1

บทท 1 บทนำ�

หลกก�รและทม�ของก�รดำ�เนนง�น

ประเพณการทอดผาปานบเปนอกหนงประเพณทมความสำาคญตอศาสนาพทธซงเปนศาสนาประจำาชาตไทย ทนยมปฏบตสบทอดกนมาทกทองถน และถอวาเปนวฒนธรรมของชาตทส ำาคญอยาหนง ประเพณการทอดผาปานแสดงใหเหนถงการรวมแรงรวมใจของประชาชนในชมชนนนๆทอาศยอยรวมกน ไดจดทำาผาปาเพอนำาไปทอดถวาย ณ วดซงเปนสถานทสำาคญทางพระพทธศาสนารวมทงเปนแหลงศนยรวมจตใจ ตลอดจนเปนศนยรวมของประชาชนทอาศยอยในชมชนในการทำากจกรรมตางๆของประชาชน ดงนนแลวการทอดผาปาจงนยมเรยกกนวา ประเพณทอดผาปา“สามคค อนแสดงถงการรวมมอ รวมแรงกาย แรงใจ และแรงศรทธา ใน”การรวบรวมปจจย ในการหาเงนสมทบทนมอบใหกบทางวด เพอน ำาไปพฒนา บรณปฏสงขรณศาสนสถานทสำาคญของทางวด

ปจจบนประเพณวฒนธรรมของทองถนและของประเทศชาต นบวนยงเลอนหายไปจากสงคมไทยทกขณะ เพราะขาดการทำานบำารงรกษาจากเยาวชนคนรนใหม ซงมองวาสงเหลานเปนสงทลาสมย เปนแนวคดโบราณ ท ไ ม ท น ต อ ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ท า ง เ ท ค โ น โ ล ย แ ต แ ท ท จ ร ง แ ล ว ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม ตลอดจนภมปญญาทองถนนน ลวนแลวแตเปนสงทมคณคา ทชวยจรรโลงสงคมใหมความสงบสข ผานการพงพาอาศยซงกนและกนของคนในชมชน ซงตองอาศยการสรางจตสำานกใหกบคนรนใหมใหมความรกความหวงแหนในมรดกวฒนธรรม จารตประเพณอนดงามของสงคมไทยใหดำารงอยชวลกหลานตอไป

2

วทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม จงไดจดโครงการทอดผาปาสามคคขน “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรกสรางความดสชมชน เพอทำานบำารงฟ นฟศลปวฒนธรรมไทย ให”คงอยคสงคมไทย และสมทบทนสรางแทงนำาประปาเพอความสะดวกตอพระภกษสงฆและฆราวาสประชาชนทเดนทางมาทำาบญและรวมกจกรรมภายในวดผานกระบวนการการมสวนรวมของนสต บคลากร และประชาชนในชมชน ในการรวมกจกรรมการทอดผาปาสามคค เรยนรวฒนธรรมทสำาคญของทองถนและของชาตผานพธกรรมตางๆ ทจดขนใหนสตและบคลากรไดเพมความรดานศลปวฒนธรรม เปนผทรอบรทงวชาการ วชางาน และวชาธรรม เปนการปลกฝงจตสำานกในการอนรกษ ทำานบำารงมรดกทางความคดอนเปนภมปญญาของทองถนและของชาต ซงสอดคลองกบอตลกษณของวทยาลยการเมองการปกครองทวา คว�มเขมแขงของ“น สตและบ คล�กรในก จก�รส�ธ�รณะ”รวมถ งเอกล กษณ ของมหาวทยาลยมหาสารคามทวา ก�รเปนทพงของสงคมและชมชน“ ” และอตลกษณของมหาวทยาลยมหาสารคาม นสตกบก�รชวยเหลอสงคม“และชมชน”

วตถประสงค

1. เพอเสรมสรางกระบวนการมสวนรวม ของนสต บคลากร และประชาชนในการพงพาอาศยซงกนและกนของมหาวทยาลยกบชมชน

2. เพอปลกฝงจตสำานกใหกบนสต และบคลาการ มความภาคภมใจในขนบธรรมเนยมประเพณศลปวฒนธรรม ทำานบำารงรกษา มรดกทางวฒนธรรมของทองถนและของชาต

3

3. เพอนำาเงนทไดจากการบรจาคในการทำาผาปาสามคคไปสมทบทนในการตอเตมแทงนำาประปาอนเปนสาธารณปโภคทสำาคญภายในวด

4.เพอถอดบทเรยนในการเรยนรประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาสามคคสการเรยนรอยางยงยน

เป�หม�ยหรอผมสวนเกยวของ (Stakeholder)

1.อาจารย และเจาหนาทวทยาลยการเมองการปกครอง จำานวน 50 คน

2.นสตวทยาลยการเมองการปกครอง จำานวน 200 คน

2.ชมชน บานดอนนา จำานวน 50 คน

3.นกเรยนโรงเรยนบานดอนนา จำานวน 30 คนล ก ษ ณ ะ ข อ ง ก � ร ด ำ� เ น น ง � น เปนการสำารวจพนทในการศกษาขอมลความตองการของชมชนโดยรอบมหาวทยาลย โดยศกษาพนท วดในเขตชมชนโดยรอบมหาวทยาลยในการจดท ำาผ าป าสามคค เพ อสร างกระบวนการในการมส วนร วม ของนสตและบคลากร ของวทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม กบชมชนโดยรอบมหาวทยาลย เพอเสรมสรางอตลกษณของวทยาลยการเมองการปกครอง คอ ความเขมแขงของนสตและบคลากร“กจการสาธารณะ โดยเลอกพนท วดปา ดอนหนาด บานดอนนา ต” .ขามเรยง อ.กนทรวชย จ .มหาสารคาม ซงเปนวดทพงสรางขนมาใหม และมทตงเปนเกาะกลางแมนำาช ซ งจะตองไดรบการพฒนาในดานตางๆเปนอยางมาก ทางวทยาลยการเมองการปกครองจงจดโครงการ

4

ทอดผาปาสามคคขนในครงน เพอนำาเงนทไดใหทางวดนำามาตอเตมแทงนำาประปาอนเปนเครองสาธารณปโภคใหมความสะดวกสบาย มนคงถาวร เพอประโยชนของพระภกษสงฆ และประชาชนในชมชน นสต บคลากรในการมาทำาบญ และจดกจกรรมถอดบทเรยนเพอใหเกดชดความรเร องประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาสามคค ผานฐานกจกรรมการเรยนร และการไดลงมอปฏบตจรง เพอใหเกดการตอยอดและสบทอดประเพณวฒนธรรมอยางยงยน

พ น ท ด ำ� เ น น ก � ร วดปาดอนหนาด วดโพธาราม และโรงเรยนบานดอนนา ตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

ประวตบ�นดอนน� (อนธร� ชนะช�นนท.2549)

บานดอนนาจะตงอยในบรเวณพนทดอน หรอทราบสงและมนาลอมรอบ จงไดตงชอวาบานดอนนาตงอยบนเนอทเกอบ 1 ตารางกโลเมตร จากการเลาขานกนตอๆ พอจะกลาวไดวา ระหวางป พ.ศ. 2430-2435 นายหน นางหมา เนองวงษา ไดอพยพครอบครวมาตงเปนครอบครวแรก ซงแตกอนทานมถนฐานอยทบานขามเรยง แตไดมาจบจองหกรางถางพงเพอทำาไรทำานาทใกลกบบรเวณทตงบานเรอน เหนวาการเดนทางมาไรมานาแบบเชาไปเยนกลบไมคอยสะดวก ประกอบกบสถานทตงหมบานมลกษณะทางภมศาสตรทเหมาะ กลาวคอ ทางดานทศเหนออยตดกบปาโคก ทศใตอยใกลกบแหลงนำาหลายแหง จงตกลงปกหลกปกฐานอยแบบถาวรไปเลย

ไมนานชาวบานทาขอนยางหลายครอบครวไดอพยพเขามาตงบานเรอนดวยเหตผลเชนเดยวกน มนายสภบาล เนองวงษา, นายเดช เนองวงษา, นายขาว ไชยครง, นายดวง สวรรณภกด, นายชวย เนองวงษา ตอ

5

มาพวกทตงบานเรอนอยอยกระจดกระจายตามรมฝงแมนำาช ซงอยหางจากทศใตประมาณ 3 กโลเมตร ไดอพยพหนภาวะนำาทวมมาเพมเตม เชน นายใบ เนองไชยยศ นายทอก เนองวงษา นายพมพ บญหลา เปนตน

ระหวางป พ.ศ. 2478-2480 มชาวบานหลายครอบครวอพยพหนนำาทวมไปอยบานโนนศลา อำาเภอหนองกงศร (แตกอนขนกบอำาเภอยางตลาด) จงหวดกาฬสนธ อาท เชน นายสง นายป บ นายทา ป พ.ศ.2485 เกดนำาทวมใหญชาวบานหลายครอบครวไดอพยพไปอยบานโนนมวง อำาเภอเมอง จ. ขอนแกน (ดานเหนอของมหาวทยาลยขอนแกน) มนายสอน นายบญม เปนตน

ชวงระยะเวลาหลงจากนมภาวะนำาทวมบอยๆ จำานวนหลงคาเรอนจงไมคอยขยายเพมขนเทาทควร คอมตวเรอนประมาณ 30-40 หลงคาเทานน หลงจากป พ.ศ. 2508 หลงจากสรางเขอนอบลรตนเสรจภาวะนำาทวมไมรนแรง ทำาใหจำานวนหลงคาเรอนเตบโตขนเร อยๆ จนปจจบนมถง 128 หลงคาเรอน

ประช�กรภ�ยในหมบ�น

มประชากรหารอยคนเศษประชากรทงหมดในหมบาน/ชมชนจำานวน 595 คน ชาย 280 คน หญง 315 คน

ลำ�ดบก�รปกครองภ�ยในหมบ�น

ลำาดบท

ชอ-สกล ป พ.ศ.

1.2.

นายมล เนองวงษา ประมาณ พ.ศ. 2460

6

3.4.5.6.7.8.

นายพรหมรนทร ศรราชเลา นายบญม เนองวงษา นายหน เนองวงษา นายผง เนองวงษา นายชม บญหลา นางสมใจ บญหลา นายสนทร บญหลา

– 2470ประมาณ พ.ศ. 2470 – 2478ประมาณ พ.ศ. 2478 – 2485ประมาณ พ.ศ. 2485 – 2486 พ.ศ. 2486 – 2516พ.ศ. 2516 – 2539พ.ศ. 2539 - 2544พ.ศ. 2544 - ปจจบน

บานดอนนา ปจจบนขนกบตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชยจงหวดมหาสารคาม ถอเปนหมบานทเกาแกเพราะตงมานานตงรอยปเศษแลวไมวาจะเปนวดโรงเรยน หนองนำา ทสาธารณะอน ๆ ทชาวบานทงบรรพบรษไดกอสรางขนมา

ทตงและอ�ณ�เขต

ทตง

บานดอนนา หมท 7 ปจจบนขนกบตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

อ�ณ�เขต

ทศเหนอ ต ด บ า น ด อ น ห น อ ง ทศใต ต ด ก บ บ า น ห ว ย ช น

7

ทศตะวนออก ต ด ก บ บ า น ท า ข อ น ย า ง ทศตะวนตก ตดกบบานหนองแข

ลกษณะภมอ�ก�ศ

บ�นดอนน�ม 3 ฤด

1.ฤดฝนจะตกเปนเวลายาวนาน ซงฝนทตกเปนเวลายาวนานทำาใหบานดอนนาเคยถกนำาทวมมาแลวคร งหนง แตปจจบนไดมการปรบปรงภายในหมบาน มทอระบายนำาภายในหมบาน จงไมทำาใหนำาทวมขงเทาใดนก

2. ฤดรอน มอากาศรอนและมความแหงแลง

3. ฤดหนาว อากาศหนาวและมลมพดแรง

ทรพย�กรธรรมช�ต

มแมนำากดคำาฮงทสำาคญภายในหมบาน ซงชาวบานไดใชประโยชนจากแมนำาแหงน ในการหาปลา ปลกพชผก ไวเลยงชพ และมแมนำาชทชาวบานไดใชประโยชนดวยเหมอนกน เวลาปลกขาวถานาไมมน ำากจะไดนำาจากแมนำาชในการทำานา

ป�ไม บานดอนนาไมคอยมทรพยากรปาไมในเขตการปกครอง

ก�รคมน�คม

การคมนามรถประจำาทางผาน 3 ชวงเวลา ชวงเชา กลางวน และชวงเยน แตสวนมากชาวบานจะใชรถสวนตวกนเพราะไปมาสะดวกรวดเรว เชนรถยนต รถจกรยานยนต เสนทางภายในหมบานเปนถนนลาดยาง แตกมบางซอยกยงเปนถนนลกรงอย ทำาใหการเดนทางไมสะดวก โดยเฉพาะเวลาฝนตกจะมนำาทวมขง เสนทางคมนาคมเปนถนนลาดยางตลอดทงสาย

8

ประเพณของชมชน

ประเพณทองถนของหมบาน ชาวบานจะนบถอประเพณ ตามฮต 12 ครอง 14 เปนเพณทนบถอกนมาแตยาวนาน และมงานประเพณบญชำาฮะ (บญเบกบาน) ซงเมอมการทำาบญตางๆชาวบานกใหความรวมมอกนเปนอยางด ไมวาจะเปนเดกหรอวยรน

ก�รดำ�เนนชวต

ประชาชนในทองถนมการดำาเนนชวตแบบเรยบงาย การตงบานเรอนจะอยใกลเคยงกน เปนกลมญาตพนอง มการดำาเนนชวตทคลายคลงกน ประชาชนมความสมพนธกนดานสงคมแบบพนองและมความเปนกนเอง มการเออเฟ อเผอแผ สภาพบานเรอนสวนใหญมลกษณะเปนบานสองชน ชนบนทำาดวยไม ชนลางทำาดวยปน มร วกนบางหลงคาเรอน ร วมความมนคงนอย

ปญห�ด�นสงคมและคณภ�พชวต

1. ปญหาดานการอานหนงสอไมได เขยนไมออก

2. ปญหาการขาดคณธรรมและจรยธรรมในสงคมมประมาณ

3. ปญหาการใหความรวมมอ การพฒนาตนเอง และสงคม

4. ปญหาประชาชนไมมความรเกยวกบบทบาทของตนเอง

ก�รรวมกลมของประช�กร

9

บานดอนนามการรวมกลมเพอทำากจกรรมทางสงคมบาง เพอความเปนอยทดขน มการชวยเหลอซงกนและกนอนรกษสบสานวฒนธรรมประเพณทองถนตามฮตสบสองคลองสบสใหยงยนตลอดไป ประกอบดวยกลมตางๆ ดงน

1. กลมกองทนหมบาน

2. กลมอาสาสมครประจำาหมบาน

3. กลมเยาชน

4. กลมผเลยงโค

5. กลมออมทรพย

6. การรวมกลมกนของแมบานทำาผลตภณฑ (ขนมจน)

7. กลมชมรมผสงอายปจจบน

จดเดนของหมบ�น

บานดอนนา หม7 เปนหมบานปลอดยาเสพตด ตามนโยบายของรฐบาล และราษฎรมการรวมพลงทำากจกรรมรวมกนอยางเหนยวแนนพอสมควร มการชวยเหลอกนในเรองตางๆ

สภ�พท�งเศรษฐกจ

บานดอนนาจะประกอบอาชพทำาไร ทำานาเปนหลก ซงสบเนองมาจาก ปยา ตายาย ถงแมจะมอาชพอนควบคกนกตาม การทำานายงเปนอาชพทชาวบานตองทำากนทกครอบครว จะทำานามากหรอนอยขน ขนอยกบขนาดทนาทมอย อาชพทำานาเปนอาชพทประชาชนในหมบานมความช ำานาญ

10

มากกวาอาชพอนๆ ชาวบานจะทำานาเพยงครงเดยวจะทำาเฉพาะฤดฝน คอทำานาป เพราะอาศยนำาฝน ผลผลตทไดชาวบานจะตองเกบไวในยงฉางเพอบรโภคตลอดป สวนทเหลอจะนำาไปขายเพอเปนคาใชจายภายในครอบครว

การทำานาของชาวบานในปจจบนนจะใชเครองจกรแทนแรงงานสตว ทเคยทำามาตงแตสมยปยา ตายาย โดยเฉพาะรถไถชาวบานหนมาใชกนอยางแพรหลายการปลกขาว กจะทงหวาน ทงนาดำา ผสมกนไปตามความเหมาะสม โดยจะเรมการทำานาระหวางเดอนเมษายน พนธขาวทปลกกนไดแกขาวเหนยว และขาวจาว บางครอบครวกปลกไวขาย บางครอบครวกปลกไวบรโภค

นอกจากการทำานาชาวบานยงเลยงโคไวประกอบอาชพอกทางหนงดวย อาชพคาขายเปนอาชพทท ำารายไดใหกบชาวบานผประกอบอาชพอาชพหนง โดยมชาวบานหลายครอบครวไดหนมาประกอบอาชพคาขาย ควบคไปกบการทำานา ทำาไร เปนการคาขายภายในหมบาน เร มตนจากการคาเลกๆ นอยๆ ตอมาเมอมทนเพมมากขนกสามารถขยายการคามากขน ยงมชาวบานบางกลมออกไปทำางานประกอบอาชพตางจงหวดบาง ภายในหมบานยงมอตสาหกรรมภายในหมบานซงชาวบาน บางกลมกยดอาชพนเปนหลกเพราะอยใกลบาน ไปมาสะดวก ซงอสาหกรรมทท ำาคอการทำาเสาปน และทำาทอระบายนำาขนาดใหญไวจำาหนาย

สภ�พปญห�ด�นเศรษฐกจของหมบ�น

1. ปญหาดานการเกษตร ราคาผลผลตตกตำา เกษตรกรไมสามารถกำาหนดราคาเองได

2. ปญหาตนทนการผลตสง ไดผลไมคมคา เชน ปยชวภาพ แทนการใชสารเคม

11

3. ปญหาการวางงานของเยาวชน ทจบการศกษามาแลวไมมงานรองรบตามสายงานทเรยนมา

ประวตวดโพธ�ร�ม

วดนตงขนตงแตป พ.ศ. ใดไมมหลกฐานปรากฏชดเจน แตจากการเลาขานของคนเฒาคนแกในหมบานพอจะสรปไดวา ตงขนหลงจากตงหมบานไดเพยงปสองปเทานน คอประมาณระหวางป พ.ศ. 2432-2435 โดยแตกอนเปนเพยงสำานกสงฆ ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของหมบานอยตดกบสระพลาสตกไปทางทศตะวนออก ตดกบดอนปตาไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ปจจบนกลายเปนทของชาวบานไปแลว

เนองจากบรเวณทตงอยในทรกมปาละเมาะและหญาคาขนอยรอบๆ ทายกทายกาไปทำาบญฟงเทศนไมสะดวก ประกอบกบในหนาแลงจะมไฟปาลกลามมาไหมกฏอยเปนประจำา ดงนนในชวงระหวางป พ.ศ. 2445 ถง 2450 จงยายวดมาไวทางทศตะวนตกของหมบาน ซงเปนสถานทวดในปจจบนนนเอง โดยมพระใบฎกาไมเปนเจาอาวาส ไดนำาชาวบานทำาการบกรางถางพงสรางศาลาและกฏชวคราวในพนท 3 ไร 2 งาน 90 ตารางวา ตอมาเจาอาวาสรปท 2 คอพระใบฎกาผวไดบรณะปฏสงขรณตอ กระทงในป พ.ศ. 2485 ไดมแถลงการณของคณะสงฆประกาศทวราชอาณาจกรใหทราบโดยทวกน ใหเปลยนแปลงนามวดบานดอนนาเปน วด“โพธาราม ในสมยทพระภกษสอเปนเจาอาวาส ตอมาเจาอาวาสหลายรปเปน”ผปกครองผดแลวดและภกษสามเณร

สมยทเจาอธการมวน สนทโรเปนเจาอาวาส (ในป พ.ศ. 2517 ทานไดรบใบตราตงใหดำารงตำาแหนงเจาคณะตำาบลขามเรยง) ป พ.ศ.

12

2516 ไดข นทะเบยนเปนธรณสงฆเปน น .ส.3 ก. (ปจจบน พ.ศ. 2546 เปนโฉนดแลว) สมยนวดไดพฒนาเปลยนแปลงไปมาก มการสรางกฏและศาลาหลงใหญ มการเรมกอสรางเสนาสนะอนๆ มากขน

ป พ.ศ. 2523 เจาอธการมวนลาสขาบท พระครวนยรสวาทเปนเจาอาวาส พ.ศ. 2526 พระครวนยยายไปจำาพรรษาทบานหนองแขเชนเดม ชาวบานดอนนาจงไปกราบนมนตหลวงพอประเคน ปญญาปทโป (พนเพเปนคนบานดอนนา) ซงจำาพรรษาอยทจงหวดนครราชสมาจำาพรรษทน และตอมาทานไดรบใบตราตงใหดำารงตำาแหนงเปนเจาอาวาส พ.ศ. 2538 ไดกอสรางเมรสนเงนคากอสรางประมาณ 360,000 บาท ป พ.ศ. 2540 ไดสรางศาลาอเนกประสงค สนเงนคากอสรางประมาณ 200,000 บาท

ป พ.ศ. 2542 หลวงพอประเคนไดมรณภาพ หลวงพอตา ปภากโร ไดเปนเจาอาวาสแทน และไดรบใบตราตงในป พ.ศ. 2543 การกอสรางอโบสถเร มดำาเนนการตอในป 2544 (จรงๆ แลวอโบสถเร มสรางในป พ.ศ. 2532 แตระงบการกอสราง) และในป 2545 กแลวเสรจ คากอสรางประมาณ 1 ลานบาทเศษ นบเปนอโบสถทสนคากอสรางนอยทสดเมอเปรยบเทยบกบทอนๆ ป พ.ศ. 2545 อาจารยพรชย ศรสารคาม พรอมดวยภรรยา คอนางอนงค ศรสารคาม ไดสรางกฏหลงเลกถวาย โดยใชเงนวดสมทบสองหมนกวาบาท

อาคารและสวนประกอบของวดสวนอนๆ มหอกลอง และประตโขงดานตะวนตกฝงทศใต นางองอร เพชรสมย สรางถวาย ประตโขงดานตะวนออกฝงทศใตนางทองส เนองวงษา สรางถวาย หอกลองนายบญม นางสวย คลงแสง สรางถวาย

13

อ�ค�รอนๆ ของท�งร�ชก�รทเข�ไปปลกสร�งในบรเวณวดมดงน

1. ฉางขาว (ธนาคารขาว) เป นโครงการในพระราชด ำารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวองคปจจบน ซงพระราชทานใหกรมพฒนาชมชนเปนผดำาเนนการในป พ.ศ. 2528 เปนสถานทเกบขาวใหประชาชนทขดสนไดยมไปกน ตงแตกอนตงจนถงปจจบนประชาชนในหมบานไดใชบรการอยไมขาดระยะ

2. ศนยสงเคราะหราษฎรประจำาหมบาน สรางโดยกรมพฒนาฝมอแรงงานและสวสดการสงคม เมอป พ.ศ. 2543 เปนสถานทใชสำาหรบฝกฝมอแรงงานราษฎรในหมบาน

วดเปนสถานทสำาคญแหงหนงในหมบาน เปนสถานทอบรมศลธรรม จรยธรรม ทำาบญ ประชม ประกอบพธตางๆ มากมาย จงเปนสถานททคนทกคนในหมบานจะตองหวงแหน ชวยกนทะนบ ำารง ปฏสงขรณใหมความเจรญรงเรองวฒนาถาวรตอไปชวลกชวหลาน

ด�นก�รศกษ�

โรงเรยนบานดอนนาแตเดมมชอวา โรงเรยนประชาบาลประจำาตำาบล“ทาขอนยาง 12(วดบานดอนนา)” ซงแยกมาจากโรงเรยนบานทาขอนยาง 1 (เมองทาพทยาคม) เนองจากแตกอนบานดอนนาขนกบตำาบลทาขอนยาง ตงขนตามหนงสออำาเภอท 6958/2485 ลงวนท 9 พฤศจกายน 2485 เร มเปดเรยนคร งแรกเมอวนท 12 พฤศจกายน 2485 ม นกเรยนทงหมด 40 คน เปนนกเรยนชาย 18 คน นกเรยนหญง 22 คน เปดสอนตงแตช นประถมศกษาปท 1 ถงชนประถมศกษาปท 4 เปดเรยนวดแรกมเฉพาะนกเรยนจากบานดอนนาเทานน สวนนกเรยนจากบานหวยซนไดยายตดตามมา ผมาทำาหนาทเปดแทนประธานคอ นายทอง

14

สข สขวเศษ ครใหญบานทาขอนยาง 1 เนองจากนายอำาเภอและคณะกรรมการอำาเภอตดราชการ นายหน เนองวงษา ผใหญบาน พระภกษสอ เจาอาวาสวดบานดอนนาและชาวบานดอนนาไดเขารวมพธเปด มคร 2 คน โดยนายคำาสงห จนทรเปลง เปนครใหญ สำาหรบอาคารเรยนนนใชศาลาการเปรยญ ซงขณะนนมงดวยหญาแฝก สวนพนกระดานปดวยแผนไมเลกบางใหญบาง ทำาใหปพนไมไดสนท จงมรเตมไปหมด นกเรยนตองนงเรยนกบพน มมารองเขยนใชเปนทรองเขยน ไมมฝาผนงกนทำาใหเวลาฝนตกนกเรยนตองยายไปรวมกนในทฝนสาดไปไมถง ตเกบเอกสารกไมม ไมมหองเรยนเปนสดสวน นกเรยนสามารถมองเหนกนหมดตงแตชนประถมปท 1 ถงชนประถมศกษาปท 4 เปนสภาพทมองดแลวนาเวทนาอยางยง

วนท 6 มถนายน 2493 นายคำาสงห จนทรเปลง ไดยายไปดำารงตำาแหนงครใหญโรงเรยนบานหวขว นายทองอนทร กญชะโร ครใหญจากบานหวขวมาดำารงตำาแหนงแทนไดเปลยนแปลงหลงคาศาลาจากหญาแฝกเปนสงกะส ซงกเปลยนไดเฉพาะหลงคาเทานน สวนพนกระดานยงเหมอนเดม จนกระทงป 2509 – 2510 จงไดสรางศาลาขนใหมมลกษณะแขงแรงถาวรขน แตอยางใดกตามศาลากคงยงเปนศาลาไมมหองเปนสดสวนอยด การจดชนเรยนยงคงอยในสภาพเดมๆ แตยงดทสามารถคมแดดคมฝนไดพอสมควร ไมเหมอนกบสภาพแตกอน

ป พ.ศ. 2519 ทางราชการไดอนมตเงนงบประมาณ 160,000 บาท มาสรางอาคารเรยนแบบ ป.1 ฉ พนเตย ขนาด 3 หองเรยน ในทดนซงชาวบานไดสงวนรกษาไวสำาหรบเปนทปลกสรางอาคารเรยน ซงคนแตกอนเรยกทดนแปลงนวา สวนคร เมอแลวเสรจกไดยายนกเรยน“ ”จากวดมาเรยนในทแหงใหมเมอวนท 24 ตลาคม พ.ศ. 2519 และ

15

เปลยนชอโรงเรยนเปน โรงเรยนบานดอนนา ตงแตบดนนเปนตนมา“ ” พรอมกบ นายทองอนทร กญชะโร เกษยณอายราชการ ทางราชการไดแตงตงนายนวฒน รตนพร มาดำารงตำาแหนงครใหญแทน

ป พ.ศ. 2527 ทางราชการไดอนมตเงนงบประมาณอก 100,000 บาทมาตอเตมอาคารเรยนออกไปอก 1 หองเรยน ดงสภาพทเหนในปจจบน (พ.ศ. 2546) หลงจากทโรงเรยนไดยายมาอยสถานแหงใหมนแลว โรงเรยนไดมการปรบปรงเปลยนแปลงไปมากมายหลายดาน เร มตงแตการปรบพนทสนามโรงเรยนใหมสภาพทเหมาะสม การสรางอาคารประกอบรวมทงสวนประกอบอนๆ ทสามารถมองเหนเปนรปธรรมดงน

1. อาคารสำาหรบนกเรยนชนอนบาล 1 หลง พรอมหองนำา หองครว และทสำาหรบนงรบประทานอาหารของเดกนกเรยน

2. หองสมดโรงเรยน ซงขออนญาตรอบานพกคร ซงไมไดใชการมาทำาการกอสราง

พรอมกบเงนสมทบทไดจากการจดงานชมนมศษยเกา ใชเปนสถานทสำาหรบนกเรยน ครและบคคลทวไปเขาไปศกษาคนควา

3. หองสวม 3 หลง 6 ทนง สรางดวยเงนงบประมาณจากทางราชการ 2 หลง และสรางจากเงนทชาวบานและคณะครบรจาค 1 หลง

4. สนามเดกเลน ใชเปนทเลนของนกเรยนและเดกในชมชน

5. สนามวอลเลยบอล 1 สนาม

6. สนามตะกรอ 1 สนาม

7. ฐานเสาธงพรอมเสาธง

16

8. ศาลพระพทธรป 1 หลง

9. ศาลาพกผอน 2 หลง

10. รวโรงเรยน

สำาหรบการปรบปรงหองเรยนพรอมกบแปลงไมดอกไมประดบนน ไดมการปรบปรงเปลยนแปลงอยางตอเนอง เพราะพนทของโรงเรยนตงอยในพนทตำามากในฤดฝนจงถกนำาทวมอยเปนประจำา หลงนำาลดแลวตองหาพนธไมมาปลกเร อยๆ สำาหรบทดนทอยในความครอบครองของโรงเรยนขณะนมอยดวยกน 2 แหง คอ

1. แปลงซงเปนสถานทตงของโรงเรยน ตามหนงสอรบรองเลขท 34715 มเนอททงหมด 6 ไร 1 งาน 83 7/10 ตารางวา ออกใหเมอวนท 9 มนาคม 2530

2. แปลงเกษตรทตดกบดอนปตาดานทศตะวนตก ตามหนงสอรบรองเลขท 42799 ออกใหเมอวนท 2 กมภาพนธ 2533 เนอท 2 ไร 2 งาน 38 5/10 ตารางวา

โรงเรยนนบเปนสถาบนการศกษาขนพนฐานในหมบานน นอกจากจะเปนแหลงเรยนรขนพนฐานสำาหรบนกเรยนในบานดอนนาและบานหวยซนแลว ยงเปนสถานทประกอบกจกรรมตางๆ ของคนในชมชนมากมาย ไมวาจะเปนงานสงสรรคปใหม งานประเพณสงกรานต งานแขงขนกฬา สถานทออกกำาลงกาย หรอแมแตสถานทพกผอนหยอนใจ โรงเรยนจงเปนศนยรวมกจกรรมตางๆ ของคนในชมชน โดยเฉพาะเยาวชนไดเขามาใชบรการจากโรงเรยนแทบทกวน จงสมควรอยางยงทคนในชมชนจะตองชวยกนดแลรกษาเสมอนหนงเปนบานหลงทสองของตน เมอโรงเรยนตองการความรวมมอเราควรเสนอตวเขามามสวนรวม เพราะสถาบนแหงน

17

เปนสมบตของชาวบานดอนนา ครเปนเพยงผรบจางมาดแลชวคราวเทานน ครหนไป แตโรงเรยนยงคงอยคบานดอนนาตลอดไป

ประวตกดคำ�ฮง

สภาพคงเดมของกดคำาฮงเปนทราบลมมปารมแมนำาปกคลมเตมไปหมด ซงคนในทองถนเรยก "ปาทาม แตกอนเปนรองนำาหรอ”ทางนำาไหลผาน จะไหลจากสายทางผานมาตามรองนำาแหงนแลวไหลลงสชหลงและแมนำาชในทสด บรเวณแหงนจะมนำาขงเฉพาะในชวงฤดฝนเทานน ในหนาแลงนำาจะแหงขอดจงจะเหลอไวเฉพาะตนไมทขนกนหนาแนนทชาวบานเรยกวา บง เปนตนไมททนนำา มตนทม ตนกระโดด ตนสะแก ตน“ ”เปลอยนำา (ตะแบก) ตนหวลง เปนตน แตกอนคนเฒาคนแกเลาขานกนวา เนองจากปาแหงนหนาแนนหลายรอยไร จงมสตวปาอาศยชกชม มเกง หมปา หรอแมกระทงกวางกม สวนจำาพวกนกนนไมตองพดถง มมากมายหลายชน ดต งแต ขนาดเล กมากไปจนถ งนกขนาดใหญ

ระหวางป พ.ศ. 2483 – 2485 ชาวบานไดชวยกนทำาพนงกนนำาบรเวณซงไหลลงชหลงเปนระยะทางหลายสบเมตร เพอกกนำาไวใชชวงหนาแลง ซงกสามารถเกบกกนำาไวไดคดเปนเนอทประมาณ 300 ไร ระดบความลกโดยเฉลยประมาณ 2.50 เมตร มนำาใชตลอดป รวมทงยงกลายเปนแหลงเพาะพนธสตวนำาขนาดใหญอกดวยมสตวนำาอาศยอยหลายช น ด ด ว ย ก น

ตอมาสมยนายผง เนองวงษา เปนผใหญบานไดรวมกบนายจตร จนทรเจรญ กำานนตำาบลทาขอนยาง (ขณะนนบานดอนนาขนกบตำาบลทา

18

ขอนยาง) ของบประมาณจากทางราชการและชกชวนชาวบานทำาพนงกนนำาคนดนใหมล กษณะแนนหนาถาวรขนซ งมสภาพดงทเหนในปจจบน

แหลงนำากดคำาฮงแหงนเปรยบดงสายเลอดของชาวบานดอนนา และชาวบานทาขอนยางบางสวนเพราะชาวบานไดอาศยแหลงนแหงนส ำาหรบการเกษตรปลกพชผกตางๆ ไวกนและขายนอกจากนยงเปนแหลงทใชจบปลาและสตวนำาอนๆ ไปกนไปขายทกๆ ครอบครวไดอาศยแหลงนำาแหงน บางครอบครวอยไดเพราะมแหลงนำาแหงน

ประวตดอนปต�

ดอนปตาหรอบางคนจะเรยกวาปตา เป นค ำาทมความหมายอนเดยวกน ดอนนตงอยทางดานทศใตของหมบาน ทศเหนอตดกบสระพลาสตก ทศใตตดกบกดคำาฮง ทศตะวนออกและทศเหนอตดกบทางสาธารณะประโยชน มเนอทประมาณ 5 ไร มสภาพเปนปาชายฝงนำา มพนธไมหลายชนด เชน ไผ เปลอยนำา ตะโก คดเคา หนามคอง ตนกลวยไม (ลำาดวน) เปนตน เปนสถานทสำาหรบชาวบานสงวนไวสำาหรบเจาทเจาทาง ซ งเชอกนวาทบรเวณใดกตามจะมเจาปาเจาเขาปกปกรกษาคมครองอยแลว ดงนนเมอมการมาจบจองทสรางบานเรอน จะตองบอกกลาวเจาของสถานทเสยกอน และจะตองเชญเจาทไปอยทแหงใหม ดงนนเมอมการมาจบจองทสรางบานเรอนจะตองบอกกลาวเจาของสถานทเสยกอน และจะตองเชญเจาทไปอยทแหงใหม โดยสรางทพกใหดวย ชาวบานเรยกวา ตบ ซงหมายถงศาลพระภมนนเอง นอกจากจะเปนการบอก“ ”กลาวเจาทเจาฐานใหรบรไวแลวยงเปนการใหชวยดแลตนเอง ลกหลานใหอ ย เ ย น เ ป น ส ข แ ค ล ว ค ล า ด จ า ก เ ห ต เ ภ ท ภ ย ท ง ห ล า ย ท ง ป ว ง

ในปหนงชาวบานจะกำาหนดวนสำาหรบเลยงปตาขน ชาวบานจะนำาอาหารหวานคาวมารวมกนเพอนำาไปเลยงพรอมกน กอนวนเลยงจะมกะจำา

19

พาลกบาน 3 – 4 คน พากนหามเขงไปขอบรจาคไกจากชาวบานรอบหมบาน ซงชาวบานจะมอบไกใหดวยความเตมใจ บงคนถาไมมไกกจะมอบเงนใหสำาหรบนำาไปซอสราเพอนำาไปถวายปตาดวย วนเลยงกะจำาซงเปนผพาชาวบานกลาวคำาขอขมาทบางครงอาจจะมลกหลานลวงเกนไปโดยรเทาไมถงการณ และใหชวยคมครองปกปกรกษาใหอยดมสขตอไป ในวนนจะเปนวนทถอโอกาสเสยงดดวงชะตาของบานเมองไปพรอมกนดวยวาบานเมองจะเปนอยางไร โดยเฉพาะจะเสยงทายวาปนขาวกลาในนาจะอดมสมบรณหรอเปลา โดยดจากอาหารทน ำาไปเซนไหว หลงจากนนกจะนำาอาหารมาแบงปนกนกนชวงนบรรดาคอสราทงหลายกจะไดดมกนกนอยางเ ต ม ท

บางครอบครวอาจจะเซนไหวปละหลายครง โดยเฉพาะเมอลกหลานเดนทางไกล หรอยายไปอยถนอน ผเปนพอแมหรอผปกครองกจะมาบอกกลาวปตาพรอมกบนำาอาหารมาถวายดวย วนทนยมนำาอาหารไปเซนไหวจะน ย ม ท ำา ก น ใ น ว น พ ธ

ดอนปตาเปนสถานทศกดสทธ เปนสถานทชาวบานใหการเคารพนบถอ ใครลวงละเมดจะถกชาวบานตำาหนตเตยน เราจงสมควรจะใหความเคารพตอสถานทแหงนดวย นอกจากนสถานทแหงนแมจะมเนอทจ ำากดเพยงนอยนด แตกมปาพอใหสตวปาขนาดเลกไดพกอาศย โดยเฉพาะจำาพวกนกและสตวพวกกนแมลง ซงเปนศตรของพช สมควรอยางยงทพวกเราอนชนรนหลงจะตองชวยกนดแลรกษาใหอยคบานเมองของเราตลอดไป ตอไปเราอาจจะปรบปรงสถานทแหงนใหกลายเปนแหลงทองเทยวสถานทพกผอนหยอนใจกไดเพราะอยตดกบหนองนำาขนาดใหญซงมภ ม ท ศ น ท เ ห ม า ะ ส ม ม า ก

ระยะเวล�ดำ�เนนก�ร

20

เดอนตลาคม พ.ศ.2555 ถงเดอนกนยายน พ.ศ.2556

ผลทค�ดว�จะไดรบ

1.เกดความรวมมอระหวางนสต บคลากรของวทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคามกบชมชนโดยรอบมหาวทยาลยในการจดทำาผาปาสามคค 2.นสตบคลากรไดทำานบำารงสบสานศลปวฒนธรรมการทอผาปาสามคค 3.ไดนำาปจจยในการทอดผาปาสามคคเพอสมทบทนสรางแทงนำาประปาอนเปนสาธารณปโภคทสำาคญของทางวด

4.นสตและบคลากรของวทยาลยการเมองการปกครองเกดการเรยนรประเพณการทอดผาปาสามคคผานการถอดบทเรยนจากเวทฐานกจกรรมแลกเปลยนเรยนรจากปราชญชาวบานและผเฒาผแกภายในชมชน

21

บทท 2

วธก�รดำ�เนนง�น

ก�รดำ�เนนโครงก�ร

1 กจกรรมและวธดำาเนนงานโดยใชกระบวนการทำางานแบบ PDCA 1.1 ขนเตรยมการ (Plan)

1.1.1 ประชมและประสานงานกบคณาจารย เจาหนาท และนสตวทยาลยการเมองการปกครอง เพอคดคนประเดนในการศกษาการจดทำาโครงการ

1.1.2 สำารวจพนท สภาพปญหา ในชมชนโดยรอบมหาวทยาลย ในการจดทำาโครงการ

1.1.3 ประชมปรกษาหารอคณะดำาเนนงานในการรวบรวมพนทความตองการ และเลอกพนทในการจดทำาโครงการ

13.1.1.4 จดทำาโครงการเพอเสนอขออนมตตอมหาวทยาลยลกษณะของกจกรรม : เปนการสำารวจพนทในการศกษาขอมล

ความตองการของชมชนโดยรอบมหาวทยาลย โดยศกษาพนท วดในเขตชมชนโดยรอบมหาวทยาลยในการจดทำาผาปาสามคค เพอสราง

22

กระบวนการในการมสวนรวม ของนสตและบคลากร ของวทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม กบชมชนโดยรอบมหาวทยาลย เพอเสรมสรางอตลกษณของวทยาลยการเมองการปกครอง คอ ความ“เขมแขงของนสตและบคลากรกจการสาธารณะ โดยเลอกพนท วดปา ”ดอนหนาด บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม ซงเปนวดทพงสรางขนมาใหม และมทตงเปนเกาะกลางแมนำาช ซงจะตองไดรบการพฒนาในดานตางๆเปนอยางมาก ทางวทยาลยการเมองการปกครองจงจดโครงการทอดผาปาสามคคขนในครงน เพอนำาเงนทไดใหทางวดนำามาตอเตมแทงนำาประปาอนเปนเครองสาธารณปโภคใหมความสะดวกสบาย มนคงถาวร เพอประโยชนของพระภกษสงฆ และประชาชนในชมชน นสต บคลากรในการมาทำาบญ และจดกจกรรมถอดบทเรยนเพอใหเกดชดความรเรองประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาสามคค ผานฐานกจกรรมการเรยนร และการไดลงมอปฏบตจรง เพอใหเกดการตอยอดและสบทอดประเพณวฒนธรรมอยางยงยน 1.2 ขนดำาเนนการ (Do)

1.2.1 สำารวจขอมลพนฐานของวดและชมชนรอบมหาวทยาลย 1.2.2 ปรกษาหารอกบชมชนและทางวดเพอสำารวจสภาพ

ปญหาความตองการ ในการฟ นฟ บรณะ สถานทสำาคญภายในวด 1.2.3 รวบรวมปจจยจากผมจตศรทธา บคลกร นสต และบคลทวไป ในการบรจาคเงนรวมทำาบญผาปาสามคค

1.2.4 นสตและบคลากร ของวทยาลยการเมองการปกครอง ประชาชนในชมชน รวมกนนำาองคผาปาสามคค ไปทอดถวาย

1.2.5 นสตและบคลากรรวมลงมอดำาเนนการตอเตมแทงนำาประปารวมกบทางวดและชมชน

23

1.2.6 จดเวทการเรยนรประเพณการทอดผาปาสามคค ผานกจกรรมฐานการเรยนรสการถอดบทเรยน โดยสรางกระบวนการการมสวนรวมระหวาง นสตและบคลากรของวทยาลยการเมองการปกครอง ชาวบานดอนนา นกเรยนโรงเรยนบานดอนนา และผนำาชมชนตลอดจนปราชญชาวบาน เพอเปนองคความรทยงยนโดยการถายทอดความรจากปราชญชาวบานผเฒาผแกในชมชน

1.3 ขนสรปผล (Check)

13.1 หลงการดำาเนนการ ประเมนผลการดำาเนนงานเปนระยะ13.2 การประชมปรบแกไขปญหาทเกดขนจากการประเมนผล13.3 ลงพนทตดตาม ความสำาเรจหลงจากการทอดผาปา

สามคค

1.4 ปรบปรงแกไขดำาเนนการใหเหมาะสมตามผลการประเมน (Action)

1.4.1 ปรบปรงแกไขปญหาทเกดขน จากการประเมนผลขางตนและดำาเนนตามการปรบปรงเพอใหเกดความสำาเรจเพมมากขน

1.4.2 ขนสรปผลการถอดบทเรยน

24

ขนตอนก�รดำ�เนนง�น

กจกรรม

2555 2556

แผนงาน ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

1.สำารวจขอมลพนฐานของวดและชมชนรอบมหาวทยาลย

2.ปรกษาหารอกบชมชนและทางวดเพอสำารวจสภาพปญหา

3.รวบรวมปจจยจากผม จตศรทธา บคลากร นสต และบคคลทวไป ในการบรจาคเงนรวมทำาบญผาปาสามคค

25

4.นสตและบคลากร ของวทยาลยการเมองการปกครอง ประชาชนในชมชน รวมกนนำาองคผาปาสามคค ไปทอดถวาย

5.นสตและบคลากรรวมลงมอดำาเนนการตอเตมแทงนำาประปารวมกบทางวดและชมชน

กจกรรม

2555 2556

แผนงาน ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

6.จดเวทแลกเปลยนเรยนร ฐานกจกรรมการเรยนรประเพณ

26

วฒนธรรมการทอดผาปาสามคค และการทอดบทเรยนสการเรยนรท ยงยน

7.หลงการดำาเนนการ ประเมนผลการดำาเนนงานเปนระยะ

8.การประชมปรบแกไขปญหาทเกดขนจากการประเมนผล

9.ลงพนทตดตาม ความสำาเรจหลงจากการทอดผาปาสามคค

10.ปรบปรงแกไขปญหาทเกดขน จากการประเมนผลขางตนและดำาเนนตามการปรบปรงเพอให

27

เกดความสำาเรจเพมมากขน

11.ขนสรปผลการถอดบทเรยน

ก�รดำ�เนนกจกรรม

ระยะตนนำ�

1. ประชมและประสานงานกบคณาจารย เจาหนาท และนสตวทยาลยการเมองการปกครอง เพอคดคนประเดนในการศกษาการจดทำาโครงการ

2. สำารวจพนท สภาพปญหา ในชมชนโดยรอบมหาวทยาลย ในการจดทำาโครงการ

3. ประชมปรกษาหารอคณะดำาเนนงานในการรวบรวมพนทความตองการ และเลอกพนทในการจดทำาโครงการ

4.มอบหมายหนาทในการทำางานของแตละฝายเพอการประสานงานในการจดกจกรรมใหประสบผลสำาเรจ

5.สำารวจขอมลพนฐานของวดและชมชนรอบมหาวทยาลยปรกษาหารอกบชมชนและทางวดเพอสำารวจสภาพปญหาความตองการของชมชน ผานกจกรรมการทอดผาปาสามคคในการรวบรวมเงนมาสมทบทนในการพฒนาสถานทภายในวดเพอความสะดวกสบายในการดำาเนนกจกรรมของวดอนเปนศนยรวมของประชาชนในชมชน

ระยะกล�งนำ�

28

1.รวบรวมปจจยจากผมจตศรทธา บคลกร นสต และบคลทวไป ในการบรจาคเงนรวมทำาบญผาปาสามคค

2.นสตและบคลากร ของวทยาลยการเมองการปกครอง ประชาชนในชมชน รวมกนนำาองคผาปาสามคค ไปทอดถวาย นสตและบคลากรรวมลงมอดำาเนนการตอเตมแทงนำาประปาและพฒนาซอมแซมสถานทสำาคญรวมกบทางวดและชมชน

3.จดเวทการถอดบทเรยนประเพณการทอดผาปาสามคค ผานกจกรรมฐานการเรยนร สการถอดบทเรยน โดยสรางกระบวนการการมสวนรวมระหวาง นสตและบคลากรของวทยาลยการเมองการปกครอง ชาวบานดอนนา นกเรยนโรงเรยนบานดอนนา และผนำาชมชนตลอดจนปราชญชาวบาน เพอเปนองคความรทยงยนโดยการถายทอดความรจากปราชญชาวบานผเฒาผแกในชมชน

ระยะปล�ยนำ�

1.สรปผลการถอดบทเรยนเพอใหเกดการจดการความรอยางยงยนโดยผานกระบวนการการเขยนเรองเลา เพอสะทอนความคดเหนและความรทไดรบของผเขารวมกจกรรม อนนำาไปสการตอบโจทยความสำาเรจ ของโครงการและสามารถนำาไปพฒนาตอยอดในกจกรรมครงตอไป

3.สรปผลการดำาเนนงานกจกรรมโครงการ

2.การนำาเสนอผลการดำาเนนการโครงการในงานมหาสารคามวจยครง ท 9

29

บทท 3

ผลก�รดำ�เนนง�น

การดำาเนนงานโครงการ หนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรม“14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความด สชมชน ของวทยาลย”การเมองการปกครองในครงนไดบางออกเปน 2 สวน ดงตอไปน

1.ก�รจดทำ�ผ�ป�ส�มคคของวทย�ลยก�รเมองก�รปกครอง

30

เม อวนท 14 กมภาพนธ 2556 เป นก จกรรมในภาคสวนของกจกรรมการนำาผาปาไปทอดถวาย ณ วดปาดอนหนาด ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม ซงมลกษณะการจดกจกรรมดงน

- การรวบรวมจตปจจย จากคณาจารย เจาหนาท นสตวทยาลยการเมองการปกครอง และหนวยงานทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย ทไดรวมแรงรวมใจ ในการแสดงออกถงการมจตศรทธา รวมนำาเงนมาบรจาคสมทบทนในการทอดผาป าก บโครงการหนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรม“14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความด สชมชน รวมกบวทยาลยการเมองการปกครอง ผานรปแบบของการ”บอกบญใหกบหนวยงานทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย อาทเชน คณะตางๆทสงกดมหาวทยาลย หนวยงานสนบสนนการเรยนการสอนตางๆ พอคาประชาชนทวไป ไดมสวนรวมในการทำาบญครงนดวย

- การรวบรวมตนผาปาจากนสตทกหลกสตรระดบปรญญาตรของวทยาลยการเมองการปกครอง อนประกอบดวย หลกสตรรฐศาสตร หลกสตรนตศาสตร หลกสตรรฐประศาสนศาสตร และหลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษา ซงแตละหลกสตรไดมสวนรวมในการรวบรวมปจจยในการทำาบญทอดผาปาในครงนเปนอยางด ผานการเขารวมกจกรรมและนำาตนผาปาของแตละหลกสตรมารวมกนเปนองคผาปาของวทยาลยการเมองการปกครอง ซงแสดงใหเหนถงการมนำาใจตอสงคมสวนรวมของนสตวทยาลยการเมองการปกครอง

- การเปดรบบรจาค ผานการการจดองคผาปากอนการนำาไปถวายวด ณ บรเวณ ไตตกอาคารเรยนของวทยาลยการเมองการปกครอง โดยเปดโอกาสใหกบคณาจารย เจาหนาท นสตวทยาลยการเมองการปกครองและจากคณะตางๆ ตลอดจน พอคาประชาชนทวไป ไดรวมทำาบญอกครงกอนท

31

จะไดเคลอนขบวนผาปาไปทอดถวาย นบเปนภาพความประทบใจอกภาพหนงทสะทอนใหเหนถงการนำาเอาเวทประเพณการทำาผาปาสามคคทสวนมากเกดขนในชมชน มาตงลงใจกลางตกวทยาลยการเมองการปกครอง อนเปนสถาบนการศกษา และสามารถสมผสไดถงกลนอายของประเพณวฒนธรรมคนอสานไดเปนอยางด ผานการรวมมอกนของทงเจาหนาทและสตวทยาลยการเมองการปกครอง

- พธการทอดถวายผาปาสามคค หลงจากรวบรวมจตปจจยทหลงไหลเปนสายศรทธา จากทกภาคสวนเปนทเรยบรอยในชวงบายของวนท 14 กมภาพนธ 2556 อนเปนทรจกกนโดยทวไปคอวนวาเลนไทน หรอทนยมเรยกกนคอ วนแหงความรก คณาจารย บคลากร และนสตวทยาลยการเมองการปกครองไดเคลอนขบวนผาปาสามคค ไปทอดถวาย ณ วดปาดอนหนาด บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม ซงอยหางจากมหาวทยาลยมหาสารคามประมาณ 3 กโลเมตร การนำาผาปาไปถวายในครงน ตองเดนทางขามแมนำาชไปยงวดปาดอนหนาดซงตงอยตรงกลางเกาะของแมนำาช ภาพทเกดขนคอสายธารศรทธากำาลงเคลอนขบวนขามผานสารธารแมนำาช อนแสดงใหเหนถงความศรทธาทมตอพระพทธศาสนา และในขณะเดยวกนกสะทอนใหเหนถงการทำานบำารงศลปวฒนธรรม ผานการทอดผาปาสามคค ซงไดรบการตอนรบเปนอยางดจากพนองปะชาชนชมชนบานดอนนาทไดเขารวมกจกรรมในครงน นบเปนการเกอหนนกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชนไดเปนอยางด จงกอเกดเปนนำาใจของสายศรทธาหลอมรวมกนเปนผาปาสามคคในครงน โดยทกภาคสวนไดมสวนรวมอยางสมครสมานสามคค กจกรรมในครงนนอกจากจะไดรวมกนทอดผาปาสามคคแลว ยงไดทอดทงความรก ความสามคค ความหวงใย รวมกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชน นบเปนวนแหงความรกทผเขารวมกจกรรม

32

ทกคนไดแสดงออกซงความรกตอสงคมและชมชน นบเปนภาพทนาประทบใจในสายธารแหงกศลผลบญทเกดขน จนไดยอดผาปาเลกๆแตเตมไปดวยความรก ความหวงใย ในยอดเงนทำาบญจำานวน 62,396.75 บาท เพอมอบถวายวดปาดอนหนาดในการปรบปรงตอเตมแทงนำาประปาอนเปนทรองรบนำาไวใชอปโภคของพระภกษสงฆตลอดจนฆราวาสญาตโยม ทเดนทางมาทำาบญทวดแหงน และยงเปนทรองรบนำาใจของผเขารวมโครงการในครงนทมตอชมชนโดยรอบมหาวทยาลยอกดวย

ก�รวเคร�ะหผลก�รดำ�เนนง�นกจกรรมก�รทอดผ�ป�ส�มคคของวทย�ลยก�รเมองก�รปกครอง

โดยใชแบบประเมนเปนเคร องมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลการประเมนผลโครงการ “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรกสรางความดสชมชน ในการเขารวมกจกรรมทอดผาปาสามคคของวทยาลยการเมอง”การปกครอง ทจดขนในวนท 14 กมภาพนธ 2556 ทอดถวายผาปา ณ วดปาดอนหนาด บานดอนนา ตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

ก�รวเคร�ะหขอมล

วเคราะหขอมลโดยใชคาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

เกณฑทใชในก�รวเคร�ะหขอมล

33

วเคราะหโดยหาคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบความคดเหนของผเขารวมโครงการ และแปลงมาตรฐานสวนประเมนคาเปนนำาหนกคะแนน ซงกำาหนดไวดงน

ตอบในระดบมากทสด ใหคะแนน 5 คะแนนตอบในระดบมาก ใหคะแนน 4 คะแนนตอบในระดบปานกลาง ใหคะแนน 3 คะแนนตอบในระดบนอย ใหคะแนน 2 คะแนน

ตอบในระดบนอยทสด ใหคะแนน 1 คะแนน

และดำาเนนการวเคราะหขอมลแลวหาคาเฉลยของความพงพอใจในแตละดานโดยกำาหนดเกณฑในการแปลงความหมายดงน

คาเฉลย 4.51 – 5.00 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบมากทสด

คาเฉลย 3.51 – 4.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบมาก คาเฉลย 2.51 – 3.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 1.51 – 2.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00 – 1.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบนอยทสด

สญลกษณทใชในก�รเสนอผลก�รวเคร�ะหขอมล เพอใหเกดความเขาใจในการแปลความหมายของขอมล ผรบ

34

ผดชอบโครงการจงไดกำาหนดสญลกษณทใชในการนำาเสนอผลการวเคราะหขอมลดงน

แทน คาเฉลย (Mean)S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard

Deviation)ลำ�ดบขนตอนในก�รนำ�เสนอผลก�รวเคร�ะหขอมล

นำาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลำาดบดงนตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน

ตอนท 2 ความพงพอใจตอการเขารวมโครงการ ตอนท 3 ขอเสนอแนะ

ผลก�รวเคร�ะหขอมล

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน

ต�ร�งท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน

ขอมลทวไป จำ�นวน(คน) รอยละ1.เพศ 1.1 เพศชาย 1.2 เพศหญง

1657

21.978.1

รวม 73 100.002.ประเภทผเข�รวมโครงก�ร 2.1 บคลากรสายวชาการ 2.2 บคลากรสายสนบสนน

64

60011

8.25.5

82.21.41.41.4

35

2.3 นสต 2.4 ศษยเกา 2.5 ประชาชนทวไป 2.6 อนๆ

รวม 73 1003.สงกด 3.1 สาขารฐศาสตร 3.2 สาขานตศาสตร 3.3 สำานกงานเลขานการฯ 3.4 ชมชน 3.5 อนๆ

519427

69.912.35.52.79.6

รวม 73 100 จากตารางท 1 พบวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญงจำานวน 57 คน (รอยละ 78.1) เปนนสตสวนใหญ จ ำานวน 60 (รอยละ 82.2) และเปนนสตหลกสตรรฐศาสตรสวนใหญจำานวน 51 คน (รอยละ 69.9)

ตอนท 2 คว�มพงพอใจตอก�รเข�รวมโครงก�ร

ต�ร�งท 2 คว�มพงพอใจตอก�รเข�รวมโครงก�ร

S.Dระดบ

36

ร�ยก�รประเมน . รอยละ

คว�มพง

พอใจ1.ด�นกระบวนก�รและข นตอนก�รจดกจกรรม 1.1 หวขอการจดโครงการในคร งน ม ค ว า ม น า ส น ใ จ 1.2.การประชาสมพนธ ก ารต ดต อป ร ะ ส า น ง า น 1.3.ระยะเวลาทใชในการจดกจกรรมโ ค ร ง ก า ร ม ค ว า ม เ ห ม า ะ ส ม 1.4.การจดก จกรรมมประโยชน และเ ป น ก า ร ส บ ส า น ว ฒ น ธ ร ร ม อ นด งามของไทยและท ำาน บ ำาร งพ ร ะ พ ท ธ ศ า ส น า 1.5.สามารถนำาความรท ไดไปประยกตก า ร ก า ร เ ร ย น แ ล ะ ชวตประจำาวน

4.31

3.97

4.15

4.52

4.43

0.70

0.87

0.73

0.62

0.86

86.2079.6083.0090.40

88.60

มากมากมากมากทสด

มาก

2.ประโยชนทไดรบ 2.1.ผเขารวมโครงการไดรวมทำาบญในการทอดผาปาสามคค และทราบถงขนตอนการจดเตรยมพธทอดผาปาสามคค 2.2.ผเขารวมโครงการไดรวมสบสานประเพณไทยและทำาน บำารงพระพทธศาสนาใหคงอยคสงคมไทย

4.27

4.53

0.76

0.91

85.40

90.60

มาก

มากทสด

3.ด � น ก � ร ใ ห บ ร ก � ร4.3 0.7 87.

37

3.1.มมน ษยสมพนธและจตบรการ 3.2.ใหค ำาแนะนำาและตอบขอซกถามอ ย า ง ช ด เ จ น 3.3.การอำานวยความสะดวกใหผเขารวมโครงการ

84.31

4.41

30.76

1.01

6086.2088.20

มากมากมาก

4.ส ง อ ำ� น ว ย ค ว � ม ส ะ ด ว ก 4.1 สภาพแวดลอมและสถานทในการจ ด ก จ ก ร ร ม ข อ ง โ ค ร ง ก า ร ม ค ว า ม เ ห ม า ะ ส ม 4.2.อาหารวางและเคร องดมมความเ ห ม า ะ ส ม 4.3.ค ว า ม พ ร อ ม ข อ ง ร ะ บ บ โ ส ตทศนปกรณ

4.56

4.19

4.05

0.83

0.75

0.92

91.20

83.8081.00

มากทสด

มากมาก

รวม 4.31

0.80

85.92

ม�ก

จากตารางท 2 พบวาผเขารวมโครงการ มความพงพอใจในการจดโครงการในภาพรวมในระดบ มาก มคะแนนเฉลย 4.31 (รอยละ 85.92) เมอพจารณาเปนรายดานหรอรายขอแลวพบวา ผเขารวมโครงการมความพงพอใจ 3 ลำาดบแรกไดแก สภาพแวดลอมและสถานทในการจดกจกรรมโครงการมความเหมาะสม คะแนนเฉลย 4.56 (รอยละ 91.20) ผเขารวมโครงการไดรวมสบสานประเพณไทยและทำานบำารงพระพทธศาสนา ใหคงอยค สงคมไทย คะแนนเฉลย 4.53 (รอยละ 90.60) การจดกจกรรมมประโยชนและเปนการสบสานวฒนธรรม อนดงามของไทยและทำานบำารงพระพทธศาสนา คะแนนเฉลย 4.52 (รอยละ 90.40)

ตอนท 3 ขอเสนอแนะ

38

- ควรเพมการประชาสมพนธใหมากขน และเชญหนวยงานภาครฐและประชาชนทสนใจเขารวมโครงการเพอใหเกดประโยชนสงสดตามวตถประสงค - เปนกจกรรมทดมประโยชนตอสงคมและชมชน - เปนกจกรรมทด และทำาใหนสตไดแสดงออกซงความสามคคการมสวนรวมในการทำาบญทอดผาปาสามคคเพอสมทบทนสรางแทงนำาประปาใหกบทางวด - ควรมกจกรรมอยางตอเนอง เพอการพฒนาตอไป

2.กจกรรมเวทก�รถอดบทเรยนเรอง ประเพณวฒนธรรมก�รทอด“ผ�ป� ”

การทอดผาปานน มความหมาย มทมาและความสำาคญอยางไร และมวธการขนตอนในการจดทำาผาปาอยางไร เมอจดทำาผาปาขนแลวสงผลกระทบอยางไรตอสงคมและชม เพราะหากจะถามถงสงเหลานหาใครทจะมาตอบคำาถามเหลานได ปจจบนนนขาดการศกษาเรยนรในเรองของประเพณวฒนธรรมอนเปนภมปญญาของทองถน ถาหากกลาวถงการทอดผาปาแลวนน หลายคนคงเขาใจแตเพยงวา ผาปาคอการรวบรวมเงนจากการบรจาคนำาแหไปถวายวดเพยงเทานน แตแททจรงแลวประเพณตางๆ นนลวนแลวแตมทมาและความสำาคญในแตละประเพณ ทแผงไปดวยคตความเชอ และอดมไปดวยแนวคดวธการคดทมนยยะทแฝงไปดวยคณคาทางวฒนธรรม ดงนนเมอมการทอดผาปาเกดขน ทางโครงการหนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรมของวทยาลยการเมองการปกครอง โครงการ 14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความดสชมชน จงมองเหนความสำาคญของการศกษาถงประวตความเปนมา และวธการขนตอนของกระบวนการจดทำาผาปา และผลทเกดขนจากการทอดผาปานน สงผล

39

เชนไรตอสงคมและชมชน ตลอดจน ขอด ขอเสยทเกดขน อนนำามาสการนำาเสนอแนวการการอนรกษศลปวฒนธรรมประเพณอนดงามอนเปนมรดกทางความคดอนแสดงใหเหนถงวถชวตของคนในชมชน

ทางโครงการจงไดจด เวทการถอดบทเรยนขนเร อง ประเพณ“วฒนธรรมการทอดผาปา โดยความรวมมอของอาจารย นสต นกเรยน”ระดบประถมศกษา และชมชนเพอใหผเขารวมโครงการไดรวมแลกเปลยนเรยนร ผานการเลาเรองราวความเปนมา จากผรในชมชน เชนพระภกษสงฆ ผเฒาผแก ปราชญชาวบาน จากชมชนบานดอนนา และทส ำาคญกจกรรมในครงนยงมนกเรยนระดบชนประถมศกษาโรงเรยนบานดอนนา เขารวมกจกรรมในคร งนดวย เพอเปนการสงเสรมการเรยนรประเพณวฒนธรรมของชมชนตงแตวยเดกอนจะนำามาสการมความรกหวงแหนในภมปญญาของทองถนอกทางหนง โดยนสตผเขารวมโครงการจะไดรวมแลกเปลยนความคดเหน ตลอดจนภมความรทมอยในทองถน อนนำามาสการตอบโจทยคำาถามของแตละกลม ทไดรบมอบหมาย และจะไดนำาเสนอในร ป แ บ บ ข อ ง เ ว ท ใ ห ญ ซ ง จ ด ข น ใ น ว น ท 6 ก ร ก ฎ า ค ม 2556 ณ วดโพธาราม บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม เพอนำามาจดทำาเปนบทเรยนทไดจากการถอดบทเรยนในครงน ซงไดแบงเวทยอยออกเปน 5 กลมดงน

1. ประวตและความเปนมาของประเพณการทอดผาปา

2. องคประกอบของผาปา

3. ลำาดบขนตอน และพธการในการทอดผาปา

4. ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมละชมชน

40

5. แนวทางการอนรกษ สบทอดประเพณการทอดผาปา

ซงแตละกลม จะไดรบความรผานการเลาเร องราว การเลาเร องความรผ านประสบการณ ของชมชน ไดเรยนรถ งวถ ชวตขนบธรรมเนยมประเพณของทองถน ตลอดจนการไดแลกเปลยนเรยนรซ งกนและกนระหวางนสตผเขารวมโครงการและผเฒาผแก ปราชญชาวบานทมาใหความรในคร งน และยงมนองๆนกเรยนจากโรงเรยนบานดอนคอยรวมรบฟงความรจากผใหญ ทถายทอดเปนบทเรยนทเกดขนในครงน ซงทกกลมไดทำาการรวบรวมขอมลทไดมาวเคราะหจดทำาเปนบทเรยนของแตละกลม พรอมกบไดนำาขอมลทไดมานำาเสนอรวมแลกเปลยนเรยนรในเวทใหญ เพอนำาเสนอขอมลของแตละกลมทไดรบมอบหมายในครงน และนำางานทไดจดทำามารวบรวมทำาเปนบทเรยน นอกจากน ผเขารวมโครงการยงไดรบมอบหมายใหเขยนเรองเลาจากความรทไดรบจากกจกรรมในครงนดวย ซงเร อเลาทผเขารวมโครงการไดเขยนออกมานนนบเปนกระจกทสะทอนถง องคความรทเกดขน ผานกระบวนการเรยนรจากการถอดบทเรยนไดเปนอยางด จากบางคนทไมเคยรเกยวกบประวตความสำาคญของการทอดผาปา กทำาใหทราบขอมลและสามารถนำาเสนอขอมลทไดรบ ทงการนำาเสนอในเวทการถอดบทเรยน และผานการเขยนความรสกในเรองเลาจากเวทการถอดบทเรยนไดเปนอยางด นบเปนความรใหมท ผเขารวมโครงการไดรบผ านการลงมอปฏบต จรงพรอมก บการได เรยนร จากผ มความร มประสบการณ เป นส งท แสดงให เหนถ ง องค ความร ภมป ญญา วฒนธรรมของทองถนนน มความสำาคญและเปนสงทชวยจรรโลงสงคมไทยใหมความสงบสขมนคงถาวรไดเปนอยางด

ก�รวเคร�ะหผลก�รดำ�เนนง�นกจกรรมถอดบทเรยน เรอง ประเพณ“วฒนธรรมก�รทอดผ�ป�”

41

โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลการประเมนผลโครงการ “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรกสรางความดสชมชน ในการเขารวมกจกรรมเวทถอดบทเรยน เรอง ประเพณวฒนธรรม”การทอดผาปา ทจดขนในวนท 6 กรกฎาคม 2556 ณ วดโพธาราม บานดอนนา ตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

ก�รวเคร�ะหขอมล

วเคราะหขอมลโดยใชคาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เกณฑทใชในก�รวเคร�ะหขอมล

วเคราะหโดยหาคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของระดบความคดเหนของผเขารวมโครงการ และแปลงมาตรฐานสวนประเมนคาเปนนำาหนกคะแนน ซงกำาหนดไวดงน

ตอบในระดบมากทสด ใหคะแนน 5 คะแนนตอบในระดบมาก ใหคะแนน 4 คะแนนตอบในระดบปานกลาง ใหคะแนน 3 คะแนนตอบในระดบนอย ใหคะแนน 2 คะแนน

ตอบในระดบนอยทสด ใหคะแนน 1 คะแนน

และดำาเนนการวเคราะหขอมลแลวหาคาเฉลยของความพงพอใจในแตละดานโดยกำาหนดเกณฑในการแปลงความหมายดงน

คาเฉลย 4.51 – 5.00 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบมากทสด

คาเฉลย 3.51 – 4.50 หมายถง มความพง

42

พอใจอยในระดบมาก คาเฉลย 2.51 – 3.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 1.51 – 2.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00 – 1.50 หมายถง มความพงพอใจอยในระดบนอยทสด

สญลกษณทใชในก�รเสนอผลก�รวเคร�ะหขอมล เพอใหเกดความเขาใจในการแปลความหมายของขอมล ผรบผดชอบโครงการจงไดกำาหนดสญลกษณทใชในการนำาเสนอผลการวเคราะหขอมลดงน

แทน คาเฉลย (Mean)S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard

Deviation)ลำ�ดบขนตอนในก�รนำ�เสนอผลก�รวเคร�ะหขอมล นำาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลำาดบดงน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบโครงการ ตอนท 2 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบประเมน ตอนท 3 ความคดเหนตอผลสำาเรจของการบรณาการในความร ประสบการณทไดรบจากโครงการ ตอนท 4 ขอเสนอแนะ

ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบโครงก�ร

43

ประเภทโครงก�ร โครงการทำานบำารงศลปวฒนธรรม หนงหลกสตร หนงศลปวฒนธรรม “14 กมภาผาปาสามคค ทอดความรก สรางความดสชมชน ประจำาปงบประมาณ ” 2556

ลกษณะก�รบรณ�ก�ร บรณาการเขากบการเรยนการสอนจำานวน 4 หลกสตรในระดบปรญญาตร ดงน 1.หลกสตรรฐศาสตร วชาการเมองการปกครองทองถน 2.หลกสตรนตศาสตร วชาประวตศาสตรกฎหมายไทย 3.หลกสตรรฐประศาสนศาสตร วชายทธศาสตรการปกครองทองถน 4.หลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษา วชาสนตศกษา

ตอนท 2 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบประเมน

ต�ร�งท 1 ต�ร�งขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบประเมน (สำ�หรบนสต)

ขอมลทวไป จำ�นวน(คน) รอยละ1.เพศ 1.1 เพศชาย 1.2 เพศหญง

2639

40.0060.00

44

รวม 65 100.002.นสตส�ข�วช� 2.1 รฐศาสตร 2.2 นตศาสตร 2.3 รฐประศาสนศาสตร 2.4 นตศาสตรและสทธฯ

รวม

41598

65

36.17.7

13.812.3

100.00

จากตารางพบวานสตผตอบแบบประเมนกจกรรมกรรมเวทถอดบทเรยนสวนใหญเปนเพศหญงจำานวน 39 คน (รอยละ 60) สวนใหญเปนนสตหลกสตรรฐศาสตรจำานวน 41 คน

ต�ร�งท 2 ต�ร�งขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบประเมน (สำ�หรบชมชนผเข�รวมโครงก�ร)

ขอมลทวไป จำ�นวน(คน) รอยละ1.เพศ 1.1 เพศชาย 1.2. เพศหญง

911

45.055.0

รวม 20 1002.อ�ย 2.1 26-25 ป 2.2 36-45 ป 2.3 45 ปขนไป

17

12

5.035.060.0

รวม 20 1003.ระดบก�รศกษ� 3.1 ตำากวาระดบ 20

0100

0

45

ปรญญาตร 3.2 ปรญญาตร 3.3 สงกวาปรญญาตร 3.4 อนๆ

00

00

รวม 20 1004.อ�ชพ 4.1 นกเรยน 4.2 พนกงานรฐ/ รฐวสาหกจ 4.3 ธรกจสวนตว 4.4 อนๆ (เกษตรกรรม)

010

19

05.00

95.0

รวม 20 100จากตารางพบวาชมชนผเขารวมโครงการเปนเพศหญง จำานวน 11

คน (รอยละ 55) สวนมากมอาย 45 ป ขนไป จำานวน 12 คน (รอยละ 60) และมอาชพเกษตรกรรมเปนสวนมาก จำานวน 19 คน (รอยละ 95 )

ตอนท 3 คว�มคดเหนตอผลสำ�เรจของก�รบรณ�ก�รในคว�มรประสบก�รณทไดรบจ�กโครงก�ร

ต�ร�งท 3 คว�มคดเหนตอผลสำ�เรจของก�รบรณ�ก�รในคว�มร ประสบก�รณทไดรบจ�กโครงก�ร (นสตผเข�รวมโครงก�ร)

ร�ยก�รประเมน S.D.

รอยละ

ระดบคว�มพง

พอใจด�นคว�มรและประสบก�รณทไดรบ

46

1.กจกรรมมความสอดคลองกบเนอหาวชาทเรยน 2.การรวมกจกรรม ทำาใหมความเขาใจเนอหาวชาท เรยนมากขน 3.ไดรบประสบการณตรงหรอไดเรยนรวถชวตของ ผคน จากกรณตวอยาง / การลงพนทดำาเนนงาน รวมกบอาจารย 4.ไดรบความรและประสบการณทเปนประโยชน นอกเหนอจากตำาราและการเรยนในชนเรยน

4.29

4.26

4.49

4.35

0.60

0.64

0.56

0.58

85.8085.20

89.80

89.80

มากมาก

มาก

มาก

ด�นประโยชนทไดรบ 5. สามารถนำาความรและประสบการณทไดรบไปปรบใช 6.การรวมกจกรรมทำาใหเรยนรการทำางานรวมกบผอน 7. การรวมกจกรรมชวยใหเรยนรการทำางานเปนขนตอน

4.35

4.58

4.43

0.62

0.52

0.58

87.0091.6088.60

มากมากทสด

มาก

รวม 4.39

0.58

88.25

ม�ก

จากตารางท 3 พบวา นสตผเขารวมโครงการมความพงพอใจในการจดโครงการในภาพรวมอยในระดบ มาก คะแนนเฉลย 4.39 (รอยละ 88.25) เมอพจารณาเปนรายดานหรอรายขอแลวพบวาผเขารวมโครงการมความพงพอใจ 3 อนดบแรก ไดแก การรวมกจกรรมทำาใหไดเรยนรการทำางานรวมกบผอน คะแนนเฉลย 4.58 (รอยละ 91.60) ไดรบ

47

ประสบการณตรงหรอไดเรยนรวถชวตของผคน จากกรณตวอยาง / การลงพนทดำาเนนงานรวมกบอาจารย คะแนนเฉลย 4.49 (รอยละ 89.80) ไดรบความรและประสบการณทเปนประโยชนนอกเหนอจากตำาราและการเรยนในชนเรยน คะแนนเฉลย 4.49 (รอยละ 89.80) และการรวมกจกรรมชวยใหเรยนรการทำางานเปนขนตอน คะแนนเฉลย 4.43 (รอยละ 88.60) ต�ร�งท 4 คว�มคดเหนตอผลสำ�เรจของก�รบรณ�ก�รในคว�มร ประสบก�รณทไดรบจ�กโครงก�ร (ชมชนผเข�รวมโครงก�ร)

ร�ยก�รประเมน S.D. รอยละระดบคว�มพง

พอใจด�นคว�มรและประสบก�รณทไดรบ 1.กจกรรมมความสอดคลองกบปญหาและความ ตองการของชมชน/กลมเปาหมาย 2.สามารถนำาความรและประสบการณจากการรวม กจกรรมไปประยกตใชในชวตประจำาวน / การ ปฏบตงานได 2.1 ตอตนเอง 2.2 ตอหนวยงาน 2.3 ตอสงคมและชมชน 3.การเขารวมกจกรรมทำาใหเกดการสรางเครอขาย

4.50

4.40

4.504.454.454.65

4.55

4.60

0.51

0.50

0.510.510.510.48

0.51

0.50

90.00

88.00

90.0089.0089.0093.00

91.00

92.00

มาก

มาก

มากมากมากมากทสด

มากทสด

48

ในชมชน/สงคม 4.ไดรบความรและประสบการณทเปนประโยชน และสามารถถายทอดความรและประสบการณแก ชมชน/สงคม 5.สามารถนำาความรและประสบการณจากการเขา รวมกจกรรมมาพฒนาองคความรใหมหรอนำาไปส การขยายผลได

มากทสด

รวม 4.51 0.50 90.25

ม�กทสด

จากตารางท 3 พบวาชมชนผเขารวมโครงการมความพงพอใจในการจดโครงการในภาพรวมอยในระดบ ดมาก มคาคะแนนเฉลย 4.51 (รอยละ 90.25) เมอพจารณาเปนรายขอแลวพบวา ผเขารวมโครงการมความพงพอใจ 3 อนดบแรก ไดแก การเขารวมกจกรรมทำาใหเกดการสรางเครอขายในชมชน/สงคม คะแนนเฉลย 4.65 (รอยละ 93) สามารถนำาความรและประสบการณจากการเขารวมกจกรรมมาพฒนาองคความรใหมหรอนำาไปสการขยายผลได คะแนนเฉลย 4.60 (รอยละ 92) และไดรบความรและประสบการณทเปนประโยชน และสามารถถายทอดความรและประสบการณแกชมชน/สงคม คะแนนเฉลย 4.55 (รอยละ 91)

ขอเสนอแนะ - ควรเพมการประชาสมพนธ ใหนสตผมความสนใจไดเขารวมในกจกรรมเพมมากขน - ควรประชาสมพนธใหชมชนไดเขารวมใหมากกวาน

49

- เปนกจกรรมทด ไดเรยนรประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาของชมชนในทองถน - เปนกจกรรมททำาใหไดเรยนรชมชน ไดทำางานเปนทมและสรางเครอขายกบชมชน

คว�มรทไดจ�กเวทก�รถอดบทเรยน เรอง ประเพณวฒนธรรมก�ร“ทอดผ�ป�”

กจกรรมโครงการไดมการจดเวทถอดบทเรยนเร อง ประเพณ“วฒนธรรมการทอดผาปา ในวนท ” 6 กรกฎาคา 2556 ณ วดโพธารา บานดอนนา ตำาบล ขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม เพอศกษาถงประวตเร องราวตางๆของการจดทำาประเพณการทอดผาปา โดยไดแบงออกเปน 5 กลม ในการถอดบทเรยนดงตอไปน

กลม 1 ประวตและคว�มเปนม�ของประเพณก�รทอดผ�ป� ผาปาคอผาทอยในปาซงในสมยพทธกาลพระสงฆตองเขาไปหาในปาผา คำาวา ผาปา มชอเรยกตามภาษาบาลวา ปงสกละ ภาษาไทยใชคำาวา “ ” “ ”บงสกล หมายถง ผาทไมมเจาของหวงแหน หรอผาทประชาชนเขาไมใช“ ”

แลวนำาไปทง หรอผาทเขาใชหอศพแลวนำาไปทงไวในปาชา

คว�มเปนม�ของก�รทอดผ�ป�

จากการสมภาษณปราชญในชมชนของบานดอนนา(คณพอ ชม บญหลา) เร องความเปนมาของผาปาคณพอบอกวา การทอดผาปานนมมา“แตสมยพทธกาลแตกอนนนพระสงฆจะเขาไปหาในปาซงผาปานนจะเปนเศษผาชนเลกชนนอยพระสงฆจะสะสมเศษผาแลวนำามาเยบรวมกนเปนจวร ซงชาวบานเหนความยากลำาบากมากตอพระสงฆชาวบานจงมอบายโดยการนำาผาทเปนผนเลกผนนอยไปแขวนตามกงไม หรอตามถนนทพระสงฆสญจร

50

ไมมการถวายโดยตรง (แตกอนไมสามารถถวายแดพระสงฆโดยตรงได) ผาทเกบรวบรวมนเรยกวาผาบงสกล(ผาหอศพ) และในสมยรชกาลท 4 จงมการถวายแดพระสงฆโดยตรงและคอยๆพฒนาการถวายผาปาเรอยมา

ววฒน�ก�รของก�รทอดผ�ป�

-ในชวงแรกๆ สมยพทธกาลพระสงฆตองเขาไปหาผาในปาเองรวบรวมชนเลกชนนอยแลวนำามาเยบ เปนจวร -ตอมาชาวบานเหนถงความยากลำาบากของพระสงฆจงนำาผาเปนผนไปแขวนไวตามกงไม ไมมการถวายโดยตรง -ในปจจบนมการถวายผาปาแดพระสงฆอยางเปนทางการโดยนำาผาปา(ผาบงสกล)ไปถวายทวดประเภทของการทอดผาปา

ผ�ป�นนม 3 ประเภทคอ (สมภ�ษณคณพอ แดง แกวบญโฮม)

1.ผาปาหางกฐน คอ เปนถวายผาปาไมใชการทอดผาปาในงานบญกฐนใครอยากถวายกถวาย ไมใชพธของการทอดผาปาอยางเปนทางการ กลาวงายๆ คอในงานบญกฐนกสามารถถวายผาบงกกลได

2.ผาปาโยง คอ การทอดผาโดยคนคนเดยวหรอเปนกลมเลกๆ เชน ครวครว กลมเพอน เฉพาะคนทรจกกน เปนการทอดไปเรอยๆไมมการระบสถานทวาจะเปนวดใด อาจเดนทางโดยรถยนตหรอเรอ

3.ผาปาสามคค คอ การทอดผาปาโดยคนกลมใหญซงมการตดตอกนเครอขายทงรจกและไมรจกกน มาถวายผาปารวมกนโดยการกระจายขาวไปยงทตางๆ เพอรวมปจจยในการทอดผาปามการระบสถานททชดเจน

51

คว�มแตกต�งระหว�งก�รทอดผ�ป�กบก�รทอดกฐน

คณพอแดงบอกวาการทอดผาปาคลายกบการทอดกฐน แตไมมกำาหนดระยะเวลาจำากด คอสามารถทำาไดทกฤดกาล ไมจำากดเวลา คอทำาไดตลอดทงป และวดหนงๆ ในแตละปจะจดใหมการทอดผาปากคร งกไดเชนกน ผปรารถนาจะทำาเมอไรยอมทำาไดตามกำาลงศรทธา ซงอาจจะผสมผสานหรอผนวกเขากบเทศกาลประเพณประจำาทองถนอนๆ กได อกทง ยงไมเจาะจงเกยวกบพระภกษทจะรบผาปาแตอยางใด สวนในการทอดกฐนมระยะเวลาทจำากดตองทอดในชวงตงแตแรม 1 คำา เดอน 11 ถงวนขน 15 คำา เดอน 12

คว�มแตกต�งระหว�งผ�ป�โยงกบผ�ป�ส�มคค

โดย พระครประภากรโพธธรรม ทานกลาววาความแตกตางระหวางผาปาโยงกบผาปาสามคคตางกนอยางเหนไดชด คอ จำานวนคนผาปาโยมจะนอย ผาปาสามคคจะมคนจำานวนมากและปจจยในการทอดผาปากตางกน ผาปาโยงเปนการทอดไปเร อยๆ ไมไดจะกำาหนดวาจะทำาวดใด สวนผาปาสามคคมจดประสงคทชดเจนคอการหาทนสมทบชวยเหลอทางวด

กลม 2 องคประกอบของผ�ป� สวนประกอบองคผ�ป� 1.ผา ไดแก ผาดบ ผาขนหน สบงจวรสำาเรจรป - ผาดบ เมออดตสมยพทธกาล พระสงฆจะเปนผแสวงหาผาดวยตนเอง โดยจะมชาวบานนำาไปทงหรอไวกบตนไม จากนนพระสงฆจะเกบนำาไปทำาความสะอาด แลวยอมผาดวยแกนขนน ซงแกนขนนจะใหสเหลอง หลงจากนนกตดเยบใหเปนสบงจวรเพอสวมใส

52

- ผาขนหน ถาเกดกรณทใชผาขนหนกจะตกแตงมดผาใหเปนตวสตวปา ชนดตางๆ เชน ลง ชะน เสอ เปนตน แทนความอดมสมบรณในปา สามารถนำาผาไปตดเยบ เปนจวรได - สบงจวรสำาเรจรป ปจจบนนยมใชผาสบงจวรสำาเรจรปถวาย ซงเจาภาพสามารถถวายไดพรอมกบตนผาปา

2.ตนผาปา - กงไม สวนใหญจะใชกงมะขาม ซงมความทนทานมากกวากง

ไมชนดอนๆ และมลกษณะทแตกกงกานอยางสวยงาม จงเหมาะสมทจะนำามาเปนตนผาปา

- ตนกลวย จะนำาไมไผมาเหลาเพอเปนทเสยบปจจย แลวนำาไปปกลงในตนกลวย

- ฟาง,หญาคา จะนำามามดรวมกนเปนตนใชไมไผเสยบปจจยเชนเดยวกนกบตนกลวย

3.เครองสมณบรขาร คอเครองอปโภค บรโภคและเครองใชตางๆ ทพระสงฆตองใชในชวตประจำาวน เชน สบ ยาสฟน แปรงสฟน ผงซกฟอก ผาขนหน มดโกน เปนตน

4.ฐานตนผาปา - ถง จะใชเปนฐานตนผาปา - ขาวสาร จะใชเทใสลงถงเพอยดใหตนผาปามนคง ไมลม (ใช

ขาวเจาหรอขาวเหนยวกได) หรออาจอยางอนแทนได เชน ดน ดนทราย เปนตน

5.สถานท -วด โรงเรยน จดศนยรวมของชมชน กรณการตงองคผาปา

ขนอยกบทางเจาภาพวาจะจดขนทใด สามารถจดตงทบานแลวนำาไปทอดตามสถานททเจาภาพประสงคจะทอด หรอตงสถานทนนๆ แลวทอดสถานทนน (ผาปาสามคคสามารถจดทอดทใดกได)

53

6.บคคล -พระสงฆ พระสงฆทกรปสามารถรบองคผาปาไดหรอเปนผชก

องคผาปาได ไมจำากดตำาแหนงทางสงฆ มรปเดยวกสามารถชกองคผาปาได -ฆราวาส ขนอยกบความประสงคของญาตโยม สามารถเปนเจา

ภาพในการจดทอดผาปาไดทกคน

7.เงน หรอปจจย ขนอยกบเจาภาพและญาตโยมรวมบรจาค ตามกำาลงศรทธา เงนเหลานสามารถนำาไปใชประโยชนเปนกองกลางของชมชนได

8.มหรสพ ขนอยกบทางเจาภาพวาจะนำามาหรอไม เพอความบนเทงเทานน (ไมเกยวของกบองคผาปาแตอยางใด) ยกตวอยางการจดมหรสพ เชน กลองยาว มโหร ประกอบขบวนแห

9.การพมพใบฎกา ตองรวบรวมรายชอผทจะรวมเปนเจาภาพใหครบ แลวตรวจจำานวนทตองใชใบฎกาวามากนอยเพยงใด เมอไดรายชอทงหมดแลว พรอมจำานวนทจะพมพ ตดตอกบทางโรงพมพ ทางโรงพมพจะมตวอยางใบฎกาใหเลอกดหลากหลาย ควรเลอกใหเหมาะกบจำานวนคณะผาปาของเรา  บอกจำานวนพมพใหกบโรงพมพ    เมอถงวนนดกมารบซองไปใหคณะตามทแจงจำานวนไว  ถงวนทอดกรวบรวมซองมาเปดนบเงน  ลงบญช รวมยอดเงนทงหมด จากนนกทอดถวายใหกบสถานทนนๆ ทเราประสงคจะทอดผาปา

กลมท 3 ลำ�ดบขนตอน และพธก�รในก�รทอดผ�ป�

1.ก�รจองผ�ป�   ใหผเปนเจาภาพไปแจงความประสงคแกเจาอาวาส ทตองการจะนำาผาปามาทอดเรยกวา เปนการจองผาปา เมอกำาหนดเวลาเปนทเรยบรอยแลว กทำาการตงองคผาปา ซงสงสำาคญทจะตองมกคอ ๑. ผา  ทเราเรยกวา ผาบงสกล ผาทไมมเจาของหวงแหนหรอผาทชาวบาน

54

เขาไมใชแลว นำาไปทงทกองขยะ หรอผาทเขาใชหอศพแลวนำาไปทงไวในปาชา๒. กงไม สำาหรบพาดผา เชนตนมะขาม๓. ใหอทศถวายไมเจาะจงพระรปใดรปหนง

2. ก�รตงองคผ�ป�     เจาภาพองคผาปาจะจดหาผาสำาหรบพระภกษมาผนหนง อาจเปนสบง จวร สงฆาฏ หรอทง ๓ อยาง แลวแตศรทธาเพราะไมมขอกำาหนด จากนนกนำากงไมหนงกงไปปกไวในภาชนะขนาดพอสมควร เชน โอง กระถง เปนตน เพอใหกงไมอยคงทไมเอนไปเอนมา โดยจะใชเปนทพาดผาปา และใชสำาหรบนำาสงของเครองใชทจะถวายพระ เชน สบ ยาสฟน ผาเชดตว ผาอาบนำาฝน สมด ดนสอ อาหารแหง ฯลฯ ใสในภาชนะนน สำาหรบเงนหรอปจจยปกตนยมเสยบไวกบตนกลวยเลกๆ ในกองผาปานน 

3.ว น ง � น ท อ ด ผ � ป �   ในสมยแตกอน ไมมตองจองผาปา เมอเจาภาพนำาองคผาไปถงแลว กจดประทดหรอสงสญญาณดวยวธหนง ใหพระทานรวามผาปา เปนอนเสรจพธ หรอจะอยรอใหพระทานมาชกผาปาดวยกได แตในปจจบน การทอดผาปานบวาเปนงานคอนขางใหญ ตองมการจองผาปาเพอแจงใหทางวด ทราบหมายกำาหนดการ จะไดจดเตรยมการตอนรบ เมอถงกำาหนดกจะมการแหแหนองคผาปามาดวยขบวนเถดเทงกลองยาวหรอแตรวง เปนทครกครน สนกสนาน ยงถาเปนผาปาสามคคตางเจาภาพ ตางแหมาพบกนทวด จนกลายเปนมหกรรมยอยๆ มการละเลนพนบาน หรอรวมรองร ำาทำาเพลง รวมร ำาวง กนเปนทสนกสนาน (บางทกอนวนทอดกจะใหมมหรสพฉลองทบานของเจาภาพ )

ลำ�ดบก�รทอดผ�ป�

55

1.เมอแหตนผาปามาถงวดแลวกจดสถานทตงองคผาปาและเครองบรวาร เชน อาจตงไวขางพระ อโบสถ เพอทจะไดบชาพระพทธเจาดวย

2.เมอตงเสรจแลว กนำาผาปาไปวางไวตอหนาพระภกษ (กรณพระภกษไมมาชกผาบงสกล ในตอนนนกไมตองถวายคำา) 3.พระฆสงรปหนงทไดรบฉนทานมตจากหมสงฆ ลกเดนถอตาลปตมาชกผาบงสกลทองคผาปา 4.เจาภาพและผรวมทอดถวายผาปาดวยกน โดยกลาวคำาถวายผาปาพรอมๆกนดงน

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

อมาน มะยง ภนเต ปงสกละจวะราน สะปะรวาราน ภกขสงฆสสะ โอโณชะยามะ สาธ โน ภนเต ภกขสงโฆ อมาน ปงสกละจวะราน สะปะรวาราน ปะฏคคณหาต อมหากง ทฆะรตตง หตายะ สขายะ 

ขาแตพระสงฆผเจรญ ขาพเจาทงหลาย ขอนอมถวายซงผาบงสกลจวร กบทงบรวารเหลาน แดพระภกษสงฆ ขอพระภกษสงฆโปรดรบซงผาบงสกลจวร กบทงบรวารเหลาน เพอประโยชน เพอความสขแกขาพเจาทงหลายตลอดกาลนานเทอญ สาธ สาธ สาธ…… … …

กลมท 4 ประโยชนทเกดขนจ�กประเพณก�รทอดผ�ป�ส�มคคตอสงคมละชมชน

จำาแนกประโยชนจากการทอดผาปาสามคคออกเปน 3 ดาน ไดแก- ดานตนเอง/ครอบครว

56

- ดานชมชน - ดานสงคม

1.ด�นตนเอง/ครอบครว 1.1 ไดทำ�บญ-ทำ�กศล เหตทมองวาไดบญไดกศลชาวบานในชมชนบานดอนนา พอแมชาวบานดอนนาบอกวาการทไดทำาบญนทำาใหจตใจ และกายทาน มความสข ทำาอะไรกสะดวกไมคอยมปญหา นจงเปนอกเหตผลททำาใหคนในชมชนออกมาทำาบญ-ทำากศลและคอยชวยเหลอซงกนและกนตลอดมา 1.2 อบรมจตใจของผบรจ�คใหมคว�มเสยสละเพอสวนรวม การเขาวดเปนสงหนงทชวยสอนคนอกทางหนง ไมวาจำาสอนในเรองกรยามารยาท ความออนนอมถอมตน และทส ำาคญสอนใหรจกการชวยเหลอผอนหรอเรยกอกอยางวาการทำาบญ และทำาใหเรารจกปฏบตตาม ศล 5 สงเหลานลวนเปนสงทคอยเตอนและชวยควบคมความประพฤตของเราอยตลอดเวลา เมอเราทำาแบบนบอยๆ จะเปนผลดตอตวเราและผอนเสมอ 1.3 สร�งคว�มสมพนธในครอบครว การทำาบญหรอการทำาผาปาสามคค เปนสงหนงทชวยกระชบความสมพนธของคนในครอบครว คอการไดทำากบขาวอาหารรวมกน, เตรยมสงของไปวดชวยกน และอนๆ สงเหลานจะเปนการสรางทงความสมพนธทดและการเรยนรพรอมทจะถายทอดใหกบลกหลานอกดวย 1.4 สบส�นภมปญญ�ทองถน เปนขอหนงทสำาคญเพราะมประเพณหรอสงเดมทสบทอดกนมาเปนเวลานานเพอไมใหเกดการสญหายบางทกจะจดงานขนมาเพออนรกษ หรอเปนธรรมเนยมปฎบตมานานแลว กจะจดเพอใหคนรนใหมเรยนรหรอสบสานภมปญญานน เชน การตงกองผาปาวาตองจดอยางไรเตรยมอะไรบาง และอนๆอกมาก

57

1.5 ดำ�รงไวซงประเพณและวฒนธรรม เปนการอนรกษวฒนธรรมสงทมมาใหคนรนใหมไดเรยนรเพอจะไมใหเกดการสญหายหรอใครมาทำาลายได จงจะตองมการจดงานหรอบอกบญ (เปนการเลาสกนฟง)กนเสมอ เมอมงานบญหรอประเพณตางๆ เพอนใหคนในชมชนไดชวยกนทำางานประเพณนนๆ

2.ด�นชมชน 2.1 สร�งคว�มส�มคคในชมชน การทำาผาปาแตละครงน เปนการรวมแรงรวมใจของคนในชมชนเพอใหงานออกมาสำาเรจจงเปนสงหนงทสรางความสามคคทดและเกดประโยชนตอชมชนมากขน 2.2 สร�งคว�มเขมแขงในชมชน เกดจากการรวมมอกนของคนในชมชน ทำาสงเลกๆสรางมารถทำางานออกมาอยางยงใหและมปญหาอะไรกแกปญหารวมกน จงเปนสงทสงผลใหชมชนและคนในชมชนมความเขมแขง พรอมทจะทำางานตอไป 2.3 รจกชวยเหลอกนภ�ยในชมชน เปนการชวยกนหรอรวมแรงกนสรางงานออกมาใหสำาเรจและชวยกนเตรยมสถานทจดงาน 2.4 เก ดก�รพฒน�ชมชน การท ำาผ าป า เป นการหางบประมาณหรอสงของทไมมในหมบานมาเตมเตมใหกบหมบาน เชน เมอไดงบประมาณมา มาสรางศาลา เมรมาศ ถนนหนทางและอนๆ สงเหลานลวนสรางขนเพอความสขของคนในชมชนทงนนนอกจากจะเปนในสวนของงบประมาณแลวสงของตางๆถาชมชนนนขาดเหลอกจะนำามาเตมเตมสงทขาดหายไป 2.5 เกดก�รแลกเปลยนข�วส�ร การทำาผาปาแตละคร งจะเปนงานหรอประเพณทนานๆจดครงกเปนสงดททำาใหคนในชมชนทไมคอยไดพบเจอกนมาพบปะกน มการถามขาวซงกนและกนทงเร องชวตการ

58

ประกอบอาชพตางๆ เปนตน เหลานลวนเปนการแลกเปลยนขอมลขาวสารซงกน 3.ด�นสงคม 3.1 กระตนเศรษฐกจ เมอมการจดงานหรอผาปาขนชาวบานตองมอาหารเพอใชประกอบพธและตองมอาหารใหผรวมงานรบประทาน จงตองมการทำาอาหารและวสดอปกรณกหาซอตามชมชนทองถนจงเปนการชวยกระตนเศรษฐกจภายในชมชนอกทาง 3.2 ก�รพฒน�ระบอบก�รปกครอง เมอมการจดงานขนตองมการอาศยคนจำานวนมาก ตองมการวางแผนในการทำางาน จงตองมการรวมกนคดรปแบบงานออกมาจากคนจำานวนมากใหรวมกนเปนอนหนงอนเดยวกน 3.3 เกดประโยชนท�งก�รเมอง กรณนอาจมองไปยงผทคดจะลงรบสมครเลอกตงตางๆทมสทธในพนทนนๆอาทเชน สจ. สส. สว. และอนๆ เหลานเมอมงานแตละคนกจะมาชวยงานมการซอสงนนสงนมาบางตามทชมชนนนขาดเหลอ แตกสงผลดตอชมชนเชนกน 3.4 ดำ�รงไวซงพระพทธศ�สน� เมอมการจดกจกรรมทอดผาปาขนเราตองมองวาในนนตองเปนพธกรรมทางพระสงฆ เพราะตองมการมอบแตละสงใหกบพระสงฆเพอเปนการสรางความอนใจกบผนำามาถวาย สงนถอวาเปนประเพณหรอฮตคลองทปฎบตกนมาเปนเวลานาน 3.5 ไดชวยเหลอ บวส (บ�น,วด,สถ�นทร�ชก�ร) เมอมการทอดผาปาขนมากมการนำาสงตางๆมาปรบปรงสงตางๆตามสถานท ทขาดเหลอ ไมวาจะไปถวายทไหนกทำานบำารงสถานทนนๆ หรอนำาไปปลกสรางสงตางๆทขาดเหลอ

59

กลม ท 5 แนวท�งก�รอนรกษ สบทอดประเพณก�รทอดผ�ป� 1. สงเสรมความสามคคของประชาชนในชม ใหมความเปนปกแผนและฟ นฟจารตประเพณอนดงามของทองถนนำามาประพฤตปฏบตใหใหดำารงอยคชมชนตอไป 2.ปลกฝงใหเดกและเยาวชน มความร ความเขาใจในภมปญญาวฒนธรรมอนดงามของทองถน เพราะเดกและเยาวชนนนเปนผทจะเตบโตเปนผใหญทพรอมจะสบทอดประเพณอนดงามของสงคมไทย 3.สงเสรมใหเดกและเยาวชนไดเขารวมในทกกจกรรมทางวฒนธรรมประเพณทชมชนไดจดขน เพอเปนการปลกฝง และสงเสรมใหเดกและเยาวชนไดเรยนรขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของชมชน

4.มการถอดบทเรยน และการถายทอดองคความรเกยวกบประเพณวฒนธรรมจากคนรนเกาสคนรนใหมอนจะนำาไปสการเกดความรก ความภาคภมใจในศลปวฒนธรรมจารตประเพณของทองถน

60

เรองเล�ประสบก�รณทไดรบจ�กเวทถอดบทเรยน เรองประเพณ“วฒนธรรมก�รทอดผ�ป�”

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”ตอนแรกทพนดไปประชมรแตวาเปนเรองเกยวกบการทอดผาปานก

วาจะพาไปทำาบญทอดผาปาทตางจงหวด แตพอเขารวมประชมจงไดทราบวาเปนกจกรรมทเก ยวกบงานวจยเร องการทอดผาปาพอไดเขารวมกจกรรมตอนแรกกวาสนกและไดความรใหมๆ มากมาย พๆ เพอนๆทกคนเปนกนเอง ชวยกนทำางานเปนอยางดมการแบงหนาทกนทำาและพไดมอบหมายใหนองๆไปหาขอมลใหไดมากทสดเพอจะไดน ำาขอมลทไดมานนมาแยกแยะสรปออกมา ในกลมของผมได หวขอองคประกอบของผาปา ซงในการทำากจกรรมในครงนมการแบงใหผสงอายในพนทมาใหขอมลเพมเตม ทานเหลานกเปนผทมประสบการณและเคยทำามากอนจงรถงองคประกอบและขนตอนในการทอดผาปาเปนอยางดวามอะไรบางและตองมขนตอนการทำาอยางไร การทอดผาปาเปนประเพณทมมาตงแตสมยพทธกาล ทเรยกวาผาปานนกเพราะแตกอนพระสงฆจะนำาผาหอศพทมอยในปามาตดเยบเปน สบง จวร หรอบางท ชาวบานกนำาผาไปแขวนไวตามตนไมในปาหรอตามถนนหนทางทพระสงฆใชเดนทาง เพอใหพระสงฆไดนำาไปตดเยบเพอสวมใสตอไป จากการเขารวมกจกรรมเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอด“ผาปา ในครงนทำาใหไดรจกพๆ เพอนๆมากมาย ไดทำากจกรรมรวมกนแลก”เปลยนความรกน กจกรรมในครงนทำาใหไดความรแลวยงไดรจกการทำางาน

61

เปนทมหรอการสรางความสามคคในหมคณะอกดวยครบ ผมเปนคนภาคอสานพอเคยเหนประเพณทอดผาปามาบางแลวแตยงไมเคยรสกอะไรมากมาย จนพอไดเขารวมกจกรรมครงนไดสอบถามมาจากคณตา คณยายทบานดอนนาแลวจงไดรวาการทอดผาปาเปนอยางไร ผมดใจทไดเขารวมกจกรรมในครงนเพราะอาจเปนสวนหนงทจะชวยอนรกษประเพณเกาแกอยางนไวไมใหหายไปจากประเทศของเราและไดถายทอดไปยงคนรนตอไป น า ย ศ ร า ว ธ แ ส ง ส ว า งเล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”

ความรสกทไดเขารวมประชม คอ ไมเคยทราบมากอนเลยวาการประชมเปนแบบไหน การทอดผาปาจะตองนำามาวจยดวย แตเมอไดเขาประชมกไดรวาการทเราไดไปทอดผาปา เปนการเกบขอมลเพอนำากลบมาวจยตอและไดแบงกลม พอไดจบกลมใหมโดยทไมมเพอนสาขาเดยวกนอยดวยเปนความตนเตนมาก เพราะมหลายอยางมากทเราตองปรบตว โดยเฉพาะการทำาความรจกกบเพอนและพตางสาขา แตพอถงวนไดลงพนททำาการวจยจรง คนในชมชนไดใหการตอนรบนสตเปนอยางด มความเปนกนเอง และยงไดรบเอาประสบการณจากชาวบานหลายๆอยาง สวนนองทมารวมทำากจกรรมกบพๆ กใหความสนกสนานกบพๆ ดวย และพอถงเวทการทอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผาปา ไดรวาผาปา คอผาทไมม“ ”เจาของหวงแหน หรอผาทประชาชนไมใชแลวทนำาไปทงทกองขยะ หรอ ผาทเขาใชหอศพแลวนำาไปทงไวทปาชา นำามาซกทำาความสะอาด ตดเยบ ยอม เพอทำาเปน จวร สบง หรอสงฆาฏ การทอดผาปาคอการนมนตพระสงฆไปทอดในปา และไดรจกองคประกอบของผาปาในอดตเปนผาหอศพ ปจจบนเปนผาไตรจวร ไดทราบถงขอด ขอเสยของการทอดผาปา ขาพเจารจก

62

ประทบใจมากทไดเขารวมกจกรรมครงน ไดประสบการณเพม เพอนๆทเขารวมกจกรรมดวยกนมความสามคคกนมากทงๆทเปนเพอนและพตางสาขา ไมรจกกนมากอนเลย แตเรากสามารถเขากนไดดและไมมปญหาในระหวางทำากจกรรมเลย เพราะทกคนชวยเหลอซงกนและกน

นายจกรฤษ พมพจอ

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”

จาการลงพนทเกบเกยวขอมลเกยวกบงานบญทางพระพทธศาสนา คอประเพณการทอดผาปาสามคค ของสงคมชมชนในสมยอดตถงปจจบนโดยไดรบขอมลจาก พอเฒา แมเฒา ชาวบาน บานดอนนา ในชมชนวดบานดอนนาทไดรบความร ความเปนมา ตลอดจนวธชวตการเปนอยของชาวอสานในเขตพนท บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม จาการลงพนทมนครงนไมใชเพยงเกบเกยวขอมลประเพณการทอดผาปาสามคค เพยงอยางเด ยว แตเราได รบท งความร ปราชญชาวบาน ภมป ญญาทองถน สมภาษณพดคยชวตในอดตของพอเฒาแมเฒา

สำาหรบประวตความเปนมาของประเพณการทอดผาปา โดยในสมยพระสงฆจะเปนผแสวงหาผาในปาชาดวยตนเอง โดยจะมชาวบานนำาผาดบสขาวหรอผาทหอศพไปไวตามกงไม ทงตามขางทางจากนนพระสงฆจะเกบผาเหลานมาทำาความสะอาด จากนนตดเยบเปนสบงจวรสำาหรบสวมใส เมอไดเปนชดแลวจะนำาไปยอมสดวยแกนขนนจงเปนทมาของผาปา ส ำาหรบปจจบน ญาตโยมจะซอผาไตรจวรสำาเรจรปไปถวายแดพระสงฆจากนนพระส ง ฆ จ ะ เ ป น ผ ซ ก ผ า ไ ต ร จ ว ร ท ญ า ต โ ย ม น ำา ม า ถ ว า ย

ในสวนขององคประกอบของผาปา ประกอบดวย ผาไตรจวรหรอผาขนหน กงไม (สวนมาใชกงมะขาม) เงนหรอปจจย เครองอฐบรขารของพระสงฆ เชน สบ แปรงสฟน ยาสฟน ผงซกฟอก ขนนำา ยารกษาโรค เปนตน

63

(ตามความประสงคของญาตโยม หรอ เจาภาพจดหามา ) ในสวนของบคคล ฝายฆราวาส เจาภาพจะเปนผถวายฝายพระสงฆพระภกษสงฆจะเปนชกรบผ า ป า (พ ร ะ ท ช ก ผ า ป า ไ ม ร ะ บ ต ำา แ ห น ง ท า ง ส ง ฆ )

ลำาดบขนตอน และพธการในการทอดผาปา สำาหรบสถานทอาจตงทบานกอน แลวตงขบวนมาทวดหรอตงทวดททอดทวด(ตามความประสงฆของเจาภาพ) และเจาภาพตองนดวนกบพระสงฆวาจะทอดผาปาในวนใด

ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมและชมชน เกดขนกบตนเองและครอบครว เชน มความสขในการบรจาคทานใหกบวด เกดขนกบชมชน เชน การรวมมอของชาวบาน และประโยชนทเกดขนกบสงคม เชน เศรษฐกจในสงคมดขน ไดรบเงนมาพฒนาสถานทสวนก ล า ง ข อ ง ส ง ค ม

แนวทางการอนรกษ สบทอดประเพณการทอดผาปา เชญชวนเยาวชนรนใหมรวมกนสานตอประเพณการทอดผาปาใหคงอยคพระพทธศาสนาตอไป เพอใหคนรนหลงไดเขาถง เขาใจหลกการทอดผาปาในอดตอยางแทจรง ชวยกนอนรกษสบสานกนตอไปเพอพระพทธศาสนา

นายศภวฒน วชยดษฐ

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” กจกรรมททำาในครงนเปนกจกรรมทเกยวกบการการถอดบทความการทอดผาปาสามคค เปนกจกรรมทแสดงใหเหนถงความสามคคและเปนการสบทอดประเพณวฒนธรรมไทยอกดวย การทอดผาปาสามคคนเปนการรวมกนของชาวบานแตละหมบาน เพอรวบรวมกำาลงทรพยและสงของทไดจากแรงศรทธาของชาวบานภายในชมชน เปนการแสดงออกถงความสามคคของคนภายในหมบาน การเสยสละทรพยถอไดวาเปนการเสยสละอกรปแบบหนง อนงการทอดผาปาสามคคถอไดวาเปนการทำาบญทยง

64

ใหญ ความจรงแลว การทอดผาปามอยเพยงอยางเดยว คอการนำาผาไปทงไวดงทกลาวมาแลว แตในปจจบนนยมทำาในรปแบบตางๆแตกตางกนไปจงม ช อ ร ย ก เ ป น 3 อ ย า ง

1. ผาปาหางกฐน ไดแกผาปาทเจาภาพจดใหมขน ตอจากการทอดกฐน คอเมอ ทำาพธทอดกฐนเสรจแลวกใหมการทอดกฐนดวยเลยจงเรยกว า ผ า ป า ห า ง ก ฐ น ห ร อ ผ า ป า แ ถ ม ก ฐ น

2. ผาปาโยง ไดแกผาทจดทำารวมๆกนหลายกอง นำาบรรทกเรอแหไปทอด ตามวดตางๆทอยรมแมนำาจงเรยกวาผาปาโยงจะมเจาภาพเดยวหรอห ล า ย เ จ า ภ า พ ก ไ ด

3. ผาปาสามคค ไดแก ผาปาทมการแจกฎกาบอกบญไปตามสถานทตางๆ ใหรวมกน ทำาบญแลวแตศรทธาโดยจดเปนกองผาปารวมกน จะเปนก กองก ได เม อถ งวนทอด จะมขบวนแหผ าป ามารวมก นท วดอยางสนกสนาน บางทจดประสงค กเพอรวมกนหาเงน สรางถาวรวตถตางๆ เ ช น โ บ ส ถ ว ห า ร ศ า ล า ก า ร เ ป ร ย ญ จากขอมลดงกลาวพอสรปไดวา จดประสงคในการทอดผาปาในปจจบนไดเปลยนจากคร งพทธกาลไปมากแลวพระภกษในปจจบนไมไดขาดแคลนผานงหมสบงจวรแลว ผาทนำามาทอดเปนเพยงแบบพธ แตทตามมากบผาคอเงนทจะใชสรางถาวรวตถตางๆ เชนโบสถ วหาร ศาลาการเปรยญ และอนๆ อนนเปนจดประสงฆหลกในการทอดผาปาในปจจบนการสรางถาวรวตถตางๆดงกลาวเปนเร องจำาเปน แตจะจำาเปนขนาดไหน ตองสรางใหญโตขนาดไหนกตองดกนอกท

นางสาวอสา ศรวลย

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”

65

การไดลงพนทรวมกจกรรม เวท ประเพณวฒนธรรมทอดผาปา ใน“ ”โครงการ หนงหลกสตร หนงศลปวฒนธรรม “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความดสชมชน ในวนท ” 6 กรกฎาคม 2556 ณ วดบานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม ท ำาใหน สตไดพดคยกบชาวบาน ท ำาใหไดความรต างๆมากมาย เชน เร องสมยกอนมหาวทยาลยมความเปนมาอยางไร ทตงมหาวทยาลยเปนอยางไรมากอน ไดรทมาของวงเวยน ไดรวถชวตของชาวบานบานดอนนาและอนๆ กจกรรมถอดบทเรยนแบงออกเปน 5 กลม ดงน 1. ประวตและความเปนมาของประเพณทอดผาปา 2. องคประกอบของผาปา 3. ลำาดบขนตอนและพธการในการทอดผาปา 4. ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมและชมชน 5. แนวทางการอนรกษสบทอดประเพณการทอดผาปา ซงกลมทนสตไดรบผดชอบในการถอดบทเรยน คอกลมท 4 หวขอ ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมและชมชน จากทนสตไดสอบถามขอมลจากชาวบาน ทำาใหกลมของนสตไดสาระความรมากมายจงไดเขยนองคความรทไดใสกระดาษทไดจดเตรยมไวแลนำาองคความรตางๆทเขยนนำาไปนำาเสนอ ซงประโยชนทเกดขนจากประเพณการทออดผาปาสามคคมมากมาย ทงสงผลตอตนเองและครอบครว ชมชนและสงคม (สงผลตอตนเองและครอบครวเชน เชน ทำาใหสถาบนครอบครวแนนแฟนมากขน เปนตน สงผลตอสงคม เชน การทำาบญชวยกระตนเศรษฐกจ เปนตน) และนสตมโอกาสไดฟงกลมอนนำาเสนอในหวขอทแตละกลมไดรบ ทำาใหนสตมความรเกยวกบการทอดผาปามากขน กจกรรมนทำาใหนสตไดความรมากขน รจกเพอนตางเออกมากขน เชอมความสมพนธพนองตางเอกตางชนป กจกรรมนถอวาเปนกจกรรมทดมาดสำาหรบตวนสต หวงวากจกรรมในคร งนทนสตเขารวม

66

ขอมลและเนอหาตางๆททกคนไดรวมกนหาขอมลจะชวยใหเดกรนตอไป มการสบทอดวฒนธรรมการทอดผาปานตอไป

นางสาวภคจรา ตะกรดเดม

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”

“14 ก ม ภ า ผ า ป า ส า ม ค ค ท อ ด ค ว า ม ร ก ส ร า ง ค ว า ม ด ส ชมชน โครงการนไดจดทำาขนเมอวนท ” 14 กมภาพนธ 2556 ณ วดปาดอนหนาด และวดโพธาราม บานดอนนา ต .ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม มลกษณะของโครงการดงน มการประชมประธานเอกของแตละชนปของแตละหลกสตร ในเรองของการจดหาปจจยในการทอดผาปา ประธานเอกกไดจดทำาเปนตนผาปาเพอมาสมทบกน โดยมการจดตงกองผาป าข นเม อวนท 1 4 กมภาพนธ 2556 ณ วทยาลยการเมองการปกครอง ซงเปนการเปดโอกาสใหนสตไดเรยนร ตลอดจนคณะครอาจารยไดมโอกาสรวมบรจาคทานในคร งนกอนทจะถวายผาปาอกดวย สวนการรวบรวมตนผาปาจากนสตทกหลกสตรระดบปรญญาตรของวทยาลยการเมองการปกครองประกอบดวย หลกสตรรฐศาสตร หลกสตรนตศาสตร หลกสตรรฐประศาสนศาสตร และหลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษานอกเหนอจากนยงมการรบบรจาคตามกลมเรยนดวยหลงจากรวบรวมจตปจจยเสรจสนในเวลาลาเทยงในชวงบายของวนท 14 กมภาพนธ 2556 คณาจารย บคลากร และนสตวทยาลยการเมองการปกครองไดเคลอนขบวนผาปาสามคค ไปทอดถวาย ณ วดปาดอนหนาด บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม ซ งอยหางจากมหาวทยาลยมหาสารคามประมาณ 3 กโลเมตร การนำาผาปาไปถวายในครงน ตองเดนทางขามแมนำาชไปยงวดปาดอนหนาด ซงตงอยตรงกลางเกาะของแมนำาชกจกรรมในครงนนอกจากจะไดรวมกนทอดผาปาสามคคแลว ยงได ทอดทงความรก ความสามคค ความหวงใย รวมก นระหวางมหาวทยาลยกบชมชน ไดยอดเงนทำาบญจำานวน 62,396.75 บาท เพอมอบถวายวดปาดอนหนาดในการปรบปรงตอเตมแทงนำาประปา อนเปนท

67

รองรบนำาไวใชอปโภคของพระภกษสงฆตลอดจนฆราวาส ญาตโยมทเดนทางมาทำาบญทวดแหงน และยงเปนทรองรบนำาใจของผเขารวมโครงการในครงนทมตอชมชนโดยรอบมหาวทยาลยอกดวย ในการทอดผาปาในครงนกลมของนสตไดอะไรตางๆมากมาย ไมวาจะเปนความสามคคและความเสยสละเพราะการทจะขามไปวดปาดอนหนาดไดตงอาศยความเสยสละ บางคนกภายเรอขามฝงพาเพอนๆขามไปได ตลอดจนการทอดผาปาในครงนยงสรางสายสมพนธอนดระหวางนสตวทยาลยการเมองการปกครองของแตละหลกสตรอกดวย แตถงอยางไรกตามทางผเขารวมโครงการและผดำาเนนโครงการเองไดเหนถงความสำาคญของการทอดผาปา เนองจากประเพณการการทอดผาปาเปนประเพณทสบทอดตอกนมาเปนเวลานานแลวแตเดกรนใหมอาจยงไมเขาใจถงความเปนมาของการทอดผาปา วาทอดเพออะไร เพอการหาความรทางทฤษฎนนจงไดมการจดเวทถอดบทเรยนผาปาขน ในวนท 6 กรกฎาคม 2556 ณ วดโพธาราม บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม เปนการพดคยเชงแลกเปลยนความรกนระหวานสตและชาวบาน โดยเลอกเอาผเฒาผแกในหมบานมาเขารวมในเวทถอดบทเรยนในคร งนดวย โดยแบงหวขอในการถอดบทเรยนผาปาออกเปน 5 หวขอดงน 1.ประวตและความเปนมาของประเพณการทอดผาปา

2.องคประกอบของผาปา 3.ลำาดบขนตอน และพธการในการทอดผาปา 4.ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอ

สงคมละชมชน 5.แนวทางการอน รกษสบทอดประเพณการทอดผาป า

โดยมการแบงกลมของนสตและชาวบานออกเปน 5 กลมแลวแตละกลมมการแลกเปลยนเรยนรกนในหวขอทแตละกลมไดรบแลวนำามาสรปแลกเปลยนเรยนรกนในแตละกลม การนำาเสนอและสรปบทเรยนทไดจากการแลกเปลยนกนระหวางนสตและชาวบานจดขนในชวงบายของวนนน แตละกลมกไดทำาผลงานของตวเองออกมาไดอยางละเอยด มการนำาเสนอ

68

ทสนกแตกแฝงไปดวยความรในทางทฤษฎเร องของผาปา การถอดบทเรยนในครงนทำาใหนสต นกเรยนและตวของชาวบานเองไดมความรในเรองของผาปามากขน เปนการสรางสมพนธอนดระหวางมหาลยและชมชน ตลอดระยะเวลาการจดโครงการทำาใหไดเรยนรอะไรหลายอยางดวยกน ไมวาจะเปนปญหาและอปสรรคตางๆทเกดขน ดานสภาพอากาศทรอน แดดจดในชวงบายของวนท 14 กมภาพนธ 2556 แตคณะผาปากไมไดยอมแพหรอเหนดเหนอยแตอยางใดรวมถงปญหาในเร องของการเดนทางตลอดจนระเวลาการจดกจกรรมทตองจดใหรวบรดทสดเพราะเนองจากอยในชวงของการเรยนเราจงตองจดโครงการออกมาอยางเตมทและใหมผสนในเข าร วมมากท ส ด การเข าร วมโครงการในคร งน นอกจากจะได ประสบการณแลวยงทำาใหนสตเองไดมจตใจสงบสข การสรางประโยชนเพอสวนรวม เปนผทรจกทำานบำารงพระพทธศาสนาไดบญอกดวย เหนถงความสามคคของคณะนสตเองตงแตเร มตนทมการประชม การตงกองผาปามการชวยเหลอกน ผคนทหลงไหลกนเขารวมบรจาค ภาพเหลานลวนแลวแตเปนความสำาเรจของโครงการทงสน เวทการถอดบทเรยนผาปามใชวาจะสรางแตความรใหเกดขนเทานน แตมนยงจะชวยใหประเพณการทอดผาปาไดสบทอดและดำารงอย ตลอดจนการหาแนวทางเพออนรกษประเพณอนดงามนไว นายกฤษณะ โพธสาวงเล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” ไดรจกประวตความเปนมาของการทอดผาปา สมยกอนการทอดผาปาชาวบานจะเอาสงของมารวมกนแลวไปถวายวด ตอมามการรวมออกเงนของชาวบานตามศรทธาแลวนำาถวายวดเพอเปนการบำารงรกษาศาสนา โดยเงนทไดจะนำาไปสราง โบสถ ศาลาการเปรยญ ฯลฯ การทอดผาปามพธการคลายๆการทอดกฐน แตการทอดผาปาไมมการกำาหนดระยะเวลาทจำากดเหมอนการทอดกฐนทตองถวายภายในหนง

69

เดอนนบจากออกพรรษา การทอดผาปานนสามารถทำาไดปละหลายครง วดทรบผาปากสามารถรบไดไมจำากด และไมมการเจาะจงพะสงฆทรบผาปา ผาปาสามารถทอดใหโรงเรยนกไดไมใชเฉพาะวดเทานน การทอดผาปาเปนการสรางความสามคคในชมชนการชวยเหลอวด ทกคนในชมชนมสวนรวมในการทอดผาปา และสถานทสรางในวด ชาวบานกสามารถใชสถานทนนประกอบพธการทางพระพทธศาสนาและกจกรรมของหมบาน เชน การเลอกตง การทำาประชาคม เปนตน ไดรประวตความเปนมาของมหาวทยาลย วาแตกอนทตงของมหาวทยาลยสมยกอนเปนปาอยในพนทดอน มปาโคกไพถอเปนแหลงเชอเพลงของคนในชมชน ชาวบานใชประโยชนในการหาอาหารของปาและเชอเพลง เชนหนอไม เหด ฝน กงไม ฯลฯ นางสาวจราวรรณ สลาดเลา

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” จากการเขารวมกจกรรม ขาพเจาไดรบความรมากมายมใชแคเร องประเพณการทอดผาปาสามคคเทานน แตขาพเจาไดรถงประวตและความเปนมาของประเพณการทอดผาปา องคประกอบของผาปา ลำาดบขนตอนและพธในการทอดผาปา ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมและชมชน แนวทางการอนรกษสบทอดประเพณการทอดผาปา และเร องราวตางๆทเกยวกบการทำางานของผนำาชมชนและลกบาน ประวตหมบาน ประวตการกอตงมหาวทยาลยมหาสารคาม วถชวตของชาวบานกอนทจะมมหาวทยาลยมหาสารคาม ไดทราบถงทศนคตของประชาชนในชมชน วามความคดอยางไรกบการกอตงมหาวทยาลยมหาสารคาม มขอดขอเสยอยางไรและกจกรรมนยงทำาใหขาพเจาไดมโอกาสทจะพฒนา

70

ตนเองใหกลาแสดงออก และทำางานรวมกบผอนไดดขน ขาพเจาคดวาโครงการนเปนโครงการทมประโยชนทงตอตวขาพเจาและสงคม ขาพเจารสกดใจและเปนเกยรตอยางยงทไดเขารวมโครงการน

นางาสาวฮนน ฮดเดอรมาเกอ

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” จากทไดไปถอดบทเรยนการทอดผาปา ทวดดอนนาโดยกลลม 5 นนไดศกษาเกยวกบเรองปญหา การแกไข และอนรกษสบสานประเพณอสานในการทอดผาปา ซงจากการสอบถามชาวบานทนสวนมากจะเปนผสงอาย ไดใหขอมลเกยวกบปญหาการทอดผาปาแตชาวบานบอกวาไมคอยมปญหา ชาวบานสวนมากจะชวยกนคนละไมคนละมอ แลวกจะพาลกหลานมาทำารวมกน เพอใหไดดตวอยางในการทำาดวย แตเดกวยรนสมยนแตงตวเขาวดไมคอยสภาพเทาไหร เพราะวาวยรนจะเลยนแบบเกาหลใสสนเขาวด รวมๆแลวชาวบานจะมาชวยกนเวลามงาน การทอดผาปาเพอไมใหประเพณเสอมไปคอตองทำาทกป และพาลกหลานตวเองมาทำาดวยโดยบอกตอๆกน การทอดผาปาทกคร งจะตองใชปจจย โดยการเร ยไรจากผคนทจะรวมทำาบญ อาจเปนการบอกตอ ถอขน แจกซองแตละบาน ในกรณแจกซองนนคอ ตองอางองสถานททจะรวมบรจาค ตองขออนญาตกอนและใหทางเจาของสถานท และมตราประทบของสถานทนนๆ ตองไดรบอนญาตจากตำารวจดวย อกอยาการทอดผาปาเร ยไรปจจยนน ตองอยในจงหวดนนๆ ไมสามารถขางจงหวดได เพอปองกนการฉวยโอกาสหาผลประโยชนกบผไมหวงด แตบางคร งเองกยงมพระสงฆทไมอยในกรอบในศล หาผลประโยชนทางพทธศาสนาโดยเอาผาเหลองปกปดตวตน เพราะบางครงชาวบานเหนมพระสงฆบางองค บวชเอง คอเวลาเขาหมบาน ใสผาเหลองโดยอางตนวาเปนพระมาเพอบอกบญชาวบาน บานดอนนาใหคำาแนะนำาในการดคน คอใหมองตาเวลา

71

เขามาเร ยไร และถามรายละเอยดเยอะๆถาคนทมาหาผลประโยชนจะมพฤตกรรมแปลกตางและรอนตวเอง เมอผานกระบวนการนแลว กจะเดนทางมายงสถานททจะทอดผาปา โดยแตละปนนจะมมาจากกรงเทพบางเพราะมาจากลกหลานทไปทำางานทนน ชาวบานทางนกจะเตรยมงานเพอรอตอนรบผคนทจะมาถงสวนจำานานเงนทไดมาจะเปนการเกบไว อาจจะนำาไปเพอบรหารของสถานทวดและเกบไวเปนทน คานำาคาไฟของวดเอง บางครงชาวบานกจะมาขอกยม เพอเปนทนในการพฒนาหมบานการเกบเงนนนจะมคณะกรรมการรบผดชอบ บานดอนนาเวลามงานทกคนจะมาชวยกนไมแคงานทอดผาปา งานทกงานทเกยวกบประเพณทางพทธศาสนา และจะพาลกหลานตนมาดวย การปฏบตตนเปนตวอยางนนเปนสงสำาคญทจะทำาใหคนรนหลานไดเหนและปฏบตตาม เปนการสบทอดประเพณไปดวย ซงจะทำาใหประเพณการทอดผาปาไดอยคกบสงคมไทย

นางสาวปรศนา บวเรยน

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”

จากทขาพเจาไดเปนสวนหนงในการเขารวมโครงการน ถอดบทเรยนวฒนธรรมประเพณการททอดผาปา ณ วดโพธาราม บานดอนนา ต.ขามเรยง นสตวทยาลยการเมองการปกครอง รวมกบตวแทนนกเรยนบานดอนนาและชาวบาน รวมกนถอดบทเรยนจากประเพณการทอดผาปา เร มตงแตประวตความเปนมาของผาปา สวนประกอบของผาปาและวธการดำาเนนงานการจดประเพณการทอดผาปา รวมถงปญหาและแนวทางการอนรกษวฒนธรรมประเพณการทอดผาปา ซงขาพเจาไดศกษาเรองสดทายทกลาวมานน จากการสอบถามขอมลเบองตน จากคณแมแพง คณแมใส และคณพอหด ทานทง 3 เลาวา ปจจบนคนไทยสวนใหญไมสนใจหรอละเลยประเพณวฒนธรรมไทย ซงรวมถงประเพณการทอดผาปา เนองจากกระแส

72

โลกาภวตน เชน วฒนธรรมตางประเทศ เทคโนโลย และอนๆ ทคนไทยนำาเอามาประพฤตปฏบตอกทงประชาชนหลายคน เสอมศรทราในสถาบนศาสนา อนเนองมาจากปจจบนมมจฉาชพแสวงหาผลประโยชนจากการแอบอางวาตนเปนพระ และการเกบเร ยไร ตามสถานทตางๆ รวมถงขาวทไมดทางศาสนาทสอนำาเสนอแกประชาชน สวนมากจะไมน ำาเสนอในสวนทด ประชาชนสวนใหญจงเสอมศรทรา สวนหมบานดอนนาถอเปนหมบานทมความหนกแนน มความนบถอและเชอมนในพระพทธศาสนา และปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกเดกและเยาวชน ปลกฝงใหลกหลานเปนคนมคณธรรมจรยธรรม โดยการใหเขาวดฟงธรรม หมบานดอนนามความสามคคใหความรวมมอกนระหวางหมบาน วด และโรงเรยน ในการจดประเพณการทอดผาปาในทกๆป อยางนอยจะจดปละ 1 ครง ถอเปนการอนรกษวฒนธรรมประเพณการทอดผาปาและถายทอดจากรนสรน ในการจดประเพณการทอดผาปาทกปจะมการเชญชวนหมบานอนๆทอยรอบขางมารวมทำาบญดวย ปญหาเดยวทพบคอ ในการทำาผาปาบางครง ยอมมการขอรบบรจาคจากหมบานรอบขาง ประชาชนบางคนหรอบางหมบาน อาจจะคดวา เปนการแสวงหาผลประโยชนสวนตน โดยแอบอางสถาบนทางศาสนา ฉะนนเวลาออกไปเชญชวนและขอรบบรจาคนน จงจำาเปนทจะตองมหลกฐานยนยนวา มการจดทำาผาปาทหมบานจรง และตองจางผนำาหมบานหรอผใหญบานของหมบานทไปขอรบบรจาคใหทราบกอน ในขณะทชาวบาน บานดอนนา รวมดวยชวยกนบรจาคตามกำาลงศรทรา บางครงไมจำาเปนวาจะเปนจตปจจยอยางเดยว ในสวนของเยาวชนจะชวยเหลอเร องแรงงาน และเปนก ำาลงคนในการจดประเพณการทอดผาปา จากทกลาวมาขางตนจะเหนวา บานดอนนาเปนหมบานทมความสามคค ถอไดวาเปนแบบอยางทดตอหมบานอนๆ เพอเปนการชวยกนสบทอด และอนรกษวฒนธรรมประเพณการ

73

ทอดผาปานไว ใหเยาวชนรนหลง ขอคดทขาพเจาได จากการเขารวมกจกรรมครงนคอ ดชวอยทตวทำา สงตำาอยททำาตว“ ”

น.ส.จฑามาศ พทธสาระวงค

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” ผมตองขอขอบคณรนพทกคนทใหโอกาสผมไดเขารวมกจกรรมดๆแบบกจกรรมถอดบทเรยน เร องการทอดผาปา ส งท ผมประทบใจในกจกรรมน นนกมหลายอยาง อยางเชนรนพทมความสามคค มการจดระบบระเบยบในการจดกจกรรมดแลนองในกลมเปนอยางด ใหความอบอนกบนองๆ ในกจกรรมนกอใหเกดความสามคคในหมคณะ แฝงดวยความร ของภมป ญญาทองถนของคนอสาน ไดพดคยกนกบเพอนๆพๆ และปราชญชาวบานทมาใหความร และแลกเปลยนความคดเหนกน จนทำาใหเกดอ ง ค ค ว า ม ร ใ น ห ว ข อ ห ล ก ข อ ง ก จ ก ร ร ม ป ร ะ ก อ บ ไ ป ด ว ย ความเปนมาของประเพณการทอดผาปา องคประกอบของผาปา ลำาดบขนตอนและพธการในการทอดผาปา ประโยชนทเกดจากการทอดผาปาสามคคตอชมชนและสงคม และแนวทางการอนรกษประเพณการทอดผาปาสามคค สบทอดตอไปใหรนตอๆไปในอนาคต หลงจากทเราไดแลกเปลยนความคดเหนกบปราชญชาวบานกนแลว กยงไดออกไปนำาเสนอบนเวท โดยใหตวแทนของกลมออกมานำาเสนอ แชรความคดเหนของแตละกลมใหฟง ในจดๆน จะมองเหนความกลา กลาทจะแสดงออกในทางทดได นบเปนประสบการณทดกบเพอนๆหลายๆคน และอกอยางเรายงไดทำาบญรวมกนกบเพอนๆพๆ เพอชำาระจตใจทไมดไมงามออกไปดวย ทำาใหมจตใจทเบกบานราเรงแจมใสแถมยงไดกนอาหารและผลไมทอรอยๆอกดวย ขอบคณกจกรรมการถอดบทเรยนการทอดผาปา ขอบคณพๆ อกครงทสอนใหผมรเขาใจถงหลกการของประเพณการทอดผาปาสามคค การ

74

เขาวดทำาบญ ไดมเพอนใหมตางสาขาตางเอก รวมไปถงความสามคคในกลม ไมวาจะเปนการรบประทานอาหารรวมกน การทำางานรวมกน การนำาเสนองาน การนอน การเลน การทำากจกรรมอนๆเหลานน ลวนเปนสงดๆทไดจดขน กระผมนายวรวฒ แสงนอก กลม 3 เอกรฐประศาสนศาตร ขอขอบคณครบ

นายวรวฒ แสงนอก

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” กจกรรมถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา เปน“ ”กจกรรมของทางวทยาลยการเมองการปกครอง เปนกจกรรมเพอการเรยนรประเพณวฒนธรรมของทองถนแตละทองถน ซงไดรบความรจากปราชญชาวบานทมความชำานาญ และรเร องราวเปนอยางด และไดขอมลทตวของดฉนเองนนกไมเคยทราบมากอนเชนกนการทำากจกรรมนดฉนไดเขาไปถงพนทจรง ทวดโพธาราม บานดอนนา ตำาบลขามเรยง อำาเภอก นทรวชย จงหวดมหาสารคาม ซ งอยไม ไกลจากตวมหาวทยาล ยมหาสารคามมากนก การทด ฉนไดลงพนทจรงนน มนชวยสรางเสรมประสบการณใหกบดฉนเปนอยางมาก อาจจะดวยเหตเพราะตวของดฉนเอง นนเปนนสตชนปท 1 แตดฉนไดลงไปเรยนรงานถงพนทถอวาเปนประสบการณทหาไดยากสำาหรบนสตป 1 การลงพนททำางานครงนกไมตางจากการทำาวจยของพวกพปสงเทาไหรนก เพราะเราไดเรยนรและไดรบคำาบอกเลาทางตรงจากปราชญชาวบานและเรายงไดนำามาวเคราะหและผสมผสาน กบความรกบความรเกาทเรามเกยวกบการทอดผาปาและทสำาคญเราไดนำาเสนอเกยวกบการคนควาของเราใหกบพและเพอนในกลมคณะไดรวาเราศกษาถงเร องอะไร และไดความวาอยางไรในกจกรรมวนนนสงทฉนไดรบมาคอความรจากปราชญชาวบานนนคอ เร องประวตของการทอดผาปา

75

ซงตวของดฉนเองกเคยสงสยมาตลอดวา ทำาไมตองทอดผาปา ตองเขาไปทอดผาปาหรอเปลา อนทจรงแลวคำาวาทอดในความหมายนนแปลวาถาวายหรอให สวนคำาวาผาปานนมาจากการทสมยกอน พระสงฆจะตองเขาไปหาผาบงสกลในปาโดยเกบเอาจากตามตนไมเปนเศษชนเลกชนนอยแลวนำามาซกเพอเยบตดกนเปนจวร สำาหรบสวมใส แลวตวของฉนเองนน ยงไดรอกวาการทอดผาปานนไมไดมแคการทอดผาปาสามคคอยางเดยว แตยงมผาปาหางกฐน และผาปาโยมอกดวยขอขอบพระคณผทใหความรในครงนคอ หลวงตาพระครประภากร คณพอชม บญหลา และคณพอแดง แกวบญโฮม นางสาวธรรมรตน เณรสวรรณ

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” เนองจากวนเสาร ท ๖ กรกฎาคม ๒๕๕๖ ทผานมาวทยาลยการเมองการปกครอง ไดนำาตวแทนนสตของแตละเอกไปทำากจกรรม เวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา ณ วดโพธาราม บานดอนนา ตำาบนขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

เมอไดเขาไปศกษาสอบถามชาวบาน เกยวกบการทอดผาปาแลว วาประวตความเปนมาของการทอดผาปานมายาวนานแคไหนแลว หรอพงจะมขนไดแคสมยปจจบนน เมอไดสอบถามคณตาแลวคณตากไดอธบายใหฟงวา ผาปานมมาแตสมยพทธกาลแลว ผาคอผาทใชหอศพเมอนำาศพไปเผาในปากอนทจะเผาศพตองเอาผาทหอศพนออก แลวทงไวตามกงไมบาง เมอพระสงฆเดนมาพระสงฆจงนำาเอาผาเหลานน(ผาทหอศพ) ไปยอม ไปเยบ จนกวาจะไดผาจวรหรอสบงหรอผาบงสกล แตละผนเพอทจะไดน ำามานงหม ซงจะแตกตางกบสมยนเปนอยางมาก ญาตโยมสามารถซอจวร หรอสบงสำาเรจรปไดเลยไมตองลำาบากมานงเยบนงยอมเหมอนในสมยพทธกาล นคอประวตการทอดผาปาแบบคราวๆ จากการทไดศกษามา ผา

76

เปนผาทมองคประกอบ เชน กงไม ผา ปจจย และเครองใชทจำาเปนของสงฆ ซ งองคประกอบจะมความหมายและความส ำาคญมแตกตางกนออกไป ลำาดบขนตอน และพธการ คอการตงกองผาปา เมอถงเวลาทจะทำาพธถวายพระสงฆ ใหประธานดำาเนนตามขนตอนตางๆ ตามธรรมเนยมดานศาสนพธ

-จดธปเทยนบชาพระรตนตรย-เจาหนาทอาราธนาศล พระสงฆใหศล ผรวมพธรบศลรบพรพรอมกน-นำาผาสบง จวร หรอผาไตร ไปใหประธานพธ-ประธานพธรบผาไตร ซงมคำาถวายตดอยดานบน มาประคองไวบน

มอทประณมมอไว-ประธานนำากลาว นะโม ตสสะ ฯ ๓ จบ-ประธานกลาวนำาคำาถวายผาปา

คอวามรคราวๆ ทไดศกษามาและยงมความรอกมากมายทไมไดเลาในงานชนน สำาหรบการทไดเขาไปศกษารวมกบชาวบานและเดกๆ โรงเรยนบานดอนนาน ทำาไดรบรในบางสวนทตวขาพเจาไมร หรอเคยรมากอนแลวในบางสวนเพอเพมความเขาใจใหแกขาพเจา และการอธบายของคณตาคณยายทานอธบายไดละเอยดมาก สวนเดกๆบานดอนนากนารกด บางคนกดอจนเกนคำาบรรยาย

นางสาวศรนยา พรมลา

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”ความรทไดมาจากการออกคาย เวทถอดบทเรยนประเพณการทอด

ผาปา การทอดผาปาสำาหรบตวผมเองนนไมไดทราบวา ประวตความเปนมาของการทอดผาปาเปนมาอยางไร หลงจากไดรบความรจากผใหความรในหมบาน จงทำาใหทราบวา ประวตความเปนมาของการทอดผาปานน สมยพทธกาล ผาปากผาทเขาใชหอศพ เพอนำาศพมาเผา และเศษผาทเหลอจากการเผาศพนน พระสงฆกนำาไปเยบตอๆกน เพอทจะนำามาเปนผาจวรเพอใชในการนนหม ซงตอมาชาวบานไดเหนความลำาบากของพระสงฆ จงไดนำาผา

77

ไปเยบเปนผาจวร และไดไปแขวนบนตนไมไดพระสงฆเดนผาน เพอไหพระสงฆไดเหนแลวรบพจารณาผาบงสกลนน ตอมากมการเปลยนแปลงโดยเปนการถวายตอหนาพระสงฆ เพอจะไดสะดวกกบพระสงฆและญาตโยมทมาทอดผาปา ผาปานนมอย ๓ ประเภท ๑ผาปาหางกฐน ๒.ผาปาโยม ๓.ผาปาสามคค หลงจากทไดทราบประวตความเปนมาของผาปาแลว ยงไดทราบถงลำาดบขนตอนพธการของการทอดผาปา และองคประกอบของผาปาวามอะไรบางประโยชนทไดรบจากการทอดผาปา ซงในการออกคายครงนทำาใหตวผมเองไดรบความรความเขาใจมากยงขน จากเมอกอนไมเคยรจกประวตความเปนมาของการทอดผาปาเลย ตองขอขอบคณผท ถายทอดความรใหกลบกลมของพวกผม ขอบคณมากครบ

นายจกรวาล สสด

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” ในการเขารวมกจกรรมในหวขอเร อง เวทถอดบทเรยน ประเพณ“วฒนธรรมการทอดผาปา ทำาใหไดรจกเพอนพๆ อยคนละเอกกน การ”ทำางานอยางเปนระบบระเบยบ การแบงหนาทการทำางาน การไดเสนอความคดเหนเกยวกบการทอดผาปาและไดรบความรเกยวกบการจดการทำาผาปาจากคณตา คณยาย ทอยอาศยทบานดอนนา ททานไดเลาเกยวกบขนตอนการเตรยมของ และขนตอนการจดทำาตนผาปาของชาวบานดอนนา ทำาใหขาพเจาเขาใจเกยวกบสงของทจดทำาผาปา เชน ถง ขาวสาร กงไม ผา ฯลฯ นคอจองทเราจำาเปนตองใชในการทำาผาปา และไดรเกยวกบประวตความเปนมาของการเร มตนการทอดผาปา ขอด ขอดของการทอดผาปา โดยกลมแตละกลมจะออกสรปเนอหาของกลมตนเองใหเพอนๆฟง ในสวนของเนอหาของตนเอง มการแลกเปลยนความคดเหนของแตละกลม โดยการ

78

เขารวมกจกรรมครงนทำาใหขาพเจาไดฝกการทำางานเปนกลม เปนระบบ มวนย มเหตผลในการทำางานเพมมากขน ขอขอบคณทกทานทไดจดกจกรรมดๆอยางนขนขอขอบคณคะ

นางสาวมทวน ทองสข

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ”

จากการเขารวมกจกรรม ในวนท 6 ก.ค. 2556 ในหวขอเร อง เวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา โดยไดลงพนทไป ณ“ ” วด โพธาราม บานดอนนา ต.ขามเรยง อ.กนทรวชย จ.มหาสารคาม โดยไดรบความชวยเหลอจาก คณตา คณยาย ทอาศยทบานดอนนา คอไดเลาเกยวกบประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาของชาวบาน บานดอนนาทจดขนอยเสมอๆมา โดยกลมของขาพเจาไดสบคนขอมลในเรององคประกอบของการทอดผาปา วากอนการทอดผาปานนจำาเปนตองใชในการจดทำาผาปา และในการทำากจกรรมในครงนใหขาพเจาไดรจกกบรนพ และไดเรยนรเกยวกบการวางแผนการทำางานอยางเปนกลม ซงไดแลกเปลยนความคดเหนของแตละคนภายในกลมของตนเอง ไดรจกเพอนๆพๆ ทอยแตละเอกและไดรเกยวกบวฒนธรรมการเหผาปาในหมบานดอนนา

นายวทวฒน เสนาราช

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมก�รทอดผ�ป�“ ” ความรสกคร งแรกตอนไดเขาประชมคอไมทราบวาเปนการประชมแบบไหน ไมรวาการทอดผาปาจะตองมการทำาวจยดวย แตหลงไดเขาประชมครงทสองไดรวาเปนการทำาวจยแบบกลมพอแบงกลมกทำาใหเรารจกคนในกลมมากขนมทงรนพ รนนองและเพอนตางสาขา ซงการไดทำางานรวมการกนทำาใหพวกไดสนทกน คยกนมากขน มการแลกเปลยนความคดเหนกน

79

พอถงวนลงพนทการทำาวจยจรง ฉนรสกไดถงความเปนกนเองของชาวบานทมาใหความรและนองๆทไดมาทำากจกรรมรวมกนกบพๆ ยกตวอยางกลม 3 จะเปนหวขอ คอ ลำาดบขนตอนใดบางในการทอดผาปา ซงในสวนตวของฉนไมเคยรถงขนตอนการทอดผาปาวามขนตอนใดบางในการทำาพธจนไดเขารวมกจกรรม เวทการถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมการทอด”ผาปา ทำาใหฉนไดทราบถงประเพณวฒนธรรมการทอดผาปามากขน เชน” ประวตความเปนมาของการทอดผาปา ซงผาปา คอ ผาทอยในปา ใชหอศพนำามาเปนเปนจวร สบง สวนการทอดผาปาคอการนมนตพระสงฆไปทอดในปา (สมยโบราณไมถวายจวรไดแตน ำาผาทแขวนตามตนไมในปา แตในปจจบนนำาผาไปถวายได) และไดรถงองคประกอบของผาปา ในอดตเปนผาหอศพ (ผาดบขาว) ปจจบนเปนผาไตรจวรตนไมทใชในการแขวนสงของหรอเครองสมณบรขาร การทอดผาปาไมมกำาหนดการทชดเจน ไดทราบถงขอด ขอเสย ของการทอดผาปา ฉนรสกมความสขทไดเขารวมกจกรรมครงน ไดมตรภาพจากพนอง ตองขอขอบคณผทจดกจกรรมเวทการถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา ททำาใหฉนไดรสงทไมเคยร“ ”

นางสาวสชาดา เหมอนแกว

เล�ประสบก�รณเวทถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมทอดผ�ป�“ ” การไปลงชมชนในครงนทำาใหไดประสบการณมากมาย ซงบางสงกเปนสงทเราบงไมรไมวาจะเปนขนตอนในการทอดผาปาตงแตอดตจนถงปจจบน อยางเชนองคประกอบในการทำาผาปา ซงขาพเจาไมรมากอนเลยวา ใชกงมะขามได เพราะอยทบานใชไมสำาเรจรปทำาเลย กถอวาเปนความรใหมสำาหรบตวขาพเจา เปนการเพมพนความรและเตมเตมสงใหมๆ ซงพอกบแมทอยทบานดอนนากใหขอมลทเปนประโยชนมากพอใหกบพวกเราทกกลม จงทำาใหการนำาเสนอของทกกลมเกดประสทธผลมากขน การลงชมชน

80

ในครงนครกครนสนกสนานมาก ไดรจกกบนองๆและเพอนๆในแตละเอกมากมายไดสานสมพนธอนดงามในการทจะเขารวมกจกรรมหรอโครงการอนตอไป ไดแลกเปลยนความรทเปนประโยชน เกดการซกถามของแตละกลม และไดรบประทานอาหารรวมกบเพอนๆ ไดพดคยกบเพอนภายในกลม ไดแลกเปลยนเรยนรในการทำางานของแตละคนแตละเอก ซงการทำางานในครงน เราสามารถนำาไปปรบใชในการทำางานภายในเอกเราได อยางเชนขนตอนในการดำาเนนงานตางๆ ทเราเรยนรมา รสกมความสขทไดทำางานรวมกบทกคน เปนการทำางานรวมกบสงคม ถงแมจะเปนสงคมในกลมเลกๆ เชนภายในคณะเรา แตเรากสามารถนำาสงทไดรบนไปปรบใชในการทำางานครงตอไปได หรอแมแตออกไปประกอบอาชพกตาม เรากตองทำางานรวมกบเพอนรวมงานอยแลว

นางสาวพนดา แกวป

บทท 4 ก�รบรณ�ก�รและก�รสร�งประโยชน สร�งคณค�ตอสงคมและชมชน

ป ร ะ โ ย ช น แ ล ะ ก � ร ส ร � ง ค ณ ค � ต อ ส ถ � บ น โครงการ “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรกสรางความดส

81

ชมชน ของวทยาลยการเมองการปกครองนนได บ รนาการ ท ง ” 4 หลกสตร ในระด บปรญญาตรซ งประกอบดวย หลกสตรรฐศาสตร หลกสตร รฐประศาสนศาตร หลกสตรนตศาสตร และหลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษา ซงเปนโครงการทแสดงใหเหนถงการแสดงออกซงความรก ความหวงใย ตอชมชนโดยรอบมหาวทยาลย และพนทในการดำาเนนโครงการกจกรรมทอดผาปาสามคคนนคอ วดปาด อ น ห น า ด บ า น ด อ น น า ต .ข า ม เ ร ย ง อ .ก น ท ร ว ช ย จ.มหาสารคาม ซงเปนวดและชมชนทอยใกลชดกบมหาวทยาลยมาชานาน การรวมใจกนของทงคณาจารย นสต และบคลากรวทยาลยการเมองการปกครอง ในการบรจาคเงนเพอจดทำาผาปาสามคค เพอสมทบทนสรางแทงนำาประปาใหทางวดนน เปนการรวมแรงกาย แรงใจ แรงศรทรา ในการดแลชวยเหลอ หวงใยชมชน ดง อตลกษณของมหาวทยาลยมหาสารคาม ทวาการเปนทพงของสงคมและชมชน และเอกลกษณของมหาวทยาลยทวา นสตกบการชวยเหลอชมชน พรอมกนนนยงไดเหนประจกษชดถงอตลกษณของวทยาลยการเมองการปกครองทวา ความเขมแขงของนสตและบคลากรในกจการสาธารณะ ภายใตการมคานยมรวม คอ COPAG C - CREATIVITY การสรางสรรค O – OPTIMIZATION ประโยชนสงสด P – PRESTIGE ศกดศรความภมใจ A – ABILITY ความสามารถ G – GENEROSITY ความมนำาใจ

ซงเปนการรวมมอกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชนโดยแทจรงแลวทงสองฝายนนไดเปนทงผใหและผรบในขณะเดยวกน ไมวาจะเปนทงภาคสวนของนสตและบคลากร ตลอดจนภาคประชาชนชน ทไดรวมกนผลกดนใหโครงการนสำาเรจลลวงไปไดดวยด

82

นอกจากนยงไดทำาหนาทในการบรการวชาการในการจดกจกรรมการถอดบทเรยนเร อง ประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา นบเปนการถอด“ ”บทเรยนจากวถชวตหรอจารตประเพณของคนในชมชนนน ออกมาเปนบทเรยนโดยผานกระบวนการ การถายทอดความรและประสบการณ จากปราชญชาวบาน พระภกษสงฆ และผเฒาผแก ในชมชนบานดอนนา นบเปนภมความรทมอยในทองถนทไดรบการถายทอดจากผใหญสเยาวชนอนจะเป นสวนในการเสรมสรางความภาคภมใจและหวงแหนในประเพณวฒนธรรมอนดงามของทองถนไทยใหด ำารงอยส คนรนใหมตอไป นบเปนการจดการความรทมอยในทองถนอสาน สรางความรความเขาใจใหกบผเขารวมโครงการ นบเปนความรทางวชาการทไดผานกระบวนการการแลกเปลยนเรยนรผ านเวทการถอดบทเรยน ทเก ดจากการน ำาวธค ดทางกระบวนการวชาการทนสตวทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม ไดเปนสวนหนงในการบรการวชาการ และในขณะเดยวกนกไดรบความร ซงเกดจากวธคด วถชวตและภมปญญา ของคนรนเกาในทองถนทสามารถสรางองคความรทเกดขนและถายทอดมาสคนรนใหม อนจะนำาไปสความภาคภมใจในประเพณวฒนธรรมอนดงามของทองถนและประเทศชาตทจะตองไดรบการสบทอดอนรกษใหคงอยคสงคมสบไป

ผลกระทบทเก ดประโยชน และสร �งคณค �ต อสงคมและชมชน 1.ผเขารวมโครงการไดแสดงออกซงความรก ความหวงใย ความเสยสละ ในการรวมแรงรวมใจอยางสมครสมานสามคค เพอจดทำาผาปาสามคค นอกจากจะไดนำาเงนทไดจากการบรจาคไปถวายวดแลว โครงการนยงไดทอดถวายความรก ความสามคค สรางความด สชมชน ผานรปแบบของกจกรรมการมสวนรวมของนสตมหาวทยาลยมหาสารคามกบพน องประชาชนในชมชนโดยรอบมหาวทยาลย

83

2.ไดรบองคความรในเร องของประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาเพมมากขนจากกจกรรมเวทการถอดบทเรยน เรอง ประเพณวฒนธรรม“การทอดผาปา ซงนสตผเขารวมโครงการไดแลกเปลยนเรยนร จากการ”ถ ายทอดความร จ ากผ เฒาผ แก ปราชญ ชาวบ าน ผ ม ความร และประสบการณ ในชมชนบานดอนนา ในประเดนทตนเองไดรบผดชอบอนประกอบดวย

- ประวตและความเปนมาของประเพณการทอดผาปา - องคประกอบของผาปา - ลำาดบขนตอน และพธการในการทอดผาปา - ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมละ

ชมชน - แนวทางการอนรกษ สบทอดประเพณการทอดผาปา

ซงผเขารวมกจกรรมแตละกลมไดแลกเปลยนเรยนร ตลอดจนการถายทอดความรผานการเลาเร องราว อนเปนภมปญญาของทองถ นอนเปนแหลงขอมลทอยในชมชน ซงสามารถนำามาจดเปนชดความรและนำาเสนอเพอการตอยอดองคความรในการอนรกษสบทอดประเพณวฒนธรรมอนดงามใหอยคกบสงคมไทยตอไป

3. จากการจดทำาโครงการ หนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรม “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความด สชมชน ของวทยาลย”การเมองการปกครองจดขนนำามาสการตอยอดโครงการททางวทยาลยการเมองการปกครองจดขนอกครง คอการจดทำาผาปาสามคคขนเปนครงท 2 โดยไปทอดถวาย ณ วดอางมโนราห อ.นามน จ.กาฬสนธ ในวนท 13 กรกฎาคม 2556 เพอนำาเงนทไดนำาไปถวายวดในการกอสรางทางเดนรอบศาลาวด เพออำานวยความสะดวกแดพระสงฆ และประชาชนภายในชมชนใน

84

การปฏบตศาสนกจทางพระพทธศาสนา ซงสามารถรวบรวมปจจย ไดเปนจ ำานวนเง น 90,019 บาท อ นเก ดจากการน ำา เอาองค ความร และประสบการณจากกจกรรม

คว�มยงยนกบสงคมและชมชน

กจกรรมของโครงการทำาใหเกดความรวมมอกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชน ซงกจกรรมในครงนเปนบทสะทอนใหเหนถงการดแลชวยเหลอเกอกล ซงกนและกน ในการจดกจกรรมการทอดผาปาสามคค ซงนอกจากจะไดรวมกนทำาบญทำานบำารงพระพทธศาสนาแลว ผเขารวมโครงการยงไดเรยนรวถชวตทเปลยนแปลงไปหลงจากมการกอตงมหาวทยาลยทอยตดกบเขตชมชนบานดอนนา นบเปนองคความรทเกดขนจากการเรยนนอกหองเรยน หรอบทเรยนนอกตำารา ทสามารถสมผสไดถงกลนอายของศลปวฒนธรรมประเพณอนเปนสงทยดถอปฏบตมาชานาน

จากการรวมแรงรวมใจกน ระหวางนสต บคลากร คณาจารย ของวทยาลยการเมองการปกครองรวมกบชมชนบานดอนนา และชมชนใกลเคยง ในการจดกจกรรมโครงการ ทำานบำารงศลปวฒนธรรม ไดรบการบรจาคเงนจากผมจตศรทธา ในการจดทำาผาปาสามคคของวทยาลยการเมองการปกครองในครงนยอดรวม เปนจำานวนเงน 62,938.75 บาท ซงสามารถนำามาถวายใหกบวดปาดอนหนาด ในการนำาไปใชตอเตม สรางแทงนำาประปาภายในวดใหมความมงคงถาวร ตรงตามวตถประสงคของโครงการไดเปนอยางด เพอเปนประโยชนตอการใชสอยตอพระสงฆและประชาชนทเดนทางมาทำาบญทวด

ก�รบรณ�ก�รเข�กบก�รเรยนก�รสอน

85

การจดโครงการในครงนไดรบความรวมมอจากคณาจารย และนสต จาก 4 หลกสตร ในระดบ ปรญญาตร ของวทยาลยการเมองการปกครอง อนประกอบดวย หลกสตรรฐศาสตร(วชาการเมองการปกครองทองถน) หลกสตรนตศาสตร (ประวตศาสตรกฎหมายไทย) หลกสตร รฐประศาสนศาสตร (วชายทธศาสตรการปกครองทองถน) และหลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษา (วชาสนตศกษา) ในการเขารวมทกกจกรรมโดยเนนการทำางานรวมกนของนสตทกหลกสตรในการทำากจกรรมตลอดจนนสตทมความสนใจ รวมกนทำางานอยางสามคค ชวยเหลอซงกนและจนโครงการประสบผลสำาเรจไดเปนอยางด และน ำาความรท ได ไปประยกตใชกบการเรยนในวชาของตนเอง และนำาเสนออาจารยผสอนผานการเขยนเรองเลาประสบการณและความรทไดรบจากกจกรรม

โดยนสตทกหลกสตรขางตน ไดเขารวมโครงการหนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรม กจกรรมทอดผาปาสามคค “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรกสรางความดสชมชน ทวทยาลยการเมองการปกครองจดขน”ในวนท 14 กมภาพนธ 2556 ทอดถวาย ณ วดปาดอนหนาด ต.ขามเรยง อ.กนทรวจย จ.มหาสารคาม และเวทการถอดบทเรยนเร อง ประเพณ“วฒนธรรมการทอดผาปา ในวนท ” 6 กรกฎาคม 2556 และยงไดรวมเปน คณะดำาเนนงานในการรวมประชมวางแผน ในการกำาหนดจดกจกรรมทกครงจนประสบผลสำาเรจ ซงโครงการดงกลาวจดขนเพอเปนการบรการวชาการสสงคมและในขณะเดยวกนกไดรบความรทไดจากสงคมและชมชน ในการเสรมสรางกระบวนการการมสวนรวม ของนสต บคลากรของวทยาลยการเมองการปกครอง กบชมชนโดยรอบมหาวทยาลย

86

บทท 5 บทสรป

โครงการ “14 กมภา ผาปาสามคคทอดความรก สรางความดสชมชน เปนการสำารวจพนทในการศกษาขอมลความตองการของชมชนโดย”รอบมหาวทยาลย ในการจดทำาผาปาสามคค เพอสรางกระบวนการในการมสวนรวมของนสตและบคลากรของวทยาลยการเมองการปกครองกบชมชนเพอเสรมสราง อตลกษณของวทยาลยการเมองการปกครอง คอ

ความเขมแขงของนสตและบคลากรกจการสาธารณะ โดยเลอก“ ”พ นท ว ดป า ด อ นห นา ด บ า นดอ นนา ต .ขา ม เร ยง อ .ก นทรว ช ยจ.มหาสารคาม ซงเปนวดทพงสรางขนมาใหม และมทตงเปนเกาะกลางแมนำาช ยงตองการการพฒนาในดานตางๆเปนอยางมาก ทางวทยาลย

87

การเมองการปกครองจงจดโครงการทอดผาปาสามคคขนในครงน เพอนำาเงนทไดสมทบทนตอเตมแทงนำาประปาอนเปนเคร องสาธารณปโภคใหมความสะดวกสบาย มนคงถาวร เพอประโยชนของพระภกษสงฆ และประชาชนในชมชนในการมาทำาบญ นอกจากนยงไดจดกจกรรมถอดบทเรยนเพอใหเกดชดความรเร องประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาสามคค เพอใหเกดการตอยอดและสบทอดประเพณวฒนธรรมอยางยงยนผานฐานกจกรรมการเรยนร และการไดลงมอปฏบตจรง ซงนสตผเขารวมโครงการไดแลกเปลยนเรยนร จากการถายทอดความรจากผเฒาผแก ปราชญชาวบาน ผมความร และประสบการณ ในชมชนบานดอนนา ในประเดนทตนเองไดรบผดชอบอนประกอบดวย

- ประวตและความเปนมาของประเพณการทอดผาปา

- องคประกอบของผาปา

- ลำาดบขนตอน และพธการในการทอดผาปา

- ประโยชนทเกดขนจากประเพณการทอดผาปาสามคคตอสงคมละชมชน

- แนวทางการอนรกษ สบทอดประเพณการทอดผาปา

โครงการ หนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรม “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความด สชมชน เกดจากการบ”รณาการรวมกนของ 4 หลกสตรในระดบปรญญาตร ซ งประกอบดวย หลกสตรรฐศาสตร หลกสตรนตศาสตร หลกสตรรฐประศาสนศาสตร และหลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษา ซงไดรบความรวมมอจากคณาจารยและนสตทกหลกสตร ตลอดจนเครอขายองคกรทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย อาทเชนองคการนสตมหาวทยาลยมหาสารคาม

88

เครองขายผนำาชมชน สถาบนทางศาสนา โรงเรยนบานดอนนา ตลอดจนพอคาประชาชนทวไป ในการเปนกลไกทชวยกนขบเคลอนโครงการนใหเดนหนาไปสความสำาสำาเรจ การจดโครงการในครงนพยายามแสดงใหเหนถงการจดทำาผาปานนไมใชแตเพยงการบรจาคเงนทำาบญเทานน แตพยามยามชใหเหนถงประวตความเปนมาของประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา องคประกอบในการจดทำาผาปาขนในแตละครง รวมถงประโยชนทเกดขนจากการทอดผาปา อนนำามาสการอนรกษสบทอดศลปวฒนธรรมอนดงามไวตลอดไป ผานการไดลงมอปฏบตจรงรวมทงการถอดบทเรยนเพอเสรมสรางองคความร จากการบอกเลาและถายทอดประสบการณของผเฒาผแก ปราชญชาวบานจากคนรนเกาสคนรนใหม ใหมความรและตระหนกในการหวงแหนภมปญญาวฒนธรรมประเพณอนดงามอนแฝงไปดวยวธคดของคนรนเกาทสามารถหลอมรวมคนในชมชนใหมความรก ความสามคคเกอกลซงกนและกนไดอยางชาญฉลาด

ปญห�และอปสรรค

1.การจดกจกรรมในรปแบบของการระดมผเขารวมโครงการทเปนจำานวนมากมกจะตดขดในเรองของเวลาวางทไมตรงกน เพราะแตละคนยอมมภารกจทแตกตางกนในแตละวน

2.มการเปลยนแปลงรปแบบกจกรรม รวมทงวนเวลา และสถานท ในการจดกจกรรม เนองจากขอจำากดดานเวลา ดานงบประมาณและความสะดวกตอการเดนทางของผเขารวมกจกรรม

3.มอาจารยและนสตบางสวนทไมสามารถเขารวมบางกจกรรมไดเนองจากตดภารกจ การเรยนการสอนและภารกจสวนตว

แนวท�งแกไข

89

1. ประชาสมพนธใหนสตผเขารวมโครงการไดรบทราบและเขาใจในการดำาเนนกจกรรมอยาทวถง

2. ลงพนทในการตดตอประสานงานกบชมชนบานดอนนา ซงเปนพนทในการดำาเนนโครงการอยาสมำาเสมอ เพอใหการตดตอประสานงานโครงการและจดกจกรรมไดบรรลผลสำาเรจ

3. ปรบเปลยนรปแบบในการจดกจกรรม ใหเหมาะสมกบวน เวลา และสถานท เพออำานวยความสะดวกตอผเขารวมกจกรรม

4. สำารวจเวลาวางของคณาจารยและนสต เพอกำาหนดขนตอนในการจดกจกรรมโครงการ เพออำานวยความสะดวกใหกบคณาจารยและนสตไดเขารวมโครงการตามเปาหมายทตงไว 5.ประชมวางแผนคณะทำางาน ผรบผดชอบโครงการและมอบหมายหนาทการทำางาน

ก�รเรยนร คว�มท�ท�ย และนวตกรรม กจกรรมของโครงการทำาใหเกดความรวมมอกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชน ซงกจกรรมในครงนเปนบทสะทอนใหเหนถงการดแลชวยเหลอเกอกลซงกนและกน ในการจดกจกรรมการทอดผาปาสามคค นอกจากจะไดรวมกนทำาบญทำานบำารงพระพทธศาสนาแลว ผเขารวมโครงการยงไดเรยนรวถชวตทเปลยน แปลง ไปหลงจากมการกอตงมหาวทยาลยทอยตดกบเขตชมชน ผเขารวมโครงการไดรวมกนแสดงออกซงความรก ความหวงใย ความเสยสละ มความสมครสมานสามคคในการจดท ำาผาปา นอกจากไดทำาบญแลวโครงการนยงไดทอดถวายความด ความสามคคสชมชน ผานรปแบบของกจกรรมการมสวนรวมของนสตมหาวทยาลยมหาสารคามกบพนองประชาชนในเขตชมชนบานดอนนา ไดรบองคความร ในเรองของประเพณวฒนธรรมการทอดผาปาเพมมากขนจากกจกรรมเวทการถอดบทเรยน เรอง ประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา ซงนสตผเขา“ ”

90

รวมโครงการไดแลกเปลยนเรยนร จากการถายทอดความรจากผเฒาผแก ปราชญชาวบาน ผมความร และประสบการณในชมชนบานดอนนา โครงการ หนงหลกสตรหนงศลปวฒนธรรม “14 กมภา ผาปาสามคค ทอดความรก สรางความด สชมชน เกดจากการบรณา”การรวมกนของ 4 หลกสตรในระดบปรญญาตรของ วทยาลยการเมองการปกครอง ซงประกอบดวย หลกสตรรฐศาสตร หลกสตรนตศาสตร หลกสตรรฐประศาสนศาสตร และหลกสตรนตศาสตรและสทธมนษยชนศกษา ซงไดรบความรวมมอจากคณาจารยและนสตทกหลกสตร ตลอดจนเครอขายองคกรทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย อาทเชนองคการนสตมหาวทยาลยมหาสารคาม เครอขายผน ำาชมชน สถาบนทางศาสนา โรงเรยนบานดอนนา ชมรมพทธศาสนาวนอาทตย ตลอดจนพอคาประชาชนทวไป ในการเปนกลไกทชวยกนขบเคลอนโครงการนใหเดนหนาไปสความสำาสำาเรจ การจดโครงการในครงนพยายามแสดงใหเหนถงการจดทำาผาปานนไมใชแตเพยงการบรจาคเงนทำาบญเทานน แตพยามยามชใหเหนถงประวตความเปนมาของประเพณวฒนธรรมการทอดผาปา องคประกอบในการจดทำาผาปาขนในแตละครง รวมถงประโยชนทเกดขนจากการทอดผาปา อนนำามาสการอนรกษสบทอดศลปวฒนธรรมอนดงามของทองถนจากการไดลงมอปฏบตจรง รวมทงการถอดบทเรยนเพอเสรมสรางองคความร การถายทอดประสบการณ ของผเฒาผแก ปราชญชาวบาน จากคนรนเกาสคนรนใหม ใหมความร และตระหนกในการหวงแหนภมปญญาวฒนธรรมประเพณอนดงามทแฝงไปดวยวธคดของคนรนเกา ทสามารถหลอมรวมคนในชมชนใหมความรกความสามคคเกอกลซงกน และหวงเปนอยางยงวาโครงการนจะเปนสวนชวยใหในการการฟ นฟ อนรกษและเกดภาคภมใจในประเพณวฒนธรรมไทยอนดงามใหแกผเขารวมโครงการทกคน

ก�วตอไปของโครงก�ร

91

การทำานบำารงศลปวฒนธรรมนน เปนบทเรยนทสามารถเรยนรจากนอกหองเรยนไดโดยตรง เพยงแคกาวออกจากหองเรยนแลวจะพบกบหองเรยนอนกวางใหญ โดยทกพนทของทองถนไทยนนลวนแลวแตเตมไปดวย วถชวตจารตประเพณวฒนธรรมของแตละทองถน ทมเอกลกษณเปนของเฉพาะแตละทองถน เพยงแตเราทกคนตองเดนออกจากหองเรยนแบบเดมๆ ออกไปสมผสกบองคความร ทตองอาศยการลงมอปฏบตจรงหรอไดลงพนทจรง ชดความรเหลานนกพรอมทจะใหเราไดเรยนรอยตลอดเวลา ชดความรนนมความหลากหลายและแฝงไปดวยวธคดอยางชาญฉลาด มระบบระเบยบอยในตวของมนเอง โครงการหนงหลกสตรหนง ศลปวฒนธรรม ของวทยาลยการเมองการปกครอง พยายามทจะเปดพนทนใหกบคนรนใหม โดยเฉพาะนสตวทยาลยการเมองการปกครอง ใหไดเรยนรถงประเพณวฒนธรรม เกดความรกความหวงแหน ในภมปญญาของทองถน อนเปนบทเรยนทอยนอกหองเรยน โดยเนนการมสวนรวมในการดแลชวยเหลอสงคมชมชน และพงพากน ผานการทำานบำารงศลปวฒนธรรมประเพณอนดงามของทองถนและของประเทศชาตใหดำารงอยคสงคมตอไป

92

บรรณน�นกรม

กนกกล มาเวยง. เกดอะไรขนกบการเขยนรายงานผลโครงการหนงหลกสตรหนงชมชน จากทฤษฎสการ ปฏบต มงเปาหมายคณภาพ มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2556.

พนส ปรวาสนา. การเขยนเรองเลาเลาพลง : อกหนงเครองมอหนนเสรม การบรการวชาการและวจยเพอ ทองถน มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2556.

อนธรา ชนะชานนท. ประวตบานดอนนา มหาสารคาม, : 2549.

93

ร�ยชอผใหสมภ�ษณ

พระครประภากรโพธธรรม นายชม บญหลา นายสพจน สงเกตกจ นางวไล ศรสาวะ นางดอกไม บญหลา นางนน จนทะ นางเดอน ดวงลพรตน นางสงา ชนนสร นางจนทร บตรลาด นางถาวร เนองอาสา นางคลาย คลงแสง

94

ภ�คผนวก

95

ภ�คผนวก ก

ขอเสนอโครงก�ร (ฉบบทไดรบอนมตแลว)

96

ภ�คผนวก ขภ�พกจกรรม

97

ภ�คผนวก ค

คำ�สงแตงตงคณะกรรมก�รดำ�เนนง�น

98

ภ�คผนวก ง

ล�ยเซน/ทอย/เบอรโทรศพทผเข�รวมโครงก�ร

99

ภ�คผนวก จ

เอกส�รประกอบร�ยวช�/(มคอ.3)

100

ภ�คผนวก ฉ

หลกฐ�นคว�มรวมมอระหว�งสถ�บนก�รศกษ�/ชมชน

101

สรปร�ยง�นก�รใชจ�ยเงน

1.งบบคล�กร - คาตอบแทนพนกงานขบรถ 5 วนวนละ 300 บาท (5 x 3)

จำานวน 1,500 บาท2.งบดำ�เนนก�ร

1.หมวดค�วสด- คาจดพมพซองผาปา 200 ซอง ซองละ 5 บาท

จำานวน 1,000 บาท- คาจดทำารายงาน จำานวน

1,000 บาท - คาวสดอปกรณ จำานวน 1,000 บาท - คาปายโครงการ จำานวน 2,000 บาท

2.ค�ใชสอย- คาอาหาร 150 คน ตอหว 200 บาท (150 x 200)

จำานวน 30,000 บาท3.ค�ดำ�เนนก�ร- คาเชารถยนต 3 คน คนละ 500 บาท (3 x 5)

จำานวน 1,500 บาท4.ค�จดทำ�วดทศนและจดนทรรศก�รแสดงผลง�น

- คาโปสเตอรสำาหรบนำาเสนอผลงานจำานวน 5,000 บาท

102

- คาจดทำาแผนพบ 100 แผน แผนละ 10 บาท (100 x 10) จำานวน 1,000 บาท - คาจดทำาวดทศน จำานวน 1,000 บาท

รวมทงสน 45,000 (สหมนห�พนบ�ทถวน)

จดตงองคผ�ป� ณ วทย�ลยก�รเมองก�รปกครอง เพอเปดรบบรจ�ค จ�กทกภ�คสวน

103

104

นสต พอค� ประช�ชน หลงไหลรวมกนทำ�บญ

105

ส�ยธ�รศรทธ�ทจะถกทอเปนผ�ป�คว�มรกในวนท 14 กมภ�พนธ 2556

106

รวมดวยชวยกน พนอง มมส.

107

ทอดคว�มรก สร�งคว�มด สชมชน

108

เคลอนขบวนผ�ป� ไปทอดถว�ย ณ วดป�ดอนหน�ด

109

ส�ยธ�รศรทธ� เคลอนผ�นส�ยธ�รนำ�ช

110

แรงก�ยแรงใจกอเกดเปนแรงศรทธ�

111

ผ�ป�คว�มด สบส�นประเพณอนดง�ม

112

ประเพณวฒนธรรมทแฝงไปดวยคตและคว�มเชอทเชอมคว�มส�มคคของคนในชมชน

113

เวทถอดบทเรยนเรอง ประเพณวฒนธรรมก�รทอดผ�ป�“ ”

114

องคคว�มรทไดจ�กเวทช�วบ�น

115

116

ปร�ชญช�วบ�น ผมภมคว�มรจ�กประสบก�รณชวต ถ�ยทอดสคนรนใหม

117

ถ�ยทอดประสบก�รณ บทเรยนวฒนธรรมทองถน

ถอดบทเรยน ประเพณวฒนธรรมก�รทอดผ�ป�

118

คว�มรก คว�มส�มคค ระหว�งมห�วทย�ลยกบชมชน

119

120