AllahnKulunuSevmesi

AllahnKulunuSevmesininGstergeleri,BunlarKazanmayaveHuyEdinmeyeTevikyilereEziyetEtmemek

yilere,ZayflaraveFakirlereEziyetEtmektenSakndrmakGrneGreHkmVermek

nsanlarnDGrnneBakarakHaklarndaHkmVermekveGizliHalleriniAllahaBrakmak

AllahKorkusu

AllahnRahmetinimitEtmek

AllahnRahmetinimitEtmeninFaydas

KorkuvemitArasndaYaamakAlamak

AllahaDuyulanSaygveArzudanDolayAlamannDeeriZhdnstnl

DnyayaKarZhdnFaziletiDnyalaDknlAzaltmayaTevikveFakirliinstnlAlnveSdeYaamannstnl

Yiyecek,ecek,GiyecekveBunlarDndaNefsinHolandeylerdeOrtaYoluTutmannveeheviArzularTerketmeninstnlKanaatveTokgzllk

KanaatveTokgzllk,GeimdeOrtaYoluSemeknfakEtmekveZordaKalmadkaDilenmeyiKtlemek

DilenmeksizinveGzDikmeksizinSadakaAlmak

ElininEmeiileGeinmekCmertlik

Kerem,CmertlikveAllahaGvenerekHayrYollarnanfakEtmek

CimrilikveAgzllktenSaknmak

BakasnKendineTercihEtmek

BakasnKendineTercihEtmek,Varn,YounuMuhtalaraVermekhireteHazrlanmak

YarrcasnahireteHazrlanmakveokHayrYapmakkredenZengininFazileti

MalHellindenKazanpSarfedilmesiEmredilenYerlereHarcamakSuretiylekredenZengininFazileti

lmAnmak,NefsinArstekleriniDizginlemekKabirZiyareti

ErkeklereKabirZiyaretininMstehapOlduuveZiyaretininNeDiyeceilmeyistemeninDoruBireyOlmad

BaaGelenSkntSebebiylelmeyistemeninDoruBireyOlmad,FakatDiniYaamakZorlatndaByleBirArzununGnahSaylmad

GnahtanSaknma,GnahaGtrebilecekDavranlardanKanmansanlardanUzakYaamak

ZamanBozulduundaveyaDindarcaYaayamamaktanveHaramaDmektenKorkulduundaBirKeyeekilmeninyiOlaca

nsanlarlaBirAradaYaamannDeeri

TevazveMminlereKolKanatGermek

KibirlenmeninveKendiniBeenmeninHaramOlduu

GzelAhlk

YumuakHuyluluk,Teenn,Kolaylk

HatalarBalamakveCahillereUymamak

-47

ALLAHINKULUNUSEVMESALLAHINKULUNUSEVMESNNGSTERGELER,BUNLARIKAZANMAYAVEHUYEDNMEYETEVKETMEK

yetler

1.DekisizAllahseviyorsanzbanauyunki,Allahdasizisevsinvegnahlarnzbalasn.Allahyarlaycdr,balaycdr.limrnsresi(3),31

AllahTeltarafndansevilmek,dinimizinbiziulatrmakistediienycehedeftir.Herhedefeulamannyollarolduugibibubyksonucaerebilmekiinyaplmasgerekliilervetakibedilmesilzumluizlerdevardr.

teyandan,birkuluAllahnsevdiinigstereniaretlerbulunmaktadr.tebuyettebuiaretlerinbandagelenhususunHz.Peygambereuymakolduuortayakonulmutur.

Ycekitbmznbizebildirdiinegre,yahudilervehristiyanlar BizAllahnoullar ve sevdikleriyiz [Mide sresi (5), 18] diyorlard.Mrikler ise,Allahsevdiimiz iinbizionayaklatrsnlardiyeputlara tapyoruzdiyor,sapklklarnsavunuyorlard.Necrndangelenhristiyangrubda,BizAllahaolansevgimizdendolayMesihitanrolaraktanyoruzdemilerdi.MslmanlardandaVallahibizRabbimiziseviyoruzdiyeyeminedenlervard.Bu,kurubiriddiaileolacakeydeildi.Btnbusylenenleregereklikkazandrmannbiryoluolmalyd.teAllahTel,DekisizAllahgerektenseviyorsanzhemenbanauyunki,Allahdasizisevsin,gnahlarnzbalasnyetiylebtninangruplarnHz.Peygambereuymaya,onungsterdiiekildeyanisnnetiseniyyezereyaamayadavetettiveancakbylebiryaayn,kendisevgisinevemafiretinealmetolduunubildirdi.

O halde, Allah Telnn kulunu sevdiinin ilk belirtisi, kulun Hz. Peygambere uymas, onun izinden ayrlmamas, gerek inan gerekse amel olarakMuhammedizgiyigcyettiincetakipetmeyealmasdr.Allahgerektensevenherkes,sveihaseneolanHz.Peygambereuyar.PeygambereuyanherkesideAllahsever.BylebirizgidenuzakkalanlariinAllahsevgisideAllahtarafndansevilmekdekurubiriddiaolmaktanbakabiranlamtamaz.

2.Eyimanedenler!inizdenherkimdinindendnerse,Allahonakarlk,kendisininsevdiivekendisiniseveninsanlargetirir.Bunlarmminlerekar alak gnll, kfirlere kar zorludurlar. Allah yolunda savarlar, ayplayanlarn ayplamasndan ekinmezler. Bu, Allahn lutfudur ki, onudilediineverir.ZiraAllahnkeremigenitirveAllahonakiminlykolduunubilir.

Midesresi(5),54

Bu yeti kermede Allah Tel dinden kanlarn yerine yarataca insanlarn u drt vasfn bildirmektedir. Bunlar bir insann Allah Tel tarafndansevildiininiaretleridir:

Mminlerekaralakgnllolmak,Kfirlerekarizzetlivezorludavranmak,Allahyolundacihadetmek,Ayplayanlarnayplamasndankorkmamak.

Bu saylan zellikler kimin hayatnda varsa, Allahn sevgisini kazanm demektir. Kimde bu tavrlar yoksa veya bunlarn zdd varsa, Allahn sevgisinekavuabilmekiinhayatnbuizgiyegetirmektenbakaaresiolmadnbilmelidir.

Mslmanlara kaba ve kat davrananlar, kfirler karsnda ise st dkm kedi gibi tavr alanlar, cihaddan uzak duranlar ve mslman olduklar iinkendilerineyneltilenbirtakmkaralamalarsineyeekipekingenlikgsterenler,tavrlarnyenidengzdengeirmelidirler.

Hadisler

: : : -387

.

. : . :

387.EbHreyreradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellem,AllahTelylebuyurmuturdedi:

Herkimbirdostumadmanlkederse,benonakarharbilnederim.Kulum,kendisineemrettiimfarzlardan,bencedahasevimliherhangibireylebanayaknlksalayamaz.Kulumbana(farzlarailveteniledii)nfileibadetlerledurmadanyaklarnihyetbenonuseverim.Kulumusevincede(deta)benonuniitenkula,grengz,tutaneliveyryenayaolurum.Bendenneisterse,onumutlakaveririm,banasnrsa,onukorurum.

Buhr,Rikak38

Aklamalar

96numarailegemibulunanbuhadsikudsdeAllahTelnnkulunusevdiineiaretsaylanbirkahusussralanmaktadr.nceliklebirkulunfarzolangrevlerineekolaraknafileibadetlerleAllahayaknlkkazandvesonundaAllahnsevgisineulatbelirtilmektedir.Demektirki,farzvenfilelerdedevamllkgstermek,Allahnsevgisineiaretolmaktadr.

Heriindedrstlkgrlen,istekleriyerinegetirilen,tehlikelerdenuzaktutulankimseninbuhalideonunAllahTeltarafndansevildiinigsterir.nkAllahTelsevdikleriniyardmszbrakmaz.Zatenhadisimizdekiitenkula,grengz...olurumifadeleri,hibirzamanAllahTelnn,okulunvcudunagirecei(hulledecei)anlamnagelmez.Bubeynlar,ilhyardmnokulunbtnhayatnkapsayacaanlamndagzel,glvetatlbirmeczanlatmdr.

SreklibirmchedeiindebulunmaksuretiyleAllahTelnnsevgisinivedostluunukazananbirmslmana,budrsthalidolaysyladmanlketmeyekalkacak olanlar da pek tabi olarak Allahn dmanl ile kar karya kalrlar. Allah Tel, dostlarn ve sevdiklerini, dmanlarna kar destekleyeceinibildirmektedir.Buda,AllahTelnnsevgisinikazanmakonusundakullariinokbykbirtevikolmaktadr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Farzlarvenfileleredevametmek,Allahnkulunusevdiineiarettir.2.Allahbirkulusevdiizamanheriindebusevgiveyardmnetkisigrlr.3.DostlarnadmanlkedenlereAllahTelharbaacanbildirmitir.

: : -388. :

: : : : :

. :

388.YineEbHreyreradyallahuanhdenrivayetedildiinegrePeygambersallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

AllahTelbirkulusevdiizamanCebrile:

Allahfilanseviyor,onusendesev!diyeemreder.Cebrildeokulusever,sonragkhalkna:

Allahfilangerektenseviyoronusizdeseviniz!diyehitbeder.

Gktekilerdeokimseyiseverler.Sonradayeryzndekileringnlndeokimseyekarbirsevgiuyanr.Buhr,Bedlhalk6,Edeb41,Tevhd33Mslim,Birr157.Ayrcabk.Tirmiz,Tefsrusre(19),7

Msliminrivyetinde(Birr157)Reslullahsallallahualeyhiveselleminylebuyurduukaydedilmektedir:

AllahTelbirkulusevdiizamanCebrile:

Benfilanseviyorumonusendesev!diyeemreder.Cebrilonusevervesonragkhalkna:

Allahfilanseviyor,onusizdeseviniz,diyeseslenir.Gkhalkdaokimseyisever,sonrayeryzndekilerinkalbindeokimseyekarbirsevgiuyanr.

AllahTelbirkulabuzettiizaman,Cebrile:

Ben,filansevmiyorum,onusendesevme!diyeemreder.Cebrildeonusevmez.SonraCebrilgkhalkna:

Allahfilankiiyisevmiyor,onusizdesevmeyin,der.Gktekilerdeokimseyisevmezler.Sonradayeryzndekilerdeokimseyekarbirkinvenefretuyanr.

Aklamalar

nceunoktaybelirtelimki,AllahTelnnkulunusevmesidemek,okuliinhayrmuradetmesi,onahidyetvenimetvermesidemektir.AllahTelnnbuzetmesidekulunazgnlnartrpazdetmesidemektir.

Gkhalkveyasemehli,meleklerdir.BataCebrilaleyhisselmolmakzeremeleklerinbirkulusevmesi,okuliinduaveistifardabulunmalaranlamnagelir.

HadisinikinciksmyanikinvenefretleilgiliblmBuhrdeyeralmamaktadr.NevevmerhumbusebeplenceBuhrileMslimarasndamterekolanksmvermi,sonradaMslimdekiilveyizikretmitir.

Hadsierftenanlalmaktadrki,AllahTelbirkulusevdiizamanonumeleklereveinsanlaradasevdirir.AllahTelbirkulusevdiktensonraonuCebrilveinsanlarnsevipsevmemesiaslndahinemlideildir.AncakAllahTelsevdiikulunadahaziydeikramveiltifatetmekiinonumeleklereveslihinsanlaradasevdirmektedir.NitekimMeryemsresinin96.yetindeylebuyurulmaktadr:manedipyararlileryapanlaraRahmanolanAllah(gnllerde)sevgiuyandrr.AbdullahbniAbbasradyallahuanhmyettekibusevgiuyandrmay,Allahnonlarsevmesivesevdirmesieklindeyorumlamtr.Byleceyetilehadisimizarasndakiuyumtammnasylaortayakmbulunmaktadr.

AynekildeAllahTelsevmediikiiyimeleklereveiyiinsanlarasevdirmez.Bununnaslgerekletiiise,hadisimizdeaklanmaktadr.Buradanusonucukarmamzpeknormaldir:Mslmanlararasndasevilenbirkiininbudurumu,onunAllahkatndadasevildiiningstergesidir.Aynekildeslihinsanlarnvemslmanlarnnefretettiikiininbudurumuda,onunAllahnbuzettiibirkiiolduunugsterir.

Ohaldekimlerinkimlertarafndansevildiivekimlertarafndansevilmediisonderecebyknemarzetmektedir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Allahnkulunusevmesigizlikalmaz.2.AllahTelsevdiikulunumeleklereveslihkullarnadasevdirir.3.nsanlar,toplumdakidurumlarnabakarak,Allahkatndakiyerlerininneolduunutahminedebilirler.

} -389 : : {

. :

389.ieradyallahuanhdanrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemashbtanbirkiiyiaskerbirblekomutantayinedipgazayagndermiti.Buzatblehernamazkldrnda(ikincirektta)hlssresiniokuyarakkraatnbitirirdi.Dnte,komutannnamazhlssresiilebitirmeyidetedinmiolduunuReslullahsallallahualeyhivesellemehaberverdiler.Oda:

Niinbyleyaptnonasorunuz!buyurdu.Sordular.

hlssresi,Rahmnnsfatlarnihtivediyor.Busebeplebenonuokumayseverim,dedi.BununzerineHz.Peygamber:

AllahTelnndaonusevdiinikendisinemjdeleyiniz!buyurdu.Buhr,Tevhd1Mslim,Saltlmsfirn263.Ayrcabk.Nes,ftith69

Aklamalar

hlssresi,MekkelimriklerinHz.PeygamberegelipBizikendisinekullukyapmayaardnRabbinibizetantdemelerizerinenzilolmutur.Meliyledir:

Deki:OAllahdr,birdir.

Allahsameddir,(hibirvarlamuhtadeildir,hereyonamuhtatr).

Dourmamvedourulmamtr.

HibireydeOnadenkolmamtr(eivebenzeriyoktur).

Gzel dinimizin ba inan ilkesi olan tevhid, Allahn birlii esas, en zl ekilde bu srede anlatlmaktadr. Bu sebeple bu srenin bir ad da Tevhidsresidir.AllahTel,ilhlksfatlarylabusredevebirdeyetlkrsdeolduugibihibiryerdeanlatlmdeildir.

hlssresininKurnKermintebirinedenkolduunadairrivayetlerbulunmaktadr.Bununyorumundalimlerimizfarklgrlerilerisrmlerdir.KimiKurannmuhtevsksmdanoluur:Kssalar, ahkmveAllahn sfatlar.BusreAllahn sfatlarn ihtivaettii iinKurnKermintebiri saylrdemitir.Kimi de, BtnyleKurnKerm,Allah Telnn ztn, isim ve sfatlarn, fiil ve detlerini tantr. Bu sre ise,Allah takdis ve tenzihe tahsisedilmitir.BuadanKurnntebirisaylrgrndedir.

Sevapbakmndantebirinedenkolupolmaddabutartmalararasndadr.

Hadisimizdeismibildirilmeyenkomutann,kldrdhernamaznikincirekatindehlssresiniokumas,ikyetkonusuyaplncaHz.Peygamber,nceliklebuhareketininsebebinikendisindensormakgerektiinibelirtmivesordurmutur.Komutann,nenamazksa tutmaknebakasrebilmemeknededahabakaherhangibirsebeptendolaydeil,srfsreninmuhtevsnaduyduusevgivemuhabbetten,yaniAllahbilincindendolayhepbusreyiokuduuanlalncada,onunbutavrnn,AllahTeltarafndansevildiininiaretiolduunuilnetmiveAllahTelnndaonusevdiinikendisinemjdeleyin!buyurmutur.

Hadistenrendiklerimiz

1.AllahTelnnkendiztntanttsreveyasreleribilinliolarakskaokumakgzeldir.2.hlssresi,bizimAllahinancmzenzlekildetantanbirsreicelledir.3.kincirekatlerdeherzamanhlsokumaksuretiylenamazklnabilir.

48

YLEREEZYETETMEMEKYLERE,ZAYIFLARAVEFAKRLEREEZYETETMEKTENSAKINDIRMAK

yetler

1.Mminerkeklerevemminkadnlara,yapmadklarbiritendolayhakszyereeziyetedenler,phesizbykbiriftiretmiveakbirgnah

yklenmiolurlar.Ahzbsresi(33),58

Nevevnin iyi kimselere eziyet etmekten sakndrmaya delil olarakmmin erkek ve kadnlara ilemedikleri eyler dolaysyla szle ve davranla eziyetedilmesiniyasaklayanyetingetirilmesi,hereydennceiyiveslihkimselerin,mminolduunugstermektedir.Aynzamandayetinnzilolduutoplumda,savunmasz kimseler denince, erkek ve hanm mminlerin hatra geldii anlalmaktadr. Eziyet ve ikence, gerek propaganda yoluyla szl veya dorudanmdhaleyoluylafiilolsunherikisideAllahkatndabueziyetiyapanlariinbykbirsorumlulukvesilesiolacaktr.

Bir nceki yette de Allah ve Resln incitenlere Allah, dnyada ve hirette lnet etmi ve onlar iin horlayc bir azb hazrlamtrbuyurulmaktadr[Ahzbsresi(33),57].

Tevhide ters den birtakm yaktrmalar Allah hakknda ileri srmek, peygamberlikle badamas mmkn olmayan baz szleri Peygamber hakkndasylemeksretiyleAllahveReslnincitenlerin,KurnKerminnzlsrasndayaayangayrimslimlerolduubellidir.Allahonlarnkbetlerinideakcalnetvehorlaycbirazbolarakbildirmitir.

Gnmzdebiroklkedegrldgibisavunmaszdurumdabulunanmslmanlara,hialkalarolmayansularisnadederekiftiradabulunanlarnakbirveblaltnagirmiolduklarbildirilmektedir.Dolaysylabylesibireziyetveikencenin,mminlerarasndabirbirlerinekarkullanlmamasncelikleistenmiolmaktadr.

[10] [9]

2.Yetimisaknhorlamavedileneniaslakovma!Duhsresi(93),910

Allah Telnn zellikleHz. Peygambere ihsn ettii nimetleri dile getirenDuh sresinin bu iki yeti,Hz. Peygamberin ahsnda btnmslmanlaraynelikemirlerihtivetmektedir.KendisidebiryetimolanHz.Peygamberebudurumhatrlatldktansonra,Ohaldeartkyetimisaknhorlama,malveyailimisteyenideaslakovmabuyurulmas,oldukaetkileyicivedikkatekicidir.

Konu balndaki zayflara, yetimlere ve fakirlere misl olarak dilencilerin zikredildii grlmektedir. O halde toplumun himmet ve scak ilgiyemuhtakesimlerine olumlu bir ey yaplamad yerde hi deilse krc olmamak tlenmektedir. Bu gnl krk insanlar kabasaba sz ve tavrlarla incitmek, buyetlerdegetirilensnrlarinemekolacaktr.Buise,olgunmminlerdenbeklenenbirhareketdeildir.

Hadisler

( ) (385 ) ) (260 )

. (261 ) ( Konuyadairhadisleregelinceonlarhaylioktur.Mesel,bundanncekikonudageen(387numaral)Herkimbirdostumadmanlkederse,bendeona

karharbilanederimanlamndakiEbHreyreradyallahuanhnrivyetettiihadis.

YineYetimlelgilenmekonusundayeralmbulunanSadbniEbVakkasnrivyetettii(263numaral)hadisveohadistekiReslullahsallallahualeyhivesellemin:

EyEbBekir!Eersenofakirlerikzdrdnsa,bilesinkiRabbinidekzdrdndemektirsz...

Aklamalar

MellifNevevburadadahancegemiolanvebizimdebukitaptakinumaralarnaiaretettiimizikihadiseatftabulunmaklayetinmektedir.aretedilenikihadisveyorumlarbirkezdebukonuileilgilerinoktasnadikkatedilerekokunmaldr.Buradaayrcabiraklamayapmaihtiyacduymuyoruz.

: : -390

.

390.CndebbniAbdullahradyallahuanhdenrivyetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurmutur:

Sabahnamazn cemaatle klan kimseAllahn gvencesindedir. SaknAllah, gvencesi altnda olanbir eydendolay sizi takibe almasn.nkAllahgvenceverdiibireydendolaykimitakibederse,onuyakalarsonradaonuyzstcehennemateineatar.

Mslim,Mescid261,262.Ayrcabk.Tirmiz,Salt51,Fiten6bniMce,Fiten6

Aklamalar

yileri,zayflarvefakirleriincitmektensakndrmakonusuylabuhadsierfinalkas,sabahnamazncemaatleklan,cemaatinolmadyervezamanlardadayalnzbanaklankimseninAllahnhimyesindeolmasdolaysyla,bylebirmslmanincitecekolanlarnAllahnkorumasaltndaolanbirinesaldrmkabuledilmeleridir. Allahn temint ve gvencesi altnda olan bir kimseye yneltilen her saldr ise, mutlaka takib edilir ve asla cezsz braklmaz. nk AllahTelnnsorumlututuptakibealdkimseninkurtuluuyoktur.tebusebeplemslmanlarsahipsizsanponlarzmeyekalkmamakgerekir.

Bumnasyla hadisimiz,AllahTelnn,dostlarnadmanlk edenlereharb ilan edeceini, fakirfukaray incitenlerinAllah incitmivegazabnzerineekmiolacanbildirenyukardakiikihadisile,sonularitibariyletambiruyumiindedirveonlardesteklemektedir.YaniAllahTel,herhangibirsebeplebirkulunutakibealrsa,okulunartkkurtuluuyoktur.Oyzden,iyileri,zayflarvefakirfukarayincitenlerdebilmelidirlerki,buinsanlar,sabahnamazncemaatle(veyadurumagre tekbana) klanmslmangibiAllahTelnnhimyesi vegvencesi altndadrlar.Onlaraynelikhakszlklar,AllahTelnn takibiylekarlar.Dolaysylasonu,mutlakayakayelevermektir.BtnbusylediklerimizhadsieriftekiSaknAllah,gvencesialtndaolanbireydendolaysizitakibealmasnikzylaifadeedilmitir.

Nevev merhum, mslmanlara eziyet vermeye kalkacaklarn bu ilh koruma ve takibi hatrdan karmamalarn tenbih etmek iin hadsi erfi buradazikretmitir.Ayrcahadsierf234numaradagemive1051numaradadatekrargelecektir.

Hadistenrendiklerimiz

1.SabahnamazncemaatleklanbirmslmanAllahngvencesialtnagirmidemektir.Cemaatleklmaimknbulunmayanhal,yervezamanlardasabahnamaznyalnzbanaklanlariindeaynhimyegeerlidir.

2.AllahTel,birkulutakibealrsa,artkonunkurtuluuyoktur.

-49

GRNEGREHKMVERMEKNSANLARINDIGRNNEBAKARAKHAKLARINDAHKMVERMEKVEGZLHALLERNALLAHABIRAKMAK

yet

1.Eertvbeeder,namazklar,zektverirlerse,onlarserbestbrakn.

Tevbesresi(9),5

Mriklerlesavatanbahsedenyetlerdensonragelenbuhkmksm,onlarlasavamaktanvazgemeninvemminolduklarnakararvermeninbelirtilerinisralamaktadr.Bubelirtilertvbeetmek,namazklmakvezektvermektir.Bunlaryerinegetirenkimseilesavalmaz.Birkimseninbunlarkalbeninanarakmyapt, yoksa cann kurtarmak iin mi byle davrand gibi bir aratrmaya da girilmez. nk kalblerdekini bilmek, bizim elimizde ve gcmz dhilindedeildir.Bizimvazifemiz,daaksedengrntvebelirtileregrehareketetmektir.Busebeple,genelbirkaidekonulmutur:BizzhireyanidgrnegrehkmederizkalblerdegizleneniiseAllahbilir.

Hadisler

: -391.

391.Abdullahbnimerradyallahuanhmdanrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Ben,Allahtanbakabirilhbulunmadna,MuhammedinAllahnReslolduunaehdetedip,namazdosdoruklncayavezekthakkylaverinceyekadar insanlarla savamaklaemrolundum.Bunlaryaptklar takdirde,kanlarnvemallarnbendenkorumuolurlar. slmngerektirdiihaklarisebunlarndndadr.OnlarngizlihallerininhesabAllahaittir.

Buhr,mn17,28,Salt28,Zekt1,tism2,28Mslim,mn3236.Ayrcabk.EbDvd,Cihd95Tirmiz,Tefsrusre(88)Nes,Zekt3bniMce,Fiten13

Aklamalar

slmda harp deil sulh esastr. Sava, bir gaye ve hedef olarak kabul edilmez. Sulh ve sknu salamak, insanl mutlu klmak iin her trl areyebavurulduktan sonra netice alnmazsa, savamakmecbriyetinde kalnabilir. slma gre savan gayesi, yeryzn kfr ve irkin hkimiyetinden, zlimlerinzulmnden arndrmak, Allahn dininin herkese ulamasn salamak, Allah ile kullar arasndaki engelleri ortadan kaldrmaktr. Kimse mslman olmayazorlanamazancakmslmanolmakisteyenlereengelolunmasnlenirmriklervekfirleryaslmagirmek,yaslmnhkimiyetinikabuletmek,yadasulhyapmakyollarndanbirinitercihederler.

Hadisimizde kendileriyle savalacandan sz edilen kimseler, ncelikle mrikler ve kitap ehli olmayan putperestlerdir. Kitap ehli olan yahudi vehristiyanlarlasavalmasnnsebebi ise,Allaha inanmaklaberaber, inanlarnnbozukluuveHz.MuhammedinAllahn reslolduuna inanmaylardr.Bukimselerslmnhkimiyetinikabletmeyevemslmanolmadklartakdirdecizyevermeyemecbredilirler.

AllahaveReslneinandklarnsyleyenlerle,yanikelimeiehdetgetirenlerleartksavalmaz.Dahasonraonlardannamazklmalar,zektvermeleriveslmn dier artlarn yerine getirmeleri istenir.nk kelimei ehdet getirip slma girenler, slmdninin btn gereklerini yerine getirmeyi kabul etmisaylrlar.Bunlaryappyapmadklar,slmynetimitarafndantakipedilir.Diningerekleriniyerinegetirmeyenlereisegerekenyaplr.

Btnbunlara,insanlarnzhirhalleri,daaksedenszvedavranlaresasalnarakkararverilir.Onlarnilerindesakladklarniyetvedncelerin,yaptklargizlikapaklilerinhesabAllahaaittir.Kimseninniyeti,kafasndavegnlndegizlediidncesi,bakalarnilgilendirmeyenzelhayataratrlmaz.

slmnhakkdenilerekistisnedilenksmise,ilediisutandolaylmhakedeninldrlmesi,malnnalnmasngerektirenbirsuileyeninmalnnalnmasdr.

Hz. EbBekir, zekt vermeyi reddedenlerle savamaya karar verirken, Kurnn ilgili yetleri ile birlikte bu hadsi de kendisine dell edinmiti. Hadisingsterilenkaynaklarndanbazsnda,buakabelirtilmektedir.Buhadis,pekoksahbetarafndanrivayetedilmiolup,mtevtirhadislerarasndasaylr.

Hadisi1078ve1212numaralardatekrarelealacaz.

Hadistenrendiklerimiz

1.Mslmanolduunusyleyenveslmnemirleriniyerinegetirenkimseylesavamamakdnbirvecbedir.2.Birkfirinmslmanolduunahkmetmekiinkelimeiehdetgetirmesiyeterlidir.

3.Kiiler,dgrnmlerivedavranlarnagredeerlendirilir,haklarndakihkmdebunagreverilir.4.Gizliolanniyetvedncelerinhesabnsormak,kullarnvazifesiolmaypAllahaittir.5.Kelimeiehdetgetirenveslmnemirlerineuyanbirkimse,ilediisulardandolayhesabaekilirvelmcezasnaveyabakabircezayaarptrlr.6.Kelimeiehdetgetirenbidattekfrolunmaz,imanszlklasulanmaz.

: : -392.

392.EbAbdullahTrkbniEyemradyallahuanhdenrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhiveselleminylebuyurduunuiitmitir:

KimAllahtanbakailhyokturderveAllahtanbakaibadetedilenleriinkrederse,okimseninmalvekanharamolur.GizlihallerininhesabiseAllahaittir.

Mslim,mn37

TrkbniEyem

Sahbeikirmdandr.KnyesiEbAbdullahtr.EbMlikelEcaninbabasdr.Trk,Kfelilerdensaylr.ResliEkremEfendimizdendrthadsrivayetetmitir.MsliminSahhindeikihadisivardr.Trknhayathakkndakaynaklarmzdabilgibulunmamaktadr.

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Bazrivayetlerdegeenlilheillallah:AllahtanbakailhyokturlafznnmefhmunaMuhammednReslullah:MuhammedAllahnResldrksmdadhilolup,buterkbekelimeitevhddenir.Kelimeitevhdveyakelimeiehdetisyleyeninmslmanlnahkmedildiinibiliyoruz.Buradabunailaveolarak,Allahtanbaka tapnlanher eyi inkretmekdezikredilmitir.Esasenkelimei ehdetveyakelimei tevhdi syleyenkimse,Allahtanbaka tapnlanbtnsahteilhlar,tutlarvehertrlputureddetmiolur.

Bir ok hadiste srarla vurgulanan gizli hallerin hesabnn Allaha ait olduu gereini mslmanlarn ok iyi kavramalar gerekir. nk niyetlerin vedncelerin, vkf olunmas mmkn olmayan zel hallerin hesabn sormaya kalkmak, hem toplumu fitneye srkler, hem de birok hakszlk vezulmlereyolaar.Busebepleinsanlarnbueitaratrmavesoruturmalardanveneticeitibariylebuzelliklereynelikhkmvedavranlardankesinlikleuzakdurmalaremredilmitir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Hkmlerzhiregre,yanidgrnebakarakverilirniyetlerevegnldengeenleregrehkmvermeksadeceAllahamahsustur.2.Btnbtlilhlardanuzakdurmakveonlarreddetmekfarzdr.3. nsanlar niyetlerine, kafalarnda ve kalplerinde gizledikleri dncelerine gre yarglamaya kalkmak toplumlar fitneye srkler ve birok zulmlerin

ilenilmesinesebepolur.

: : -393 : : . :

.

: : .

393.EbMabedMikddbniEsvedradyallahuanhyledemitir:

Ben,Reslullahsallallahualeyhivesellemededimki:

Kfirlerdenbiradamlakarlasamveonunlavurusak,obenimellerimdenbirinikllavurupkoparsa,sonradabenimelimdenkurtulmakiinbiraacnarkasnasnsave:

Ben,Allahiinmslmanoldum,dese,onubyledediktensonraldrebilirmiyim,yReslallah!Nedersin?

ResliEkremsallallahualeyhivesellem:

Saknonuldrmebuyurdu.Ben:

EyAllahnResl!Adambenimikielimdenbirinikopard,ondansonrabuszsyledi,dedim.Bununzerine:

Saknldrme, eer onuldrrsen, o, seninkendisini ldrmezdenncekidurumundadr. Sen ise, onuno sz sylemedenncekidurumunadersinbuyurdu.

Buhr,Mez12Mslim,mn155.Ayrcabk.EbDvud,Cihd95

MikddbniEsved

Sahbei kirmnndegelenlerindenveilkmslmanlardandr.MikddbniAmrdiyedeanlr.KnyesiEbMabeddir.Mekkedemslmanlnakaortayakoyanilkyedisahbdenbiriidi.Habeistanahicretedensahblerarasndayerald.SonraMekkeyednd.

Mikdd,Bedir veUhudbataolmakzere,Hz.Peygamberinbtngazvelerindebulundu.zellikleUhuddapek okyararlklargsterdi.Hz.Peygamber,BedirSavanakmadannceashbilebukonudaistireettiizamanherbirikarariyibulduunubelirtmiti.SraMikddagelince,unlarsyledi:

YReslallah!Ne ileemrolunduysanonuyap,bizseninleberaberiz.Allahayeminederimki,bizsanasriloullarnnMsaleyhisselmadediigibidemeyiz.OnlarMsya:SenveRabbingidinsavan.Bizburadaoturuyoruz[Midesresi(5),24]demilerdi.SenihakpeygamberolarakgnderenAllahayemnederimki,ayetsenbiziBirklGmdakadaryrtsen,seninlebirlikteolduktansonradahafazlaglededayanrz.

MikddnbusamimiszlerizerineAllahReslondanmemnunkaldvekendisineduaetti.

BedirSavanakatlanlararasndasadeceonunatvard.

PeygamberEfendimizbirgn:

AzzveCellolanAllah,banadrtkiiyisevmemiemrettiveonlarkendisinindesevdiinibildirdibuyuruncaashbkirm:

YReslallah!Onlarnisimlerinibizedesylesen,dediler.BununzerineResuliEkremEfendimiz:

OnlardanbiriAlidir(buszdefatekrarlad),dierleriEbZer,MikddveSelmnbuyurdular.

MikddbniEsved,Msrfethindebulundu.Sahbehayatnkonuedineneserlerdeonunlailgilipekokmenkbevardr.Mikdddanrivayetedilenhadissays42dir.

MikddbniEsved,Hz.Osmannhilfetizamannda,hicr43ylnda,70yanda,Mednedevefatetti.CenazenamazndaHz.Osmankldrd.

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Sahbei kirm, Resli Ekrem Efendimize bazan olmu bir olay bazan da olabilecek bir mesele hakknda soru sorarlard. Bu hadiste Mikdd, olmasnmuhtemelgrdbirmeseleyisoruncaPeygamberEfendimizdeona,dolaysylabtnashbavemmetecevapvermioldu.

Peygamberimizin olmam bir olay soranlara cevap vermedii ve vuku bulmam bir eyin sorulmasn istemedii de olurdu. Bu sebeple mmMlik veseleftenbazlimlerimiz,henzvukubulmayanvevarolmayanbireyinhkmnsormayhogrmezlerdi.Fakatulemnnbykounluuhenzolmambireyin hkmnn sorulmasn ve buna cevap vermeyi ciz grmlerdir. zellikle Hanef mezhebi bu konuya ok olumlu bakm ve henz ortada olmayanmeselelere zmler aram, aklen muhal saylmayan her hususu gndemine alp, o konu etrafnda dnce ve tasarmlar gelitirerek sekin bir mevkiyekavumutur.

Kfirlerdenbiriharpsrasndabirmslmancephedeehidetseveyaelini,kolunuyahutherhangibiruzvunukoparsa,sonradakelimeiehdetgetirseveyaburadaolduugibimslmanoldumdese,artkonunlasavamaktanveonuldrmektenvazgeilir.nkslmkabuledenbirkimseileharbetmekharamdr.Okimseninbuszcannkurtarmakiinsylediigibibirdnceilehareketedilmez,zhiregrehkmedilir.Bylebirinildrenmslmangnahagirmiolur.Hadis ve fkh limi Hattb, mslman oldum demezden nce kfirin kann dkmek ve onu ldrmek helldir, ama bu sz syledikten sonra, o kimsemslmansaylrveldrlmesiharamoluronuldrenmslmanndaksasyoluylakanhellolur,diyerekolaynciddiyetiniveneminiortayakoyar.

Hz.Peygamber,HlidbniVeldi,NecdtaraflarndayaayanbirkableolanBenCzeymeyegndermiti.HlidonlarslmadvetettiindeBenCzeymehalkkelimeiehdetisyleyemediler.slmkabulettiklerinidedorudrstanlatamadlarancakbuanlamdaolmakzeredinimizideitirdikdiyebildiler.Buszlemslmanolduklarnanlatmakistediler.HlidbniVeldiseonlarnbuszlerinikabuletmeyerekkendileriylesavatveonlardanbirksmnldrd.Fakatsahblerkendilerineesirolarakverilenkiilerildrmediler.DahasonradurumPeygamberEfendimizehaberverilince,EfendimizokzldveikieliniaarakAllahayleyalvard:

Allahm!Hlidinyaptndansanasnrm!Busznikidefatekrarlad(Buhr,Ahkm35Mez58).

Mslmanolduunusyleyenkimseyildrenin,onunbuszsylemezdenncekidurumundaolacaynndekipeygambertehdidi,okimseninkfirolduuanlamnda olmayp, ksas yoluyla kannn hell olaca anlamndadr. Birmslmann, his ve heyecanna kaplarak byle bir yola sapmamas iin, PeygamberEfendimizdurumubuarpcifadelerleaklamtr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Birkimse,herhangibirekildeslmkabulettiiniifadeederse,onunlasavalmazveartkonunkanndkmekharamolur.2.Byle bir kimseyi bilerek ldrene ksas uygulanr. ayet bilmeyerek veya cann kurtarmak iin byle davrandn zannederek ldrmse, ldrlenin

diyetinindenmesigerekir.3.Henzvukubulmambirolaynhkmnnsorulmasvebunacevapverilmesicizdir.4.Hkmzhiregreverilir,niyetlervednceleraratrlmaz.

: -394 : : : : :

. .

: : : : : .

. : :

394.smeibniZeydradyallahuanhmyledemitir:

Reslullahsallallahualeyhivesellem, biziCheynekabilesininHurakakoluzerinegndermiti.Sabahleyinonlar sularnnbanda ikenzerlerinehcumettik.Benveensardanbirkiionlardanbiradamaulatk.Bizonunzerineyrynce,adam:Lilheillallah:Allahtanbakailhyokturdedi.Bununzerineensardanolanarkadamonahcumdanvazgetibenisemzramonasapladmveadamldrdm.BizMedineyegelincebuolayPeygambersallallahualeyhiveselleminkulanagittivebana:

Eysme!Lilheillallahdediktensonraadamldrdnm?buyurdu.Ben:

YReslallah!O,buszsadececannkurtarmakiinsyledi,dedim.PeygamberEfendimiztekrar:

Lilheillallahdediktensonraadamldrdnm?diyeyinesorduvebuszokadaroktekrarladki,ben,dahancemslmanolmamolmaybiletemenniettim.

Buhr,Diyt2,Mez45Mslim,mnl58159.Ayrcabk.Tirmiz,Tefsrusre(11)

Msliminbirrivyetiyledir:

Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Adamlilheillallahdedivesendeonuldrdn,ylemi?Ben:

YReslallah!O,buszsadecesilahtankorktuuiinsyledi,dedim.PeygamberEfendimiz:

Kalbinimiyardnki,busebeplesyleyipsylemediinibilesin?buyurdu.

Buszokadaroktekrarladki,ilkdefaognmslmanolmuolmaytemenniettim.Mslim,mn158

Aklamalar

sme ibni Zeydin ldrd kii, Mirds ibni Nehk adndaki Cheyneli idi. Kabilesinin dier fertleri mslmanlar grnce kam, o ise gttkoyunlarnotlatmayadevamederek,mslmanolmuvekelimeiehdetgetirerekslmkabulettiiniikrretmiti.sme,klkorkusuilemslmanolmannkiiye faydavermeyeceinidnerekonuldrpkoyunlarndaalmt.Bylehareket ederken,belkideBizim iddetli azbmz grpde imanetmelerikendilerinefaydasalamad[Mminsresi(40),85]yetineuygundavrandndnd.BusebepleonumazurgrpdiyetdetmeyenPeygamberEfendimizbuolayasonderecezld.

Eyimanedenler!Allahyolundasavaaktnzzamaniyianlayn,dinleyin,sizeselmverene,dnyahayatnngeicimenfaatinigzeterek:Senmmindeilsin!demeyin[Nissresi(4),94]yetibuhdisezerinenziloldu.

slmdacihadngyesiinsanhayatnasonvermekdeil,onuAllahateslimolmubirkulolarakyaatmaktr.Dahancelerideiaretettiimizgibibuteslimiyetinanlamherkesimslmanyapmakdeil,slmnhakimiyetinebaedirmektir.Aslndaherkesinmslmanolmasarzuedilir.nkbu,slmkabuleden insann kendi lehinedir bylece dnya ve hiret sadetine kavuur. Fakat bunu silah ve kl zoruyla kabul ettirmek sz konusu deildir. Silah insanmslmanyapmakiindeil,slmnhakimiyetinikabulettirmekiinkullanlr.nksilahlcihad,slmtebliinensonmerhalesidir.

smenin keke daha nce mslman olmasaydm diye dnmesi, bir kimsenin mslman olduu anda daha nce yapt btn gnahlarn affedilmesisebebiyledir. Yoksa kfr zere kalmay istemesinden deildir. nk byle bir istek, slm ynden ciz grlemez. O, Hz. Peygamberin olay karsndagsterdii iddetli tepkidenokkorkmu,hattabuolaydansonrahibirmslmanlaatmayagirmemeyeyeminetmi,Sffnekatlmamvehayatnnsonunakadardabuprensibisrdrmtr.

PeygamberEfendimizinbuvesileylebirkeredahahatrlattgerek,Kalbinimiyardn?sorusuylaarpcbirekildeortayakonulmutur.Mslmanlaradengrev,zhiregrehkmvermektir.nkkalbdengeenibilmeyehikimseningcyetmez.

Hadistenrendiklerimiz

1.slmdahkmlerzhiregreolup,kalbdesaklanpgizlenenlerivegaybaratrmakcizdeildir.2.Birkimsehakkndahkm,onunsznevedavrannagreverilir.3. smenin kelimei ehdet getirdii halde bir kiiyi ldrmesi, ictihad hatasndan kaynakland iin, kendisine ne ksas uygulanm, ne de diyet

dettirilmitir.nkbudavran,hatayoluylainsanldrmeolsayd,diyetdettirilmesigerekirdi.4.Hz.Peygamberinsmeyiiddetleazarlamasihtiyatldavranmamolmassebebiyledir.5.Mminbirkimseyildrmek,bykgnahlardandr.6.Bykgnahileyenkimsenin,ognekadarmslmanolmamolmaytemennietmesicizdeildir.

-395 : . : : : . : : : : :

.

395.CndebbniAbdullahradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellem,mslmanlardanmteekkilbiraskerbirliimriklerdenbirkavmegndermiti.Mslmanaskerler,mriklerlekarlatlar.Mriklerdenbiradam,mslmanaskerlerden istediinesaldrpldryordu.Mslmanlardanbirideonunbobulunduuangzlyordu.BizbumslmannsmebniZeydolduunukonuupduruyorduk.sme,klcnekipdeadamldreceisradao:

L ilhe illallah,dedi fakatsmeonuyinedeldrd.PeygamberEfendimizemjdecigeldi.Peygamberimizonaordunundurumunusordu,odaolupbitenikendisinehaberverdi.Hattaoadamndurumunuvesmeninonaneyaptndaanlatt.BununzerineHz.Peygambersmeyiardveona:

Adamniinldrdn?diyesordu.sme:

YReslallah!Oadammslmanlarncannyaktfalanvefalanldrd,diyerekbirkaehidinadnsayd.Sznedevamlaunlarsyledi:

Beniseonunzerineyrdm.Klcgrnce:

Lilheillallah,dedi.

ResliEkremEfendimiz:

Bylediyenadamldrdnm?diyesordu.Ben:

Evet,dedim.BununzerineHz.Peygamber:

Lilheillallahkyametgnkarnageldiindeneyapacaksn?dedi.smeibniZeyd:

YReslallah!CenbHakdanbenibalamasndile,dedi.ResliEkremdurmadan:

Lilheillallahkelimesikyametgnhuzurunageldiindeneyapacaksn,syle?Lilheillallahszkyametgnhuzurunageldiindeneyapacaksn?diyor,bakabirszsylemiyordu.

Mslim,mn160

CndebbniAbdullah

Sahbei kirmdan olan Cndebin knyesi Eb Abdullahtr. Cndeb, Cndb eklinde de sylenir. Beciyle kabilesine mensup olduu iin elBecelnisbesiyleanlr.nceKfedeyerlemi,dahasonraBasrayagetmitir.Busebeple,KfeveBasralhadisravileriondanrivayettebulunmulardr.HasanBasr,MuhammedibniSrn,kendisindenhadisnakledenlerarasndadr.

Cndeb,AbdullahbniZbeyrfitnesipatlakverdiinde,yannaardbirgrupmslmana,yukardakihadisinaklettivebufitneyekarmamalarntavsiye

etti.Onlar:

Fitneehrimizegelirseneyapacaz?diyesorduklarnda:

Mahallelerinizegirin,dedi.

Mahallemizedegelirse?

Ozamanevlerinizeekilin.

Evimizedegirerse?

Evlerinizinodalarnaekilirsiniz.

Odalarmzakadargelirse?

ldrlenAbdullahol,ldrenAbdullaholma,diyecevapverdi.

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Sahbei kirmdan Cndeb ibni Abdullahn rivayet ettii bu hadisle, bundan nceki sme hadisinin ayn olayn farkl anlatmlarndan ibaret olduuanlalyor.

Bu rivayette dikkatimizi ekmesi gerekennokta udur:Dmanla sava esnasnda,mslmanlardanbir veyabirkakiiyi ldrmolanbir kimsekelimeiehdet getirerek slm kabul ettiini belirtirse, artkonunla savamakveonuldrmekcizdeildir.nk slm kabul etmesi, kiiningemignahlarnakeffretolurvehayatdetayenidenbalar.Kendisindengemiteyaptklarnnhesabsorulmaz.

Hz.Peygamber,oksevdiismeninAllahtanbenibalamasndiletemennisinidetaduymayarak,kelimeiehdetgetiripmslmanolmubirinsanldrmeninbyksorumluluunudnyorvebugnahileyeninkyametgnnde,Allahhuzurundanecevapvereceininmuhsebesiniyapyordu.Butavryladaashbnavemmetine,bylebirdurumdanasldavranmalargerektiiniretiyordu.Onlarbumesajgayetiyianladlarvekendilerindensonragelennesillereaynhassasiyetleaktardlar.mmet,tarihboyuncayaptcihadlardabugereklerihibirzamanunutmadvehayatauygulad.

Hadistenrendiklerimiz

1.Savaannda,kelimeiehdetgetirenkimseninmslmanlnahkmedilirveonunlasavamaktanvazgeilir.

2.Birkimsehakkndahkm,onundavrannagreverilir.Kalbindengeirdikleriveniyetiaratrlmaz.3.BirncekirivayetinHadistenrendiklerimizksmnadabaknz.

: : -396

.

396.AbdullahbniUtbebniMesdderki:merbniHattbradyallahuanhylederkeniittim:

ReslullahsallallahualeyhivesellemzamanndaAllahkatndangelenvahiysayesindeinsanlargizlihallerindendesorumlututuluyorlard.Hikukusuzvahyinarkaskesilmitir.Biziseuandasizleri,bizeapakbelliolandavranlarnzsebebiylehesabaekeriz.Dolaysylabizeiyidavranlargsterenkimseyi,gvenilirkimse bilir ve ona yaklarz. Onun gizli hallerinden hibir eyi aratrmak bize dmez. O kiinin gizli halleriyle ilgili hesabn Allah grr. Bize kar ktdavranlarsergileyenbirkimseyidegvenilirbulmayz.Okii,gayesininiyiolduunusylesebileondaneminolmazvekendisinidorulamayz.

Buhr,ehdt5

AbdullahbniUtbebniMesd

AbdullahbniMesdunamcasnnoluolanAbdullahbniUtbe,sahbeikirmdandr.OluHamza,onaResliEkremEfendimizle ilgilihatrladklarnsorduunda,beveyaaltyalarndaikenkendisinikucanaalpbanokadnsonradakendisinevegelecekneslineduaettiinisylemitir.

Abdullah tbin tabakasarasndasayanlardaolmutur.AncakHz.merinonuvaliolarakgrevlendirdiinedirrivayetlerbulunmaktadr.Bu takdirdeonun tbin tabakasndan saylmas mmkn deildir. ZiraHz. mer, Peygamber Efendimizden yaklak on sene sonra veft ettiine gre, Abdullah bniUtbeninHz.merdevrindegenolduuvedolaysylaashbdansaylmasgerektiianlalr.

Abdullah,amcasbniMesdveHz.merdenhadisrivayetetmitir.KendisindenhadisnakledenlerarasndaoullarAbdullahveAvnileMuhammedbniSrn,HumeydbniAbdurrahmandavardr.

AbdullahbniUtbe74(693)senesindeKfedevefatetmitir.

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

PeygamberEfendimiz,Cebrilaleyhisselm araclylaKuranndndavahiylerdealyordu.SahblerbazanKurannnzilolanbir sreveyayetinde,gnllerinden geirdikleri veya ok zel surette kendi gruplar arasnda grp konutuklar bir srrn aklandn gryorlar, bazan da Peygamberimizinbunlardanbahsetmesinevekendileriniuyarmasnaahitoluyorlard.

Hz. Peygamberin vefatndan sonra vahiy kesildi ve baz kiiler hakkndaAllah tarafndan bildirilen haberler de sona erdi. nk vahyemuhatapolmakpeygamberlerehasbirzellikoluponlardanbakahikimseyenasipolmayacaktr.

Hz.mer,vahyinsonaerdiigereinibtnmslmanlaraakladktansonra,insanlarnbilemeyeceiverenemeyeceisrlarndanveniyetlerindendolayhikimseninhesabaekilemeyeceinivebuyndehaklarndabirhkmverilemeyeceinibelirtmioldu.Bununladayetinmeyerek,birkimsehakkndahkmnnaslverilmesigerektiinidegayetakbirsuretteinsanlarabildirdi.nsanlar,sadecealenolarakiledikleriilerden,yaptklarhareketlerden,syledikleriszlerdenhesaba ekilir ve davranlar buna gre deerlendirilir.Bir eyleme dnmeyen niyet ve dncelerden sorumlu tutulmazlar.Ktdavranlar sergileyenbirkimsenin,iyiniyetliolduunusylemesinedeitibaredilmezhkmvekararonungrnenhalinegreverilir.

Hz.merin zenle koruduuprensipler ve bu konudagsterdii hassasiyet sorumluluk tayanherkes iin rnek alnacakniteliktedir.Zira kiiler hakkndahkmverilirkenuyulmasgerekenprensiplergerekivehakkaniyeteuygunolmaldr.Aksitakdirde,birokhakszlklar,iyiniyetiktyekullanmalarvebununneticesindegvensizlik,dzensizlikortayakar.

Hadistenrendiklerimiz

1.Vahiylebilgilenmeyolu,PeygamberEfendimizinvefatylasonaermitir.nkvahiy,sadecepeygamberegelir.

2.Kiilerhakkndahkmverirken,sadecetavrvedavranlardikkatealnr,niyetlervegizlisrlararatrlmaz.3.Kiinintavrvedavranktveirkinise,niyetininvegayesininiyiolduuiddias,onagerekenceznnverilmesineengeltekiletmez.

-50

ALLAHKORKUSU

yetler

1.Sadecebendenkorkun. Bakarasresi(2),40

yetintamamnnanlamyledir:Eysriloullar!Sizeverdiimnimetimihatrlayn,banaverdiinizsztutunki,bendesizeverdiimsztutaymvesadecebendenkorkun.

sril,Yakbaleyhisselmn lakabdr.AllahTel,Hz.Yakbgibi sekinbirkulunanisbetederekandTevratehliyahudilerehitapederek,kendilerinevermiolduubyknimetidnphatrlamalarnemretmektedir.Bubyknimet,kitapvepeygamberliktir.MedineyehicretedenResliEkremEfendimiz,onlaraslm,Kurnvekendisiniarzetmivebeklenilenpeygamberinkendisiolduunubelirtmiti.nkyahudiler,birpeygamberingeleceiniveonunsonpeygamber olacan biliyorlar ve onu bekliyorlard. Allah onlara szlerinde durmalarn hatrlatt ve ahidlerini bozmaktan, fitne ve ahlkszlklara sapmaktankanmalarn,sadeceAllahtankorkmalarnemretti.Onlaryinebuemrideyerinegetirmediler.Allahtankorkmayaraksapklklarnsrdrdler.

2.phesizRabbininyakalayptutuupekiddetlidir. Brcsresi(85),12

yetikermede,AllahTelnnzlimleri,zorbalar, toplumaeziyetve ikenceedenleri,byklk taslayanlarhesabaekmesininvecezalandrmasnnokiddetliolacahatrlatlmaktaveonlarnfecisonlarhaberverilmektedir.KurnKermdebunabenzertehditleri ihtivedenvadyetleridediimizyetler,epeycebiryertutar.

[102] [103]

[105] [104] [106]

3. te Rabbin, kasabalarn zlim halkn yakalad zaman byle yakalar. nk Onun yakalamas, ok ac ve ok etindir. phesiz hiretazbndankorkanlariinbundaelbetteibretvardr.Ognbtninsanlarnbirarayatoplandbirgndrveognbtnmahlukatnhazrbulunduubirgndr.Bizonusadecesaylbirsre iinerteliyoruz.OgngeldiizamanhikimseOnunizniolmadankonuamaz.Orayatoplananlardankimibahtszkimibahtiyardr.Bahtszlaratetedirler.Onlarnoradabirsolukalpverilerivardrki!

Hdsresi(11),102106

Allah Tel, Kurn Kermde zlimlikleri ve taknlklar sebebiyle helk edilen kavimlerden ve onlarn perian yurtlarndan bahseder. Nh ve Ltpeygamberlerinkavimlerininkibeti,d,SemdveMedyenhalknnacklsonu,Firavunun ibretdoluhayatvekorkunlmbumisallerarasndadr.yetikermelerde,Allahn emir ve yasaklarna kar gelen, kfr ve irkte, zulm ve azgnlkta srar eden toplumlarn sonunun ncekimilletlerin kibetinden farklolmayacanadikkatekilirbunlardanibretalmamzistenir.PeygamberEfendimiz:AllahTel,zlime,zulmndenvazgemesiiinbirsretanr.Neticedeonuyakalad m, artk brakmaz buyurmu, sonra da: Rabbin kasabalarn zalim halkn yakalad zaman byle yakalar [Hd sresi (11), 102] yetleriniokumutur(Tirmiz,Tefsrusre(11),12).

Allahavehiretgnneinanmayarakgnngnetmeyebakanbazsaygszinsanlar,fertlerinvetoplumlarnbanagelenbykfelketlerignahveisyanilealkalgrmeyip,tesdflerebaltabiatolaylardiyedeerlendirirler.Allahainananaklveiznsahipleriise,buolaylardaAllahngvekudretini,zlimveazgnlaraverdiiibretderslerinigrrler.Nitekimdahancekikavimvemmetlerinhelkindennceonlaragnderilenpeygamberler,urayacaklarktkibetikendilerinehabervermilerdi.Buhaberleraynengerekleti.Hz.Muhammedsallallahualeyhivesellemdensonrabirpeygambergelmeyeceinegre,KuranveSnnetinbuyndekiuyarlarnaiyicekulakvermekgerekir.

4.Allahsizikendisininemirlerinekargelmekdensakndrr.

limrnsresi(3),28yetin tamamnnanlamyledir:Mminler inananlarbrakpkfirleridostedinmesin.Kimbyleyaparsa,Allah ilebirdostluukalmaz.Ancak

onlardangelebilecekbirtehlikedenkorunmanzbaka.(erlerindenkorunmakiindostgzkebilirsiniz).Allahsizikendisininemirlerinekargelmekdensakndrr.DnAllahadr.

AllahTelnnbizisakndrd,yapmamzistemediiherey,hemdnyadahemdehirettebizimlehimizedir.Mmininhayat,Allahnizdiisnrlariinde olmaldr. Bu snrlar aan, tehlikeye dm olur. Mmin bir kii, din kardelerine ve slma zarar dokunacak, dine aykr decek tarzdakfirlerledostlukve ibirliinegirmez.Ancakmminler,btn insanlarakarolumluyaklamdan, dildavrantan, iyilikyapmaktanmenedilmemilerdir.Hukukariyet,szndedurmak,ciddiyet,insanlk,merhametveimanngereiolanbtngzelhuylarmmininayrczelliidir.Birkfir,mminednyalarbalasabile,neimanna,nededinkardelerineenkkzararverecekbireyionakabulettiremez.Kiiliksahibimmindebylebireyibilerekyapmazamayanlpaldanabilir.Hatasnnfarknavardandabunlardankurtulmakiinelindengelengayretigstermesigerekir.

Mminlerinsahipolmasgerekenennemliniteliklerdenbiri,Allahkorkusunuhereyinstndetutmalardr.Bunungstergeside,Allahnemirlerinekargelmektensaknmalardr.Buyetbizibukonudauyarmaktadr.

[37] [36] [35] [34]

5.Ognkii,kardeinden,anasndan,babasndan,eindenveoullarndankaar.Ogn,onlardanherbirinin,kendisineyetecekderdivardr.Abesesresi(80),3437

KurnKerminpekokyetindekyametsahneleriarpcbirsluplaanlatlr.yilerinvektlerinkibetlerigzlernneserilir.hiretgnne,hesabavemzanainananlar,hemkendilerininhemdeinanmayanlarnsonlarndetagzleriylegrrler.BudurumkarsndainananlarhayatlarnaekidzenverirAllahaballklar,emirlerineuyupyasaklarndankanmalar,korkuvesevgileriartar.nanmayanlariindeaklveidraksahibiolanlarkendilerinegelir,kurtuluveebedsaadetyoluolanimanaveslmaynelirler.

Bu yeti kermelerde, gelmesi muhakkak olan o gnde, yaknlk ve sevginin derecelerine gre, kiinin kendisine en yakn ve en yararl kimseler olankardeinden,anasndan,babasndan,eindenveocuklarndanbilekaacabelirtilerek,kymetindehetianlatlr.Ziraognherkesinbandanaknokbykveokmhimbiriivardr.Bakalarndnmeye,onlarayardmcolmayaimknolmadiinherkestenkaar.nkonlarnherbiri,kendilerinekarvazifesinihakkylayapmadiinonunyakasnasarlrlar.BirgnPeygamberEfendimiz:

nsanlarkyametgnyalnayak,rlplak,snnetsizolarakharolunurlarbuyurmutu.BununzerineHz.ie:

YReslallah!Kadnveerkeklerbiraradaolupbirbirlerinebakacaklarm?dedi.Hz.Peygamber:

Yie!Durumbirbirlerinebakamayacaklarkadarktdrbuyurdular(Mslim,Cennet56).

Btnbunlar,Allahtankorkupekinmekonusundabizlerihassasdavranmayasevketmesigerekenuyarveiaretlerdir.

[1] [2]

6.Eyinsanlar!Rabbinizdenkorkunnkkyametvaktinindepremi,ciddenkorkunbireydir.Onugrdnzgn,heremzirenemzirdiindengeerhergebeyknbrakrinsanlarsarhogrrsn,oysasarhodeillerdir.AmaAllahnazbiddetlidir.

Hacsresi(22),12

KurnKerm,kyametzelzelesinieitlisreveyetlerdeanlatr.Buzelzele,yeriniddetvedehetlesarslmasdr.Buyette,ncelikleinsanlarnkendilerineemredileni yapmak, yasaklanan eylerden de kanmak suretiyle Allahtan korkmalar emredilmektedir. nk Allaha inanan, imanlarnn gerei olarak slihamellerileyen,Allahagerekanlamdakullukyapanlarvetakvsahibiolanlarkyametzelzelesindeneminolacaktr.

Kyamet zelzelesi o kadar iddetlidir ki, ocuunu emziren anne, bu sarsntnn dehetiyle yavrusunu terkeder. Yine bu korkun sarsnt yznden hamilekadnlarocuklarndrrler.Kyametindehetindeninsanlarsarhogibiolduklariinneyapacaklarn,nereyegideceklerini,nekonuacaklarnbilemezler.Buhaldeolmalar,Allahnazbnniddetindendir.tebuhligreninsan,sarsntnndehetindenararak:Buyeryzneneoluyor?[Zilzlsresi(99),3]der.Kurnnbildirdiinegrekfirler:Vahbize!Biziyattmzyerdenkimkaldrddiyecekler.Mminlerise:teRahmnnvadettiieybudur.Demekpeygamberlerdorusylemidiyeceklerdir[Ysnsresi(36),52].

[46] 7.Rabbininmakamndankorkankimseyeikicennetvar.

Rahmnsresi(55),46

Rabbininmakamdemek,Onunhereyzerindevarlnhissettirmesi,insanlardenetlemesiveonlarnherhalinigrpgzetmesidemektir.KyametgnndehesapiinAllahnhuzurundaduruanlamndatar.

Rabbininmakamndankorkmakszyleanlatlmakistenen,sadeceyrekarpntsdeil,Onuinkrvenimetlerinenankrlketmektensaknmak,iman,itaat,krvesaygdakusuretmemektir.Bunlaryerinegetirenleriinikicennetvardr.kicennetinneolduuhakkndaeitligrlerilerisrlmtr.Bunagre,birirhn,diericismncennet,biriadndierinamcennetiveyabiridrulslmdieridrusselmdiyenlerolmutur.Kyametinhallerigrlmedenbunlarnherbirinintafsilatnbilmekmmkndeildir.

[26] [25] [28] [27]

8.Cennetliklerbirbirlerinednmsoruyorlar:Dorusubundanncekihayatmzda,ilemizinyanndabileAllahdankorkardk.Allahltfedipbizikavurucuazbdankorudu.DorusubundanncedeOnayalvaryorduk.phesizO,iyilikyapandr,acyandr.

Trsresi(52),2528

Bu yetlerde, cennet ehlinin cennetteki halleri anlatlr. Cennetlikler buraya nasl gelmi, bu nimete dnyadaki hangi halleri ve davranlar sayesindekavumulardr?Onlar,dnyadaikenailefertleriarasnda,evlerinde,obalarndaveyurtlarndayreklerititrervekorkarlard.nkkibetlerinidnr,birisynadmektenveyabirazbauramaktanekinirlerdi.Budncevedavranlar,kendilerinidnyadaktlkyapmaktanalkoyduslihamellerilemeyeynelttineticedemkfatlarcennetoldu.Bu,Allahnlutfuveihsn,merhametvebereketisayesindedir.nkonlar,iledikleriiler,yaptklaribadetlerdensonraAllahayalvarpyakarmlar,duaetmilerdi.Allah,vadindesdkveihsansahibidir.Kendisineduaedenmminleresonsuzmerhametiylemuameleeder.

Hadisler

: : -397 : .

.

397.bniMesdradyallahuanhdediki:

Bize,dorusyleyen,doruluutasdkvekabuledilmiolanReslullahsallallahualeyhivesellemhaberverdiveylebuyurdu:

Sizdenbirinizinyaratlnnbalangc, annesininkarnndakrkgndederlenir toplanr.Sonra ikincikrkgnlk sre iindephthlinedner.Sonradabirokadarzamaniindebirparaetolur.DahasonraAllahbirmelekgnderirvemelek,onaruhfler.Bumelekdrteyleannerahmindekicanlnnrzkn,ecelini,amelini,iyibirimi,yoksaktbirimiolacanyazmaklaemrolunur.

Abdullah bniMesdderki:Kendisindenbaka ilholmayanAllahayemnederimki, sizdenbiri, cennetliklerinyapt ileri yaparvekendisi ile cennetarasndasadecebirarnmesfekalrda, sonraannekarnndayazlanyaznnhkmnegeer,cehennemliklerinyapt ileriyaparvecehennemegirer.Yinesizdenbiricehennemliklerinyaptileriyaparvekendisiilecehennemarasndabirarnmesfekalrsonraannekarnndayazlanyaznnhkmnegeerveokiicennetliklerinyaptileriyapmayadevmederde,neticedecennetegirer.

Buhr,Bedlhalk6,Enbiy1,Kader1Mslim,Kader1.Ayrcabk.EbDvd,Snnet16Tirmiz,Kader4bniMce,Mukaddime10

Aklamalar

HadisimizinrvisiAbdullahbniMesd,PeygamberEfendimizindorulukhususundakisekinniteliklerinibelirterekbuhadisinakletmitir.nkhadisteverilenbuhaberi,insanlaranlamaktaglkekebilirler,akllarnnyetmediibukonuyukabuletmemegibibirhatayadebilirlerdi.Oysa,Reslullahnverdiibirhaberireddetmekmmineyakmaz.nkheraklhereyikavrayamaz.Kavrayamadeyireddetmek,akllbirinsannyapacaeydeildir.Onadenvazife,kendisininanlayamadnbiranlayannbulunacandnerek,doruhaberibakalarnaulatrmaktr.NitekimKurnnbirokyetizamaniinde,ilminve fennin gelimesiyle daha iyi anlalmtr. Peygamber Efendimizin hadislerinin bir ksm iin de durum ayndr. Hadisleri nakleden rviler, anlamasalar daiittikleriniaynennakletmi,burivayetlerikitaplarnaalanmusanniflerdeonlaraynsadkatlakaydetmivegnmzeulamasnsalamlardr.Budurum,hadisrivayetininnekadarbykbirhassasiyetleelealndnndanemlibirdelilidir.

Buhadisinortayakoyduugerek,gnmzngelimi tbbnndeneylerleortayakardgerekleuyum iindedir.Anne rahminedenbirocuk,krkargnlkdevreden sonra tamolarak teekkl eder ve ilk canllk belirtisi bu srenin sonundagrlr. lk krkgnlk sre, oradamayalanmave ekillenmeyemsaithalegelmednemidir.tebudnemnutfediyeadlandrlmaktadrki,mendemektir.Meniseazsuanlamnagelir.Nutfedenilmesininbirbakasebebide,bumaddeninakcveyapkanolmasndandr.Annerahmindekiikincikrkgnlksreise,nutfeninbirphthalinednmednemidir.Alakkelimesikanphtsanlamna gelirse de, burada kastedilen anlam dllenmi yumurta yani embriodur. nk embrio canl olup, gelimeyi bnyesinde barndrr. Kan phts tabiri,canszladelaleteder.Bylebiranlamiseburayauygundmemektedir. kincikrkgnlksrebuekildegeerveoluumunutamamlar.nckrkgnlksre,annerahminedencanlnnbiretparashalinednmevebuekildegelimednemidir.Bukademelioluumvegeliiminpekokhikmetvefaydalarvardr.ayetocukbirandateekkletseydi,muhtemelenannebunatahammledemez,bedenenveruhenhastalanrd.Busafhalar,anneyiyavayavadnyaya

getireceicanlytamayaaltrr,ocuundaannekarnndakigeliimitamamlanr.ocukdouncayakadar,bugelimeseyridevameder.teyandanbudurum,insanlarn Cenb Hakkn gcn ve kudretini, kendisine gerek mnada kulluk edip kretmelerine vesile olacak nimetlerini, insan olarak en gzel suretteyaratllarn,aklveruhgibistnhasletleresahipolularnanlamalarnadabirvesiledir.

Busafhalardansonra,btnuzuvlarylateekkletmiolanceninecanverilirveAllahtarafndangnderilengrevlibirmeleknceonaruhfler.Dahasonra,doacakolanocuunlmnekadar,hayattakihertrldavrandemekolanamelininnaslolacan,hayatsresini,rzknveyacennetlikcehennemlikolacanyazar.Kiinin ameli, onun iledii her eit hayr ve erri, iyilik ve ktlkapsar.Her insan, bu davranlarna gre iyi ve kt olaraknitelendirilir. nsannhayatnnnekadardevamedeceini,mrnnnaslsonaereceinidebugrevlimelekyazar.Meleinyazdbirbakaey,insannrzkdr.Rzkazmyoksaokmuolacak,hellmiyoksaharammyiyecek, rzknhangiyollardan teminedecek?Btnbunlar levhimahfzdenilenvebilgisisadeceAllahkatndaolanbirkitapta yazldr. Netice itibariyle kiinin cennet veya cehennem ehlinden olaca da grevli melek tarafndan kaydedilir. Cenab Hakkn bunlar meleeyazdrmas,her eyinbilgisininkendikatndabulunduunuonlaragstermek,budurumu insanlaradaretmekgayesiyledir.Herkesinyazsboynundaasldrfakatbununeinsannkendisinedebakasbilmevegrmeimknnasahipdeildir.KurnKermdeylebuyurulur:Herinsannameliniboynunadoladk.Kyametgnonuniin,almolarakbulacabirkitapkarrz:Kitabnoku,bugnnefsinsanahesapolarakyeter,deriz[srsresi(17),1314].nsannboynundaaslolanbukitap,birnevionunzimmetindeolaneyagibidir.nkondayazlolanlar,kiininhayatboyuncayaptklardr.Buradaokkereyanl anlalan bir konuyu ksaca aklamamz gerekir. Yukarda anlatlanlar, halk arasnda kader veya aln yazs olarak bilinip adlandrlan hususlardr. Buadlandrmadoruduryanlolan,kendisinibanagelenleremahkmhissetmesi,azimvegayreti,alpabalamay terketmehissinekaplmasdr.Oysakiininbananegeleceini,akibetininnaslolacanAllahtanbakakimsebilemez.Kii,Allahkendisihakkndayleyazdiinbuekildehareketediyordeildir.Buanlaynaksine,kiininnaslhareketedeceiniCenabHakilmiezelsi,sonsuzolanilmiilebildiiiinyleyazmtr.Byleolmasayd,kiininiradesiolmaz,neticedeyaptklarndandasorumlututulmazd.Halbukiinsan,heryaptndansorumludur.Sadeceaklveidrkiolmayanlarsorumludeildir.Ohaldekader,aklve irade sahibi insann, zerine den grevleri eksiksiz yerine getirmesinden sonra ortaya kan neticeye rz gstermesi, vazifesini yapm olmannhuzuruiindeolmasveisyanetmemesidir.

Peygamber Efendimizin bu hadisini yorumlayan bniMesd, yaygn olarakmeydana gelmese bile, baz kere herkesin dikkatini eken bir hususa aklkgetirmektedir.Buhusus,hayatboyuncacehennemegirmeye sebepolacak ileriyapp sonundacennetlikolmakveyacennetegirmeyevesileolacak ileriyappsonundacehennemlikolmaktr.Allahnbirlutfuolmakzere,birincilerokgrlrsedeikincisnfagirenlersondereceazdr.mrnkfrveisynbataklndageirmiveyagnahlaradalmniceinsann,hayatnnsonundahakikatsetiiveAllahnhonutluunukazanacakiyiileryaptbilinenvegrlenbirgerektir.Hadisimiz,insanilecennetveyacehennemarasndakimesafeyiarngibiksabiruzunlukbirimiyleaklarken,buikisinegirmededavranlarmznneminiortayakoymu,iyivegzelileryapmamz,ktveirkinileryapmaktandasaknmamzgerektiinedikkatimiziekmitir.

Bazrivayetlerde,bniMesdaaitolanksmdapeygamberimizinszgibinakledildiinden,bizbunutercmedeparantezlebelirtmeihtiyachissettik(bk.Bagav,erhussnne,I,128vd.TecridiSarihTercmesi,IX,18vd.)

Buhadis,insannyaptiyivegzelamellerlegururlanmamasn,kendinibeenme,kibirlenmevekthuygibisevilmeyenhallerdenuzakdurmasntavsiyeetmekte,teyandanilediibirtakmgnahlarsebebiyleAllahtanmitkesmeyipkorkuilemitarasndabirhayatsrmesiicbettiinibizeretmektedir.Ayrca,dnyadainsanlarhakkndacennetlikcehennemlikgibikesinhkmlervermeninmmknolmadndagstermektedir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Kazvekadereimanetmek,hayrnveerrinAllahtanolduunainanmakfarzdr.2.lkbaktaanlalmasmmknolmayandoruhaberlerireddetmekcizdeildir.3.ocuunannekarnndabirgeliimsafhasvardr.Busafhalarnbilinmesigerekir.nkannekarnndakiocuundahaklarvardr.4.yiilerilemeyezengstermelivebunlarsreklihalegetirmeliyiz.Bunakarlk,ktveirkinilerdendeuzakdurmalyz.5.Hikimsesadeceilediiiyiamelleregvenmemeli,yaptktlklersebebiyledeAllahtanmitkesmemelidir.6.nsanlarhakkndacennetlikvecehennemlikgibikesinhkmlervermektenkanmakgerekir.7.Kiinindnyadakisonhalinegrehakkndamminveyakfirmuamelesiyaplr.

. : : -398

398.bniMesdradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Hesapgnndecehennemgetirilir.Cehenneminyetmibindizginiveherbirdizginiekenyetmibindemelekvardr.Mslim,Cennet29.Ayrcabk.Tirmiz,Cehennem1

Aklamalar

Cehennemin yaratld ve hesabn grlecei gnde halen bulunduu mekandan alnp getirilecei Kuranda da aka belirtilir. Cehennem de o gngetirilmitir[Fecrsresi (89),23]yeti itebudurumuanlatmaktadr.Hadiste ifadesinibulanbu temsil,cehenneminbyklnvedehetinigsterir.Hadisrihlerivedierslmlimleribuanlatmnbirmecazdeil,hakikatolabileceiniifadeederler.nkhadisteanlatlanolduugibikabuletmeyemnibirsebepyoktur.

Hadistenrendiklerimiz

1.Cehennemyaratlmoluphalenmevcuttur.2.Hesapgnndecennetdecehennemdehazrbulunacaktr.

: : -399.

399.NumnbniBerradyallahuanhmdanrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemiylebuyururkeniittimdemitir:

phesizkyametgnndecehennemliklerinazbenhafifolan,ayaklarnnaltnaikikorkonulupdabusebeplebeynikaynayankiidir.Oysao,hikimseninkendisindendahaiddetliazbgrdnzannetmez.Halbukikendisi,cehennemliklerinazbenhafifolandr.

Buhr,Enbiy1,Rikak51Mslim,mn362364.Ayrcabk.Tirmiz,Cehennem12

Aklamalar

Cehennemdegrlecekazap,herkesindnyadakikfrveisyanylaorantldr.Bazsnnazbdahaiddetli,bazsnnkiisedahahafiftir.Azbenhafifolanbilekendisindendahaiddetliazapgrenlerolduukanaatindedeildir.Herkesinazbkendisineiddetligelir.Ziraherkeskendiderdinedtiinbakasnnnehaldeolduunubilemez.Buenhafifazbgrecekkimsehakkndaakbirbilgiyesahipdeiliz.Bukimse,cehennemegirecekgnahkrbirmminmidir,yoksakfirmidir?Hadis rihlerindenbazlar, birbaka rivyettenhareket ederekbukimseninkfirlerdenolduunuveonundaPeygamberimizinamcasEbTlipolacansylerler.Buazbgrenkimse,mminlerdenise,gnahnncezasnekipneticedecennetegirecektir.Eerkfirlerdeniseonunazbsrekliolacaktr.

Hadistenrendiklerimiz1.Cehennemazbhaktr.2.Cehennemdegrlecekazapderecelerifarkldr.3.Herkesingrdazap,kendinegrecehennemazbnneniddetlisidir.

: -400.

. : . :

400.SemrebniCndebradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Peygambersallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Cehennem atei, cehennem ehlinin bazsnn topuklarna, bazsnn dizlerine, bazsnn kuak yerlerine, bazsnn da kprck kemiklerine kadarkar.

Mslim,Cennet33

Aklamalar

Birncekihadistedegetiigibi,cehennemdekiazapeiteitvederecederecedir.Buhadisise,birksmuygunsuztevillerlecehennemazbcismdeilmnevdir gibi iddialarda bulunanlarn gr ve dncelerine itibar edilemeyeceini, cehennem azbnn insann Allah tarafndan yeniden yaratlan vcudunayaplacanbirkeredahaortayakoymaktadr.Esasencennetvecehennemle ilgiliolarakKuranveSnnetteanlatlanher eyi,ncelikleanlatldgibikabuletmekzorundayz.Kaldki,anlatlankonularvebuanlatmdakullanlankelimeveterimlerherkesinanlayabileceiaklkvenetliktedir.Bunlarherkesinbildiianlamlarnndnaekerekuygunsuzyorumlaryapmakcizdeildir.

Cehennem azb, insan yiyip bitirecek bir azap da deildir.yle olsayd, srekliliinden bahsedilmez ve vcudun eitli organlar saylarak atein bunlarsarmas sz konusu edilmezdi. Kald ki, cehennem azb gren mminler sularnn cezasn ektikten sonra cennete gnderilince, cennetliklerin kendilerinitanyacaklaryetvehadislerlesabitolduunagre,buazapekillerdebirdeiiklikdeyapmayacaktr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Cehennemazbeiteitvederecederecedir.2.Cehenneminazbinsanlarncisminedir.3.Cehennemazbvcuduyokedipbitirmeyecektir.4.Cehennemazbinsanlarnekillerinitannmazhalegetirmeyecektir.

: -401. .

401.bnimerradyallahuanhmdanrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

nsanlar,lemlerinRabbihuzurundahesapvermekzerekabirlerindenkalkarlar.Onlardanbazlarkulaklarnnyarsnakadarteriindedirler.Buhr,Rikak47,Tefsrusre83Mslim,Cennet60.Ayrcabk.Tirmiz,Kyamet2,Tefsrusre(83)bniMce,Zhd33

Aklamalar

Btn insanlar, Allahn emriyle kabirlerinden kaldrlarak yeniden diriltilir ve kyamet gnnde hesaba ekilirler. Herkes dnyada ilediklerinin hesabnAllahnhuzurundaverir.Kiininhesab,dnyadakiyaaytarzyla,yapmolduuiyilikvektlkleriyleorantlolarakkolayveyazorolur.Herinsan,hesabnverdiktensonracennetveyacehennemesevkedilir.

nsanlardanbazlar,hesaplarnnzorluusebebiylehissettikleribykskntvegneilecehennemateininyakclnnortayakard bunalmiindeodereceterlerlerki,detabirterdeniziiindekalrlar.Butasvir,bazlar iinhesabnnekadarzorgeeceiniortayakoyar.DnyadaikendavranlarmzadikkatetmemizveAllahnhuzurundabiziutandracakktlklerdenuzakdurmamz iinKuranvesahihhadislerdekyametsahneleribtncanllylagzlernneserilir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Btninsanlar,AllahnemriilekabirlerindenkaldrlpdiriltilecekveAllahnhuzurundahesabaekileceklerdir.2.Kyametvehesaphaktrvemutlakavukubulacaktr.3.Herkesinhesabnnzorluuvekolayldnyadakiyaaynagreolacaktr.4.Hesapgnnnskntsokbyktr.

: : -402. .

: : .

. :

402.Enesradyallahuanhdenrivayetedildiinegreyledemitir:Reslullahsallallahualeyhivesellembizlerebenzerinihiduymadmbirkonumayaptveylebuyurdu:

Eersizlerbenimbildiklerimibilseydiniz,azglerokalardnz.BununzerineReslullahnashbyzlerinikapatarakhkrahkraaladlar.Buhr,Tefsrusre(5),12Mslim,Fezil134

Msliminrivayetiyledir:Reslullahsallallahualeyhivesellemashbnndurumuylailgilibirhaberalncaylebirkonumayapt:

Cennet ve cehennem gzlerimin nne serilip bana gsterildi. Hayr ve er asndan bugn gibisini grmedim. Eer sizler benim bildiklerimibilseydiniz, az gler ok alardnz buyurdu. Reslullahn ashbna bundan daha ar gelen bir gn olmamt. Balarn rterek hkra hkra aladlar.Mslim,Fezil134

Aklamalar

PeygamberEfendimiz,Allahnsekinbirkuluvevahyemuhatapelisiolduuiinbizimbilipgremediimizeyleribilmevegrmeimknnasahipti.Bunlar,Allahnkendisineretmesivegstermesisayesindeidi.Peygamberimiz,bunlardanbazlarnashabnavemmeteaklad,bazlarniseaklamad.Yukardakihadsieriftenbunuanlamamzmmknolmaktadr.

Hz.Peygamberinbilipbizimbilmediimizeylerhirethayat,cennetvecehennemahvliayrcabizimbilmevegrme imknmzolmayangayblemiyleilgili hususlardr. Bunlar, Allahn isyankrlara verdii cezalar, itaatkrlara verdii mkfatlar, bizlere gizli kalp Reslullaha alm olan srlar, niyetlerdekibozukluklarveneticelerigibiPeygamberimizebildirilenhususlardr.teinsanlarbunlarbilipgrmolsalardokalarazglerlerdi.Buhadis,KurnKerminuyetininaklamasmhiyetindedir:Artkkazandklarilerekarlkazglsnler,okalasnlar[Tevbesresi(9),82].

mmGazzl,buhadisigvenilir,doruszlvedorudavranlolanResliEkreminkalbineAllahntevdiettiisrlardanbahsedenhadislerarasndasayar.Peygamberin, Allahn kendisine msaade ettii srlar aklamas cizdir. nk sekinlerin kalbleri srlarn gml olduu kabirler gibidir. Hz.Peygamber,bunlarn bir ksmn aklamak suretiyle ashba az glp ok alamay tavsiye etmitir. Alamak, Allahn zikri ile hayat bulan kalblerin canllk meyvesidir.Allahnazametini,byklnveyceliinihissedenleralayabilirler.okglmekisebuhakikatlerdenhabersizolmannbirsonucudur.DolaysylaPeygamberEfendimizbuhadisleriylebizleridiribirkalbesahipolmayavegaflettenuzakdurmayateviketmektedir.

Buhadisi,448numaralhadisolaraktekrargreceiz.

Hadistenrendiklerimiz

1.Cennetvecehennemhaktrvehalenmevcuttur.2.CennetvecehennemPeygamberEfendimizegsterilmitir.3.Peygamberlerinbilipgrdvebizlerinbilipgrmesineimknolmayaneylervardr.4.Ferdevetoplumafaydasalayacaksrlaraklamakcizdir.5.Dinimiz,Allahunutacakderecedeokglmeyidorubulmam,alamay,yanicanlbirkalbesahipolmaytavsiyeetmitir.6.SahbeikirmnAllahsevgisivekorkusubizlerernekolacakniteliktedir.7.Alarkenyzkapatmakdinimizdemstehapkabuledilmitir.

: : -403 :

. .

403.Mikddradyallahuanhdenrivyetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Gne,kyametgnndeinsanlarabirmilmesfekalncayakadaryaklatrlr.

HadisiMikddtanrivayetedenSleymbnimir:

Allahayeminederimki,Reslullahmilileyeryzndekimesafelsnmyoksagzesrmeekmekiinkullanlanmilimikastettibilmiyorum,demitir.ResliEkrem:

nsanlar,iledikleriktamellerikadarterebatarlar.Onlardanbirksmtopuklarna,birksmdizlerine,bazlarkuakyerlerinekadarteriindekalrbazlarnndaterdetaazlarnagemvururbuyurarakeliyleaznaiaretetti.

Mslim,Cennet62.Ayrcabk.Tirmiz,Kyamet6

Aklamalar

Hadisimizin benzerleri yukarda getii gibi aada da gelecektir.Burada aka belirtildii gibi, kyamet gnndegne insanlara olduka yaklatrlacak,hesabniddetiylebirliktebuyaklamannverdiiskntylainsanlarterdeniziiindekalacaklardr.Onlarnherbiridnyadailediiktlklernisbetindeteriindeolacaklardr.Ohaldemaherdeduracaklaryerlerdeamellerinegredir.ayetherkesaynhizadaolsayd,onlarnherbiriaynmiktardateriindekalrd.Naslkiyeryznnhertarafaynyksekliktedeilse,hesabngrleceialandaaynekildeolacaktr.Buhadislerdeanlatlanazap,kfirler,isyankrlarvegnahkrlarlailgilidir.Kmilimansahibicennetlikleriinbylebirazapszkonusuolmadgibi,onlarAllahnarnnglgesinderahatbirhayatsreceklerdir.Bunadelletedenbirokyetvehadisvardr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Hesapgnndekiazap,insanlarndnyadakidavranlarnagreeiteitvederecederecedir.2.Kyametgnndegneinsanlaraokyaknolacak,azapgrenlergneinscaklndansondereceetkilenecekler.3.Dnyadaiyiileryapan,ktdavranlardansaknankimselerkyametazbnniddetindenkorunmuolurlar.

: -404.

. :

404.EbHreyreradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Kyamet gnnde insanlar o kadar terlerler ki, onlarn teri yerin yetmi arn derinliine ular. Ter onlarn azlarna det gem vurur da tkulaklarnakadarkar.

Buhr,Rikak47Mslim,Cennet61

Aklamalar

Kyametgnndekiter,skntnnveekileneziyetinbirgstergesidir.nkdnyadailenilenbtnilerinhesabbirandagrlecek,birmrnmuhsebesioanda yaplacak, skntlar stste gelecek, pimanlklar ise o anda fayda salamayacaktr. Ayrca gnein ve cehennem ateinin harareti de buna eklenince terinsanlarnazlarnavekulaklarnakadarykselecektir. tebu terleryeryz tarafndanemilipekilince,yerinaltndayetmiarnmesafeyekadarulaacaktr.Arn,68cmuzunluaeitolanbirlbirimidir.Buanlatlanskntlar,dnyadakihibirskntylakyasedilemeyecekderecedeiddetlidir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Ter,kyametgnndeazapvastalarndanbiridir.2.Herkesinterlemederecesi,dnyadayaptilerleorantlolacaktr.

: : : : -405.

405.EbHreyreradyallahuanhdenrivayetedildiinegreyledemitir:

Reslullahsallallahualeyhivesellemilebirlikteydik.Osradadenbireyingmbrtsnduyduk.Bununzerine:

Bugmbrtnnneolduunubiliyormusunuz?diyesordu.Biz:

AllahveResldahaiyibilir,dedik.ResuliEkremEfendimiz:

Bu,yetmisenencecehennemeatlmolanbirtatr.O,imdiyekadarcehennemdeyuvarlanpyolalyordu,nihayetonundibineulatsizonungmbrtsniittinizbuyurdu.

Mslim,Cennet31

Aklamalar

Hadisimizde aka ifade edilmiyorsa da, Hz. Peygamberin duyduu sesi sahblerin de duyduu anlalmaktadr. Duymam olsalard, Peygamberimizkendilerine onun ne olduunu bilip bilmediklerini sormazd. Sahbe, bylesine fevkalde baka olaylara da ahit olmutu. Ktn inlemesini, PeygamberEfendimizinelindekiakltalarnntesbihettiiniduymalargibimisallerzikredilebilir.

Ashbn,Hz.Peygamberinbaz sorularnakarlk, AllahveResuldaha iyibilir cevabnverdiklerine ska rastlarz.Budurum,onlarnyksekedepveterbiyesini ortaya koyar. nk insan bilgi sahibi olmad bir konuda konumamal, bilen varsa onun konumasn beklemeli ya da istemeli ve bu suretlebilgilenmeyi,renmeyitercihetmelidir.Peygamberimizbazkereashbasorularyneltir,onlarnbildiklerikonulardakisorularlabilgileriniyenilemelerinisalar,bazkeredebilmediklerihususlarsorarakzihinlerininalmasnvevereceicevabahazrhalegelmeleriniteminederdi.Budurum,limlerveeitimcileriindebirrnektekileder.NitekimKurnKermdebuhusustautavsiyeyerastlarz:

[83]

Onlaragvenveyakorkuyadairbirhabergelseonuyayarlar.HalbukionuPeygamberevearalarndayetkilikiileregtrselerdi,ilerindeniiniyznaratrpkaranlar,onunneolduunubilirlerdi.EersizeAllahnlutfuverahmetiolmasayd,pekaznzhari,eytanauyardnz[Nissresi(4),83].

Burivayetteanlatlanhadise,cehenneminderinliiniortayakoyucuniteliktedir.ukadarvarki,kymet,cennetvecehennemleilgilihaberlerdegeenhereyindnyadabildiimizllerleelealnmasdoruolmaz.Meselburadageenyetmiyl,gerektendnyaylmdryoksahirethayatndabakabiranlammifadeetmektediryahutokderinolutankinyemidirbunlaratambircevapvermekmmkndeildir.Saydmzbuhususlarnherbirinisyleyenlerolmutur.

Hadistenrendiklerimiz

1.Cehenneminderinliiazbnniddetliolmassebebiyledir.2.Sahblerbilmediklerikonulardasusmular,bilenincevabnbeklemilerdir.3.Sahbe,stnniteliklikiilerdi.Onlarnbakalarnnduymadbazsesleriduymalar,bustnniteliklerinindelilisaylr.4.hirethayatylailgilihereyidnyadakibenzerleriylekyaslamakdoruolmaz.

: : -406

.

406.AdbniHtimradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Rabbinizaradabirtercmanbulunmakszn,herbirinizlekonuacaktr.Kiisanabakar,ncedengnderdiiiyiilerigrrsolunabakarvaktiyleyaptktilerigrr.nnebakar,nndesadececehennemigrr.Yarmhurmailedeolsacehennemdenkorununuz.

Buhr,Zekt9Mslim,Zekt67.Ayrcabk.Buhr,Menkb25,Tevhd,24,36Tirmiz,Kyamet1bniMce,Mukaddime13,Zekt28

Aklamalar

CenbHak,kyametgnndearadabirvastavetercmanolmaksznkullarylakonuacaktr.Tercman,birdilibakabirdileaktarankimsedir.Allahnbirtercmana ihtiyac olmad, yardmdan ve aracdanmnezzeh olduu hermslmann kabul ettii bir gerektir.Kullarn diledii dille konuturur insanlarnkendileriniolduugibikonutuklardilleriyaratandaAllaholduunagre,odilleriyaratandahaiyibilirveanlar.

Kyametgnndekikonumannkeyfiyetinibilmemizisemmkndeildir.nkbukonudaKuranveSnnettekesinbirhkmbulunmamaktadr.eitligrlerortayakoyanlarndnceleridekimseyibalaycolmayp,tahminlerdenibarettir.Eerbuyndekesinbilgiolsayd,tahminyrtmeyeihtiyakalmazd.Ohalde,eitlidnkaynaklardakifarklgrleriburadatartmanndabiranlamyoktur.

Kyametgnndekihesap,insanndnyadayaptiyilikvektlklerininkarlnoradagrmesindenibarettir.Kiininsanabaktzamangreceiey,dnya hayatnda yapm olduu iyi ilerdir nk iyilikler sa taraftan verilecektir. Soluna baktnda grecei ise iledii ktlkleridir nk ktlkler soltaraftan verilecektir. n tarafta ise cehennemin zerine kurulmu olan srat kprs vardr. Dolaysyla insann nnde grecei cehennemdir. Cehennemdenkorunmak iin dnyada iyi iler yapmakgerekir.Kk grdmzbir iyilik bile bizleri cehennemdenkoruyabilir. Sadaka olarak verilecek yarmhurmabilekkgrlmemeli,kiibudnyadakendisinicehennemdenkoruyacakiyiileryapmaldr.

Hadisimizdahance141numarailedegemiti.

Hadistenrendiklerimiz

1.Allah,kyametgnndekullarilearacszkonuacaktr.2.Allahnkullarilehangidillekonuacanvebukonumannnaslolacanbilemeyiz.3.Kyametgnnde,dnyadayaplaniyiliklersataraftan,ktlklerisesoltaraftanverilecektir.

4.yiileryapmayagcmznyettiinisbettezengstermeli,ktlklerdenisekesinlikleuzakdurmalyz.5.Dnyahayatndasadakavehayrokyapmak,kyamettehesabkolaylatrrvecennetegirmeyevesileolur.

: : -407

. :

: : .

. : :

407.EbuZerradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:phesizbensizingrmediklerinizigryorvebiliyorum.Gkyzgcrdaypinledivegcrdaypinlemektedehaklidi.Gkyznde,alnn

Allahasecdeiinkoymubirmeleinbulunmaddrtparmaklkbileboyeryoktur.Allahayeminederimki,eerbenimbildiklerimisizlerbilmiolsaydnzazglerokalardnz.Yataklardakadnlardandazevkalmazdnz.YkseksesleAllahayalvararakyollaravekrlarakardnz.

Tirmiz,Zhd9.Ayrcabk.bniMce,Zhd19

Aklamalar

Dahancedeeitlivesilelerleifadeettiimizgibi,Hz.Peygamberinbizimgrmediimizeylerigrd,bilmediklerimizibildiiinkredilemezbirgerektir.Busebeple,PeygamberEfendimizinbazhadislerindegayblemidediimizalanla ilgilihaberlerverdiinigrmekteyiz.Bunlarnbirblmkyametahvlivehirethayatylailgilibilgilerdir.Birblmndeistikbaldemeydanagelecekhadiselerleilgiliverdiihaberlertekileder.Bunlar,CenbHakknpeygamberinebildirdii bilgi ve haberlerdir. O halde Peygamberimizin bu konularda verdii bilgiler ve haberler bizler iin byk nem tar. nk bunlarn kayna ilhvahiydir. Bu sebeple slm limlerinin bir ou sahih snnetin kaynann vahiy olduunu kabul ederler. Dolaysyla Kurann yannda snnetin nemini vekymetiniaslagzardetmezler.

Peygamberimiziniittiivebizehaberverdiigereklerdenbiridegkyznngcrdamasdr.Bununsebebikendisiningrdvebildiieylerdir.Buradayeminle ifadeettiibirbakahusus,gkyzndemeleklerinbulunmaddrtparmaklkbileboalanolmaddr.Bumeleklerinbazskyamda,bazs rkuda,bazsdasecdehalindedir.KurnKerm,buhakikatmeleklerinazndanyleanlatr:

[166] [165] [164] Bizimiimizdenherkesinbellibirmakamvardr.Bizizosafsafdizilenler,biz.Bizizotesbihedenler,biz[Sfftsresi(37),164166].Meleklernrn

varlklar olduu iin, onlarn bir arl ve kaplad yer olmas dnlemez.Gkyznn gcrdayp inlemesini onlarn okluuna ve arlklarna balamak,kanaatimizcedorubiryorumolmaz.AncakkinattakihereyAllahtesbihettiinegre,gkyznnkardsesonuntesbihetmesiolabilir.Nitekimyetikermede:

[44] Yedi gk, arz ve bunlarn iinde bulunanlar Allah tesbih ederler. Onu vg ile tesbih etmeyen hibir ey yoktur, ama siz onlarn tesbihlerini

anlamazsnz[srsresi(17),44]buyurulur.

nsanlarnazglpokalamalar,hanmlarylaberaberolmaktanzevkalmaylar,sokaklara,krlaravedalarakmalar,kyametgnn,hesab,cennetivecehennemigrmolanPeygamberEfendimizingrpbildiklerinigrmelerivebilmeleridurumundakihalleridir.PeygamberimizbuifadeleriyleashbvemmetiAllahtanhakkylakorkmaya,iyiileryapmaya,ktlklerdenuzakdurmaya,kyameti,hiretihatrdankarmamaya,sonumuzudnmeyedavetetmektedir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Peygamberimiz,insanlarngrpbilmeimknolmayaneylerigryorvebiliyordu.BunlarkendisineAllahtarafndanretilenhususlard.2.Hz.PeygamberinKurnKermindndabazhaberlervermesi,snnetinvahiymahsulolduunugsterir.3.nsannilmiarttkaAllahtankorkusudaartarOnakargelmektensaknr.4.MeleklerdaimaAllahaibadetlemeguldrlervegkyzonlarladoludur.5.Gkyz,yeryzvebunlarniindebulunanhereyAllahtesbiheder.

: : -408. :

408.EbBerzeNadlebniUbeydelEslemradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Hibir kul, kyamet gnnde, mrn nerede tkettiinden, ilmiyle ne gibi iler yaptndan, maln nereden kazanp nerede harcadndan,vcudununeredeyprattndansorulmadkabulunduuyerdenkprdayamaz.

Tirmiz,Kyamet1

EbBerzeNadlebniUbeydelEslem

sminden ok knyesiyle tannanEbBerze, sahbei kirmdandr. Bu knyeyle anlan baka bir sahb yoktur.Hz.Peygamberle birlikteHayber veMekkefethine itirak etmitir. nceleri Medinede yaayan Eb Berze, daha sonra Basraya, oradan da Horasann Merv ehrine gm, bir mddet sonra tekrarBasrayadnerekhayatnnsonunakadaroradakalmtr.Bazkaynaklar,onunHorasandaveftettiinisyler.EbBerze,Hz.Ali ilebirlikteSffinsavana,Nehrevanllarla yaplan harbe veEzrika denilen sapk frkayla yaplan savaa katlmtr.Hz.Peygamberden 44 hadis rivayet etmi olup bunlarn bir ksmKtbiSittedeyeralmtr.

EbBerze64(684)senesindeveftetmitir.

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

nsanlar,kyametgnnde,dnyadayaptklarheritenhesabaekilirler.Buradasaylanbeey,hesapesnasndasorulacakolanlarnennemlileridir.Yoksa,sadece bunlardan sorumlu tutulup baka eylerden sorumlu olmayacaklar dnlemez. Fakat saylanlar dnda kalan eyler, bunlarn detaylar, ubeleri kabuledilebilir. nsann hayat kendisine Allahn bir emnetidir bu emnete hyanet etmemesi gerekir. Bir insan, hayatn Allahn emirleri ve yasaklardorultusundageirirse,emnetehyanetetmemiolur.

slmanlayagre ilim, insanadoruyuveyanlgsterir.Bilenkimse,nceliklebilgisinihareketlerinehkimklarveonagredavranlarortayakoyar.Bylecebakalarnarnekoluununyannda,insanlarbilgilendirmesorumluluunudatar.Herkes,kyametgnnde,Allahhuzurunda,bildiikadarylavazifesiniyappyapmadndan,ilminihayatnauygulaypuygulamadndanhesabaekilecektir.

slmdini,insannmalkazanmasvezenginolmasnaengelolmaz.Tamaksine,alpabalamay,elininemeiylegeinmeyivebakasnamuhtadurumadmemeyi tavsiyeeder.Btnbukonulardakoyduu tekprensip,malvemlkhellyollardankazanmak,haramyollarasapmamakvemalnhakknvermektir.Fakat sadecemer yollardan kazanmakla i bitmemekte, kazancn nereye ve nasl sarfedildiinin de bilinci iinde olunmas gerekmektedir.Bunlaryerinegetirildiitakdirde,kiininAllahhuzurundahesapverebilmekiinzerinedenasgaratlarauyduusylenebiliristenilendebundanibarettir.

nsana verilen nimetlerin en kymetlilerinden biri de salk ve shhattir. ok kere bir nimeti kaybetmeden onun kymetini bilemeyiz. Hasta olmadan ncesalnkymetinibilemeyiimizdebununnemlirneklerindenbiridir.Vcutve ruhsalnasahipolmak,her eydenncegelir.Bunlarkorumak iinbtntedbirlerialmak,enbatagelengrevlerimizarasndadr.Zirakyametgnnde,vcudumuzukoruyupkorumadmzdandahesabaekileceiz.

Hadistenrendiklerimiz

1.Kyametgnndehesaphaktr.2.nsanbudnyadayapthereydenhesabaekilecektir.3.Hayatinsaniinbirnimetolup,bununkymetinibilmesigerekir.4.nsanfaydalilimlerrenmeliveilmiylemilolmal,ibadetvetatlerindesamimidavranmaldr.5.Malvemlkhellyoldankazanlmalvemerekildeharcanmaldr.6.Haramlardansaknmaksuretiylesalkveshhatimizikorumakgrevimizdir.

: : { } : : -409 : : .

. :

409.EbHreyreradyallahuanhylededi:

Reslullahsallallahualeyhivesellem:teognyerhaberlerinisyler[Zelzelesresi(99),4]yetiniokudu,sonra:Yerinhaberlerininneolduunubiliyormusunuz?diyesordu.Sahbe:AllahveResldahaiyibilir,dediler.Hz.Peygamber:

Onunhaberleri, her erkekvekadnn yeryzndeneler yaptna hitlik ederek, sen u gnde yle yapmtn, demesidir. te yerinhaberleribudurbuyurdu.Tirmiz,Kyamet7

Aklamalar

Peygamber Efendimiz, bir ok hadislerindeKurnKermin anlam bakmndan kapal olan veya anlalmas kolay olmayan yetlerini aklam, bylecebizlereyolgstermi,snnetvehadislerinKurnndoruanlalmasndakineminideortayakoymutur.

Bazlimleregreyeryznn,kimlerinneleryaptnhabervermesimeczanlamdadr.YaniAllahyeryzndeylehallermeydanakarrki,onlardilileanlatmannyerinegeerler.HattaBunaneoluyor?diyenler,ortayakanhallerebakponunneiinzelzeleyetutulduunuveneiinlleridarattnanlarlar.Fakatbunevihadislerigznnealanlar,Allahnkyametgnndeyeryzngerektenkonuturacan,bununAllahiingbireyolmadnsylemilerdir.Gerekyetin,gerekseonunaklamasmahiyetindeolanhadislerinbizerettiigerek,KuranveSnnetinbizisakndrdeyleriilemektenuzakdurmamzgerektiidir.nkyaptmzhibirhareketAllahnbilgisidndadeildir.HerilediimiziinveyaptmzhareketinhesabnAllahavereceimizkesindir.Allah,yarattklarndandilediinidebunaahitgetirmeyemuktedirdir.Ogndehikimseninhibireyiinkretmesimmkndeildir.

Hadistenrendiklerimizl.PeygamberimizinsnnetivehadisleriKurnKermiaklaycniteliiyledenemarzeder.2.yivegzeldavranlaryapmaya,ktveirkinhareketlerdenkanmayazengstermemizgerekir.3.Allahngcvekudretinebirsnrtayinedilemez.O,dilersecanszlardakonuturur.

: : -410. : :

. { } : :

410.EbSadelHudrradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Srsahibiboruyuaznakoymu,nezamanflemekleemrolunursahemenfleyeceinnizninibekleyipdurmaktaikenbennaslsevinebilirim?Buhaber,Reslullahsallallahualeyhiveselleminashabnaargeldi.BununzerineReslullah:

Hasbnallahvenimelvekl:Allahbizeyeter,onegzelvekildir,deyinizbuyurdu.Tirmiz,Kyamet8Tefsrusre(39)

Aklamalar

Hadisimizdesrsahibidiyeifadeedilendrtbykmelektenbiriolansrfilaleyhisselmdr.Sraflemeksuretiylekyametgnnhaberverecektir.KurnKermineitliyetlerindesrafrlmeanndanveondansonrameydanagelecekhallerdenbahsedilir.(Birincidefa)sraflenir,gklerdeveyerdeolanlardpbaylrlar(yahutlrler).AncakAllahndilediikalr.Sonraonabirdahaflenir,birdenonlarayaakalkarlarveneolacanabakarlar[Zmersresi (39), 68]. Bu yette anlmayan bir nc fleme safhas vardr ki, o zamanmaher kurulur ve hesap balar. Peygamber Efendimiz,melein her an bugrevininbandaolduunuveCenbHakknemrinibeklediiniifadeetmi,budurumdasevinebilmenin,dnyadagamszvekedersizyaamann,zevkvesafayadalmannmmknolmadnbelirtmitir.Peygamberimiz,kymetindehetinive erlilerzerinekopacanbiliyordu.Fakato, ashbnvemmetinindikkatli,uyankveherankyametehazrlklolmalarnistiyordu.

Sahbe,Hz.Peygamberinverdiibuhabersebebiyleendievekorkuyakapldlar.Onlarnbuendievekorkular,kyametgnnndehetinibilmelerindenvekendileriniAllahnhuzurunakphesapvermeyetamhazrlklbulmaylarndankaynaklanmaktayd.Hadisinbakabirrivayetinegre,sahbe,budurumdaneyapacaklarn Peygamber Efendimize sorduklarnda: Hasbnallah ve nimelvekl: Allah bize yeter, O ne gzel vekldir, deyiniz buyurdular. BylecePeygamberimiz,skntvebunalmanlarndanaslduaedeceklerinideashbnavemmeteretmitir.Hasbnallahvenimelveklduasnyapan ilkkiibrhimaleyhisselmdr. Onun atee atldnda yapm olduu son dua Rabbim bana yeter,O, ne gzel vekildir anlamndaki bu dua olmu ve atetenkurtulmutu.PeygamberEfendimizde,Dmanlarnzsizekarordutoplamlardenildiindebyleduaetmilerdi.KurnKermbugereiyleifadeeder:Onlarki,halkkendilerine:Dmanlarnzsizekarordutoplamlar,onlardankorkun,deyince,buszonlarnimanlarnartrdveAllahbizeyeter,O,negzelvekildir,dediler[limrnsresi(3),173].(Bkz.Buhr,Tefsrusre(3),13).Gelmesikesinolanvenlenmesimmknolmayan,korkulacakeylerin

endehetvericisikyametgnhakkndadaAllahabuduaileyalvarmamzPeygamberimizinbizleretavsiyesidir.nk,kymetinvaktivesaatiCenbHakknbilgisi,gcvekudretindeolup,onuneveyasonaalmakinsanlarnelindedeildir.Buradakullaradengrev,nceAllahnhonutluunukazanacaklariyivegzelileryapmak,sonradaAllahayalvarmak,duaetmekvehaklarndahayrlolandilemektenibarettir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Kyametinkopmassrilebildirilecektir.Srafrecekmeleksrfilolupdrtbykmelektenbiridir.

2.Kyametgndehetlibirgndr.3.Kyametehazrlklolmakgerekir.Buhazrlk,iyivegzelamellerilemek,ktlklerdenuzakdurmak,byleceAllahnrzsnkazanmaklammknolur.4.Zorluk,glk,skntvekorkuzamanlarndaAllahaduaetmek,peygamberlerinyoludur.

: : -411. :

. . : :

411.EbHreyreradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Korkankimse,geceleyinyolalr.Geceyolalankimsedevaracayereular.yibilinizki,Allahnmetokpahaldr.yibilinizki,Allahnmetcennettir.

Tirmiz,Kyamat18

Aklamalar

nsanenokgecekaranlndadmanhcumunaurar.Gecebasknlar, bir okorduyuhazrlkszyakalarveyenilmelerine sebepolur.Bylebirbasknauramamakiinuyankolmak,geceninbalangcndayolalarakmesafekatetmek,yerinibellietmemekveyauyankolduunugstermekgerekir.Byledavrananbirkiiveyabirorduulamakistediiyereularbylecezaferdekendilerininolur.Dmannhcumundanvebasknauramaktankorkankimse,butedbirlerizamanndaalpuygulamayakoymaldr.Aksitakdirdebaaransnkaybeder.

Peygamberimiz,butemslanlatmyla,budnyadabirhiretyolcusuolaninsann,tpksavazamanndatedbiralanvebylecezafereulaankimsegibi,vakitkaybetmeden tedbiralmasnvehiretehazrlanmasn istemilerdir.hiret iinalnacak tedbir,Allahnemirveyasaklarnauymaksuretiylebudnyada iyibirhayatgeirmektenibarettir.Mslmaniindnyahayatbircihadvemchededenibarettir.Fakatonunyolununzerinedizilieytannhilevetuzaklar,nefsininaldatcarzuveistekleri,nnekanbirerdmanvehedefiylekendisiarasndabirerengeldir.Bunlaryenebilenkimse,savatadmanyenenaskergibigalipgelirvebaaryaular.nsannezamanveneredeAllahakavuacanvednyahayatnavededeceinibilemediinegre,btnibadetvetatlerinizamanndayapmal, zerinedenher trl kullukvazifelerini gcnnyettii nisbette yerinegetirmelidir. eytannhilelerinevenefsininbaya isteklerineba ememeksuretiylebudnyahayatndakiimtihanbaarabilmelidir.

Met,ticaretyaplaneydemektir.nsannzenginlii,sahipolduueyannkymetiylellr.Metnsadecednyalkmallariinkullanlmadn,birhiretmetnndabulunduunuPeygamberimizinbuhadislerindenrenmekteyiz.Allahnmet,dierbtnmaddmetlardandahastn,dahakymetlidir.Bumet,dnyada ilenilengzel iler, iyilikler, ibadetve tatler,ksacasAllahnhonutolduuher eydir.nkbunlar sayesinde insancennetegirmeyihakeder.BuhususKurnKermineitliyetlerindedeakabildirilir:Allah,mminlerdenmallarnvecanlarncennetkarlndasatnalmtr[Tevbe sresi(9),11].Malveoullardnyahayatnnssdr.BakikalacakolangzelileriseRabbininkatndahemsevapadahahayrlhemdemitbalamayadahalyktr[Kehfsresi(18),46]gibiyetlerbunundelilidir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Allahtankorkmakvednyahayatndaonagrehareketetmekgerekir.2.badetvetatleri,iyivegzelilerizamanndayapmakveheranlmehazrolmakgerekir.3.Gnahlardanveisyandanolabildiinceuzakdurmakiyimmininniteliidir.

4.Mmin,Allahiinmalnvecannfededebilecekkadarcesurvecmertolmaldr.

: : : -412. :

. : 412.ieradyallahuanh,Reslullahsallallahualeyhivesellemiylebuyururkeniittimdemitir:

nsanlar,kyametgnnde,yalnayak,plakvesnnetsizolarakAllahnhuzurundatoplanrlar.Bununzerineben:

YReslallah!Kadnlarveerkeklerbirlikteolunca,birbirlerinebakmazlarm,dedim?PeygamberEfendimiz:

ie!Durum,onlarnbunuakllarnagetiremeyeceklerikadarciddidirbuyurdu.

Birbakarivayette:

,birbirlerinebakamayacaklarderecedeiddetlidir,buyurdu.Buhr,Rikak45Mslim,Cennet56,59.Ayrcabk.Buhr,Enbiy8,48,Tefsrusre(5),14Tirmiz,Kyamet3,Tefsrusre(80),2Nes,Ceniz118119bniMce,Zhd33

Aklamalar

KyametgnndeinsanlarnyenidendiriltilerekAllahnhuzurundatoplanacaklarvehesabaekileceklerigerei,Kurnnpekokyetindedefalarcaifadeedilir.Ognndeheti,skntlar,sevinlerivebenzerhallerdeKurnveSnnetteanlatlr.PeygamberEfendimizbuhadislerinde,mahergnndeinsanlarnnaslgrnmdebulunacaklarnbildirmektedir.Bunagreinsanlar,ognannelerindendoduklarhalzerebulunacak,kadnveerkekhepsibiraradaolacaklardr.Fakatognndehetiveinsanlarnherbirininkendibannderdinedmesionlarahereyiunutturacak,kimsekimseyleilgilenmeyecektir.PeygamberEfendimiz,hanmlarndanHz.ieninsorusuzerinebunuakaifadeetmitir.BirrivayetegreHz.iekendisinebusoruyusorunca:stndeelbiseolupolmamassanabirzararvermez,nkbananazilolanbiryetbunadelaletetmektedirbuyurmu,ieannemizinhangiyetolduunusormaszerineOgn,onlardanherkiininkendisineyeterderecedeiivardr[Abesesresi(80),37]yetiniokumutur(AlielKr,Mirkt,IX,475).

Hadistenrendiklerimiz

1.KyametgnndebtninsanlarAllahnhuzurundatoplanacaklardr.2.nsanlar,maherdeannelerindendoduklarhalzerebulunacaklardr.3.Maheryerindeherkeskendiderdinedecek,insanlarnbirbiriyleilgilenmesi,hattaisteyerekveyaistemeyerekbirbirinebakmasbilemmknolmayacaktr.4.PeygamberimizinhersahihhadisininKurandabirdelilivardrfakatbizonugrpkefedemeyebiliriz.5.Birkonuyuiyiceanlamayanveyaokonudapheedenkimseninbirbilenesormasgerekir.

51ALLAHINRAHMETNMTETMEK

yetler[53]

1.Deki:Eynefislerinekarhakszlkyapmaktaargidenkullarm!Allahnrahmetindenmitkesmeyin.Allahbtngnahlarbalar.nkO,yarlaycvebalaycdr.

Zmersresi(39),53

yeti kermedegeen israfkelimesi, insannyaptherhangibir idehaddini amasdemektir.Buradagnahta ar giderekkendiznefislerinehakszlkedenlerehitbedilmektedir.

Kulkusursuzolmaz.Bazlarnnkusuru isegerektenbyk,okbykolabilir.AmabirdeAllahn rahmetivardr.Herdinde szkonusuedilenAllahnrahmeti, gerek ifadesini dinimizde bulmutur.Dnyada hibir din, bu yetin verdii teselli ve midi veremez. nk yet,Allahn engin rahmeti karsnda,ilenen btn kusur ve gnahlarn nemini kaybedeceini ve her insann o ilh rahmetten istifade edebileceini ifade buyurmaktadr. Bu sebeple Hz. Ali veAbdullahbnimergibibazsahbler,Kurandaenmitvericiyetinbuyetolduugrndedirler.

Ayrca yette, Allahn mafiretinden deil de rahmetinden midinizi kesmeyin, buyurulmu olmas, ok daha byk mit kaynadr. nk rahmetlemuamele, balamaktan sonraki lutuf ve ikramlar da iine alr.Nitekim mit kesmemenin gerekesi olarak yette Allahnbtngnahlarbalayacazikredilmektedir.

Hi phesizbuyette ilh rahmetin enginliininhatrlatlmas, gnah ilemeye tevik iindeil, engnahkr insanlarnbilebir annce tvbeetmelerinisalamakiindir.yetikermeninnzlsebebikfirlerinmslmanolmasisedehkmn,slerintvbesinikapsadndadapheyoktur.nkAllahTel,tvbeedilmemesihalindesadeceirkiaffetmeyeceini,bunundndadilediikimselerinbtngnahlarnbalayacanbildirmitir[bk.Nisasresi(4),48].

[17] 2.Biznankrlkedendenbakasncezlandrrmyz?

Sebesresi(34),17

Kurn Kerm, Sebelilerin sahip klndklar nimetleri hatrlattktan sonra, onlarn kr yerine nankrlk ettiklerini ve bu yzden de uratldklar selfelketini anlatmaktadr. Bu felket sonras o gzelim lkenin ald iler acs hal gzler nne serildikten sonra,Allah Tel, onlarn nankrlk ettikleri iinbylesinebircezayaarptrldklarnbildirmektevesonradaBiznankrlktevekfrdediretendenbakasncezalandrrmyz?buyurmaktadr.Birbakaokuyuagreyetinanlam,Nankrlkedendenbakascezalandrlrm?olmaktadr.

Herikiokuyuagredeyetikermedenanlalan,mminlerinbylesibircezalandrmayatbitutulmayacaklarmjdesidir.nkimaniindimamafiretvebalanmavarolagelmitir.

[48] 3.Gerektenbizevahyolundukiazap,yalanlayanveyzevirenleredir.

Thsresi(20),48

YeryzndetanrlkiddiaederekhaddiniamvesrailoullarnabykzulmyapmolanFiravnagidiponuimanadavetedecekolanHz.MsvekardeiHz.Hrn,dahancedenAllahTel tarafndanonaneler syleyeceklerikonusundabilgilendirilmilerdi. tebuyetde,Firavna sylemeleri iinkendilerineverilen ilh tlimat arasnda yer almakta ve ilh bir kanunu (snnetullah) dile getirmektedir: Azap, peygamberleri yalanlayan veHaktan yz evirenlerzerineiner!

Yinebuyetteimanedenlerinselmetteolduklarnaiaretbulunmaktadr.BusebeplemminlerinilediklerignahlararamenAllahnrahmetindenmitliolmalargerekmektedir.NitekimAllahTelbirbykmjdeyidahaylevermektedir:

[156]

4.Rahmetim,hereyikuatmtr.Arfsresi(7),156

BuilhmjdeniniindeyeraldArfsresinin156.yetininmeliyledir:Bizebudnyadadaiyilikyazhirettede.nkbiz(tvbeederek)sanadndk.Allah buyurdu: Kimi dilersem onu azbma uratrm rahmetim ise, her eyi kuatmtr.Onu ktlkten saknanlara, zekt verenlere veyetlerimizeinananlarayazacam.

BuyetinstksmndabelirtildiizereMsaleyhisselm,srailoullarndan70kiiseiptvbeiinTriSnyagtrmt.Oradacereynedenolaylarsonucuiddetlibirdeprem(recfe)ilebukiilerbaylmlard.BununzerineHz.Ms,AllahTelyatazarruveniyzdabulunarak,balanmalarndilemiveniyznBizebudnyadadaiyilikyazhirettede.nkbiztvbeedereksanadndkdiyebitirmiti.

Allah Tel kendisine Kimi dilersem onu azbma uratrm. Rahmetim ise, her eyi kuatmtr... diye cevap vermitir. Burada rahmetin her eyikuatt,gemizamankipiyle,azbnisegelecekzamansiasylabeyanedilmiolmas,dnyadaeydenilenhernesneninbalang(mebde)itibariyleAllahnrahmetinemazharklndngstermektedir.Azbnise,ortamveyasonuitibariyleszkonusuolacaanlalmaktadr.Budemektirki,ncedenrahmetsahasnagirmi olanlardan daha sonra azb ekecek olanlar bulunabilecektir. Tabi, balanp rahmet sahasnda kalacaklar da bulunacaktr.Dnyada rahmetlemuamelegrmolmak,hirettedeaynmuameleyigrmegarantisideilsedemididir.

RahmetiverahmetinsonucuolandnyavehiretiyiliiniAllahTel,Ktlktensaknanlara,zektverenlereveyetlerimizeinananlarayazacambuyurarakhemMuhammedmmetininbazvasflarnaiaretetmihemdeinsanlarbuvasflarkazanmayadavetetmitir.

Buenginrahmetiilhdenyararlanmamitvegayretiiindeolmak,enbykkurtulumididir.

Hadisler

: : -413

.

. :

413.UbdebnisSmitradyallahuanhdenrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Kim, Allahdan baka ilh yoktur, yalnz