Romanički stil

XI-XIII vek

Evropa u isčekivanju novog milenijuma

• Početkom novog milenijuma dolazi do velikih promena u Evropi. Potpuna

hristanizacija, feudalni sistem vladavine, konačan raskol između istočne

pravoslavne i zapadne rimokatoličke crkve 1054 godine. Sveta zemlja je pod

islamom, rimokatolička crkva započinje krstaške ratove, hodočašće se

premešta prema zapadu, crkva Santjago de Kompostela postaje centar

hodočašća i na tom putu se grade hodočaničke crkve. U ovom duhu razvija

se romanički stil u arhitekturi na teritoriji današnje Francuske, Engleske,

Nemačke Italije, Dalamacije, na Balkanu i Bliskom istoku, zahvaljujući

krstaškim ratovima.

Odlike romaničkog stila u arhitekturi

• Romanički stil u arhitekturi svoj potpuni izražaj ima u crkvenoj arhitekturi i utvrđenjima koja su imala odbrambenu funkciju. Na području na kojem se ovaj stil razvijao još uvek je bila živa tradicija rimske arhitekture čije elemente romanika preuzima. Sam naziv stila potiče od latinske reči romanus=rimski. Osnovna odlika stila je polukružni luk, horizontalni tip kompovanja i masivnost građevine koja je trebalo da iskaže snagu pobožnosti hrišćanske vere.

• Romaničke crkve građene kao trobrodne bazilike orjentisane zapad-istok koje preseca transept, ponekad je u hodočasničkim crkvama dodat još jedan brod-deambualatorijum koji zajedno sa apsidom i radijalnim kapelama omogućava nesmetan prolaz hodočasnicima. Kule se obično javljaju na pročelju i iznad ukrsnici. Unutrašnjost crkve je podeljena masivnim stubovima koji nose polukružne lukove iznad kojih se nalazi poluobličasti svod. U Engleskoj i Burgundiji se javlja krstasti svod (crkva u Daramu). Spolja obrada fasade obično ukrašena polukružnim arkadama i prozorima i razvijenim portalima.

Hodočasnička crkva- Sen Sernen u Tuluzu

Romanički stil u Italiji

• Na Apeninskom poluostrvu se razvija romanika koja je bila pod uticajem kasne antike i sasvim je razumljivo sa su preuzeti elementi iz ovog perioda, naročito u obradi fasada. Upotreba raznobojnog mermera, horizontalni red arkada i skulptoralna dekoracija. Posebno se ističe Piazza deiMiracoli u Pizi: katedrala, krstionica, krivi toranj-odvojeni zvonik kružnog oblika-campanile . Katedrala je petobrodna i ima ravnu tavanicu, dok je spolja ukrašena raznobojnim mermerom. Poseban deo kompleksa je mesto na kojem je doneta zemlja iz Svete zemlje-compo sancto.

Romanika u Dalmaciji

• Romanika na ovim prostorima dolazi sa malim zakašnjenjem, pod uticajem benediktanskog i cistersitskog reda. Katedrala Svete Stošije u Zadru, građena je u XIII veku, pod uticajem katedrale u Pizi. Katedrala je trobrodna sa ravnom tavanicom i fasadama koje ukrašavaju arkade sa stubićima i rozetama. Sem ove katedrale, u ovom periodu gradi se katedrala u Trogiru, takođe trobrodna crkva sa ravnom tavanicom, ali masivnih fasada. Na ovoj katedrali ističe se bogato ukrašen Radovanov portal na zapadnom pročelju koji je prekriven tremom

Katedrala Svete Stošije u Zadru

Radovanov portal. Katedrala u Trogiru

Romanička skulptura

• Kamena skulptura vezana je za arhitekturu. Skulpturalna dekoracija (reljefi) pojavljuju se na portalima, ponekad na celim fasadama, stubovima u klaustru, ali i na prozorima. Centralno mesto ima timpanon na kojem dominira scena Strašnog suda, sa predstavom Hrista-strašnog sudije u mandorli, predstavom pravednika i grešnika, dok se na arhivoltama obično nalaze scene mesečnih radova i znaci zodijaka. Teme su vezane za sliku sveta tog doba, a preuzete su iz sholastike i Jovanovog otkrovljenja. Ove teme dominiraju na portalima u Otenu, Moasaku, dok se u Vezleju nalazi scena “Odašiljanje apostola”. Na kapitelima u manastiru Klini prikazani su glasovi iz gregorijanskog korala i figure koje su povezane sa sholastičkim učenjem toga doba.

Romaničko slikarstvo

• Romaničko slikarstvo je slabo

očuvano. Dominiraju religiozne

scene u zidnom slikarstvu i u

iluminiranim rukopisima. Figura

je bila stilizovana, a crna kontura

je isticala izdužene figure svetitelja.

Pošto romaničke crkve nisu imale

kupolu, centralna scena predstava

Hrista nalazila se u apsidi.

Tapiserija iz Bajea

• Sačuvana tapiserija ilustruje

istorijski događaj iz XI veka, bitku

kod Hejstingsa. Tapiserija je duga

70 metara i prikazuje u vidu stripa,

tok normanskog osvajanja i jednu

od najzanačajnijih bitaka koja se

odigrala 1066 između

anglosaksonskih snaga i Normana.

Normane je predvodio Viljem

Osvajač koji je pobedio.

Art 2 You