การจดการความเสยงRisk Management

พลอยไพลน สกลอรรจน

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนนมลนธนโยบายถนนปลอดภย

(เอกสารประกอบการอบรมฯ)

2Title of EbookRisk Management การจดการความเสยง

Contents

34581112141617181923

| What is Risk?

| What is Risk Management?

| 4 Steps of Risk Management

| Step 1 Risk Identification

| Step 2 Risk Assessment

| Step 3 Risk Response Planning

| Step 4 Risk Implementation and Control

| Roll out Mitigation and Contingency Plan

| Identify Causes and Mitigation Plan

| Idea Generation Workshop

| Introduction

| Appendix : Case Study

3Title of Ebook

Introduction

การด าเนนธรกจในปจจบนมความยงยากและสลบซบซอนขนเรอยๆ และกยงเปนสงททาทายส าหรบผบรหารและพนกงานทจะทราบวา มปญหาอะไรรออยในอนาคตบาง ดงนนองคกรจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมกระบวนการอยางเปนระบบ เพอทจะใหทราบวาธรกจจะมโอกาสเผชญปญหาอะไรบางและจะหาทางปองกนหรอหลกเลยงอยางไรเพอใหความสญเสยทอาจจะเกดขนมผลกระทบตอธรกจนอยทสด

ดงนน การจดการความเสยง (Risk Management) จงหมายถง กระบวนการวางแผนการบรหารและการจดการความเสยง เพอชวยในการตดสนใจของบคคลหรอธรกจใดๆ ในอนทจะหาวธการทดทสด เพอใชเปนแนวทางในการตดสนใจแกไขปญหาตางๆ ทอาจเกดขนในอนาคต ทงนเพอลดความเสยหายทอาจเกดขนใหนอยทสด โดยมคาใชจายนอยทสด

องคกรตองมกระบวนการระบและประเมนความเสยงทมโอกาสเกดขน แลวหาทาง

ปองกนเพอใหเกดผลกระทบตอธรกจนอยทสด

Risk Management การจดการความเสยง

4Title of Ebook

What is Risk?

ความเสยง (Risk) คอ ความไมแนนอนทเกดขนและมผลตอการบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทต งใจไว ความเสยงนจะถกวดดวยผลกระทบทไดรบและความนาจะเปนของเหตการณ หรอ โอกาส หรอ เหตการณทไมพงประสงค ทจะท า ใหองคกรไมบรรลวตถประสงคนนๆ

ภาษางายๆ ความเสยง คอ สงตางๆ ทอาจกดกนองคกรจากการบรรลวตถประสงคหรอเปาหมาย ความเสยงท าใหไมบรรลวตถประสงคทต งไว

วตถประสงคทจะท าหลกๆ ประกอบดวย ทางดานการปฏบตการ (Operation Risk) ดานยทธศาสตร (Strategy Risk) และดานการแขงขน (Competitive Risk) ทงหมดอยทวา อะไรเปนวตถประสงคทเราก าหนดวาเราจะสนใจเรองอะไร

เวลาปกตของการท าแผนงาน เราจะดทเรองของความประสบผลส าเรจ หากดเรองของความเสยงจะดทเรอง ถาจะไมส าเรจ อะไรคอ ตวขวาง

โอกาสทจะประสบกบ

ความสญเสยหรอสงทไม

พงประสงค หรอได เกดขนแลว

Risk Management การจดการความเสยง

ความเสยง คอ

5Title of Ebook

What is Risk

Management?

การจดการความเสยง หรอ การบรหารความเสยง (RiskManagement) คอ กระบวนการในการระบ (Risk Identification)การวเคราะห (Risk Analysis) การประเมน (Risk Assessment)การดแลตรวจสอบและควบคมความเสยง (Risk Control) ทสมพนธกบกจกรรมและกระบวนการท างาน เพอใหองคกรลดความเสยหายจากความเสยงมากทสด อนเนองมาจากความเสยงทองคกรตองเผชญในชวงเวลาใดเวลาหนง

Risk Management การจดการความเสยง

Risk Management

→

→

→

กระบวนการอยางเปนระบบ

ใหองคกรลดความเสยหายจากความเสยงมากทสด

พจารณาคาใชจายคมคาตอประโยชนทองคกรไดรบ

6Title of Ebook

ประโยชนจากการจดการความเสยง

1. เปนการสรางฐานขอมลความรทมประโยชนตอการบรหาร และการปฏบตงานในองคกร เปนแหลงขอมลส าหรบผบรหารในการตดสนใจดานตางๆ เนองจากการจดการความเสยง เปนการด าเนนการซงตงอยบนสมมตฐานในการตอบสนองตอเปาหมายและภารกจหลกขององคกร

2. ชวยสะทอนใหเหนภาพรวมของความเสยงตางๆ ทส าคญไดทงหมด ท าใหพนกงานภายในองคกรมความเขาใจถงเปาหมายและภารกจหลกขององคกร และตระหนกถงความเสยงส าคญทสงผลกระทบในเชงลบตอองคกรไดอยางครบถวน ซงครอบคลมความเสยงทมเหตทงจากปจจยภายในองคกร และจากปจจยภายนอกองคกร

3. เปนเครองมอส าคญในการบรหารงาน ชวยใหผบรหารสามารถมนใจไดวา ความเสยงไดรบการจดการอยางเหมาะสมและทนเวลา รวมทงเปนเครองมอทส าคญของผบรหารในการบรหารงาน และการตดสนใจในดานตางๆ เชนการวางแผน การก าหนดกลยทธ การตดตามควบคมและวดผลการปฏบตงาน ซงจะสงผลใหการด าเนนงานเปนไปตามเปาหมายและสามารถสรางมลคาเพมใหแกองคกรไดเปนอยางด

Risk Management การจดการความเสยง

7Title of Ebook

ประโยชนจากการจดการความเสยง

4. ชวยใหการพฒนาองคกรเปนไปในทศทางเดยวกน ท าใหรปแบบการตดสนใจในการปฏบตงานขององคกรมการพฒนาไปในทศทางเดยวกน เชน การตดสนใจโดยทผ บรหารมความเขาใจในกลยทธ วตถประสงคขององคกร และระดบความเสยงอยางชดเจน

5. ชวยใหการพฒนาการบรหารและจดสรรทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล การจดสรรทรพยากรเปนไปอยางเหมาะสม โดยพจารณาถงระดบความเสยงในแตละกจกรรมและการเลอกใชมาตรการในการจดการความเสยง

Risk Management การจดการความเสยง

8Title of Ebook

4 Steps of Risk Management

Risk Management การจดการความเสยง

9Title of Ebook

4 Steps of Risk Management

1. การระบความเสยง (Risk Identification)

2. การประเมนความเสยง (Risk Assessment)

3. การวางแผนรบมอกบความเสยง (Risk Response Planning)

4. การลงมอท า ตดตามและควบคม (Risk Implement & Control)

Risk Management การจดการความเสยง

ในการท าธรกจ องคกรยอมมการก าหนดวตถประสงคของภาพรวม (ObjectiveEstablishment) องคกรและหนวยงานตางๆ ทชดเจน และสามารถวดผลได นนคอ สงแรกกอนทจะท าการจดการความเสยงใน 4 ขนตอน ดงตอไปน

10Title of EbookRisk Management การจดการความเสยง

บคลากรขององคกรจะตองสามารถวเคราะห (Risk Analysis) และระบใหไดวาองคกรหรอแตละหนวยงานในองคกรตองเผชญกบความเสยงใดบาง (Risk Identification) ซงความเสยงทเกดขนอาจมขนาดและผลกระทบทแตกตางกน (Risk Estimation) โดยทความเสยงบางประเภทอาจจะมโอกาสหรอความเปนไปไดทจะเกด (Likelihood) ตงแตนอยจนไปถงมความเปนไปไดสง รวมถงความรนแรงหรอผลกระทบทตามมาจากความเสยงทเกดขน (Severity) อาจมตงแตระดบนอย ในขณะทความเสยงบางประเภท อาจมแนวโนมทอาจกอใหเกดความเสยหายแกองคกรอยางมาก ดงนนบคคลากรในองคกรจงควรทจะวเคราะหและระบความเสยงทธรกจนนเผชญใหได

11Title of Ebook

Step 1 Risk Identificationการระบความเสยงของกระบวนการท างานนนๆ ควรมการระดมสมองรวมกน

ของคนท างานโดยตรงและผเกยวของ เพราะพวกเขาเหลานนเปนคนทรดทสดจากประสบการณตรง ระบความเสยงทมโอกาสเกดขนไดออกมาใหมากทสด

ระบความเสยงทมโอกาสเกดขนได หรอไดเกดขนแลวจากประสบการณ

Risk Management การจดการความเสยง

12Title of Ebook

Step 2 Risk Assessment

Risk Management การจดการความเสยง

การประเมนความเสยง หรอเปนขนตอนทเรยกวา การวเคราะหและเรยงความส าคญความเสยง (Analyze & Prioritize Risk)

เมอท าการระบความเสยงทมโอกาสเกดขนไดทงหมดแลวจากขนตอนแรก ขนตอนตอไป คอ ท าการวเคราะห ประเมนโอกาสในการเกดความเสยงนนๆ (Likelihood) และความรนแรงถาความเสยงนเกดขนจรง (Severity) แลวเรยงล าดบความส าคญของความเสยงทงหมด เพอเลอกเฉพาะความเสยงทส าคญจรงๆ กบงาน โดยใชตารางประเมนความเสยง (Risk Matrix) เปนตวชวยประเมน

การประเมนความเสยง ทมงานทเกยวของทงหมดควรรวมกนประเมนจากประสบการณในการกระบวนการท างาน และการมผช านาญพเศษ (Specialist) มารวม จะท าใหสามารถประเมนความรนแรงไดชดเจนมากขน

13Title of EbookRisk Management การจดการความเสยง

การประเมนความเสยง เพอเปนแนวทางในการตดสนใจถงความส าคญของการจดการความเสยงแตละเรอง และเพอใหผบรหารสามารถจดล าดบความส าคญของความเสยง (Prioritization) ทจ าเปนตองไดรบการจดการอยางเปนล าดบ รวมไปถงใชเปนแนวทาง ในการตดสนใจเลอกวธทเหมาะสมในการจดการ กบความเสยงนนๆ

วเคราะห ประเมนโอกาสในการเกดความเสยงและความรนแรง เรยงล าดบความส าคญ โดยใชตารางประเมนความเสยง

14Title of Ebook

Step 3 Risk Response Planning

Risk Management การจดการความเสยง

เมอเลอกความเสยงทส าคญในกระบวนการท างานไดแลวจากขนตอน 2 ขนตอนตอไปคอ การวางแผนรบมอกบความเสยง

ในการตดสนใจเลอกวธทเหมาะสมในการรบกบความเสยงนนๆ มไดหลากหลายวธ ไมวาจะเปนการลดความเสยง (Risk Reduction) การโอนความเสยง (Risk Transfer) การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance) และการรบความเสยงไวเอง (Risk Acceptance)

หาแนวทางปองกนและการแกไขส าหรบความเสยงทเลอกมาจากขนตอน 2 (H&M)

15Title of EbookRisk Management การจดการความเสยง

การวางแผนรบมอกบความเสยง

1. การลดความเสยง (Risk Reduction)

ความเสยงทไดรบอาจลดลงได ดวยวธการหาทางปองกน เพอมใหมความเสยหายเกดขน การลดความเสยงนมวตถประสงคเพอทจะลดจ านวนครงของความเสยหายลง หรอลดความรนแรงของเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต ซงเรยกวา แนวทางปองกน (Mitigation Plan) การวเคราะหอาจอาศยขอมลในอดต ปจจบน ซงรวมถงขอมลการคาดการณในอนาคตประกอบการตดสนใจ

2. การโอนความเสยง (Risk Transfer)

เปนวธการจดการความเสยงอกรปแบบหนง ทธรกจจะตองวเคราะหและตดสนใจทจะเลอกโอนความเสยงออกไปในรปแบบใด ทงนข นอยกบความเหมาะสมของธรกจนนๆ เชน การโอนความเสยงไปใหบคคลอนทมใชบรษทประกนโดยสญญา หรอการโอนความเสยงไปใหบรษทประกนภยตามรปแบบและเงอนไขทธรกจตองการ

3. การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance)

การหลกเลยงความเสยงอาจกระท าไดโดยวธการงายๆ โดยทธรกจไมพยายามเขาไปยงเกยวกบกจกรรมทกอใหเกดความเสยง แตวธการหลกเลยงความเสยงนนาจะเปนวธสดทายหลงจากทไดพจารณาแลวเหนวาไมอาจใชวธการอนเขามาแกไขไดเทานน การตดสนใจในวธการนธรกจตองเปรยบเทยบขอดและขอเสยกอนการตดสนใจ

4. การรบความเสยงไวเอง (Risk Acceptance/Retention)

คอการทผบรหารขององคกรนนๆ ยนยอมทจะรบภาระความเสยงหรอความเสยหายทเกดขนนนไวเอง เนองจากเลงเหนวาโอกาส หรอความนาจะเปนทจะเกดความเสยหายอยในวสยทการท าธรกจนนยอมรบได

บางความเสยงปองกนไมได 100% ตองมวธแกไขหรอท าอยางไรใหมผลกระทบตองานใหนอยทสด เรยกวา Contingency Plan

16Title of Ebook

Step 4 Risk Implement & Control

Risk Management การจดการความเสยง

เมอการด าเนนงานในขนตางๆ ไดด าเนนงานผานพนไป ขนตอนนจะเปนการด าเนนการ ตดตามผลทไดกระท าไป ทบทวนและควบคมความเสยง

อยางไรกตาม แมจะมการจดการกบความเสยงทถกระบไวเปนอยางดแลว องคกรไมควรอยนงหรอหยดกจกรรมการจดการความเสยง เพราะความจรงแลวความเสยงใหมๆ เกดขนไดเสมอ ดงนน ทกๆ องคกรควรมกจกรรมในการประเมนความเสยงใหมๆ ทอาจเกดขนในองคกรตลอดเวลา เพอหาทางรบมอและจดการกบความเสยงทอาจเกดขนอยางเหมาะสมและทนทวงท

กระบวนการ

(Process Name)

จดเตรยมโดย

(Prepared By:)

แผนก

(Function/Department)

วนทจดเตรยม

(Prepared Date:)

ทมงาน

(Team Members)

อนมตโดย

(Approved By:)

ข นตอน 1 ระบความเสยงทเปนไปได

(Identify Risks)

กระบวนการ/ขนตอนการท างาน

(Function Process)

ล าดบ

(No)

ความเสยงทมโอกาสเกดขนหรอเคยเกดขนแลว

(Potential Risk)

โอกาสทจะเกด

(Likelihood)

H/M/L

ความรนแรง

(Severity)

H/M/L

เลอก?

(Prioritize)

Yes/No

แผนการปองกน

(Mitigation Plan)

ผรบผดชอบ

(Responsible)

ก าหนดวนแลวเสรจ

(Target Completion Date)

แผนการแกไข

(Contingency Plan)

ผรบผดชอบ

(Responsible)

ก าหนดวนแลวเสรจ

(Target Completion Date)

แผนการปองกนทด าเนนการแลว

(Mitigation Actions Taken)

วนแลวเสรจ

(Completion Date)

แผนการแกไขทด าเนนการแลว

(Contingency Actions Taken)

วนแลวเสรจ

(Completion Date)

โอกาสทจะเกด

(Likelihood)

H/M/L

ความรนแรง

(Severity)

H/M/L

ข นตอน 2

วเคราะหและเรยงล าดบความส าคญเพอเลอก

(Risk Analysis and Prioritization)

ข นตอน 3การวางแผนรบมอกบความเสยง

(Risk Response Planning)

ข นตอน 4การลงมอปฏบตและควบคมความเสยง

(Implement and Control Risks)

ผลลพธหลงด าเนนการ

(Actions Results)

RISK MANAGEMENT PLAN

ในการลงมอท าตามขนตอนของกระบวนการจดการความเสยงนน องคกรควรมเอกสารใชประกอบการท างาน โดยสามารถออกแบบการระบขอมลของแตละขนตอนตงแตตนจนจบ เพอใหมนใจในขอมลทไดในแตละขนตอน และสามารถกลบมาตดตามผล ทบทวน และน าเสนอผบรหารเพอการตดใจไดอยางครบถวน

17Title of Ebook

Roll out Mitigation & Contingency Plan

หลายๆ ครงททมงานไดหาแนวทางปองกน (Mitigation Plan) และการแกไข

(Contingency Plan) ไดครบถวนพรอมจะลงมอปฏบต แตไมสามารถประสบ

ความส าเรจไดผลตอบรบแบบทคาดการณไว เพราะในการลงมอท าใหไดผลส าเรจ

มตวแปรมากมายทเปนตวขดขวาง

ดงนน ผท รบผดชอบน าแผนไปปฏบต จะตองพจารณาเรองของ การวางแผน

การสอสารไปยงผเกยวของโดยเฉพาะผทตองเปนผปฏบตโดยตรง บางแนวทาง

อาจจะตองมการจดอบรมใหเขาใจกอนลงมอท า หรอทดลองท าเปนตวอยางสเกล

เลกๆ ตองการก าลงพลหรองบประมาณเพมหรอไม

ทส าคญ จะตองมตวชวดความส าเรจหรอความคบหนาทจบตองได และมการ

แจกแจงหนาทความรบผดชอบของผทเกยวของทกคนหรอทกหนวยงาน

สงส าคญคอ การยอมรบจากผปฏบตงานตอแนวทางปองกนและการแกไขทตดสนใจเลอก

Risk Management การจดการความเสยง

18Title of Ebook

Identify Causes and Mitigation Plan

กอนทจะลงมอหาแนวทางปองกน (Mitigation Plan) ทใชนน ตองร

สาเหตทแทจรงทกอใหเกดความเสยงนนๆ กอน มฉะนน เราอาจจะไดแนวทาง

ปองกนทไมมประสทธภาพ เสยเวลา แรงงานและตนทนทด าเนนการ

กระบวนการหาสาเหตทแทจรง เรมจากการระดมสมอง (Brainstorming)

หาสาเหตทเปนไปได (Potential causes) ใหมากทสด โดยสามารถใช แผนผง

กางปลา (Fishbone diagram) หรอ 6M หรอ Ishikawa เปนเครองมอในการมองให

ครบทกดาน หลงจากนนใหรวมสาเหตทเปนไปไดทงหมดน ามาโหวตเลอก

(Multi-voting; N/3) แลวน าทเหลอจากการโหวตมาถามค าถาม 5 ค าถาม (5

Whys Analysis) เพอใหไดสาเหตทแทจรงของความเสยงนนๆ

Risk Management การจดการความเสยง

19Title of Ebook

Idea Generation Workshop

กระบวนการ Idea Generation Workshop เปนกระบวนการทองคกรสามารถน าไปปรบใช ส าหรบการจดการความเสยงตามขนตอนทไดกลาวมาในคมอนทงหมด โดยแนะน าใหจดท าดวยความถ ทเหมาะสมกบความเสยงขององคกรหรอแตละหนวยงาน

Risk Management การจดการความเสยง

20Title of Ebook

Idea Generation Workshop

Risk Management การจดการความเสยง

21Title of Ebook

Idea Generation Workshop

Risk Management การจดการความเสยง

22Title of Ebook

Idea Generation Workshop

Risk Management การจดการความเสยง

นคอกระบวนการทงหมดของการจดการความเสยง (Risk

Management) ทองคกรของทานสามารถน าไปปรบใช เพอใหผบรหารและพนกงานทราบวา มปญหาอะไรรออยในอนาคตบาง ดงนนองคกรจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมกระบวนการอยางเปนระบบ เพอทจะใหทราบวา ธรกจจะมโอกาสเผชญปญหาอะไรบางและจะหาทางปองกนหรอหลกเลยงอยางไรเพอใหความสญเสยทอาจจะเกดขนมผลกระทบตอธรกจนอยทสด

23Title of Ebook

AppendixCase Study

Risk Management การจดการความเสยง

24Title of Ebook

Identify objective

Workshop เแรกเรมตนระบเปาหมายหรอวตถประสงค (Objective) ของแผนก และเขยน Sub-process ทส าคญและสงผลตอวตถประสงค

มค าถามวา การเขยน Sub-process ตองเขยนละเอยดขนาดไหน ค าตอบคอ ใหคณเขยน Sub-process ทส าคญและหลกๆ กอน ใหครบตงแตจดเรมจนถงจดสนสดของ Process หลงจากนนมาไลดทละ Sub-process แลวเขยนเพมใหละเอยดขนได ยงละเอยดแคไหน กจะยงท าใหการระบความเสยงในขนตอนตอไปท าไดครอบคลมมากขน

Risk Management การจดการความเสยง

25Title of Ebook

Identify objective

จากตวอยางของกลม Mix & Match ไดระบเปาหมายหรอวตถประสงค(Objective) ของแผนก “สงสนคาทมคณภาพถงลกคาตามก าหนดเวลา 100%” และเขยน Sub-process ทส าคญและสงผลตอวตถประสงค เรมตงแต ‘รบออเดอร’ จนถง ‘สงมอบสนคาใหลกคาตามแผนรถ หลงจากนนไดเขยน Sub-process เพม ขยาย ‘ตรวจสอบสนคาในสโตร’ และ ‘จดเตรยมสนคาขนรถ’ เพอใหเหนภาพชดยงขน

Risk Management การจดการความเสยง

26Title of Ebook

Step 1: Identify Risk

Risk Management การจดการความเสยง

หลงจากได Sub-process ทส าคญและสงผลตอวตถประสงคทงหมดแลว ใหท าการเลอกมาหนง Sub-process เปนตวอยาง ท าการระบความเสยงทมโอกาสเกดขนหรอเคยเกดขนแลวจากประสบการณออกมาใหมากทสด แตในการท างานจรงตองท าขนตอนนกบทก Sub-process ใหครบ

27Title of Ebook

Step 2: Analyze & Prioritize Risk

Risk Management การจดการความเสยง

เมอไดความเสยงทมโอกาสเกดขนทงหมดแลว ขนตอนนเปนการวเคราะหประเมนโอกาสในการเกดความเสยง (Likelyhood) และความรนแรงถาความเสยงนเกดขนจรง (Severity) แลวเรยงล าดบความส าคญของความเสยง เพอเลอกเฉพาะความเสยงทส าคญจรงๆ กบงาน โดยใชตารางประเมนความเสยง (Risk Matrix)

28Title of Ebook

Step 3: Risk Response Planning

Risk Management การจดการความเสยง

ขนตอนท 3 ใหน าความเสยงทงหมดทถกประเมนอยในกลม H และ M จากตารางประเมนความเสยงมาหา แนวทางปองกน (Mitigation plan) และแนวทางแกไขหรอแผนส ารอง (Contingency plan) เมอความเสยงนนเกดขน การพจารณาและตดสนใจเลอกแผนรบมอกบความเสยง จะตองค านงถงคาใชจายและผลประโยชนทองคกรไดรบประกอบกนดวย

29Title of Ebook

Step 3: Risk Response Planning

Risk Management การจดการความเสยง

ตวอยางของกลม Mix & Match น าตวอยางความเสยงทถกประเมนอยในกลม H และ M จากตารางประเมนความเสยงมาหา Mitigation plan และ Contingency plan ตามในรปMitigation plan และ Contingency plan ของความเสยงใดๆ อาจจะมหลายแผนกเปนไปได

30Title of Ebook

Step 4: Implement & Control Risk

Risk Management การจดการความเสยง

ขนตอนสดทายคอ การน า Mitigation plan และ Contingency plan ไปลงมอท า ทบทวน ด าเนนการ ตดตามผล และควบคมความเสยง โดยใช A3 template เปนเอกสารชวยควบคม

ครบขนตอนทงหมดของการจดการความเสยง (Risk Management)องคกรตองพจารณาความถในการท ากระบวนการนทเหมาะสมกบแตละแผนก