqla,sfhd*hs,a
we;s úg ,nd fok M, ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 8'7 nkaOk ì£fï yd ;ekSfï YS>%;djh mokï lr .ksñka we,alS,a fya,hsâj,
kshqla,sfhda*s,sl wdfoaYh úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 03
bf.kqï M, ² we,als,a fya,hsvj, kshqla,sfhda-*s,sl wdfoaYh isÿ úh yels m%;sl%shd ud¾.
folla we;s nj jgyd .kshs'
² nkaOk ìoSu yd nkaOk ;ekSu iuld,Sk j isÿ jk úg we,als,a fya,hsvj,
kshqla,sfhd*s,sl wdfoaY m%;sl%shdj ;ks mshjr m%;sl%shdjla f,i úia;r
lrhs'
² kj nkaOkhla ;ekSu" nkaO ìoSfuka miqj isÿjk úg" we,als,a fya,hsv,
kshqla,shda*s,sl wdfoaYh fomshjr m%;sl%shdjla f,i úi;r lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² we,alhs,a fya,hsv j, kshqla,sfhd*s,sl wdfoaY m%;sl%shd isÿ úh yels l%u
fol yÿkajd fokak' ^;ks mshjr iy fomshjr&
² iqÿiq ksoiqka fhdo .ksñka ;ks mshjr m%;sl%shd iy fomshjr m%;sl%shd
isÿjk wkaou idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ( ² iqÿiq wdlD;s fhdod .ksñka we,alhs,a fya,hsv j, ;ks mshjr yd fomshjr
m%;sl%shd meyeÈ,s lsÍug we;syelshdj w.hkak'
tallh 09 Tlaiscka wvx.= ldnksl ixfhda.
ksmqK;dj 9'0 Tlaiscka wvx.= ldnksl ixfhda.j, jHqyh iy .=K w;r iïnkaO;dj
úu¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 9'1 we,afldfyd,j, jHqyh" ldnka - Tlaiscka nkaOkfha iy Tlaiscka - yhsv%cka
nkaOkfha O%eùh iajNdjh yd m%;sl%shd úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² m%d:ñl" oaú;Shsl yd ;D;Shsl f,i we,afldfyd, j¾.SlrKh lrhs'
² O - H nkaOkfha yd C - O nkaOkfha O%eùh iajNdjh úia;r lrhs'
² we,afldfyd,j, fN!;sl .=K" tajdfha yhsv%cka nkaOk ;ekSfï yelshdj
iuÕ iïnkaO lrhs'
² we,afldfyd,j, O - H yd C - O nkaOkj, ì|Su iy bj;a ùfï yd
TlaislrK m%;sl%shd tajdfha jHQyh iuÕ .,mhs'
² ¨lia mÍËdfjka m%d:ñl" oaú;shSl yd ;D;Shsl we,afldfyd, fjka lr
y÷kd .kshs'
² we,afldfyd,j, .=K mÍËd lr jd¾;d lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² -OH ldKavh wvx.= ldnka mrudKqjl iïnkaO ù we;s we,alhs,a ldKav
ixLHdj wkqj we,afldfyd, m%d:ñl" oaú;shsl yd ;D;sl f,i j¾.SlrKh
lrkak'
² we,afldfyd,j, ;dmdxlh" øjdxlh" ødjH;djh hk fN!;sl .=K tajdfha
wkql ialkaOh yd wka;¾ wkql n, fhdod .ksñka meyeÈ,s lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh31
² O - H nkaOkh ì§fuka isÿjk m%;sl%shd i,lñka we,afldfyd,j, ridhksl
,laIK úia;r lrkak' (Na iy we,afldfyd, w;r m%;sl%shdj&
² iqÿiq ksoiqka Ndú;fhka we,afldfyd, j, wdï,sl iajNdjh meyeÈ,s
lrkak'
² C - O nkaOkfha O%eùh;djh ksid C - O nkaOkh ì§fuka isÿjk m%;sl%shd
meyeÈ,s lrkak'
(HBr, PCl3/PBr
3, PCl
5 iu. m%;sl%shd&
² m%d:ñl" oaú;shsl iy ;D;sl we,afldfyd, fjka lr yÿkd .ekSug ioyd
idkaø HCl yd ZnCl2 iu. m%;sl%shdj tys§ iEfok ldfndalegdhk j,
idfmalaI ia:dhs;dj i,lñka idlÉPd lrkak'
² we,alsk iE§ug idkaø H2SO
4fyda Al
2O
3 iu. isÿjk bj;a ùfï m%;sl%shdj
idlÉPd lrkak'
² we,afldfyd, yÿkd .ekSfï mÍlaId f,i ie,flk H+/K2Cr
2O
7yd
msßãkshï laf,dfrdlafrdafïÜ (PCC) iu. isÿjk TlaislrK m%;sl%shd
meyeÈ,s lrkak'
wod, mÍlaIK( ² we,afldfyd, j, .=K mÍlaId lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o wKql iq;%hka i|yd ;sìh yels iudjhúl ,shd tajd m%d:ñl
oaú;shsl yd ;D;sl we,afldfyd, f,i f.dkq lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² úúO m%;sl%shl yd m%;sldrl ÿkaúg tajd we,afldfyd, iu. m%;sl%shdfjka
,efnk M, ,shd ±laùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 9'2 ldnka - Tlaiscka nkaOkh yd Tlaiscka - yhsv%cka nkaOk weiqfrka *Sfkda,aj,
m%;sl%shd úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² *sfkda," we,afldfyd,j,g jvd wdï,sl jkafka uka oehs meyeos,s lrhs'
² we,afldfyd, Ndckh jk kshqla,sfhda*s,sl wdfoaY m%;sl%shdj,g *Sfkda,
Ndckh fkdjkafka ukaoehs meyeos,s lrhs'
² fidaähï f,dayh yd fidaähï yhsfv%dlaihsâ iu. *Sfkda,a olajk m%;sl%shd
m%ldY lrhs'
² ir, mÍËd u.ska *Sfkda,aj, .=K y÷kd f.k jd¾;d lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² *Sfkda,a ys wdï,sl;djh jHqyh mokï lrf.k meyeÈ,s lrkak'
² we,afldfyd, yd *Sfkda, fmkajk m%;sl%shd tajdfha idfmalaI ia:dhs;djh
i,lñka iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka ikaikaokh lrkak'
² yhsv%cka nkaOk iy ,kavkan, fhod .ksñka *Sfkda,a j, fN!;sl .=K
idlÉPd lrkak'
² *Sfkda,a ys wdï,sl;djh meyeÈ,s lsÍug we;s Na iy NaOH iu. fjk
fjku isÿjk m%;sl%shd Ndú;d lrñka ridhksl ,laIK idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o úúO we,afldfyd, yd *Sfkda,a j, wdï,sl yd ikaikaokh
lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh32
² we,afldfyd, yd *Sfkda, fok ,o m%;sldrl iu. olajk m%;sl%shd u.ska
iEfok M, ,shd we;sùug we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
ksmqK;d uÜgu 9'3 *Sfkda,aj,-OH ldKavh u.ska fnkaiSka f,i u; we;s flfrk n,mEu
úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 03
bf.kqï M, ² *Sfkda,j, wdfoaY m%;sl%shdj, oS wdfoaYlh -OH ldKavhg idfmaËj f;d
^2 " 6& yd merd ^4& ia:dkj,g iïnkaO jk nj m%ldY lrhs'
² fnkaiSkaj,g jvd *Sfkda,aj, kHIaáh bf,lafg%d*hs, flfrys jvd
m%;sl%shdldÍ jkafka ukaoehs meyeos,s lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² ´f;d-merd n,mEu meyeÈ,s lrñka *Sfkda,a ys wdfoaY m%;sl%shd f,i
khsfg%dlrKh yd fn%dañkSlrKh ms<sn| idlÉPd lrkak'
² iïm%hqla; jHqy fhdod .ksñka *Sfkda,a ys m%;sl%shdYS,s;ajh fnkaiSka iu.
ikaikaokh lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o m%;sldrl iu. *Sfkda,a olajk m%;sl%shd ,sùug we;s yelshdj
;lafiare lrkak'
ksmqK;d uÜgu 9'4 m%;sl%shdj,ska úoyd olajk mßÈ we,aäyhsvj, yd lSfgdak, C = O nkaOkfha
O%eùh yd wix;Dma; iajNdjh úu¾Ykh lrhs
ld,Éfþo .Kk 15
bf.kqï M, ² ldfndks,a ldKavfha wika;Dma; iajNdjh meyeos,s lrhs'
² we,aäyhsvj, ,dlaIKsl m%;sl%shd ;=,ska kshqla,sfhda*,sl wdl,k m%;sl%shd
meyeos,s lrhs'
² .%skdâ m%;sldrlh iy HCN iuÕ isÿ jk kshqla,sfhda*s,sl wdl,k
m%;sl%shdj, hka;%Kh bosßm;a lrhs'
² we,aäyhsv lSfgdakj,ska fjka lr y÷kd .ekSu i|yd we,aäyhsv myiqfjka
TlaislrKh ùfï .=Kh Ndú;d lrhs'
² iqÿiq ksoiqka wdY%fhka �- H iys; ldfndks,a ixfhda.j, il%sh;dj fmkakqï
lrhs'
² fidaähï yhsfv%dlaihsâ yuqfõ we,aäyhsv yd lSfgdakj, iajhxix>kk
m%;sl%shd bÈßm;a lrhs'
² wod, mÍlaId isÿlsÍu u.ska ldfndks,a ldKav yÿkd .kshs'
² wod, mrSËK uÕska we,aäyhsv yd lSfgdak fjka lr y÷kd .kshs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² we,aäyhsv yd lSfgdak olajk kshqla,sfhd*s,sl wdl,k m%;sl%shd meyeÈ,s
lsÍug tajdfha we;s lfndkhs,a ldkavhlg O%eùh;djh ms<sno idlÉPd
lrkak'
² ldfndkhs,a ldKavhla wdfoaY m%;sl%shd iy TlaisyrK m%;sl%shd hk
foj¾.hu fmkaúh yels nj meyeÈ,s lrkak'
² we,aäyhsv yd lSfgdak HCN yd RMgx iu. olajk kshqla,sfhd*s,sl
wdl,k m%;sl%shd iy tajfha hdka;%K meyeÈ,s lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh33
² we,aäyhsv yd lSfgdak LiAlH4
/ H3O+ yd NaBH
4/ H
3O+ iu. isÿ lrk
m%;sl%shd iqÿiq WodyrK Ndú;d lrñka meyeÈ,s lrkak'
² my; ioyka m%;sldrl iu. we,aäyhsv olajk m%;sl%shd Ndú;d lrñka
we,aäyhsv lSfgdak j,ska fjkalr yÿkd .ekSug u. fmkajkak'
• wefudakShd AgNO3
• fma,sx ødjKh
• H+/KMnO4
• H+/K2Cr
2O
7
² -H wvx.= ldfndkhs,a ixfhda. NaOH(aq)
we;s úg isÿlrk úfYaI
m%;sl%shdj ^we,afvd,a ix>Kkh& idlÉPd lrkak'
wod, mÍlaIK( ² we,aäyhsv yd lSfgdak i‘oyd mÍlaIK'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fí%ä m%;sldrlh u.ska we,aäyhsv yd lSfgdak yÿkd.ekSug we;s yelshdj
w.hkak'
² TlaisyrK m%;sl%shd u.ska we,aäyhsv yd lSfgdak fjka lr yÿkd.ekSug
we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
² fok ,o ldfndkhs,a ixfhda. NaOH(aq)
iu. isÿ lrk ix>Kk m%;sl%shd
j,ska ,efnk M, ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 9'5 ldfndlais,sla wï,j, jHqyh yd .=K wfkl=;a Tlaiscka wvx.= ldnksl ixfhda.
iu. ikaikaokh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² ldfndlais,sla wï, j, fN!;sl .=K tajdfha jHqyh iu. iïnkao jk
whqre m%ldY lrhs'
² ldfndlais,ala wï,j, –COOH ldKavfha m%;sl%shdYs,s;ajh" ldfndlkhs,a
ixfhda. j, >C=O ldKavfha yd we,afldfyd, yd *Sfkda,aj, –OH
ldKavh iu. ikaikaokh lrhs'
² lfndlais,sla wï," we,afldfyd, yd *Sfkda,a j, wdï,sl;d tajd Na,
NaOH, Na2CO
3yd NaHCO
3 iu. olajk m%;sl%shd fhdod.ksñka
ikaikaokh lrhs'
² C–O nkaOkh î§u iïnkaO m%;sl%shd ioyd ksoiqka bÈßm;a lrhs'
² ldfndalis,sla wï, j, .=K iy m%;sl%shd mßlaId lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² ldfndlais,ala wï, j, ;dmdxlh" øjdxlh" ødjH;djh iy oaú wKql
iajNdjh hk fN!;sl .=K yhsv%cka nkaOk iy ,kavka n, fhdod .ksñka
meyeÈ,s lrkak'
² ldfndlais,ala wï,j, wvx.= O-H nkaOkh ì§ug we;s yelshdj iqÿiq
ksoiqka u.ska meyeÈ,s lrkak'
² lfndlais,sla wï,j, wdï,sl iajNdjhg fya;= wod, nkaOkj, O%eùh;djh
i,lñka meyeÈ,s lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh34
² Na, NaOH, NaHCO3
yd Na2CO
3 fhdo .ksñka ldfndkhs,a ixfhda."
*Sfkda, iy we,afldfyd,j, wdï,sl;dj –COOH ldKavfha wdï,sl;dj
iu. ikaikaokh lrkak'
² úoHq;a RK;d fjki wkqj C–O nkaOkh î§fuka ldfndlais,ala wï,
PCl3, PCl
5, ROH iy LiAH
4iu. olajk m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
wod< m%;sl%shd ( ² ldfndlais,ala wï,j, iuyrla .=K ioyd mÍlaId' wdï,sl;dj" TlaisyrK
yelshdj" tiagr iE§u&
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² lfndlais,sla wï,j, wdï,sl;dj wfkl=;a ldnksl ixfhda.j, wdï,sl;dj
iu. ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o ldnksl ixfhda. j, ksjerÈ wdï,sl;d úp,kh ,sùug we;s
yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 9'6 wï, jHq;amkakj, ,dlaIKsl m%;sl%shd úu¾Ykh lrhs
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² wï, jHq;amkakj, - m%;sl%shd kshqla,sfhda*s,sl wdfoaY m%lsl%shd nj m%ldY
lrhs'
² wï, laf,drhsvj, ,dlaIKsl m%;sl%shd i|yd ksoiqka ,shhs'
² tiagrj, ,dlaIKsl m%;sl%shd i|yd ksoiqka ,shhs'
² weuhsvj, ,dlaIKsl m%;sl%shd i|yd ksoiqka ,shhs'
² ish¿u wï, jHq;amkak fmkajk ish¨ m%;sl%shdj, wdrïNl mshjr"
ldfndks,a ldnka mrudKqj kshqla,sfhda*hs,hl m%ydrhg ,laùu nj y÷kd
.kShs'
² wï, laf,darhsv yd fidaähï yhsâfrdlaihsâ w;r m%;sl%shdfõ hdka;%Kh
,shd olajhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² ldfndlais,ala wï, jHq;amkak f,i wï, laf,drhsv” tiagr iy weuhsv
j, wod, jHqy iqÿiq WodyrK fhdod .ksñka yÿkajd fokak'
² wï, laf,drhsv c,h" m%d:ñl weók" we,afldfyd," *Sfkda, iy
wefudakShd iu. olajk kshqla,sfhd*s,sl wdfoaY m%;sl%shd meyeÈ,s lrkak'
² wï, laf,darhsv iy NaOH w;r isÿjk m%;sl%shd hdka;%Kfha mshjr
meyeÈ,s lrkak'
² tiagr ;kql wï, NaOH, RMgX iy LiAlH4 iu. olajk m%;sl%shd iqÿiq
WodyrK fhdod .ksñka idlÉPd lrkak'
² weuhsv NaOH yd LiAlH4 iu. olajk m%;sl%shd ms<sno idlÉPd lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² wï, jHq;amkak fok ,o m%;sldrl$ m%;sl%shd iu. m%;sl%shd lr iEfok
wod, M, ,shd ±laùug we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
² by; m%;sl%shd Ndú;d lr fok ,o mßj¾;k isÿ lsÍug we;s yelshdj
w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh35
tallh 10 khsg%cka wvx.= ldnksl ixfhda.
ksmqK;dj 10'0 khsg%cka wvx.= ldnksl ixfhda. j, jHqy yd .=K w;r iïnkaO;d úu¾Ykh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 10'1 ,dlaIKsl m%;sl%shd yd .=K weiqßka weuhsk iy weks,Ska ms<sn| úYaf,aIKh
lrhs'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² we,als,a weuhsk j¾. y÷kd.kS'
² m%d:ñl weuhskj, m%;sl%shd wOHhkh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² NH3
ys ‘N’ mrudKqjg H fjkqjg iïnkaO ù we;s we,alhs,a fyda weß,a
ldKav .Kk i,ld n,ñka we,s*eál yd wefrdaueál weók j¾.SlrKh
lrkak'
² weks,ska wefrdaueál weókhla f,i yÿkajd fokak'
² yÿkd.ekSfï mÍlaIdjla f,i weks,Ska yd Br2 w;r m%;sl%shdj meyeÈ,s
lrkak'
² m%d:ñl weókj, m%;sl%shd iqÿiq ksoiqka Ndú;d lrñka úia;r lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o weók m%d:ñl" oaú;shsl yd ;D;Sl f,i j¾. lsÍug we;s
yelshdj w.hkak'
² weókj, m%;sl%shdj,g iïnkaO ir, ldnksl mßj¾;k isÿ lsÍug we;s
yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 10'2 weuhskj, Ndiañl;dj fjk;a ldnksl ixfhda.j, Ndiañl;dj iu. ii|hs
ld,Éfþo .Kk 03
bf.kqï M, ² we,s*eál weuhskj, NdIañl;dj weks,Skaj, NdIañl;dj iuÕ iiohs'
² weuhskj, NdIañl;dj" we,aäyhsvj, NdIañl;dj iuÕ iiohs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² weók j, N mrudKqj u; we;s talir bf,lafg%dak hq.f,a odhl ,laIK
wkqj tajdfha NdIañl;dj meyeÈ,s lrkak'
² weókj, NdIañl;dj we,afldfyd, j, NdIañl;dj iu. ikaikaokh
lrkak'
² m%d:ñl we,a*eál weókj, NdIañl;dj we;s,Ska j, NdIañl;dj iu.
ikaikaokh lrkak'
² weók j, NdIañl;dj weuhsvj, NdIañl;dj iu. iiokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² weók j, NdIañl;dj we,afldfyd," weks,Ska yd NH3 j, NdIañl;dj
iu. ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o khsg%cka wvx.= ifhda.j, NdIañl;dj meyeÈ,s lsÍug we;s
yelshdj ;lafiare lrkak'
ksmqK;d uÜgu 10'3 vhefidakshï ,jKj, m%;sl%shd úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 04
bf.kqï M, ² vhefidakshï ,jKh ms<sfh, lsÍu úia;r lrhs'
² c,h" yd iuÕ vhfidakshï ,jKj, m%;sl%shd ,shhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh36
² vhefidakshï whkh bf,lafg%d*hs,hla f,i l%shd lrk m%;sl%shd i|yd
ksoiqka ,shd olajhs'
² weks,Ska i|yd mÍËd lr ksÍlaIK jd¾;d lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² úfYaIs; WIaK;ajh yd wod, ;;a;aj fhdod .ksñka vhfidakshï ,jK
ms<sfh, lr .kakd wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² vhefidakshï ,jK H2O, H
3PO
2, CuCl, CuBr, CuCN yd KI iu. olajk
m%;sl%shd wod, iólrK Ndú;d lrñka úia;r lrkak'
² vhfidakshï ,jKhlg bf,lafg%d*s,hla f,i yeisÍug we;s yelshdj
iqÿiq ksoiqka u.ska meyeÈ,s lrkak' ^*Sfkda,a yd � kemaf;d,a iu.&
wod< mÍlaIK( ² ridhkd.drfha§ vhefidakshï ,jKh ms<sfh, lsÍu u.ska weks,Ska i|yd
mÍlaId isÿ lsÍug'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o vhefidakshï ,jK wdY%S; m%;sl%shd j,g wod, M, ,sùug we;s
yelshdj w.hkak'
² by; i|yka m%dfhda.sl mÍlaIKh iïnkaO yiqre l=i,;d ,nd .ekSug
wjia:dj § tys§ ,efnk ksÍlaIK ;lafire lrkak'
tallh 11 pd,l ridhkh
ksmqK;dj 11'0 ridhksl m%;sl%shdjl iS>%;dj ks¾Kh lsÍug yd m%;sl%shd iS>%;dj iqÿiq mßÈ
md,kh lsÍug pd,l ridhk úoHd uq, O¾u fhdod .kshs'
ksmqK;d uÜgu 11'1 m%;sl%shdjl iS>%;djh yÿkajd § ridhksl m%;sl%shd flfrys n,mdk idOl
ks¾Kh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ² c,h" H3PO
2 , CuCl , CuCN , CuBr yd KI iuÕ vhfidakshï ,jKj,
m%;sl%shd ,shhs'
² ridhksl m%;sl%shdjla aA + bB � cC + dD f,i idudkHlrKh lrhs'
² m%;sl%shdjl YS>%;dj uekSfïoS" øjH idkaøKh fjkia ùu uekSu uQ,sl
idOlh f,i olajhs'
² m%;sl%shdjl YS>%;dj fiùfï§" A m%;sl%shlhg idfmaËj idJøKh
fjkiaùfï YS>%;djh � �t
C A
� f,i o"
D M,hg idfmaËj idJøKh fjkiaùfï YS>%;djh � �t
CD
f,io w¾:olajhs'
² fok ,o m%;sl%shdjl tla tla m%;sl%shlh bfj;aùfï YS>%;djh" tla tla
M,h iEoSfï YS>%;djhg iudk fkdjk nj m%ldYlrhs'
² m%;sl%shlhla bj;aùfï YS>%;dj fyda M,hla W;amdokh ùfï Y%S>%;dj fyda
wod, ix>glfha iafgdhslsfhdañ;sl ix.=Klh u; r|dmj;sk nj
m%ldYlrhs'
² fï wkqj m%;sl%shdjl YS>%;dj
� �t
C
dt
C
aDA
�� 11 m%ldY lrhs'
² YS>%;djh hkq tall ld,hloS isÿjk idJøKfha fjki nj WodyrK
Ndú;d lrñka m%ldY lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh37
² fok ,o ksh; fjkila isÿùu i|yd .;jk ld,h" YS>%;djh uekSu
ioyd fhdod .;yels nj WodyrK u.ska fmkajd fohs' ^is>%;dj t1 &
² úúO YS>%;dj,ska isÿjk m%;sl%shd iei‘§u i|yd wjYH WodyrK bÈßm;a
lrhs'
² m%;sl%shdjl YS>%;djh ks¾Kh lsÍug m%udK fyda idkaøK u; rod mj;sk
.=K ^j¾K;Sj%;djh" wdú,;djh jeks& fhdod .; yels nj m%ldY lrhs'
² m%;sl%shdjl YS>%;djh flfrys n,mdk idOl f,i WIaK;ajh" idJøKh"
mSvkh" fN!;sl ,laIK ^m%;sl%shlj, mDIaÀl j¾.M,h& W;afm%arl
yÿkd.kshs'
² iS>%;djh ks¾Kh lsÍu i|yd myiqfjka ld,h ueksh yels isÿjk m%;sl%shd
ioyd WodyrK imhhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² m%;sl%shl iy M, wkqidrfhka m%;sl%shdjl iS>%;djh w¾: olajkak'
aA + bB � cC + dD
m%;sl%shdjl iS>%;djh } � �t
C A
� fyda m%;sl%shdfõ iS>%;djh } � �
t
CD
^m%;sl%shl jehùfï is>%;djh& ^M, iE§fï iS>%;dj&
² hï m%;sl%shdjl§ tla tla m%;sl%shlh bj;a jk fyda tla tla M,h iEfok
fyda iS>%;d tlsfklg iudk fkdjk nj wjOdrKh lrkak'
² m%;sl%shlhla bj;a ùfï iS>%;dj fyda M,hla ie§fï iS>%;dj fyda wod,
ix>glhla iafgdhs;sfhdñ;sl ix.=Kslh u; rod mj;sk nj mjikak'
² m%;sl%shl jehùfï iS>%;dj iy M, iE§fï iS>%;d my; mßÈ ikaikaokh
l< yelsnj mjikak'
aA + bB � cC + dD hk m%;sl%shdj i|yd
� � � �t
C
dt
C
ct
C
bt
C
aDcBA
������� 1111
² ´kEu wdldrfha m%;sl%shdjla i|yd iS>%;dj hkq tall ld,hl§ hï
m%fNaohl isÿjk idkaøK fjki f,i ie,flk nj yÿkajd fokak'
² iqÿiq ksoiqka imhñka úúO m%;sl%shdj, iS>%;d ikaikaokh lrkak'
² m%;sl%shdjl iS>%;dj uekSug fhdod .; yels j¾Kh" wdï,l;djh jdhq
ksoyiaùu wd§ idOl ms<sn|j idlÉPd lrkak'
² m%;sl%shdjl iS>%;dj flfrys n,mdk idOl úia;r lrkak' ^WIaK;ajh"
idkaøKh$ mSvkh" fN!;sl iajNdjh" W;afma%rl&
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² hï m%;sl%shdjl tla ix>glhla jehùfï$ ie§fï iS>%;dj § we;s úg tla
tla ix>gl jehùfï$ iS>%;d ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² � �tC fhdod .ksñka idkaøKh yd ld,h§ we;s úg m%;sl%shdjl iS>%;djh
.Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² m%;sl%shd iS>%;d uekSug Ndú;d l< yels l%u mejiSug we;s yelshdj
m%Yak weiSu u.ska ;lafiare lrkak'
ksmqK;d uÜgu 11'2 ridhksl m%;sl%shdjl YS>%;dj flfrys úúO idOlj, n,mEu ú.%y lsÍug
wKql pd,l jdoh fhdod .kshs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh38
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² ;ks mshjr m%;sl%shdjla i|yd Yla;s igyka w|shs'
² il%shk Yla;sh w¾: olajhs'
² m%;sl%shdjla isÿùu i|yd imqrd,sh hq;= wjYH;d ,ehsia;=.; lrhs'
² WIaK;ajh jeälsÍfï oS wKqj, pd,l Yla;sh jeä jk nj m%ldY lrhs'
² fjkia WIaK;aj folloS jdhq wKq i|yd fnd,aÜiaudka jHdma;s jl% we|"
tu WIaK;aj foflysoS jdhq wKqj, pd,l Yla;s ii|hs'
² WIaK;ajh jeä jk úg" wKqj, pd,l Yla;sh jeä ù ix>Ügk ixLHdjo
jeä jk neúka m%;sl%shd YS>%;dj jeäjk nj úia;r lrhs'
² idJøK ixl,amh Wmfhda.Slr tall mßudjloS yd tall ld,hloS isÿjk
ix>Ügk ixLHdfõ jeäùu úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² m%;sl%shdjl il%shk Yla;sh w¾: olajkak'
² ;ks mshjr m%;sl%shdjka i|yd Yla;s igykla wÈk wdldrh meyeÈ,s
lrkak'
² ix>Ügk jdohg wkqj m%;sl%shdjla isÿùug wjYH uq,sl wjYH;d úia;r
lrkak'
² jdhquh wKq i|yd WIaK;aj foll§ fnda,aÜiaudka jHdma;s jl% wÈkak'
² by; jl% wkqidrfhka úúO WIaK;aj j,È wKqj, pd,l Yla;sh úp,kh
jk wdldrh ikaikaokh lrkak'
² WIaK;ajh jeä l, úg m%;sl%shdjl iS>%;djh jeäùug n,mdk fya;=
meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o WIaK;ajlh§ fok ,o jdhq i|yd ksjerÈ fnda,aÜiaudka jHdma;
jl% we§ug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o ;ks mshjr ;dm wjfYdaIl yd ;dm odhl m%;sl%shd i|yd Yla;s
igyka we§ug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o m%;sj¾;H m%;sl%shdjl bÈß iy wdmiq m%;sl%shdj, il%sh;d Yla;s
ikaikaokh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 11'3 m%;sl%shl idkaøKh Wla; mßÈ yiqrejñka m%;sl%shd YS>%;djh md,kh lrk
whqre úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 13
bf.kqï M, ² iqÿiq m%ia:dr wkqidrfhka m%lsl%shdjl wdrïNl YS>%;dj" laIKsl YS>%;djh
iy uOHkH YS>%;dj ksrEmKh lrhs'
² fok ,o m%;sl%shdjla i|yd tys fm, yd idkaøKh tu m%;sl%shdfõ YS>%;djh
flfrys n,mdk wdldrh úia;r lrhs'
² m%;sl%shdjl YS>%;d kshuh
YS>%;dj = k[A]x[B]y f,i w¾: olajhs'
² iS>%;d kshufha we;s mo w¾: olajhs'
² Y=kH fm<" m<uq fm< yd fojk fm< m%;sl%shd i|yd YS>%;d kshufha
iólrK ,shd olajhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh39
² Y=kH fm<" m<uqfm< yd fojk fm< m%;sl%shd i|yd YS>%;d ksh;fhys
tall ^mßfïh tall yd mßfïh fkdjk tall& jHq;amkak lrhs'
² m%;sl%shdjl iuia: fm< w¾: l:kh lrhs'
² Y=kH fm< m<uq fm< yd fojk fm< m%;sl%shdj, YS>%;djh flfrys
idkaøKfha n,mEu m%ia:dßlj fmkakqï lrhs'
² m%;sl%shdjl w¾O Ôj ld,h w¾: l:kh lrhs'
² m<uq fm< m%;sl%shdjl w¾O Ôj ld,h idJøKh u; r|d fkdmj;sk nj
meyeos,s lrhs'
² úúO fm< j,g wh;a m%;sl%shd i|yd WodyrK imhhs'
² Y=kH fm<" m<uq fm< yd fojk fm< m%;sl%shd úoyd ±laùu i|yd mÍËK
isÿ lrhs'
² mÍlaIKd;aulj ,nd.;a o;a; Ndú;d lrñka úúO m%;sl%shl i|yd Bg
wod< m%;sl%shd fm< ks¾Kh lrhs'
² YS>%;d kshuh yd m%;sl%shd fm< wdY%s; .eg¨ úiohs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² m%;sl%shd iS>%;dj m%ldY l, yels wdldr ioyka lrkak'
² iqÿiq WodyrK u.ska m%;sl%shdjl wdrïNl iS>%;dj" lsishï fudfyd;l
iS>%;dj yd uOHhkh iS>%;dj w¾: olajkak'
² iS>%;d kshuh yÿkajd foñka m%;sl%shd iS>%;djh flfrys idkaøKfha n,mEu
úia;r lrkak'
² iS>%;d ksh;h iy hï lsis m%;sl%shlhlg idfmalaAIj m%;sl%shdfõ fm< hk
mo meyeÈ,s lrkak'
² m%;sl%shdjl iuia; fm< hkafkka l=ula woyia lrkafka ±hs fmkajd
fokak'
² fok ,o úúO m%;sl%shd ioyd iS>%;d kshuhg wod, m%ldYk ,shd olajkak'
² Y=kH fm<" m<uq fm, yd fojk fm, m%;sl%shd i`oyd iS>%;d ksh;fhys
tall jHq;amkak lrkak'
² m<uq fm< m%;sl%shdjl w¾O Ôj ld,h tys m%;sl%shl idkaøKh u; r|d
fkdmj;sk nj iqÿiq WodyrK u.ska fmkajd fokak'
² Mg yd HCl w;r iy Na2S
2O
3yd HNO
3 w;r isÿjk m%;sl%shd j, fm,
ks¾Kh lsÍu ioyd mÍlaIK fufyhjk wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² úúO mÍlaIK ioyd fok ,o o;a; u.ska iS>%;d kshuh wOHhkh lsÍu
i‘oyd iqÿiq .eg¨ úiokak'
wod< mÍlaIK( ² Mg yd wï, w;r m%;sl%shdfõ iS>%;djh flfrys wï, idkaøKfha n,meu
mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu'
² Na2S
2O
3 yd HNO
3 wï,h w;r m%;sl%shdfõ iS>%;dj flfrys tla tla
m%;sl%slfha n,mEu mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o m%;sl%shd ioyd iS>%;d kshuhg wod, m%ldYK ,sùug we;s yelshdj
w.hkak'
² fok ,o mÍlaIKd;aul o;a; u.ska fok ,o ix>glhlg idfmalaIj
m%;sl%shdfõ fm< ks¾kh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh40
² fok ,o o;a; fhdod .ksñka m%;sl%shdjl w¾O Ôj ld,h .Kkh lsÍug
we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 11'4 m%;sl%shd YS>%;djh flfrys fN!;sl iajNdjh yd W;afm%arlj, n,mEu
úu¾Ykh lrh'
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² >k m%;sl%shlhl mDIaÀl j¾.M,h jeäl, úg ix>Ügk ixLHdj jeäjk
neúka m%;sl%shd YS>%;dj jeäjk nj m%ldY lrhs'
² m%;sl%shdjl YS>%;dj flfrys W;afm%arlhl n,mEu m%;sl%shdfõ il%shk
Yla;sh weiqßka úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² m%;sl%shdjla isÿùug imqrd,sh hq;= wjYH;d i,lñka m%;sl%shdjl iS>%;djh
flfrys m%;sl%shlhl fN!;sl iajNdjh n,mdk whqre meyeÈ,s lrkak'
² fnd,aÜiaudka jHdma;s iy il%shk Yla;s ixl,amh fhdod .ksñka m%;sl%shdjl
iS>%;djh flfrys W;afm%arl j, n,mEu úia;r lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² Yla;s igyka fhdod .ksñka W;afm%arl rys; m%;sl%shdjla yd W;afm%arl
iys; m%;sl%shdjla fjka lr yÿkd .ekSug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 11'5 ridhksl m%;sl%shdjl YS>%;djh ú.%y lsÍug m%;sl%shd hdka;%Kh fhdod .kshs'
ld,Éfþo .Kk 11
bf.kqï M, ² uQ,sl m%;sl%shd" nyqmshjr m%;sl%shd j,ska fjka lr yÿkd .kshs'
² m%;sl%shdjl fm< yd idJøKh w;r iïnkaO;dj meyeos,s lrhs'
² Yla;s igyka w|shs'
² Yla;s igykl w;rueos wjia:d yd ixl%uK wjia:d y÷kd .kshs'
² uq,sl m%;sl%shd iy nyq mshjr m%;sl%shdj, fm< iy wKql;djh meyeÈ,s
lrhs'
² ix>Ügk fya;=fldgf.k isÿjk foa pd,l ridhkfha uQ,sl isoaOdka;
Wmfhda.S lrf.k meyeos,s lsÍug" m%;sl%shd i|yd Yla;s igyka f.dvkxjhs'
² Fe3+ whk idJøKh Fe3+ yd I- w;r m%;sl%shd YS>%;djh flfrys n,mEu
úia;r lrhs'
² m%;sl%shd hdka;%Kh yd iuia: fm< w;r we;s iïnkaO;dj meyeÈ,s lrhs'
² Yla;s igyka Ndú;d lrñka m%;sl%shdjl hdka;%kh iy fõ. ks¾K mshjr
ks¾Kh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka nyq mshjr m%;sl%shd yÿkajd fokak'
² uq,sl m%;sl%shdjla ^m<uq fm<& yd nyq mshjr m%;sl%shdjla ms<snoj tajdfha
m%;sl%shd hdka;%K ie,ls,a,g .ksñka fjkalr yÿkajd fokak'
² m%;sl%shdjl fm< iy tys hdka;%kh w;r we;s iïnkaOh meyeÈ,s lrkak'
² nyqmshjr m%;sl%shd ioyd Yla;s igyka we| olajkak'
² iqÿiq WodyrK fhdo .ksñka m%;sl%shdjl w;r ueÈ M, yd ixl%uK
wjia:d ms<sn|j yÿkajd fokak'
² m%;sl%shdjl wKql;dj hkafkka woyia lrkafka l=ula±hs fmkajd fokak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh41
² nyq mshjr m%;sl%shdjl iS>%;d ks¾Kh lrk mshjr jkafka l=ula±hs meyeÈ,s
lrkak'
² Fe3+ iy I- w;r m%;sl%shdfõ iS>%;djh flfrys Fe3+
(m) whk j, idkaøKh
n,mdk whqre tys idkaøKh fhdod .ksñka meyeÈ,s lrkak'
wod< mÍlaIK( ² Fe3+ iy I- w;r m%;sl%shdfõ Fe3+ g idfmalaIj m%;sl%shdfõ fm,
mßlaIKd;aulj ks¾kh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² m%;sl%shdjl mshjr § we;s úg tys fõ. ks¾K mshjr yÿkd .ekSug we;s
yelshdj w.hkak'
² fok ,o nyq mshjr m%;sl%shdjla i|yd W;afm%arl we;s úg yd ke;s úg
tajdfha Yla;s igyka we§ug we;s yelshdj w.hkak'
tallh 12 iu;=,s;;dj
ksmqK;dj 12'0 .;sl iu;=,s;;dfõ mj;sk ixjD; moaO;sj, ufyalaI .=K m%udKd;aulj
ks¾Kh lsÍu i|yd iu;=,s;;dj ms<sn| ixl,amh yd uq,O¾u Ndú;d lrhs'
ksmqK;d uÜgu 12'1 iu;=,s;;dj ms<sn| ixl,am weiqßka moaO;sj, ufyalaI .=K m%udKd;aulj
ks¾Kh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 19
bf.kqï M, ² ixjD; moaO;shl isÿjk m%;sj¾;H m%;sl%shd fhdod .ksñka .;sl
iu;=,s;;dj meyeÈ,s lrhs'
² moaO;shl ufyalaI .=K moaO;sh iu;=,s;;djg m;ajQ miq fjkia fkdjk
nj m%ldY lrhs'
² iu;=,s;;dfõ mj;akd moaO;s úia;r lsÍu i|yd wjia:d úm¾hdi"
ødjKj, iu;=,s;;d" ridhksl moaO;s" whksl moaO;s" w,am jYfhka
ødjH moaO;s yd bf,lafg%dav jeks fN!;sl yd ridhksl l%shdj,s ksoiqka
f,i Ndú; lrhs'
² iu;=,s;;d kshuhg m%ldY lrhs'
² fok ,o moaO;s i|yd iu;=,s;;d ksh; ^kp , kc& ,shd olajhs'
² kp yd kc yd w;r iïnkaO;djh jHq;amkak lrhs'
² iu;=,s;;d ,laIHh meyeos,s lrhs'
² f,a peg,sh¾ uQ,O¾uh w¾: olajhs'
² ndysr n,mEulg hg;a lrk ,o iu;=,s; moaO;shla flfrys f,a peg,sh¾
uq,O¾ufha n,mEu m%frdal:kh lrhs'
² iu;=,s;;dj flfrys idJøKh" mSvkh" WIaK;ajh yd W;afm%arl n,mdk
wdldrh úia;r lrh’'
² kp yd kc u; mokï jQ .eg¨ úi|hs'
² Fe3+/ SCN- iu;=,s; moaO;sh flfrys idkaøKh n,mEu mÍlaId lrhs'
² NO2 / N
2O
4 iu;=,s; moaO;sh flfrys WIaK;ajfha n,mEu mÍlaId lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² tÈfkod Ôú;fha yuqjk WodyrK Ndú;d lrñka iu;=,s; moaO;s ms<sn|j
idlÉPd lrkak'
² tu WodyrK i<lñka zz.;sl iu;=,s;;djZZ hk ixl,amh y÷kajd fokak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh42
² CrO4
2- / Cr2O
72- moaO;sh wdo¾Ykh lrñka iu;=,s; moaO;shl
m%;sj¾;H;dj ms<sn|j woyila ,nd fokak'
² iu;=,s; moaO;shl ,dlaIKsl .=Kdx. idlÉPd lrkak'
² .;sl iu;=,s; moaO;s j¾. ms<sn|j iqÿiq ksoiqka imhñka idlÉPd
lrkak' ^ridhksl" whksl" l,dm iy bf,lafg%dav iu;=,s; yd moaO;s&
² iu;=,s;;d kshuh i|yka lrh’'
² iqÿiq ksoiqka fhdod .ksñka ridhksl iu;=,s; moaO;s y÷kajd fokak'
² fok ,o ridhksl moaO;s ioyd iu;=,s;d ksh; (kp iy kc) ioyd m%ldYk
,sùug fhduq lrkak'
² kp iy kc w;r iïnkaO;dj jHq;amkak lrkak'
² fok ,o o;a; Ndú; lr ridhksl iu;=,s; moaO;s ioyd kp iy kc
.Kkh lsÍug wjYH Wmfoia ,nd fokak'
² iu;=,s; ,laIH yÿkajd fokak'
² iu;=,s; moaO;shka flfrys n,mdk idOl ^WIaK;ajh" idkaøKh yd
mSvkh& ms<snoj idlÉPd lrkak'
² f,apegh¾ uq, O¾uh fhdod .ksñka iu;=,s; moaO;shlg by; ioyka
idOl n,mdk wdldrh úia;r lrkak'
² kp iy kc u; mokï jq .eg¨ úi§ug isiqkag wjia:dj i,id fokak'
wod< mÍlaIK ² Fe3+/ SCN-moaO;sh i,lñka .;sl iu;=,s; moaO;shl ,dlaIKsl .=K
mÍlaIKd;aulj wOHhkh lsÍu'
² NO2 yd N
2O
4 hk iu;=,s; moaO;sh flfrys WIaK;ajfha n,mEu
mÍlaIKd;aulj wOHhkh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² iu;=,s; moaO;shlg n,mEula we;s l< úg tys iu;=,s; ,laIH fjkia
jk wdldrh meyeÈ,s lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² fok ,o o;a; Ndú;fhka kp iy kc g iïnkaO úúO .eg¨ úi§ug we;s
yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 12'2 ÿn, wï," m%n, wï," wdï,sl ,jK yd NdIañl ,jK yd iïnkaO
iu;=,s;;djh moaO;sj, .=K
ld,Éfþo .Kk 20
bf.kqï M, ² iqÿiq ksoiqka weiqßka wdySkshia jdoh" fn%dakaiagâ - f,daß jdoh yd
¨úiajdoh meyeos,s lrhs'
² ixhq.aul wï, yd NIau y÷kajd fohs'
² Kw
, Kayd K
b i|yd m%ldYk bosßm;a lrhs'
² Ka , K
b yd ;kqlrK kshuh i|yd iólrK jHq;amkak lrh’'
² ixhq.aul wï,-NIau hq.,j, Ka yd K
b w;r iïnkaO;dj jHq;amkak
lrhs'
² Kw
, Ka
yd Kb Ndú;d lrñka .eg¨ úi‘ohs'
² pHw¾:olajhs'
² wï, yd Niauj, c,Sh ødjKj, pH .Kkh lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh43
² legdhk yd wekdhkj, c, úÉfþokh i,lñka wï," NIau yd ,jKj,
c,Sh ødjKj, pH .Kkh lrhs'
² wkqudmk Ndú; lrñka .eg¨ úiohs'
² wï, - NIau o¾Yl ^pH o¾Yl& m%n, wï, fyda ÿn, NIau fyda nj
m%ldY lrhs'
² o¾Ylj, whkSlrKh fkdjQ yd whkSlrKh jQ wdldr" fjkia j¾Kj,ska
hqla; nj m%ldY lrhs'
² o¾Ylhl pH mrdih tys ú>kh ksh;h (KIn
) u; /§ mj;sk nj m%ldY
lrhs'
² o¾Ylhla f;dard .ekSu" pH laIKsl fjkila isÿjk pH mrdih u; fyda
wkqudmkfha iul;d ,laIhfha pH w.hg wkqrEm jk" o¾Ylfha pKIn
w.h u; /§ mj;sk nj m%ldY lrhs'
² fok ,o wkqudmkhlg iqÿiq o¾Ylh f;dard .ekSu i|yd o¾Yl ms<sn|
jdoh Ndú;hg .kshs'
² wï, - NIau m%;sl%shdj, iul;d ,ËKfha oS pH w.h .Kkh lrhs'
² úúO j¾.fha wï, - NIau wkqudmkj, wkqudmk jl% lgqigyka lrhs'
² iul;d ,ËHh wdikakfha oS tl;= lrk ,nk l=vd ødjK mßudjla
ksid pH w.fha úYd, fjkila isÿjk nj yÿkd.kshs'
² fidaähï ldnfkaÜ - yhsâfrdlaf,daßla wï, wkqudmkfha m%Odk ,laIK
.=Kd;aulj idlÉPd lrhs'
² pH w.h uekSfuka ,jK j, c,Sh ødjKj, wdï,sl" NdIañl" WodiSk
iajNdjh ks¾Kh lrhs'
² msfkdama;e,ska yd fu;s,a Tf¾kaÊ Ndú;d lr Na2CO
3 yd HCl w;r
wkqudmkh isÿ lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² wï, yd Niau ms<snoj fmr ±kqu úuikak'
² wï, yd NIau ms<snoj bÈßm;a lr we;s jdo yÿkajd fokak' ^wdySkshia
jdoh" fn%dkaiagâ - ,õß jdoh iy ¨úia jdoh&
² iqÿiq ksoiqka Ndú; lrñka ixhq.aul wï, iy Niau meyeÈ,s lrkak'
² c,fha iajhx whkSlrKh i,lñka kw yd Kb , Ka ioyd m%ldYk
jHq;amkak lrkak'
² ixhq.aul wï, - Niau hq.,la ioyd ka yd kb w;r we;s iïnkaOh
jHq;amkak lrkak'
² pH hk moh w¾: olajkak'
² fok ,o wï, yd Niau ødjk j, pH w.h .Kkh lsÍug bv i,id
fokak'
² legdhk yd wekdhk j, c, úÉfþokh ioyd wod, m%;sl%shd ,sùug bv
i,id fokak'
² o¾Yl ms<sn| fmr ±kqu úuikak'
² o¾Yl ms<sno isoaOdka;h idlÉPd lrkak' ^j¾K úm¾hdi" pH mrdi"
pkIn&
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh44
² wï, - Niau o¾Yl hkq ÿn, wï, fyda ÿn, Niau jk nj wjOdrkhh
lrkak'
² o¾Ylhla whkSlrKh jq yd fkdjq ;;a;aj hgf;a§ tlsfklg fjkia
j¾K fmkakqï lrk whqre meyeÈ,s lrkak'
² o¾Ylhl pH mrdih tys ú>gk ksh;h" KIn u; rod mj;sk nj m%ldY
lrkak'
² fok ,o wï, - NIau wkqudmkhlg fhda.H o¾Ylh f;dard .kakd whqre
meyeÈ,s lrkak'
² wï, $ NIau wkqudmkhl wka; ,laIHfha pH w.h .Kkh lsÍug bv
i,iajkak'
² úúO wï,$NIau wkqudmk ioyd wkqudmk pl% (pH jl%& wÈk whqre
iqÿiq rEm igyka iys;j meyeÈ,s lrkak'
² wkqudmkhl iul;d ,laIH wdikakfha§ isÿjk iS>% pH úp,kh ms<sn|j
meyeÈ,s lrkak'
² Na2CO
3 yd HCl w;r wkqudmkhg wod, isoaOdka; idlÉPd lrkak'
wod< mÍlaIK ² pH w.h uekSu u.ska c,Sh ødjKj, wdï,sl$NdIañl$ WodiSk iajNdjh
mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu'
² o¾Yl f,i msfkdama;,Ska yd fu;s,a Tf¾kaÊ Ndú; lr Na2CO
3 yd HCl
w;r wkqudmkh isÿ lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² úúO j¾.fha ødjk j, pH w.h .Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
WodyrK my; ødjK j, pH w.h .Kkh lrkak'
0.1 moldm-3 HCl ødjKhl
0.1 moldm-3 NaOH ødjKhl
0.1 moldm-3 CH3COOH ødjKhl (K
a =1×10-5 moldm-3)
0.1 moldm-3 NH4OH ødjKhl (K
b =1×10-5 moldm-3)
0.1 moldm-3 HCl 250 cm3 la yd 0.1 moldm-3 CH3COOH 250 cm3 ñY%
lr we;s ødjKhl
0.1 moldm-3 HCl la yd 0.1 moldm-3 NaOH 250 cm3 ñY% lr we;s
ødjKhl
² fok ,o wkqudmkhla ioyd fok ,o o¾Yl j,ska jvd fhda.H o¾Ylh
f;dard .ekSug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 12'3 wjYH;d wkqj iajdrlaIl ødjK ms<sfh, lrhs
ld,Éfþo .Kk 12
bf.kqï M, ² iajdrËl ødjKhla w¾:olajhs'
² iajdrËl ødjK .=Kd;aulj yd m%udKd;aulj úu¾Ykh lrhs'
² talNdIañl iajdrËl moaO;s i|yd fykav¾ika iólrKh jHq;amkak
lrhs'
² ir, .Kkh lsÍï i|yd fykav¾ika iólrKh fhdod .kshs'
² iajdrËl moaO;shl pH w.h .=Kd;aulj yd m%udKd;aulj meyeos,s lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh45
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ² iajNdjfha mj;sk iajdrlaIl ødjK ms<sn|j ±kqj;a lsÍu ioyd
idlÉPdjla fufyhjkak'
² iajdrlaIl ødjKhla w¾: l:kh lrkak'
² wï, yd NIau Ndú;fhka iajdrlaIl ødjKhla ms<sfh, lr.kakd whqre
meyeÈ,s lrkak'
² iajdrlaIl ødjK j¾. yÿkajd fokak’
² tal wdï,sl yd tal NdIañl iajdrlaIl ødjK ioyd fykav¾ika iólrKh
jHq;amkak lrkak'
² fykav¾ika iólrKh Ndú;d lr iajdrlaIl ødjK j, pH w.h .Kkh
lsÍug bv i,id fokak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fykav¾ika iólrKh Ndú;d lr fok ,o ødjK ñY%K j, pH w.h
.Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
WodyrK( my; ødjK ñY%Kfha pH w.h .Kkh lrkak' 0.1 moldm-3
CH3COOH wï, 100cm3 la yd 0.1 moldm-3 NaOH 50cm3 la ñY% lr
we;s ødjKhl'
ksmqK;d uÜgu 12'4 c,fha w,am jYfhka ødjH whksl ixfhda. wdY%S; iu;=,s;;dj moaO;sj,
.=K m%udKh lrhs
ld,Éfþo .Kk 12
bf.kqï M, ( ² we;eï whksl ixfhda. c,fha b;d ødjH kuq;a iuyr whksl ixfhda.
c,fha hka;ñka Èhjk nj m%ldY lrhs'
² hka;ñka ødjH úoHq;a úÉfÊoHhlg iu;=,s;;d uQ,O¾uh fhdohs'
² c,Sh ødjK ;=< whksl ixfhda. wjlafIam ùug wod, uQ,O¾u úia;r
lrhs'
² fmdÿ whk wdprKh Ndú; lrhs'
² wjlafIamKfhka yd tu wjlafIamh úúO m%;sldrlj, øjKh ùu
wkqidrfhka legdhk y÷kd .kS'
² ødjH;d .=Ks;h uQ,O¾u Ndú;fhka wjlafIamhl ødjH;dj meyeos,s lrhs'
² úúO ;;a;aj hgf;a whksl ixfhda.j, ødjH;d .=Ks; mokï lr .ksñka
,ehsia;= .; lrk ,o legdhk ldKav mylg fnohs'
² ødjH;dj yd ødjH;d .=Ks;h u; mokï jQ .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ( ² fok ,o whksl ixfhda. c,fha Èhùu yd Èh fkdùu ldKav follg
fjka lsÍug i,iajkak'
² iuyrla whksl ixfhda. c,fha Èh fkdjk nj fmkqko ish¨u whksl
ixfhda. hka;ñka fyda c,fha Èhjk nj wjOdrKh lrkak'
² iq¿ jYfhka c,fha ødú; whksl ixfhda.hl ix;Dma; ødjKhl mj;sk
iu;=,s;dj ioyd iólrKhla ,shd olajkak'
² by; iu;=,s; ioyd kp i|yd m%ldYkhla jHq;amkak lr .kak'
² ixfhda.hla wjlafIam ùu ioyd wjYH;dj ildÉPd lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh46
² fok ,o iq¿ jYfhka c,fha ødú; whksl ixfhda. KSP
ioyd m%ldYK
,súug i,iajkak'
² iqÿiq ksoiqka yd .Kkh lsÍï iu. fmdÿ whk wdprKh meyeÈ,s lrkak'
² fmdÿ whk wdprKh u; mokï jq .eg¨ úi§ug i,iajkak'
² ødjH;d .=Ks;h fhdod .ksñka isÿ lrk ldKv úYaf,aIKfha uq,O¾uh
meyeÈ,s lrkak'
² by; uq,O¾uh fhdod .ksñka legdhk ñY%Khla ldKav j,g fjkalrk
whqre meyeÈ,s lrkak'
wod< mÍlaIK ² Ca(OH)2j, ødjH;d .=Ks;h mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² KSP
fmdÿ whk wdprKh fhdod .ksñka .eg¨ úi‘§ug we;s yelshdj
iqÿiq .eg¨ bÈßm;a lsÍu u.ska w.hkak'
² ldKav úYaf,aIKh Ndú; lr fok ,o legdhk ñY%Khl we;s legdhk
yÿkd.ekSug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 12'5 tal ixrpl moaO;sj, øj - jdhq iu;=,s;;dj úp,kh jk wdldrh úu¾Ykh
lrhs
ld,Éfþo .Kk 05
bf.kqï M, ² l,dmhla hkak w¾: olajhs'
² ixY=oaO øj moaO;s y÷kd f.k kï lrhs'
² wKql p,s;h mokï lr .ksñka øj-jdhq iu;=,s;;dj meyeos,s lrhs'
² ika;Dma; jdIam mSvkh w¾: olajhs'
² ;dmdxlh w¾: olajhs'
² WIaK;ajh iuÕ øjj, jdIam mSvkfha úp,kh meyeos,s lrhs'
² jdIam mSvkh yd ;dmdxlh w;r iïnkaO;dj y÷kd .kshs'
² wjê WIaK;ajh w¾: olajhs'
² c,fha l,dm rEmigyk Ndú;fhka ;%sl ,laIH kï lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² l,dmhla hkq l=ula±hs meyeÈ,s lrkak'
² fok ,o iu;=,s; moaO;shl we;s l,dm .Kk yÿkd .ekSug i,iajkak'
² wKql p,s;h mokï lr.ksñka øj-jdIam iu;=,s; meyeÈ,s lrkak'
² ixY=oaO øjhl ix;Dma; jdIam mSvkh w¾: olajkak'
² ixY=oaO øjhl ;dmdxlh w¾: olajkak'
² øjHl jdIam mSvkh WIaK;ajh iu. úp,kh jk wdldrh m%ia;dr u.ska
meyeÈ,s lrkak'
² jdIam msvkh yd ;dmdxlh w;r we;s iïnkaO;d úia;r lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh ² fok ,o ;dmdxl iys; úúO ødjK ioyd wod, m%ia;dr ^jdIam mSvk yd
WIaK;ajh w;r& we§ug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 12'6 oajHdx.S øj moaO;sj, øj - jdIam iu;=,s;;dfõ jp,kh úu¾Ykh lrhs
ld,Éfþo .Kk 12
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh47
bf.kqï M, ( ² rW!,a kshuh jHq;amkak lsÍu i|yd oajHdx.S øj moaO;shlg iu;=,s;;d
yd pd,l uQ,O¾u fhdohs'
² mßmQ¾K ødjKhla w¾:olajhs'
² wmßmQ¾K ødjK rW!,a kshufhka wm.ukh jkafka flfia o yd thg
fya;=j l=ulao hk nj meyeos,s lrhs'
² iu;=,s;;dfõ oS øj yd jdIam l,dmj, ixhq;s fiùu i|yd rW!,a kshuh
fhdohs'
² oajHx.S ødjKj, mßmQ¾K yd wmßmQ¾K yeisÍï úia;r lrhs'
² wjdIamYS,S øjHhla jdIamYS,S ødjlhl øjKh ù iEfok ødjKhl ix>gl
fjkalsÍu i|yd ir, wdijkh Ndú; l< yelsnj m%ldY lrhs'
² ir, wdijkh yd Nd.sl wdijkh i|yd ksoiqka olajhs'
² øj ñY%Khkays jdIamYS,s ix>glhla fjklr .ekSug Nd.sl wdijkh
fhdod.; yels nj m%ldY lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² iïmq¾Kfhka ñY%jk øj-øj moaO;s lSmhla ioyd ksoiqka imhkak'
² iu;=,s;;dj yd pd,l úoHdj ms<sn| uq, O¾u i,lñka ÈjHx.S ødjK
moaO;shla ioyd rW!,a kshuh jHq;amkak lrkak'
² iqÿiq WodyrK fhdod .ksñka mßmq¾K ødjKhla w¾: olajkak'
² jdIam msvk - ixhq;s m%ia;dr fhdod .ksñka rW!,a kshufhka Ok wm.uk
yd RK wm.uk fmkajk oajHdx.S ødjK ms,sn|j meyeÈ,s lsÍï isÿ
lrkak'
² rW!,a kshuh Ndú;fhka øj l,dmfha yd jdIam l,dmfha ixhq;s .Kkh
lsÍug i,iajkak'
² ir, wdijkfha yd Nd.sl wdijkfha isoaOdka; meyeÈ,s lrkak'
² Nd.sl wdijkh meyeÈ,s lsÍu ioyd WIaK;aj ixhq;s l,dm rEm igyka
wÈkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o oajHdx.S ødjK ioyd ksjerÈ jdIam mSvk - ixhq;s rEm igyka
we§ug we;s yelshdj w.hkak'
WodyrK
1' fylafiaka yd fymafÜka
2' t;fkda,a yd fnkaiSka
3' laf,drf*daï yd weisfgdaka
ksmqK;d uÜgu 12'7 iïmq¾Kfhka wñY% øj moaO;s foll hï øjHhla jHdma; ùu ms<snoj úu¾Ykh
lrhs'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ( ² jHdma;s ix.=Klh meyeos,s lrhs'
² Ndú; lrñka .eg¨ úiohs'
² c,fha yd ìhqgfkda,a w;r t;fkdhsla wï,fha jHdma;s ix.=Kh
mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh48
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² wñY% ødjl folla w;r jHdma; ù we;s hï lsis ødjHhla ioyd jHdma;s
ix.=Klh KD iqÿiq WodyrK fhdod .ksñka meyeÈ,s lrkak'
² fok ,o o;a; Ndú;d lr jHdma;s ix.=Kkh KD g wod, .eg¨ úi‘§ug
i,iajkak'
wod< mÍlaIK( ² c,h yd ìhqgfkda,a w;r tlfkdhsla wï,fha jHdma;s ix.=Klh
mÍlaIKd;aulj ks¾Kh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o o;a; Ndú; lr KD u; mokï jq .eg¨ úi§ug we;s yelshdj
w.hkak'
tallh 13 úoHq;a ridhkh
ksmqK;dj 13'0 úoHq;a ridhksl moaO;sj, m%dfhda.sl jeo.;alu úu¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 13'1 c,Sh ødjKfha we;s øjHj, iajNdjh yd ikaøKh ms<snoj wjfndaOh ,nkq
jia fia ikakdhl;djh Ndú; lrhs'
ld,Éfþo .Kk ( 07
bf.kqï M, ² m%n, úoHq;a úÉfÊoH" ÿn, úoHq;a - úÉfÊoH yd úoHq;a wúÉfÊoH hk mo
meyeos,s lrhs'
² c,Sh udOHfha m%N, úoHq;a úÉfÊoH" ÿj, úoHQ;a úÉfÊoH yd úoHq;a
wúÉfÊH i|yd ksoiqka m%ldY lrhs'
² Odrdj f.k hk wxY= ip, whk yd ip, bf,lafg%dak weiqßka úoHq;a
ikakdhl yd whksl ikakdhl ii|hs'
² úoHq;a úÉfÊoHhla yryd úoHq;a Odrdjla .e,Sug bf,lafg%dav folu wi,
bf,lafg%dav m%;sl%shd isÿúh hq;= nj m%ldY lrhs'
² m%;sfrdaOh yd m%;sfrdaOl;dj hk mo w¾:olajhs'
² ikakdhl;dj yd ikakdhk;dj hk mo w¾: olajhs'
² úoHq;a úÉfÊoHhl ødjKhl ikakdhl;dj flfrys n,mdk iOl m%ldY
lrhs'
² ikakdhl;dfõ mßfïh yd mßfïh fkdjk tall jHq;amkak lrhs'
² fok ,o o;a; Ndú;fhka úúO c, ksheosj, ikakdhl;d iiohs'
^ikakdhl;d .Kkh lsÍu wkjYHh&
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² úoHq;a úÉfþokh" úoHq;a wúÉfþoHh" m%n, úoHq;a úÉfþoHh yd ÿn,
úoHq;a úÉfþoHh hk mo iqÿiq WodyrK foñka yÿkajkak'
² úoHq;h ikakhkh ùug wjYH ip, bf,lafg%dak yd ip, whk fhdod
.ksñka Odrdj ikakhkh ùfï hdka;%Kh meyeÈ,s lrkak'
² úoHq;a úÉfþoHhla yryd Odrdjla ikakhkh ùu ioyd bf,lafg%dav
foflysu m%;sl%shd isÿúh hq;= nj m%ldY lrkak'
² m%;sfrdaOh" m%;sfrdaO;dj" ikakdhkh yd ikakdhl;dj hk mo w¾;
olajkak'
² by; mo w;r we;s iïnkaO;dj fmkajd fokak'
² úoHq;a úÉfþoH ødjKhl ikakdhl;dj flfrys n,mdk idOl ms<snoj
idlÉPd lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh49
^idkaøKh" WIaK;ajh úoHq;a úÉfþoHfha iajNdjh&
² úúO c, ksheÈj, ikakdhl;d ikaikaokh lsÍug fok ,o o;a; Ndú;
lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o ridhksl øjH m%n, úoHq;a úÉfþoH" ÿn, úoHq;a úÉfþoH yd
úoHq;a wúÉfþoH f,i j¾. lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² by; øjH whksl ikakdhl yd úoHq;a ikakdhl f,i fjka lsÍug we;s
yelshdj ;lafiare lrkak'
ksmqK;d uÜgu 13'2 iu;=,s;;dfõ we;s bf,lafg%dav yd tajdg wod, m%;sl%shd úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 10
bf.kqï M, ² f,day - f,day whk bf,lafg%davhla lgqigyka lrhs'
² ksoiqka foñka" iq,n f,day-f,day whk bf,lafg%davj, bf,lafg%dav m%;sl%shd
,shhs'
² bf,lafg%dav / úoHq;a - úÉfÊoH w;=re uqyqKf;aoS bf,lafg%davh yd tlS
ødjKh w;r úNj wka;rhl we;sjk whqre úia;r lrhs'
² úúO j¾.fha bf,lafg%dav rEmigyka weiqßka úoyd olajhs' ^jdhq
bf,lafg%dav" f,day-f,day whk bf,lafg%dav" frfvdlaia bf,lafg%dav&
² úúO j¾.fha bf,lafg%dav i|yd m%;sj¾;H bf,lafg%dav m%;sl%shd ,shhs'
² iïu; bf,lafg%davh w¾:olajhs'
² iïu; wxlkfhka fldaI ksrEmKh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² f,day - f,day whk bf,lafg%davhla idod .kakd wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² iqÿiq WodyrK Ndú;d lr f,day - f,day whk bf,lafg%dav lgq igyka
lrkak'
² f,dayh yd úoHq;a úÉfþoH ødjkh w;r úNj wka;rhla yg.kakd wkaou
yd tys Rcq úNjh ueksh fkdyels úu ms<snoj idlÉPd lrkak'
² bf,lafg%davj, úNj wka;rh Rcqj uekSug fkdyels ùug fya;= meyeÈ,s
lrkak'
² iïu; ;;a;aj olajñka iïu; bf,lafg%dav w¾: olajkak'
² úúO j¾.j, bf,lafg%dav yÿkajd fokak'
f,day - wødjH ,jK bf,lafg%dav jdhq bf,lafg%dav (O2, H
2, Cl
2) frfvdlaia
bf,alfg%dav
² iqÿiq WodyrK Ndú;d lr by; bf,lafg%dav idod .kakd whqre meyeÈ,s
lrkak'
² by; bf,lafg%dav ioyd w¾O bf,lafg%dav m%;sl%shd ,shk wdldrh meyeÈ,s
lrkak'
² bf,lafg%davhl iïu; wxlkh w¾: olajkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o úúO j¾.fha bf,lafg%dav ioyd lgq igyka we§u iïu; wxlkh
ioyka lsÍu yd w¾O bf,lafg%dav m%;sl%shd ,sùug we;s yelshdj w.hkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh50
ksmqK;d uÜgu 13'3 úoHq;a ridhksl fldaIj, .=K ks¾Kh lrhs
ld,Éfþo .Kk 15
bf.kqï M, ² bf,lafg%davhl bf,lafg%dav úNjh w¾:olajhs'
² ieiÿï bf,lafg%davhla f,i iïu; yhsârcka bf,lafg%davh y÷kajd
fohs'
² m%dfhda.sl ieiÿï bf,lafg%davh f,i is,aj¾ - is,aj¾ laf,darhsâ
bf,lafg%davh y÷kajd fohs'
² rEm igyka wdOdrfhka úoHq;a ridhksl fldaI i|yd ksoiqka imhhs'
² úoHq;a ridhksl fldaIhl iïu; wxlkh bÈßm;a lrhs'
² øj ikaêhla iys; yd rys; fldaI yÿkajd fohs'
² bf,lafg%davj,ska iukaú; ir, úoHq;a ridhksl fldaIj, bf,lafg%dav
m%;sl%shd ,shhs'
² bf,lafg%davhl iïu; bf,lafg%dav úNjh uksk wldrh meyeos,s lrhs'
² bf,lafg%davhl úNjh flfrys n,mdk idOl m%ldY lrhs'
² bf,lafg%davhl iïu; bf,lafg%dav úNjh w¾:olajhs'
² úoHq;a.dul n,h w¾: olajhs'
² úoHq;a.duln,hg wod, ir< .eg¨ úiohs'
² úoHq;a.dul n,h flfrys n,mdk idOl úia;r lrhs'
² tÈfkod Ndú; lrk m%dfhda.sl úoHq;a ridhksl fldaI ioyd WodyrK
iemhhs' f,la,dkaÉ fldaIh" veksh,a fldaIh" Bhï wï, welshqñf,agrh&
² veksh,a fldaIfha rEm igyk w§hs'
² iïu; bf,lafg%dav úNj Wmfhda.S lr .ksñka úoHq;a ridhksl fY%aKsh
f.dvkÕhs'
² f,day" úoHq;a ridhksl fY%aKsfha ork ia:dkh yd tajdfha meje;au"
ksiaidrK l%u yd ridhksl .=K w;r we;s iïnkaO;d úia;r lrhs'
² iq,N f,day lsmhla úoHq;a ridhksl fY%aKsfha mj;sk idfmalaI ia:dkh
mÍlaIKd;aul ks¾kh lrhs'
² iïu; Ag(s)
/ AgCl(s)
/ Cl-(aq)
bf,lafg%davh ms<sfh, lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² iïu; yhsv%cka bf,lafg%dav w¾: olajkak'
² ieiÿï bf,lafg%davhla f,i iïu; yhsv%cka bf,lafg%davfha we;s
jeo.;alu ioyka lrñka tu bf,lafg%davh rEm igyka wdOdrfhka
meyeÈ,s lrkak'
² iïu; yhsv%cka bf,lafg%davh fjkqjg fhdod.; yels m%dfhda.sl ieiÿï
bf,lafg%davhla f,i is,aj¾ - is,aj¾ laf,drhsâ bf,lafg%davfha jHqyh
bÈßm;a lrkak'
² úoHq;a ridhksl fldaIhla idod .kakd wdldrh yd th rEm igykla
u.ska ksremKh lrk wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² øj ikaêhla we;s yd øj ikaêhla ke;s úoHq;a ridhksl fldaI ms<snoj
úia;r lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh51
² úoHq;a ridhksl fldaIj, wefkdavfha§ yd lef;davfha§ isÿjk bf,lafg%dav
m%;sl%shd ,shd olajkak'
² bf,lafg%davhl iïu; bf,lafg%dav úNjh E w¾: olajkak'
² iïu; yhsv%cka bf,lafg%dav Ndú; lr iïu; bf,lafg%dav úNjh uksk
wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² iïu; bf,lafg%dav úNjh flfrys n,mdk idOl ms<snoj idlÉPd lrkak'
² E - ^lef;davh& E ^wefkdavh& yd hk iólrKh bÈßm;a lr úoHq;a
ridhksl fldaIhl iïu; úoHq;a .duln,h hk moh yÿkajd fokak'
² úoHq;a.dul n,h flfrys n,mdk idOl idlÉPd lrkak'
² úúO úoHq;a ridhksl fldaIj, Ecell
w.hhka ikaikaokh lrkak'
² ksoiqka lsmhla bÈßm;a lrñka úoHq;a ridhksl fldaIhl iïu; wxlkh
yÿkajd fokak'
² úúO bf,lafg%davj, úNj ie,ls,a,g f.k úohq;a ridhksl fY%aKsh
f.dvk.k wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² úoHq;a ridhksl fY%aKsfha f,day yd wf,day msysgk ia:dkh iy tajdfha
ksiaidrK l%u w;r we;s iïnkaO;dj ms<snoj úia;r lrkak'
wod< mÍlaIK( ² iq,Nj mj;sk f,day lsysmhla úohq;a ridhksl fY%aKsfha mj;sk ia:dkh
mÍlaIKd;aulj ks¾kh lsÍu'
² iïu; Ag(s)/AgCl(s)/Cl-(aq) bf,lafg%davh ms<sfh, lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² my; ioyka wdldrfha m%Yak ,nd§u u.ska úoHq;a ridhksl fldaI ms<snoj
,nd we;s ±kqu w.hkak'
WodyrK(- Zn yd Mg bf,lafg%dav fhdod we;s úoHq;a ridhksl fldaIh
i,lkak' (Zn yd Mg j, E0 w.hhka fokak&
1' by; fldaIfha iïu; wxlkh ,shkak'
2' tys wefkdavfha yd lef;davfha isÿjk w¾O fldaI m%;sl%shd ,shkak'
3' iïu; fldaI m%;sl%shdj ,shkak'
4' fldaIfha RK w.%h l=ula o@
5' fldaIfha Ok w.%h l=ula o@
6' E0 cell .Kkh lrkak'
ksmqK;d uÜgu 13'4 úoHq;a úÉfþok l%shdj,sfha § imsßh hq;= wjYH;d y‘ÿkd.ksñka *erfâ kshuh
Ndú; lr wod< .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ² úoHq;a úÉfÊokh w¾:olajhs'
² úoHq;a úÉfÊokh uQ,O¾u úia;r lrhs'
² ir, úoHq;a úÉfÊok moaO;sj, M, mqfrdal:kh lrhs'
² *erfâ ksh;h m%ldY lrhs'
² *erfâ ksh;h u; mokï jQ ir, .eg¨ úiohs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² úoHq;a úÉfþokh hk moh w¾: olajkak'
² úoHq;a úÉfþokh iïnkaO uq, O¾u idlÉPd lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh52
² il%Sh yd wl%Sh bf,lafg%dav fhdod .ksñka isÿ lrk úúO j¾.fha úoHq;a
úÉfþoH moaO;s meyeÈ,s lrkak'
• ú,Sk ødjK úoHq;a úÉfþokh' (NaCl(l)
)
• c,Sh ødjKj, úoHq;a úÉfþokh' (NaCl (aq)
yd CuSO4(aq)
ødjK fjk
fjku Cu bf,lafg%dav fhdod .ksñka)
² úoHq;a úÉfþokfhka ,efnk M, m%frdal:kh lrk whqre idlÉPd lrkak'
² *erfâ kshuh yÿkajd fokak'
² úoHq;a úÉfþokh iïnkaO .eg¨ úi§ug *erfâ kshuh Ndú;d lrk
whqre meyeÈ,s lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fok ,o úoHq;a úÉfþoH l%shdj,Ska u.ska ,nd .; yels M, ,shd olaùug
we;s yelshdj w.hkak'
² *erfâ kshu fhdod .ksñka úoHq;a úÉfþokfha § úi¾ckh jk uq,
øjHhkaf.a ialkaO .Kkh lsÍug we;s yelshdj ;lafiare lrkak'
tallh 14 l¾udka; iy mßir ÿIKh
ksmqK;dj 14'0 uQ,O¾uj, Ndú;h wjfndaO lr .ekSug;a" l¾udka; wdY%S; ÿIl yÿkajd
.ekSug;a f;dard .;a ridhksl l¾udka; úu¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 14'1 ‘s’ f.dkqfõ uq, øjH yd ixfhda. ld¾ñlj ksIamdokh iy tajdfha Ndú;
úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 13
bf.kqï M, ² ridhksl l¾udka;hla ie,iqï lsÍfï oS ie,lsh hq;= uQ,sl idOl ,ehsia;=
.; lrhs'
² l¾udka;hlg wuqøjH f;dard .ekSfï oS ie,lsh hq;= idOl úia;r lrhs'
² ue.akSishï" fidaähï yhsfv%dlaihsâ mg, fldaI l%uh&" inka yd fidaähï
ldnfkaÜ fid,afõ l%uh& hk øjHj, ksIamdokhg wod, ridhksl uq,O¾u
úia;r lrhs'
² inkaj, .=Kd;aul nj /l .ekSug wkq.ukh l<hq;= ms<sfj;a úia;r
lrñka úoHd.drfha § inka ksheÈhla ms<sfh, lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² wm wjg mßirfha ridhksl l¾udka; ia:dms; lsÍug we;s yelshdj
fidhd ne,Sug idlÉPdjla f.dv k.kak'
² j¾;udkfha Y%S ,xldfõ msysgqjd we;s ridhksl l¾udka; ms<sn|j úuikak'
² ridhksl l¾udka;hla ie,iqï lsÍfï § i<ld ne,sh hq;= idOl ms<sn|
idlÉPd lrkak'
² l¾udka;hla ioyd iajNdúl wuqøjh f;dard .ekSfï§ i,ld ne,sh hq;=
idOl úia;r lrkak'
² wuqøjHhla f,i uqyqÿ c,h Ndú; lr NaCl ksIamdokfha§ ,efnk ìg¾ka
ødjkh u.ska Mg ksiaidrkh lsÍfï l%uh yd thg wod, fN!;sl ridhksl
uq,O¾u meyeÈ,s lrkak'
² NaOH ksIamdokfhka ,efnk w;=reM, j, m%fhdack ,shd olajkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh53
² fid,afõ l%uh u.ska Na2CO
3 ksIamdokh lsÍfï l%uh yd tys
fN!;sridhksl uq, O¾u meyeÈ,s lrkak'
² Na2CO
3 j, m%fhdack ioyka lrkak'
² Na2CO
3 ksIamdokfha§ ,efnk w;=re M, kej; Ndú;d lsÍfï jeo.;alu
bÈßm;a lrkak'
² inka ksIamdokfha mshjr yd tys fN!;sridhksl uq, O¾u meyeÈ,s lrkak'
² inka ksIamdokfha§ ,efnk w;=re M,hla jk .a,Sifrda,a M, m%fhdack
bÈßm;a lrkak'
wod< mÍlaIK( ² ridhkd.drfha § inka idïm,hla iE§u'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² lKavdhï l%shdldrlula f,i wOhhkh lrk ,o ish¨u l¾udka;
iïnkaO lr .e,Sï igykla ks¾udKh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 14'2 p f.dkqfõ uQ, øjHj, wvx.= ixfhda.j, ksIamdokh yd m%fhdack úu¾Ykh
lrhs'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ² wefudakshd" khsá%la wï,h yd i,a*shqßla wï,h hk ixfhda.j, ksIamdokhg
wod< fN!;-ridhksl uQ,O¾u Ndú; lrñka tajdfha ksIamdokh yd
m%fhdack úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² fyan¾ l%uh u.ska wefudakshd ksIamdokh isÿ lrk l%uh yd tys
fN!;sridhksl uq, O¾u ms<sno idlÉPd lrkak'
² wefudakshd j, m%fhdack ioyka lrkak'
² Tiaj,aâ l%uh u.ska HNO3 wï,h ksIamdokh isÿ lrk l%uh yd tys
fN!;sl ridhksl uq, O¾u idlÉPd lrkak'
² HNO3 wï,fha m%fhdack ioyka lrkak'
² iam¾Y l%uh u.ska H2SO
4 wï,h ksmoùfï l%uh iy tys fN!;sridhksl
uq, O¾u ms<sno idlÉPd lrkak'
² H2SO
4 wï,fha m%fhdack ioyka lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² H2, N
2iy O
2 wuqøjH f,i Ndú; lrñka NH
4NO
3 idïm,hla
ixiaf,aIKh lrk wdldrh ±laùug wod, ;=,s; ridhksl iólrK
,sùug we;s yelshdj w.hkak' ^tys § Tn by; W.;a l¾udka; ms<sno
±kqu Wmfhda.S lr .kak&
ksmqK;d uÜgu 14'3 d f.dkqfõ uQ, øjHj, yd tajdfha ixfhda.j, ksIamdokh yd m%fhdack
úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 04
bf.kqï M, ² ghsfÜkshï Tlaihsvj, ksIamdokh iy Bg mokï jk fN!;sridhksl
uQ,O¾u úia;r lrhs'
² ghsfÜkshï vfhdlaihsâj, m%fhdack úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² Y%S ,xldfõ we;s Ti m%Nj yd tajd we;s ia:dk ms<snoj úuikak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh54
² rEghs,a u.ska TiO2 ksIamdokh lsßug wod, m%Odk mshjr meyeÈ,s lr
TiO2 ys m%fhdack ioyka lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² tÈfkod Ôú;fha§ Ti yd wdY%S; ixfhda.j, m%fhdack ,shd olaùug we;s
yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 14'4 nyq wjhjl øjHj, ridhkh úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 08
bf.kqï M, ² nyqwjhjl" talwjhjl yd mqkrdj¾;k tallh y÷kajhs'
² ksoiqka weiqßka nyqwjhjl" iajdNdúl yd lD;%su f,i j¾.SlrKh lrhs'
² nyqwjhùlrK m%;sl%shd j¾.h wkqj nyqwjhjl j¾.SlrKh lrhs'
² fok ,o ksoiqkaj, jHQyh ^tal wjhjlh" nyqwjhjlh yd mqkrdj¾;S
tallh& .=K yd m%fhdack y÷kd .kS'
² ma,diaála wdl,k øjH yd tajdfha mdßißl wdprK úia;r lrhs'
² iajdNdúl rn¾j, jHQyh" .=K yd m%fhdack úia;r lrhs'
² rn¾ j,alkhsia lsÍu úia;r lrhs'
² rn¾ leá.eiSfï l%shdj,sh yd th je<elaúh yels wdldrh meyeos,s
lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² tÈfkod Ôú;fha§ Ndú;d lrk nyqwjhùl ms<snoj fmr ±kqu úuikak'
² tu nyqwjhúl úúO wdldrfha ks¾Kdhlj,g wkqj fnod fjkalsÍug
i,iajkak'
² tal wjhúlh yd mqkrdj¾;k tallh meyeÈ,s lrñk nyq wjhúl yÿkajd
fokak'
² ms<sfh, lr.kakd l%uh wkqj ish¨u lD;%Su nyqwjhúl wdl,k nyq
wjhúl yd ix>Kk nyq wjhúl f,i j¾.SlrKh lrkak'
² wod, m%;sl% shd fhdod .ksñka wdl,k nyq wjhúl ^fmd,s;Ska"
fmd,sfg*af,daka" fmd,s iaghsÍka" PVC) yÿkajd fokak'
² wod, m%;sl%shd olajñka ix>Kk nyq wjhúl f,i khsf,daka yd fmd,stiag¾
yÿkajd fokak'
² ;%sudk nyqwjhúhlg ksoiqkla f,i fíla,hsÜ jHqyh bÈßm;a lrkak'
² by; ioyka lrk ,o nyq wjhúl j, m%fhdack ioyka lrkak'
² nyq wjhúl Ndú;fhka isÿjk mdßißl n,mEu idlÉPd lrkak'
² iajNdúl nyq wjhúlhla f,i iajNdúl rn¾ yÿkajd fokak'
² rn¾ j, jHqyh fhdod .ksñka tys m%;Hia:;dj meyeÈ,s lrkak'
² rn¾j, hdka;%sl .=K jeälrk l%uhla f,i j,alkhsia lsÍu ms<snoj
meyeÈ,s lrkak'
² rn¾ lsßj, ixhq;sh" leá .eiai ùfï l%u iy leá .eiSu j<lajk
whqre bÈßm;a lrkak'
² rn¾ lsß leá .eiaiùfï u.ska iys; rn¾ ,nd .kakd nj wjOdrKh
lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh55
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² fmd,s;Ska" PVC, fg*af,daka wd§ nyqwjhúl j, tal wjhúl mqkrdj¾;k
tall" nyq wjhúl yÿkd .ekSug we;s yelshdj w.hkak'
² nyq wjhúl j, m%fhdack ,shd ±laùug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 14'5 øjHfha mokï lr.;a we;eï ridhksl l¾udka; úu¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo .Kk 15
bf.kqï M, ² wuqøjHj, mqk¾ckkSh m%Njhla f,i Ydl úia;r lrhs'
² t;fkd,a yd ffcj ãi,a ksIamdokh úia;r lrhs'
² i.kaO f;,a Ydlj,ska ksiaidrKh lr.kakd ixlS¾K" jdIamYS,s ixfhda.
nj mjihs'
² i.kaO f;,a ksiaidrKfha oS Ndú;d flfrk uQ,O¾u meyeos,s lrhs'
² t;fkd,a" úkdlsß" i.kaO f;,a yd ãi,aj, m%fhdack m%ldY lrhs'
² úoHd.drfha oS l+re÷ fld<j,ska l+re÷ f;,a ksiaidrKh lrhs'
² úoHd.drfha § ffcj ãi,a idïm,hla ms<sfh, lrhs'
² úoHd.drfha oS úkdlsßj, weisála wï, m%;sY;h ks¾Kh lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² me<Eá u.ska ksiaidrKh lr .; yels ridhk øjH ms<snoj ,nd f.k
we;s fmr ±kqu úuikak'
² me<Eá hkq mqk¾ckkh l< yels wuq øjHhka nj wjOdrKh lrkak'
² t;fkda,a yd úkdlsß ms<sfh, lr .ekSug fhdod .; yels YdL ms<snoj
úuikak'
² wod, ridhksl m%;sl%shd fhdod .ksñka t;fkda,a yd úkdlsß ksmoùug
wod, mshjrj,a meyeÈ,s lrkak'
² wkd.;fha we;s úh yels bj;ajk w¾nqohg ms<shula f,i Ôj ãi,a j,
jeo.;alu idlÉPd lrkak'
² l=reÿ fld< Ndú; lr l=reÿ f;,a ksiaidrKh lsÍug fhdod .kakd
yqud, wdijk l%uh meyeÈ,s lrkak'
² i.kaO f;,a úúO j¾.fha jdIamYS,s ix>gl wvx.= ñY%Khla f,i ie,lsh
yelsnj wjOdrKh lrkak'
² i.kaO f;,aj, m%fhdack meyeÈ,s lrkak'
² l=reÿ f;,a" lrdnq keá f;,a yd isfg%dfk,a,d f;,a j, wvx.= m%Odk
ridhksl øjHhj, kï bÈßm;a lrkak'
wod< mÍlaIK( ² yqud, wdijkh Ndú;d lr l=reÿ fld< u.ska l=reÿ f;,a idïm,hla
ksiaidrKh lsÍu'
² úkdlsß idïm,hl we;s weisáka wï, m%;sY;h ks¾Kh lsÍu'
² Ôj ãi,a idïm,hla ms<sfh, lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² my; § we;s wdldrfha m%Yakhla ,nd§u u.ska úkdlsß idïm,hl we;s
CH3COOH idkaøKh .Kkh lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
fok ,o úkdlsß idïm,hl § we;s WIaK;ajfha § >K;ajh 1.05g cm-3
fõ' bka 25.00 cm3 f.k 250 cm3 olajd ;kql lsÍfuka ,efnk ødjKfhka
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh56
25.00 cm3 la f.k 0.1 moldm-3 NaOH ødjKhla iu. wkqudmkh lrk
,§' ìhqfrÜgq mdGdxlh 16.0 cm3 la úh'
1' úkdlsß idïm,hla we;s CH3COOH idkaøKh .Kkh lrkak'
2' tu idïm,fha we;s wï, m%;sY;h .Kkh lrkak'
3' fuu wkqudmkh ioyd iqÿiq o¾Ylhla ioyka lrkak'
ksmqK;d uÜgu 14'6 iq,N ld¾ñl ¥Il
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² ¥Ilhla hkq l=ula oehs meyeos,s lrhs'
² jd ;;a;aj yd c, ;;a;aj mrdñ;s y÷kd kï lrhs'
² jd ;;a;aj mrdñ;s (COx , NO
x , SO
x , C
xH
yuÜgï) úia;r lrhs'
² c, ;;a;aj mrdñ;s pH, WIaK;ajh" øú; Tlaiscka (COD), ikakdhl;dj"
wdú,;dj" lÀk;ajh& yÿkd f.k kï lrhs'
² >K wmøjH yd lDIs ridhk øjH ksid isÿjk mdxY+ ¥IKh meyeÈ,s
lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² ÿIlhla hkq l=ulao hkak iy ÿIlhla yÿkd .kakd wdldrh idlÉPd
lrkak'
² ridhksl l¾udka; u.ska ÿIl iEfok nj wjOdrKh lrkak'
² ld¾ñl ÿIl jdhq ÿIl c, ÿIl yd mdxY= ÿIl f,i fnod fjka lrkak'
² SOx, NO
xyd wxY=uh øjH jdhquh ÿIl ioyd jk mrdñ;ska f,i yÿkajd
fokak'
² pH w.h" WIaK;ajh" ødú; Tlaiscka (DO) ridhksl Tlaiscka b,a¨u
(COD) lÀk;ajh yd wdï,s;dj c, ÿIKh ioyd jk fN!;sl yd ridhksl
mrdñ;Ska f,i yÿkajd fokak'
² lDIS ridhksl yd >k øjH fya;=fjka isÿjk mdxY= ÿIKh ms<snoj idlÉPd
lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² lKavdhï l%shdldrlula f,i jdhquh ÿIl yd c, ÿIK ms<sno úia;r
tla/ia lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² tla/ia lr.;a úia;r bÈßm;a lsÍug we;s yelshdj w.hkak'
² by; ioyka lrk ,o ÿIl u.ska we;sjk mdßißl n,mEu ms<sno l=vd
fmd;a msxpla iE§ug we;s yelshdj w.hkak'
ksmqK;d uÜgu 14'7 ld¾ñl ksl=;= úiska isÿ flfrk jd; ¥Ikfha ridhkh
ld,Éfþo .Kk 06
bf.kqï M, ² wï, jeisj, ridhkh yd tu.ska isÿjk mdßißl n,mEu meyeos,s
lrhs'
² m%ldY-ridhksl OQñldj, ridhkh yd tys mdßißl n,mEï meyeos,s
lrhs'
² ´fidaka úhk laIh ùu yd tys mdßißl n,mEï meyeos,s lrhs'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh57
² yß;d.dr wdprKfha yd f.da,Sh WKqiqfï ridhkh yd tajdfha mdßißl
n,mEï meyeos,s lrhs'
² ¥IKh wju lsÍug fhosh yels mQ¾fjdam ms<sfj;a úia;r lrhs'
mdvï ie,iqï ioyd Wmfoia ( ² wï, jeis ms<snoj fmr ±kqu úuikak'
² wï, jeis ioyd fya;=jk jdhquh ÿIl (SOx, NO
x) kï lrkak'
² wod, ridhksl m%;sl%shd i,lñka by; ÿIl u;ska wï, jeis we;sjk
wdldrh meyeÈ,s lrkak'
² wï, jeis u.ska mßirhg isÿjk n,mEu idlÉPd lrkak' wjYH wjia:d
j,§ wod, m%;sl%shd ioyka lrkak&
² m%ldY ridhk Oqñldj we;sùug n,mdk idOl iy th yÿkd .kakd
wdldrh i,lñka meyeÈ,s lrkak'
² by; l%shdj,shg wod, m%;sl%shd ,sh olajkak'
² m%ldY ridhksl Oqñldj u.ska mßirhg øjHj,g yd ñksidf.a fi!LH
flfrys we;slrk n,mEu idlÉPd lrkak'
² ´fidaka ia;rh ke;Sùu iïnkaO ridhkh meyeÈ,s lrkak'
² ´fidaka ia;rh ;=kSùu ksid isÿjk mdßißl n,mEu ioyka lrkak'
² yß;d.dr wdprKh ms<snoj fmr ±kqu úuikak'
² yß;d.dr jdhq tajdfha ;sìh hq;= Wmßu uÜgu blaujd hdu ksid f.da,sh
WKqiqu we;sjk wdldrh fmkajd fokak'
² f.da,Sh WKqiqu ksid mßirhg we;sjk n,mEu meyeÈ,s lrkak'
² l¾udka; ksid isÿjk jdhq ÿIKh wju lr .ekSu ioyd wkq.ukh l,
hq;= wdrlaIdldß l%shdud¾. ioyka lrkak'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² wï, jeis" yß;d.dr wdprKh" fidaka ia;rh ;=kSùu yd m%ldY ridhksl
Oqñldj ms<sno bÈßm;a lsÍfï yelshdj mx;sfha isiqka lKavdhï y;rlg
fn§u u.ska w.hkak' tla lKavdhug tla ud;Dldjla f;dard .; yelsh&
ksmqK;d uÜgu 14'8 ld¾ñl ksl=;= úiska isÿ flfrk c, ÿIKfha ridhkh
ld,Éfþo .Kk ( 07
bf.kqï M, ² iqfmdaIKh yd tys m%;sM, meyeos,s lrhs'
² ld¾ñl wmjdyj, øjKh ù we;s ldnksl ¥Il kï lrhs'
² øú; ldnksl ¥Il ksid we;s jk n,mEï úia;r lrhs'
² c, ¥IKhg fya;=jk iq,n nerf,day yd tajdhska isÿ jk mdßißl n,mEï
meyeÈ,s lrhs'
² øú; Tlaiscka ridhksl Tlaiscka b,a¨u WIaK;ajh" w.h" wdú,;dj yd
lÀk;ajh c,fha ;;a;ajh ms<sn| mrdñ;s nj meyeos,s lrhs'
² ld¾ñl wmjdyj, wvx.= ¥Il wju lsÍu i|yd ;kd we;s mQ¾fjdamdh
úia;r lrhs'
² ñßosfhys øjKh ù we;s Tlaiscka uÜgu mÍËKd;aul j ks¾Kh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia ² iuyr wjia:dj,§ c, uq, fmdl=K" jeõ" .x.d wd§& mdis j,ska jeishdug
fya;= fudkjd±hs isiqkaf.ka m%Yak wid lreKq reia lrkak'
� B. Sc. Engineering (Hon's)ridhk úoHd úIh ks¾foaYh58
² iqfmdaIKh we;sùug fya;=jk whk j¾. yÿkajd fokak'
² c, uq, j,g by; ioyka whk tl;=jk wdldrh ioyka lrkak'
² iqfmdaIKh ksid mek k.sk .eg¨ idlÉPd lrkak'
² ld¾ñl l%shdj,ska u.ska ksoyia jk wm c,fha wvx.= jk c,fha ødú;
ldnksl ixfhda. ms<snoj idlÉpd lrkak'
² by; l%shdj,ska u.ska mßirhg yd c,fha .=Kd;aul Ndjhg we;sjk
n,mEu meyeÈ,s lrkak'
² l¾udka;j,ska msgjk wm c,fha wvx.= úh yels ner f,day ms<snoj fmr
±kqu úuikak'
² ner f,day u.ska mßirhg yd ñksidf.a fi!LHhg we;súh yels wys;lr
n,mEï ms<sno idlÉPd lrkak'
² ødú; .=Kd;aulNdjhg mÍlaId lsÍu ioyd fhdod .kakd mrdñ;Ska f,i
pH w.h" wdï,sl;dj" lÀk;ajh yd WIaK;ajh yÿkajd fokak'
² c, ÿIKh wju lr .ekSu ioyd fhdod .; yels wdrlaIdldÍ l%shd
ud¾. idlÉPd lrkak'
wod< mÍlaIK( ² úkala,¾ l%uh Ndú;fhka c, idïm,hl øú; Tlaiscka m%udKh
m%dfhda.slj ks¾Kh lsÍu'
we.hSï yd ;lafiarelrKh( ² lKavdhï l%shdldrlï my; ioyka tla tla l¾udka; u.ska isÿjk
mdßißl n,mEu iy tajd wju lr .kakd we.hSï yd ;lafiarelrKh
• fyan¾ l%uh u.ska NH3 ksIamdokh
• iam¾Y l%uh u.ska H2SO
4 ksIamdokh
• mg, fldaI l%uh u.ska NaOH ksIamdokh
• Tiaj,aâ l%uh u.ska HNO3 ksIamdokh
• fid,afõ l%uh u.ska Na2CO
3 ksIamdokh