7

บทท 2เอกสารทเกยวของ

การจดทำาโครงงานวทยาศาสตร เรอง เครองผาไมไผและจกตอกอเนกประสงค ในครงน คณะผจดทำาไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของดงน 2.1 ทฤษฎทเกยวกบงานเครองจกสานและงานผลตภณฑจากไมไผ 2.2 ไมไผ

2.3 ความหมายของเครองผาไมไผ2.4 สวนประกอบทสำาคญของเครองผาไมไผ

2.5 อปกรณมาตรฐานทใชในการประดษฐเครองผาไมไผแบบอเนกประสงค 2.6 งานวจยทเกยวของ

2.1 ทฤษฎทเกยวกบงานเครองจกสานและงานผลตภณฑจากไมไผ

ไมไผเปนทรพยากรปาไมทเรารจกกนด เพราะในชวตประจำาวนของเราใชประโยชนจากไมไผ ทงทางตรงและทางออม เราสามารถนำาไมไผมาใชทำาเครองจกสานทใชในการประกอบอาชพ เชน สม ไซ ลอบ ของ ตม เบด กระชง ทำาของใชในครวเรอน เชน กระตบ หวด งอบ กระชอน กระจาด ตะกรา กระบง กระทาย กระพอม ชะลอม เขง บงก ทำาเครองมออปกรณในงานกสกรรม เชน เครองมอวดนำา ระหดสงนำาจากแหลงนำาเขาสแปลงเกษตร ทำาเฟอรนเจอร ตาง ๆ เชน ชนวางของ โตะ เกาอ ทำาเครองดนตรไทย เชน ขลย แคน องกะลง โปงลาง ทำากระดาษ และหนอยงสามารถนำามาทำาอาหารไดมากมายหลายชนด 2.1.1 ความสำาคญของงานจกสาน

8

1) ดานประโยชนใชสอย งานจกสานททำาขนเพอประโยชนใชสอยจะมความแขงแรงทนทาน เชน เขง ของ สม กระบง กระจาด และตะกรา เปนตน ซงลวนเปนสงของเครองใชท ผสานไดทำาขนใหมความแขงแรงเปนอยางด บางชนดทำาขนดวยความประณต ดงนนผทำางานจกสานจงตองมความวรยะอตสาหะ 2) ดานเศรษฐกจ งานจกสานเพอประโยชนใชสอยทเกยวของกบชวตประจำาวน เชน ตะกรา กระบง กระจาด กระดง กระชอน เขง ของ และสม เปนตน เปนผลตภณฑทผลตขนเพอสนองความตองการของผบรโภค จะทำาใหชาวชนบทมงานทำา ไมตองเสยเงนตราไปซอของตางประเทศเขามา และยงเปนสนคาสงออกไดอกดวย 3) ดานศลปะและวฒนธรรม งานจกสานอยคกบชวตของคนไทย เชน ในงานรนเรงของชาวชนบทในภาคอสาน งานจกสานมสวนรวมไดอยางนาด เปนตนวา การรำาเซงกระตบ เซงกระดง การปเสอกระจดเพอรบแขกทางภาคใต การนำาเชยนหมากทเปนงานจกสานออกมาตอนรบ ลวนเปนวฒนธรรมประจำาทองถน เชน ลายขดขอ ลายพด และลายเสอกระจด เปนตน ซงทงหมดนเกดขนจากความรสกนกคดของชางจกสานในชนบท ทำาใหเกดคณคาทเปนประโยชนตอสงคมเปนอยางมาก สรปไดวา งานจกสานมความสำาคญทงในดานประโยชนใชสอย ผจกสานมงานทำา มรายได เปนการสงเสรมดานศลปะและวฒนธรรมของชาต

2.1.2 งานเครองจกสานจากไมไผ ไมไผไดถกนำามาทำางานเครองจกสานและผลตภณฑตาง ๆ จากไมไผ เปนงานหตถกรรมพนบานทเปนประโยชนตอการดำารงชพ และเปนอาชพเสรมรายไดของชาวชนบท โดยเฉพาะชาวชนบทในทวทกภาคของประเทศไทย เครองจกสานจากไมไผเปน

9

ผลตภณฑพนบาน ททำากนทวไปในทวทกภมภาคของประเทศไทย จำาแนกตามลกษณะการใชงานไดดงน 1) เครองจกสานทใชเปนภาชนะในครวเรอน เชน กระตบ แอบขาว หวด กระชอน ฝาชกระดง ตะกรา กระจาด กระพอม บงก ตะกรอ ชะลอม เขง ตะแกรง และพด เปนตน 2) เครองจกสานทใชเปนเครองเรอนและปลาด เชน เสอลำาแพน แผง ฝาบาน เปนตน 3) เครองจกสานทใชปองกนแดดฝน เชน งอบ หมวก เปนตน 4) เครองจกสานทใชเปนเครองตวง เชน กระบง กระช กระออม และสด เปนตน 5) เครองจกสานทใชในการจบหรอดกสตว เชน ลอบ ไซ สม จน ชะนาง กระชง ตะของ ตะแกรง และกระจ เปนตน

2.2 ไมไผ ไมไผเปนพชทมถนกำาเนดและกระจายพนธอยางกวางขวางเกอบทกสวนของโลก จดอยในตระกลเดยวกบหญา ชอวงศ Gramineae และนบวาเปนพชตระกลหญาทสงทสดในโลก ไมไผสามารถเจรญเตบโตไดทกทวป แตพบไดมากทสดทางทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไมไผสามารถขนไดดในชวงอณหภมระหวาง 8-36 องศาเซลเซยส และมความชน ตามปกตไมไผทมลำาตนขนาดใหญจะตองการพนททมอณหภมผนแปรนอย และตองการความชนมากกวาไมไผทมลำาตนขนาดเลก ในทางตรงกนขามไมไผทมลำาตนขนาดเลก สามารถทนความแหงแลงและภมอากาศไดมากกวาไมไผทมลำาตนขนาดใหญ

2.2.1 การเตรยมไมไผในงานจกสานและทำาผลตภณฑ การตดไมไผจะตดเมอไมไผแตกกองามแขงแรงดแลว มอายไมนอยกวา 2-4 ป งานจกสานควรเลอกไมไผทมอาย

10

2-3 ป งานเครองเรอนควรเลอกไมไผทมอาย 4-5 ป การตดไมไผควรตดเพยง 1 ใน 4 ของไมไผในกอ ยกเวนตนทแตกใหม การตดไมไผทกปจะทำาใหกอไมไผไมทรดโทรม และจะแทงหนอใหมสวยงามดวย

2.2.2 หลกเกณฑในการตดไมไผ 1) การตดทกครงจะตองคำานงถงจำานวนลำาตนทเหลอไวในกอใหพอเหมาะ ไมควรเลอกตดเฉพาะลำาตนทมลกษณะดเทานน และไมควรตดหมดทงกอ เพราะจะทำาใหลำาตนใหมคดงอไดงาย เนองจากไมมพเลยงคอยคำาจนเอาไว 2) ลำาตนคดงอไมสมบรณ ซงเหลอตกคางมาจากการตดครงกอน ควรจะไดตดฟนออกในคราวเดยวกน เพอเปดโอกาสใหลำาตนใหมไดเจรญอยางเตมท เวนไวแตลำาตนออนทสมบรณ 3) การเลอกตดควรตดใหทวกอ ไมควรเลอกตดเฉพาะสวนใดสวนหนงเทานน เพราะจะทำาใหผลผลตทไดจากการตดครงตอไปลดลง 4) ถาเปนไปไดควรตดลำาตนใหชดตดดนทสด อยางตำาควรเหลอตอสงจากพนดนประมาณ 30-50 เซนตเมตร เพอหลกเลยงการขาดแคลนไมไผในอนาคต 5) หากจำาเปนจะตองใชประโยชนเพอการศกษา หรอดวยประการอนใดแลวกไมควรตดแบบถอนรากถอนกอ เพราะเราใชประโยชนจากลำาตนเปนสวนใหญเทานน จงไมควรขดเหงาและกอออกมาดวย ซงจะทำาใหผลผลตตำาลง 6) ไมควรตดในระยะทไมไผกำาลงออกดอกและเมลดยงไมรวง เพอผลในการขยายพนธตอไป หลงจากเมลดรวงลงดนหมดแลวจงคอยตด

2.2.3 การเลอกไมไผในงานจกสานและทำาผลตภณฑ 1) เลอกลำาตนตรง

11

2) ไมเลอกลำาตนทเปนมอด โดยจะมองเหนทขอตอ 3) ไมเลอกลำาตนทมผวถลอกมาใชกบงานทตองการความสวยงาม 4) หลกเลยงไมไผทแตก 5) ไมไผทจะนำามาใชอายไมควรเกนกวา 4 ป เพราะเยออยลกจะเตรยม และยากตอการดดใหโคงงอตามตองการ

2.2.4 ไมไผทใชในงานจกสานและทำาผลตภณฑ กรมปาไม (2540. หนา 174-193) กลาวถงชนดของไมไผไวดงน 1) ไมไผปาหรอไผหนาม (1) การกระจายพนธตามธรรมชาต เปนไมไผทมการกระจายกวางขวางอยในบรเวณโซนรอนของเอเชย พบขนอยในปากสถาน อนเดย บงคลาเทศ ศรลงกา พมา เวยดนาม ลาว กมพชา มาเลเซย และไทย ในประเทศไทยพบกระจายขนอยทวไปตามรมหวย รมแมนำา ในบรเวณทชมชน และปลกกนมากตามบาน (2) ลกษณะทวไป เปนไผกอใหญ มหนาม มกงโคงๆ ออกมาจากกอทแนนทบเปนสวนใหญ ลำามสเขยวสดใส ความยาวของลำาสงประมาณ 10-24 เมตร มเสนผาศนยกลาง 5-15 เซนตเมตร ลำาปลองยาว 15-50 เซนตเมตร ขอเหนชด เนอหนา 1-5 เซนตเมตร รกระบอกเลก ตามกงจะมหนามแขงงอ เลกบางใหญบางสองสามอนในแตละขอ อาจจะมใบบางในแตละกง (3) การใชประโยชน หนอรบประทานได นยมนำาไปทำาหนอไมดองกน เปนอตสาหกรรมในครวเรอน ลำาตนใชทำาบนไดขนตนตาล ทำานงรานสำาหรบงานกอสราง ทำาบานเรอน ทำารว และทำาเครองจกสาน

12

2) ไมไผสสก (1) การกระจายพนธตามธรรมชาต เปนไมไผพนเมองในหมเกาะอนเดยตะวนออก หรอหมเกาะแปซฟกตอนใต ไดแก เกาะชวา สมาตรา ในประเทศไทยมมากในภาคกลางและภาคใต เปนไมไผทชอบแสงสวาง มกจะขนตามทราบลมรมหวย แมนำา หรอปลกไว รอบบาน (2) ลกษณะทวไป เปนไผมหนาม ลำายาว 10-18 เมตร มความโตของลำา 8-12 เซนตเมตร แขง ผวเรยบเปนมนขอไมพองออกมา กงมมากตงแตขอตำาๆ แทบทกขอ กงจะแตกออก ไปตงฉากกบลำา สของกงจางกวาลำาหรอปนเหลอง หนามจะโคงออกเปนกลมๆ ละ 3 อน อนกลางจะยาวกวาอนอน ลำาจะมรเลก เนอหนา (3) การใชประโยชน หนอรบประทานได นยมทำาหนอไมดอง จะใหเนอหนอไมเปรยวสขาวและเกบไดนาน โดยไมเป อยเหมอนหนอไมไผชนดอน ปลกไวรอบบานตามชนบทเพอปองกนลม เปนไมไผทแขงแรงมความคงทน เนอแกรง ผวสวย ใชสรางบานเรอนในชนบท ทำาเฟอรนเจอร ทำานงราน ทำาเครองจกสาน เครองใชในการประมง การกสกรรม หรอทำาเยอกระดาษ

3) ไมไผตง (1) การกระจายพนธตามธรรมชาต เปนไมไผทไดนำาเขามาจากตอนใตของประเทศจน แตมการปลกกนอยางแพรหลายโดยใชการขยายพนธแบบไมมเพศ ไผตงตกขยมาก จงไดนำาเมลดทสมบรณอยมาทำาการขยายพนธโดยการเพาะเลยงเนอเยอ ในประเทศไทยนยมปลก ในภาคกลาง โดยเฉพาะทจงหวดปราจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา (2) ลกษณะทวไป เปนไมไผมลำาตนสงประมาณ 20 เมตร เสนผาศนยกลาง 8-18 เซนตเมตร ลำาเมอออนจะมขนสนำาตาล เมอแกสเขยว ลำาปลองยาว 40-50

13

เซนตเมตร ขอนนเหนไดชด ขอตามปลองตำา ๆ จะมรากเปนฝอยแตกออกมา เนอหนาและมกงเลก ๆ ตามขอหลายกง ไมมหนาม (3) การใชประโยชน หนอรบประทานได มรสชาตอรอย ตนออนและใบ นำาไปใชเลยงสตวได เชน ชาง มา วว และควาย เนอไมไผสามารถนำามาใชประโยชนในการทำาบานเรอนหรอเฟอรนเจอร ทำากระดาษ ไมจมฟน เครองจกสาน และเครองใชสอยตาง ๆ 4) ไมไผซางหรอไผนวล (1) การกระจายพนธตามธรรมชาต ไมไผชนดนมการกระจายพนธตงแตอนเดย พมา ไทย มาเลเซย และอนโดนเซย เปนไมโตเรวอเนกประสงคทมประโยชนมาก (2) ลกษณะทวไป เปนไมไผผลดใบ ความสงตงแต 6-18 เมตร เมอยงออนลำาจะมสเขยวนวล พอแกจะมสเขยวดานหรอเขยวอมเหลอง ขอจะพองเลกนอย มเสนผาศนยกลาง 3-9 เซนตเมตร ปลองยาวประมาณ 15-50 เซนตเมตร ลำาปลองมเนอหนาหรอแขง ลำาตอนโคนมกจะมปลองหนาเกอบตน (3) การใชประโยชน หนอใชรบประทานได มรสดกวาหนอไผตรง แตมขนาดเลกกวา ใบใชเปนอาหารสตวพวกวว ควาย มา สวนของลำาตนทออนเปนอาหารของชาง ลำาตนใชทำาแหลน หลาว ทำาไมถอ เสาพยงหรอคำาออย ทำารม เกาอ เครองจกสาน นยมนำามาทำาตะกรา และตอกมดขาว ทำากระบอกใสนำา ทำาบวบสำาหรบลองแพ ทำาถานในการถลงเหลก หรอทำาเครองเคลอบดนเผา 5) ไมไผซางดอย (1) การกระจายพนธตามธรรมชาต ไมไผชนดนมอยทงในประเทศไทย พมา อนเดย ขนอยในปาเบญจพรรณผสมชนและแลง เปนไมโตเรวและมลำาตนแยกกน

14

(2) ลกษณะทวไป เปนไมไผขนาดกลาง ทนทาน และกอไมแนน ลำาไผตรง สง 20-22 เมตร มเสนผาศนยกลาง 12 เซนตเมตร เนอหนาถง 1 เซนตเมตร ปลองยาว 25-40 เซนตเมตร กงตามขอตอนบนๆ จะเลกและหอยลง มใบมาก ลำาเมอยงหนมมกจะมขนสขาวทอาจจะรวงหลดปลวไปไดคลมอย พอแกขนจงจะเหนลำาสเขยว ทขอจะเหนวงแหวนรอบลำาไดชด ขอของลำาตอนใกลผวดนจะเหนรากโผลออกมาเปนฝอยรอบขอ (3) การใชประโยชน หนอเปนอาหารมรสดกวาในบรรดาหนอไมดวยกน แตการขยายพนธ ความเจรญเตบโตชากวาไผตง ลำาออนและใบเปนอาหารพวกสตวได เชน ชาง มา วว และควาย เปนไมไผทสามารถใชประโยชนไดทกสวนของลำาตน 6) ไมไผหกหรอไผนวลใหญ (1) การกระจายพนธตามธรรมชาต แหลงธรรมชาตอยในอนเดย พมา ลาว เวยดนาม และไทย เปนไมทชอบขนอยในระดบสงทชมชน ดนด ในปาดงดบ (2) ลกษณะทวไป เปนไมไผขนาดใหญทขนเปนกอ ปกตจะ มลำาตรง บางครงอาจโคง ลำาใหญยาว 15-20 เมตร หรออาจถง 25 เมตร ลำาโต 10-18 เซนตเมตร ปลองยาว 30-50 เซนตเมตร เนอไมหนา 0.8-1.2 เซนตเมตร กงจะมตามขอตอนปลายๆ ลำา ตอนโคนจะไมมกง เมอยงออนลำามสขาวเทา มขนออนปกคลมอยางหนาแนน เมอแกลำาปลองจะมสเขยวดาน (3) การใชประโยชน หนอออนใชรบประทานได ใชกนทวไปในชนบททอยใกลปาดบชน ไผหกสามารถใชประโยชนไดทวไปในการสรางบานในชนบท ใชทำาฟาก สานเสอ ทำาเครองจกสาน ใชสานเขง กระบง ทำาบวบแพ หรอทำากระดาษ

โซและเฟองโซเฟอง

ทดลอสายพาน

15

จากทกลาวมาแลวสรปไดวา การเลอกใชไมไผจะตองคำานงถงอายของไมไผ คณภาพของไมไผ และชนดของไมไผ เพอนำามาทำาเครองจกสานหรอผลตภณฑจากไมไผ 2.3 ความหมายของเครองผาไมไผ

เครองผาไมไผ เปนเครองจกรกลทขบเคลอนดวยมอเตอรไฟฟา ใชผาซกไมไผทจะนำามาทำาเครองจกสานและผลตภณฑจากไมไผ ซงจะชวยทำาใหงานจกสานสามารถเตรยมวสดจกสานไดสะดวก รวดเรว ไดคณภาพ มาตรฐาน ประหยดเวลาและแรงงาน เปนการสงเสรมและชวยตอบสนองความตองการของผทำางานจกสาน เหมาะสมกบงานจกสานทเปนประโยชนตอการดำารงชพของชาวชนบท ทำาใหมรายไดเสรมตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 2.4 สวนประกอบทสำาคญของเครองผาไมไผ

2.4.1 ชดสงกำาลง ในเครองจกรกลทใชในงานเครองมอกลนนตองอาศยการสงกำาลง เพอใหเครองจกรกลสามารถหมนได หรอ เคลอนทในแนวแกนตางๆ ได ดงนน จงตองอาศยการสงกำาลง ระบบการสงกำาลงดวยสายพาน โซ เฟอง เปนตน ในการใชงานกมขอดขอเสยแตกตางกนไป ความเหมาะสมขนอยกบงานทจะนำาไปใช ดงรปท 2.1

รปท 2.1 แสดงชดสงกำาลง

16

2.4.2 ชดจบไมไผ เปนชดเกลยวใชสำาหรบปรบใหชดจบเลอนเขา-ออก เพอปรบระยะของตวจบไมไผตามขนาดของไมไผตามทตองการแสดงดงรปท 2.2

รปท 2.2 แสดงชดจบไมไผ

2.4.3 ชดจบยดจำาปาผาซก ใชสำาหรบจบยดจำาปาผาซก ซงสามารถถอดเปลยนจำาปาผาซกไดหลายแบบ และยง สามารถถอดจำาปาผาซกออกมาลบใหคมไดงาย แสดงดงรปท 2.3

รปท 2.3 แสดงชดจบยดจำาปาผาซก

2.4.4 จำาปาผาซก ซงสามารถผาไมไผทมขนาดความยาวพอเหมาะกบงานจกสานไมไผได จำาปาผาไมไผใชผาไมไผออกเปนสวนๆเทากน เปน 2, 4, 6, 8,10 หรอ 12 สวนแลวแตใบมด ทใช และลกษณะของจำาปาทจดทำาขน แสดงดงรปท 2.4

17

รปท 2.4 แสดงลกษณะของจำาปา

2.4.5 ชดจกตอกและชดซอยแยก เครองผาไมไผและจกตอกอเนกประสงคสามารถจกตอกได ขนาดหนากวาง 5-20 มลลเมตร และสามารถซอยแยกเปนชนไดตงแต 2-6 ชน โดยมขนาดหนากวาง 5 มลลเมตร

รปท 2.5 แสดงชดจกตอกและชดซอยแยกไมไผ

เครองจกตอกไมไผแบบอเนกประสงค เปนเครองจกรกลทขบเคลอนดวยมอเตอรไฟฟา ใชจกตอกปนหรอตอกตะแคง ทจะนำามาทำางานเครองจกสานและผลตภณฑตาง ๆ จากไมไผ ซงจะชวยทำาใหงานจกสานสามารถเตรยมวสดจกสานไดสะดวก รวดเรว ไดคณภาพ มาตรฐาน ประหยดเวลาและแรงงาน เปนการสงเสรมและพฒนาอาชพของผทำางานเครองจกสาน เหมาะสมกบงานจกสานทเปนประโยชนตอการดำารงชพของชาวชนบท ทำาใหมรายไดเพม และสงเสรมการประกอบอาชพตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 2.5 อปกรณมาตรฐานทใชในการประดษฐเครองผาไมไผและจกตอกอเนกประสงค

18

อปกรณมาตรฐานเปนชนสวนทใชประกอบและตดตงเพอประดษฐเครองผาไมไผและจกตอกอเนกประสงค มดงน

2.5.1 อปกรณไฟฟา 1) มอเตอรคาพาซเตอรสตารท (Capacitor Start Motor)มอเตอรคาพาซเตอรสตารท เปนมอเตอรคาพาซเตอรชนดหนง ทใชกบไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส 220 โวลต 50 เฮรตซ ซงจดอยในประเภทมอเตอรเหนยวนำา ลกษณะโครงสรางจะมตวคาพาซเตอรเขามาตออนกรมกบขดลวดสตารทของมอเตอร เพอใหมอเตอรมแรงบดเรมตนสงขน กนกระแสไฟฟาตอนเรมสตารทนอย ใชงานกนอยางกวางขวาง เชน ป มลม ป มนำา ตแช เปนตน การใชงานไมควรใชงานเกน 20 ครงตอชวโมง เพอปองกนความเสยหายของมอเตอร แสดงดงภาพ 2.6

รปท 2.6 แสดงมอเตอรคาพาซเตอรสตารท

2) อปกรณทใชในการควบคมมอเตอร

(1) สวตชตดตอนอตโนมต (Manual Circuit Breakers) เปนสวตชตดตอนทใชเปด ปดวงจร มวงจรปองกน

19

กระแสเกน และวงจรปองกนการลดวงจรอตโนมต แสดงดงภาพ 2.7

รปท 2.7 แสดงสวตชตดตอนอตโนมต

(2) คารทรดฟวส (Cartridge fuse) เปนฟวสชนดบรรจในกระบอก ทำาดวยกระเบอง ภายในกระบอกฟวสบรรจดวยทรายหรอสารบางชนดทใชสำาหรบดบอารค ในขณะท ฟวสขาด แสดงดงภาพ 2.8

รปท 2.8 แสดงคารทรดฟวส

(3) สวตชเลอกการทำางาน (Selector Switch) เปนสวตชชนดบดใชสำาหรบเลอกตำาแหนงปดหรอเปด เมอตองการใหอปกรณควบคมมอเตอรทำางาน แสดงดงภาพ 2.9

20

รปท 2.9 แสดงสวตชเลอกการทำางาน

(4) สวตชปมกด (Push Buttons) เปนสวตชทมหนาสมผส 1 ชดหรอมากกวาใชนวกดเพอใหทำางาน ใชในการควบคมแมกเนตกคอนแทคเตอร แสดงดงภาพ 2.10

รปท 2.10 แสดงสวตชปมกด

(5) โอเวอรโหลดรเลย (Overload Relay) เปนสวตชแมเหลกชนดหนงเมอกระแสไฟฟาผานโอเวอรโหลดรเลยตามพกด รเลยจะทำางานตามปกตแตถากระแสมอเตอรมากกวาปกตจะทำาใหโอเวอรโหลดรเลยรอน และตดวงจรออกไมใหมอเตอรทำางาน เปนการปองกนไมใหมอเตอรเสยหาย แสดงดงภาพ 2.11

รปท 2.11 แสดงโอเวอรโหลดรเลย

21

2.5.2 ตลบลกปนเมดกลม (Ball Bearing)

1) ตลบลกปนเมดกลมรองลก (Deep Groove Ball Bearing) ออกแบบใชงานทงแบบแถวเดยว หรอแบบ 2 แถว เปนประเภทตลบลกปนรบแรงแนวรศม นยมใชงานแพรหลาย สามารถรบแรงตามแนวรศมไดในขนปานกลาง สวนแนวแกนไดเลกนอย เชน เบอร 6205 Z รบภาระได 14 กโลนวตน เบอร 6204 Z รบภาระได 12.7 กโลนวตน ใชงานหมนทความเรวรอบสง ๆ ไดด แหวนนอกและแหวนในไมสามารถแยกชนออกจากกนได สวนประกอบของตลบลกปนเมดกลมรองลก แสดงดงภาพ 2.12

รปท 2.12 แสดงสวนประกอบของตลบลกปนเมดกลมรองลก

2) พกดตลบลกปนเมดกลมรองลกแถวเดยวพรอมฝากนฝน เปนการกำาหนดเบอรและขนาดตาง ๆ ของตลบลกปน ตลบลกปนวาย เปนตลบลกปนทสามารถตดตงไดงาย เสยคาใชจายนอย นยมใชกนทวไปในเครองจกรกลการเกษตร เครองมอกอสราง เครองผลตอาหารและการบรรจหบหอ ความเรวรอบทตลบลกปนวายสามารถทำางานได ขนอยกบการกำาหนดตำาแหนงของตลบลกปนบนเพลา เชน ตลบลกปนวาย เบอร P 205 หรอ เบอร YET 205-100 จะมรสวมเพลาขนาด

แหวนนอก แหวนใน เมดลกปน รง

22

เสนผาศนยกลาง 1 นว ใชความเรวรอบไดไมเกน 7,000 รอบตอนาท และมสวนประกอบทสำาคญ แสดงดงภาพ 2.13

รปท 2.13 แสดงตลบลกปนวาย

1) ตลบลกปนเมดกลมรองลกแถวเดยว มแผนปดกนฝนทงสองดาน มผวโคงทดานนอก และมสกรลอกสองตวอยในวงแหวนใน

2) ตวเสอของตลบลกปนวาย ทำาดวยเหลกหลอ หรอเหลกกลาอดขนรปโดยมรเปน ทรงกลม

2.5.3 โซลกกลงและจานโซ (Roller Chain And Sprocket)

1) โซลกกลงแถวเดยว นยมใชกนแพรหลาย เชน รถจกรยาน จกรยานยนต การกำาหนดพกดโซลกกลงแถวเดยวจะกำาหนดเปนรหส เชน 1¿12.7¿7.75 หมายความวา โซจำานวน 1 ขอ จะมระยะ

ตลบลกปนเมดกลมรองลกแถวเดยว

ตวเสอของตลบลกปน

สกรลอก

23

พตช 12.7 มลลเมตร และความกวางของขอโซ 7.75 มลลเมตร

รปท 2.14 แสดงสวนประกอบของโซลกกลง

2) จานโซ การเลอกใชจานโซจะตองใหเหมาะสมกบโซ ซงจะตองมระยะพตชทเทากน และเลอกจำานวนฟนของจานโซ โดยคำานงถงความเรวรอบและอตราทดดวย

3) เฟอง ในการสรางเครองผาไมไผแบบอเนกประสงคไดประยกตเลอกใชเฟองดงตอไปน

3.1 เฟองตรง โมดล 2.5 จำานวน 27 ฟน 3.2 ชดเฟองหนอน เกลยวหนอน อตราทด

40:1

รปท 2.15 แสดงเฟองตรงและชดเฟองหนอน

4) คลตช เลอกใชคลตชแบบฟน (Jaw clutch) ซงเปนคลตซทอาศยรปทรงในการสงกำาลง

24

รปท 2.16 แสดงคลตชแบบฟน (Jaw clutch)

2.5.4 คบปลง (Couplings)

รปท 2.17 แสดงคบปลง (Couplings)ทมา http://www.palawatr.co.th

หนาทของ Couplings  1. หนาทโดยพนฐานของประกบเพลาใดๆกคอการสงกำาลงจากเพลาตนกำาลงหรอเพลา ขบ ผานไปยงเพลาตาม กำาลงทวานอยในรปของแรงบดและความเรวรอบ ในระบบเมตรกซงกำาลง(Power, P) มหนวยเปนกโลวตต(kW) แรงบด(Torque, T)มหนวยเปนนวตน-เมตร(N-m) และความเรวรอบ(Speed, n) ซงมกจะบอกกนเปนรอบตอนาท(rpm)

2. นอกจากการสงกำาลง ซงเปนหนาทหลกของมนแลว ประกบเพลามกถกออกแบบไวรองรบการเยองศนย(Misalignment) ซงอาจจะเปนการเยองศนยเชงมม(Angular misalignment) หรอ

25

การเยองศนยแบบขนาน(Parallel misalignment หรอ Parallel offset) หรอทงสองอยางในเวลาเดยวกน  3. ในงานทมแรงกระแทก(Shock) หรอความสนสะเทอน(Vibration) การเลอกใชประกบเพลาจะเปนไปโดยคำานงถงความสามารถในการดดซบแรงกระแทก หรอความสนสะเทอนไมใหถกสงผานไปยงอกเพลาหนง

2.6 งานวจยทเกยวของ ในการจดทำาเครองเครองผาไมไผและจกตอกอเนกประสงค เปนการรวมเครองผาไมไผ และเครองจกตอกไวดวยกน จากการสบคนขอมลพบวา ยงไมมใครรวมเครองจกตอกและผาไมไผไวดวยกน มแตเครองททำางานแยกกนระหวางการผาไมไผ และการจกตอกคณะผจดขอนำาเสนอขอมลดงน

2.6.1 เครองผาไม

รปท 2.18 เครองผาไมภาพจาก http://www.manager.co.th

จดทำาโดย นายภานมาศ สยบางดำา นกศกษาสาขาเกษตรกลวธาน แผนกวชาเครองกล มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตภาคใต จงหวดสงขลาคณลกษณะของเครอง เครองผาและเหลาไมไผททำาขนนใชกำาลงจากมอเตอรขนาด ½

26

แรงมาเปนตวขบเคลอน สงกำาลงดวยสายพานแบบรองวทดรอบดวยพเลย ในขณะทตวเครองแบงแบงออกเปนชดผากบชดเหลา โดยในชดผานนสามารถผาไมไผ 1 ลำาออกไดเปน 8 ซ (แตละซมความกวางประมาณ 1.5 – 2 เซนตเมตร) สวนชดเหลาแบงออกเปน 2 ชดยอยดวยกนชดท1 เปนการเหลาเพอลดความหนาของซไมไผลง ในขณะทชดท 2 นนเปนการเหลาเพอใหไดซไมไผตามขนาดทตองการ (ความหนาประมาณ 3.5 – 4 มลลเมตร) 2.6.2 เครองผาไมไผ

รปท 2.19 เครองผาไมไผภาพจาก http://bverd.vec.go.th

จดทำาโดย 1. นายวรวฒน ปลอดออน 2. นายจาตรงค พบไทรเยน 3. นายสมบรณ แปลกฤทธ 4. นายอนสรณ เบกบาน : วทยาลยเทคนคพงงา   จงหวดพงงา     ครทปรกษา นายประพนธ ศรธรรม

บทคดยอ  ; เครองผาไมไผเปนสงประดษฐเพอการประกอบอาชพ มวตถประสงคเพอใชผาไมไผสำาหรบมาทำาผลตภณฑเชน สมไก สมจบปลา ไซดกปลา ไมกวาด ฝาบาน  แครไมไผ เปนตน ใชหลกการผาโดยการใชมอเตอร ½ แรงมา 220 โวลล 3.8 แอมแปร เปนตน

27

กำาลงในการดนไมไผใหไปชนกบหวผา 8 แฉก ทำาดวยเหลกกลาไรสนม ใชระบบควบคมแบบ Direct Start and  Reverse Control ผลการทดลองโดยการผาดวยเครอง เปรยบเทยบกบการผาดวยมดพราโดยใชคน พบวา ผาดวยเครองผาไมไผ 15 ลำา ใชเวลาเฉลย 7.5 นาท ผาดวยมดพราโดยคน ใชเวลา 225 นาท ซงผาดวยเครองใชเวลานอยกวาถง 217.5 นาท เมอนำาไปใชงานจรงโดยใหเกษตรกรทประกอบอาชพใหความเหน พบวามความพงพอใจสงโดยมคาเฉลย 4.25 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.87

2.6.3 เครองจกตอก

รปท 2.20 ภาพเครองจกตอกภาพจาก http://www.clinictech.most.go.th

สถานศกษา วทยาลยเทคนคเชยงใหมคณลกษณะของเครอง

เครองจกตอกสามารถจกตอกไดขนาดกวางสด 2.5 ซม. เลกสดท 0.5 ซม. ความหนาของไมไผทำาไดตำาสด ท 0.5 ม.ม. จกตอกได 3 ชนตอการปอนงาน 1 ครง โดยใชเวลา 3 วนาท ทความยาวของตอก 50 ซม. ไมจำากดความยาวของไมลำาเลยงไมเพอจกตอกโดยใชลกกลงเหลก เสนผานศนยกลาง 3 นว จำานวน 4 ตว 2 ใบมด  สงกำาลงดวย สายพานและโซ ตนกำาลง มอเตอรไฟฟา 220 โวลต  ความเรวรอบทใช

28

240 รอบ/นาท ขนาดของเครองจกตอก  ความกวาง 50 ซม. ความยาว 60 ซม. ความสง 90 ซม. นำาหนกรวม 70 ก.ก. 

2.6.4 เครองจกตอกแบบสายพาน

รปท 2.21 เครองจกตอก ภาพจาก http://bverd.vec.go.th

จดทำาโดย1. นายณรงค บญแทง 2. นายธวชชย ชาวกระลม 3. นายนคม ปดสม 4. นายสงหา ศรสอาด 5. นายสทธชย ศรหะเนตร 6. นายอำานาจ ชนนอก

บทคดยอ ; การออกแบบและสรางเครองจกตอกแบบสายพานน เปนการสรางตามแนวความคด เพอทจะจดสรางเครองจกรมาชวยในการจกตอก ทำาใหประหยดเวลาและทำาไดสะดวกกวาการใชแรงงานคนโดยการนำาเอาหลกการการจกตอกดวยมอ และเครองจกตอกตนแบบมาใชเปนหลกการในการสรางเครองจกตอกแบบสายพาน เครองจกรตอกแบบสายพานนใชมอเตอรไฟฟากะแสสลบ เปนตนกำาเนดของเครอง โดยสงกำาลงผานสายพานรองลมเขาสเฟองทดและสงกำาลงจากชดเฟองทดไปชดเฟองขบสงกำาลง โดยใชฟนเฟองโซจากนนสงกลบเขาสระบบตางๆ เครองจกตอกแบบสายพานสามารถปอนเสนตอกไมไผเพอจกตอกไดมากกวา 25 เสน/นาท

29