rośliny uprawne a środowisko - wszechnica.pan.pl · czy gmo jest jedynĄ szansĄ na zwiĘkszenie...
TRANSCRIPT
ROŚLINY UPRAWNE A ŚRODOWISKO
Czyli, czy można pogodzić intensywne uprawy rolnicze
z ochroną środowiska?
Franciszek Dubert
IFR PAN w Krakowie
ZABIEGI HODOWLANE
Selekcja najlepszych nasion
Trudno było odjąć sobie od ust najlepsze
nasiona i odłożyć je na siew z nadzieją na
przyszłe lepsze zbiory
UDOMOWIENIE
• Udomowienie roślin następowało stopniowo około 20 tys lat temu.
• Terenami powstawania pierwszych upraw roloniczych była Azja Mniejsza, tereny obecnego Iranu, Iraku, Egiptu czy Turkmenii.
PREFEROWANE CECHY
Plenność – kraje
ubogie,
wymagane bardzo
wysokie nawożenie,
co powoduje
skażenie
środowiska,
CZYNNIKI KLIMATYCZNE
Chłód
Mróz
Susza
Sezonowość
Fotoperiod
Rozkład opadów
Rodzaj gleby
Zasolenie
Modyfikowanie genomu
„OPIEKA” CZŁOWIEKA NAD ROŚLINAMI
Zbiór nasion
Sortowanie i dosuszanie nasion
Przygotowanie pola pod uprawę,
zaprawianie nasion
Termin, gęstość i głębokość siewu, odstęp
pomiędzy rzędami
Chemiczna ochrona upraw
HARVEST INDEX
HI =Masa plonu nasion
Masa całej rośliny
Dla roślin pierwotnych HI wynosił około 0,2, dla współczesnych 0,6
plon
Cała roślina
HI=0,6 oznacza, że 2/3 masy stanowi plon, a reszta rośliny ma 1/3 masy. Wyobraźmy sobie kobietę ważącą 60 kg wydającą na świat dzieci o łącznej wadze 120 kg!
Kura przy wychowie klatkowym znosi 200-300 jaj rocznie. Jakie mogą być tego konsekwencje biologiczne
ZIELONA REWOLUCJA
• Hodowla mutacyjna nadaje się zwłaszcza do poprawy pojedynczej cechy, przy niezmienionych pozostałych cechach. Przykładem wykorzystania mutanta w hodowli roślin jest historia pszenicy „Sonora-64”.
• Zespół Normana Borlauga, laureata pokojowej nagrody Nobla tą odmianą zapoczątkował tzw. „Zieloną Rewolucję”, gdyż nawadniana dawała plony 100 kwintali z 1 ha.
• Norman Borlaugwprowadził do pszenicy gen karłowatości źdźbła.
• Historyczne zdjęcie zespołu Normana Borlauga na polu pszenicy „Sonora-64”. Była to pierwsza odmiana karłowa w stosunku do wcześniejszych odmian i bardziej odporna na patogeny.
Norman Borlaug (czwarty od prawej)
httap://www.flickr.Acom/photos/cimmyt/4578638520/
WYLEGANIE ZBÓŻ
• Roślina zamiast kierować asymilaty na tworzenie celulozy, przekazuje ją na syntezę skrobi, która wypełnia ziarniaki
• Rośliny karłowate wytrzymują wysokie dawki nawożenia, bowiem długie źdźbła roślin „normalnych” pod wpływem nawożenia łamią się.
NASZE „WYMAGANIA”
• Rośliny mają być oszczędne: mało wody, minimalna zawartość składników antyżywieniowych, wysoka wydajność wykorzystania światła i nawożenia.
• WUE – water use efficiency ilość plonu/ilość wody na wyprodukowanie tego plonu także RUE, NUE itp
• Miskant wykorzystuje 700 kg wody na m2 pola. Konieczność podlewania w niektórych krajach roślin wodą zasoloną – odporność roślin na zasolenie
WYMAGANIA STAWIANE ROŚLINOM C.D.
Odporność na patogeny
Zwiększenie zawartości substancji
prozdrowotnych (witamin, antyoksydantów,
substancji leczniczych)
WYMAGANIA TECHNOLOGICZNE
Możliwość
mechanicznego zbioru,
równoczesne
dojrzewanie,
jednakowa wielkość
roślin/owoców,
odmiany
długodojrzewające,
wytrzymujące transport
CZY MOŻEMY WSZYSCY ODŻYWIAĆ SIĘ
„ZDROWO” CZYLI JEŚĆ EKOLOGICZNE
PRODUKTY?
Jeśli jest nas 8 miliardów??????
POWRÓT DO DZIKICH FORM ROŚLIN
ODPORNYCH NA CHOROBY I CZYNNIKI
ABIOTYCZNE
Dzika forma kukurydzy
Dziki ziemniak
Dziki ryż