Ro-innleachd Ealain Alba Cruthachail

Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil na tha luchd-ealain is ealain na h-Alba arsquo cur ri beatha chultarach shograveisealta agus

eaconamach na h-Alba air a thuigsinn gu bheil luach air a chur ann agus gu

bheil taic air a chumail ris

- - -

-

copy 2016 Alba Chruthachail

Chan fhaodar pagraveirt sam bith den fhoillseachadh seo ath fhoillseachadh ann am fogravermat sam bith gun chead sgrigraveobhte ro lagraveimh bho Alba Chruthachail

Co-ionnanachd Chothroman Tha poileasaidh co-ionnanachd chothroman aig Alba Chruthachail Tha inntrigeadh do dhaoine air a bheil ciorram anns na h-oifisean uile againn Tha cuid de na foillseachaidhean againn rim faighinn ann an Gagraveidhlig Scots ann an clograve-mograver Braille no ann an cruth fuaime Cuir fios thugainn air 0845 603 6000 Airson TypeTalk cur 18001 ron agraveireamh Airson luchd-cleachdaidh BSL cleachd wwwcontactscotland-bslorg

Chaidh am plana seo a chruthachadh ann an cruth dealain le Alba Chruthachail - thoir an aire dhan Agraverainneachd agus na clograve-bhuail seo mur a bi cruaidh fheum agad air Thoir an aire gu bheil sinn arsquo cleachdadh cheanglaichean-ligraven san sgrigraveobhainn seo (gus ceangal ri foillseachaidhean rannsachadh no planaichean eile) agus nach gabh iad seo a leughadh ma chlograve-bhuaileas tu an sgrigraveobhainn seo

Tha an t ais eogravelas agad cudromach dhuinn Leig fios dhuinn de do bheachd air an fhoillseachadh le bhith arsquo cur post d thugainn aig feedbackalbachruthachailcom

Cogravemhdach We Dance wee groove by Still Motion Dealbh Brian Hartley

- - -

-

copy 2016 Alba Chruthachail

Chan fhaodar pagraveirt sam bith den fhoillseachadh seo ath fhoillseachadh ann am fogravermat sam bith gun chead sgrigraveobhte ro lagraveimh bho Alba Chruthachail

Co-ionnanachd Chothroman Tha poileasaidh co-ionnanachd chothroman aig Alba Chruthachail Tha inntrigeadh do dhaoine air a bheil ciorram anns na h-oifisean uile againn Tha cuid de na foillseachaidhean againn rim faighinn ann an Gagraveidhlig Scots ann an clograve-mograver Braille no ann an cruth fuaime Cuir fios thugainn air 0845 603 6000 Airson TypeTalk cur 18001 ron agraveireamh Airson luchd-cleachdaidh BSL cleachd wwwcontactscotland-bslorg

Chaidh am plana seo a chruthachadh ann an cruth dealain le Alba Chruthachail - thoir an aire dhan Agraverainneachd agus na clograve-bhuail seo mur a bi cruaidh fheum agad air Thoir an aire gu bheil sinn arsquo cleachdadh cheanglaichean-ligraven san sgrigraveobhainn seo (gus ceangal ri foillseachaidhean rannsachadh no planaichean eile) agus nach gabh iad seo a leughadh ma chlograve-bhuaileas tu an sgrigraveobhainn seo

Tha an t ais eogravelas agad cudromach dhuinn Leig fios dhuinn de do bheachd air an fhoillseachadh le bhith arsquo cur post d thugainn aig feedbackalbachruthachailcom

Cogravemhdach We Dance wee groove by Still Motion Dealbh Brian Hartley

4 Ro-ragravedh

9 Cugravel-fhiosrachadh

14 Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

20 Leasachadh nam buidhnean agus na roinne

28 Sograveisealtas agus luchd-amhairc

38 An t-agraveite aig Alba Chruthachail

42 Leughadh a bharrachd

Clagraver-innse

1

2

Claire Cunningham in Give Me a Reason to Live Dealbh Ben Bienhus

3

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur air adhart gealltanas Alba Chruthachail a bhith arsquo leudachadh ruigse buntanas agus na tha luchd-ealain agus ealain arsquo cur ris arsquo bheatha chultarach shograveisealta agus eaconomach ann an Alba agus air feadh an t-saoghail aig an agravem seo agus san agravem ri teachd Tha e arsquo toirt dhuinn fregraveam cudromach a chuidicheas le bhith arsquo co-dhugravenadh mar a nigrave sinn an obair againn mar luchd-maoin tagraiche agus gu cudromach tha e arsquo cnuasachadh air na h-ealain ann an Alba aig agravem nuair a tha maoineachadh teann anns an roinn phoblaich air fad A bharrachd air seo tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman is dugravebhlain gus dograveigh-obrach co-roinnte agus legraveirsinneach a chur ri chegraveile gus taic a chumail ris na h-ealain leis arsquo ghinealach seo agus an ath ghinealach de luchd-ealain is luchd-amhairc san amharc Tha Alba Chruthachail na pagraveirt de chruth-tigravere cultarach a tha tograverr nas fharsainge Bheir an ro-innleachd seo buaidh air an dograveigh-obrach a bhios againn gus caidreachasan a thogail thar fhoirmean is earrainnean ealain agus tron t-sograveisealtas air fad gus na cothroman a chruthaicheas na h-ealain a leudachadh le bhith arsquo cumail taic ri luchd-ealain ealain agus luchd-amhairc gus am fagraves iad

Co-theacsa Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo suidheachadh nan ealan mar phrigraveomh dhograveigh gus taic a chumail ri gealltanas daingeann Riaghaltas na h-Alba a bhith arsquo togail agus arsquo cumail suas sograveisealtas a tha arsquo toirt chothroman do na h-uile far a bheilear ag aithneachadh agus arsquo cur luach anns arsquo chomas aig gach duine fa leth far a bheil cumhachd air a thoirt do choimhearsnachd buaidh a thoirt air arsquo chruth aca fhegravein san agravem ri teachd far an tegraveid na buannachdan agrave fagraves eaconomach a cho-roinn agus far an tegraveid na cothroman aig na cumhachdan ugravera a thaobh chigravesean agus tegravearainteachd shograveisealta a rannsachadh le coimhearsnachd nan ealan an sagraves anns na deasbadan mu na cothroman seo

Tha e cuideachd air a stegraveidheachadh gu daingeann ann an co-theacs nan earrainnean ealain fhegravein Tha Alba na dachaigh do dhrsquoearrainn ealain a tha comasach is misneachail agus a tha arsquo fagraves a thaobh miann-adhartais agus ruigse Tha bun-structar ann a tha cuideachail agus a tha arsquo fagraves sealladh fosgailte agus tionnsgalach agus daoine eogravelach agus dealasach a tha ag obair air feadh na h-Alba Ach fon mhisneachd a tha seo tha seata de dhugravebhlain ann a tha arsquo fagraves Tha barrachd iarrtais ann air maoineachadh aig agravem nuair a tha am maoineachadh a tha ri fhaighinn do dhrsquoAlba Chruthachail do luchd-ugraveidh cultarach is ealain eile do chom-pagraveirtichean agus anns an roinn phoblaich air fad arsquo dol an lughad rsquoS e dugravebhlan nach beag a bhios ann a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil arsquo mhaoin is an stograveras a bhios rim faighinn air an cothromachadh agus air am meudachadh gu lagraven-igravere ann an dograveighean a dhigraveonas na neartan taobh a-staigh na h-earrainn ach aig an aon agravem a bhios cuideachd arsquo toirt taic do thionnsgalachd agus ri bhith degraveanamh rudan ann an dograveighean ugravera san agravem ri teachd

Tha aithisgean rannsachaidh agus dograveighean-obrach a tha air cur ri leasachadh nan ealain tron RA thar nan 70 bliadhna a dhrsquofhalbh air buaidh

Ro-ragravedh

Tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman agus dhugravebhlain agus gus dograveigh-obrach coitcheann agus adhartach a cho-roinn a thaobh taic do na h-ealain

4

a thoirt air an ro-innleachd seo cuideachd Tha e arsquo cumail taic ri plana 10-bliadhna Alba Chruthachail agus tha e air a stiugraveireadh gu digravereach leis na Legraveirmheasan Roinneil airson dannsa litreachas agus foillseachadh ceogravel tegraveatar na h-ealain legraveirsinneach ionnsachadh cruthachail agus co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhaltachd

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo dol cogravemhla ri ro-innleachdan Alba Chruthachail airson Sgrigraven agus na Gnigraveomhachasan Cruthachail Ann an 201718 thegraveid na ro-innleachdan a cho-thaobhadh gus am bi tuigse nas fheagraverr air na ceanglaichean agus cothroman ro-innleachdail eadar na trigrave agus gus an gabh am meudachadh

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur an cegraveill gum bi sinn ag ugraverachadh dograveigh-obrach Alba Chruthachail san fharsaingeachd a thaobh nan ealan a thaobh maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh anns na raointean a leanas agus leis na h-amasan a leanas

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas foillsich agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Sograveisealtas agus luchd-amhaircegraveisteachd

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn a thaobh ionnsachaidh chruthachail co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquodoimhneachadh ruigse nan ealain mar nigravea tha buntainneach ceangailte agus a thaarsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinnann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadhagus a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheilcoimhearsnachd nan ealan aig cridhe andeasbaid nas fharsainge air Alba san agravem riteachd

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinn ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na samhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Regrave na h-ath 24 migraveosan cleachdaidh sinn an ro-innleachd airson a bhith cho fosgailte sa ghabhas agus a bhith ag obair le luchd-ealain agus leis an earrainn airson coimhead air na prigraveomh chuspairean anns an ro-innleachd Gabhaidh na cogravemhraidhean seo agraveite air feadh na h-Alba agus gabhaidh an cleachdadh gus prigraveomhachasan ro-innleachdail agus dograveighean son an ugraveine fhada a shuidheachadh a thaobh a bhith arsquo leasachadh agus arsquo brosnachadh mar a thuigeas sinn agus mar a bheir sinn taic ris an ruigse agus buntanas a thrsquo aig ealain is luchd-ealain agus air na tha iad arsquo cur ris an t-sograveisealtas

Gus degraveanamh cinnteach gu bheil an ruigse agus buntanas aig luchd-ealain agus ealain agus na tha iad arsquo cur ri beatha cultarach sograveisealta agus eaconomach na h-Alba air a thuigsinn air a mheas cudromach agus gu bheil taic ris

5

6

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

2

Claire Cunningham in Give Me a Reason to Live Dealbh Ben Bienhus

3

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur air adhart gealltanas Alba Chruthachail a bhith arsquo leudachadh ruigse buntanas agus na tha luchd-ealain agus ealain arsquo cur ris arsquo bheatha chultarach shograveisealta agus eaconomach ann an Alba agus air feadh an t-saoghail aig an agravem seo agus san agravem ri teachd Tha e arsquo toirt dhuinn fregraveam cudromach a chuidicheas le bhith arsquo co-dhugravenadh mar a nigrave sinn an obair againn mar luchd-maoin tagraiche agus gu cudromach tha e arsquo cnuasachadh air na h-ealain ann an Alba aig agravem nuair a tha maoineachadh teann anns an roinn phoblaich air fad A bharrachd air seo tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman is dugravebhlain gus dograveigh-obrach co-roinnte agus legraveirsinneach a chur ri chegraveile gus taic a chumail ris na h-ealain leis arsquo ghinealach seo agus an ath ghinealach de luchd-ealain is luchd-amhairc san amharc Tha Alba Chruthachail na pagraveirt de chruth-tigravere cultarach a tha tograverr nas fharsainge Bheir an ro-innleachd seo buaidh air an dograveigh-obrach a bhios againn gus caidreachasan a thogail thar fhoirmean is earrainnean ealain agus tron t-sograveisealtas air fad gus na cothroman a chruthaicheas na h-ealain a leudachadh le bhith arsquo cumail taic ri luchd-ealain ealain agus luchd-amhairc gus am fagraves iad

Co-theacsa Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo suidheachadh nan ealan mar phrigraveomh dhograveigh gus taic a chumail ri gealltanas daingeann Riaghaltas na h-Alba a bhith arsquo togail agus arsquo cumail suas sograveisealtas a tha arsquo toirt chothroman do na h-uile far a bheilear ag aithneachadh agus arsquo cur luach anns arsquo chomas aig gach duine fa leth far a bheil cumhachd air a thoirt do choimhearsnachd buaidh a thoirt air arsquo chruth aca fhegravein san agravem ri teachd far an tegraveid na buannachdan agrave fagraves eaconomach a cho-roinn agus far an tegraveid na cothroman aig na cumhachdan ugravera a thaobh chigravesean agus tegravearainteachd shograveisealta a rannsachadh le coimhearsnachd nan ealan an sagraves anns na deasbadan mu na cothroman seo

Tha e cuideachd air a stegraveidheachadh gu daingeann ann an co-theacs nan earrainnean ealain fhegravein Tha Alba na dachaigh do dhrsquoearrainn ealain a tha comasach is misneachail agus a tha arsquo fagraves a thaobh miann-adhartais agus ruigse Tha bun-structar ann a tha cuideachail agus a tha arsquo fagraves sealladh fosgailte agus tionnsgalach agus daoine eogravelach agus dealasach a tha ag obair air feadh na h-Alba Ach fon mhisneachd a tha seo tha seata de dhugravebhlain ann a tha arsquo fagraves Tha barrachd iarrtais ann air maoineachadh aig agravem nuair a tha am maoineachadh a tha ri fhaighinn do dhrsquoAlba Chruthachail do luchd-ugraveidh cultarach is ealain eile do chom-pagraveirtichean agus anns an roinn phoblaich air fad arsquo dol an lughad rsquoS e dugravebhlan nach beag a bhios ann a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil arsquo mhaoin is an stograveras a bhios rim faighinn air an cothromachadh agus air am meudachadh gu lagraven-igravere ann an dograveighean a dhigraveonas na neartan taobh a-staigh na h-earrainn ach aig an aon agravem a bhios cuideachd arsquo toirt taic do thionnsgalachd agus ri bhith degraveanamh rudan ann an dograveighean ugravera san agravem ri teachd

Tha aithisgean rannsachaidh agus dograveighean-obrach a tha air cur ri leasachadh nan ealain tron RA thar nan 70 bliadhna a dhrsquofhalbh air buaidh

Ro-ragravedh

Tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman agus dhugravebhlain agus gus dograveigh-obrach coitcheann agus adhartach a cho-roinn a thaobh taic do na h-ealain

4

a thoirt air an ro-innleachd seo cuideachd Tha e arsquo cumail taic ri plana 10-bliadhna Alba Chruthachail agus tha e air a stiugraveireadh gu digravereach leis na Legraveirmheasan Roinneil airson dannsa litreachas agus foillseachadh ceogravel tegraveatar na h-ealain legraveirsinneach ionnsachadh cruthachail agus co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhaltachd

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo dol cogravemhla ri ro-innleachdan Alba Chruthachail airson Sgrigraven agus na Gnigraveomhachasan Cruthachail Ann an 201718 thegraveid na ro-innleachdan a cho-thaobhadh gus am bi tuigse nas fheagraverr air na ceanglaichean agus cothroman ro-innleachdail eadar na trigrave agus gus an gabh am meudachadh

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur an cegraveill gum bi sinn ag ugraverachadh dograveigh-obrach Alba Chruthachail san fharsaingeachd a thaobh nan ealan a thaobh maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh anns na raointean a leanas agus leis na h-amasan a leanas

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas foillsich agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Sograveisealtas agus luchd-amhaircegraveisteachd

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn a thaobh ionnsachaidh chruthachail co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquodoimhneachadh ruigse nan ealain mar nigravea tha buntainneach ceangailte agus a thaarsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinnann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadhagus a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheilcoimhearsnachd nan ealan aig cridhe andeasbaid nas fharsainge air Alba san agravem riteachd

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinn ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na samhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Regrave na h-ath 24 migraveosan cleachdaidh sinn an ro-innleachd airson a bhith cho fosgailte sa ghabhas agus a bhith ag obair le luchd-ealain agus leis an earrainn airson coimhead air na prigraveomh chuspairean anns an ro-innleachd Gabhaidh na cogravemhraidhean seo agraveite air feadh na h-Alba agus gabhaidh an cleachdadh gus prigraveomhachasan ro-innleachdail agus dograveighean son an ugraveine fhada a shuidheachadh a thaobh a bhith arsquo leasachadh agus arsquo brosnachadh mar a thuigeas sinn agus mar a bheir sinn taic ris an ruigse agus buntanas a thrsquo aig ealain is luchd-ealain agus air na tha iad arsquo cur ris an t-sograveisealtas

Gus degraveanamh cinnteach gu bheil an ruigse agus buntanas aig luchd-ealain agus ealain agus na tha iad arsquo cur ri beatha cultarach sograveisealta agus eaconomach na h-Alba air a thuigsinn air a mheas cudromach agus gu bheil taic ris

5

6

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

3

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur air adhart gealltanas Alba Chruthachail a bhith arsquo leudachadh ruigse buntanas agus na tha luchd-ealain agus ealain arsquo cur ris arsquo bheatha chultarach shograveisealta agus eaconomach ann an Alba agus air feadh an t-saoghail aig an agravem seo agus san agravem ri teachd Tha e arsquo toirt dhuinn fregraveam cudromach a chuidicheas le bhith arsquo co-dhugravenadh mar a nigrave sinn an obair againn mar luchd-maoin tagraiche agus gu cudromach tha e arsquo cnuasachadh air na h-ealain ann an Alba aig agravem nuair a tha maoineachadh teann anns an roinn phoblaich air fad A bharrachd air seo tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman is dugravebhlain gus dograveigh-obrach co-roinnte agus legraveirsinneach a chur ri chegraveile gus taic a chumail ris na h-ealain leis arsquo ghinealach seo agus an ath ghinealach de luchd-ealain is luchd-amhairc san amharc Tha Alba Chruthachail na pagraveirt de chruth-tigravere cultarach a tha tograverr nas fharsainge Bheir an ro-innleachd seo buaidh air an dograveigh-obrach a bhios againn gus caidreachasan a thogail thar fhoirmean is earrainnean ealain agus tron t-sograveisealtas air fad gus na cothroman a chruthaicheas na h-ealain a leudachadh le bhith arsquo cumail taic ri luchd-ealain ealain agus luchd-amhairc gus am fagraves iad

Co-theacsa Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo suidheachadh nan ealan mar phrigraveomh dhograveigh gus taic a chumail ri gealltanas daingeann Riaghaltas na h-Alba a bhith arsquo togail agus arsquo cumail suas sograveisealtas a tha arsquo toirt chothroman do na h-uile far a bheilear ag aithneachadh agus arsquo cur luach anns arsquo chomas aig gach duine fa leth far a bheil cumhachd air a thoirt do choimhearsnachd buaidh a thoirt air arsquo chruth aca fhegravein san agravem ri teachd far an tegraveid na buannachdan agrave fagraves eaconomach a cho-roinn agus far an tegraveid na cothroman aig na cumhachdan ugravera a thaobh chigravesean agus tegravearainteachd shograveisealta a rannsachadh le coimhearsnachd nan ealan an sagraves anns na deasbadan mu na cothroman seo

Tha e cuideachd air a stegraveidheachadh gu daingeann ann an co-theacs nan earrainnean ealain fhegravein Tha Alba na dachaigh do dhrsquoearrainn ealain a tha comasach is misneachail agus a tha arsquo fagraves a thaobh miann-adhartais agus ruigse Tha bun-structar ann a tha cuideachail agus a tha arsquo fagraves sealladh fosgailte agus tionnsgalach agus daoine eogravelach agus dealasach a tha ag obair air feadh na h-Alba Ach fon mhisneachd a tha seo tha seata de dhugravebhlain ann a tha arsquo fagraves Tha barrachd iarrtais ann air maoineachadh aig agravem nuair a tha am maoineachadh a tha ri fhaighinn do dhrsquoAlba Chruthachail do luchd-ugraveidh cultarach is ealain eile do chom-pagraveirtichean agus anns an roinn phoblaich air fad arsquo dol an lughad rsquoS e dugravebhlan nach beag a bhios ann a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil arsquo mhaoin is an stograveras a bhios rim faighinn air an cothromachadh agus air am meudachadh gu lagraven-igravere ann an dograveighean a dhigraveonas na neartan taobh a-staigh na h-earrainn ach aig an aon agravem a bhios cuideachd arsquo toirt taic do thionnsgalachd agus ri bhith degraveanamh rudan ann an dograveighean ugravera san agravem ri teachd

Tha aithisgean rannsachaidh agus dograveighean-obrach a tha air cur ri leasachadh nan ealain tron RA thar nan 70 bliadhna a dhrsquofhalbh air buaidh

Ro-ragravedh

Tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman agus dhugravebhlain agus gus dograveigh-obrach coitcheann agus adhartach a cho-roinn a thaobh taic do na h-ealain

4

a thoirt air an ro-innleachd seo cuideachd Tha e arsquo cumail taic ri plana 10-bliadhna Alba Chruthachail agus tha e air a stiugraveireadh gu digravereach leis na Legraveirmheasan Roinneil airson dannsa litreachas agus foillseachadh ceogravel tegraveatar na h-ealain legraveirsinneach ionnsachadh cruthachail agus co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhaltachd

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo dol cogravemhla ri ro-innleachdan Alba Chruthachail airson Sgrigraven agus na Gnigraveomhachasan Cruthachail Ann an 201718 thegraveid na ro-innleachdan a cho-thaobhadh gus am bi tuigse nas fheagraverr air na ceanglaichean agus cothroman ro-innleachdail eadar na trigrave agus gus an gabh am meudachadh

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur an cegraveill gum bi sinn ag ugraverachadh dograveigh-obrach Alba Chruthachail san fharsaingeachd a thaobh nan ealan a thaobh maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh anns na raointean a leanas agus leis na h-amasan a leanas

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas foillsich agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Sograveisealtas agus luchd-amhaircegraveisteachd

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn a thaobh ionnsachaidh chruthachail co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquodoimhneachadh ruigse nan ealain mar nigravea tha buntainneach ceangailte agus a thaarsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinnann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadhagus a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheilcoimhearsnachd nan ealan aig cridhe andeasbaid nas fharsainge air Alba san agravem riteachd

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinn ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na samhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Regrave na h-ath 24 migraveosan cleachdaidh sinn an ro-innleachd airson a bhith cho fosgailte sa ghabhas agus a bhith ag obair le luchd-ealain agus leis an earrainn airson coimhead air na prigraveomh chuspairean anns an ro-innleachd Gabhaidh na cogravemhraidhean seo agraveite air feadh na h-Alba agus gabhaidh an cleachdadh gus prigraveomhachasan ro-innleachdail agus dograveighean son an ugraveine fhada a shuidheachadh a thaobh a bhith arsquo leasachadh agus arsquo brosnachadh mar a thuigeas sinn agus mar a bheir sinn taic ris an ruigse agus buntanas a thrsquo aig ealain is luchd-ealain agus air na tha iad arsquo cur ris an t-sograveisealtas

Gus degraveanamh cinnteach gu bheil an ruigse agus buntanas aig luchd-ealain agus ealain agus na tha iad arsquo cur ri beatha cultarach sograveisealta agus eaconomach na h-Alba air a thuigsinn air a mheas cudromach agus gu bheil taic ris

5

6

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur air adhart gealltanas Alba Chruthachail a bhith arsquo leudachadh ruigse buntanas agus na tha luchd-ealain agus ealain arsquo cur ris arsquo bheatha chultarach shograveisealta agus eaconomach ann an Alba agus air feadh an t-saoghail aig an agravem seo agus san agravem ri teachd Tha e arsquo toirt dhuinn fregraveam cudromach a chuidicheas le bhith arsquo co-dhugravenadh mar a nigrave sinn an obair againn mar luchd-maoin tagraiche agus gu cudromach tha e arsquo cnuasachadh air na h-ealain ann an Alba aig agravem nuair a tha maoineachadh teann anns an roinn phoblaich air fad A bharrachd air seo tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman is dugravebhlain gus dograveigh-obrach co-roinnte agus legraveirsinneach a chur ri chegraveile gus taic a chumail ris na h-ealain leis arsquo ghinealach seo agus an ath ghinealach de luchd-ealain is luchd-amhairc san amharc Tha Alba Chruthachail na pagraveirt de chruth-tigravere cultarach a tha tograverr nas fharsainge Bheir an ro-innleachd seo buaidh air an dograveigh-obrach a bhios againn gus caidreachasan a thogail thar fhoirmean is earrainnean ealain agus tron t-sograveisealtas air fad gus na cothroman a chruthaicheas na h-ealain a leudachadh le bhith arsquo cumail taic ri luchd-ealain ealain agus luchd-amhairc gus am fagraves iad

Co-theacsa Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo suidheachadh nan ealan mar phrigraveomh dhograveigh gus taic a chumail ri gealltanas daingeann Riaghaltas na h-Alba a bhith arsquo togail agus arsquo cumail suas sograveisealtas a tha arsquo toirt chothroman do na h-uile far a bheilear ag aithneachadh agus arsquo cur luach anns arsquo chomas aig gach duine fa leth far a bheil cumhachd air a thoirt do choimhearsnachd buaidh a thoirt air arsquo chruth aca fhegravein san agravem ri teachd far an tegraveid na buannachdan agrave fagraves eaconomach a cho-roinn agus far an tegraveid na cothroman aig na cumhachdan ugravera a thaobh chigravesean agus tegravearainteachd shograveisealta a rannsachadh le coimhearsnachd nan ealan an sagraves anns na deasbadan mu na cothroman seo

Tha e cuideachd air a stegraveidheachadh gu daingeann ann an co-theacs nan earrainnean ealain fhegravein Tha Alba na dachaigh do dhrsquoearrainn ealain a tha comasach is misneachail agus a tha arsquo fagraves a thaobh miann-adhartais agus ruigse Tha bun-structar ann a tha cuideachail agus a tha arsquo fagraves sealladh fosgailte agus tionnsgalach agus daoine eogravelach agus dealasach a tha ag obair air feadh na h-Alba Ach fon mhisneachd a tha seo tha seata de dhugravebhlain ann a tha arsquo fagraves Tha barrachd iarrtais ann air maoineachadh aig agravem nuair a tha am maoineachadh a tha ri fhaighinn do dhrsquoAlba Chruthachail do luchd-ugraveidh cultarach is ealain eile do chom-pagraveirtichean agus anns an roinn phoblaich air fad arsquo dol an lughad rsquoS e dugravebhlan nach beag a bhios ann a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil arsquo mhaoin is an stograveras a bhios rim faighinn air an cothromachadh agus air am meudachadh gu lagraven-igravere ann an dograveighean a dhigraveonas na neartan taobh a-staigh na h-earrainn ach aig an aon agravem a bhios cuideachd arsquo toirt taic do thionnsgalachd agus ri bhith degraveanamh rudan ann an dograveighean ugravera san agravem ri teachd

Tha aithisgean rannsachaidh agus dograveighean-obrach a tha air cur ri leasachadh nan ealain tron RA thar nan 70 bliadhna a dhrsquofhalbh air buaidh

Ro-ragravedh

Tha sinn airson a chleachdadh gus an deasbad a bhrosnachadh agus a leudachadh a thaobh prigraveomh chothroman agus dhugravebhlain agus gus dograveigh-obrach coitcheann agus adhartach a cho-roinn a thaobh taic do na h-ealain

4

a thoirt air an ro-innleachd seo cuideachd Tha e arsquo cumail taic ri plana 10-bliadhna Alba Chruthachail agus tha e air a stiugraveireadh gu digravereach leis na Legraveirmheasan Roinneil airson dannsa litreachas agus foillseachadh ceogravel tegraveatar na h-ealain legraveirsinneach ionnsachadh cruthachail agus co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhaltachd

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo dol cogravemhla ri ro-innleachdan Alba Chruthachail airson Sgrigraven agus na Gnigraveomhachasan Cruthachail Ann an 201718 thegraveid na ro-innleachdan a cho-thaobhadh gus am bi tuigse nas fheagraverr air na ceanglaichean agus cothroman ro-innleachdail eadar na trigrave agus gus an gabh am meudachadh

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur an cegraveill gum bi sinn ag ugraverachadh dograveigh-obrach Alba Chruthachail san fharsaingeachd a thaobh nan ealan a thaobh maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh anns na raointean a leanas agus leis na h-amasan a leanas

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas foillsich agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Sograveisealtas agus luchd-amhaircegraveisteachd

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn a thaobh ionnsachaidh chruthachail co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquodoimhneachadh ruigse nan ealain mar nigravea tha buntainneach ceangailte agus a thaarsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinnann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadhagus a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheilcoimhearsnachd nan ealan aig cridhe andeasbaid nas fharsainge air Alba san agravem riteachd

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinn ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na samhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Regrave na h-ath 24 migraveosan cleachdaidh sinn an ro-innleachd airson a bhith cho fosgailte sa ghabhas agus a bhith ag obair le luchd-ealain agus leis an earrainn airson coimhead air na prigraveomh chuspairean anns an ro-innleachd Gabhaidh na cogravemhraidhean seo agraveite air feadh na h-Alba agus gabhaidh an cleachdadh gus prigraveomhachasan ro-innleachdail agus dograveighean son an ugraveine fhada a shuidheachadh a thaobh a bhith arsquo leasachadh agus arsquo brosnachadh mar a thuigeas sinn agus mar a bheir sinn taic ris an ruigse agus buntanas a thrsquo aig ealain is luchd-ealain agus air na tha iad arsquo cur ris an t-sograveisealtas

Gus degraveanamh cinnteach gu bheil an ruigse agus buntanas aig luchd-ealain agus ealain agus na tha iad arsquo cur ri beatha cultarach sograveisealta agus eaconomach na h-Alba air a thuigsinn air a mheas cudromach agus gu bheil taic ris

5

6

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

a thoirt air an ro-innleachd seo cuideachd Tha e arsquo cumail taic ri plana 10-bliadhna Alba Chruthachail agus tha e air a stiugraveireadh gu digravereach leis na Legraveirmheasan Roinneil airson dannsa litreachas agus foillseachadh ceogravel tegraveatar na h-ealain legraveirsinneach ionnsachadh cruthachail agus co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhaltachd

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo dol cogravemhla ri ro-innleachdan Alba Chruthachail airson Sgrigraven agus na Gnigraveomhachasan Cruthachail Ann an 201718 thegraveid na ro-innleachdan a cho-thaobhadh gus am bi tuigse nas fheagraverr air na ceanglaichean agus cothroman ro-innleachdail eadar na trigrave agus gus an gabh am meudachadh

Tha an Ro-innleachd Ealain seo arsquo cur an cegraveill gum bi sinn ag ugraverachadh dograveigh-obrach Alba Chruthachail san fharsaingeachd a thaobh nan ealan a thaobh maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh anns na raointean a leanas agus leis na h-amasan a leanas

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas foillsich agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Sograveisealtas agus luchd-amhaircegraveisteachd

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn a thaobh ionnsachaidh chruthachail co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquodoimhneachadh ruigse nan ealain mar nigravea tha buntainneach ceangailte agus a thaarsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinnann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadhagus a bhith arsquo degraveanamh cinnteach gu bheilcoimhearsnachd nan ealan aig cridhe andeasbaid nas fharsainge air Alba san agravem riteachd

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinn ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na samhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Regrave na h-ath 24 migraveosan cleachdaidh sinn an ro-innleachd airson a bhith cho fosgailte sa ghabhas agus a bhith ag obair le luchd-ealain agus leis an earrainn airson coimhead air na prigraveomh chuspairean anns an ro-innleachd Gabhaidh na cogravemhraidhean seo agraveite air feadh na h-Alba agus gabhaidh an cleachdadh gus prigraveomhachasan ro-innleachdail agus dograveighean son an ugraveine fhada a shuidheachadh a thaobh a bhith arsquo leasachadh agus arsquo brosnachadh mar a thuigeas sinn agus mar a bheir sinn taic ris an ruigse agus buntanas a thrsquo aig ealain is luchd-ealain agus air na tha iad arsquo cur ris an t-sograveisealtas

Gus degraveanamh cinnteach gu bheil an ruigse agus buntanas aig luchd-ealain agus ealain agus na tha iad arsquo cur ri beatha cultarach sograveisealta agus eaconomach na h-Alba air a thuigsinn air a mheas cudromach agus gu bheil taic ris

5

6

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

6

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

7

Ramesh Mayyappan Skewered Snails Dealbh Douglas Robertson

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

8

Are you LOCATIONALIZED by Joanne Tatham amp Tom OrsquoSullivan commissioned by ATLAS Arts as part of GENERATION 25 Years of Contemporary Art Copyright ATLAS Arts and the artists

Dealbh Ruth Clark

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach

Cugravel-fhiosrachadh

Maoineachadh poblach rsquoS e rud meadhanach ugraver a thrsquo ann am maoineachadh poblach do na h-Ealain Chan eil maoineachadh poblach do na h-ealain ann an Alba tro thaic bhon Riaghaltas air a bhith ann ach fad 70 bliadhna ged a bha beagan maoineachaidh ionadail ann roimhe sin Gu nagraveiseanta bha maoineachadh air a thoirt seachad an toiseach le Comhairle Ealain Bhreatainn air a leantainn le Comhairle Ealain na h-Alba agus an uair sin le Alba Chruthachail mar phagraveirt den t-siostam rianachd fhegravein-riaghlach Ann an 1994 thograveisich an Crannchur Nagraveiseanta air taic a thoirt do dheagh adhbharan arsquo gabhail a-staigh na h-ealain Tha seo ann a bharrachd air arsquo mhaoineachadh shusbainteach a bhios Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach na h-Alba arsquo toirt seachad Tha seo na chomharra air luach arsquo chultair ann an Alba ndash tha 89 de na daoine ann an Alba den bheachd gur e agraveite cruthachail a thrsquo ann an Alba agus tha luach poblach airson ealain is cultar air egraveirigh gu 791

Tha maoineachadh poblach do na h-ealain air cuideachadh gus earrann shoirbheachail a chruthachadh lsquoS e roinn a thrsquo ann a tha arsquo cur ri Alba gu cultarach gu sograveisealta agus gu h-eacanomaigeach ann an dograveigh chumhachdach arsquo toirt seachad deagh thoradh bho mu 022 den bhuidseat iomlan aig Riaghaltas na h-Alba Tha beartas de ghnigraveomhachd ealanta agus cruthachail ann an Alba cuid dheth nach eil an eisimeil agus nach eil arsquo sireadh taic phoblach

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Tabhartasan Cuideachaidh bho Riaghaltas na h-Alba A bharrachd air seo bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh Maoineachadh bhon Chrannchur Nagraveiseanta Tha an taic seo do na h-ealain taobh a-staigh cruthshy

1 Scottish Opinion Survey TNS an t-Sultain 2014 2 Tha 02 arsquo tighinn bho bhuidseat Tabhartasan

Cuideachaidh Alba Chruthachail mar cheudad de bhuidseat Riaghaltas na h-Alba san fharsaingeachd airson 201617

9

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

tigravere maoineachaidh a tha farsaing is toinnte agus a tha na cuibhreann gu math beag den mhaoineachadh phoblach do na h-ealain Am measg prigraveomh luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba a tha arsquo cumail taic dhigravereach do Chompanaidhean is Cruinneachaidhean Nagraveiseanta Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach a tha cogravemhla mar an luchd-maoineachadh as motha aig an earrann chultaraich agus luchd-sgaoilidh eile aig arsquo chrannchur Tha am measgachadh seo de mhaoineachadh poblach arsquo suidhe ri taobh taic bho Urrasan agus Fonndasan bho sponsaireachd agus teachd a-steach bho ghnigraveomhan coimeirsealta

Ruigse buntanas agus na tha e arsquo cur ris Tha luchd-ealain luchd-degraveanaimh cultair agus buidhnean ealain nam prigraveomh phagraveirtean de shograveisealtas a tha fallain beogravethail cruthachail tionnsgalach agus deamocratach Tha ealain agus cultar aig cridhe na fegravein-aithne againn mar nagraveisean agus feumar luach a chur annta a chionn rsquos gu bheil iad cudromach annta fhegravein Tha luchd-ealain agus buidhnean ealain ag obair air feadh na h-Alba air feadh na RA agus gu h-eadar-nagraveiseanta agus iad arsquo cur ris na cograveig miannan-adhartais aig Alba Chruthachail

Thathar arsquo daingneachadh sagraver-mhathas agus deuchainneachd tro bharrachd leasachaidh air cleachdadh nan ealain thar fhoirmean leithid ceagraveirdean dannsa litreachas ceogravel tegraveatar ealain legraveirsinneach agus gu tric tro obair eadar-chuspaireil Tha an fharsaingeachd de dhrsquoobair a tha ga degraveanamh gu math eadar-mheasgte le cuid de luchd-ealain arsquo leantainn dhograveighean-obrach chuspairean agus fhogravermatan traidiseanta agus cuid eile arsquo feuchainn dhograveighean ugravera de smaoineachadh obair taisbeanaidh agus co-obrachadh rsquoS ann tro dhograveighean-obrach rannsachail agus beachdachail a thig beachdan ugravera agus tha luchd-ealain na h-Alba arsquo cur ri leasachadh nam foirmean ealain gu h-ionadail gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta Tha seo an uair sin arsquo cruthachadh chothroman don phoball a bhith arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain agus tro sin anns na beachdan-smaoin a tha arsquo toirt buaidh air ealain agus air an t-sograveisealtas san fharsaingeachd

Tha na h-ealain arsquo toirt seachad diofar dhograveighean anns am faigh daoine cothrom air tlachd agrave agus cothrom pagraveirt a ghabhail ann am farsaingeachd de thachartasan gu h-ionadail agus gu nagraveiseanta agus le luchd-amhairc air feadh an t-saoghail tro ghnigraveomhachd eadar-nagraveiseanta Tha seo arsquo tachairt ann am farsaingeachd de cho-theacsaichean agus de dhrsquoagraveiteachan - air loidhne ann an sgoil tro bhuidheann shaor-thoileach tro leughadh leabhar arsquo tadhal air gailearaidh arsquo faicinn taisbeanadh no a bhith arsquo dol gu fegraveis ionadail no eadar-nagraveiseanta

Is dogravecha gur ann taobh a-staigh arsquo mheasgachaidh bheartaich seo a thuigeas sinn as fheagraverr an caractar cultarach fa leth a thrsquo aig Alba Tha an fharsaingeachd seo arsquo gluasad gu nagravedarra bho fhoirmean traidiseanta a tha dlugraveth-cheangailte ri eachdraidh agraveiteachan daoine agus Gagraveidhlig is Scots gu dograveighean-obrach gu math ugraver-nodha agus dograveighean sgrugravedail

Tha an caractar air leth agus an sealladh fosgailte stegraveidhichte air an digraveleab fhigraveor dhomhainn de sheachdad bliadhna de thasgadh poblach anns na h-ealain Tha e cuideachd stegraveidhichte air na linntean de luchd-ealain sgileil agus daoine cruthachail eile arsquo degraveanamh beograveshlaint arsquo tregraveanadh ag obair arsquo faighinn cleachdadh arsquo degraveanamh arsquo ceangal agus arsquo co-roinn an cuid obrach taobh a-staigh na h-Alba agus ga thoirt taobh a-muigh crigraveochan na h-Alba gus conaltradh leis an t-saoghal mhograver agus gus ionnsachadh bhon t-saoghal mhograver

10

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

11

Dovecot Studios Dealbh Shannon Tofts

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

12

Hebridean Celtic Festival Dealbh Leila Angus

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

13

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a cho-roinn

Luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultarach

Anns an Ro-innleachd Ealain seo tha an teirm neach-ealain arsquo ciallachadh daoine a tha an sagraves anns na h-ealain agus arsquo cruthachadh ealain Tha seo arsquo gabhail a-staigh luchd-ealain neoshyeisimeileach cho math ris an fheadhainn a tha ag obair ann am buidhnean is companaidhean Tha luchd-ealain gnigraveomhach ann an agus ceangailte ri siostam taice nas fharsainge a tha arsquo gabhail a-steach buidhnean ealain is cultarach (coimeirsealta agus poblach) riochdairean luchd-degraveanaimh cruthachail agus co-obraichean luchd-amhairc agus coimhearsnachdan luchd-maoineachaidh chom-pagraveirtichean agus cliantan mar sgoiltean ospadalan prigraveosanan Ugraveghdarrasan Ionadail gnothachasan na meadhanan na meadhanan sograveisealta agus luchd-fastaidh mar cholaistean is oilthighean

Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag aithneachadh agus arsquo cur suim air gu bheil gach neach-ealain eadar-dhealaichte gu bheil gach neach-ealain arsquo cruthachadh dograveigh-obrach don obair aca agus ciamar cuine cagraveite agus cograve leis a thegraveid obair a dheilbh a dhegraveanamh agus a choshyroinn Tha an iomadachd seo arsquo toirt seachad beartas cultarach a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh tro na foirmean cleachdaidhean agus traidiseanan ealain uile

Rogravel faicsinneachd agus igraveomhaigh Tha luchd-ealain ceangailte ri cograve ris a tha e coltach san agraveite agus san agravem anns a bheil iad arsquo degraveanamh ealain Tha an obair aca arsquo foillseachadh agus ag ath-raoin (refract) arsquo cho-theacsa shograveisealta phoilitigeach chultarach eaconomach agus agraverainneachdail Tha e arsquo cruthachadh stograveras poblach air leth a tha iomadach agus a tha daonnan arsquo fagraves is ag atharrachadh - stograveras a tha sealltainn nan dogravechasan eagalan soirbheachaidhean agus dugravebhlain a thrsquo againn nar linn

Ann an 2014 bha igraveomhaigh agraverd aig luchdshyealain is luchd-degraveanaimh chultarach chan ann a-mhagravein a thaobh ruigse Geamaichean arsquo Cho-fhlaitheis air feadh na h-Alba ach cuideachd taobh a-staigh an deasbaid nagraveiseanta mun bhunreachd Brsquo urrainn do luchd-ealain farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran a chleachdadh gus conaltradh dugravebhlain agus beachdan a thogail ann an dograveigh nach brsquo urrainn do dhograveighean is beachdan eile Is urrainn do luchd-ealain seallaidhean eadar-dhealaichte agus sgrugravedach a thoirt dhuinn cho math ri dograveigh gus coimhead air rudan gus cur ris an tuigse a thrsquo againn air cugraveis shogravenraichte - no air an t-saoghal mhograver Bu chograveir dha a bhith mar seo fad an t-siubhail le guthan an luchd-ealain air an cluinntinn ann am farsaingeachd de dhiofar agraverd-ugraverlaran gus am bi an rogravel aca air a chur an cegraveill nas fheagraverr agus barrachd luach air a chur anns na tha iad arsquo cur ris arsquo chomainn-shograveisealta Tha cumhachdan tiomnaichte ugraver3 aig Alba mar thoradh air Bile na h-Alba Bu chograveir do choimhearsnachd nan ealan a bhith aig cridhe an deasbaid mu na cothroman seo le luchdshyealain arsquo cur gu mograver ri Alba aig an agravem seo agus san agravem ri teachd

3 Faic tagradh Alba Chruthachail ri Coimisean Mhic arsquo Ghobhainn - wwwsmith-commissionscotwpshycontentuploads201501B00236pdf

14

Bidh luchd-ealain gu tric ag obair ann an toglaichean cultarach mar stiugraveidiothan tegraveataran gailearaidhean leabharlannan agus tallachan consairt ach gu tric tha iad rim faicinn agus iad ag obrachadh ann an agraveiteachan mar sgoiltean prigraveosanan coimhearsnachdan deuchainn-lannan saidheans agraverainneachdan sograveisealta is agraverainneachdan cugraveraim agus ospadalan Chan urrainn do luchd-ealain is do ealain na duilgheadasan aig arsquo chomann-shograveisealta fhuasgladh ach lsaquos e rud deatamach agus deimhinneach a thrsaquo annta agus tha an comas aca cruth-atharrachadh adhbharachadh Le bhith arsquo toirt sheallaidhean agus eogravelasan eile is urrainn do na h-ealain a bhith gar cuideachadh le bhith arsquo degraveanamh ciall den t-saoghal a bhith arsquo cruthachadh co-fhaireachdainn a bhith arsquo toirt buaidh air an dograveigh-bheatha againn agus mar a bhios sinn ag obair cogravemhla agus tha iad cuideachd gar cuideachadh gus luachan an t-sograveisealtais a chruthachadh is a chur an cegraveill Tha iad cuideachd arsquo cruthachadh dhugravebhlan agus greisean aoibhneis cnuasachaidh agus ceangail

Tha luchd-ealain nam pagraveirt bhunaiteach de roinn ealain is cultarach na h-Alba agus den t-sograveisealtas anns an fharsaingeachd rsquoS ann mar thoradh air mac-meanmna beogravethachd agus obair nan daoine a tha ag obair mar luchd-ealain a tha an roinn chultarach fhathast arsquo fagraves is ag atharrachadh agus a tha gan cumail ceangailte ri fear de na prigraveomh chomasan a thrsquo againn mar mhac an duine - an comas agus am miann a bhith arsquo cruthachadh arsquo ceangal is arsquo ceasnachadh agus a bhith arsquo faighinn tlachd agrave cruthachalachd

Figraveor shuidheachadh an Ionmhais Chan eil e daonnan furasta a bhith nad neach-ealain no a bhith ag obair anns na h-ealain Tha tograverr den luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh chultarail ag obair mar luchd-obrach neo-cheangailte ag obair air an ceann fhegravein agus tha cograverr is aon obair aca Tha seo gu tric arsquo ciallachadh gu bheil pagravetranan obrach dugravebhlanach aig daoine agus gu bheil igraverean pagraveighidh neo-chunbhalach agus migrave-chothromach ann ged a tha tograverr san earrainn air an tregraveanadh gu agraverd-igravere ged a tha foghlam oilthigh aca gu tric gu igravere iar-cheumnach no

Maighstireachd Rinn cuid aca fegravein-ionnsachadh agus tha iad air ionnsachadh ann an dograveighean nach eil cho foirmeil ach a tha a cheart cho cudromach Bidh cuid de luchd-ealain arsquo tighinn gu cugraversa-beatha anns na h-ealain agraves degraveidh tograveiseachadh ann an dreuchd eile Tha an dealas seo do chleachdadh foghlam ionnsachadh agus fegravein-chunasachadh arsquo cuideachadh leasachadh an neach-ealain tron bheatha-obrach aca Ach chan eil cinnt sam bith ann gum faigh iad tuarastal cunbhalach a-chaoidh Bidh luchd-ealain gu tric ag obair airson glegrave bheag de dhrsquoairgead no arsquo degraveanamh obair an-asgaidh Bheir iad seachad tograverr mograver ugraveine gun phagraveigh airson an rannsachaidh togail airgid agus leasachadh proifeiseanta a tha a dhigraveth orra gus an obair aca a thoirt air adhart Chan eilear ag aithneachadh gu bheil iad lsquogun obairrsquo ged gur dogravecha gum bi iad lsquogun tuarastailrsquo Tha seo arsquo ciallachadh nach fhaod iad sochairean cion-cosnaidh agus sochairean co-cheangailte fhaighinn Gu tric chan urrainn do luchd-ealain air a bheil ciorram airgead a chosnadh oir chailleadh iad na sochairean aca nan degraveanadh iad seo Chan eil e na iongnadh ma tha gu bheil tograverr arsquo sgur a bhith an sagraves anns na h-ealain mar thoradh air na dugravebhlain ionmhasail

Ann an Alba bidh mu 80 den luchd-ealain arsquo degraveanamh nas lugha na pound10000 gach bliadhna tron obair ealain aca Bidh dagrave thrian arsquo degraveanamh nas lugha na pound5000 Chan degravean ach 2 teachd-a-steach os cionn pound20000 - figear a tha fhathast gu math nas igravesle na tuarastal meadhanach na h-Alba (pound26427 ann an 20134) Tha seo arsquo ciallachadh gu tric gum feum luchd-ealain a bhith arsquo sireadh obrach eile a bharrachd air obair ealain no a bhith arsquo pagraveigheadh leotha fhegravein mar eisimpleir arsquo faighinn taic bhon teaghlach gus an obair-ealain aca a dhegraveanamh Tha e follaiseach nach gabh seo a dhegraveanamh ach le cuibhreann gu math beag de dhaoine agus gu bheil e nas fhasa do luchd-ealain le teaghlaichean a tha gu math beartach gus dograveighean a lorg gus am maoineachadh fhegravein an taca ri daoine aig nach eil seo mar roghainn Sheall suirbhidh aig igravere na RA bho chionn goirid5 gur e daoine a tha arsquo tighinn agrave teaghlaichean gu math beartach as

4 Earnings in Scotland 2013 Ionad Fiosrachaidh Pagraverlamaid na h-Alba

5 Panic National survey into the UK Creative Industries

15

motha a tha arsquo beachdachadh air a dhol a-steach do na h-ealain gu proifeiseanta an-diugh Tha cunnartan mogravera an lugraveib arsquo ghluasaid seo ma tha cultar na RA arsquo fagraves nas coltaiche ri chegraveile ma bhios sgaradh eadar cultar agus farsaingeachd an t-sograveisealtais agus ma chailleas e a inbhe agus a bhuntanas

Maoineachadh poblach do luchd-ealain fa leth Tha Legraveirmheasan Earrainnean Alba Chruthachail arsquo sealltainn gu bheil luchd-ealain den bheachd gu bheil maoineachadh poblach deatamach gus taic airgid a thoirt seachad a tha arsquo toirt dhaibh an spagraves an ugraveine agus an comas dhaibh a bhith arsquo cruthachadh obair gun riatanas a bhith orra a bhith arsquo ro-innse nan toraidhean agus nam buannachdan poblach aig an obair san ugraveine ghoirid Tro eachdraidh tha luchd-ealain gu tric air gabhail ri rudan ugravera agus air leam a-steach dhan neo-aithnichte is iad arsquo lorg dhograveighean ugravera is tionnsgalach gus an saoghal a riochdachadh agus gus cnuasachadh air fhad lsquos a tha e ag atharrachadh timcheall oirnn - rud a bhios uaireannan ag atharrachadh an t-saoghail fhegravein Uaireannan tha luchd-maoineachaidh cliantan luchd-amhairc agus an sograveisealtas nas traidiseanta san dograveigh smaoineachaidh aca na tha an luchd-ealain Tha seo uaireannan doirbh do luchd-maoineachaidh a thaobh co-theacsa nas fharsainge na cunntachalachd arsquo dearbhadh bhuannachdan don phoball agus beachdan an t-sluaigh

Gus taic a chumail do luchd-ealain ann an Alba gus sagraver-mhathas agus deuchainneachd iarraidh tro thraidiseanan agus dhograveighean-obrach an latha an-diugh feumaidh sinn taic a thoirt do luchd-ealain a tha airson obrachadh air thoiseach air na tha arsquo tachairt aig an agravem seo agus gus obrachadh seachad air na rudan a tha sinn arsquo tuigsinn agus anns a bheil sinn arsquo cur luach aig an agravem seo Feumaidh sinn a bhith cinnteach gu bheil luach shograveisealta aig an tasgadh seo ann an luchd-ealain gus an sgilean a leasachadh an dagrave chuid aig an agravem seo agus san agravem ri teachd - ach dhrsaquofhaodte gun atharraich an luach nuair a bheir tigravede agus eachdraidh barrachd buaidh-astair dhuinn Nuair a dhrsaquoatharraicheas an sograveisealtas dhrsaquofhaodte gum bi an rud a tha ugraver san latha an-diugh mar traidisean san agravem ri teachd

Tha daoine a fhuair grantaichean do dhaoine fa leth bho Chomhairle Ealain na h-Alba bho na Bursaraidhean Luchd-ealain a thug Alba Chruthachail a-steach agus bho na duaisean a chaidh a thoirt do luchd-ealain tro Maoineachadh Prograveiseact Fosgailte arsquo meas gun robh seo na phagraveirt chudromach agus riatanach den t-soirbheas aig iomadh neach-ealain a tha ag obair ann an Alba aig an taigh agus thall thairis anns an dagrave dheichead mu dheireadh Is urrainn do shuimeannan beaga de thaic airgead taic is aithne dheatamach a thoirt do luchd-ealain aig amannan cudromach sa bheatha-obrach aca

Tha maoineachadh poblach deatamach a thaobh brosnachadh rannsachadh is leasachadh agus a bhith arsquo sgaoileadh na tuigse gu bheil fagraveilligeadh agus riosg nam pagraveirt deatamach agus feumail de leasachadh an neach-ealain Tha seo coltach ris na dograveighean-obrach a chithear ann an spogravers saidheans agus legraveigheadaireachd far a bheil cleachdadh deuchainn agus fagraveilligeadh nam pagraveirtean deatamach de phrograveiseas a tha aig arsquo cheann thall arsquo ligravebhrigeadh leasachadh agus soirbheas

Mar sin aig cridhe na ro-innleachd seo tha gealltanas ann a bhith arsquo tuigsinn agus arsquo brosnachadh an rograveil air leth a thrsquo aig luchd-ealain nas fheagraverr an dagrave chuid nar beathannan agus san t-sograveisealtas san fharsaingeachd Feumaidh sinn smaoineachadh as ugraver air na dograveighean anns an urrainn dho dhrsquoAlba an seograversa taic a thoirt do luchd-ealain air a bheil iad feumach aig diofar igraverean den bheatha-obrach aca airson a bhith seasmhach rsquoS ann bhon ghealltanas seo do luchd-ealain a tha an cograverr den ro-innleachd arsquo tighinn

16

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas fhaicsinniche agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil Maoineachadh Dean ath-sgrugravedadh air an dograveigh-obrach Ro an dograveigh-obrach maoineachaidh agus Tagradh maoineachaidh againn gus taic a chumail ri dheireadh againn freagarrach ann a bhith arsquo farsaingeachd de luchd-ealain aig diofar igraverean na Sultain toirt chothroman do luchd-ealain air farsaingeachd de chothroman a tha arsquo tairgse ghoireasan tregraveanadh agus leasachadh sgilean gus an urrainn dhaibh an obair aca a leasachadh

- Degravean anailis buaidh air Maoineachadh Prograveiseact Fosgailte a thaobh taic do luchdshyealain is riochdairean fa leth arsquo gabhail a-steach a bhith arsquo faighinn bheachdan air ais bho luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh chultarach

2017

- Arsquo lorg dhograveighean ann an comshypagraveirteachas le buidhnean eile gus taic a chumail ri leasachadh proifeiseanta tagravelant agus sgilean airson prigraveomh dhreuchdan eile taobh a-staigh nan ealan mar eisimpleir dealbhaichean stiugraveirichean teicneolaichean manaidsearan agraverd-ugraverlar luchd-margaidheachd agus rianadairean

Arsquo cruthachadh co-theacsa ionmhasail nas treasa airson obair luchd-ealain

bull Arsquo coimhead le daoine eile air dograveighean gus pagraveigheadh suidheachaidhean cogravemhnaidh agus obrach luchd-ealain a leasachadh - arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil gach buidheann is prograveiseact a tha arsquo faighinn maoineachadh poblach arsquo leantainn deagh chleachdadh a thaobh pagraveigheadh chothromach agus gu bheil iad arsquo tuigsinn na buaidhe a bhios air an earrainn san fharsaingeachd mur a degravean iad seo

bull Arsquo tograveiseachadh chogravemhraidhean le Riaghaltas na h-Alba a thaobh Bile na h-Alba

Leasachadh Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil maoineachadh Tagradh agus arsquo phrogravegraman leithid Maoineachadh Toirt buaidh Prograveiseact Fosgailte agus an ath phrogravegram

airson Maoineachadh Cunbhalach a regraveir ghealltanasan anns an ro-innleachd seo

Ag obair gu dlugraveth ri Riaghaltas na h-Alba gus cothroman san agravem ri teachd a chomharrachadh

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Tro 201617 agus 201718

Arsquo brosnachadh barrachd cuideam Tagradh Degravean barrachd rugraverachadh is rannsachadh air Tro 201617 air an rogravel phoblach agus igraveomhaigh agraveite an luchd-ealain sa bheatha phoblaich tro agus aig luchd-ealain agus air na tha iad shuirbhidh EDI an luchd-ealain 201718 arsquo cur ris an t-sograveisealtas

17

18

Matthew Simos Edinburgh Printmakers Dealbh le buidheachas do Edinburgh Printmakers

19

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Tha portfolio Alba Chruthachail de Bhuidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agus de bhuidhnean leasachaidh earrainn mar aon phagraveirt den chruth-tigravere nagraveiseanta aig a bheil ruigse agus doimhneachd nach beag air feadh na h-Alba agus nas fhaide air falbh Tha buidhnean ann an diofar chruthan agus tha iad gu math eadarshydhealaichte an dagrave chuid a thaobh adhbhar-bith agus a thaobh meud

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadarshynagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc Anns arsquo bhunshystructar ealain is cultar air fad tha na ceudan de chompanaidhean cruinneachaidhean taigheanshytasgaidh buidhnean foghlaim gailearaidhean leabharlannan agus ionadan aig an igravere nagraveiseanta is ionadail a tha arsquo faighinn taic shusbainteach bho riaghaltas ionadail is nagraveiseanta Tha

buidhnean coimhearsnachd saor-thoileach agus neo-dhreuchdail agus buidhnean coimeirsealta a tha gnigraveomhach ann an coimhearsnachd arsquo cur ris an earrainn cuideachd Tha agraveite riatanach aig craoladairean anns arsquo chruth-tigravere nas fharsainge seo a thaobh progravegramadh ealain coimiseanadh togail inbhe agus ruigse Tha luchd-breithneachaidh agus sgrigraveobhadairean nam pagraveirt cudromach den earrainn agus tha iad cudromach a thaobh bruidhinn agraves leth na h-obrach a bhith arsquo toirt dugravebhlan dha a bhith arsquo cur ri buaidh agus agraverd-amasachd na h-obrach cho math ri bhith cuideachadh gus an obair a thasgadh Tha farsaingeachd thoinnte de dhagraveimhean cheanglaichean agus eisimeileachdan ann a tha arsquo ceangal bhuidhnean ri chegraveile agus far an urrainn do na gnigraveomhan ann an aon raon a bhith arsquo toirt buaidh mhograver air raon eile

Ruigse - ionadaileadar-nagraveiseanta Tha iomadh buidheann ealain ag obair taobh a-staigh ligraveonraidhean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta mar thoradh air na ceanglaichean aca tro na h-agraveiteachan seo

Tha cliugrave eadar-nagraveiseanta aig Alba a tha arsquo fagraves le tograverr phrogravegraman aig buidhnean prigraveomh thachartasan is fegraveisean arsquo tarraing riochdairean luchd-glegraveidhidh preasantairean luchd-brosnachaidh agraveidseantan luchd-ealain agus na meadhanan cho math ri bhith arsquo tarraing dhaoine thagravelantach aig toiseach nam beathannan-obrach aca Tha seo arsquo cruthachadh chothroman airson luchd-ealain a tha stegraveidhichte ann an Alba a bhith arsquo conaltradh le luchd-ealain eadar-nagraveiseanta agus gus am faigh luchd-amhairc cothrom air diofar chultaran is sheallaidhean

Thathar ag aithneachadh Alba air feadh an t-saoghail mar dugravethaich a tha air thoiseach air cagravech le poileasaidhean agus cleachdadh ann an iomadh raon de na h-ealain arsquo gabhail a-steach

20

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

motha a tha arsquo beachdachadh air a dhol a-steach do na h-ealain gu proifeiseanta an-diugh Tha cunnartan mogravera an lugraveib arsquo ghluasaid seo ma tha cultar na RA arsquo fagraves nas coltaiche ri chegraveile ma bhios sgaradh eadar cultar agus farsaingeachd an t-sograveisealtais agus ma chailleas e a inbhe agus a bhuntanas

Maoineachadh poblach do luchd-ealain fa leth Tha Legraveirmheasan Earrainnean Alba Chruthachail arsquo sealltainn gu bheil luchd-ealain den bheachd gu bheil maoineachadh poblach deatamach gus taic airgid a thoirt seachad a tha arsquo toirt dhaibh an spagraves an ugraveine agus an comas dhaibh a bhith arsquo cruthachadh obair gun riatanas a bhith orra a bhith arsquo ro-innse nan toraidhean agus nam buannachdan poblach aig an obair san ugraveine ghoirid Tro eachdraidh tha luchd-ealain gu tric air gabhail ri rudan ugravera agus air leam a-steach dhan neo-aithnichte is iad arsquo lorg dhograveighean ugravera is tionnsgalach gus an saoghal a riochdachadh agus gus cnuasachadh air fhad lsquos a tha e ag atharrachadh timcheall oirnn - rud a bhios uaireannan ag atharrachadh an t-saoghail fhegravein Uaireannan tha luchd-maoineachaidh cliantan luchd-amhairc agus an sograveisealtas nas traidiseanta san dograveigh smaoineachaidh aca na tha an luchd-ealain Tha seo uaireannan doirbh do luchd-maoineachaidh a thaobh co-theacsa nas fharsainge na cunntachalachd arsquo dearbhadh bhuannachdan don phoball agus beachdan an t-sluaigh

Gus taic a chumail do luchd-ealain ann an Alba gus sagraver-mhathas agus deuchainneachd iarraidh tro thraidiseanan agus dhograveighean-obrach an latha an-diugh feumaidh sinn taic a thoirt do luchd-ealain a tha airson obrachadh air thoiseach air na tha arsquo tachairt aig an agravem seo agus gus obrachadh seachad air na rudan a tha sinn arsquo tuigsinn agus anns a bheil sinn arsquo cur luach aig an agravem seo Feumaidh sinn a bhith cinnteach gu bheil luach shograveisealta aig an tasgadh seo ann an luchd-ealain gus an sgilean a leasachadh an dagrave chuid aig an agravem seo agus san agravem ri teachd - ach dhrsaquofhaodte gun atharraich an luach nuair a bheir tigravede agus eachdraidh barrachd buaidh-astair dhuinn Nuair a dhrsaquoatharraicheas an sograveisealtas dhrsaquofhaodte gum bi an rud a tha ugraver san latha an-diugh mar traidisean san agravem ri teachd

Tha daoine a fhuair grantaichean do dhaoine fa leth bho Chomhairle Ealain na h-Alba bho na Bursaraidhean Luchd-ealain a thug Alba Chruthachail a-steach agus bho na duaisean a chaidh a thoirt do luchd-ealain tro Maoineachadh Prograveiseact Fosgailte arsquo meas gun robh seo na phagraveirt chudromach agus riatanach den t-soirbheas aig iomadh neach-ealain a tha ag obair ann an Alba aig an taigh agus thall thairis anns an dagrave dheichead mu dheireadh Is urrainn do shuimeannan beaga de thaic airgead taic is aithne dheatamach a thoirt do luchd-ealain aig amannan cudromach sa bheatha-obrach aca

Tha maoineachadh poblach deatamach a thaobh brosnachadh rannsachadh is leasachadh agus a bhith arsquo sgaoileadh na tuigse gu bheil fagraveilligeadh agus riosg nam pagraveirt deatamach agus feumail de leasachadh an neach-ealain Tha seo coltach ris na dograveighean-obrach a chithear ann an spogravers saidheans agus legraveigheadaireachd far a bheil cleachdadh deuchainn agus fagraveilligeadh nam pagraveirtean deatamach de phrograveiseas a tha aig arsquo cheann thall arsquo ligravebhrigeadh leasachadh agus soirbheas

Mar sin aig cridhe na ro-innleachd seo tha gealltanas ann a bhith arsquo tuigsinn agus arsquo brosnachadh an rograveil air leth a thrsquo aig luchd-ealain nas fheagraverr an dagrave chuid nar beathannan agus san t-sograveisealtas san fharsaingeachd Feumaidh sinn smaoineachadh as ugraver air na dograveighean anns an urrainn dho dhrsquoAlba an seograversa taic a thoirt do luchd-ealain air a bheil iad feumach aig diofar igraverean den bheatha-obrach aca airson a bhith seasmhach rsquoS ann bhon ghealltanas seo do luchd-ealain a tha an cograverr den ro-innleachd arsquo tighinn

16

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas fhaicsinniche agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil Maoineachadh Dean ath-sgrugravedadh air an dograveigh-obrach Ro an dograveigh-obrach maoineachaidh agus Tagradh maoineachaidh againn gus taic a chumail ri dheireadh againn freagarrach ann a bhith arsquo farsaingeachd de luchd-ealain aig diofar igraverean na Sultain toirt chothroman do luchd-ealain air farsaingeachd de chothroman a tha arsquo tairgse ghoireasan tregraveanadh agus leasachadh sgilean gus an urrainn dhaibh an obair aca a leasachadh

- Degravean anailis buaidh air Maoineachadh Prograveiseact Fosgailte a thaobh taic do luchdshyealain is riochdairean fa leth arsquo gabhail a-steach a bhith arsquo faighinn bheachdan air ais bho luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh chultarach

2017

- Arsquo lorg dhograveighean ann an comshypagraveirteachas le buidhnean eile gus taic a chumail ri leasachadh proifeiseanta tagravelant agus sgilean airson prigraveomh dhreuchdan eile taobh a-staigh nan ealan mar eisimpleir dealbhaichean stiugraveirichean teicneolaichean manaidsearan agraverd-ugraverlar luchd-margaidheachd agus rianadairean

Arsquo cruthachadh co-theacsa ionmhasail nas treasa airson obair luchd-ealain

bull Arsquo coimhead le daoine eile air dograveighean gus pagraveigheadh suidheachaidhean cogravemhnaidh agus obrach luchd-ealain a leasachadh - arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil gach buidheann is prograveiseact a tha arsquo faighinn maoineachadh poblach arsquo leantainn deagh chleachdadh a thaobh pagraveigheadh chothromach agus gu bheil iad arsquo tuigsinn na buaidhe a bhios air an earrainn san fharsaingeachd mur a degravean iad seo

bull Arsquo tograveiseachadh chogravemhraidhean le Riaghaltas na h-Alba a thaobh Bile na h-Alba

Leasachadh Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil maoineachadh Tagradh agus arsquo phrogravegraman leithid Maoineachadh Toirt buaidh Prograveiseact Fosgailte agus an ath phrogravegram

airson Maoineachadh Cunbhalach a regraveir ghealltanasan anns an ro-innleachd seo

Ag obair gu dlugraveth ri Riaghaltas na h-Alba gus cothroman san agravem ri teachd a chomharrachadh

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Tro 201617 agus 201718

Arsquo brosnachadh barrachd cuideam Tagradh Degravean barrachd rugraverachadh is rannsachadh air Tro 201617 air an rogravel phoblach agus igraveomhaigh agraveite an luchd-ealain sa bheatha phoblaich tro agus aig luchd-ealain agus air na tha iad shuirbhidh EDI an luchd-ealain 201718 arsquo cur ris an t-sograveisealtas

17

18

Matthew Simos Edinburgh Printmakers Dealbh le buidheachas do Edinburgh Printmakers

19

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Tha portfolio Alba Chruthachail de Bhuidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agus de bhuidhnean leasachaidh earrainn mar aon phagraveirt den chruth-tigravere nagraveiseanta aig a bheil ruigse agus doimhneachd nach beag air feadh na h-Alba agus nas fhaide air falbh Tha buidhnean ann an diofar chruthan agus tha iad gu math eadarshydhealaichte an dagrave chuid a thaobh adhbhar-bith agus a thaobh meud

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadarshynagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc Anns arsquo bhunshystructar ealain is cultar air fad tha na ceudan de chompanaidhean cruinneachaidhean taigheanshytasgaidh buidhnean foghlaim gailearaidhean leabharlannan agus ionadan aig an igravere nagraveiseanta is ionadail a tha arsquo faighinn taic shusbainteach bho riaghaltas ionadail is nagraveiseanta Tha

buidhnean coimhearsnachd saor-thoileach agus neo-dhreuchdail agus buidhnean coimeirsealta a tha gnigraveomhach ann an coimhearsnachd arsquo cur ris an earrainn cuideachd Tha agraveite riatanach aig craoladairean anns arsquo chruth-tigravere nas fharsainge seo a thaobh progravegramadh ealain coimiseanadh togail inbhe agus ruigse Tha luchd-breithneachaidh agus sgrigraveobhadairean nam pagraveirt cudromach den earrainn agus tha iad cudromach a thaobh bruidhinn agraves leth na h-obrach a bhith arsquo toirt dugravebhlan dha a bhith arsquo cur ri buaidh agus agraverd-amasachd na h-obrach cho math ri bhith cuideachadh gus an obair a thasgadh Tha farsaingeachd thoinnte de dhagraveimhean cheanglaichean agus eisimeileachdan ann a tha arsquo ceangal bhuidhnean ri chegraveile agus far an urrainn do na gnigraveomhan ann an aon raon a bhith arsquo toirt buaidh mhograver air raon eile

Ruigse - ionadaileadar-nagraveiseanta Tha iomadh buidheann ealain ag obair taobh a-staigh ligraveonraidhean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta mar thoradh air na ceanglaichean aca tro na h-agraveiteachan seo

Tha cliugrave eadar-nagraveiseanta aig Alba a tha arsquo fagraves le tograverr phrogravegraman aig buidhnean prigraveomh thachartasan is fegraveisean arsquo tarraing riochdairean luchd-glegraveidhidh preasantairean luchd-brosnachaidh agraveidseantan luchd-ealain agus na meadhanan cho math ri bhith arsquo tarraing dhaoine thagravelantach aig toiseach nam beathannan-obrach aca Tha seo arsquo cruthachadh chothroman airson luchd-ealain a tha stegraveidhichte ann an Alba a bhith arsquo conaltradh le luchd-ealain eadar-nagraveiseanta agus gus am faigh luchd-amhairc cothrom air diofar chultaran is sheallaidhean

Thathar ag aithneachadh Alba air feadh an t-saoghail mar dugravethaich a tha air thoiseach air cagravech le poileasaidhean agus cleachdadh ann an iomadh raon de na h-ealain arsquo gabhail a-steach

20

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Prigraveomh amas Coimhead air dograveighean gus an gabh na chuireas luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh cultair don t-sograveisealtas a dhegraveanamh nas fhaicsinniche agus luach air a chur ann - le amas a bhith arsquo cruthachadh barrachd chothroman airson sagraver-mhathas agus iomadachd tro na h-ealain a bhith air a bhrosnachadh air agravel agus air a dhegraveanamh seasmhach air feadh na h-Alba

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil Maoineachadh Dean ath-sgrugravedadh air an dograveigh-obrach Ro an dograveigh-obrach maoineachaidh agus Tagradh maoineachaidh againn gus taic a chumail ri dheireadh againn freagarrach ann a bhith arsquo farsaingeachd de luchd-ealain aig diofar igraverean na Sultain toirt chothroman do luchd-ealain air farsaingeachd de chothroman a tha arsquo tairgse ghoireasan tregraveanadh agus leasachadh sgilean gus an urrainn dhaibh an obair aca a leasachadh

- Degravean anailis buaidh air Maoineachadh Prograveiseact Fosgailte a thaobh taic do luchdshyealain is riochdairean fa leth arsquo gabhail a-steach a bhith arsquo faighinn bheachdan air ais bho luchd-ealain agus luchd-degraveanaimh chultarach

2017

- Arsquo lorg dhograveighean ann an comshypagraveirteachas le buidhnean eile gus taic a chumail ri leasachadh proifeiseanta tagravelant agus sgilean airson prigraveomh dhreuchdan eile taobh a-staigh nan ealan mar eisimpleir dealbhaichean stiugraveirichean teicneolaichean manaidsearan agraverd-ugraverlar luchd-margaidheachd agus rianadairean

Arsquo cruthachadh co-theacsa ionmhasail nas treasa airson obair luchd-ealain

bull Arsquo coimhead le daoine eile air dograveighean gus pagraveigheadh suidheachaidhean cogravemhnaidh agus obrach luchd-ealain a leasachadh - arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil gach buidheann is prograveiseact a tha arsquo faighinn maoineachadh poblach arsquo leantainn deagh chleachdadh a thaobh pagraveigheadh chothromach agus gu bheil iad arsquo tuigsinn na buaidhe a bhios air an earrainn san fharsaingeachd mur a degravean iad seo

bull Arsquo tograveiseachadh chogravemhraidhean le Riaghaltas na h-Alba a thaobh Bile na h-Alba

Leasachadh Arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil maoineachadh Tagradh agus arsquo phrogravegraman leithid Maoineachadh Toirt buaidh Prograveiseact Fosgailte agus an ath phrogravegram

airson Maoineachadh Cunbhalach a regraveir ghealltanasan anns an ro-innleachd seo

Ag obair gu dlugraveth ri Riaghaltas na h-Alba gus cothroman san agravem ri teachd a chomharrachadh

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Tro 201617 agus 201718

Arsquo brosnachadh barrachd cuideam Tagradh Degravean barrachd rugraverachadh is rannsachadh air Tro 201617 air an rogravel phoblach agus igraveomhaigh agraveite an luchd-ealain sa bheatha phoblaich tro agus aig luchd-ealain agus air na tha iad shuirbhidh EDI an luchd-ealain 201718 arsquo cur ris an t-sograveisealtas

17

18

Matthew Simos Edinburgh Printmakers Dealbh le buidheachas do Edinburgh Printmakers

19

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Tha portfolio Alba Chruthachail de Bhuidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agus de bhuidhnean leasachaidh earrainn mar aon phagraveirt den chruth-tigravere nagraveiseanta aig a bheil ruigse agus doimhneachd nach beag air feadh na h-Alba agus nas fhaide air falbh Tha buidhnean ann an diofar chruthan agus tha iad gu math eadarshydhealaichte an dagrave chuid a thaobh adhbhar-bith agus a thaobh meud

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadarshynagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc Anns arsquo bhunshystructar ealain is cultar air fad tha na ceudan de chompanaidhean cruinneachaidhean taigheanshytasgaidh buidhnean foghlaim gailearaidhean leabharlannan agus ionadan aig an igravere nagraveiseanta is ionadail a tha arsquo faighinn taic shusbainteach bho riaghaltas ionadail is nagraveiseanta Tha

buidhnean coimhearsnachd saor-thoileach agus neo-dhreuchdail agus buidhnean coimeirsealta a tha gnigraveomhach ann an coimhearsnachd arsquo cur ris an earrainn cuideachd Tha agraveite riatanach aig craoladairean anns arsquo chruth-tigravere nas fharsainge seo a thaobh progravegramadh ealain coimiseanadh togail inbhe agus ruigse Tha luchd-breithneachaidh agus sgrigraveobhadairean nam pagraveirt cudromach den earrainn agus tha iad cudromach a thaobh bruidhinn agraves leth na h-obrach a bhith arsquo toirt dugravebhlan dha a bhith arsquo cur ri buaidh agus agraverd-amasachd na h-obrach cho math ri bhith cuideachadh gus an obair a thasgadh Tha farsaingeachd thoinnte de dhagraveimhean cheanglaichean agus eisimeileachdan ann a tha arsquo ceangal bhuidhnean ri chegraveile agus far an urrainn do na gnigraveomhan ann an aon raon a bhith arsquo toirt buaidh mhograver air raon eile

Ruigse - ionadaileadar-nagraveiseanta Tha iomadh buidheann ealain ag obair taobh a-staigh ligraveonraidhean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta mar thoradh air na ceanglaichean aca tro na h-agraveiteachan seo

Tha cliugrave eadar-nagraveiseanta aig Alba a tha arsquo fagraves le tograverr phrogravegraman aig buidhnean prigraveomh thachartasan is fegraveisean arsquo tarraing riochdairean luchd-glegraveidhidh preasantairean luchd-brosnachaidh agraveidseantan luchd-ealain agus na meadhanan cho math ri bhith arsquo tarraing dhaoine thagravelantach aig toiseach nam beathannan-obrach aca Tha seo arsquo cruthachadh chothroman airson luchd-ealain a tha stegraveidhichte ann an Alba a bhith arsquo conaltradh le luchd-ealain eadar-nagraveiseanta agus gus am faigh luchd-amhairc cothrom air diofar chultaran is sheallaidhean

Thathar ag aithneachadh Alba air feadh an t-saoghail mar dugravethaich a tha air thoiseach air cagravech le poileasaidhean agus cleachdadh ann an iomadh raon de na h-ealain arsquo gabhail a-steach

20

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

18

Matthew Simos Edinburgh Printmakers Dealbh le buidheachas do Edinburgh Printmakers

19

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Tha portfolio Alba Chruthachail de Bhuidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agus de bhuidhnean leasachaidh earrainn mar aon phagraveirt den chruth-tigravere nagraveiseanta aig a bheil ruigse agus doimhneachd nach beag air feadh na h-Alba agus nas fhaide air falbh Tha buidhnean ann an diofar chruthan agus tha iad gu math eadarshydhealaichte an dagrave chuid a thaobh adhbhar-bith agus a thaobh meud

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadarshynagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc Anns arsquo bhunshystructar ealain is cultar air fad tha na ceudan de chompanaidhean cruinneachaidhean taigheanshytasgaidh buidhnean foghlaim gailearaidhean leabharlannan agus ionadan aig an igravere nagraveiseanta is ionadail a tha arsquo faighinn taic shusbainteach bho riaghaltas ionadail is nagraveiseanta Tha

buidhnean coimhearsnachd saor-thoileach agus neo-dhreuchdail agus buidhnean coimeirsealta a tha gnigraveomhach ann an coimhearsnachd arsquo cur ris an earrainn cuideachd Tha agraveite riatanach aig craoladairean anns arsquo chruth-tigravere nas fharsainge seo a thaobh progravegramadh ealain coimiseanadh togail inbhe agus ruigse Tha luchd-breithneachaidh agus sgrigraveobhadairean nam pagraveirt cudromach den earrainn agus tha iad cudromach a thaobh bruidhinn agraves leth na h-obrach a bhith arsquo toirt dugravebhlan dha a bhith arsquo cur ri buaidh agus agraverd-amasachd na h-obrach cho math ri bhith cuideachadh gus an obair a thasgadh Tha farsaingeachd thoinnte de dhagraveimhean cheanglaichean agus eisimeileachdan ann a tha arsquo ceangal bhuidhnean ri chegraveile agus far an urrainn do na gnigraveomhan ann an aon raon a bhith arsquo toirt buaidh mhograver air raon eile

Ruigse - ionadaileadar-nagraveiseanta Tha iomadh buidheann ealain ag obair taobh a-staigh ligraveonraidhean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta mar thoradh air na ceanglaichean aca tro na h-agraveiteachan seo

Tha cliugrave eadar-nagraveiseanta aig Alba a tha arsquo fagraves le tograverr phrogravegraman aig buidhnean prigraveomh thachartasan is fegraveisean arsquo tarraing riochdairean luchd-glegraveidhidh preasantairean luchd-brosnachaidh agraveidseantan luchd-ealain agus na meadhanan cho math ri bhith arsquo tarraing dhaoine thagravelantach aig toiseach nam beathannan-obrach aca Tha seo arsquo cruthachadh chothroman airson luchd-ealain a tha stegraveidhichte ann an Alba a bhith arsquo conaltradh le luchd-ealain eadar-nagraveiseanta agus gus am faigh luchd-amhairc cothrom air diofar chultaran is sheallaidhean

Thathar ag aithneachadh Alba air feadh an t-saoghail mar dugravethaich a tha air thoiseach air cagravech le poileasaidhean agus cleachdadh ann an iomadh raon de na h-ealain arsquo gabhail a-steach

20

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

19

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Tha portfolio Alba Chruthachail de Bhuidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agus de bhuidhnean leasachaidh earrainn mar aon phagraveirt den chruth-tigravere nagraveiseanta aig a bheil ruigse agus doimhneachd nach beag air feadh na h-Alba agus nas fhaide air falbh Tha buidhnean ann an diofar chruthan agus tha iad gu math eadarshydhealaichte an dagrave chuid a thaobh adhbhar-bith agus a thaobh meud

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadarshynagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc Anns arsquo bhunshystructar ealain is cultar air fad tha na ceudan de chompanaidhean cruinneachaidhean taigheanshytasgaidh buidhnean foghlaim gailearaidhean leabharlannan agus ionadan aig an igravere nagraveiseanta is ionadail a tha arsquo faighinn taic shusbainteach bho riaghaltas ionadail is nagraveiseanta Tha

buidhnean coimhearsnachd saor-thoileach agus neo-dhreuchdail agus buidhnean coimeirsealta a tha gnigraveomhach ann an coimhearsnachd arsquo cur ris an earrainn cuideachd Tha agraveite riatanach aig craoladairean anns arsquo chruth-tigravere nas fharsainge seo a thaobh progravegramadh ealain coimiseanadh togail inbhe agus ruigse Tha luchd-breithneachaidh agus sgrigraveobhadairean nam pagraveirt cudromach den earrainn agus tha iad cudromach a thaobh bruidhinn agraves leth na h-obrach a bhith arsquo toirt dugravebhlan dha a bhith arsquo cur ri buaidh agus agraverd-amasachd na h-obrach cho math ri bhith cuideachadh gus an obair a thasgadh Tha farsaingeachd thoinnte de dhagraveimhean cheanglaichean agus eisimeileachdan ann a tha arsquo ceangal bhuidhnean ri chegraveile agus far an urrainn do na gnigraveomhan ann an aon raon a bhith arsquo toirt buaidh mhograver air raon eile

Ruigse - ionadaileadar-nagraveiseanta Tha iomadh buidheann ealain ag obair taobh a-staigh ligraveonraidhean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta mar thoradh air na ceanglaichean aca tro na h-agraveiteachan seo

Tha cliugrave eadar-nagraveiseanta aig Alba a tha arsquo fagraves le tograverr phrogravegraman aig buidhnean prigraveomh thachartasan is fegraveisean arsquo tarraing riochdairean luchd-glegraveidhidh preasantairean luchd-brosnachaidh agraveidseantan luchd-ealain agus na meadhanan cho math ri bhith arsquo tarraing dhaoine thagravelantach aig toiseach nam beathannan-obrach aca Tha seo arsquo cruthachadh chothroman airson luchd-ealain a tha stegraveidhichte ann an Alba a bhith arsquo conaltradh le luchd-ealain eadar-nagraveiseanta agus gus am faigh luchd-amhairc cothrom air diofar chultaran is sheallaidhean

Thathar ag aithneachadh Alba air feadh an t-saoghail mar dugravethaich a tha air thoiseach air cagravech le poileasaidhean agus cleachdadh ann an iomadh raon de na h-ealain arsquo gabhail a-steach

20

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadar-nagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc

Leasachadh nam Buidhnean agus na Roinne

Tha portfolio Alba Chruthachail de Bhuidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agus de bhuidhnean leasachaidh earrainn mar aon phagraveirt den chruth-tigravere nagraveiseanta aig a bheil ruigse agus doimhneachd nach beag air feadh na h-Alba agus nas fhaide air falbh Tha buidhnean ann an diofar chruthan agus tha iad gu math eadarshydhealaichte an dagrave chuid a thaobh adhbhar-bith agus a thaobh meud

Tha sinn gu mograver airson a bhith arsquo toirt maoineachadh do agus a bhith ag obair le measgachadh de bhuidhnean bhon fheadhainn a tha aithnichte gu nagraveiseanta agus gu h-eadarshynagraveiseanta fegraveisean is ionadan gu buidhnean nas lugha - ach a cheart cho cudromach - a tha arsquo degraveanamh sagraver-obair agus arsquo toirt taic do leasachadh nan luchd-ealain nam foirmichean ealain agus an luchd-amhairc Anns arsquo bhunshystructar ealain is cultar air fad tha na ceudan de chompanaidhean cruinneachaidhean taigheanshytasgaidh buidhnean foghlaim gailearaidhean leabharlannan agus ionadan aig an igravere nagraveiseanta is ionadail a tha arsquo faighinn taic shusbainteach bho riaghaltas ionadail is nagraveiseanta Tha

buidhnean coimhearsnachd saor-thoileach agus neo-dhreuchdail agus buidhnean coimeirsealta a tha gnigraveomhach ann an coimhearsnachd arsquo cur ris an earrainn cuideachd Tha agraveite riatanach aig craoladairean anns arsquo chruth-tigravere nas fharsainge seo a thaobh progravegramadh ealain coimiseanadh togail inbhe agus ruigse Tha luchd-breithneachaidh agus sgrigraveobhadairean nam pagraveirt cudromach den earrainn agus tha iad cudromach a thaobh bruidhinn agraves leth na h-obrach a bhith arsquo toirt dugravebhlan dha a bhith arsquo cur ri buaidh agus agraverd-amasachd na h-obrach cho math ri bhith cuideachadh gus an obair a thasgadh Tha farsaingeachd thoinnte de dhagraveimhean cheanglaichean agus eisimeileachdan ann a tha arsquo ceangal bhuidhnean ri chegraveile agus far an urrainn do na gnigraveomhan ann an aon raon a bhith arsquo toirt buaidh mhograver air raon eile

Ruigse - ionadaileadar-nagraveiseanta Tha iomadh buidheann ealain ag obair taobh a-staigh ligraveonraidhean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta mar thoradh air na ceanglaichean aca tro na h-agraveiteachan seo

Tha cliugrave eadar-nagraveiseanta aig Alba a tha arsquo fagraves le tograverr phrogravegraman aig buidhnean prigraveomh thachartasan is fegraveisean arsquo tarraing riochdairean luchd-glegraveidhidh preasantairean luchd-brosnachaidh agraveidseantan luchd-ealain agus na meadhanan cho math ri bhith arsquo tarraing dhaoine thagravelantach aig toiseach nam beathannan-obrach aca Tha seo arsquo cruthachadh chothroman airson luchd-ealain a tha stegraveidhichte ann an Alba a bhith arsquo conaltradh le luchd-ealain eadar-nagraveiseanta agus gus am faigh luchd-amhairc cothrom air diofar chultaran is sheallaidhean

Thathar ag aithneachadh Alba air feadh an t-saoghail mar dugravethaich a tha air thoiseach air cagravech le poileasaidhean agus cleachdadh ann an iomadh raon de na h-ealain arsquo gabhail a-steach

20

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

ionnsachadh cruthachail ciorram fegraveisean ceogravel traidiseanta agus an latha an-diugh agus ealain legraveirsinneach an latha an-diugh

Bidh ealain traidiseanta agus buidhnean ealain saor-thoileach arsquo toirt seachad gnigraveomhan tro gach seograversa foirm ealain ann an dograveigh a tha gu tric figraveor ionadail is roinneil ann an cagravenan stoidhle agus susbaint Tha an neart aca gu tric anns arsquo cho-phagraveirteachadh lagraveidir a thrsquo aig arsquo choimhearsnachd anns an obair aca arsquo cuideachadh le dlugraveths agus fegravein-igraveomhaigh coimhearsnachd

Tha an earrann chultarach san fharsaingeachd tograverr nas farsainge na arsquo ghnigraveomhachd ris an toir Alba Chruthachail taic Tha daoine arsquo degraveanamh agus arsquo gabhail pagraveirt ann an cultar tograverr a bharrachd na as aithne dhuinn Tha sinn gu mograver airson tuigse nas fheagraverr a chruthachadh is a bhrosnachadh air an earrainn san fharsaingeachd agus tha seo uile arsquo cur gu mograver ri coimhearsnachdan agraveiteachan agus dearbh-aithne chultarach na h-Alba

Tha tursan taisbeanaidhean agus dograveighean eile gus obair a cho-roinn na dhugravebhlan do bhuidhnean mar a chaidh a nochdadh sna Legraveirmheasan Roinneil Tha seo figraveor gu h-agraveraid a thaobh nan ealain-chluiche (tegraveatar dannsa agus ceogravel) far a bheil fagraves ann an agraveireamh an luchd-amhairc na phrigraveomhachas Tha seo cudromach airson cur ri cothroman airson inntrigeadh agus a bhith arsquo toirt barrachd ionmhais do na h-ionadan agus do na companaidh riochdachaidh gus am bi iad seasmhach Ged a tha obair dhigiteach arsquo dol leis a seo tha na tachartas is toraidhean beograve fhathast bunasach do chuid Tha co-obrachadh agus co-riochdachadh cuideachd nam modailean a tha arsquo cruthachadh chothroman nach beag thairis air na foirmean ealain uile ach tha iad feumach air tasgadh agus air stiugraveireadh faiceallach

Maoineachadh Poblach do bhuidhnean Tha an dealbh mhograver de mar a tha buidhnean ealain air am maoineachadh agus mar a thegraveid taic a chumail riutha na raon a tha feumach air barrachd sgrugravedaidh gus tuigse nas fheagraverr fhaighinn air luach arsquo mhaoineachaidh phoblaich agus air an rogravel a thrsquo aige mar chatailist airson

taic phrigraveobhaideach - mar eisimpleir tro sponsaireachd agus deagh euchdachd - agus mar chomharra de mhathas

Tha sinn den bheachd gu bheil e cudromach gu bheil cothroman aig na h-ealain a bhith ag obair taobh a-muigh nan cudroman ionmhasail is ealanach a thig tro shiostam a tha air a dhragraveibheadh leis arsquo mhargaid Seo gus am bi spagraves agus tigravede ann airson rannsachadh leasachadh agus deuchainnean air beachdan ugravera agus dograveighean-obrach ugravera a tha arsquo toirt dugravebhlan ag atharrachadh arsquo toirt buaidh air agus arsquo brosnachadh an t-sograveisealtais - seach digravereach a bhith arsquo degraveanamh na tha na margaidean ag iarraidh

Ach bidh seo ag atharrachadh an dagrave chuid thar foirmean ealain agus taobh a-staigh foirmean ealain Tro litreachas ceogravel agus na h-ealain legraveirsinneach tha eisimpleirean ann de dhaoine agus de bhuidhnean a tha ann an co-bhith agus a tha ag obair gu h-eadar-eisimeileach thairis air maoineachadh poblach agus tro thasgadh coimeirsealtagnothachais Is urrainn do mhaoineachadh phoblach a bhith mar taic aig igravere thragraveth agus an uair sin faodaidh na buidhnean agus obair an uair sin a bhith air an leasachadh gus am bi iad seasmhach gu coimeirsealta Tha sinn ag aithneachadh gu bheil gach buidheann air leth agus gu bheil gach buidheann ga leasachadh fhegravein ann an diofar dhograveighean Gu tric bheir an co-theacsa farsaing aig obair buidhne buaidh air leasachaidh is seasmhachd mar eisimpleir a bhith stegraveidhichte ann an agraveite dugravethchail ag obair ann an Gagraveidhlig no Scots no ag obair ann an raontan co-cheangailte ri co-ionannachdan iomadachd agus in-ghabhail

Tha e aithnichte fad is farsaing gu bheil comas aig na h-ealain is cultar a bhith arsquo brosnachadh fagraves eaconomach tro na gnigraveomhachasan cruthachail Cha ghabh fagraves a chur air na gnigraveomhachasan cruthachail agraves aonais roinn ealain a tha lagraveidir agus deuchainneach a tha arsquo faighinn taic bho mhaoineachadh phoblach Tha cothrom ann cuideachd do bhuidhnean ealain a bhith arsquo cur ris an t-seasmhachd aca tron taic againn do na Gnigraveomhachasan Cruthachail a tha arsquo cur fogravecas air fagraves gnothachasan cruthachail a tha seasmhach Dhrsquofhaodte gur ann mu thasgadh de sheograversaichean ugravera no cothroman

21

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

margaidh de sheograversaichean ugravera a tha seo No dhrsquofhaodte gum bi e mu na sgilean ceart a bhith aig buidhnean a thaobh cuspairean a thaobh digiteachadh Seilbheachd Innleachdail seilbheadaireachd susbaint agus dlighe-sgrigraveobhaidh

Ath-leumachd (resilience) nam Buidhnean Is urrainn agraveite cudromach a bhith aig buidhnean ealain anns na coimhearsnachdan an dagrave chuid mar luchd-fastaidh agus le bhith arsquo toirt seachad measgachadh de dhrsquoagraveiteachan poblach is proifeiseanta far an degravean agus far an co-roinn luchd-ealain an cuid obrach Tha iomadh dagraveimh maoineachaidh aig tograverr bhuidhnean le luchd-maoineachaidh nagraveiseanta is ionadail - arsquo ruith ghnigraveomhan coimeirsealta is malairt agus inbhe aca mar charthannas aig an aon agravem Tha maoineachadh cunbhalach cudromach a thaobh a bhith arsquo cumail taic do na prigraveomh chosgaisean ealanach agus obrachaidh aig buidheann Tha e cuideachd arsquo sealltainn igravere de mhisneachd a bhios gu tric arsquo cuideachadh gus airgead poblach is prigraveobhaideach eile fhaighinn Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh nuair nach deach maoineachadh agraverdachadh no aig agravem nuair a tha geagraverraidhean air a bhith ann aig iomadh Ugraveghdarras Ionadail tha seo ag adhbharachadh cuideam a thaobh na dagraveimhe eadar maoineachadh nagraveiseanta bho Alba Chruthachail agus taic bho Ugraveghdarrasan Ionadail rsquoS e prigraveomh dhugravebhlan a bhios ann a bhith arsquo cumail taic ri bun-structar a chaidh a thogail thairis air an 70 bliadhna mu dheireadh agus aig an aon agravem a bhith arsquo cumail taic ri tionnsgalachd Ma tha cothrom gu bhith aig an roinn agus aig an luchd-maoineachaidh a bhith arsquo cur aghaidh ri seo bidh feum air atharrachadh san dograveigh anns am bi buidhnean agus com-pagraveirtichean arsquo degraveiligeadh ri dograveighean-obrach a thaobh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

Tha gach buidheann air leth agus tha i air a degraveanamh leis na daoine a stiugraveireas i a tha ag obair innte agus a tha ga cleachdadh Tha na modailean agus structairean nan taobhan cudromach de bhuidheann ach rsquos e an cultar agus an dograveigh-obrach a thaobh leasachadh agus dhagraveimhean a tha arsquo toirt buaidh air degrave a nigrave arsquo bhuidheann degrave am beachd a thrsaquo aig daoine

oirre agus mar a bhios i arsquo degraveiligeadh ri agus arsquo freagarrachadh ri atharrachadh Cumaidh luchd-obrach eadar-mheasgte aig gach igravere ann am buidhnean taic ri seasmhachd agus buntanas taobh a-staigh sograveisealtas a tha ag atharrachadh cho math ri a bhith arsquo toirt buaidh air progravegraman nas beartaiche agus nas eadar-mheasgte a tha ag adhbharachadh raon nas fharsainge de thachartasan thoraidhean agus sheallaidhean cultarach

Mar a h-uile gnothachas eile tha buidhnean ealain ag obair ann an agraverainneachd a tha daonnan ag atharrachadh as urrainn buaidh a thoirt air an t-seasmhachd aca agus air an degraveanadas aca san fharsaingeachd Tha soirbheas gu tric mar thoradh air buidheann a bhith comasach air freagarrachadh ri atharrachaidhean a tha arsquo tachairt taobh a-staigh cho-theacsan nas motha sograveisealta agus eaconamach Feumaidh buidhnean a bhith sgileil agus sugravebailte gus am bi iad seasmhach aig amannan de mhigrave-chinnt Gu tric lsquos e atharrachadh ann am fogravecas a tha a dhigraveth gus com-pagraveirteachadh agus miannan a leudachadh seach a bhith arsquo brosnachadh a bhith arsquo leudachadh prigraveomh raon-ugraveghdarrais na buidhne arsquo feuchainn ri cus a dhegraveanamh agus arsquo lagachadh fogravecas iomlan na buidhne

Ceannardas ann am buidhnean Tha tograverr sheograversaichean ceannardais ann Tha iomadh diofar dograveigh-obrach stegraveidhichte ann an roinn nan ealan agus tha dograveighean-obrach ugravera arsquo tighinn am bagraverr cuideachd a tha arsquo tighinn tro chuid de na pagraveirtean de earrainnean nan ealan nach eil cho aithnichte agus tro raontan mar iomairt shograveisealta Tha na Legraveirmheasan Roinneil ag aithneachadh gum feumar taic a chumail ri bhith arsquo cruthachadh ceannardas a tha sgaoilte air feadh na h-Alba Fear a tha arsquo toirt meas do na ceannardan nas stegraveidhichte agus tha arsquo togail air an eogravelas aca ach a tha arsquo brosnachadh sealladh ugraver agus arsquo toirt egraveisteachd do ghuthan ugravera a tha arsquo tighinn am bagraverr

Riaghladh Tha arsquo mhograver-chuid de na buidhnean air an stiugraveireadh le Bugraveird Tha bugraveird an urra ri stiugraveireadh nam buidhnean san fharsaingeachd

22

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Tha tuigsinn air ceartas sograveisealta ceangal agus dograveigh-obrach for-ghnigraveomhach a thaobh a bhith arsquo togail co-ionnanachd agus iomadachd ann am buidhnean bho igravere arsquo bhugraveird sigraveos cudromach gus luach phoblach iomlan nas treasa a dhegraveanamh

Ach feumaidh beachan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca anns an 21mh linn agus iad a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann sograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

a thaobh comhair is adhbhar bidh iad arsquo toirt seachad riaghladh egraveifeachdach agus arsquo togail co-ionnanachd is iomadachd taobh a-staigh nam buidhnean gu for-ghnigraveomhach bho igravere arsquo Bhugraveird sigraveos Ma tha iad gu bhith ag obair gu h-egraveifeachdach agus a bhith arsquo cruthachadh luach phoblach feumaidh Bugraveird cuideachd a bhith luath freagarrachadh taobh a-staigh agraverainneachd a tha ag atharrachadh gu luath Tha obair ann an com-pagraveirteachas gu bhith arsquo fagraves nas cudromaich mar dhograveigh gus obrachadh le nas lugha de stograverasan

Tha prigraveomh dhugravebhlain a thaobh riaghladh ann an co-chothrom nan sgilean agus iomadachd nan guthan agus nam beachdan aig na daoine a tha an sagraves ann an gleidheadh agus leasachadh roinn arsquo chultair Tha bugraveird anns na h-ealain ann an Alba gu tric arsquo faighinn ballrachd bho bhuidheann gu math beag de dhaoine mar as trice saor-thoilich

Mar thoradh air seo faodadh Bugraveird uaireannan a bhith gu math aon-seograversach agus mar sin chan eil ceangal aca ris na beachdan aig daoine a tha an sagraves anns na h-ealain nas motha ann an dograveighean ugravera agus neo-thraidiseanta Tha uallachaidhean laghail is corporra aig bugraveird agus tha seo arsquo ciallachadh gu bheil bugraveird air an ligraveonadh le daoine le sgilean den t-seograversa a leanas lagh HR ionmhas agus conaltradh Ged is foincseanan cudromach a tha annta seo le bhith arsquo toirt sgilean eile a-steach faodar cultar de smaoineachadh nas fharsainge a bhith ann taobh a-staigh bhuidhnean a tha nas riochdachail den chomann shograveisealta san fharsaingeachd Tha a bhith air do ghluasad le ceartas sograveisealta le bhith arsquo cur ris arsquo chomann-shograveisealta agus le bhith arsquo cur luach ann an iomadachd agus a bhith os cionn nan daineamaigs cumhachd stegraveidhichte (agus cuideachd is dogravecha gun a bhith leagarra) arsquo ciallachadh a bhith arsquo gabhail ri eadarshy

dhealachaidhean agus gun a bhith arsquo fastadh buill air bugraveird nan n-igraveomhaigh fhegravein Tha bugraveird cuideachd nan dograveigh gus an ruigse agus tuigse air na h-ealain a mheudachadh ann an gnothachas agus san roinn phoblaich

Toglaichean poblach Tha 62 de na buidhnean aig Alba Cruthachail a tha arsquo faighinn Maoineachadh Cunbhalach arsquo toirt seachad progravegraman poblach taobh a-staigh nan toglaichean aca le tograverr aca fosgailte fad na bliadhna agus mar sin arsquo cur gu mograver ris arsquo mheasgachadh is beartas cultarach air feadh na h-Alba Tha tograverr aca stegraveidhichte ann am bailtean mogravera agus cathair-bhailtean ach tha cuid eile ag

obair ann an sgigraverean nas dugravethchaile a tha arsquo frithealadh sgigraverean nas motha Tha tograverr aca ag obair gu math leis na coimhearsnachdan a tha gan cuairteachadh agus tha na coimhearsnachdan agus na h-ugraveidhean aca san fharsaingeachd arsquo toirt buaidh air na progravegraman aca

23

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Tha toglaichean fhegravein arsquo toirt buaidh air luchd-ealain agus tha tograverr thoglaichean arsquo cur ris an fhegravein-aithne fhiosaigeach agus shograveisealta aig coimhearsnachdan Tha tograverr de na toglaichean cultarach leis na h-Ugraveghdarrasan Ionadail Nuair a tha barrachd cuideam air buidseatan nan Ugraveghdarrasan Ionadail agus nuair nach eil progravegram calpa mograver aig Alba Chruthachail fosgailte airson iarrtasan tha arsquo chosgais de bhith arsquo glegraveidheadh stoc nan toglaichean clagraveraichte (19mh agus 20mh) agus a bhith ag ugraverachadh na h-oighreachd cultaraich maoinichte leis arsquo Chrannchur Nagraveiseanta na dragh mograver fhathast Tha na dugravebhlain seo air an agraverdachadh leis na h-atharrachaidhean a tha digiteach arsquo toirt do na dograveighean a dhrsquofhaodadh daoine cleachdadh gus ealain a dhegraveanamh is a cho-roinn san agravem ri teachd

A thaobh mar a thegraveid toglaichean a chleachdadh Tha modailean figraveor mhath ugravera arsquo nochdadh airson a bhith arsquo cleachdadh thogalaichean a tha arsquo sealltainn smaoineachadh tionnsgalach bho dhiofar earrannan a tha arsquo cur aghaidh ri agus arsquo sealltainn atharrachaidhean anns an t-sograveisealtas Is urrainn do na modailean seo taic a chumail ri toglaichean a bhith ag atharrachadh agus a bhith nas cudromaiche

ann am beatha ionadail arsquo faighinn barrachd maoineachadh agus teachd-a-steach agus gan neartachadh aig cridhe an coimhearsnachdan gun a bhith arsquo lagachadh arsquo phrigraveomh adhbhar-bith aca Is dogravecha gun toir an dograveigh-obrach seo luchd-amhairc agus com-pagraveirtichean ugravera do na h-ealain gus am bi fios aig barrachd dhaoine detha arsquo tachairt ann an toglaichean ealain

Tha agraverd-shragraveidean thraidiseanta bugraveithtean agus beagan sgoiltean leabharlannan agus ionadan spogravers air atharrachadh gu mograver anns na deicheadan mu dheireadh agus iad arsquo feuchainn ri atharrachadh a regraveir atharrachaidhean ann am beachdan agus cleachdaidhean arsquo chomainn-shograveisealta san fharsaingeachd A chionn rsquos gun robh maoineachadh poblach gu math cunbhalach ann is dogravecha nach robh feum air ath-smaoineachadh radaigeach air nagravedar nan toglaichean cultarach ann an Alba an-diugh ann an co-theacsa nan atharrachaidhean mogravera sa chomann-shograveisealta Ach feumaidh beachdan-smaoin ugravera tighinn am bagraverr gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionadan againn a tha freagarrach airson na h-obrach aca agus tha a regraveir nan atharrachaidhean anns na h-ealain anns arsquo chomann-shograveisealta agus anns an eaconamaidh san agravem sa bheil sinn beograve

Prigraveomh amas Stegraveidhich tuigse lagraveidir is ugraver air na diofar daineamaigs co-theacsaichean obrachaidh agus modailean gnothachais a tha ann sna h-ealain ann an Alba - le rugraven a bhith arsquo cur an comas fagraves agus seasmhachd dograveighean obrachaidh ugravera arsquo gabhail a-steach com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh

24

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cumail sugraveil air Leasachadh agus arsquo cumail taic ri agus leasachaidhean thar maoineachadh fhoirmean ealain agus earrann nan ealan

Mapaich an earrann a h-eadar-eisimeileachdan (arsquo gabhail a-staigh maoineachadh) agus arsquo coimhead air modalan a thrsquo ann mar-thagrave agus air modailean ugravera

Degravean mapadh air earrainnean agus foirmean ealain gach cograveig bliadhna gus ro-innleachd agus poileasaidh a stiugraveireadh

Degravean an argamaid airson sagraver-mhathas agus deuchainneachd mar rud a tha riatanach airson leasachadh roinn nan ealan (arsquo gabhail a-staigh Fregraveam airson Legraveirmheas Ealanach is Cruthachail)

Suidhich seata de phrigraveomhachasan airson taic a chumail ri taisbeanadh agus obair eadar-nagraveiseanta

Degravean anailis de ghluasadan lagraveithreach ann an cuairtean tegraveatair is dannsaidh agus an co-roinn is sgaoileadh de dhrsquoobair a shuidhich prigraveomhachasan agus a tha arsquo cur aghaidh ri dugravebhlain ann an dograveigh a tha seasmhach agus ro-innleachdail

Comharraich dograveighean gus co-obrachadh a leudachadh eadar na h-earrannan proifeiseanta amaitearach agus saor-thoileach

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2018

Plana aontaichte ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017 Tro 201617

Ro dheireadh arsquo Mhagraveirt 2017

Ro dheireadh na Dagravemhair 2016

Ro dheireadh an Iuchair 2017

Ag obair le com- Leasachadh Ag obair gu dlugraveth le Ugraveghdarrasan Ionadail agus Tro 20162017 pagraveirtichean agus com-pagraveirtichean gus degraveiligeadh ri dugravebhlain buidseit agus 201718 buidhnean gus athshy agus gus atharrachadh san fhad-ugraveine a stiugraveireadh leumachd bunaiteach arsquo sireadh chothroman airson dograveighean-obrach co-a thogail tro bhith arsquo obrachail agus dograveighean-maoineachaidh co-roinnte neartachadh agus arsquo cumail taic ri ceannas riaghladh agus modailean gnothachais ealanach

Anailis air cleachdaidhean lagraveithreach a thaobh nam Bograverd agus coimhead air dograveighean gus degraveanamh cinnteach gu bheil riaghladh freagarrach

Ro dheireadh an Iuchair 2017

agus arsquo coimhead air modailean eagrachaidh a tha arsquo tighinn am

Le Urrasan agus Fonndasan coimhead air cothroman gus taic a thoirt do luchd-ealain agus buidhnean a tha stegraveidhichte ann an Alba

Ro dheireadh an Iuchair 2017

bagraverr agus a tha arsquo freagarrachadh ris an t-suidheachadh

Degravean cinnteach gu bheil co-thaobhadh egraveifeachdach ann le Ro-innleachd nan Gnigraveomhachasan Cruthachail

Tro 201617

tro bhith arsquo cruthachadh chothroman airson fagraves de ghnigraveomhachdan gnothachais sheasmhach

Arsquo coimhead air Leasachadh Cugravem cogravemhraidhean le com-pagraveirtichean agus leis an Ro dheireadh beachdan-smaoin a agus Toirt roinn airson coimhead air modailean a dhrsquofhaodadh na Sultain 2017 thaobh an rograveil a bhios buaidh a bhith ann san agravem ri teachd aig toglaichean san agravem ri teachd gus degraveanamh cinnteach gum bi iad

Cuir crigraveoch air ath-sgrugravedadh arsquo Phrogravegram Calpa Ro dheireadh na Sultain 2017

seasmhach

25

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

26

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

27

The Big Big BIG Sing Dealbh Dominic Cocozza

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Tha luchd-ealain agus na h-ealain arsquo toirt cothrom dhuinn a bhith arsquo coimhead oirnn fhegravein ann an co-theacsa saoghal a tha nas fharsainge - agus gu tric a tha dugravebhlanach Tha iad arsquo toirt dhuinn dograveighean airson cnuasachadh air cugraveisean an latha an-diugh agus cuideachd ri bhith arsquo beachdachadh air na taobhan nas uile-choitcheann de bhith beograve air arsquo phlanaid seo agus a bhith nad dhuine Tha gabhail pagraveirt anns na h-ealain gar cuideachadh gus sgilean is eogravelas a thogail a ghabhas cleachdadh thairis air iomadh taobh den bheatha obrach is pearsanta againn arsquo cumail taic ruinn agus sinn arsquo fagraves agus arsquo leasachadh mar dhaoine aig gach igravere de ar beatha

Feumaidh an fheadhainn a tha ag obair anns na h-ealain a bhith agrave diofar shuidheachaidhean gus an gabh sgeulachdan eile innse agus a chluinntinn Feumaidh sgeulachdan bho fharsaingeachd de dhaoine a bhith arsquo cur ri agus ag aithris air an t-sograveisealtas Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine agus de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainnich do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a tha iad cinnidheachd degrave an aois a tha iad no ge brsquo e degrave an co-theacsa a thrsquo ann

Tha Alba na dachaigh do bharrachd dhaoine a tha arsquo bruidhinn barrachd chagravenanan is dhual-chainntean Tha cagravenan labhairt agus sgrigraveobhte ag atharrachadh fad an t-siubhail arsquo gabhail ri rudan ugravera arsquo tighinn a-steach bho chagravenanan eile agus bhon bhuaidh aig conaltradh digiteach Tha cagravenanan dugravethchasach na h-Alba Gagraveidhlig is Scots nan stograverasan cultarach cudromach agus tha dleastanas oirnn agus air daoine eile a bhith gan digraveon mar chagravenanan beograve a tha dlugraveth cheangailte ri traidiseanan na h-Alba agus gu Alba san agravem ri teachd Tha dualchainntean cudromach a thaobh cruinn-eogravelas cultarach air leth na h-Alba mar a tha am feum a bhith arsquo togail barrachd tuigse air Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

Tha Plana Gagraveidhlig agus Poileasaidh na Scots aig Alba Chruthachail Tha iad seo arsquo toirt buaidh air na dograveighean-obrach againn san fharsaingeachd a thaobh a bhith arsquo toirt taic do arsquo brosnachadh agus arsquo comharrachadh nan cagravenanan seo ach tha feum cuideachd a bhith arsquo cruthachadh dograveighean-obrach agus com-pagraveirteachasan ugravera a tha ag aithneachadh agraveite nan cagravenanan is nan dual-chainntean ann am beatha chultarach na h-Alba aig an igravere ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta

rsquoS e tegraveama a tha arsquo ruith tron ro-innleachd seo an ruigse agus buntanas a thrsquo aig an luchd-ealain agus an ealain agus na chuireas iad ris an t-sograveisealtas Tha e na dheagh rud ann fhegravein a bhith arsquo cumail taic do dhrsquofharsaingeachd de luchd-ealain agus de dhrsquoealain a thaobh an rograveil a thrsquo aca san t-sograveisealtas Tha e cudromach do luchd-ealain agus do bhuidhnean a bhith arsquo co-roinn obair arsquo co-obrachadh agus arsquo cruthachadh thachartasan is thoraidhean cultarach airson agus le daoine agus coimhearsnachdan

Bidh Alba Chruthachail arsquo sgaoileadh maoin phoblach agrave dagrave thobar phoblach Tabhartasan Cuideachaidh Riaghaltas na h-Alba agus an Crannchur Nagraveiseanta Tha ceistean agus dugravebhlain cudromach gan togail mu cho buntainneach rsquos a bha na h-ealain mhaoinichte agus mun ruigse aca Tha seo fhegravein arsquo togail dhugravebhlain a thaobh mar a nithear prigraveomhachasan airson maoineachadh poblach agus mar a thuigear nas fheagraverr an rogravel aig gnigraveomhachdan ealain a tha faighinn maoineachadh agus an fheadhainn nach eil arsquo faighinn maoineachadh an dagrave chuid proifeiseanta agus neo-dhreuchdail - agus a h-uile rud a tha eatorra Tha feum a tha arsquo fagraves air a bhith arsquo leudachadh na h-argamaid don phoball as fharsainge gus am bi na h-ealain anns a h-uile foirm (le maoineachadh agus gun mhaoineachadh) gam meas figraveor chudromach le barrachd dhaoine seach a bhith air iomall beatha iomadh duine - no gun a bhith sa

Sograveisealtas agus luchd-amhairc

28

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Ma tha na h-ealain arsquo riochdachadh agus air an degraveanamh le farsaingeachd de dhaoine is de choimhearsnachdan bidh iad nas buntainniche do bharrachd dhaoine ge brsquo e cograve agraves a thagraveinig iad cinnidheachd aois is co-theacsa

bheatha aca idir Anns arsquo phlana 10-bliadhna Arsquo Fuasgladh Comais

Arsquo gabhail ri Miann-adhartais chaidh gealltanas a dhegraveanamh a bhith arsquo tuigsinn com-pagraveirteachadh poblach leis na h-ealain agus le cruthachalachd san fharsaingeachd nas fheagraverr lsquoS e aon dograveigh gus sealladh nas fharsainge fhaighinn a bhith arsquo coimhead air stegraveidheachadh comhairle saoranaich no luchd-amhairc a bhiodh na fograveram airson beachdachadh deasbad air agus gus buaidh a thoirt air mar a bhios Alba Chruthachail arsquo cruthachadh poileasaidh ann an raontan sogravenraichte

Ionnsachadh cruthachail is ograveigridh Tha an Ro-innleachd Ealain seo ag amas air an ath ghinealach de luchd-ealain agus luchdshyamhairc Tha e stegraveidhichte air arsquo bheachd gu bheil cothrom air na h-ealain agus leasachadh cruthachalachd deatamach airson ionnsachadh agus leasachadh na cloinne Tha beathannan cruthachail arsquo toirt deagh bhuaidh air daoine fa leth agus air an t-sograveisealtas le bhith arsquo brosnachadh seasamh nas beachdail agus tro bhith arsquo togail iomadh sgil

Tha cultar na h-ograveigridh ag atharrachadh an lugraveib sgegraveile is astar nan atharraichean digiteach Tha ograveigridh arsquo cruthachadh nan cleachdaidhean aca fhegravein a tha an uair sin arsquo toirt buaidh air an t-sograveisealtas Tha e coltach gu bheil na dograveighean anns a bheil ealainean air an degraveanamh air an deasbad air an co-roinn agus air an inntrigeadh gu bhith ag atharrachadh gu mograver thairis air na bliadhnaichean ri tighinn Tha tograverr de na buidhnean ealain air ceann na h-iomairt seo

agus tha iad air progravegraman ionnsachaidh a stegraveidheachadh mar phrigraveomh phagraveirtean den adhbhar-bith is den ghnigraveomhachd aca le cuid air an stiugraveireadh le ograveigridh no le buaidh mhograver orra bho ograveigridh Tha buidhnean ealain air feadh na h-Alba air dograveighean-obrach a chruthachadh a thaobh foghlam aig tragraveth-igraverean ag atharrachadh mar a tha ealain do dhrsquoograveigridh air a leasachadh agus mar as urrainn do dhrsquoograveigridh a bhith arsquo cur ris is a bhith arsquo gabhail pagraveirt sna h-ealain is a bhith nan luchd-amhairc

Tha an dograveigh-obrach aig Alba Chruthachail fhegravein a thaobh ionnsachadh chruthachail air a bhith stegraveidhichte air obair com-pagraveirteachaidh gu igravere mhograver Thathar ag aithneachadh gu bheil an t-agraveite a thrsquo aig ionnsachadh cruthachail taobh a-staigh foghlam ann an Alba air thoiseach air cagravech san t-saoghail airson a fheallsanachd agus neart nan com-pagraveirteachasan ro-innleachdail Tha an obair ceangailte ri clagraver-gnothaich Seoul (UNESCO) airson foghlam ealain agus ri Artaigeal 31 de Cunnradh nan Dugravethchannan Aonaichte air Cograveraichean Chloinne Eadar 2015 is 2017 tha Alba Chruthachail cuideachd arsquo stiugraveireadh ACEnet ligraveonra Eograverpach de luchdshypoileasaidh bho chultar is foghlam

Chaidh Plana Ionnsachaidh Cruthachail fhoillseachadh ann an 2013 agus chaidh aonta a chur ris le gach com-pagraveirtiche agus le trigrave ministearan Riaghaltas na h-Alba le diofar chugraveraman-roinne Tha sgioba de dhrsquoOifigearan Leasachaidh Cruthachail aig Foghlam Alba a-nis fear de na com-pagraveirtichean stegraveidheachaidh agus tha e arsquo co-mhaoineachadh agus arsquo stiugraveireadh nan Ligraveonraidhean Ionnsachaidh Cruthachail anns arsquo mhograver-chuid de na h-Ugraveghdarrasan Ionadail air feadh na h-Alba

Tha an dograveigh-obrach a thaobh ionnsachadh cruthachail air buaidh a thoirt air earrannan taobh a-muigh nan ealan Ach chionn lsquos gun deach an obair air an taobh a-muigh a leasachadh gu ro-innleachdail air taobh a-staigh Alba Chruthachail tha an raonshyugraveghdarrais air fagraves gu h-organach agus tha tograverr ann a ghabhas degraveanamh fhathast gus degraveanamh cinnteach gu bheil ionnsachadh cruthachail na chuspair figraveor cheangaltach Bidh Legraveirmheas air Ionnsachadh Cruthachail ann an 201617 a bhios arsquo togail air na legraveirmheasan air Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh Time to Shine Cashback for

29

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Creativity Artworks na h-Alba agus am Plana Ionnsachaidh Cruthachail gus beachdachadh air an ath sheata de prigraveomhachasan ro-innleachdail taobh a-staigh co-theacsa na ro-innleachd seo agus an Legraveirmheas aig Alba Chruthachail air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail

Co-ionnanachdan Iomadachd agus In-ghabhaltachd Tha agraveireamh-sluaigh nam mion-shluagh cinnidheach ann an Alba air dugravebhlachadh anns an 10 bliadhna mu dheireadh 6 Tha barrachd dhaoine agrave mion-shluaghan cinnidheach arsquo fuireach ann am bailtean is cathair-bhailtean na h-Alba Tha fegravein-aithne chultarach lagraveidir aig Gagraveidhealtachd is Eileanan na h-Alba air a bheil an dualchas agus an suidheachadh aca arsquo toirt buaidh agus arsquo comharrachadh

Tha an sluagh arsquo fagraves nas sine leis an uiread de dhaoine ann a tha nas sine na 50 arsquo dol am meud Tha ciorram air mu aon anns gach cograveignear Tha co-ionnanachd chothroman arsquo fagraves nas cudromaiche agus cus chloinne is theaghlaichean glacte ann an cuairt na bochdainn agus arsquo chion-cosnaidh agus tha lsquoam bochd ann an obairrsquo is bancaichean-bigravedh a-nis nam faclan air a bheil sinn uile ro-eogravelach Tha cuid a bhuidhnean a bha uair neo-fhaicsinneach no air an iomall mar eisimpleir daoine thar-ghnegraveitheach nas misneachail a bhith arsquo cur na dearbh-aithne aca an cegraveill gu poblach Tha aithisg EHRC How Fair is Britain (2015) ag ragravedh gu bheil Breatannaich arsquo fagraves lsquonas fulangaiche a thaobh eadar-dhealachaidhean agus nas fagraveiltiche air iomadachdrsquo Tha seo air a fhregraveamadh agus gu tric tha dugravebhlan air a thoirt dha le atharrachaidhean ann an tegravearainteachd eadar-nagraveiseanta agus gluasadan anns arsquo chruth-tigravere eaconomach agus poilitigeach taobh a-staigh na RA agus air feadh na Roinn Eograverpa

Tha e cudromach gun tegraveid taic a chumail ri iomadachd cruinn-eogravelach gus bun-structar ealainean nagraveiseanta a tha arsquo gabhail a-staigh buidhnean a tha figraveor ionadail agus tha seo figraveor an dagrave chuid ann an agraverainneachdan bailteil agus dugravethchail Digravereach mar a tha gach coimhearsnachd air arsquo Ghagraveidhealtachd agus

6 Anailis de Thoraidhean Co-ionnanachd Cunntas Sluaigh 2011

anns na h-Eileanan a tha iomallach a thaobh cruinn-eogravelais air leth is sogravenraichte tha cuid de na coimhearsnachdan taobh a-staigh nan cathair-bhailtean as motha air leth is sogravenraichte cuideachd Tha plana 10-bliadhna Alba Chruthachail arsquo foillseachadh ar n-agraverd-amas airson lsquoagraveiteachan agus cagraveileachd beatha gu bhith air an cruth-atharrachadh tro mhac-meanmna miann-adhartais agus tuigse do chomas cruthachalachdrsquo Tha sinn arsquo faicinn agraveite nan ealan mar rud a tha figraveor chudromach taobh a-staigh lsquodegraveanamh-agraveiteachanrsquo bailteil is dugravethchail Tha luchd-ealain agus buidhnean-ealain aig cridhe na h-obrach seo agus iad arsquo cur gu mac-meanmnach ri leasachadh sograveisealta cultarach agus eaconomach

Ghabhadh cuid de na h-atharrachaidhean seo san t-sograveisealtas a neartachadh ann an earrann nan ealan maoinichte ann an Alba Tha nas lugha na aonan anns gach 20 den luchd-obrach anns na Buidhnean le Maoineachadh Cunbhalach agrave mion-shluaighean cinnidheach Chan eil arsquo mhograver-chuid an sagraves ann an degraveanamh nan ealainean agus tha riochdachadh de dhaoine agrave mion-shluaighean air an agraverd-ugraverlar no air an sgrigraven neo-agravebhaisteach dha-rigraveribh Feumar aghaidh a chur ri seo agrave sealladh nan ealan agus feumar taic for-ghnigraveomhach a chumail ri cruthachadh ceannas obair agus riochdachadh do mhion-shluaighean anns na h-ealain

Tha ceistean a tha air an deagh aithris a thaobh riochdachadh nan gnegraveithean taobh a-staigh ceannardas anns na buidhnean ealain agus cultarach le dugravebhlain a thaobh leasachadh-obrach agus adhartas do na boireannach anns na h-ealain fhathast nan adhbharan dragh

Tha co-dhagraveimh lagraveidir eadar bochdainn droch slagraveinte agus igraverean coileanaidh bochd ann am foghlam Tha cagraveirdeas lagraveidir eadar bochdainn agus an igravere com-pagraveirteachaidh anns na h-ealain Tha na daoine a bhios arsquo frithealadh is arsquo gabhail pagraveirt anns na h-ealain as trice bho na sgigraverean leis na h-igraverean as igravesle de bhochdainn mar as trice tha iad ann an sgigraverean bailteil agus tha igraverean agraveirde de dhrsquofhoghlaim aca7

Ach tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Thathar ag aithneachadh nan ealan barrachd

7 Suirbhidh Dachannan na h-Alba 2013

30

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

mar rudeigin a tha arsquo cur gu mograver Tha com-pagraveirteachadh ann an cultar co-cheangailte gu lagraveidir ri deagh shlagraveinte agus agraverd-igravere de riarachadh le beatha ann an Alba Tha na h-ealain gan aithneachadh barrachd is barrachd mar phrigraveomh rud a tha arsquo cur ri slagraveinte is sunnd

ri slagraveinte is sunnd8 agus tha ligraveonra mograver ann de bhuidhnean ealain is slagraveinte le tograverr dhreuchdan ealanach stegraveidhichte aig Urrasan NHS air feadh na h-Alba Tha obraicheanshyrannsachaidh cudromach ann a tha arsquo sealltainn gu bheil ceangail dheimhinneach ann eadar na h-ealain agus slagraveinte corporra agus inntinn agus a tha arsquo sealltainn an agraveite as urrainn a bhith aige ann an suidheachaidhean meadaigeach Tha na h-ealain air an aithneachadh ann am brosnachadh slagraveinte ann an Alba agus mar a tha an tuigse againn air slagraveinte agus degrave a tha arsquo toirt buaidh air arsquo fagraves agus ag atharrachadh leanaidh seo air Tha an t-seograversa obair seo air a dhegraveanamh ann an suidheachaidhean a tha arsquo toirt air adhart obair an neach-ealain agus arsquo cruthachadh ceangal daonna cruthachail is lagraveidir Bheir an Legraveirmheas air Co-ionannachdan Iomadachd agus In-ghabhail tuigse dhuinn air deagh chleachdadh bho roinn nan ealan agus bheir e dhuinn cothrom prigraveomhachasan ro-innleachdail a chruthachadh airson seo san agravem ri teachd

Digiteach Tha na Legraveirmheasan Roinneil airson ceogravel litreachas agus film arsquo beachdachadh air na dograveighean anns a bheil teicneogravelas digiteach arsquo cruthachadh bhacaidhean agus chothroman le fogravecas gu sogravenraichte air arsquo bhuaidh a bhios aig sgaoileadh agus arsquo bhuaidh a bhios air Seilbheachd Innleachdail Tha seanailean digiteach gu math soifiostaigeach airson

8 Healthy Attendance The Impact of Cultural Engagement and Sports Participation on Health and Satisfaction with Life in Scotland Riaghaltas na h-Alba 2011

sgaoileadh meadhanan sograveisealta agus margaidheachd a tha arsquo cruthachadh dhograveighean ugravera gus luchd-amhairc fhaighinn is a ruigsinn aig sgegraveile a bha do-dhegraveanta digravereach beagan bhliadhnaichean air ais Tha cothrom ann airson barrachd eadar-obrachadh gus aonadh nas fheagraverr a chruthachadh de mhargaidheachd reic thiocaidean fios mun mhargadh agus susbaint a dhrsaquofhaodadh a bhith feumail don earrainn san fharsaingeachd gus taic a chumail ri leasachadh luchd-amhairc eadar-mheasgte anns an linn dhigiteach

Tha agraveite aig na seanailean digiteach aig Alba Chruthachail a tha arsquo fagraves nas cudromaiche ann a bhith arsquo brosnachadh obair an luchd-ealain agus nam buidhnean le bhith arsquo togail aire mun luach aca don t-sograveisealtas do luchd-amhairc nas motha cho math ri bhith arsquo toirt cothrom nas motha don earrainn a bhith arsquo co-roinn agus arsquo faighinn cothrom air cothroman leasachaidh

Agraverainneachd Tha atharrachadh air aon de na dugravebhlain as motha a tha ron t-saoghal an-diugh Mar a h-uile buidheann phoblach ann an Alba tha riatanas reachdail fon Achd Atharrachadh Cligraveomaid (Alba) 2009 a bhith ag obair anns an dograveigh as fheagraverr gus cur ri targaidean na h-Achd gus sgaoilidhean carboin a lugraveghdachadh agus anns an dograveigh as seasmhaiche nam beachd

Tha tograverr bhuidhnean agus daoine fa leth figraveor eadar-nagraveiseanta san t-sealladh agus san dograveighshyobrach aca Tha seo na phagraveirt ro-chudromach de roinn ealain na h-Alba agus tha obair taobh a-muigh crigraveochan agus a bhith mar phagraveirt den t-saoghal mhograver arsquo fagravegail gu tric gu bheilear arsquo gabhail pagraveirt ann an gnigraveomhachd a tha arsquo dol an aghaidh mhodhan agraverainneachdail Tha e cudromach bu bheil na h-ealain ag obair ann an dograveigh cho seasmhach rsquos a ghabhas agus gu bheil luchd-ealain is buidhnean ealain arsquo cnuasachadh chan ann a-mhagravein air arsquo bhuaidh a thrsquo aig na cleachdaidhean aca fhegravein ach gu bheil luchd-ealain a tha arsquo coimhead air cugraveisean na h-agraverainneachd san t-seagh as fharsainge comasach air dugravebhlan a thoirt agus a bhith arsquo gabhail pagraveirt ann an deasbadan agus leasachaidhean co-cheangailte ri seasmhachd agraverainneachdail aig an igravere ionadail is igravere an t-saoghail

31

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

32

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

33

March of Women organised by the Glasgow Womenrsquos Library and the Royal Conservatoire of Scotland Dealbh Chris James

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Prigraveomh amas Tog air an dealas againn do dhrsquoionnsachadh chruthachail co-ionnanachdan iomadachd agus in-ghabhail - le rugraven a bhith arsquo leudachadh agus arsquo doimhneachadh ruigse nan ealain mar nigrave a tha buntainneach ceangailte agus a tha arsquo sealltainn an t-sograveisealtais air ais dhuinn ann an saoghal a tha arsquo sigraveor atharrachadh agus arsquo degraveanamh cinnteach gu bheil coimhearsnachd nan ealan aig cridhe an deasbaid nas fharsainge air Alba san agravem ri teachd

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo brosnachadh deasbad Arsquo toirt buaidh agus gus legraveirsinn agus ruigse Tagradh nan ealan a leudachadh

Rannsaich roghainnean airson Ro dheireadh an modail comhairle shaoranaich Iuchair 2017 luchd-amhairc Aithnich roghainnean le Riaghaltas Tro 20162017 na h-Alba Ugraveghdarrasan Ionadail agus 201718 agus com-pagraveirtichean eile gus obrachadh thar-roinne a chur air dograveigh eadar foghlam seirbheisean sograveisealta ceartas slagraveinte sochairean dualchas roinn na h-ograveigridh agus turasachd chultarach

Arsquo togail air obair a Maoineachadh agus rinneadh roimhe le Leasachadh roinnean arsquo cheartais agus na h-ograveigridh gus planadh agus com-pagraveirteachasan ro-innleachdail san agravem ri teachd a stiugraveireadh

Degravean Legraveirmheas air Ionnsachadh Ro dheireadh na Cruthachail Dugravebhlachd 2016 Gus plana ro-innleachd a Ron Mhagravert 2017 chruthachadh airson ealain ograveigridh a bhios arsquo co-thaobhte ris an ro-innleachd 10-bliadhna Time to Shine anns a bheil planadh digraveleib Gus leantainn air le Progravegram Bhon t-Sultain Cashback for Creativity (ma 2016 gheibhear maoineachadh gus seo a leantainn - ceann-latha airson iarrtasan as t-Samhradh 2016) Gus leantainn air le libhrigeadh Tro 201617 Iomairt Ceogravel na h-Ograveigridh (le ugravemhlachd do mhaoineachadh Riaghaltas na h-Alba) Gus leantainn air le taic don Phlana Tro 20162017 Ionnsachaidh Chruthachail agus agus 201718 ligraveonraidhean air feadh na h-Alba

34

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cur dograveigh-obrach air Leasachadh dograveigh le com-pagraveirtichean gus barrachd iomadachd anns na h-ealain a bhrosnachadh

Degravean suirbhidh Co-ionnanachdan Ro dheireadh arsquo Iomadachd agus In-ghabhail (EDI) Mhagraveirt 2017 air na h-ealain Comharraich prigraveomhachasan Ro dheireadh arsquo agus gnigraveomhan bhon t-suirbhidh Mhagraveirt 2017 seo bho ath-sgrugravedaidhean air earrannan agus bhon legraveirmheas EDI

Arsquo rannsachadh Leasachadh Tagradh phrigraveomhachasan airson agus Toirt buaidh dhograveighean-obrach comshypagraveirteachaidh

Comharraich dograveigh-obrach com- Ro dheireadh arsquo pagraveirteachaidh stegraveidhichte air Mhagraveirt 2017

bull solair ann an sgigraverean

bull na h-ealain thraidiseanta

bull cagravenanan arsquo gabhail a-staigh cagravenanan dugravethchasach mar arsquo Ghagraveidhlig is an Scots cagravenanan a tha air tighinn a-steach agus Cagravenan Soidhnidh Bhreatainn (BSL)

bull cothroman digiteach a bhith arsquo ceangal arsquo cruthachadh cleachdadh ealanach agus arsquo leasachadh luchd-amhairc agus arsquo sgaoileadh nan ealan

bull dograveighean gus taic a chumail ri cleachdaidhean le aire air an agraverainneachd ann am buidhnean agus a bhith arsquo cumail ri rogravel an luchd-ealain ann a bhith arsquo togail agus arsquo cur aghaidh ri ceistean

35

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

36

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

37

Araminta Campbell Dealbh le buidheachas do Make Works

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth agus an sgeulachd aig an earrainn uile gu legraveir

An t-agraveite aig Alba Chruthachail

rsquoS e Alba Chruthachail arsquo bhuidheann phoblach a tha arsquo cumail taic ris na h-ealain sgrigraven agus ris na gnigraveomhachasan tro gach pagraveirt de dhrsquoAlba agraves leth a h-uile duine a tha arsquo fuireach ag obair no arsquo tadhal oirre Tha an obair againn air eagrachadh anns na foincseanan seo maoineachadh leasachadh tagradh agus arsquo toirt buaidh Tha an dleastanas agus raon-ugraveghdarrais nagraveiseanta arsquo ciallachadh gu bheil sealladh air leth ann bho agraveite a tha eadar luchd-ealain buidhnean ealain proifeiseantaich chruthachail roinn na sgrigraven gnigraveomhachasan cruthachail riaghaltas pagravertaidhean poilitigeach Ugraveghdarrasan Ionadail agus Urrasan Cultarach seirbheisean is buidhnean eile anns an roinn phoblaich comshypagraveirtichean eadar-nagraveiseanta gnothachasan prigraveobhaideach agus luchd-amhairc Bhon agraveite air leth cudromach seo cruthachaidh sinn mothachadh coitcheann den dealbh mhograver agus togaidh sinn mothachadh de dhrsquouallach coitcheann a bhith arsquo brosnachadh co-roinn tron earrainn agus le earrainnean eile Tron dograveighshyobrach seo thegraveid aghaidh a chur ri dugravebhlan is atharrachadh ann an dograveigh a tha arsquo gabhail ris arsquo mhac-mheanmna agus cruthachalachd a tha nagravedarra taobh a-staigh nan ealan gus am bi an earrainn air fad slagraven cho math ris na pagraveirtean dheth

Tha obair Alba Chruthachail ga degraveanamh le tograverr dhaoine is com-pagraveirtichean eile Bidh sinn ag ionnsachadh bhuapa agus arsquo co-roinn na dhrsquofhiosraich sinn agus arsquo planadh cogravemhla - an dagrave chuid san ugraveine ghoirid agus san ugraveine fhada Tha na dagraveimhean agus com-pagraveirteachasan seo gu math eadar-dhealaichte a thaobh cruth agus cumadh agus tha iad arsquo dol bho na h-eisimpleirean mogravera a bha arsquo freagarrachadh gu ro-innleachdail ris arsquo Churraicealam airson Sagravershymhathais agus ri progravegraman cultarach Lunnainn 2012 agus Glaschu 2014 do na dagraveimhean nas neo-fhoirmeil a tha arsquo toirt buaidh air mar a tha sinn ag obair gu lagraveitheil Bidh com-pagraveirteachasan agus co-obrachadh fhathast aig cridhe ar modh-obrachaidh taobh a a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba agus sinn ag obair gus agraverd-amasachd a dhigraveon gus taic a chumail ri iomadachd agus mathas agus gus comas a choileanadh ann an suidheachadh far a bheil nas lugha de stograverasan ann Tha e coltach nach bi iad seo cho faicsinneach ris na com-pagraveirteachasan ligravebhrigidh mograver agus tha e coltach gum bi fogravecas aca air leasachadh fad-ugraveine agus air dograveighshyobrach co-obrachail air co-roinn ghoireasan - chan e digravereach goireasan ionmhasail ach cuideachd fiosrachadh eogravelas agus dagraveimhean

Tha e arsquo fagraves nas cudromaiche gum bi guth lagraveidir againn gus bruidhinn gu misneachail agus gu soilleir agraves leth luchd-ealain agus buidhnean ealain na h-Alba gus cur an cegraveill carson a tha sinn arsquo cumail taic riutha agus degrave na buannachdan a thrsquo aig an taic seo tro bhith ag innse dhaibh an dagrave chuid na sgeulachdan fa leth aca cho math ri bhith arsquo riochdachadh na h-aithris cultaraich impidhich a tha arsquo tighinn a-mach agraves an earrainn uile gu legraveir - rud a tha uaireannan neo-fhaicsinneach

38

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Prigraveomh amas Cruthaich dograveighean-obrach egraveifeachdach buntainneach agus fiosrach - le rugraven a bhith ag agraverachadh planadh fad-ugraveineach agus obrachadh com-pagraveirteachaidh eadar na roinnean poblach is prigraveobhaideach agus anns na co-theacsaichean ionadail nagraveiseanta agus eadar-nagraveiseanta gus taic a chumail ri roinnean ealain a tha beogravethail lagraveidir agus a tha na shamhla de dhrsquoAlba an latha an-diugh

Nigrave sinn seo tro

Gealltanas An t-agraveite aig Alba Chruthachail

Gnigraveomh Clagraver-ama

Arsquo cleachdadh sealladh nas eadar- Leasachadh agus mheasgte agus nas eogravelaiche thairis Toirt buaidh air an obair air fad againn

Cugravemcuir an comas Ro dheireadh na sreath de chogravemhraidhean Dugravebhlachd 2017 timcheall-bugraveird mu Roshyinnleachd Ealain gus beachdan fharsaing fhaighinn gus buaidh a thoirt air an ath igravere den roshyinnleachd seo

Coimhead air roghainnean Ro dheireadh na gus co-obraichean bhon Dugravebhlachd 2017 taobh a-muigh fhaighinn air panailean maoineachaidh

Arsquo cothromachadh an t-seallaidh nagraveiseanta againn le tuigse nas fheagraverr air caractar sogravenraichte nan coimhearsnachdan agus cruinnshyeogravelas na h-Alba agus mar a tha seo arsquo toirt buaidh air amasan ionadail agus co-theacsan obrachaidh

Leasachadh agus Tagradh

Cugravem suas agus tog Tro 201617 dagraveimhean agus comshypagraveirteachasan ionadail - arsquo gabhail a-steach Comshypagraveirteachasan Agraveite - air feadh coimhearsnachdan is roinnean na h-Alba

Arsquo cruthachadh dograveigh-obrach Tagradh agus Toirt ro-innleachdail a thaobh tagraidh buaidh a regraveir na ro-innleachd seo agus a bhith ga chleachdadh gus buaidh a thoirt air cothroman ugravera

Brosnaich an obair Tro 201617 no luchd-ealain agus buidhnean thairis air iomadh agraverd-ugraverlar arsquo gabhail a-steach digiteach gus an earrainn air fad a riochdachadh bho phroifeiseantaich gu saor-thoilich agus ealain coimhearsnachd

39

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

40

Mike Vass The Touring Network Dealbh Peter McNally

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

41

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Chaidh an ro-innleachd seo a sgrigraveobhadh taobh a-staigh co-theacsa anns a bheil farsaingeachd de dhrsquofhiosrachadh aithrisean agus sgrigraveobhainnean poileasaidh ann Seo a-nis liosta-leabhraichean de dhrsquoiomraidhean a chuideachadh le fregraveamadh na ro-innleachd seo

Understanding the value of arts amp culture -The AHRC Cultural Value Project Geoffrey Crossick and Patrycja Kaszynska

The Culture White Paper Department of Culture Media and Sport and Ed Vaizey MP 2016

A Policy for the Arts and Culture in England ndash The Next Steps Peter Stark Christopher Gordon David Powell GPS Culture 2016

White Paper A Policy for the Arts ndash The First Steps Jennie Lee 1965

Resilience Alliance Address Canberra Robyn Archer 2010

There are certain things without which an artist cant sustain themselves Rachel MacLean 2016

ArtWorks Scotland research reports Creative Scotland

Whatrsquos the problem again The problematisation of cultural participation in Scottish cultural policy David Stevenson 2013

Further analysis to value the health and educational benefits of sport and culture Department of Culture Media and Sport Daniel Fujiwara Laura Kudrna Tom Cornwall Kate Laffan Paul Dolan 2015

Arts in health A review of the medical literature Dr Rosalia Lelchuk Staricoff Arts Council England 2004

Patterns of receptive and creative cultural activities and their association with perceived health anxiety depression and satisfaction with life among adults the HUNT study Norway Koenraad Cuypers et all 2011 Journal of Epidemiology and Community Health

Leughadh a bharrachd

42

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016

Geata Waverley 2-4 Plagraves Bhatairliugrave Dugraven Egraveideann EH1 3EG Alba RA

An Taigh-solais Caolshraid Mitchell Glaschu G1 3NU Alba RA

Ionad-fagraveilte +44 (0) 330 333 2000 Fios +44 (0) 845 603 6000 enquiriesalbachruthachailcom

wwwalbachruthachailcom creativescots

An Lugravenastal 2016