لەمەودوا ئۆتۆمبیل بە مواسه فاتی خه لیجی و ئه وروپی بۆ هەرێم دێت

پێوانه سازی ده سته ی سه رۆكی هه رێمی له جۆریی كۆنرتۆڵی و كوردستان، باس له چه ندین مه سه له ی هاوواڵتیان به په یوه ست گرنگی قۆجه ، موئه یه د دك��ت��ۆر ده ك���ات، سه ری له داوه »بڕیارمان ده ڵێت به بێ چیرت نه هێڵین نوێوه ساڵی مه رج هیچ ئۆتۆمبێلێك بهێندرێته ناو تایبه مته ندی له باسیش هه رێمه وه «، رێگه یان كه ده كات ئۆتۆمبیالنه ئه و له »تێكه ڵه یه كن و پ��ێ��ده درێ��ت و ئه وروپی و خه لیجی مواسه فاتی

هه رێمی كوردستان«.ج��گ��ه ل���ه وان���ه ، ن���اوب���راو له ب�����اره ی ل��ی��ژن��ه ك��ان��ی س���زادان���ی ده خاته ئه وه سه رپێچیكارانیشه وه ئه و به ڕێنامیی سزای ئه وان ڕوو كه شوێنانه ده ده ن كه سه رپێچی ده كه ن

نه ك به یاسا.

بڕوانه الپه ڕە ی گشتی.

Tuesday, No, 13که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, Dec 11, 2012

www.bayanpress.net ژماره )13(، سێشەممە 2012/12/11، ساڵی یەکەم

د. مستەفا زەڵمى:سه رگوزشته ی فه توای حه رامكردنی رشتنی خوێنی كورد له الیه ن گه وره

مە رجه عه كانی شیعه وه چۆن بوو؟

ل. ئایینناسی

ئەگه ر له ئێستاوه پرۆژە یاساکە نەنێردرێته په رله مان

په سه ندكردنی بودجه بۆ ناوه ڕاستی ساڵی داهاتوو دوادەكه وێت

به یان. تایبه ت

ل��ه گ��ه ڵ ئ����ه وه ی ن��زی��ك��ه ی یاسایی واده ی به سه ر دوومانگ ناردنی پرۆژە یاسای بودجه ی گشتیی تێپەڕیوە، په رله مان بۆ حكومه ت په رله مانتارێك رایده گه یه نێت ئه گه ر بودجه له ماوه ی دوو هه فته دا نه گاته په رله مانی كوردستان، په سه ندكردنی ساڵی ناوه ڕاستی بۆ 2013 بودجه ی

داهاتوو دواده كه وێت.ب��ڕی��ارده ری مه حمود، دلێر په رله مانی كوردستان دارایی لیژنه ی دوو تا ئێستاوه له »ئه گه ر وت��ی

پرۆژە یاسای حكومه ت دیكه هه فته ی پێده چێت ئه وا په رله مان، بنێرێته بودجه گشتی به رژە وه ندیی له به ر په رله مان بكاته وه ، كه م مانگییه كه ی دوو پشووه په سه ند پ��رۆژە ی��اس��اك��ه ئ����ه وه ی ب��ۆ ئه و ماوه یه دا له م ئه گه ر به اڵم بكرێت، پشووی په رله مان، نه گاته پرۆژە یاسایه دوای ده ستپێده كات، په رله مان زستانه ی ئه وه ش مانگی سێامن له پێشه كه زۆربه ی رۆژە كانی پشووه و دواده كه وێت بۆ دوای مانگی سێ ، ئاسایی گفتوگۆی پرۆژە یاسای واته پێده چێت، مانگی دوو بودجه ش بۆ دواده كه وێت بودجه په سه ندكردنی

مانگی شه ش و حه وتی ساڵی داهاتوو«.

حكومه تی وته بێژی دزه یی، سه فین بۆ لێدوانێكیدا له كوردستان هه رێمی كۆبوونه وه ی دوا له »بودجه وتی به یان گفتوگۆیه كی وه زی���ران ئه نجومه نی تێروته سه لی له سه ر كرا، چه ند ورده خاڵێك له م پێده چێت دواخ���را، ك��ه م��اب��وون نزیكانه دا پێشكه شی په رله مان بكرێت بۆ كاتی له ده كه م پێشبینی په سه ندكردنی،

خۆیدا ره وانه ی په رله مان بكرێت«.كاردۆ محه مه د، سه رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان له په رله مانی كوردستان به )به یان(ی راگه یاند »ئه گه ر بودجه بێته په رله مان، یاسایی پشووی م��اوه ی هه وڵده ده ین په رله مان كه م بكه ینه وه ، پێشنیازێكی له و

شێوه یه كراوه بۆ ئه وه ی بودجه زوو په سه ند بكرێت«.

دواكه وتنی دیكه ی كێشه یه كی ب���ودج���ه ی ه���ه رێ���م ب���ۆ ئ���ه وه بودجه ی ئێستا تا كه ده گه ڕێته وه ، ئه نجومه نی له عێراقیش 2013ی

نوێنه ران گفتوگۆی له سه ر نه كراوه .كوردستان هه رێمی بودجه ی )138( ب��ڕە ك��ه ی 2013 ساڵی ب��ۆ )16( ده كاته كه دیناره ، تریلیۆن به پێی سااڵنه ده بێت و دۆالر ملیار یاسا، 15ی ترشینی یه كه م، حكومه ت په رله مان ره وان��ه ی پرۆژە یاساكه ی

بكات.

یەکێک لە دانیشتنەکاىن پەرلەماىن کوردستان. فۆتۆگۆاف: وەرگیراوە

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

بیروڕا

12

بوفۆن گرێبه ستی درێژی ناوێت

وەرزش

8

كچه گه ریال يەك دڵی بۆ ڕۆژنامەى بەیان دەکاتەوە

کۆمەاڵیەتى

15

به یان ورده كاریی دروستكردنی

حوسه ینیه یه ك له هه ولێر باڵوده كاته وه

به یان � هه ولێر

جار دوو راب����ردوودا، سااڵنی له بڕیاری دابینكردنی زه وی بۆ دروستكردنی به اڵم دراوه ، هه ولێر له حوسه ینیه دروستكردنی، له بوون رێگر هاوواڵتیان ڕایگه یاند ئایینی مامۆستایه كی به هه ولێر له حوسه ینیه »دروستكردنی شیعه خه ڵكی چونكه نازانین، پێویست له و نییه ، هه ر هه وڵێكی تێدا مه زهه بی له سه ر ده زانین مه ترسی به شێوه یه ش

ئه منی قه ومیی كوردستان«.وه زاره تی ئه وقافیش ڕە تی ده كاته وه بڕیاری دروستكردنی هیچ حوسه ینیه یه ك درابێت، ئ��ه وان��ه وه ل��ه الی هه ولێر له به اڵم شێخ به شیر گلی به رپرسی ده زگای شه هیدی میحراب له هه ولێر، هه واڵه كه ی

پشتڕاستكرده وه .بڕوانه الپه ڕەی په یجوور

بارزانی داوای تۆكمه كردنی

سه نگه ره كان ده كات

شڤان جه باری � كه ركووك

چاوه ڕواننه كراودا، سه ردانێكی له گه یشتنه كوردستان هه رێمی سه رۆكی شارۆچكه ی خورماتوو و له گه ڵ به رپرس جێگیركراوه كانی هێزه پێشمه رگه ی و

ناوچه كه كۆبوویه وه .جێگری س��ع��ود، م���وق���ه دده م )به یان(ی به 16 لیوای فه وجی ئامر ڕاگه یاند »سه رۆكی هه رێم وىت ده بێت بكه ن«، تۆكمه به رگری سه نگه ره كانی هه رێم »سه رۆكی راشیگەیاند ناوبراو وتی ئه مه شه ڕە به كورد ده فرۆرشێت، پێویسته ئاگاداری حاڵه تی نه خوازراو بن

و به وریاییه وه مامه ڵه بكه ن«. � كه رەم قادر ڕێگای له بارزانی له و كه ركووك گه ڕاوه ته وه له یالنه وه نزیك له دووم��ه اڵن چیاكانی زنجیره مه نسور ل��ه گ��ه ڵ ك��ه رك��ووك، ش��اری و گواڵن له شكری فه رمانده ی بارزانی، سیهاد بارزانی، فه رمانده ی لیوای یه كی

تایبه ت، كۆبووه ته وه .سه رۆكی به سه ركردنه وانه ی له و به ڕێگا شێوه یه ك هیچ به هه رێمدا له )جگه نه درا ڕاگه یاندن ده زگاكانی رووماڵی پارتی( به سه ر ده زگاكانی

سه ردانییه كه ی بارزانی، بكه ن.

5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 126 17 1514917 16151018 147 ـ51 7ـ641 5ـ523 4

بایی )750( دینارە

بەیان. خورماتوو

پۆلیسی به ڕێوه به رایه تیی ل��ه ته نیا ئه فسه ر، 70 كۆی له خورماتوو، كه تێدایه ، ك��وردی ئه فسه ری ی��ه ك به ڕێوه به ری ی��اری��ده ده ری ئه ویش

پۆلیسی خورماتووه .ش����ه الل ع���ه ب���دول ئ��ه ح��م��ه د، بۆ لێدوانێكدا له خورماتوو قائیمقامی

)به یان( وتی »له دوای پرۆسه ی ئازادیی به ڕێوه به رانی جار چه ندین عێراقه وه پ��ۆل��ی��س��ی خ���ورم���ات���وو ب���ه ه��ۆی جێبه جێكردنی له كه مته رخه مبوونیان

ئه ركه كانیان، له سه ر كار الدراون«.ئاماژە ی خورماتوو قائیمقامی به س��ه ره ت��ا پۆسته »ئ��ه و دا ب��ه وه ش ده ست ئه فسه رێكی كورده وه بوو، دواتر دوای له ع��ه ره ب، ئه فسه رێكی درایه

توركامن، ئه فسه رێكی درای��ه ئ��ه وه ش ئه فسه رێكی ده ست به ئێستاشدا له

عه ره بی سوننه وه یه «.خسته ئه وه شی عه بدول شه الل ڕوو كه »پێكهاته ی كورد له ناو پۆلیسی و %20 ع��ه ره ب و %30 خ��ورم��ات��وودا ناو »له وتی ئه و 50%ی��ه «، توركامن پۆلیسی خورماتوو 70 ئه فسه ری پله دار هه ن له نێوان موالزم و عه قیدان، به اڵم

پله ی به كوردی ئه فسه ری یه ك ته نیا موقه دده م تێدایه «.

پۆسته له كورد بێبه شكردنه ی ئه م رۆژ به رۆژ كاتێكدایه له ئه منییه كان و به غدا نێوان كێشه كانی و ئاڵۆزی هه رێم په ره ده سه نن و الیه نه توندڕە وه پێگه ی ده ی��ان��ه وێ��ت عه ره به كانیش زیاتر كوردییه كان ناوچه له خۆیان

بچه سپێنن.

»هەموو پۆلیسی خورماتوو ته نیا یه ك ئه فسه ری كوردی تێدایه «

میسر؛ گرفتی شوناس و قۆناغی راگواستن

جەمیل شەحادە:

فه له ستین له گه ڵ كورددایه بۆ مافی چاره ی

خۆنووسین ل. تایبەت

www.bayanpress.netژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

3

له چه ند رۆژی رابردوودا په رله مانی سوید گفتوگۆی له باره ی مشتومڕی ئه وه ش كرد، ئه نفال«ه وه »به جینۆسایدناساندنی زۆرى له نێوه ندی كوردیدا لێكه وته وه و هه ریه ك به جۆرێك حه مه سدیق، به كر ده ڕوانێت، لێی و ده ك��ات بۆ شیكاری یاساییه كه ی الیه نه له باس عێراق په رله مانتاری و یاساناس

بابه ته كه و چه ند دیوێكی دیكه ی ده كات.

دیدار: محه مه د جه مال

په رله مانی له بڕیاره ی ئه و به یان: سوید ده رچووه ، چۆن ده بینن؟

بڕیاره ی ئ��ه و حه مه سدیق: به كر په رله مانێك ئه ندام ده رچ��ووه ، سوید له كوتله مانایه ی به و سیاسییه ، رایگه یاند له سه ر پ��ه رل��ه م��ان ن��او سیاسییه كانی تاوانی ئه نفال دۆسیه ی كه كۆكن ئه وه بڕیارێكی نه بووه ته به اڵم جینۆسایده ، ئه م بدرێت، له سه ر ده نگی كه یاسایی باشه شتێكی ئه خالقییه وه ڕووی له كاره له به اڵم گرنگه ، سیاسییه وه ڕووی له و نییه ، به هایه كی یاساییه كه یه وه ڕووه بۆ یاسایی ئیعتیباری ناتوانرێت چونكه دادەنرێت، له گه ڵ ئه وه شدا و له هه موو بارێكدا هه وڵ و تێكۆشانی ئه و خه ڵكانه ی ئیشیان مه ده نی كۆمه ڵگه ی ب��واری له كردووه ، ده بێت ڕێزی لێبگیرێت، سوپاسی په رله مانی سوید و ئه و كوتله سیاسییانه ی په رله مانی سویدیش بكرێت كه ده نگ بۆ

ئه وه ده ده ن و پێیان باشه .مێژووی له ك��ورد میلله تی به یان: نوێدا، چه ند دۆسیه ی جینۆسایدی هه یه ؟

بنه ڕەتدا له حه مه سدیق: به كر له سه ربه خۆن تاوانی دۆسیانه ی ئه و چوار كوردستان، هه رێمی جوگرافیای

ئه نفاله ، یه كێكیان جینۆسایدن، پرۆسه ی و هه ڵه بجه كیمیاییبارانی دیكه ئه وانی كورده ئه نفالی و بارزانییه كان ئه نفالی ئه مانه دۆسیه ی ده بێت فه یلییه كانه ، راسته بكرێت، لێوه باسی سه ربه خۆ به خۆیدا كاتی ل��ه عێراقی حكومه تی ك��وردی میلله تی قڕكردنی به رنامه ی جوگرافیا بزانین ده بێت به اڵم هه بووه ، تاوانه كان ئه نجامدانی شێوازی و كات و دیكه دۆسیه یه كی بۆ دۆسیه یه كه وه له بۆ ك��ورد ئ��ه وه ی بۆ هه یه ، جیاوازیی توانای كه بسه ملێنێت دونیای هه موو ئه وه ی هه یه تاوانه كان به جیا بخاته ڕوو، هاوسۆزن ئه وانه ی و دیكه خه ڵكانی له گه ڵامن له واڵتانی ده ره وه تێبگه یه نێت یه كرت تێكه ڵی جینۆساید دۆسیه كانی

نه كه ن.به یان: ئه وه نده ی ئاگادار بن، ئه وه ی ئه نفال دۆسیه ی ته نیا كراوه ، لێوه باسی

بووه ؟په رله مانی له حه مه سدیق: به كر له سه ر گرنگ زۆر موناقه شه یه كی سوید له كراوه ، ئه نفال و هه ڵه بجه مه سه له ی به ڵگه و دۆكیۆمێنته كاندا باسی هه ڵه بجه كراوه ، به اڵم له راپۆرته كه دا باسی ئه نفاله ، ئه نفالیش دۆس��ی��ه ی ب��ه زی���ان ئ��ه م��ه هه ڵه بجه دۆسیه ی به زیان ده گه یه نێت،

ده گه یه نێت، دیكه شامن دۆسیه كانی و دیكه جارێكی نابێت هه ڵه یه كه ئه مه ش

دووباره ببێته وه .مه سه له ی پێتوایه كه واته به یان: ئه نفال دۆسیه ی ناساندنی به جینۆساید

زیان به دۆسیه كانی دیكه بگه یه نێت؟سه ره تا له وه ك حه مه سدیق: به كر تاوانی ه��ه م��ووی ئه مانه ك��رد، باسم ده بێت هه ریه كه یان به اڵم جینۆسایدن، له چوارچێوه ی خۆیدا باسی لێوه بكرێت، جوگرافیی مه ساحه ی گه وره ترین ئه نفال گرتووه له هه رێمی كوردستاندا، زیاتر له 180 هه زار كه س بوونه ته قوربانی، چوار هه زار گوند ته خت كراوه ، ئه و دۆكیۆمێنته نوورساوانه ی له دۆسیه ی ئه نفال خراونه ته دۆسیه كانی دۆكیۆمێنتی له جیاوازه ڕوو، ده كه یت، ئه نفال باسی كاتێك دیكه ، ڕوو بخه یته دۆكیۆمێنتانه ئه و ده بێت بۆ هه یه ، ئه نفاله وه به په یوه ندییان كه

ئه وه ی تاوانه كان تێكه ڵ نه بێت.به یان: له ڕووی یاساییه وه په رله مانی مه سه له یه كی له سه ر هه یه بۆی سوید بڕیار و بكات قسه كوردی یان عێراقی

بدات؟بابه ته ئ��ه و حه مه سدیق: به كر یه كه م: هه یه ، شته وه دوو به په یوه ندی ده ستووری ئه و واڵته ، كه ئایا رێگه ده دات

هه ر بابه تێكی ئینسانی له دونیادا هه بوو، منوونه بۆ لێبكه ن، پشتیوانیی ئه مان ده ستووری عێراقی بڕگه یه كی وای تێدایه گه النی له »پشتیوانیكردن ده ڵێت كه سته مدیده ی دونیا«، مانای وایه په رله مانی بڕیار ده توانێت كوردستان، یاخود عێراق بدات له وه ی ئیدانه ی تاوانێكی جینۆسایدا داوه . ڕووی دیكه واڵتێكی له كه بكات هه یه دادگایه وه به و په یوه ندی دووه م: ده ك��ات، تاوانبارانه ئ��ه و دادگ��ای��ی كه پێوه ره به پێی دادگ��ای��ه ئ��ه و ئایا ك��ه لێكۆڵینه وه ی كه نێوده وڵه تییه كانه جه نگ تاوانه كانی له ده كات سه ره تایی به دژ و جینۆس��اید ت��اوان��ه ك��ان��ی و

مرۆڤایه تی؟

به كر حه مه سدیق، یاساناس و په رله مانتاری عێراق:

بڕیاره كه ی په رله مانی سوید له ڕووی یاساییه وه به های نییه

پێگه ی كورد له نه ته وه یه كگرتووه كان له ڕووی مافی نه ته وه یی وه ك پێویست نییه ، ده شڵێن كورد هێشتا دۆستی ڕاسته قینه و خه مخۆری گه یشتن به مافه ڕەواكانی نه دۆزیوه ته وه ، به اڵم ئێمه خۆشبینین

به گه ڕانه وه ی مافه كانمان، له ساڵڕۆژی جیهانیی مافی مرۆڤدا له باره ی پرسی كاركردنی نه ته وه

یه كگرتووه كان له كوردستان و بارودۆخی مافی مرۆڤ، پێمان باش بوو له گه ڵ زیتۆ سیانی، به ڕێوه به ری ئۆفیسی

مافه كانی مرۆڤی یونامی )unami( له كوردستان، گفتوگۆ بكه ین.

دیدار: ڕە زا هه ورامی

ب����ه ی����ان: س��ات��ه وه خ��ت��ی ی����ادك����ردن����ه وه ی ج��اڕن��ام��ەی م��رۆڤ مافه كانی گ��ه ردوون��ی��ی ن��ه ت��ه وه ی��ەک��ی وه ك ئێمه ب��ۆ له ده بێت، مانایه كی چ مافخوراو، نه ته وه یی مافه زۆربه ی كاتێكدا پێویست وه ك مرۆییه كامنان و

نه هاتوونه ته بوون؟وه ك ئێمه س��ی��ان��ی: زی��ت��ۆ ده كه ین كار یه كگرتوه كان نه ته وه مافه كانی ڕەوشی باشرتكردنی بۆ عێراقیش، و كوردستان له مرۆڤ له و چاكسازیكردن ڕوانگه ی له

پێدەکرێت کاریان لێرە یاسایانه ى پێوه ره له گه ڵ بگونجێت ئ��ه وه ی بۆ عێراقیش ك��ه ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ی��ی��ه ك��ان، پێوه ره ئه و ك��ردووه ، له سه ر واژۆی یاساییان پابه ندیی نێوده وڵه تییانه وه ك كوردستانیش هه رێمی هه یه ، یاسایی پابه ندیی عێراق لە به شێك پڕۆژەیاسایانه ی ئه و سه ر. ده كه وێته ده رده چ��ن، هه رێم په رله مانی له كه كه ڕەهه ندی مافی مرۆڤیشیان تێدایه ، تێبینیی و ده كه ین بۆ خوێندنه وه یان په یوه ندیدار الیه نی ده ده ینه خۆمان و تێبینی ئ��ه و ك��ۆی ل��ه س��ه ری��ان،

گونجاندیان و ب��ه دواداچ��وون��ان��ه پێوه ره پێی ب��ه خوێندنه وه یان و بارودۆخی واده كات نێوده وڵه تییه كان، كوردستان هه رێمی له مرۆڤ مافی بنێت، ده بێت باشبوون هه نگاو به ره و په یوه ندیداره كان ڕێكخراوه و ئێمه باشرتكردن بۆ بكه ین كار ڕۆژەدا له م جاڕنامه ی بڕگه كانی چه سپاندنی و

جیهانیی مافه كانی مرۆڤ.دڵخۆش ده بێت چه ند تا به یان: كاركردنی و ماف چه سپاندنی به بین له یه كگرتووه كان، نه ته وه ڕێكخراوی نه ته وه ییه كامنان مافه زۆربه ی كاتێكدا

جیهانیدا كۆمه ڵی ل��ه ك���ورد، وه ك پێشه وه ؟ نه چوونه ته

ئه و سه ر له ئێمه سیانی: زیتۆ پرسی به اڵم ده كه ین، كار كه مرت شته مافی چاره نووس هه یه له جاڕنامه كه دا ل��ه گ��ه ڵ ت��ێ��ك��ڕای م��اف��ه ئ��اب��ووری و كه نه ته وییه كاندا، و ك��ول��ت��ووری هێڵه كاركردنی چوارچێوه ی ده چێته

ڕێكخراوه كانه وه . گشتییه كانی بارودۆخی كوردستان وه ك به یان: ڕووی له سێیه م، جیهانی نه ته وه یەکی

مافی مرۆڤه وه چۆنه ؟ڕێگه ی له ئێمه سیانی: زیتۆ

هه ڵسه نگاندن س��ااڵن��ه وه ڕاپ��ۆرت��ی ئازادیی مافی له ده كه ین، ئه مه بۆ مافی و زیندانه كان بۆ ڕاده ربڕینه وه ئه و كه مینه كان، و ژن��ان و مندااڵن هه رێمی له كه پڕۆژەیاساییانه ش تاڕاده یه ك ده رده چ��ن، كوردستانه وه نێوده وڵه تییه كان پ��ێ��وه ره ل��ه گ��ه ڵ ئاستی له سه ر بۆیه ده گرنه وه ، یه ك هه وڵێك كۆمه ڵگاش، و ڕێكخراوه كان مافی ڕەوش��ی باشرتكردنی بۆ هه یه

مرۆڤ له كوردستان.نه ته وه ئۆفیسی ڕاپۆرتی به یان: ده ره وه واڵتانی له یه كگرتووه كان

تاچه ند كاریان له سه ر ده كرێت؟ڕاپۆرته كان ئێمه سیانی: زیتۆ په یوه ندیدار، الیه نی ده ده ی��ن��ه وه نه ته وه هه ڵسه نگاندنی ك��ه لێره له سه ر و تێدایه یه كگرتووه كانی له سه ر كاریان كه كه وتووه الیه نه كه خاڵه ئێمه نوسینگه كه ی له بكات، له سه ر الوازه ك��ان��ی��ش و پ��ۆزه ت��ی��ڤ هه ر ڕوو، ده خرێنه الیه نه كان هه موو ب��ه دواداچ��وون لیژنه ی خۆمان الی و هه یه زانیارییامن كۆكردنه وه ی و بارودۆخه كان له سه ر لێكۆڵینه وه ش

ده كه ین، ئینجا ڕاپۆرته كان ده نێرین.

به ڕێوه به ری مافه كانی مرۆڤی یونامی له كوردستان، بۆ به یان:

هه رێم پابه ندیی پێوه ره نێوده وڵه تییه كانى لەسەرە

www.bayanpress.net ژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

2

به یان. تایبه ت

نۆ موعیدی زانكۆی گه شه پێدانی دام��ه زران��دن��ی��ان دوای م��رۆی��ی، بڕیاره رۆژ 42 پ��اش م��ی��اك، ب��ه هه ڵده وه شێرنێته وه زانكۆییه كه یان هۆیه وه به و گرێبه ست، ده كرێنه و ئ���ه و م��وع��ی��دان��ه ده س���ت ل��ه ك��ار راگه یاندن به ڕێوه به ری ده كێشنه وه ، و په یوه ندییه كانی ده ره وه ی زانكۆی كه سیان »پێنج ده ڵێت ناوبراویش دام��ه زراون«، حكومه تدا له پێشرت

ئه وه ش به نایاسایی ده زانێت.نه یویست كه سه رچاوه یه ك، )به یان( به بكرێت، ئاشكرا ن��اوی

مام��ۆستا نۆ ئ��ه و « راگه یاند ی گه شه پێدانی زانكۆی )موعید(ە ی كۆلێژی له ق���ه ره داخ، له مرۆیی زانست و ته كنه لۆژیا به شی زانستی 11/12 رێكه وتی له كۆمپیوته ر، ده ستیان له كار كێشاوه ته وه «، به پێی ده ست هۆكاری زانیارییه كانیش بڕیاری »گۆڕینی كێشانه وه كه له كار بێ گرێبه ست ب��ۆ دام��ه زران��دن��ه

ئاگاداركردنه وه ی الیه نی دووه م«.به پێی ئه و نوورساوانه ی ده ست موعیده نۆ »ئه و كه وتووه )به یان( داوای له سه ر و زانكۆ بڕیاری به به ته كنه لۆژیا و زانست كۆلێژی 2012/7/19 له و )106/4 )ز ژماره و پاشان به قبوڵكردنیان وه ك موعید به میاك له الیه ن سه رۆكی زانكۆوه 2012/8/16 له و )963( ژماره به له رۆژ 42 دوای دام��ه زراون،ب��ه اڵم

مووچه وه رگرتندا، كاتی له و ده وامكردن به گرێبه ست ب��ۆ گ���ۆڕاوه ب��ڕی��اره ك��ه له و )1235( ژماره به زانكۆیی فه رمانی

.»2012/9/27كۆلێژی راگ��ری نوره دین، مامۆستا زانست و ته كنه لۆژیا به )به یان(ی راگه یاند گرێبه ست شێوه ی به ئه هلی »زانكۆی خه ڵك داده مه زرێنێت، كه ماوه كه ی ته واو یان ده كرێته وه ، تازه بۆی یان ده بێت، كه به وه ش سه باره ت پێچه وانه وه «، به

زانكۆیی بڕیاری به ده ڵێن كه سه نۆ ئه و دامه زراون، به اڵم هه ر به بڕیاری زانكۆیی »فه رمانی وتی ناوبراو هه ڵوه شاته وه ، ئه و بۆ ده رناچێت كۆلێژ له كارگێڕی كارانه ، من راگری كۆلێژم، سه رۆكی زانكۆ

نیم«.فراكسیۆنی دی��ك��ه وه ، الیه كی له كۆمه ڵی ئیسامی له په رله مانی كوردستان، 2012/12/9 له 142 ژماره نوورساوی به سكااڵی ئه و قوتابییانه ی به رز كردووه ته وه

رێگه ی له تا په رله مان، سه رۆكایه تیی بۆ ب��ااڵوه خوێندنی و پ���ه روه رده لیژنه ی بەدواداچووىن بۆ بکرێت و کێشەکەیان بۆ

چارەسەر بکرێت.به ڕێوه به ری كه ریم، رێبوار دكتۆر ده ره وه ی په یوه ندییه كانی و راگه یاندن )به یان( به مرۆیی گه شه پێدانی زانكۆی ی راگه یاند »زانكۆی گه شه پێدانی مرۆیی زانكۆیه كی ئه هلییه ، ئازاده له هه ڵبژاردنی به ده كات له گه ڵ كاریان كه سانه ی ئه و

شێوازی گرێبه ست و میاكیش، هه روه ها نۆ ك��اره ك��ه ی��ش.ئ��ه و ش��ێ��وازی گۆڕینی له و به ڕێزه ده رچووی زانكۆی خۆمانن و ده رچ��وون، كه به توانایانه ن خوێندكاره كه سیان پێنج ئ���ه وه ی ل��ه ب��ه ر ب���ه اڵم دوو و دام��ه زراون حكومه تدا له پێشرت كه س یه ك بۆ یاسا به پێی دامه زراندنیش به میاك، دایانبمه زرێنین ناتوانین نییه ، باش پێی زانكۆ دیكه ش كه سه كه ی چوار هه موویان بۆیه بن، گرێبه ست به بووه

به اڵم به رده م، خراوه ته گرێبه ستیان قبوڵیان نه كردووه «.

بۆچی ب����ه وه ی س���ه ب���اره ت به اڵم كراون، قبوڵ میاك به پێشرت رێبوار دكتۆر بوونه ته وه ؟ په شیامن ئه وه »هۆكاره كه كرد به وه ئاماژەی نه یانوتووه به ڕێزه پێنج ئه و بووه حكومه تدا، له فه رمانبه رین ئێمه و ناكه ین نایاسایی ك��اری ئێمه ش

نه مانكردووه «.

به ڕێوه به ری راگه یاندنی زانكۆ: پێنج كه سیان پێشرت له حكومه تدا دامه زراون، ئێمه كاری نایاسایی ناكه ین

نۆ‌موعیدی‌زانكۆی‌قەرەداغ‌ده‌ست‌له‌كار‌ده‌كێشنه‌وه‌

سه ید نامی

گرانبوونی ده ڵێت په رله مانتارێك كۆمه ڵێك ب��ه رژەوه ن��دی��ی ب��ه ن��زی��ن لیژنه سه رۆكی له پشته وه یه ، گرووپی هاوبه شه كانی قائیمقامیه تی سلێامنییش نرخی راگرتنی توانای رایده گه یه نێت به نزینیان له به نزینخانه بازرگانییه كاندا چاودێریكردنیان ته نیا ئ��ه وان و نییه

له سه ره .سه رۆكی ئه بوبه كر، ع��وس��امن قائیمقامیه تی هاوبه شه كانی لیژنه »هۆكاری وتی )به یان( بۆ سلێامنی گرانبوونی به نزین بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه و س���ه ره ل��ه زۆری داواك���اری���ی ك��ه

جوتیاران‌به‌‌پاره‌‌و‌زه‌ویی‌نیشته‌جێبوون‌قه‌ره‌بوو‌ده‌كرێنه‌وه‌

به نزین رۆژ له دوای رۆژ له هه ڵكشاندایه

حكومه‌ت‌ده‌سه‌اڵتی‌راگرتنی‌به‌رزبوونه‌وه‌ی‌نرخی‌به‌نزینی‌نییه‌سه ید نامی

و هه ڵه بجه دووسایدكردنی پ��رۆژەی به ر زه وییه كانیان جوتیارانه ی ئه و سه یدسادق ده كه ون، به پاره و زه ویی نیشته جێبوون قه ره بوو ده كرێنه وه ، بڕیاریشه له م مانگه دا ئیشه ئیدارییه كانیان بۆ ته واو بكرێت، به اڵم وه رگرتنی قه ره بووه كه یان

دواده كه وێت.زه وییه كانیان و ده بێت جوتیار 300 نزیكه ی ژماره یان كه جوتیارانه ئه و وته ی به ده كه وێت، هه ڵه بجه � سه یدسادق جاده ی دووسایدكردنی پرۆژی به ر قائیمقامی كشتوكاڵ«، بكرێته زه وییه كانیان پێنه دراوه رێگایان »ئه مساڵ خۆیان زه وییانه خاوه ن ئه و قه ره بووی پاره ی »له وانه یه رایده گه یه نێت سه یدسادقیش به ته واوكردنی ئیشه تا سه ری مانگ ده ست بكه ین ماوه یه ك بخایه نێت، ده بێت

ئیدارییه كانیان«.»ئێمه راگه یاند )به یان(ی به سه یدسادق، قائیمقامی حه سه ن، ئه ركان به ڕێوه به ری قائیمقامی هه ڵه بجه و جێگری و پارێزگار له گه ڵ كۆبوونه وه یه كامن له ره زامه ندییان ئێستا قه ره بوو، مه سه له ی بۆ كرد ساز سلێامنی رێگاوبانی ئه وه ی سه ر ماوه ته وه ته نیا وه رگیراوه ، دارایی وه زاره تی و وه زیران ئه نجومه نی ماوه یه كی له گۆڕانكارییانه ئه و بڕیاره كراوه ، پرۆژەكاندا له گۆڕانكاری هه ندێك كه مدا ته واو بكرێن و ده ست بكرێت به ئیشه ئیدارییه كان، بۆ ئه وه ی قه ره بووی

ئه و جوتیارانه بكرێته وه كه زه ره رمه ند ده بن«.»ئه وه ی وتی قه ره بووه كه شه وه شێوازی باره ی له سه یدسادق قائیمقامی ئه وه شی ده كرێته وه ، قه ره بوو پاره به ده كه وێت، پرۆژەکە به ر كه می زه وییەکى زه وی زۆری به ر پرۆژەکە ده كه وێت، به زه ویی نیشته جێبوون قه ره بوو ده كرێته وه «.

زه وییه كانیان داگیركردنی به رامبه ر له جوتیار هه ندێك ئه وه ی ده رب��اره ی ویستوویانه ناڕەزایی ده رببڕن، به اڵم ڕێگه یان پێنه دراوه ، ئه ركان حه سه ن وتی »شتی وانه بووه ، نه ئه وان داوایان كردووه ناڕەزایی ده رببڕن و نه هاتوونه ته الی منیش له گه ڵ به اڵم بووم«. پشتیوانیان و پشتگیری من پێچه وانه وه به پێنه ده م، رێیان هه موو ئه مانه دا به شێك له جوتیاران به گومانن له به ڵێنه كانی حكومه ت، جوتیارێك وتی »پێشرتیش له كۆبوونه وه یه كدا وه زیری ئاوه دانكردنه وه ده ستی برد بۆ سمێڵی نه كه ینه وه ، ئێوه قه ره بووی تا زه وییه كان له نه ده ین شوفڵ بێت، به ڵێن وتی و قه ره بووش و بوون بێئیش جوتیاران و جاده به كراون زه وییه كان ئێستا كه چی

نه كراونه ته وه «.

وتی »ئێمه ساخته كاریی له و شێوه یه مان نه دیوه كه ڕەنگ بكرێته ناو به نزینه وه و نه شامن بیستووه «. عوسامن ئه بوبه كر بازرگانییه كان به نزینخانه پێشیوایه ئه وه نده ناخه نه سه ر به نزینه كه ، خۆی

گرانبووه .چ���اودێ���رێ���ك���ی ئ����اب����ووری و س��ووت��ه م��ه ن��ی��ش پ��ێ��ی��وای��ه »ئ���ه و به و به نزینه نرخی ب��ه رزب��وون��ه وه ی كوردستان هه رێمی له ته نیا شێوه یه ، به دی ده كرێت و له ودیو بانی مه قانه وه ن��اوی ب��ه خۆیانن، وه ك��و نرخه كان خۆی بۆ و هه ركه سه ئ��ازاده وه بازاڕی نییه كه سیش و ده كات دیاری نرخێك به نزینخانانه خاوه ن له و لێپێچینه وه

عومه ر ئاواره

نوری ئه مدواییه ی لێدوانه كانی عێراق، وه زی��ران��ی س��ه رۆك مالیكیى س��ه ب��اره ت ب���ه وه ی ك��ه ئ��ه گ��ه ر شه ڕ داب��ڕاوه ك��ان، ناوچه له هه ڵبگیرسێت هاوشانی ناوچه یه ش ئه و توركامنه كانی ده كه ن ناوچه كه له به رگری عه ره به كان توركامنه كانی ده جه نگن، كورد به دژ و هه ڵوێستی ئه وانیش كردووه ، نیگه ران لێدوانانه جۆره به و به رامبه ر خۆیان

توركمانه‌كان‌شانبه‌شانی‌عه‌ره‌ب‌شه‌ڕی‌كورد‌ناكه‌نده رده بڕن و ڕەتی ده كه نه وه .

ق��ه م��ب��ه ر ب��ه ی��ات��ی، س��ه رۆك��ی ع��ه ش��ای��ه ری ت��ورك��امن��ی ع��ێ��راق له »ئێمه ی وتی )به یان( بۆ لێدوانێكدا ت��ورك��امن ن��ه ش��ه ڕم��ان ده وێ���ت و نه لێدوانانه ی ئ��ه و شه ڕین، خ��وازی��اری ئێمه ی ب��ه رژەوه ن��دی��ی ل��ه مالیكیش زه ره رن مایه ی به ڵكو نین، توركامندا ئێمه ی ئه وه شدا به رامبه ر له ئێمه ، بۆ توركامن له ته له عفه ره وه تاكو مه نده لی ره تده كه ینه وه مالیكی لێدوانانه ی ئه و

توركامنه وه ناوی به نییه باش پێامن و لێدوانی له و جۆره بدات«.

توركامنی عه شایه ری س��ه رۆك��ی ده كات به وه ش ئاماژە هه روه ها عێراق »با مالیكی دڵنیابێت كه ئێمه ی توركامن له سه نگه رێكدا و ناجه نگین كورد دژی ئه و هه وڵه كانی دژی ك��ورددا له گه ڵ ده كات، راست ئه و ئه گه ر ده وه ستین، هه رێمی سه ر بۆ هه ڕەشه كانی بری له جێبه جێ 140 م��ادده ی با كوردستان،

بكات«.

بكات«.ئه ندامی نوری، مه ال عه بدوڵاڵی سه رچاوه و وزه و پیشه سازی لیژنه ی رسوشتییه كانی په رله مانی كوردستان، بۆ به رژەوه ندیی »پێده چێت وتی )به یان( له پشته وه تاقمی و گرووپ كۆمه ڵێك بێت، به كه یفی خۆیان ویستیان قازانجی زیاتر بكه ن، بڕی به نزین كه مده كه نه وه به رزده بێته وه ، نرخه كه ی و بازاڕدا له ویژدانیان و ویستیان هه ركاتێكیش خه ڵك به ره حم تۆزێك كه دا رێگه ی داده به زێنن. نرخه كه ی ئاسای بكه ن، سامانه وه زاره ت��ی مه سه له یه شدا له م هه رێم حكومه تی و رسوشتییه كان

به رپرسیارن«.

ئێمه ب��ازاڕەك��ان��دا، له كه مه به نزین كه ل��ه س��ه ره ، چاودێریكرمنان ته نیا وه ك به نزینخانه كاندا هه موو له نرخ »ئ��ه و وتیشی ن��اوب��راو ب��ێ��ت«، ی��ه ك نرخی به په یوه ندیی به رزبوونه وه یه جیهاندا، بازاڕەكانی له هه یه نه وته وه نرخی ده بێته وه ، به رز نرخه كه ی كه

به نزینیش به رزده بێته وه «.ده ك��ات ب��ه وه ش ئاماژە ن��اوب��راو هه یه ، سووته مه نیامن لیژنه ی »ئێمه ده كات سووته مه نی جۆری چاودێریی له گه ڵ عه دادی به نزینخانه كان و منره ی سه باره ت ده یفرۆشن«. به نزینه ی ئه و و نۆرماڵ به نزینی ساخته كردنی به موحه سه ن، سه رۆكی لیژنه هاوبه شه كان

پرۆفیسۆری ئه مریكی، دانیال سیریویر، لێكۆڵه ر له دامه زراوه ی لێكۆڵینه وه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست

كوردستان په رله مانی له كۆمه ڵ فراكسیۆنی نوورساوی

به مه به ستی گه یاندنی سكااڵی ئه و ده رچووانه

نوورساوی فه رمانی زانكۆیی به مه به ستی گۆڕینی ناوی

ئه و ده رچووانه له میاكه بۆ گرێبه ست

نوورساوی فه رمانی زانكۆیی به مه به ستی دامه زراندنی

ئه و ده رچووانه به میاك

نوورساوی كۆلێجی زانست و ته كنه لۆژیا بۆ سه رۆكایه تی

زانكۆ به مه به ستی دامه زراندنی ده رچووان

www.bayanpress.netژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

5

گفتوگۆ: هاوژین عومه ر

ئه م پیرۆزبایی س��ه ره ت��ا ب��ه ی��ان: لێده كه ین.. گرنگه تان وه رچ��ه رخ��ان��ه ده ك���رێ���ت ب��زان��ی��ن ب��ی��رۆك��ه ی ئ��ه م ن��ه ت��ه وه رووه و ه��ه ن��گ��اون��ان��ه ت��ان ی��ه ك��گ��رت��ووه ك��ان چ��ۆن ل��ه دای��ك ب��وو؟ وایان چیبوون فاكه ته رانه ئه و هه روه ها كرد ئه م هه نگاوه تان سه ربگرێت؟ پێشامن نێونه ته وه ییه بڕیاره ئه و ناوه رۆكی بڵێ

چی له خۆ گرتووه ؟ده كه م سوپاستان شه حاده : جه میل گرنگ هه نگاوه له م پیرۆزباییه كه تان بۆ مێژووی له نه وعییه وه رچ��ارخ��ه ن��ه و لێره شه وه فه له ستیندا. ه��اوچ��ه رخ��ی بزووتنه وه ی كه ده كه ینه وه له وه ته ئكید بووه پابه ند فه له ستینی رزگاریخوازی له گه ڵ رێكه وتننامانه ی ئه و سه رجه م به به ئه نجامدراون، ئیرسائیلیدا الیه نی كه ئۆسلۆ، رێكه وتننامه ی تایبه تیش ب��ڕی��اری ل��ه دام��ه زران��دن��ی ده وڵ��ه ت��ی له 1967 سنووری له داوه فه له ستینی واته رێكه وتننامه كه ، له ساڵ پێنج دوای له رێكه وتننامه كه كۆتاییهاتنی دوای له به هۆی نه كرا ئه مه به اڵم ،1999/5/14حوكم گ��وازران��ه وه ی و ئیرسائیل گیریی له وێ بۆ راستڕەوه ئیرسائیلییه كان له دوای ئه وه ش پاش رابین. ئیسحاق تیرۆركردنی سه رخه ت هاته ئه مریكا 2000 ساڵی له یارس س��ه رۆك له گه ڵ دانوستانه كانی و به ڕێوه برد، ده یڤد كامپ له عه ره فات به اڵم نه گه شتنه چاره سه رێكی عادیالنه بۆ ئیرسائیل وه اڵمی بگره فه له ستین، دۆزی مزگه وتی بۆ شارۆن چوونی له بریتیبوو بووه ئ��ه وه ش كه پیسكردنی، و ئه قسا و ئه قسا راپه ڕینی سه رهه ڵدانی مایه ی و عه ره فات یارس سه رۆك شه هیدبوونی عه باس، مه حمود س��ه رۆك هه ڵبژاردنی وه ك سه رۆكی ده سه اڵتدارێتیی نیشتامنیی

فه له ستین.دواتر و سه رله نوێ دانوستان ده ستی هه ر ئیرسائیلی الیه نی به اڵم پێكرده وه ، ئۆردوگا دروستكردنی له سه ر بوو سوور به یه هودییكردنی و جوله كه نشینه كان دانوستانه كاندا، سایه ی ژێر له ق��ودس ئیرسائیلی راستڕەوی حكومه تی هه روه ك داواك��ان��ی ل��ه یه كێك هیچ وه اڵم���ی س��ه روو له و نێوده وڵه تی كۆمه ڵگه ی هه مووشیانه وه، ئیداره ی سه رۆك ئۆباماشی ئۆردوگا راگرتنی به سه باره ت نه دایه وه ، جوله كه نشینه كان و داننان به چاره سه ری بوونی دوو ده وڵه ت له سنووری 1967دا. سه ركردایه تیی له وایان ئه مانه هه موو

كۆمه ڵگه ی رووه و كه كرد فه له ستینی ئه وه بوو هه ڵگرێت، هه نگاو نێوده وڵه تی داوای فه له ستین 2011دا ساڵی ل��ه به پێشكه ش ت���ه واو(ی )ئه ندامێتیی داواكه به اڵم كرد، ئاسایش ئه نجومه نی بووه وه ئه مریكا هه ڵوێستی رووبه ڕووی به ره تكردنه وه و هه ڕەشه ی به كارهێنانی فه له ستینی سه ركردایه تیی پاشان ڤیتۆ، بڕیاری دا روو له كۆمه ڵه ی گشتیی نه ته وه به ده ستهێنانی بۆ بكات یه كگرتووه كان رۆژی له ئه وه بوو چاودێر، ئه ندامێتیی و درا ل��ه س��ه ر ده ن��گ��ی 2012/11/29و نێوده وڵه تی به رفراوانی پشتگیریی بۆ فه له ستینی گه لی پشتیوانییكردنی خۆی سه ربه خۆی ده وڵه تی دروستكردنی

لێكه وته وه .وه كو ئێوه بۆ بڕیاره ئه م به یان:

فه له ستینییه كان چی ده گه یه نێت؟واته بڕیاره ئه م شه حاده : جه میل ده وڵه تێكی فه له ستینی هه یه كه داگیركراوه 1967ە ساڵی سنووری سنووره كه ی و ده وڵه ته یه ، ئه م پایته ختی قودسیش و داگیركراوه ئێستا ده وڵه ته ئه م هه روه ها ئیرسائیلییه كانی رێوشوێنه سه رجه م و و جوله كه نشینه كان ئ��ۆردوگ��ا وه ك��و سه ر ده ستدرێژیكردنه و به یه هودیكردن به دیلگیراوه كان هه روه ها و پیرۆزییه كان هه موویان داگیركه ردا، زیندانه كانی له رێوشوێنی به تاڵن. هه ر چاره سه رێكیش له قۆناغی داهاتوودا، ده بێت بریتی بێت له پاشه كشه كردنی ته واوی ئیرسائیل له خاكی نێوده وڵه تییه وه رووی له كه فه له ستین ویست به ئه مه هه رچه نده دانپێدانراوه . و رێگه چاره كانی ئیرسائیل نایه ته دی، به اڵم پێویسته نێوده وڵه تی كۆمه ڵگه ی له سه ر ئیرسائیل كه بگرێته به ر هه ڵوێستانه ئه و ناچار به ملدان بۆ شه رعیه تی نێوده وڵه تی داگیركراوه كانی زه وییه له كشانه وه و

فه له ستینی ده كه ن.دوای له كه بڵێین ده توانین به یان: نێونه ته وه ییه ، بڕیاره ئه م ده رچ��وون��ی سیاسییه كه ی گه مه بنه ماكانی سه رجه م نێوان ئێوه و ئیرسائیل ده گۆڕدرێن؟ ئه گه ر

وایه ، چۆن؟بڕیاره ، ئه م به پێی جه میل شه حاده : و ئیرسائیل ن��ێ��وان مامه ڵه ی ده ب��ێ��ت داهاتوودا، قۆناغی له فه له ستینییه كان ده وڵه تی دوو هه بوونی بنه مای له سه ر ئیرسائیل ه��ه روه ك بێت، دانپێدانراودا پاشه كشه زه وییانه ش له و سه ریه تی له جگه ئه مه ك��ردوون. داگیری كه بكات دام��ه زراوه له گه ڵ مامه ڵه كردن ل��ه وه ی ئه وانه ی تایبه تیش به نێوده وڵه تییه كاندا،

له یه كگرتووه كانن، ن��ه ت��ه وه به س��ه ر رێگه ی ده وڵه تی فه له ستینه وه ده بن، وه ك ئه ندامێكی ئه و رێكخراوه نێوده وڵه تییانه ، ل��ه س��زادان��ی ك��ه رۆڵ��ی خ��ۆی��ان هه یه سه رپێچی ئه و هه موو له سه ر ئیرسائیل به دژ تاوانانه ی و ده ستدرێژیكردن و ده دات، ئه نجامیان فه له ستینییه كان له سه ر ب��ه رده وام��ب��وون تایبه تیش به جوله كه نشینه كان ئۆردوگا دروستكردنی فه له ستین ده وڵ��ه ت��ی خ��اك��ی ل��ه س��ه ر و ق��ودس مه عالیمه كانی گۆڕینی و و دانیشتوان س��ه ر ده ستدرێژیكردنه ه��ه روه ك كۆچپێكردنیان، بۆ هه وڵدان كه ه��ه ی��ه ب��ۆی فه له ستینیش گ��ه ل��ی له خه باتكردن هۆكاره كانی سه رجه م پێناو نه هێشتنی داگیركاریی له سه ر خاكی ده وڵه ته سه ربه خۆكه ی خۆی، بگرێته به ر.

به فه له ستینییه كان ئایا ب��ه ی��ان: فیكرییه و سیاسی بیروبۆچوونه هه موو ئه م له سه ر بوون رازی جیاوازه كانه وه ، به ره و چوونی بۆ مازن ئه بو هه نگاوه ی تایبه تیش به یه كگرتووه كان؟ نه ته وه هه ڵوێستی هه ردوو بزووتنه وه ی حه ماس

و جیهادی ئیسالمی چۆن بوو؟فه له ستین گه لی شه حاده : جه میل سه رجه م و سیاسی الیه نه هه موو به فه له ستین ن��اوه وه ی له پێكهاته كانەوە به هه موویان فه له ستین، ده ره وه ی و ئه م ده وری له یه كگرتوو شێوه یه كی فه له ستینی سه ركردایه تیی هه نگاوه ی

رووكردنه بۆ مازن، ئه بو سه رۆكایه تی به مه به ستی به یه كگرتووه كان ن��ه ت��ه وه له و چاودێر ئه ندامێتیی به ده ستهێنانی رێكخراوه و داننان به ده وڵه تی فه له ستینیدا كۆبوونه وه . داگیركراو، ده وڵه تێكی وه ك هه روه ك هه ڵوێستی به رپرسانه ی هه ریه ك بزووتنه وه ی و حه ماس بزووتنه وه ی له ئه م ته به نییكردنی له ئیسالمی جیهادی هه ڵوێسته دا، كاریگه ریی به رچاوی له سه ر به جێهێشت، فه له ستینی گه لی هه موو گه لی فه له ستینی به شانازییه وه پێشوازیی له م هه ڵوێسته نیشتامنییه كرد. هه ڵوێستی بزووتنه وه ی له هه ریه ك به رپرسانه ی حه ماس و بزووتنه وه ی جیهادی ئیسالمی، له سه ر ئیجابیشی كاریگه ریی هه روه ها و نێوده وڵه تی هه ڵوێستی پته وكردنی

پشتیوانیكردن بازنه ی به رفراوانكردنی كرد، دروس��ت فه له ستین بڕیاره ی له م ئه مه ش بووه مایه ی گه یشنت به م ئه نجامه پشتگیریكردنی به ده ستهێنانی له باشه

نێوده وڵه تیدا.زانیارییه كانی پێی ب��ه ب��ه ی��ان: ئه م ده رچ��وون��ی دوای ل��ه ب��ه ڕێ��زت��ان، ب���ڕی���اره وه ، ه��ه ن��گ��اوی داه���ات���ووی ده بێت؟ چی فه له ستینی سه ركردایه تیی یان بێت ناوخۆیی ئاستی له سه ر چ هه نگاوه ئه م پێتانوایه نێوده وڵه تی؟ رێكخستنه وه ی له ده بێت یارمه تیده ر نێوماڵی فه له ستینی و كاراكردنی پرۆسه ی

ئاشته وایی نیشتامنییدا؟چه ند ل���ه ش���ه ح���اده : ج��ه م��ی��ل فه له ستینی گه لی راب���ردوودا، هه فته ی به ده ستهێنا، گ��ه وره ی سه ركه وتنی دوو یه كه میان له كه رتی غه ززه ، كاتێك خه ڵكی ج��ه م��اوه ری پشتیوانیی به ش��اره ئ��ه و كه ناری خه ڵكی خه باتگێڕییانه ی و ئیرسائیلی داگیركه ری به رانبه ر خۆرئاوا، ناچار ئیرسائیلی ئه مه ش وه ستانه وه ، نیوه ی و كرد شه ڕەكه وه ستاندنی به لێكردن واشی و تۆقاند دانیشتوانه كه ی زۆر، ماوه یه كی دوای و جار یه كه م بۆ بده ن. حه شار ژێرزه مینه كاندا له خۆیان ده ستله مالنی سه ركه وتنه ئه م هه روه ك سه ركردایه تیی كه بوو، تر سه ركه وتنێكی له كاتێك به ده ستیهێنا، فه له ستینی بە شکستى نێوده وڵه تیدا كۆمه ڵگه ی

دابڕاویی هه قیقه تی و هێنا ئیرسائیل ئیرسائیلی له جیهان ده رخست.

زه رووره ت��ی سه ركه وتنه دوو ئه م الی به شبه شبوونیاىن به كۆتاییهێنان هێزه و فه له ستینی سه ركردایه تیی ئاشكرا ئیسالمییه كان و نیشتامنی ئه و نزیكیشدا ئاینده یه كی له ك��رد، له گه ڵ ئیسالمییانه و نیشتامنی هێزه ئه نجومه نی نیشتامنی و لیژنه ی ته نفیزیی فه له ستینی رزگاریخوازی بزووتنه وه ی جێبه جێكردنی مه به ستی به كۆده بنه وه ، قاهیره له كه ئاشته وایی رێكه وتننامه ی ل��ه س��ه ری رێ��ك��ك��ه وت��ن، ه��ه روه ه��ا بۆ ده وحه ش. راگه یه نراوی جێبه جێكردنی ده ست نێوده وڵه تیش، ئاستی له سه ر ئه ندامێتیی به ده ستهێنانی به بكرێت

به سه ر نێوده وڵه تییه كانی رێكخراوه ده ستكردن و یه كگرتووه كان نه ته وه ب��ه پ��ێ��ش��ك��ه ش��ك��ردن��ی دۆس��ی��ه ك��ان��ی فه له ستینی كاروباری به په یوه ندیدار وه كو ئیرسائیل، زیاده ڕەوییه كانی و نه هامه تییه كانی دیل و ده ستگیركراوه كان، تاوانه كانی جوله كه نشینه كان، ئۆردوگا و فه له ستینییه كان ب��ه دژ جه نگی

تیرۆركردنی سه ركرده كانی.به یان: سۆزان رایس باڵیۆزی ئه مریكا كه رایگه یاند یه كگرتووه كان نە ته وه له به ناكاته ده وڵه ت. ئه م بڕیاره فه له ستین رای ئێوه ئه م لێدوانانه گوزارشت له چی

ده كه ن؟وته یه ی ئ��ه و ش��ه ح��اده : جه میل ئه و و ك��رد پێشكه شی رای��س س���ۆزان لێدوانانه ی داونی، به ڵگه ن له سه ر ئه وه ی به رفراوانه نێوده وڵه تییه پشتگیرییه ئه و بۆ موفاجه ئه بووه فه له ستین، گه لی بۆ ئیداره ی ئه مریكا وه كو ده وڵه تێكی گه وره و له رێی ئه و فشارانه ی خرانه سه ر واڵتانی جیهان و ئه و ئیغرائاتانه شی خرانه به رده م زۆرێك له واڵتان، نه یتوانی ئه و ده وڵه تانه له بڕیاره كانیان په شیامن بكاته وه . ئه مه ش كه ئه مریكا له سه ر ده ك��ات پێویستی بخشێنێته وه سیاسه ته كانیدا به چ��او ئیرسائیل، كردنی هاوكاریی به سه باره ت و داگیركردن جۆره كانی قێزه ونرتین كه گه لی دژی له جوله كه نشین ئۆردوگای ه��ه روه ك ده دات، ئه نجام فه له ستین

هه موو كه بزانێت ئ��ه وه ش پێویسته ئیرسائیل سیاسه ته كانی ئاشكرا به جیهان پشتیوانیی بۆ ئه مریكا هه ڵوێسته كانی و ره تده كه نه وه ، سیاسه تانه ، ئه و كردنی بن، ب��ه رده وام سیاسه تانه ئه و ئه گه ر كه ئه مریكا به رژەوه ندییه كانی بێگومان ئه وا كه تایبه تیش به مه ترسییه وه ، ده خه نه س��ووره ئێستاش ت��ا فه له ستین گه لی پێناو له خه بات به درێ���ژەدان له سه ر گه وره كه یدا، خه ونه به رجه سته كردنی ده وڵه تی دروستكردنی له بریتییه كه سه ربه خۆی فه له ستین له سنووری 1967دا، پارێزگارییكردن له بریتییه كه هه روه ها ماڵ بۆ ئاواره كان گه ڕانه وه ی مافی له 194 ب��ڕی��اری پێی به خۆیان حاڵی و له به دیلگیراوه كامنان ئ��ازادك��ردن��ی و

ئه و بێگومان داگیركه ردا. زیندانه كانی فه له ستین گه لی گ��ه وران��ه ی قوربانییه راب��ردوودا ده یه یه كی چه ند م��اوه ی له بۆ پێویسنت قوربانییانه شی ئه و و داونی به رجه سته كردنی ده وڵه تێك له سه ر ئه رزی له وازهێنان به ناچار گه له ئه م واقیع،

ئامانجه نیشتامنییه كانی ناكه ن.به یان: هه ردوو مه سه له ی فه له ستین ره واك��ان��ی دۆزه دیارترین له ك��ورد و ناوچه كه و جیهانن، ئه وه فه له ستین بووه پێشرتیش چاودێر، سیفه تی به ده وڵه ت ئه م بڵێی تۆ هتد.. و سودان باشووری هاوكار په ره سه ندنانه و گ��ۆڕان��ك��اری خۆی مافه كانی كوردیش بۆئه وه ی بن به ده ستبهێنێت و ببێته خاوه نی ده وڵه تی كێشه ی ئه وه تا یان خۆی؟ سه ربه خۆی

كورد ره هه ند و به ربه ستی تری هه یه ؟فه له ستین گه لی شه حاده : جه میل ب��ه درێ��ژای��ی م���اوه ی خ��ه ب��ات��ی خ��ۆی، په یوه ندیی تایبه ت و خه باتگێڕانه ی له گه ڵ هه موو به كه ه��ه ب��ووه ، ك��ورددا گه لی فه له ستیندا گه لی له گه ڵ پێكهاته كانیه وه كاریگه ریی هه ڵوێستانه شیان ئه و بوون، به رده وامبوونی له سه ر هه بووه گه وره یان به رخودان، و له سه ر خه بات ئێمه گه لی مافه له گه ڵ فه له ستینیش گه لی هه روه ك سه رجه م له بووه كورددا نه ته وه ییه كانی به زۆر ه��ه ن، لێی كه شوێنانه ی ئ��ه و شه ڕانه یان ئه و چاودێریی گرنگییشه وه له عێراق و غه یری كردووه كه كورده كان عێراق بۆ به ده ستهێنانی ته واوی مافه كانیان له هه ریه ك كاتێكیش داون. ئه نجامیان سه رۆك پۆستی تاڵه بانی جه الل سه رۆك كۆماری عێراق و هۆشیار زێباری وه زاره تی مه سعود كاتێكیش وه رگ��رت، ده ره وه ی��ان هه رێمی س��ه رۆك��ی پۆستی ب��ارزان��ی كوردستانی وه رگرت، گه لی فه له ستین زۆر دڵخۆش بوون، به اڵم هه موو ئه مانه هێشتا له كورده كان ب��ه وه ی ب��ه راورد به كه من شوێنانه ی ئه و ته واوی و توركیا و سوریا

بوونیانی لێ هه یه ، پێوه ی ده ناڵێنن.كه ده كه ینه وه له وه ته ئكید ئێمه نه هامه تییه هه موو به فه له ستین گه لی دوورودرێژەكانیه وه ، كه تا رادده یه كی زۆر كورده كان، نه هامه تیی له گه ڵ شته یه ك بۆ ك��ورددای��ه گه لی داواك��ان��ی له گه ڵ خۆنووسین، چاره ی مافی به ده ستهێنانی زه وی، س��ه ر ت��ری گه لێكی ه��ه ر وه ك��و نه مانی له گه ڵ ئه مه هیواخوازیشین كه فه له ستیندا، ده وڵه تی له داگیركه ر له جیهان ئێستا له به ر رۆژێ��ك چه ند لێدا، ب��ڕی��اری یه كگرتووه كان ن��ه ت��ه وه

بێته دی.

فه له ستین له گه ڵ داواكانی كورددایه بۆ به ده ستهێنانی مافی

چاره ی خۆنووسین

جه میل شه حاده، ئه مینداری گشتیی به ره ی عه ره بیی فه له ستین بۆ به یان:

هه فته ی رابردوو فه له ستین به بڕیارێكی نێونه ته وه یی بووه ده وڵه ت و ئه ندامی چاودێر له رێكخراوی نه ته وه یه كگرتووه كان، ئه م رووداوه ش بۆ كورد جێگه ی بایه خه ، به وپێیه ی گه لی

فه له ستین وه كو كورد، ده یان ساڵه خه بات له پێناوی دروستبوونی ده وڵه تی سه ربه خۆدا ده كات. بۆ قسه كردن له و بابه ته و ره هه ندەکانى، )به یان( جه میل شه حاده ، ئه مینداری گشتیی به ره ی

عه ره بیی فه له ستین و ئه ندامی لیژنه ی ته نفیزیی بزووتنه وه ی رزگارییخوازی فه له ستینی دواند.

هه ڵوێستی به رپرسانه ی حه ماس و جیهاد، كاریگه ریی ئیجابیی له سه ر پته وكردنی هه ڵوێستی نێوده وڵه تی هه بوو

مالیكی

خێر‌و‌شه‌ڕە!؟په‌ره‌سه‌ندنه‌كانی‌ئه‌مدواییه‌ی‌عێراق‌

به‌‌گشتی‌و‌دروستكردنی‌هێزی‌دیجله‌‌

و‌ناردنی‌بۆ‌)ناوچه‌‌كوردستانییه‌كان(‌به‌‌

تایبه‌تی‌له‌‌الیه‌ن‌مالیكییه‌وه،‌‌چه‌ندین‌

خوێندنه‌وه‌ی‌جیای‌به‌‌دوای‌خۆیدا‌هێنا‌

و‌تاڕاده‌یه‌كی‌زۆریش‌داهاتووی‌جوڵه‌‌

سه‌ربازییه‌كان‌و‌هه‌وڵ‌و‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌‌

سیاسییه‌كان‌ڕوون‌نین.

بۆچی‌ئێمه‌ی‌كورد‌به‌‌ئه‌مڕۆ‌

گه‌یشتین؟‌ئه‌مه‌‌پرسیاره‌‌جه‌وهه‌رییه‌‌كه‌یه‌،‌

چۆن‌مالیكی‌ده‌توانێت‌هێز‌دروست‌

بكات‌و‌بێ‌سڵه‌مینه‌وه‌!‌بینێرێته‌‌ئه‌و‌

)ناوچانه‌(ی‌كورد‌به‌‌درێژای‌مێژوو‌

هۆكاری‌سه‌ره‌كی‌شه‌ڕوناكۆكییه‌كانی‌

بووه‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌سه‌اڵتداران‌له‌‌به‌غداد،‌

ئه‌ی‌ئێمه‌ی‌كورد‌شه‌ریك‌یان‌هه‌ر‌له‌‌

بنچینه‌دا‌هۆكاری‌دروستبوونه‌وه‌ی‌

عێراقی‌نوێ‌نین؟‌بۆ‌ئه‌وه‌ش‌پێویستامن‌

به‌‌لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ورد‌و‌توێژینه‌وه‌‌و‌

خوێندنه‌وه‌ی‌مێژووی‌دوای‌2003یه‌‌به‌‌

چاوێكی‌ڕەخنه‌گرانه‌وه‌.

وه‌اڵمه‌كانی‌سه‌ركردایه‌تیی‌

سیاسی‌كوردیش،‌بۆ‌هه‌ندێ،‌ئه‌گه‌ر‌

زۆرینه‌ش‌نه‌ڵێین،‌جێی‌)باوه‌ڕ(‌نییه،‌‌یان‌

قه‌ناعه‌تپێكه‌ر‌نین،‌چونكه‌‌له‌و‌ماوه‌یه‌دا‌

به‌هۆی‌ملمالنێ‌ناوخۆییه‌كانیانه‌وه‌‌له‌و‌

ناوچانه‌،‌ڕەسیدی‌حكومه‌تداریی‌كوردی‌

زۆر‌دابه‌زاندبوو.

بۆ‌له‌و‌ماوه‌‌زۆره‌دا‌ئێمه‌ی‌كورد‌

نه‌مانتوانیوه‌‌مافه‌كانی‌خۆمان‌كه‌‌

به‌شێوه‌یه‌كی‌فه‌رمی‌له‌‌ده‌ستووری‌نوێی‌

عێراقدا‌نوورساوه‌،‌به‌‌ده‌ست‌بهێنین؟‌

ئه‌مه‌‌له‌‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌چه‌ندین‌پۆستی‌

گه‌وره‌‌به‌ده‌ست‌كورده‌وه‌‌بووه‌‌كه‌‌له‌‌

مێژووی‌كۆنی‌عێراقدا‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌

نه‌بووه‌.

له‌‌ئێستادا‌هه‌رچه‌ند‌یه‌كهه‌ڵوێستی‌

و‌تاڕاده‌یه‌ك‌یه‌كڕیزی‌ده‌بیرنێ‌له‌‌نێو‌پارته‌‌

سیاسییه‌‌كوردستانییه‌كاندا‌‌به‌‌ده‌سه‌اڵت‌

و‌ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌،‌به‌اڵم‌هێشتا‌به‌پێی‌

پێویست‌و‌وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی‌قۆناغه‌كه‌‌

نییه‌،‌له‌سه‌ر‌ده‌سه‌اڵتدارانی‌هه‌رێم‌

پێویسته‌‌وه‌اڵمی‌ئه‌و‌پشتگیرییه‌‌سیاسییه‌‌

به‌‌چاكسازی‌و‌به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‌

داموده‌زگا‌حكومییه‌كان‌بده‌نه‌وه‌.

مالیكی‌شه‌ڕە،‌كه‌‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌

ڕەفتار‌ده‌كات‌و‌هیچ‌دوور‌نییه‌‌دیسانه‌وه‌‌

خوێنی‌ڕۆڵه‌كانی‌عێراق‌و‌كوردستان‌به‌‌

هۆی‌سیاسه‌ته‌‌تاكڕەوه‌كانیه‌وه‌‌نه‌ڕژێت؟‌

تاڕاده‌یه‌كیش‌جێی‌سه‌رسووڕمانه‌!‌چونكه‌‌

سه‌رۆكوه‌زیرانی‌ده‌وڵه‌تێكی‌بێهێزی‌

وه‌ك‌عێراقه‌،‌كه‌‌په‌یوه‌ندی‌له‌گه‌ڵ‌هیچ‌

الیه‌نێكی‌ناوخۆی‌عێراق‌و‌ده‌وڵه‌تانی‌

عه‌ره‌بی‌و‌توركیاش‌باش‌نییه‌،‌وه‌ك‌

هه‌ستیش‌ده‌كرێت‌له‌م‌دواییانه‌دا‌

پێده‌چێت‌ئێرانیش‌به‌و‌شێوه‌یه‌ی‌پێشرت‌

پشتیوانی‌نه‌كات‌و‌به‌‌دوای‌جێگره‌وه‌یدا‌

ده‌گه‌ڕێت.

به‌اڵم:‌مالیكی‌خێره‌!‌چونكه‌‌پێش‌

ئه‌وه‌ی‌عێراق‌به‌هێزتر‌بێت،‌هه‌ڵه‌كه‌ی‌

كرد‌و‌دوژمنایه‌تی‌خۆی‌بۆ‌كورد‌و‌

ئه‌زموونی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌نه‌شارده‌وه‌،‌

ئه‌مه‌ش‌بووه‌‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌هێز‌و‌الیه‌نه‌‌

جیاوازه‌كان‌له‌‌كوردستان‌و‌په‌رله‌مانی‌

عێراق‌زیاتر‌له‌‌جاران‌یه‌كهه‌ڵوێستییان‌

پێوه‌‌ببیرنێت،‌ده‌كرێت‌ئه‌و‌هه‌اڵنه‌ی‌

به‌‌هۆی‌نه‌خوێندنه‌وه‌ی‌یه‌كرته‌وه‌‌له‌‌

ڕابردوودا‌ڕوویانداوه،‌‌لێره‌‌به‌دواوه‌‌

بیگۆڕین‌بۆ‌خاڵی‌به‌هێزی‌كورد.

كه‌واته‌‌مالیكی‌بۆ‌ئێمه‌‌ئه‌زموونێكی‌

تاڵه‌،‌به‌اڵم‌ده‌كرێت‌هه‌ڵه‌كانی‌ئه‌و‌

ده‌رمانی‌ده‌رده‌كانی‌ئێمه‌‌بن،‌له‌‌پێش‌

هه‌موویانه‌وه‌‌یه‌كڕیزی‌و‌ئاشته‌وایی‌

كۆمه‌اڵیه‌تیی‌ناوخۆ.

پێویست ناكات ئێمه له به غدا

هه ر له سه نگه ری به رگریدا بین

له سه ر مافه كانمان، به ڵكو ده بێت

داوای لێپێچینه وه بكه ین

www.bayanpress.net ژماره‌‌)13(،‌سێشه‌ممه‌‌2012/12/11،‌ساڵی‌یەکەم

4

ره‌فیق‌ئه‌حمه‌د‌له‌نده‌ن

شه‌ماڵ‌نوری،‌ئابووریناس:

هه رێم نه یتوانیوه له پاشكۆیەتى ئابووریی عێراق ڕزگارى ببێت

و‌ ملمالنێ‌ ده‌رئه‌نجامی‌ به‌یان:‌به‌‌ به‌غدا‌ و‌ هه‌رێم‌ نێوان‌ ته‌نگژەكانی‌

زیانی‌كام‌ال‌ته‌واو‌ده‌بێت؟بۆ‌واڵتێكی‌ بێگومان‌ نوری:‌ شه‌ماڵ‌عێراق‌ وه‌كو‌ گه‌نده‌ڵیی‌ پڕ‌ و‌ ناجێگیر‌واڵتێك‌كه‌‌تاكو‌ئێستا‌95%ی‌بودجه‌كه‌ی‌ده‌كرێت،‌ دابین‌ ن��ه‌وت��ه‌وه‌‌ رێگای‌ له‌‌گه‌وره‌ی‌ كاریگه‌ریی‌ ته‌نگژە‌ كه‌مرتین‌كێشه‌‌ هه‌ر‌ جێده‌هێڵێت،‌ ب��ه‌س��ه‌ره‌وه‌‌ڕووب���ه‌ڕووی‌ ئێستادا‌ ل��ه‌‌ ش��ه‌ڕێ��ك‌ و‌ڕووی‌ له‌‌ بێگومان‌ ببێته‌وه‌،‌ عێراق‌ك��ه‌م��رتب��وون��ه‌وه‌ی‌خ��زم��ه‌ت��گ��وزاری��ی‌جۆراوجۆر‌و‌زیادبوونی‌برسێتی‌و‌كێشه‌‌داراییه‌كان‌قووڵرت‌ده‌كاته‌وه‌،‌بۆ‌هه‌رێمی‌راسته‌،‌ زیاتر‌ قسەیە‌‌ ئه‌و‌ كوردستانیش‌هه‌رێمی‌ ئێستادا‌ له‌‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌‌حوكمی‌ئابووریی‌ گه‌شه‌ی‌ له‌‌ كوردستان‌جۆرێك‌ڕووی��ان‌ كۆمپانیا‌ ج��ۆره‌ه��ا‌ و‌ تێدایه‌‌تێكردووه‌‌و‌دۆخی‌له‌‌به‌شه‌كانی‌دیكه‌ی‌عێراق‌جێگیرتره‌،‌كاریگه‌ریی‌ته‌نگژەكان‌سه‌یری‌ ئێستاش‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌بێت،‌ زیاتر‌هه‌موو‌ له‌‌ بكه‌ین‌ هه‌رێم‌ بازاڕەكانی‌ئێمه‌‌ كه‌‌ ده‌كه‌یت‌ هه‌ست‌ ڕووه‌كانه‌وه‌،‌كه‌وتووینه‌ته‌‌ژێر‌كاریگه‌ریی‌ئه‌و‌دۆخه‌‌و‌نرخ‌به‌رزبووه‌ته‌وه‌‌و‌بازاڕ‌تا‌ڕاده‌یه‌ك‌بێمتامنه‌یی‌ كردووه‌،‌ وه‌ستان‌ له‌‌ ڕووی‌دروست‌بووه‌،‌هه‌موو‌ئه‌وانه‌‌ده‌ره‌نجامه‌‌كه‌‌ ملمالنێیه‌یه‌‌ ئه‌و‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی‌كاریگه‌ریی‌ بێت،‌ ب���ه‌رده‌وام‌ ئه‌گه‌ر‌

دیكه‌یش‌به‌دوای‌خۆیدا‌ده‌هێنێت.له‌‌ دوور‌ ده‌توانێت‌ مالیكی‌ به‌یان:‌ئابوورییه‌وه‌‌ رێگای‌ له‌‌ ڕێگای‌سه‌ربازی،‌

شه‌ڕی‌هه‌رێم‌بكات؟هه‌رێمی‌ ئه‌گه‌رچی‌ نوری:‌ شه‌ماڵ‌

ده‌ربازبوون‌ بۆ‌ نا‌ هه‌نگاوی‌ كوردستان‌له‌‌پاشكۆبوونی‌ئابووریی‌عێراق،‌ئه‌ویش‌و‌ پااڵوگه‌‌ و‌ نه‌وت‌ ده‌رهێنانی‌ له‌رێگای‌دروستكردنی‌وێستگه‌ی‌كاره‌با،‌سه‌ره‌ڕای‌دان‌ ده‌بێ‌ به‌اڵم‌ هه‌واڵنه‌،‌ ئه‌و‌ باشیی‌له‌‌ نه‌یتوانیوه‌‌ هه‌رێم‌ بنێین‌ ب��ه‌وه‌دا‌ببێت،‌ ده‌رب��ازی‌ عێراق‌ پاشكۆبوونی‌هه‌رێمی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ب��ه‌ه��ۆی‌ ئ��ه‌م��ه‌ش‌هه‌رێمێكی‌ ئێستا‌ تاكو‌ ك��وردس��ت��ان‌به‌رهه‌مهێن‌نییه‌،‌هه‌روه‌ها‌له‌‌بواره‌كانی‌ئاسایشی‌خۆراكدا‌نه‌مانتوانیوه‌‌هه‌نگاوی‌كشتوكاڵیش‌ پ��الن��ی‌ بنێین،‌ گ���ه‌وره‌‌نه‌هێناوه‌،‌ ب��ه‌ده‌س��ت‌ س��ه‌رك��ه‌وت��ن��ی‌ئێمه‌‌وه‌ك‌حكومه‌تی‌ له‌الیه‌كی‌دیكه‌وه‌‌نین،‌ ی��ه‌ده‌گ‌ دراوی‌ خاوه‌نی‌ ناوه‌ند‌هه‌موو‌ئه‌وانه‌‌وایان‌كردووه‌‌له‌و‌ڕووه‌وه‌‌ئابوورییه‌كانی‌ هه‌ڕەشه‌‌ به‌رامبه‌ر‌ له‌‌مالیكیش‌ ده‌رنه‌كه‌وین،‌ به‌هێز‌ به‌غدا‌ل��ه‌الی��ه‌ن‌خ��ۆی��ه‌وه‌‌ده‌م��ێ��ك��ه‌‌ش��ه‌ڕی‌ئابووریی‌له‌گه‌ڵ‌هه‌رێم‌ده‌ستپێكردووه‌،‌به‌شه‌‌ بۆ‌ دروستكردن‌ كێشه‌‌ رێگای‌ له‌‌به‌شێكی‌ بڕینی‌ و‌ هه‌رێم‌ ب��ودج��ه‌ی‌به‌رچاویشی‌به‌‌ناوی‌بودجه‌ی‌سیادی‌و‌كڕینی‌چه‌ك‌و‌زیاتركردنی‌خه‌رجییه‌كان،‌له‌سه‌ر‌ كاریگه‌رییان‌ هه‌موو‌ ئه‌مانه‌‌ كه‌‌هه‌رێم‌ بودجه‌ی‌ به‌شه‌‌ كه‌مبوونه‌وه‌ی‌هه‌بووه‌،‌ئه‌گه‌ر‌سه‌یریش‌بكه‌ین‌مالیكی‌ناوچه‌‌ بۆ‌ كێشه‌كان‌ گواستنه‌وه‌ی‌ به‌‌جۆرێكی‌ ده‌یه‌وێت‌ دابڕێندراوه‌كان،‌دیکە‌شه‌ڕ‌له‌گه‌ڵ‌هه‌رێم‌بكات،‌ئه‌ویش‌كێشه‌‌دروستكردن‌بۆ‌پرۆسه‌ی‌گه‌شه‌كردن‌له‌‌ كۆمپانیاكان‌ دوورك��ه‌وت��ن��ه‌وه‌ی‌ و‌هاوشێوه‌ی‌ هه‌رێمیش‌ به‌وپێیه‌‌ هه‌رێم،‌نه‌بێت‌ سه‌قامگیردا‌ دۆخێكی‌ له‌‌ به‌غدا‌

تا‌كۆمپانیاكان‌ڕووی‌تێ‌بكه‌ن.بۆچی‌ به‌یان:‌

نه‌وته‌كه‌ی‌ له‌‌ سوود‌ نه‌یتوانیوه‌‌ هه‌رێم‌وه‌رب���گ���ێ���رت‌ب���ۆ‌ك��ه‌م��ك��ردن��ه‌وه‌ی‌

هه‌ڕەشه‌كانی‌به‌غدا‌له‌سه‌ری؟یاساییه‌وه‌‌ له‌ڕووی‌ نوری:‌ شه‌ماڵ‌دابنێت‌ پاره‌یه‌ك‌ بڕە‌ ناتوانێت‌ هه‌رێم‌و‌ نه‌وته‌‌ داهاتی‌ به‌شی‌ ئ��ه‌وه‌‌ بڵێت‌بودجه‌‌ داوای‌ و‌ به‌غدا‌ بۆ‌ نه‌ینێرێته‌وه‌‌هه‌رێم‌ ده‌س��ه‌اڵت��داران��ی‌ بۆیه‌‌ بكات،‌داهاته‌كانی‌ ناتوانن‌ رایانگه‌یاندووه‌‌خه‌ڵك‌ بۆ‌ ئاشكرا‌ به‌‌ گومرگ‌ و‌ نه‌وت‌له‌‌ به‌غدا‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ترسی‌ بكه‌ن،‌ باس‌بكاته‌وه‌،‌ كه‌می‌ هه‌رێم‌ بودجه‌ی‌ به‌شه‌‌كێشه‌‌ خ��ۆی‌ ناڕوونییه‌ش‌ ئ��ه‌و‌ ب��ه‌اڵم‌له‌‌ هه‌میشه‌‌ چونكه‌‌ ده‌ك��ات،‌ دروس��ت‌ناڕوونیدا‌ده‌رفه‌تی‌گه‌نده‌ڵی‌و‌ونبوون‌و‌فه‌وتانی‌پاره‌‌دێته‌‌پێشه‌وه‌،‌بۆیه‌‌لێره‌وه‌‌ئه‌و‌ بۆ‌ چاره‌سه‌ر‌ حكومه‌ت‌ پێویسته‌‌دۆخه‌‌بدۆزێته‌وه‌،‌هه‌تا‌ئه‌گه‌ر‌به‌‌بڕیاری‌

جیابوونه‌وه‌ش‌بێت‌له‌‌عێراق.یه‌ده‌گ‌ دراوی‌ هه‌بوونی‌ به‌یان:‌ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ پێویسته‌‌ چه‌نده‌‌ هه‌رێم‌ بۆ‌كاریگه‌ریی‌شه‌ڕە‌ئابوورییه‌كان‌بۆ‌سه‌ری‌

كه‌م‌ببێته‌وه‌؟یاسای‌ به‌گوێره‌ی‌ ن��وری:‌ شه‌ماڵ‌ناوه‌ندیی‌ حكومه‌تی‌ ته‌نیا‌ نێوده‌وڵه‌تی،‌ناوه‌ندی‌ بانكی‌ خاوه‌نی‌ ده‌توانێت‌بێت،‌واته‌‌هه‌رێم‌ناتوانێت‌بانكی‌خۆی‌ڕووه‌وه‌‌ له‌و‌ دراوی‌ یه‌ده‌گی‌ تا‌ هه‌بێت‌سه‌رنجه‌‌ جێگای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌اڵم‌ هه‌بێت،‌هه‌رێم‌له‌‌هیچ‌ڕوویه‌كی‌دیكه‌وه‌‌كاری‌بۆ‌ئه‌وه‌‌نه‌كردووه‌‌ئێمه‌‌بتوانین‌خاوه‌نی‌حاڵه‌تی‌ بۆ‌ بین‌ خودبژێوی‌ دراوێكی‌له‌م‌ ده‌كرێت‌ كه‌‌ ته‌نگانه‌،‌ و‌ پێویست‌ئێمه‌‌ بكرێت،‌ ج��ددی‌ ك��اری‌ ڕووه‌وه‌‌كاریگه‌رییه‌‌ ئه‌و‌ جۆره‌كان‌ له‌‌ به‌جۆرێك‌سووكرت‌ خۆمان‌ له‌سه‌ر‌ ئابوورییانه‌‌

بكه‌ین.به‌یان:‌بوونی‌كومپانیا‌زه‌به‌الحه‌كا‌ن‌نه‌توانراوه‌‌ بۆ‌ هه‌رێم،‌ له‌‌س�������وودی�������ان‌

سه‌ر‌ بخه‌نه‌‌ فشار‌ تا‌ لێوه‌ربگیرێت‌هه‌ڕەشه‌كان‌ له‌‌ هه‌رێم‌ كه‌‌ واڵته‌كانیان‌

بپارێزن؟كۆمپانیا‌ هه‌میشه‌‌ ن��وری:‌ شه‌ماڵ‌زه‌به‌الحه‌كان‌كاریگه‌ریی‌گه‌وره‌یان‌هه‌یه‌‌هه‌ر‌ واڵته‌كانیانه‌وه‌،‌ سیاسه‌تی‌ به‌سه‌ر‌واڵتێكی‌ له‌‌ واڵتێك‌ كۆمپانیای‌ كاتێكش‌دیکە‌دوچاری‌كێشه‌‌ده‌بێته‌وه‌‌ئه‌وا‌ئه‌و‌زیان‌ له‌‌ تاكو‌ دێت‌ هانایه‌وه‌‌ به‌‌ واڵته‌‌بیپارێزێت،‌به‌اڵم‌نابێت‌چاوه‌ڕێ‌بكه‌ین‌سیاسییه‌كان‌ هاوشێوه‌ی‌ كۆمپانیایه‌ك‌وه‌ربگرێت،‌ هه‌ڵوێست‌ و‌ بكات‌ قسه‌‌ئه‌وه‌ی‌تایبه‌ته‌‌به‌‌هه‌رێمی‌كوردستانه‌وه‌‌بێگومان‌كۆمپانیا‌زه‌به‌الحه‌كان،‌ئه‌وانه‌ی‌له‌پێناو‌ ده‌كه‌ن‌ كار‌ ده‌كه‌ن،‌ تێدا‌ كاری‌پارێزراو‌ به‌رژەوه‌ندییه‌كانیان‌ ئ��ه‌وه‌ی‌واڵته‌كانیان‌ سه‌ر‌ ده‌خه‌نه‌‌ فشار‌ بێت،‌بۆ‌ بێت،‌ پارێزراو‌ هه‌ڕەشه‌‌ له‌‌ هه‌رێم‌ئه‌مریكا‌ كاتێك‌ منوونه‌‌ف���ش���ار‌دروس����ت‌ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ دەک��ات‌كێشه‌كان‌به‌‌گفتوگۆ‌ئه‌وا‌ بنب،‌ چاره‌سه‌ر‌په‌یوه‌ندی‌ به‌شێكی‌ئه‌و‌ خ��واس��ت��ی‌ ب��ه‌‌ك��ۆم��پ��ان��ی��ای��ان��ه‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌‌هه‌رێم‌به‌اڵم‌ ده‌ك��ه‌ن،‌ كار‌هه‌رێم‌ بۆ‌ ئ��ه‌وه‌ی‌پ��ێ��وی��س��ت��ه‌‌ب��ۆ‌پشتیوانیی‌ ئه‌وه‌ی‌ن���ێ���وده‌وڵ���ه‌ت���ی‌ب����ۆخ����ۆی‌زی����اد‌پێویسته‌‌ ب��ك��ات،‌گه‌نده‌ڵی‌ له‌سه‌ری‌ك��ه‌م��ب��ك��ات��ه‌وه‌،‌ش��ه‌ف��اف��ی��ه‌ت‌و‌به‌رفراوانرت‌ ئازادی‌

بكات.‌له‌‌ ب��ه‌ی��ان:‌ئاڵوگۆڕی‌ ب��اره‌ی‌بازرگانیی‌هه‌رێم‌

له‌گه‌ڵ‌

ڕووی‌ له‌‌ ده‌ت��وان��رێ‌ تاچه‌ند‌ واڵت��ان،‌سیاسییه‌وه‌‌سوودی‌لێوه‌ربگرین؟

شه‌ماڵ‌نوری:‌هه‌رێمی‌كوردستان‌له‌‌بواری‌به‌ڕێوه‌بردنی‌مه‌ترسییه‌كان،‌خۆی‌له‌ناكاو،‌ ڕووداوی‌ بۆ‌ نه‌كردووه‌‌ ئاماده‌‌ئه‌و‌ئاڵوگۆڕە‌بازرگانییه‌ی‌هه‌رێم‌له‌گه‌ڵ‌زۆر‌ ئێمه‌‌ ئه‌گه‌رچی‌ ده‌وروبه‌ر،‌ واڵتانی‌باسی‌ده‌كه‌ین،‌به‌تایبه‌ت‌له‌گه‌ڵ‌سووریا‌و‌ئێران‌و‌توركیا،‌به‌اڵم‌ئایا‌‌ئه‌و‌ئاڵوگۆڕ‌هۆی‌ ده‌بێته‌‌ به‌وان‌ سوودگه‌یاندنانه‌‌ و‌هه‌رێم‌ له‌وكاتانه‌ی‌ واڵتانه‌‌ ئه‌و‌ ئه‌وه‌ی‌توشی‌كێشه‌‌ده‌بێت‌به‌رگریامن‌لێبكه‌ن؟‌ئه‌وه‌ی‌من‌بینیومه‌،‌نه‌خێر.‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌وه‌‌پێویست‌ده‌كات‌ئێمه‌‌چاو‌به‌و‌ئاڵوگۆڕە‌له‌گه‌ڵ‌ كه‌‌ بخشێنینه‌وه‌‌ بازرگانییانه‌دا‌دنیا‌ له‌‌هه‌موو‌ ده‌وروبه‌رمان‌ده‌یكه‌ین،‌بۆ‌ ئاسانكاری‌ و‌ ئاڵوگۆڕ‌ ناچێت‌ واڵتێك‌بكات‌ واڵته‌كه‌ی‌ له‌‌ واڵتێك‌ كۆمپانیای‌هانایه‌وه‌‌ به‌‌ ته‌نگانه‌‌ له‌كاتی‌ ئه‌گه‌ر‌

نه‌یه‌ت.هه‌نگاوی‌ ئێستادا‌ ل��ه‌‌ ب��ه‌ی��ان:‌له‌پێناو‌چاره‌سه‌ركردنی‌ پێویست‌چییه‌‌

كێشه‌‌ئابوورییه‌كانی‌له‌گه‌ڵ‌به‌غدا؟ك��ورد‌ پێویسته‌‌ ن���وری:‌ ش��ه‌م��اڵ‌بخات،‌ یه‌ك‌ به‌غدا‌ له‌‌ خۆی‌ گوتاری‌هونه‌ری‌ زیاتر‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌پێناو‌ ئه‌ویش‌مامه‌ڵه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌به‌غدا‌به‌هێزتر‌بكات،‌و‌ كه‌مكردنه‌وه‌‌ مه‌ترسیی‌ ل��ه‌ب��اره‌ی‌هه‌وڵبدات‌ پێویسته‌‌ بودجه‌،‌ بڕینی‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نه‌‌میانڕەوه‌كان‌زیاتر‌نزیك‌له‌‌ ئێمه‌‌ ناكات‌ پێویستیش‌ ببێته‌وه‌،‌به‌رگریدا‌ سه‌نگه‌ری‌ له‌‌ هه‌ر‌ به‌غدا‌ده‌بێت‌ به‌ڵكو‌ مافه‌كامنان،‌ له‌سه‌ر‌ بین‌گه‌نده‌ڵی‌ له‌‌ بكه‌ین‌ لێپێچینه‌وه‌‌ داوای‌و‌ناشه‌فافی‌و‌خه‌رجییه‌كان،‌حكومه‌تی‌ن��اوه‌ن��د‌س��ه‌رك��ه‌وت��وو‌ب��ووه‌‌ل��ه‌وه‌ی‌ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ سوچێكه‌وه‌‌ بخاته‌‌ ئێمه‌‌بكه‌ین،‌ به‌رگری‌ بكرێت‌ پێامن‌ ته‌نها‌چیرت‌ پێویسته‌‌ هه‌رێمیش‌ له‌ناوخۆی‌بازاڕ‌و‌گیرفان‌پڕكردن‌ بوار‌بۆ‌قۆرخی‌لێپێچینه‌وه‌‌ نه‌بوونی‌ و‌ گه‌نده‌ڵی‌ و‌

نه‌ده‌ین.

له دیدارێكی )به یان(دا، ئابووریناس شه ماڵ نوری، ئه ندامی به شی رۆشنبیریی سه ندیكای ئابووریناسانی كوردستان و به ڕێوه به ری نووسینی گۆڤاری ئابووری و هه رێم نێوان ملمالنێی ئابوورییه كانی كاریگه رییه له سه ر قسه سیاسی، ناوبراو ئاماژە بۆ ئه و هۆكارانه به غدا به سه ر هه رێمی كوردستانه وه ده كات، هه ڕەشه له به رده م خۆی نه توانێت هه رێم ئه وه ی هۆی بووه ته كه ده كات

ئابوورییه كانی به غدا بگرێت.

فه‌رمان‌ره‌شاد‌�‌هه‌ولێر

www.bayanpress.netژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

7

كۆمه ڵ: جگه له به رژە وه ندیی هه ردوو حزبه كه، هیچ شتێكی تر بۆ دواخستنی نابینم

یه كگرتوو: به رپرسانی هه رێم ئه وه نده دڵیان به و قه واره سیاسییه خۆش نه بووه

گۆڕان: ڕە خنه مان هه یە له دیباجه ، له سیستمى سیاسی و قووڵكردنه وه ی المه ركه زیه ت

هه رێمی كوردستان بیست ساڵی له ته مه نی په رله مان و حكومه تداری به ڕێكرد، به اڵم به بێ ده ستوور، بیست ساڵه پارتی و یه كێتی حوكمی هه رێمێكی بێ ده ستوور ده كه ن و له و ماوه زۆره دا نه یانتوانی پڕۆژەی ڕەشنووسی ده ستوورێك بخه نه ڕیفراندۆمه وه تا گه لی كورد ده نگی له سه ر بدات. ئه گه ر چی له پاش ساڵی 2000ه وه یه كێتی و پارتی ده ستیان كرد به نووسینی ڕەشنووسێك بۆ ده ستوور و دواتر ده وڵه مه ندتریان كرد، ساڵی 2009 له كۆبوونه وه ی په رله ماندا له ڕۆژی 6/24 ده نگی پێ درا و كه چی تا ئێستا ئه و ڕەشنووسه ش نه خراوه ته به رده ستی خۆڵك بۆ ده نگدان له سه ری، ئێستاش ئۆپۆزسیۆن و زۆرینه ی ڕۆشنبیران داوا ده كه ن بگه ڕێنرێته وه بۆ په رله مان تا هه موار بكرێته وه ئینجا بخرێته ڕیفراندۆمه وه ، قسه ی جدی له سه ر ئه وه یه ده سته اڵت

بۆچی له بیست ساڵی حوكمڕانییدا هه نگاوی نه ناوه بۆ ئه وه ی ئه م هه رێمه ببێته خاوه نی ده ستووری خۆی؟

سه رۆكی عه بدولعه زیز، عومه ر له ئیسالمی یه كگرتووی فراكسیۆنی ڕۆژنامه ی بۆ كوردستان، په رله مانی له ڕژێم ڕووخانی »تا ده ڵێت )به یان( حكومی و حزبی به رپرسانی ،2003ه��ه رێ��م ئ��ه وه ن��ده دڵ��ی��ان ب��ه و ق��ه واره سیاسییه ی هه رێم خۆش نه بووه ، ئه وه ش مه سه له ئه و خه می له كه ده ریده خات نه بوون، چ��اره ن��ووس��س��ازه دا و گرنگ بارودۆخه كه نه بووه به وه بڕوایان یان بۆیه ه��ه ب��ێ��ت، درێ����ژەی ئ���ه وه ن���ده و هونه ری نه ك سیاسیین، هۆكاره كان شه ڕی به سه رقاڵییان به ڵكو ته رشیعی. ن��اوخ��ۆ و داب��ه ش��ك��ردن��ی ده س���ه اڵت و

داهاته وه هۆكاری دواخسنت بووه «. كۆمه ڵی فراكسیۆنی س��ه رۆك��ی كه هه یه بۆچوونی هه مان ئیسالمییش به رژەوه ندیی دواخستنی له هۆكار تاكه ده س��ت��ه اڵت��ه ، ئ����ارام ق���ادر س��ه رۆك��ی »له ده ڵێت به یان بۆ كۆمه ڵ فراكسیۆنی الیه نه قووڵه كانی ناكۆكییه ئه نجامی كوردستان كوردستان، سیاسییه كانی خۆی، ده س��ت��ووری خاوه نی نه بووه ته ده ستوور پڕۆژەیاسای ده توانرا پێشرت په سه ند و ڕی��ف��ران��دۆم��ه وه بخرێته ه��ه ردوو دواخستنیشی ل��ه ب��ك��رای��ه . چونكه سوودمه ندن، حوكمڕان حزبی ئێمه بكرێت په سه ند ده ستوور ئه گه ر لێپێچینه وه ڕێگه یه وه ل��ه و ده توانین ده ستوور ئه گه ر بكه ین، ده سته اڵت له نه بوو، بڕیاری حزبی جێگه ی ده گرێته وه، منوونه بۆ هه یه ، ئێستا كه ئه وه ی وه ك هه رێم سه رۆكی نورساوه : ده ستووردا له خۆی هه یه بۆی خول دوو م��اوه ی بۆ كاندید بكاته وه ، به اڵم ئه مه ش له وكاته وه ده كرێت، په سه ند ده ستوور كه حسابه له و به رژەوه ندیی دواخستنی كه واته ده س��ت��وور نه بوونی تێدایه ، ج���ۆره ی بواره كان هه موو بۆ گ��ه وره ی كێشه ی سیامكانی له یه كێك دروس��ت��ك��ردووه ، و ده س��ت��وور بوونی فیدراڵ ده وڵ��ه ت��ی په رله مان و حكومه ته ، نه بوونی ده ستوور ناوه ته وه «. هه روه ها ئه وه ش بۆ كێشه ی سه رۆكی فراكسیۆنی كۆمه ڵ ده ڵێت »من هیچ به ربه ستێكی سیاسی و یاسایی نابینم

نه خراوه ته ده ستوور ڕاب��وردوودا له كه پ��ه رل��ه م��ان چونكه ڕی��ف��ران��دۆم��ه وه ، یه كێك ڕاگه یاندووه ، فیدراڵیی سیستمی ئه وه یه فیدراڵی ده وڵه تی سیامكانی له كه ده بێت ده ستووری هه بێت. له وكاته وه نه كراوه ، ده ستوور له سه ر ڕیفراندۆم هیچ كه مته رخه می له جگه ئه مه ش هه روه ها نابه خشێت، دیكه ئاماژەیه كی نێوان ناكۆكییه كانی بۆ ئاماژەیه كیشه

حزبه سیاسییه كانی كوردستان«.له وه ته ی گۆڕانیش بزووتنه وه ی دروستبووه قسه ی خۆی له سه ر ده ستوور ئه وانیشه وه به الی دركاندووه ، ڕاشكاوانه په كخستنی ل��ه م��پ��ه ری ده س���ت���ه اڵت پ��ڕۆژەی��ه ك��ی م��ۆدێ��رن��ی ده س��ت��ووره ، سه رۆكی محه مه د، كاردۆ له وباره یه وه له »یه كێك ده ڵێت گ��ۆڕان فراكسیۆنی كورد سیاسیی سه ركردایه تیی كێشه كانی سیستمی ئامانج به نه یتوانیوه ئه وه یه ده ستوورێكی و ڕێكبخات سیاسی جه ماوه ر، ب��ه رده م بخاته پێشكه وتوو ملمالنێ ده س��ت��ووردا دواك��ه وت��ن��ی ل��ه ده سته اڵتیش هه یه ، ڕۆڵیان سیاسییه كان

بۆخۆی خاوه لێی«.چاودێران له به شێك به الی به اڵم به ئیسالمییه كان الیه نه ڕۆشنبیرانه وه و تایبه ت كۆمه ڵ و یه كگرتوو، له ڕابوردوودا و كردووه ده ستووریان نیقاشی زۆرترین هه ڕەشه ی شكستی ئه و پڕۆژە ده ستووره ئارام قادر له و عه ملانییه یان ڕاگه یاندووه ،

باره یه وه به )به یان(ی ڕاگه یاند »من ناڵێم فشار شوێنێك هه موو له نه بووه ، فشار فشاره كان هیچكات به اڵم ده بێت، هه ر ده ستوور، دواخستنی بۆ پاساو نابنه جگه نه بووه ، ئیراده یان خۆیان به ڵكو هیچ حزبه كه، هه ردوو به رژەوه ندیی له ئێستا نابینم، دواخستنی بۆ تر شتێكی تریش الیه نی كۆمه ڵێك و ئۆپۆزسیۆن بۆ بگه ڕێته وه ده ستوور كه داواك��ارن مادده ی و بڕگه هه ندێك تا په رله مان، زۆری سه رنجی كه بكرێته وه ، هه موار

له سه ر كه ڵه كه بووه ».ده ن���گ���ۆی ئ����ه وه ش ه��ه ب��وو كه بزووتنه وه ی گۆڕانیش له مپه رێكی به رده م ئێستایه ده س��ت��ووره ی ڕەشنووسه ئه م الی ناردووه ته شاندێكیان ته نانه ت و مالیكی و هه موو ناكۆكی و كه لێنه یاسایی ڕەشنووسه كه یان ناو دیموكراسییه كانی و پێداوه و ئه و بڕگه و ماددانه شیان پێداوه به یان ئه و كه دژە به ده ستووری عێراق، محه مه د، ك��اردۆ ئاڕاسته ی پرسیاره ی سه رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان له په رله مانی ئه و ل��ه وه ی جگه ئه و ك��رد، كوردستان »جارێ وتیشی ڕەتكرده وه ده نگۆیه ی عێراقه وه به په یوه ندیی ڕیفراندۆم له سه ری، هه یه ڕەخنه مان خۆمان نییه ، سیستمه له هه م دیباجه كه ی، له هه ر سیاسییه كه ی، هه روه ها له قووڵكردنه وه ی بۆیه دادگاكان، دانانی له المه ركه زیه ت، و ده زانین ناته واو به ده ستووره ئه و

به اڵم ده كه ین، هه مواركردنه وه ی داوای ده سته اڵت بۆخۆی پڕۆژەكه په ك ده خات،

نه ك ئێمه«.ده ستوورییه ی ڕەش��ن��ووس��ه ئ��ه م پێكهاتووه م��ادده 122 له كه ئێستا خۆراكه وه دابه شكردنی ڕێگه ی له و بووه ته دابه شكراوه ، هاوواڵتیاندا به سه ر و ده سته اڵت نێوان مشتومڕی جێگه ی دیموكراتی پارتی به تایبه ت ئۆپۆزسیۆن، براوه ی چاودێران ڕای به كه كوردستان بۆیه ئ��ه وان��ن، ڕەشنووسه ل��ه و یه كه م ده ك��ه ن، ل��ه س��ه ر پێداگریی زۆرت��ری��ن نه بۆچوونانه شدا ئه وه هه موو له گه ڵ پڕۆژەی ئه و ئێستاش له نه ڕابوردوو له ده ستوره یان نه خستووه ته ڕیفراندۆمه وه ، سه رۆكی فراكسیۆنی كۆمه ڵ پێی وایه له سوودمه نده ، پارتی هه ر وه ستاندنیشیدا چونكه له مادده ی 64دا نوورساوه »ماوه ی كوردستان هه رێمی سه رۆكی ویالیه تی سوێندخواردنی ڕۆژی له كه ساڵه ، چوار ده كرێ ده ستپێده كات، ده ستوورییه وه هه ڵبژێردرێته وه ، دووه میش جاری بۆ ده ستووره«. ئه م كارپێكردنی ڕۆژی له ئه و هه موو ساڵه ی كه سه رۆكی به مپێیه ب��ۆی حساب ت��ێ��ی��پ��ه ڕان��دووه ه��ه رێ��م په سه ندكردنی دوای له به ڵكو نییه ، و حسابه بۆ ساڵی چوار ده س��ت��وورەوە خۆی دیكه ش ساڵی چ��وار هه یه بۆی له هه ر دواخسنت كه وایه هه ڵبژێرێته وه ، به و په سه ندكردنیشی پارتییه ، سوودی

جۆره ی ئێستا كه جگه له و سه اڵحیه تانه ی ،66 ،64 ،63 ،62 ،61 ،60( مادده كانی 67، 68( به سه رۆكی هه رێمی به خشیوه ، مادده ی )65(یش 24 سه اڵحیه تی دیكه ی الیه نه وه دوو له ئ��ه وان بۆیه داوه ت��ێ، سیستمی ئه گه ر خۆ یه كه من، ب��راوه ی نه ك بێت س��ه رۆك��ای��ه ت��ی سیاسییش پێشینان وه ك ئه وه ئیدی په رله مانی،

ده ڵێن )نانیان كه وتووه ته ڕۆنه وه (. ك���ۆك���ردن���ه وه ی ئ����ه و ه��ه م��وو خستووه ته ترسی پارتی، الی ده سته اڵته كه نیشتامنییشه وه، یه كێتی دڵ��ی شه ریكی و ه��اوپ��ه ی��امن ه��ه رچ��ه ن��ده ئه و ئه وه بوو ده سته اڵتیشدا، له یه كرتن یه ك به نه یار زۆر الیه نی دوو ترسه مێزی سه ر خسته گ��ۆڕان(ی و )یه كێتی تاڵه بانی جه الل سه رئه نجام كۆبوونه وه، و نه وشیروان مسته فا له ده باشانی شاری ڕاگه یه نراوێكیان و كۆبوونه وه سلێامنی و ی��ه ك��ڕا و هاوبیر ك��ه ب���اوك���رده وه ده ستوور گه ڕانه وه ی له یه كهه ڵوێسنت بۆ ڕیفراندۆمی به رله وه ی په رله مان بۆ سیستمی ده بێت ه��ه روه ه��ا بكرێت، نه ك بێت، په رله مانی هه رێم سیاسیی

سه رۆكایه تی.سه باره ت به سه رنج و تێبینییه كانیان كاردۆ محه مه د سه رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان بۆشاییه كی ده ستوور، »نه بوونی ده ڵێت ڕیكخستنی سیستمه بۆ گه وره یه یاسایی بۆ یاسا، سه روه ربوونی بۆ سیاسییه كه ، یه كرت، له ده سته اڵته كان جیاكردنه وه ی و سته مكاری بوونی له ڕێگرن ئه مانه هۆكارن بۆ بوونی دیموكراسیه ت، ئه مانه به ده سته اڵت ده سته وده ستكردنی نه بن

ئاشتییانه مه حاڵه«.یه كگرتووش فراكسیۆنی سه رۆكی گ��ورشاوی ب��ه خۆیانی سه رنجه كانی ئۆپۆزسیۆن »به بۆچوونی ده رب��ڕی ئاوا گۆڕانكاری به پێویستی ڕەشنووسه كه ئ��ه وه پارتییدا ب��ۆچ��وون��ی ل��ه ه��ه ی��ه ، ده خوێنینه وه كه پێویستی به گۆڕانكاری یه كێتییش ب��ۆچ��وون��ی ب���ه اڵم ن��ی��ی��ه ، پێیان ئه وانیش كه واده رده ك���ه وێ���ت ماده كانیدا و بڕگه له گۆڕانكاری باشه بكرێت. تێبینییامن ئه وه یه له ڕەشنووسی دس��ت��ووره ك��ه دا ن��اڕوون��ی ه��ه ی��ه ، له سیستمی ده كات له وه باس سه رەتاوه دواتر كه چی په رله مانییه ، ده س��ه اڵت

سه رۆكایه تیی به ده سه اڵته كان زۆربەی هه رێم دراوه ، ده بێت ئه وه ڕوون بكاته وه یان په رله مانییه ، ده سه اڵت سیستمی ئایا په رله مانی؟ نیمه چه یاخود سه رۆكایه تی، سنووری ب��ه پ��ه ی��وه ن��دی ت��ر خاڵێكی نابێت كه هه یه ، هه رێمه وه ئیداریی ببه ستێت. 140 م��ادەی به پشت هه ر مه سه له ی له سه ر ترمان تێبینییه كی مه ركه زیه ت و نامه ركه زییه ، دیباجه كه ش حوكمی ئایا كه نه كراوه ته وه یه كالیی هه ر یان هه یه ده ستوورییه كانی بڕگه

پێشه كییه كه و به س«.فراكسیۆنی سه رۆكی ق��ادر ئ��ارام ده ستووری پڕۆژەكه ی وایه پێی كۆمه ڵ، كه لێنی له الیه ك كوردستان، هه رێمی شتی ل��ه پ��ڕك��راوه له الیه كیش تیایه ، ناوخۆی پ��ه ی��ڕەوی ته نانه ت و زی��اده بۆ ئه و ترنجاندووه ، تێ په رله مانیاىن هه یه ، زۆرمان »سه رنجی ده ڵێت به یان زۆر م��ادده ی و بڕگه كۆمه ڵێك له وانه سه باره ت منوونه بۆ تێدایه ، زی��اده ی وه زی��ران، ئه نجومه نی و په رله مان به مادده ی و بڕگه زۆری كۆمه ڵێكی ڕێك و هێناوه په رله مانی ناوخۆی په یڕەوی كه هیچ كردووه ، ده ستووردا جێگیری له ڕووی له ده توانرێت و نییه پێویست شكڵییه وه زۆر كورت بكرێته وه . له ڕووی ده ستووره كه ده مانه وێت سیاسییشه وه ده ستوورێكی په رله مانی بێت كه هه موو و په رله مان بۆ بگه ڕێته وه ده سته اڵته كان په رله مان چاودێری هه موو ده سته اڵته كان ده سه اڵته كان ئێستا له كاتێكدا بكات. منوونه بۆ تێدایه، زۆری تێكه ڵییه كی كه وه زاره ت��ه به سه ر گشتی داواك��اری خۆی ده بێت به شێك بێت له ئه نجومه نی بڕگه ی كۆمه ڵێك هه روه ها دادوه ری، تاك، ئازادی وه ك ئازادییه كان به تایبه ت مه سه له ی سیاسییه كان، الیه نه ئازادیی شێوه یه كی به ئه مانه كه خۆپیشاندان، ته فسیری ڕوونی به تا نه هاتووه ڕوون

ده قه كه بكرێت«.سه رۆكی تا دا هه وڵی زۆر به یان سه رۆكی و جێگره كه ی و پ��ه رل��ه م��ان به رپرسێكی چه ند و په رله مان پێشووی بااڵی پارتی له و باره یه وه بدوێنێت، به اڵم پاش چوار ڕۆژ په یوه ندیكردنی به رده وام، په یوه ندییه كانیان وه اڵم���ی كه سیان

نه دایه وه .

په یجور: سه اڵح ساالر

بۆچى دەسەاڵت ڕیفراندۆم لەسەر ده ستوور دوادەخات؟

www.bayanpress.net ژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

6

به یان، زانیاری به گوێره ی هه یه ، هه ولێر به هۆی ئه وه ی ئه وكات خه ڵكی ئه و گه ڕەكه ناڕازی بوون له دروستكردنی ئه و حوسه ینیه به گوێره ی هه ر هه ڵوه شاوه ته وه ، بڕیاره كه به ڵگه یه كی تر كه ده ست )به یان( كه وتووه شاره وانی ئه نجومه نی 2009 ساڵی له شوێنی گۆڕینی بۆ ده ربڕیوه ڕەزامه ندیی گه ڕەكی بۆ حوسه ینیه كه ته رخانكراوی ئه و بۆ مه تر 2000 ته رخانكرنی و نه ورۆز

مه به سته . دروستكردنی هه واڵی باڵوبوونه وه ی چه ند ن��اڕەزای��ی هه ولێر له حوسه ینیه مامۆستایه كی ئایینی به دوای خۆیدا هێناوه ، ڕابوردوو هه ینی وتاری له به شێكیان كه زه وییه پارچه ئه و پێدانی له ڕەخنه یان

ده ست كه به ڵگه یه ك گوێره ی به ل��ه س��اڵ��ی 2007 ك���ه وت���ووه، )ب��ه ی��ان( وه زاره ت���ی ل��ه ش��اره وان��ی ئه نجومه نی 25ی ژماره دانیشتنی له هه رێم شاره وانی له سه ر نیشانداوه ڕەزامه ندیی خۆیدا، به وه زی��ران ئه نجومه نی داواكارییه كی هه زار 7 ته رخانكردنی بۆ )5882( ژماره مه تر زه وی بۆ ده زگای شه هیدی میحراب گه ڕەكی له حوسه ینیه ك دروستكردنی بۆ میحراب شه هیدی هه ولێر، شاری برایه تی باره گای خێرخوازییه ، دام��ه زراوه ی��ه ك��ی شاری له لقێكی و نه جه فه له سه ره كیی

ئایینی مامۆستایه كی له مباره یه وه گرتووه ، پرسه كه ناسكیی له به ر كه هه ولێر شاری به باڵوبكرێته وه، ن��اوی نه بوو باش پێی دروستكردنی »ئێمه ڕاگه یاند )به یان(ی گه ڕەكی و هه ولێر ش��اری له حوسه ینیه نه ورۆز به پێویست نازانین، چونكه خه ڵكی هه وڵێكی هه ر نیه ، تێدا مه زهه بی شیعه له سه ر ده زانین مه ترسی به له وشێوه یه ش مامۆستا ئه و كوردستان«. قه ومی ئه منی له زیاتر »له گه ڵ وتی هه روه ها ئایینییه قسه مان هه ولێر شاری ئایینی زانای 250له سه ر ئه و بابه ته كردووه ، هه موومان دژی دروستكردنی ئه و حوسه نیه ین«. له به شێكی كرد ئ��ه وه بۆ ئاماژەی لێدوانه كه ی تری »بڕیارمانداوه كۆمه ڵێك مه ال له گه ڵ الیه نی

ئه وه ی بۆ قسه بكه ین هه رێم حكومیی له الیه ن بكه ین«. هه نگاوه له و ڕێگری خۆیه وه وه زاره تی ئه وقاف ڕەتی ده كاته وه حوسه ینیه ك هیچ دروستكردنی بڕیاری درابێت، ئه وانه وه له الی هه ولێر شاری له به ڕێوه به ری كه ریم سه الم له مباره یه وه به هه رێم ئه وقافی وه زاره تی ڕاگه یاندنی دروستكردنی »هه واڵی ڕاگه یاند )به یان(ی حوسه یینیه له هه ولێر ڕاست نییه ، ئێمه ش وه ك ئه وقاف هه رگیز مۆڵه تی دورستكردنی

حوسه ینیه له شاری هه ولێر ناده ین«. پارچه ئه و ته رخانكرنی به سه باره ت ڕاگه یاند. خۆی بێئاگایی ناوبراو زه وی��ه پارێزگای بۆچونی وه رگرتنی بۆ )به یان( به په یوه ندی بابه ته ئه و له سه ر هه ولێر

كرد، هه ولێره وه پارێزگاری هادی نه وزاد نه بوو ئاماده بێئاگایی به بیانوی ناوبراو شێخ خۆشیه وه له الیه ن ب��دات. لێدوان شه هیدی ده زگای به رپرسی گلی به شیر دروستكردنی هه واڵی هه ولێر، له میحراب هه ولێر ش���اری ل��ه حوسه ینیه ی ئ��ه و گوتی ئه وه شدا له گه ڵ پشتڕاستكرده وه »هێشتا نه چووه ته بواری جێبه جێكردنه وه «. به »ئێمه ڕایگه یاند گلی به شیر شێخ پارچه ئ��ه و ب��ارزان��ی نێچیرڤان ب��ڕی��اری شێوه یه كی به ته رخانكراوه بۆ زه وییه مان حوسه ینیه یه ك دروستكردنی بۆ قانوونی ناوبراو هه روه ها گوتی له شاری هه ولێر«. »پێدانی ئه و پارچه زه وییه و دروستكردنی حوسه ینیه به شێكه له هه وڵی به هێزكردنی

هه روه ها شیعه ، و كورد نێوان په یوه ندی هه ڵوێستی به رانبه ر وه فایه كیشه وه ك ك��ورد«. به رانبه ر شیعییه كان مه رجه عه سه باره ت به وه ی دورستكردنی حوسه ینیه كه گه ڕەكی خه ڵكی له به شێك نیگه رانیی نه ورۆز و مامۆستایانی ئایینی لێكه وتووه وه ، میحراب شه هیدی ده زگ���ای به رپرسی ناڕەزایی زانیوه نه مان »ئێمه ڕایگه یاند حوسه ینیه ، دروستكردنی له سه ر هه بێت نه بێت به دڵیان سه له فی دوو ئه گه ریش ئه وا ناكه ته ئه وه ی هه موو خه ڵك دژی بن«. له سه ر ئ��ه وان كه گوت ئه وه شی ناوبراو حوسه ینیه دروستكردنی دژایه تیكردنی هه ڵوێستی خۆیان ده بێت و له گه ڵ الیه نه

حكومییه كانی هه رێم قسه ده كه ن.

په یجور: به یان � هه ولێر

سزاش توندی به دام���ه زراون، و پزیشك ئێستادا له كه ئه وانه ی تایبه ت به بدرێن، و ك��ردووه ت��ه وه تایبه تیان ده رمانخانه ی به بێ زانیاری له سه ر جۆری نه خۆشییه كه ،

ده رمان به نه خۆشه كان ده ده ن«.له پ��زی��ش��ك��ه ك��ان ه��ه ن��دێ��ك��ج��ار ن��خ��ۆش��خ��ان��ه ك��ان��ه وه ن��ه خ��ۆش��ه ك��ان بۆ كلینیكه كانی خۆیان ڕەوانه ده كه ن، ئه مه ش كردووه ، دروست هاووتییان الی نیگه رانی نه خۆشانه ی له و یه كێكه مه حموود عاسی جۆره ئه و ده س��ت له بێدادی و داد كه له و توڕەبوو زۆر ئه و هه بوو، پزیشكانه له گه ڵ پزیشكانه ئه و جۆره ڕەفتارانه ی كه نه خۆشه كانیان ده یكه ن، به تایبه ت ئه وانه ی كه كلینیكی تایبه تیان هه یه ، عاسی له دوای پزیشك »هه ندێ وتی ئاهێك هه ڵكێشانی له به یانیاندا ده وام��ی كاتی له كه هه ن نه خۆشخانه كان به درۆوه هه ندێ ده رمانت بۆ ده نوسن و دواتر پێت ده ڵێن ئه گه ر باش كلینیكه كه م ئێواره سه ردانی وه ره نه بویت بكه م، فه حست باشی به له وێ تاكو بكه چونكه لێره مه جالی ئه وه م نییه هیچ جۆره كارێكت بۆ بكه م«. ئه و هاوواڵتییه له وه ش ناڕەحه ت عیاده كانیش له كه نیگه رانه به یان بۆ باره یه شه وه له و ئه و ده كرێن، كلینی سه ردانی و بێت »ئه گه ر ده ڵێت

ڕۆژ دوو ده بێت بكه یت، پزیشكێك هه ر تاكو بكه یت تۆمار ناوت وه خته ئه و پێش سه ره گرتنیشدا له چونكه دێت، سه ره ت خزم له وێش و هه یه گه نده ڵییه ك جۆره

خزمێنه ده كرێت«.توركامنی پیاوێكی محه مه د ی��اوز به سااڵ چووه ، له دوای كۆكه یه كی زۆر وتی »من نه خۆشی ته نگه نه فه سیم هه یه و زیاتر پزیشكم كردووه و په نجا جار سه ردانی له له دوو ملیۆن زیاترم سه رفكردووه ، به اڵم له باش ته ندروستیم باری هیچ زیاتر، خراپرت ده خۆم رسوشتی عیالجی ئێستا نه بووه ، واهه ست ده كه م كه مێك باش بووم، چونكه هه ر و لێنازانن هیچی پزیشكانه ئ��ه و هه موو پێش له الیان بۆ بڕۆیت جارێك ده نووسن، بۆ )پاراسیتۆڵ(ت حه پی شتێك چی بۆ ده رمانه ئه و ئێستاش تاكو نازانم

نه خۆشییه ك به كاردێت؟«.ئه و ئاماژە به وه ده كات كه له به ر بێ زانیاریی پزیشكه كانی شاره كه ی، له ئێستادا كوردستان هه رێمی شاره كانی سه ردانی چاره سه ركردنی مه به ستی ب��ه ده ك���ه ن »پزیشكه كانی وتی ناوبراو نه خۆشه كانیان، له باشرتن قات سه د كوردستان هه رێمی چونكه خۆمان، شاره كه ی پزیشكه كانی كاڵوات ناكه ن و به باشی عیالجت ده كه ن«.

سه ردانی كه جارێك »ه��ه م��وو وتیشی پزیشكه كان ده كه م، به بێ ئه وه ی پشكنینی ته واوم بۆ بكه ن و بزانن چیمه ، ڕاسته وخۆ قه ڵه مێك هه ڵده گرن و ده ڵێن ئه م عیالجانه له ده ره وه ده ست ده كه وێت، فاڵنه خواردن م��اوه ی مه خۆ، خ��واردن فیساره و بخۆ )10( ڕۆژ چاك ده بێت« ئه و پێی وابوو كه هه ندێك له نه خۆشخانه كان یاری به عه قڵی هیچ ئه وه ی به ر له ده كه ن نه خۆشه كان هه ر له و بكۆڵێته وه لێیان نییه یاساییه ك سه رپێچی و كه مته رخه مییه ك سزایان بده ن.

كه سێك ئ��ه گ��ه ر ئ��ه وه ی��ه س��ه رن��ج چی ده بێت هه بێت، ترسناكی نه خۆشی نه ۆخشی هاوواڵتییه ئه م ئه وه تا بكات؟ ده بیرنا سیامیه وه به بێزاری و هه یه دڵی خۆی حاڵی شه رحی )به یان( بۆ كاتێك ته مه ن ئافره تێكی سه عید، شاناز ده كرد، 50 ساڵه ، نه خۆشیی دڵی هه یه و له ئێستادا ئاماژە ئه و جێگیره ، نا ته ندروستی باری به وه ده كات كه تاكو ئێستا سه ردانی زیاتر له 20 پزیشكی تایبه تی كردووه ، به اڵم هیچ له پڕ ئاهێكی به شاناز نه بووه ، سودێكی حه رسه ته وه وتی »له م شاره دا پزیشكی باش نییه ، ئه گینا له ماوه ی یه ك ساڵدا سه ردانی و كردووه تایبه تیم پزیشكی 20 له زیاتر نه خۆشییه كه یان جۆرێك به و یه كه هه ر

بۆ ده وای���ان و ك���ردووم ده ستنیشان بۆ نووسیوم، له گه ڵ ئه وه شدا تاكو ئێستا چاك ئه و وته كانیدا درێژەی له نه بومه ته وه «. نه بوونی به ر له كه ده ك��ات به وه ئاماژە ئامێری پشكنین بۆ نه خۆشییه كانی دڵ، زۆر هه رێم نه خۆشخانه كانی ده كه نه ڕوو جار

به مه به ستی چاره سه ركردن..به سااڵچووه ، پیاوێكی عه لی واحید له كه نه خۆشییانه وه ئه و هۆی به ئه و ئ��ه وه ی ت��وان��ای ب��ووه ، تووشی ئێستادا هه ڵسوكه وت خۆی ئ��اره زووی به نه ماوه به رانبه ر ڕەفتاری نیگه رانه ئه و زۆر بكات، باش شێوه یه كی به كه پزیشكانه ی ئه و له و ناكه ن، واحید چاره سه ری نه خۆشه كان باره یه وه وتی »له ئێستادا هیچ متامنه یه كم ئ��ه وه ی له به ر ن��ه م��اوه پزیشك ی��ه ك به بۆ ك��ردووه پزیشكم چه نده ها سه ردانی هه ر كه چی نه خۆشییه كه م، چاره سه ركرنی نوسیووم، بۆ ده رمانیان جۆرێك به یه كه و تاكو ئێستاش باری ته ندروستیم باش نییه و ده چم«. به ره و خراپبون ڕۆژ دوای له ڕۆژ كه كرد په یوه ندیدار الیه نی له داوای ئه و له بڕوانامه ی ئه و جۆره پزیشكانه بكۆڵنه وه چونكه هه ندێكیان بڕوانامه كانیان ساخته یه له تایبه ت به واس��ی��ت��ه وه ، ڕێگای له و بوونه ته عێراقه وه، ئازادی پڕۆسه ی دوای

په یجور: عومه ر ئاواره � شیالن گه رمكی

خورماتوو ش��اری هاوواڵتیانی نه خۆشه كانیان، چاره سه ركردنی بۆ په ككه وتووه كان، و پیر تایبه ت به پزیشكه كان هاوكاریی به پێویستییان ه��ه ی��ه ب��ۆ ئ����ه وه ی چ��اره س��ه ری��ان مه به ستی بۆ جێگاش تاقه بكه ن، كه نه خۆشییه كانیان چاره سه ركردنی به اڵم نه خۆشخانه یه ، تێده كه ن، ڕووی وه كو نه خۆشخانه كان و پزیشكه كان كه سانه ئ��ه و چ��اره س��ه ری پێویست ناكه ن كه سه ردانیان ده كه ن و زۆر جار

پشتگوێیان ده خه ن.هاوواڵتییه كی ڕەح��ی��م، ن��وری به ته مه نی ئه و شاره یه ، ئه و له گه ڵ كچه )18( ساڵه كه ی سه ردانی نه خۆشخانه ی شاری خورماتووی ده كرد به مه به ستی چاره سه ركردنی نه خۆشییه كه ی و عیالج »له كه به وه دا ئاماژەی ئه و وه رگرتن، جاره چ��واره م ئه مه مانگێكدا ماوه ی ده كه م، نه خۆشخانه یه ئه م سه ردانی بۆ نه خۆشییه كه یان ئێستا تاكو به اڵم چاره سه ر نه كردووه «. نوری هه روه ها

پزیشكه كانی كه خ��وازی��ارب��وو ئ��ه و شاره كانی پزیشكه كانی وه كو شاره كه ئه وه نده تاكو بن، هه رێمی كوردستان نه ڕۆن و نه درێت نه خۆشه كان ئازاری مه به ستی به دیكه جێگایه كی بۆ

چاره سه ركردن.گله یی و گیرگرفت ده رب���اره ی ه���اوواڵت���ی���ان ل��ه ن��ه خ��ۆش��خ��ان��ه ی پسپۆڕ هاشم خالید د. شاره كه یان، ل��ه ن��ه خ��ۆش��ی��ی��ه ك��ان��ی م��ن��داڵ بۆ كه »ئ��ه وه ی وت��ی به یان ڕۆژن��ام��ه ی ده ك��ه ن، ب��ۆ ئ��ام��اژەی كه سانه ئ��ه و له الیه ن كه مته رخه مییه ك و ڕاسته به ب��ه ران��ب��ه ر نه خۆشخانه كانه وه ئه وەشدا له گه ڵ هه یه ، هاوواڵتییان ه��ه ن��دێ ن��ه خ��ۆش ه��ه ن ه��ه ر خۆی له شاره كانی دیكه چاره سه ر پێیخۆشه ئه م دكتۆری به بڕوای یاخود بكرێت، شاره نییه ، ئه م حاڵه ته ته نیا له م شاره دا دیكه ش شاره كانی له به ڵكو نییه ، هه یه ، هه ندێ نه خۆش هه ن چوونه ته ده ره وه ی واڵت و پێویستی به هیچیش پاره ی ئ��ه وه ی به ر له به اڵم نه بووه ، لێوه رده گرن، چووه له نه خۆشخانه كانی نه ش�ته گه ریی واڵت ده ره وه ی

كردووه «.

لە خورماتوو متمانه به نه خۆشخانه كان نه ماوه هاوواڵتییه ك: زیاتر له په نجا جار سه ردانی پزیشكم كردووه و دوو ملیۆن دینارم سه رفكردووه

ئه وقاف: هه رگیز مۆڵه تی دروستكردنی حوسه ینیه ناده ین به یان ورده كاریی دروستكردنی حوسه ینیه یه ك له شاری هه ولێر باڵوده كاته وه

بڕیاری دروستكردنی حوسه ینیه یه ك له شاری هه ولێر، ناڕەزایی به شێك له خه ڵك و مامۆستایانی ئایینی

لێده كه وێته وه ، به رپرسی ده زگای شه هیدی میحرابیش ڕایده گه یه نێت ئه وان به ئه مری نێچیرڤان بارزانی ئه و

زه وه ییه یان بۆ ته رخانكراوه بۆ دروستكردنی حوسه ینیه ، به رپرسێكی ئه وقافیش ڕەتی ده كاته وه مۆڵه تی دروستكردنی

حوسه ینیه یان له شاری هه ولێر دابێت.

ژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

9www.bayanpress.net

ئا: ئیامن

منداڵێكی ده ركه وتووه ، وێنه یه دا له م ئه وه ی برسێتیی ب��اوب��وون��ه وه ی ه��ۆی به كه سودانییه گشتییه وه ، له لێواری مه رگدایه ، داڵێكیش له نزیكییه وه له چاوه ڕوانیی ئه وه دایه گیان بسپێرێت تا گۆشته كه ی

بخوات.ئه و وێنه یه ساڵی 1994 له الیه ن فۆتۆگرافه ر كیڤن به ده ستهێناوه . پۆلیتزری خه اڵتی و گیراوه كارته ره وه كاریگه رییه كی وێنه یه ئه م باسه ، جێگه ی ئه وه ی به اڵم به جێهێشت، فۆتۆگرافه ره كه له سه ر نێگه تیڤی و گه وره هه ربۆیه به وهۆیه وه و له دوای سێ مانگ له گرتنی ئه و

فۆتۆیه ، كیڤن كارته ر خۆی كوشت.

مواسه فاته كانی:بوگاتی ڤیرۆن به ده ست دروستكراوه و مه تر 4.34 درێژییه كه ی به سرتاوه . و 13 ه��ه روه ك 1.95مه تره ، پانییه كه شی سانتیمه تریش به رزییه كه تی له زه وییه وه . 10 و كیلۆگرامه 1888 كێشه كه شی

رادێته ری هه یه .م���ه ك���ی���ن���ه ك���ه ی ده ك���ه وێ���ت���ه و بستۆنه 16 و ن��اوه ڕاس��ت��ه ك��ه ی��ه وه هه رچی له ئه سپه ، 1001 هێزه كه ی دروستكراوه ، ئێستا تا كه ئۆتۆمبیلێك ده گاته ڤیرۆن بوگاتی خێرایی خێراتره . له سه عاتێكدا، ل��ه كیلۆمه تر 408بگاته ده توانێت چركه 2.5 به هه ستاندا به هه روه ها میل(، 62( 100كم خێرایی

دانه شی لێ دروستكراوه .لیرت 100 به نزینه كه ی ته نكیی ئ��ه وه ی ه��ۆی ب��ه ده گ��رێ��ت، به نزین به هێزترین مه كینه ی هه یه ، ئه و 100 لیرت به 12 خوله ك و 46 چركه ته نها به نزینه

ته واو ده كات.بوگاتی ڤیرۆن له باشرتین و گرانرتینی ئۆتۆمبیله ئه م دروستكراوه ، مادده كان كه هه یه ده رگای دوو و نه فه رییه دوو ئه له منیۆم به به هێزكراو )كاربۆن(ی له له ئه وه ش كه دروستكراون، تیتانیۆم و )غواصة (دا ژێرده ریایی دروستكردنی كاربۆن له الشه كه شی به كارده هێرنێت. و ئه له منیۆم دروستكراوه ، ئه م ماددانه ش پله ی به رگه ی ده كه ن ئۆتۆمبیله كه له وا

كه شوهه وا گۆڕانه كانی و زۆر گه رمای باشی به له وه ی زۆر ئه مه جگه بگرێت،

به رگه ی پێكدادانه كان ده گرێت.كوشنه كانی ئه م ئۆتۆمبیله راقیرتینن شۆفێره كه دا ئاسووده یی پێناو له و كه ره سته ی ه��ه روه ه��ا دروس��ت��ك��راون، ئه له منیۆمیان و پێست وه كو رسوشتیی

تێدا به كارهاتووه .له م ب��اس��ك��ردن ئ���ه وه ی ل��ه گ��ه ڵ و خوێنه ر ب��ه خۆشییه ك ئۆتۆمبیله ده به خشێت، ئۆتۆمبیل ه��ه واداران��ی نرخه كه ی ده كرێت، له باس كاتێك به اڵم ده بێت، بێهیوا خوێنه ره كه راسته وخۆ – 1.5( نزیكه ی ته نها نرخه كه ی چونكه

2( ملیۆن دۆالره .

وایگن(�ە وه به رهه مهێرناوه . بۆ یه كه مجار كرا منایش 2005دا ساڵی سه ره تای له به هه روه ها و خێراترین به ئێستا و گرانرتین ئۆتۆمبیلی جیهان داده نرێت. به ناوی پیێرێ ڤیرۆن، شۆفێری فه ره نسی بۆ پێشبڕكێی ئۆتۆمبێل، ناونراوه ، كه له ساڵی

1939دا چه ند پێشبڕكێیه كی برده وه .ئۆتۆمبیله ئ���ه م ب��ن��ه ڕە ت��دا ل��ه بووه ، بوگاتی كۆمپانیای دروستكراوی ئیتاڵی بوگاتیی ئیتۆر 1909 ساڵی كه ئه وه ی له گه ڵ دایمه زراند، فه ره نسا له بچێت تێدا كۆمپانیایه ئه م بوو خه ریك )ڤۆكس كۆمپانیای به اڵم دابخرێت، و 1999دا ساڵی له ئه ڵامنی وای��گ��ن(ی

كڕییه وه .

به 200كم، خێرایی ده گاته چركه ش 7.2خێرایی بگاته ده توانێت چركه ش 9.2ده گاته خێراییه كه ی كاتێكیش 300كم، ئه و كیلۆمه تره كه ، 408 وات��ه كۆتایی، چركه یه كدا م���اوه ی ل��ه رووب�����ه ره ی ده یبڕێت، هێنده ی رووبه ری یاریگایه كی كه س ئێستا تا به اڵم ده بێت. پێ تۆپی بخوڕێت، لێی خێراییه به و نه یتوانیوه له به ر نه بێت، پێوانه دا تاقیگه كانی له كراوه قه ده غه خێرایه ، زۆر ئه وه شی جۆره ی ئه و بڕوات. شه قامه كاندا به سه ر )Sang Noir( به كه ڤیرۆن بوگاتی له 431كم ده گاته خێراییه كه ی نارساوه ، سه عاتێكدا، به اڵم كۆمپانیاكه خێراییه كه ی 30 ته نها كه كه مكرده وه ، 414ك��م بۆ

ته نها به پاشا، یان س��ه رۆك، ئێستا گیانداراندا و مرۆڤه كان جیهانی نێو له ئۆتۆمبیلیشدا نێو جیهانی له به ڵكو نییه ، هه یه ، ئۆتۆمبیله كان پاشای و پێشه وا بێگومانیشم له وه ی تا ئێستا زۆرینه تان ناو كه نه بیستووه ، شایه تان ئه و ناوبانگی و ئه ویش بریتییه له )بوگاتی ڤیرۆن(، كه تا له سه ر نه یتوانیوه ئۆتۆمبیلێك ئێستا هیچ

كورسیی پادشایه تی بیهێنێته خواره وه .ناساندن:

ئۆتۆمبیلێكی ڤ��ی��رۆن ب��وگ��ات��ی )ڤۆكس كۆمپانیای الیه ن له و وه رزشییه

به یان. سلێامنی

ئا: الس هه ورامی

ئه و وێنه یه ی خاوه نه كه ی به خۆكوشتن دا

ئەو وێنانەى جیهانیان گۆڕى چۆن سفرەی میواندارییت

بوگاتی ڤیرۆن، شای ئۆتۆمبیله كانی جیهان

ت��وێ��ژی��ن��ه وه ك��ان س��ه مل��ان��دووی��ان��ه بۆنه وه رێگای له چاره سه ركردن بۆ هه یه گ���ه وره ی ك��ردارێ��ك��ی ك��ه م��ك��ردن��ه وه ی ژان���ه س���ه ر و خه مۆكی و نه هێشتنی شڵه ژاندن سیستمی ب��ه ه��ێ��زك��ردن��ی و شاره زاكان جه سته . پارێزگاری هه ڵده مژیت، بۆن كاتێك ده ڵێن بۆ ده گوێزرێته وه خێرا نامه یه كی بۆنه وه ، ده ماره كانی رێگای له مێشك كه كاریگه ری ده بێت له سه ر لوو، یاخود رژێنه كان. بۆن كاریگه ری هه یه له سه ر باری ده روونی، چونكه ده مێنێته وه له به شی كاردانه وه ی مێشكدا. توێژینه وه كان هێام به وه ده ده ن، كه كاتی هه ڵمژینی بۆنی خۆش جوڵه ی مێشك هێور ده بێت

بۆ هوشیاربوونه وه .نه عنا و لیمۆ بۆنی به ردانی به هه ڵده سنت ئه مریكی كۆمپانیای هه ندێك له كارمه نده كان چاالكیی زیادكردنی بۆ هه واگۆڕكێوه ده روازه كانی ڕێی له بۆ ئوتێله كاندا، و فڕۆكه ناو له كراون تاقیكردنه وه ش نیوه ڕۆوه . هه ندێك پاش به كارهێنانی بۆن بۆ چاره سه ركردنی ئه و شڵه ژاندنه ی كه تووشی ئه وانه ده بێت كه سه فه ر ده كه ن. ئه نجامی ئه و شپرزه بوون و گۆڕانكارییانه یه ش كه تووشیان

ده بێت، بریتییه له جیاوازیی نێوان كاتی واڵته كاندا.

بۆنی گوڵ خه مۆكی كه مده كاته وه

له هۆڵه ندییه وه : محه مه د ئه حمه د

www.bayanpress.net ژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

8

به رشه لۆنه ، یانه ی ئه فسانه ی و ئه رجه نتینی میسی لیۆنیل به رامبه ر یانه ی ریاڵ بیتس له هه فته ی 15ی خولی ئیسپانیدا هه ردوو گۆڵه كه ی به رشه لۆنه ی له خوله كه كانی ) 1٦ و 25 ( ی گێمی یه كه مدا 8٦ خاوه نی بووه میسی گۆڵ دوو ئه م تۆماركردنی به و كرد تۆمار گۆڵ له ماوه ی یه ك ساڵدا و ژماره ی پێوانه یی پێشووی تێكشكاند كه له بوو گۆڵ 85 خاوه نی كه بوو ئه ڵامنییه وه مۆله ری گێرد ناوی به میىس به زیاتر جیهانی هانده رانی پێوانه ییه یش ژماره ئه م ساڵێكدا،

سه رسامكرد و زیاتر ستایش كرا كه بێوێنه یه له تۆپی پێدا.

جیان لویجی بوفۆن گۆڵچی و كابتنی یانه ی یۆڤانتۆس ئاشكرایكرد كه نوێكردنه وه ی

به اڵم كۆتاییه كاندایه ، له یۆڤانتۆسدا له گه ڵ گرێبه سته كه ی نایه وێت بۆندێكی دوور و درێژ ئه نجام بدات و به ڵكو ده یه وێت بۆ ماوه یه كی كورت بێت، چونكه نایه وێت پاره ی زیاتر وه ربگرێت

له وه ی كه شایه نییه تی.یاریی گرنگ شوێنێكی له »من وتی: ساڵ 34 ته مه ن بوفۆنی ده كه م، له به ر ئه وه تەنها ده توانم دوو ساڵی بۆ سێ ساڵی تر یاریی

بكه م ئه گه ر بتوانم پارێزگاریی له و ئاسته ی ئێستام بكه م«.

ناوه ندی هێڵی یاریزانی و هۆڵه ندی یۆنگی دی نایگیل له یاریگاكان وه رز تاكۆتایی پێكانه وه به هۆی ئیتاڵیی میالنی یانه ی له تۆرینۆ به رامبه ر میالن له یاریی ئه وه ی دوای دوورده كه وێته وه هه فته ی 1٦ی خولی كالیچیۆی ئیتاڵیی یاریزانی ناوه ندی یانه كه تووشی پێكان هات له پاژنه ی قاچیدا و به و هۆیه شه وه ماسیمیلیانۆ ئه لیگری راهێنه ری یانه كه دوور كه وتنه وه ی ئه و یاریزانه ی له یاریگاكان تا كۆتایی

وه رز راگه یاند.ئه لیگری له گه ڵ ئه وه ی دڵته نگی خۆی به له ده ستدانی دی یۆنگ نیشاندا، به اڵم رایگه یاند سه ره تای ساڵی داهاتوو مۆنتاری ده گه ڕێته وه

بۆ یاریی كردن.

میسی ژماره كه ی مۆله ری شكاند تا كۆتایی وەرز یاریی ناكاته وه بوفۆن گرێبه ستی درێژی ناوێت

هه ڵەکانى جۆزیه مۆرینۆ له م وه رزه دا

ن: محه مه د عه وادو: وریا عه لی

جۆزیه مۆرینۆی پرتوگالی و راهێنه ری یانه ی ریاڵ تیپه كه ی ناوخۆ، ئاستی له سه ر وه رزه دا له م مه درید، گرنگی خاڵی چه ندین و بوو دیار پێوه الوازییه كی یه كسان یاری 2 و دۆڕاوه یاریدا 3 له و له ده ستدا بووه ، كه شاره زایان پێیان وایه ئه مه ئه نجامێكی الوازه بۆ ده گه ڕێته وه الوازییه ش ئه م مه درید، ڕی��اڵ بۆ ڕاهێنه ری تیپه كه ، له م ڕاپۆرته دا گرنگرتین ئه و هه اڵنه ده خه ینه ڕوو كه جۆزیه مۆرینۆ له م وه رزه دا ئه نجامی

داون.

� بازاڕی گواستنه وه كانی مۆرینۆ خاوبوون:وه رزه دا له م مۆرینۆ ج��ۆزێ كه هه ڵه یه كه م ب��ازاڕی له زۆر هێواشییه كی له بوو بریتی ك��ردی، گواستنه وه كاندا، جا جیاوازی نییه له نێوان هاتووه كان وه كو لۆكا مۆدریج كه له دوا دواییه كانی مانگی ئابدا بازاڕی رۆژی كۆتا له كه ئیسیان مایكل و گه یشت ئه وانه ی رووی له یان گه یشت، گواستنه وه كاندا كۆتا له كه گرانیرۆ، و دیارا السانا وه كو رۆیشتوون گومان هه روه ها رۆیشنت، بازاڕەكه دا كاتژمێره كانی دوای تا كارڤالیۆ چاره نووسی ده رب���اره ی هه بوو

داخستنی بازاڕی گواستنه وه كانیش.

� مۆرینۆ پاره یه كی زۆری داوه به ناوه نده هه ڵه كان:پێویست مه درید ڕیاڵ كه ده زانین هه موومان بۆ نه ك بكات، خه رج ڕاست الی بۆ پاره زیاتر بوو یاریزانێكی یاری، ڕاسته كه لۆكا مۆدریج دروستكه ری ناوازه یه ، به اڵم ڕیاڵ زیاتر پێویستی به ئیڤانۆڤیچ بوو، دانی )30( ملیۆن یۆرۆ به یاریزانێكی به هێز له چڵسی زیاده یه كیشی و ده گۆڕی به رگری هێڵی شێوه ی ئه وا ده خسته سه ر هێڵی هێرشربدن، هه رچه نده نرخه كه شی

كه مێك به رز بوو.نه بوو ب��ه وه پێویستی هه رگیز مه درید ری��اڵ كه یاریزانێكدا پێناو له ب��دات زۆر پاره یه كی كه رۆژی كۆتا له و نه كات ی��اری سه ره كی به شێوه ی ئه وه یه مانای ئه وه ش بێت، گواسته وه كانیشدا بازاڕی كه ئینسیجامی دواده كه وێت، به تایبه تی بۆ ئه و شوێنه

ڕیاڵ مه درید یاریزانی زۆر باشی هه یه .

� له هاویندا نه یتوانی گرفته كانی له گه ڵ ئیسپانییه كان چاره سه ر بكات:

به كاربهێنێت ڕابردوو هاوینی ده یتوانی مۆرینۆ بۆ سافكردنی بارودۆخه ته مومژاوییه كه ی نێوان خۆی ده رباره ی لێداون هه ندێ ئیسپانییه كان، یاریزانه و ڕامۆس و پااڵوتنی بۆ به ده ستهێنانی تۆپی ئاڵتونی یان هه نگاوی وه ك ئه وه ی بۆ بوو به س كاسیاس، ئیگه ر ئه وه ی به اڵم یاده وه رییه كان، چاككردنی بۆ یه كه م

ڕوونه ، گرفته كه ئێستا گه وره تره له وه ی پێشوو.

� هه ڵسوكه وتكردن له گه ڵ ئۆزیل كه له گه ڵ ئه ودا نه ده گونجا:

هه روه ك به خرشاوه یاریزانێكی ئۆزیل مه سعود نییه یاریزانانه جۆره له و به اڵم ده زانین، هه موومان مۆرینۆ بێت، هه ڕەشه دا و سلبی فشاری ژێر له كه ئاگاداری ئه مه نه بوو، كه خستبوویه ژێر ئه م فشاره وه ده زانیت »وا وتبووه : پێی گاڵته وه به جارێك به وه ی به هێنانه به رده وام هه ڕه شه ی هه روه ها زه یدانیت«،

جێبه جێكردنی هه موو له گه ڵ یاریگا له ده ره وه ی خراپدا.

� جیاكردنه وه ی ڕۆناڵدۆ له هه موو شتێكدا:كرستیانۆ رۆناڵدۆ یه كێكه له باشرتین یاریزانه كانی ڕیاڵ مه درید به بێ ڕكابه ر، به اڵم له هه ندێ كاتی ئه م وه رزه دا زۆر خراپ بوو، له گه ڵ ئه وه شدا ئه م یاریزانه من ده مایه وه ، یاریگادا له به ڕەهایی و ئازادی به یه ده گ، بیكاته و دایبنیشینێ بوو پێویست ناڵێم ئه وه ش ده بووه خراپرتین شت كه مۆرینۆ ده یكرد بۆ ڕیاڵ، به اڵم پێویست بوو گرنگییه كه كه م بكاته وه و

جواڵنه كانی سنووردار بكردایه .

� تازه نه كردنه وه ی شێوازی هێرشربدن له هاویندا:هێرشربدن هێڵی ئاستی له سه ر مه درید ڕیاڵ و ته كتیكی رووی له نه كرد گۆڕانكارییه كی هیچ چاره سه ره كان، كه نوسخه یه ك بوو هاوشێوه ی ساڵی ڕابردوو، به شێوه یه ك كه خه ریكه )100%( بێت، ئه م ڕووبه ڕووبوونه وه ی كه واده ك��ات هاوشێوه بوونه ئه وه ش ناوخۆییه كان، ڕكابه ره له سه ر بێت ئاسان بووه هۆی ئه وه ی كه چه ندین خاڵ له ده ست بدات،

شتێكی رسوشتییه كه مۆرینۆ به رپرسه له وه .

� سووربوون له سه ر شێوه ی 4-2-3-1 سه رباری دابه زینی ئاستی هه ندێ له یاریزانان:

دابه زینی ئاستی مه سعود ئۆزیل و هه ردوو نوكی هێرشبه ر هیگواین و بنزیام، له خراپرتین شته كان بوو له م ببوایه ته وه ڕیاڵ مه درید ڕووبه ڕووی كه ده بوو وه رزه دا، به اڵم مۆرینۆ هه ر له سه ر شێوازی ته كتیكی عه قڵه كه ی كه ئ��ه وه ی له گه ڵ مایه وه 1-3-2-4یه كالكه ره وه كه ی و ماریا( )دی الكه ی و )ئۆزیل(

)هێرشبه ره كه ی( به ته واوی ون ببوون.

� زیاد له پێویست سه رقاڵبوون به تۆپی ئاڵتوونییه وه :

جۆزیه مۆرینۆ وایده زانی كه به رپرسیارێتییه كه ی له بكات رۆناڵدۆ كرستیانۆ له پشتیوانی ئه وه یه بۆچوونی به پێی ئاڵتوونیدا. تۆپی به ده ستهێنانی به پێی هه ستا. ئه وه ی دڵی حه زی پێ ده كرد خۆی ده ریاكه ی به ره و جوواڵند مه نگه كه ی ئاوه لێدوان، بوو نزیكرت رۆناڵدۆ ماوه كاندا له ماوه یه ك میسی. ئه وه دوای به اڵم ئاڵتوونی، تۆپی به ده ستهێنانی له به گرنگییدان له كرد موباله غه ی وه ن سپێشه ڵ خه اڵتی تۆپی ئاڵتوونی، تاكو ئه و ئه ندازه یه ی كه تۆ

هه ستت ده كرد تیپه كه ی له بیر كردووه .

� جیانه كردنه وه ی رۆژنامه كانی مه درید له هه ڵسوكه وتدا:

له ن��ه گ��ۆڕە بنه مایه كی ئ��ه وه فێڵه ، جه نگ كتێبه تزو( )صن كاته وه ی له و سیاسه تدا جیهانی به ناوبانگه كه ی نووسیوه ، به اڵم مۆرینۆ ئه م بنه مایه ی كرد، له بیر دبلۆماسییه تی گرنگیی بیرچوویه وه ، له رۆژنامه كانی دژایه تیی ئاشكرا به شێوه یه كی بۆیه گاڵته ی و لێ ده گرتن له مه درید و ڕەخنه ی ده كرد وای ئه وه ش كۆنگره . دوای له كۆنگره ده كردن پێ هه ڵبگه ڕێنه وه ، لێی مه درید رۆژنامه كانی كه كرد پله به ندی، به شێوه یه كی تیپه كه ش له هه روه ها تاكو وای لێهات كه به رشه لۆنه بوو به خاوه نی چوار رۆژنامه ی سه ره كی بۆ یه كه مجار له مێژوویدا و ڕیاڵ

مه دریدیش به بێ رۆژنامه مایه وه له واقیعدا.سه رچاوه : ئه بوزه بی ریازی

ڕاپۆرت:‌سه‌ملان‌كۆچه‌ری

هه‌ر‌ كوردستان،‌ كرێكارانی‌ پارتیی‌به‌‌ ئێستا،‌ تا‌ دامه‌زراندنیه‌وه‌‌ له‌‌سه‌ره‌تای‌گه‌ریال‌ به‌‌ پشتی‌ به‌رفراوان،‌ شێوه‌یه‌كی‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ له‌‌ كچان‌ به‌ستووه‌.‌ كچه‌كان‌ته‌نها‌ په‌كه‌كه‌،‌ ده‌ركه‌وتنی‌ تا‌ ناوه‌ڕاستدا،‌به‌شدارییان‌ مه‌ده‌نییه‌كاندا‌ شۆڕشه‌‌ له‌‌له‌‌ په‌كه‌كه‌‌ ده‌ركه‌وتنی‌ ب��ه‌اڵم‌ ك��ردووه‌،‌باكووری‌كوردستاندا،‌بۆ‌یه‌كه‌مجار‌توانای‌په‌كه‌كه‌‌ ده‌رخ��س��ت.‌ كچانی‌ ش���اراوه‌ی‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌یه‌كسانی‌و‌باوه‌ڕبوون‌به‌‌چه‌كدار‌ ڕەگه‌زه‌ی‌ ئه‌و‌ كچان،‌ تواناكانی‌قسه‌ی‌ كه‌مرتین‌ ئێستا‌ تا‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ ك��رد.‌خۆشه‌ویستییه‌‌ نهێنیی‌ ك��راوه‌،‌ له‌باره‌وه‌‌الی‌كچانی‌گه‌ریال،‌فه‌لسه‌فه‌ی‌عیشق‌الی‌كچانی‌گه‌ریال‌فراوانرته‌‌له‌وه‌ی‌كه‌‌كچانی‌

تر‌لێی‌ده‌ڕوانن.تا‌كۆتایی‌ده‌یه‌ی‌یه‌كه‌می‌هه‌زاره‌ی‌نه‌یتوانیوه‌‌ كوردی‌ هێزێكی‌ هیچ‌ سێیه‌م،‌یان‌ سیاسی‌ مه‌كته‌بی‌ ئه‌ندامێتيی‌به‌‌ ناوه‌ندییه‌كان‌ كۆمیته‌‌ و‌ سه‌ركردایه‌تی‌دابنێت،‌ بۆ‌ كۆتایان‌ یان‌ ببه‌خشێت،‌ ژنان‌كرێكارانی‌ پارتی‌ ن��او‌ له‌‌ ئ��ه‌وه‌‌ ب��ه‌اڵم‌كوردستان،‌په‌كه‌كه‌‌و‌پارتی‌ژیانی‌ئازادی‌كوردستان‌)پژاك(،‌یه‌كالیی‌بووه‌ته‌وه‌‌و‌له‌‌

سه‌دا‌چلی‌كۆتایان‌هه‌یه‌.كۆردیناسیۆنی‌ ئه‌ندامی‌ چیا،‌ په‌لدا‌پارتی‌ژیانی‌ئازادیی‌كوردستان،‌شێوه‌‌ژیانی‌و‌ خۆشه‌ویستی‌ ڕۆحییه‌تی‌ و‌ گه‌ریالكان‌به‌یان‌ ڕۆژنامه‌ی‌ بۆ‌ عیشق،‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌پارت‌ له‌گه‌ڵ‌ »ج��ی��اواز‌ ڕوون��ده‌ك��ات��ه‌وه‌‌كچ‌ كوردستان،‌ سیاسییه‌كانی‌ الیه‌نه‌‌ و‌ناو‌ ناچنه‌‌ گه‌ریال‌ ڕیزه‌كانی‌ ‌ كوڕانی‌ و‌یه‌كرتیان‌ به‌اڵم‌ هاوسه‌رگیرییه‌وه‌،‌ ژیانی‌به‌‌ خۆشه‌ویستییه‌ش‌ ئه‌و‌ خۆشده‌وێت،‌

مانای‌په‌یوه‌ندیی‌سۆزداری‌نایه‌ت«.‌ئه‌و‌ بگه‌یته‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ بێگومان‌شوێنانه‌ی‌گه‌ریالكانی‌پارتی‌ژیانی‌ئازادیی‌كوردستانی‌لێیه‌،‌پێویسته‌‌ڕێگایه‌كی‌دوور‌

ئۆتۆمبیل‌ ب��ه‌‌ب����ڕۆی����ت،‌دوات���ری���ش‌ده‌ب�����ێ�����ت‌نیت‌ ا ه‌تو د تاب��ه‌پ��ێ‌ب��ه‌ره‌و‌ئ����ه‌و‌ش��وێ��ن��ه‌‌بچیت‌كه‌‌دیاری‌كراوه‌‌بۆ‌شوێنی‌ییه‌كه‌،‌ ز پێشوائ���ه‌گ���ه‌رچ���ی‌كه‌ش‌و‌هه‌وای‌زۆر‌ ناوچه‌كه‌‌س������ارد‌ب���وو‌ك��ه‌ش��ێ��ك��ی‌ و‌

له‌‌ ئه‌گه‌ر‌ بوو.‌ به‌فر‌ له‌‌ ڕوو‌ و‌ باراناوی‌گه‌ریالكان‌ دووره‌وه‌‌ له‌‌ هاتبیبت،‌ شاره‌وه‌‌سۆپایه‌كت‌ م��ی��وان��ی��ان،‌ ده‌ب��ی��ت��ه‌‌ ك��ه‌‌له‌‌ كه‌مێك‌ ت��اوه‌ك��و‌ داده‌گیرسێنن‌ بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ بیربچێته‌وه‌‌و‌دوای‌ ساردییه‌كه‌ت‌دواتر‌ ده‌كه‌ن،‌ پێشوازیت‌ گه‌رمی‌ به‌‌ زۆر‌به‌‌ ك��وڕ،‌ ی��ان‌ بێت‌ كچ‌ جا‌ گه‌ریالكان‌چونكه‌‌ هه‌ڵده‌ستێت،‌ خۆی‌ ئه‌ركه‌كه‌ی‌خۆیان‌ته‌واوی‌كاته‌كانیان‌دابه‌ش‌كردووه‌‌بۆئه‌وه‌ی‌ئه‌ركه‌كانیان‌ڕاپه‌ڕێنن،‌خۆ‌ئه‌گه‌ر‌سه‌رشانیان‌ ئه‌ركی‌ بچێت،‌ میوانێكیشیان‌مه‌به‌ستیانه‌‌ چونكه‌‌ ده‌ب��ێ��ت،‌ گ��ران��رت‌به‌باشرتین‌شێوه‌‌خزمه‌تی‌بكه‌ن.‌ئه‌وكاته‌ی‌ئێمه‌‌گه‌یشتینه‌‌الیان،‌گه‌ریالكان‌سه‌رقاڵی‌خوێندنه‌وه‌ی‌دوا‌دیداری‌به‌ڕێز‌ئۆجه‌الن‌بوون،‌چونكه‌‌بیروبۆچوونه‌كانی‌ئۆجه‌الن‌بۆ‌گه‌ریالكان‌په‌یڕە‌و‌پرۆگرامی‌ڕۆژانه‌ی‌و‌ قسه‌‌ هه‌ر‌ سه‌ملاندنی‌ بۆ‌ و‌ كاریانه‌‌باسێكیشیان،‌ڕای‌سه‌رۆكه‌كه‌ی‌خۆیان‌به‌‌

به‌ڵگه‌‌ده‌هێننه‌وه‌.گه‌ریالیه‌ی‌ كچه‌‌ ئ��ه‌و‌ چیا‌ په‌لدا‌ته‌مه‌نی‌ ل��ه‌‌ و‌ ت��ه‌م��ه‌ن��ی)٣٢(س��اڵ��ه‌‌ ك��ه‌‌ڕیزه‌كانی‌ رۆشتووه‌ته‌‌ ساڵییه‌وه‌‌ شانزه‌‌تریدا‌ هه‌ڤاڵه‌كانی‌ ل��ه‌چ��او‌ ‌ گ��ه‌ری��ال،‌خوله‌‌ له‌‌ یه‌كێك‌ به‌شداریی‌ ‌ توانیویه‌تی‌په‌روه‌رده‌ییه‌كان‌بێت‌كه‌‌‌ئۆجه‌الن‌خۆی‌و‌ له‌باره‌ی‌شوێن‌ وتووه‌ته‌وه‌.‌ تێدا‌ وانه‌ی‌پێگه‌ی‌ژن‌له‌ناو‌بزوتنه‌وه‌ی‌ئاپۆدا،‌په‌لدا‌چیا‌به‌مشێوه‌یه‌‌بۆ‌به‌یان‌دووا:‌»كۆما‌ژنێ‌و‌ كه‌جه‌كه‌دایه‌‌ چه‌تری‌ ژێر‌ له‌‌ كه‌‌ بڵند،‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ ژنانی‌ یه‌كێتیی‌ وه‌كو‌ ئێمه‌ش‌كوردستان،‌له‌ژێر‌چه‌تری‌كۆما‌ژنێ‌بڵنددا‌ئێمه‌‌ سه‌ره‌كیی‌ خه‌باتی‌ ده‌گرین،‌ جێ‌پێگه‌یاندنی‌ و‌ پ��ه‌روه‌رده‌ك��ردن‌ سه‌ره‌تا‌لێهاتوویی‌ و‌ به‌توانا‌ و‌ به‌هێز‌ كادیری‌ژندا‌ ڕزگاریی‌ پێناو‌ له‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ ژنه‌،‌كورد،‌ ژنی‌ بۆ‌ ته‌نیا‌ نه‌ك‌ بكه‌ن،‌ خه‌بات‌ئێستاشدا‌ له‌‌ جیهان.‌ ژنانی‌ بۆ‌ به‌ڵكو‌دژی‌ ده‌ستپێكردووه‌‌ كه‌مپینێكامن‌ ئێمه‌‌له‌‌ ژنان‌ دژی‌ توندوتیژی‌ و‌ ده‌ستدرێژی‌

هه‌رچوار‌پارچه‌ی‌كوردستان«.ئامانجامن‌ »ئێمه‌‌ ده‌ڵێت‌ په‌لدا‌ ‌و‌ بناسێت‌ خۆی‌ كۆمه‌ڵگه‌ى‌ ژن‌ ئه‌وه‌یه‌‌جارێكی‌تر‌ژن‌له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‌بزانێت‌ئه‌رك‌

و‌مافی‌چییه«‌.هه‌ڤاڵ‌په‌لدا‌نیگه‌رانیی‌خۆی‌نیشان‌سه‌ده‌ی‌‌ ساڵی‌ سه‌د‌ له‌‌ ل��ه‌وه‌ی‌ ده‌دات‌بیستدا‌ئه‌خالقی‌كۆمه‌ڵگه‌‌به‌ره‌و‌ڕووخان‌

ده‌چێت،‌بۆ‌ئه‌مه‌ش‌ژن‌كراوه‌ته‌‌چه‌ك.‌ئ���ەو‌دۆخ���ی‌خ��راپ��ی‌ژن���ان‌له‌‌به‌گشتی‌و‌عێراق‌ ناوه‌ڕاست‌ خۆرهه‌اڵتی‌ئه‌ستۆی‌ ده‌خاته‌‌ به‌تایبه‌تی،‌ كوردستان‌ و‌پەلدا‌ ئه‌مریكا،‌ تایبه‌تی‌ به‌‌ داگیركه‌ر،‌هه‌یه‌‌ دروشمێكی‌ »ئه‌مریكا‌ ده‌ڵێت:‌ده‌ڵێت‌‌ئه‌گه‌ر‌بته‌وێت‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك‌

یه‌كه‌مجار‌ پێویسته‌‌ بكه‌یت،‌ سه‌رقاڵ‌بیخه‌یته‌‌ و‌ بكه‌یت‌ ده‌سته‌مۆ‌ ژنه‌كانیان‌

الی‌خۆت«.بابه‌تی‌ له‌باره‌ی‌ زیاتر‌ په‌لدا‌ ‌هه‌ڤاڵ‌ده‌دوێت:‌ كوردیدا‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ له‌‌ ژنه‌وه‌‌»ئێستا‌چه‌مكی‌نامووس‌له‌ناو‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌كوردیدا‌قسه‌ی‌زۆری‌له‌سه‌ر‌ده‌كرێت،‌كه‌‌نامووس‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر‌ پێداده‌گرن‌ زۆر‌ئه‌وه‌‌ ب��ه‌اڵم‌ ژن،‌ جه‌سته‌ی‌ له‌‌ بریتییه‌‌ڕاست‌نییه‌،‌نامووسی‌ئێمه‌‌خاك‌و‌زمان‌و‌نیشتیامنی‌ئێمه‌یه‌«.‌ئەم‌گەریالیە‌ده‌گاته‌‌ئه‌و‌ڕاده‌یه‌ی‌كه‌‌بڵێت‌ئێستا‌بازرگانی‌به‌‌ئه‌مه‌ش‌ كه‌‌ ده‌كرێت،‌ ژن��ه‌وه‌‌ جه‌سته‌ی‌له‌‌ڕەوشتی‌ ئه‌خالقییه‌وه‌‌دووره‌‌ له‌‌رووی‌بێڕێزی‌ »ئێستا‌ ده‌ڵێت‌ و‌ مرۆڤایه‌تییه‌وه‌‌كردن‌به‌رامبه‌ر‌به‌‌ژن‌گه‌یشتووه‌ته‌‌لووتكه‌‌وه‌كو‌ ده‌كرێت،‌ سه‌یر‌ كااڵ‌ وه‌كو‌ ژن‌ و‌ده‌ستت‌ مۆبایله‌كه‌ی‌ تۆ‌ ئه‌وه‌ی‌هه‌ركات‌كۆن‌بوو،‌بیفرۆشیته‌وه‌‌و‌دانه‌یه‌كی‌نوێرت‌له‌‌خۆرهه‌اڵتی‌ ئێستا‌ ڕاستیدا‌ له‌‌ بكڕیت.‌ناوه‌ڕاستدا‌به‌‌گشتی‌و‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌كوردی‌به‌‌تایبه‌تی،‌به‌مشێوه‌یه‌‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌ژن‌

ده‌كرێت«.په‌لدا‌سه‌باره‌ت‌به‌‌مامه‌ڵه‌ی‌واڵتانی‌بۆچوونی‌ ئ��اف��ره‌ت،‌ له‌گه‌ڵ‌ رۆژئ���اواش‌ئه‌وه‌ی‌ كه‌‌ وای��ه‌‌ پێی‌ و‌ هه‌یه‌‌ تایبه‌تی‌ناوی‌ به‌‌ ده‌ك��رێ��ت‌ ئ��اف��ره‌ت‌ به‌رانبه‌ر‌‌« ئ��ازادی‌ مانای‌ له‌‌ دووره‌‌ ئازادییه‌وه‌،‌خۆرئاواییه‌كانیش‌ كۆمه‌ڵگه‌‌ له‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ئازادی‌ ئه‌وه‌‌ بۆ‌ژن،‌ لێوه‌‌ده‌كرێت‌ باسی‌كۆیله‌،‌ به‌‌ كردنه‌‌ ژن‌ ئه‌وه‌‌ به‌ڵكو‌ نییه‌،‌كۆمه‌ڵگه‌‌ خراپكردنی‌ ب��ۆ‌ ژن‌ ئ���ه‌وان‌زۆر‌ توانایه‌كی‌ ژن‌ چونكه‌‌ به‌كارده‌هێنن،‌

گه‌وره‌ی‌هه‌یه‌«.كۆردیناسیۆنی‌ ئ��ه‌ن��دام��ه‌ی‌ ئ��ه‌و‌باس‌ كوردستان،‌ ئازادیی‌ ژیانی‌ پارتی‌چوارچێوه‌ی‌ له‌‌ كه‌‌ ده‌كات‌ كه‌مپینه‌‌ له‌و‌توندوتیژی‌ به‌‌ سه‌باره‌ت‌ چاالكییه‌كانیاندا‌»ئێستا‌ داوه‌‌ ئه‌نجامیان‌ ژن��ان‌ دژی‌تایبه‌تی‌ به‌‌ كوردستان،‌ داگیركه‌رانی‌كچان،‌ قوتابخانه‌كانی‌ زۆربه‌ی‌ له‌‌ تورك،‌منداڵ،‌ كچانی‌ سه‌ر‌ ده‌كه‌نه‌‌ ده‌ستدرێژی‌كورد.‌ ئه‌خالقی‌ به‌‌ سووكایه‌تییه‌‌ ئه‌مه‌ش‌ئێمه‌‌ پالنه‌،‌ و‌ هێرش‌ له‌م‌ پێشگرتن‌ بۆ‌كه‌مپینێكامن‌ده‌ستپێكردووه‌‌له‌‌هه‌رچوار‌پارچه‌ی‌كوردستان‌دژی‌ده‌ستدرێژیكردنه‌‌كه‌‌ ڕۆژهه‌اڵتییه‌‌ كچه‌‌ ئه‌و‌ ژن��ان«.‌ سه‌ر‌ئێستا‌ئه‌ندامی‌سه‌ركردایه‌تیی‌پارتی‌ژیانی‌ئازادیی‌كوردستانه‌،‌ده‌ڵێت‌»بۆ‌خراپكردن‌خۆرهه‌اڵتی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ تێكدانی‌ و‌ناوه‌ڕاست،‌كار‌له‌سه‌ر‌دووشت‌ده‌كرێت،‌دیكه‌‌ ئ���ه‌وی‌ ب��رس��ی��ك��ردن،‌ یه‌كێكیان‌

به‌كارهێنانی‌ژن«.‌په‌لدا‌ده‌ڵێت‌»ئه‌گه‌ر‌له‌‌ڕۆژهه‌اڵىت‌

كوڕێك‌ و‌ كچێك‌ ك��وردس��ت��ان‌

ڕێگایه‌كدا،‌ له‌‌ بكه‌ن‌ یه‌كرتی‌ سه‌یری‌ده‌وڵه‌ت‌هه‌ردووكیان‌ده‌خاته‌‌زیندانه‌وه‌،‌زیندان‌ له‌‌ پارێزییه‌وه‌.‌ نامووس‌ ناوی‌ به‌‌به‌دڕەوشتی‌ هه‌رچی‌ ده‌گوزه‌رێت؟‌ چی‌هه‌یه‌‌له‌‌زیندان‌فێری‌ئه‌و‌ژنه‌‌ده‌كرێت،‌مادده‌ی‌ به‌‌ مودمین‌ و‌ له‌شفرۆشی‌ وه‌كو‌كارانه‌ش‌ ج��ۆره‌‌ ئ��ه‌م‌ ئه‌گه‌ر‌ هۆشبه‌ر،‌یان‌ له‌سێداره‌دان‌ ڕووب��ه‌ڕووی‌ نه‌كات،‌ئه‌مه‌ش‌هه‌مووی‌ ده‌بێته‌وه‌،‌ كردن‌ ڕەجم‌سیاسه‌ت‌كردنه‌‌به‌‌جه‌سته‌ی‌ژنه‌وه‌،‌نه‌ك‌گه‌ریالیه‌‌ كچه‌‌ ئه‌و‌ ژن«.‌ له‌‌ پارێزگاری‌دینه‌وه‌‌ ناوی‌ به‌‌ ئێران‌ ده‌وڵه‌تی‌ ده‌ڵێت‌ئه‌م‌كارانه‌‌ده‌كات،‌بۆئه‌وه‌ی‌بڕوا‌به‌‌باوك‌نه‌بن‌ نیگه‌ران‌ تاوه‌كو‌ بهێرنێت‌ دایك‌ و‌بدرێته‌وه‌‌ ئه‌گه‌ر‌ كچه‌كه‌یان،‌ كوشتنی‌ له‌‌ده‌ستی‌دایك‌و‌باوكیشیان‌خۆیان‌بیكوژن،‌ئه‌م‌ بزانن‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌بێ‌ باوكه‌ش‌ و‌ دایك‌ڕاسته‌‌ كچه‌كه‌یان‌ پاڵ‌ دراوه‌ته‌‌ تۆمه‌ته‌ی‌

یان‌نا،‌كچه‌كه‌یان‌ده‌كوژن.‌)په‌لدا‌چیا(ی‌ئه‌ندامی‌كۆردیناسیۆنی‌له‌باره‌ی‌ كوردستان،‌ ئازادی‌ ژیانی‌ پارتی‌قسه‌ی‌ كوردستانیشه‌وه‌‌ هه‌رێمی‌ ژنانی‌ده‌ڵێت‌ په‌یجور‌ الپ���ه‌ره‌ی‌ بۆ‌ و‌ هه‌یه‌‌ژنی‌ ژم��اره‌ی��ه‌ك‌ هه‌بوونی‌ »س���ه‌ره‌ڕای‌به‌‌ به‌اڵم‌ كوردستان،‌ په‌رله‌مانی‌ له‌‌ زۆر‌ڕەسمی‌ڕێگه‌‌به‌‌فره‌ژنی‌درا‌له‌‌باشووری‌و‌ ده‌ن��گ‌ به‌‌ باشوور‌ ژنانی‌ كوردستان،‌به‌سه‌ر‌ پیاویان‌ ده‌ستی‌ خۆیان‌ ڕەنگی‌

خۆیاندا‌زاڵ‌كرد«.ڕەخنه‌ی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ ناوبراو‌ ‌خاڵێكی‌ به‌‌ ژن‌ هه‌بوونی‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌گرنگه‌كانی‌ شوێنه‌‌ له‌‌ ده‌زانێت‌ گرنگ‌به‌اڵم‌ له‌‌هه‌رێمی‌كوردستان،‌ ده‌سه‌اڵتدا‌ژنانه‌‌ ئه‌م‌ بوونی‌ ئایا‌ كه‌‌ ئه‌وه‌یه‌‌ پرسیار‌تاچه‌ند‌ده‌كه‌وێته‌‌خزمه‌تی‌ژنی‌كورد‌له‌‌هه‌رێمی‌كوردستان؟‌ئایا‌به‌رگری‌له‌‌مافی‌ژن‌ده‌كه‌ن‌یان‌وه‌كو‌پیاوان‌بیرده‌كه‌نه‌وه‌؟‌‌‌په‌لدا‌چیا‌ده‌ڵێت:‌»زۆرینه‌ی‌ئه‌و‌ژنانه‌ی‌له‌‌باشوور‌له‌‌ده‌سه‌اڵتدا‌به‌شدارن،‌ته‌نیا‌له‌سه‌ر‌كورسی‌دانراون،‌وه‌كو‌ڕۆژئاوا‌هیچ‌ڕۆڵێكیان‌پێنادرێت،‌چونكه‌‌وه‌كو‌جه‌سته‌‌كاتێك‌ »بۆچی‌ ده‌پرسێت‌ په‌لدا‌ له‌وێیه‌«.‌هه‌یه‌،‌ بوونیان‌ ژن‌ ده‌یان‌ په‌رله‌مان‌ له‌‌ژنان‌ ڕاسته‌قینه‌ی‌ نوێنه‌ری‌ ده‌بێت‌ كه‌‌بن،‌به‌اڵم‌تا‌ئێستاش‌ڕۆژانه‌‌ژنان‌خۆیان‌

ده‌كوژن‌و‌ده‌سوتێنن‌و‌ده‌خنكێنن؟!«.هه‌ڤاڵ‌ ژنانه‌وه‌‌ خۆكوشتنی‌ له‌باره‌ی‌په‌لدا‌ده‌ڵێت‌»ئه‌مه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ژنان‌بێئیراده‌ن‌و‌باش‌خۆیان‌نه‌ناسیوه‌‌و‌

نازانن‌كێن‌و‌بۆچی‌له‌ژیاندان«.به‌زه‌واجیش‌ سه‌باره‌ت‌ په‌لدا‌ هه‌ڤاڵ‌من‌ زه‌واجیش‌ »بۆ‌ هه‌یه‌‌ خۆی‌ قسه‌ی‌دژی‌نیم،‌به‌اڵم‌ئایا‌زه‌واج‌تا‌چه‌ند‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌ڕێزگرتن‌له‌‌یه‌كرتی‌ده‌كرێت؟‌ئایا‌

پرۆسه‌ی‌ ده‌چێته‌‌ جه‌سته‌‌ بۆ‌ ته‌نیا‌ پیاو‌هاوسه‌رگیرییه‌وه‌؟«.

تایبه‌تیی‌ تێڕوانینی‌ به‌‌ سه‌باره‌ت‌وه‌كو‌كچه‌‌گه‌ریالیه‌ك‌بۆ‌چه‌ند‌چه‌مكێك،‌خۆشه‌ویستییه‌وه‌‌ ل��ه‌ب��اره‌ی‌ س��ه‌ره‌ت��ا‌یه‌كرتی‌ له‌‌ ح��ه‌ز‌ كوڕێك‌ و‌ »ك��چ‌ وت��ی‌به‌اڵم‌ زه‌واجیش،‌ ئاستی‌ ده‌گاته‌‌ ده‌كه‌ن،‌و‌‌ ڕێ��ز‌ ئه‌ساسی‌ له‌سه‌ر‌ ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی‌خۆشه‌ویستیی‌ڕاسته‌قینه‌‌نه‌بووه‌،‌كوڕەكه‌‌بگاته‌‌جه‌سته‌ی‌ ده‌ستی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ ته‌نیا‌به‌قوربان‌ به‌‌ ك��ردووه‌‌ ده‌ستی‌ كچه‌كه‌‌بوون‌و‌به‌‌حه‌یران‌بوون،‌به‌اڵم‌دواتر‌له‌‌یه‌كرتی‌جیابوونه‌ته‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌كچ‌و‌خۆشبوێت،‌ یه‌كرتییان‌ به‌ڕاستی‌ كوڕێك‌من‌ ده‌ده‌ن.‌ یه‌كرتی‌ نیشانی‌ ڕێز‌ ئه‌وا‌هه‌ڵسه‌ندنگاندنم‌نییه‌‌بۆ‌خۆشه‌ویستیی‌ڕاست‌ حه‌زكردنێكی‌ چونكه‌‌ جنسی،‌چییه‌؟‌ زه‌واج‌ بۆ‌ هه‌ڵسه‌نگاندنت‌ نییه‌«.‌ده‌ڵێت‌ په‌لدا‌ پێیه‌تی؟‌ ب��اوه‌ڕت‌ ئ��ه‌ی‌بێت،‌ دیموكراتیك‌ خانه‌واده‌‌ »ده‌بێت‌پیاویش،‌ نه‌‌ بێت‌ بااڵده‌ست‌ ژن‌ نه‌‌ واته‌‌پێویسته‌‌زه‌واجیش‌هه‌بێت،‌به‌اڵم‌ده‌بێت‌

وه‌كو‌ئه‌وه‌ی‌

باوك‌ و‌ دایك‌ پێویسته‌‌ كرد.‌ باسم‌ من‌په‌روه‌رده‌‌ باش‌ منداڵی‌ به‌قوتابخانه‌،‌ بنب‌بێڕێزی‌ هه‌میشه‌‌ ئ��ه‌وان‌ ن��ه‌ك‌ بكه‌ن.‌نه‌بوونی‌ له‌باره‌ی‌ بكه‌ن«.‌ یه‌كرتی‌ به‌‌زه‌واجیش‌له‌ناو‌ڕیزه‌كانی‌گه‌ریالدا،‌په‌لدا‌ده‌ڵێت:‌»ئێمه‌‌باوه‌ڕمان‌به‌وه‌‌كردووه‌‌كه‌‌خه‌بات‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ شاخ‌ هاتوینه‌ته‌‌ ئێمه‌‌بكه‌ین،‌ئه‌گه‌ر‌لێره‌‌زه‌واج‌بكه‌ین‌ناتوانین‌خزمه‌تی‌ ده‌بێت‌ یان‌ بكه‌ین،‌ خه‌بات‌پیاو‌بكه‌ین‌یان‌منداڵ‌په‌روه‌رده‌‌بكه‌ین،‌ئێمه‌‌ س��ه‌ره‌وه‌‌ هۆكارانه‌ی‌ ئه‌م‌ له‌به‌ر‌

زه‌واجامن‌قه‌ده‌غه‌‌كردووه‌«.له‌‌دواپرسیاردا‌له‌‌په‌لدام‌پرسی‌دایك‌وتی‌ ئه‌و‌ ‌ ده‌گه‌یه‌نێت؟‌ تۆوه‌‌چی‌ به‌الی‌»له‌پێناو‌دایكمدا‌خه‌بات‌ده‌كه‌م،‌دایك‌بۆ‌من‌هه‌موو‌شتێكه‌‌و‌زۆر‌پیرۆزه‌،‌خاكیش‌بۆ‌من‌دایكه‌،‌وه‌كو‌ئه‌وه‌ی‌چۆن‌دایك‌منی‌له‌باوه‌ش‌ من‌ خاكیش‌ گرتووه‌،‌ باوه‌ش‌ له‌‌ده‌گرێت‌و‌نرخی‌زۆر‌گه‌وره‌یه‌.‌هه‌ركاتێك‌دایكێك‌ده‌بینم،‌وا‌هه‌ست‌ده‌كه‌م‌دایكی‌خۆم‌ده‌بینم،‌چونكه‌‌هه‌موو‌دایكێك‌یه‌ك‌

ئازار‌ده‌چێژێت«.

komalayati.bayan@yahoo.comژماره‌‌)1٣(،‌سێشه‌ممه‌‌٢01٢/1٢/11،‌ساڵی‌یەکەم

11

خۆشه ویستیی سێکسى حه زكردنێكی ڕاست نییهكچه‌گه‌ریال‌يەك‌دڵی‌بۆ‌بەیان‌دەکاتەوە

پەلدا‌چیا.‌فۆتۆگراف:‌سەملان‌کۆچەرى

لیقا‌وه‌ردی،‌په‌رله‌مانتاری‌لیستی‌عێراقیه‌‌بۆ‌به‌یان:

له به ندیخانه كانی عێراق ئافره تان دووچاری ئه شكه نجه و ده ستدرێژیی سێكسی ده بنه وه

ئه‌و‌ چاره‌نووسی‌ زانینی‌ بۆ‌ )به‌یان(‌پرسیارێكی‌ چه‌ند‌ به‌ندكراوانه،‌‌ ئافره‌ته‌‌عێراقیه‌‌ لیستی‌ په‌رله‌مانتاری‌ ئاڕاسته‌ی‌كه‌‌ كرد،‌ وه‌ردی‌ لیقا‌ االنبار،‌ پارێزگای‌ له‌‌له‌‌ ئافره‌ت‌ كاروباری‌ لیژنه‌ی‌ له‌‌ ئه‌ندامه‌‌

په‌رله‌مانی‌عێراق.به‌ندكراوه‌كان‌ ئافره‌ته‌‌ كێشه‌ی‌ به‌یان:‌دوای‌ئه‌و‌مشتومڕەی‌نێو‌په‌رله‌مان،‌ئێستا‌

به‌‌كوێ‌‌گه‌یشتووه‌؟له‌‌ماوه‌ی‌ لیقا‌وه‌ردی:‌وه‌ك‌ده‌زانن‌دوو‌هه‌فته‌ی‌ڕابوردوودا‌په‌رله‌مانی‌عێراق‌هه‌ندێ‌‌له‌‌دانیشتنه‌كانی‌ته‌رخان‌كردبوو‌

بكه‌وێته‌وه‌،‌ دوور‌ لێی‌ ده‌دا‌ هه‌وڵی‌له‌‌ په‌یوه‌ندییان‌ ن��ه‌ی��ده‌ت��وان��ی،‌ ب��ه‌اڵم‌مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ ب��ۆ‌ خۆشه‌ویستییه‌وه‌‌ناچار‌ هانای‌ حه‌مید‌ گۆدڕابوو،‌ نامرۆڤانه‌‌به‌‌ كه‌سێكی‌ چه‌ند‌ كرد،‌ له‌شفرۆشی‌ به‌‌ئه‌وه‌ی‌ به‌بێ‌‌ هانا،‌ ب��ۆالی‌ ده‌هێنا‌ پ��اره‌‌هانا‌بتوانێت‌ناڕەزایی‌ده‌رببڕێت،‌چونكه‌‌چه‌ند‌ و‌ وێنه‌‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڕەشه‌ی‌هانا‌ لێره‌دا‌ لێده‌كرد،‌ ڤیدیۆیه‌كی‌ پارچه‌‌خۆی‌ چۆن‌ نازانێت‌ ناكرێته‌وه‌،‌ بۆ‌ بیری‌ده‌رباز‌بكات‌له‌و‌گرفته‌‌گه‌وره‌ی‌كه‌‌ژیانی‌ده‌بات،‌ سه‌رگه‌ردانی‌ و‌ هه‌ڵدێر‌ ب��ه‌ره‌و‌ناچار‌ڕۆژێك‌بڕیاری‌دا‌بارودۆخه‌كه‌ی‌بۆ‌دایكی‌باس‌بكات،‌ئه‌ویش‌باوك‌و‌براكانی‌به‌‌شێوه‌یه‌كی‌ژیرانه‌‌لێ‌‌‌ئاگادار‌بكاته‌وه‌.‌دونیادیده‌‌ ژنێكی‌ هانا‌ دایكی‌ ‌مێرده‌كه‌ی‌ ژیرانه‌‌ شێوه‌یه‌كی‌ به‌‌ ب��وو،‌پاش‌ ك����رده‌وه‌،‌ ئ��اگ��ادار‌ گرفته‌كه‌‌ ل��ه‌‌هانا‌ براكه‌ی‌ ه��ه‌ردوو‌ له‌‌ به‌ڵێن‌ ئه‌وه‌ی‌كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ هیچ‌ كه‌‌ وه‌رده‌گ��رێ��ت‌باس‌ ئه‌وانیشی‌ بۆ‌ ‌ نه‌بێت،‌ خراپیان‌ڕێگه‌‌ ده‌ڵێت‌ پێ‌‌ ئه‌وه‌شیان‌ ده‌ك��ات،‌چاره‌یه‌كی‌باشی‌له‌‌به‌رده‌مدایه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌

پیرۆزبایی‌ خێرا‌ كرد،‌ كوردستان‌ هه‌رێمی‌جه‌ژنی‌نارده‌وه‌‌بۆ‌هه‌مان‌ژماره‌‌و‌داوای‌ئه‌وه‌ی‌لێكرد‌كه‌‌خۆی‌بناسێنێت،‌ئه‌و‌كچه‌‌داوی‌ كه‌وته‌‌ كه‌‌ ساڵه‌یه‌ی‌ ته‌مه‌ن‌هه‌ژده‌‌خۆشه‌ویستیی‌‌حه‌میده‌وه،‌‌به‌‌شێوه‌یه‌كی‌به‌بێ‌‌ ده‌ستیه‌وه‌،‌ به‌‌ دا‌ خۆی‌ ساده‌‌ زۆر‌به‌ بزانێت‌خێزانداره‌.‌شه‌وبۆ‌ڕۆژ‌ ئه‌وه‌ی‌هه‌ڵسوكه‌وتی‌ ده‌كرد‌ هه‌ستی‌ زیاتر‌ ‌ڕۆژ‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌گۆڕاوه‌،‌هه‌ندێ‌‌جار‌دره‌نگ‌ده‌هاته‌وه‌‌بۆ‌ماڵه‌وه‌،‌یان‌كاتێك‌له‌‌ماڵه‌وه‌‌ده‌ك��رد،‌ بێده‌نگ‌ مۆبایله‌كه‌ی‌ ده‌ب��وو،‌له‌‌ وای‌ ژیان‌ سه‌رقاڵیی‌ وابوو‌ پێی‌ به‌اڵم‌هه‌ڵسوكه‌وتی‌ ‌ ك��ردووه‌‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌چاوی‌ جارێك‌ چه‌ند‌ حه‌مید‌ بگۆڕێت،‌له‌یه‌ك‌ ئه‌وه‌نده‌‌ ده‌ك��ه‌وت،‌ )هانا(‌ به‌‌له‌گه‌ڵیدا‌ ئه‌وه‌ی‌ گه‌یشته‌‌ بوونه‌وه‌،‌ نزیك‌ته‌نازولی‌ زۆر‌ حه‌مید‌ پێشرت‌ بخه‌وێت،‌ده‌كرد‌بۆ‌هانا،‌به‌اڵم‌له‌‌دوای‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌له‌گه‌ڵیدا‌ و‌ پێدا‌ هاوسه‌رگیریی‌ به‌ڵێنی‌ڕازیبوونی‌ به‌‌ ‌ ناچار‌ هانای‌ ‌ خ��ه‌وت،‌

هه‌موو‌داواكارییه‌كانی‌كرد.بتوانێت‌ گرانه‌‌ زۆر‌ زانیی‌ حه‌مید‌بكات،‌ ه��ان��ادا‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ هاوسه‌رگیری‌

داڕشتنه‌وه‌ی:‌ئاراس‌ڕەفیق

خنجیالنه‌ی‌ خێزانێكی‌ حه‌مید‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ له‌‌ پێكهاتبوو‌ ه��ه‌ب��وو،‌ب��وون،‌ به‌خته‌وه‌ر‌ زۆر‌ ‌ دووم��ن��داڵ.‌ و‌كه‌مرتین‌كێشه‌و‌گرفتیان‌هه‌بوو،‌ئه‌وه‌ش‌شه‌وبۆی‌ سه‌الریی‌ و‌ لێهاتوویی‌ به‌هۆی‌هێمن‌ زۆر‌ ژنه‌‌ ئه‌م‌ بوو،‌ هاوسه‌ریه‌وه‌‌پاكوخاوێن‌ و‌ به‌سه‌لیقه‌‌ له‌سه‌رخۆیه‌‌ و‌شه‌وبۆ‌ ناوماڵدا،‌ كاروباره‌كانی‌ له‌‌ بوو‌بۆ‌ ده‌كرد‌ دروست‌ خواردنی‌ به‌تامرتین‌هاوسه‌ره‌كه‌ی،‌ئه‌و‌كتێبانه‌ی‌ده‌خوێنده‌وه‌‌جۆره‌كانی‌ دروس��ت��ك��ردن��ی‌ ب��اس��ی‌ ك��ه‌‌خواردنیان‌ده‌كرد،‌باشرتین‌ڕێگه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌خۆیدا‌ به‌الی‌ مێرده‌كه‌ی‌ دڵی‌ بتوانیت‌خۆشرتین‌ بتوانێت‌ ئه‌وه‌بوو‌ ڕابكێشێت‌بكات،‌ بۆ‌دروست‌ به‌تامرتین‌خواردنی‌ و‌

حه‌میدیش‌به‌وه‌‌زۆر‌دڵخۆش‌ده‌بوو.یه‌كه‌م‌ڕۆژی‌جه‌ژنی‌قوربان‌حه‌مید‌نامه‌یه‌كی‌پیرۆزبایی‌بۆ‌دێت‌له‌‌ژماره‌یه‌كی‌سه‌ره‌تای‌ سه‌رده‌مه‌كه‌ش‌ ن��ه‌ن��ارساوه‌وه‌،‌له‌‌ به‌رنامه‌یه‌بوو‌ بێ‌‌ و‌ خێرا‌ كرانه‌وه‌‌ ئه‌و‌له‌‌ ڕووی‌ عێراق‌ ئازادیی‌ پڕۆسه‌ی‌ دوای‌

بۆ‌گفتوگۆ‌له‌‌سه‌ر‌كێشه‌ی‌ئه‌و‌ئافره‌تانه‌،‌شاری‌ به‌ندینخانه‌ی‌ چه‌ندین‌ له‌‌ كه‌‌به‌ندكراون،‌ دیكه‌ش‌ شاره‌كانی‌ و‌ به‌غدا‌بزانرێت‌ یاساییه‌وه‌‌ ڕووی‌ له‌‌ ئه‌وه‌ی‌ بێ‌‌له‌سه‌ر‌چی‌ده‌ستبه‌سه‌ر‌كراون،‌ئایا‌له‌سه‌ر‌

كێشه‌ی‌جینائی‌گیراون‌یان‌تیرۆر؟‌كاروباری‌ لیژنه‌ی‌ وه‌ك‌ ئێوه‌‌ ئه‌ی‌ به‌یان:‌له‌‌ م��رۆڤ‌ مافی‌ لیژنه‌ی‌ یان‌ ئافره‌تان،‌نییه‌‌ تواناتاندا‌ له‌‌ عێراق،‌ په‌رله‌مانی‌

سه‌ردانی‌ئه‌و‌به‌ندكراوانه‌‌بكه‌ن؟پێت‌ دڵنیاییه‌وه‌‌ به‌‌ وه‌ردی:‌ لیقا‌هه‌وڵامن‌ چه‌ند‌ چونكه‌‌ نه‌خێر،‌ ده‌ڵێم‌ئافره‌تان،‌ كاروباری‌ لیژنه‌ی‌ وه‌ك‌ داوه‌‌په‌رله‌مانی‌ له‌‌ مرۆڤ‌ مافی‌ لیژنه‌ی‌ یان‌عێراق،‌سه‌ردانی‌ئه‌و‌به‌ندكراوانه‌‌بكه‌ین،‌ڕووبه‌ڕوومان‌ ته‌گه‌ره‌‌ و‌ كۆسپ‌ كۆمه‌ڵێ‌‌

بۆ‌ نه‌چێت،‌ تیا‌ كچه‌كه‌یان‌ داه��ات��ووی‌هه‌موو‌ وه‌ك��و‌ ده‌ڵێت‌ به‌‌هانا‌ ئه‌مه‌ش‌ڕۆژەكانی‌تر‌ئاماده‌كاری‌بكات‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كوڕە‌ كاتێك‌ بكه‌وێت،‌ حه‌مید‌ به‌‌ چاوی‌هانا‌ كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ هانا‌ ماڵی‌ ده‌گاته‌‌خۆیدا،‌ ژووره‌كه‌ی‌ له‌‌ ده‌یگرن‌ به‌خێرایی‌پێی‌ ده‌ك��ه‌ن‌ له‌گه‌ڵدا‌ قسه‌ی‌ جوانی‌ به‌‌ده‌یكوژن‌ یان‌ هه‌یه‌،‌ ڕێگه‌ی‌ دوو‌ ده‌ڵێن‌یاخود‌به‌‌ڕێگه‌یه‌كی‌یاسایی‌هاوسه‌رگیری‌ئه‌وه‌شدا‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌كات،‌ هانادا‌ له‌گه‌ڵ‌هیچ‌ ب��ه‌‌ ده‌ن��ووس��ێ��ت‌ به‌ڵێننامه‌یه‌ك‌نه‌نوێنێت‌ خ��راپ‌ مامه‌ڵه‌ی‌ شێوه‌یه‌ك‌به‌سته‌زمانیش‌ ش��ه‌وب��ۆی‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ��ی��دا،‌خه‌ریكی‌نانكردن‌بوو‌كاتێك‌به‌وه‌ی‌زانی،‌باوه‌ڕی‌ بوو،‌ شۆك‌ تووشی‌ ده‌ستبه‌جێ‌‌نه‌ده‌كرد‌مێرده‌كه‌ی‌ئه‌وه‌نده‌‌خراپ‌بێت،‌مێرده‌كه‌ی‌ ماڵی‌ دڵنیابوون‌ ‌ پاش‌ به‌اڵم‌زۆر‌ ‌ باوكی،‌ ماڵی‌ گه‌ڕایه‌وه‌‌ و‌ جێهێشت‌گران‌بوو‌بتوانێت‌دوو‌منداڵه‌‌بێتاوانه‌كه‌ی‌له‌‌ بیری‌ كاتێك‌ ب��ه‌اڵم‌ به‌جێبهێڵت،‌هه‌مووشتێكی‌ ده‌ك���رده‌وه،‌‌ مێرده‌كه‌ی‌

له‌بیر‌ده‌كرد.‌باوكیشی‌ ماڵی‌ كاریگه‌ریی‌ شه‌وبۆ‌

له‌سه‌ربوو‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌به‌‌زوویی‌جیاببێته‌وه‌‌هه‌واڵه‌كه‌‌ ته‌واوی‌ به‌‌ چونكه‌‌ حه‌مید،‌ له‌‌له‌ناو‌خه‌ڵكییدا‌باڵو‌ده‌بێته‌وه‌‌و‌منداڵه‌كان‌له‌الیه‌كی‌ ده‌مێننه‌وه‌،‌ باپیره‌یان‌ ‌ ماڵی‌ له‌‌فشارێكی‌ ژێ��ر‌ كه‌وته‌‌ حه‌مید‌ ت��ره‌وه‌‌له‌الیه‌كه‌وه‌‌ خ��راپ��ه‌وه‌،‌ زۆر‌ ده‌روون��ی��ی‌پچڕا،‌ به‌خته‌وه‌ره‌كه‌ی‌ خێزانه‌‌ شیرازه‌ی‌كچه‌دا‌ ئه‌و‌ له‌گه‌ڵ‌ هاوسه‌رگیریی‌ پاشان‌له‌گه‌ڵ‌ خۆیه‌وه‌‌ ب��ه‌رچ��اوی‌ به‌‌ كه‌‌ ك��رد‌ئه‌م‌ خ��ه‌وت��ب��وو،‌ ت��ردا‌ پیاوێكی‌ چه‌ند‌بیركردنه‌وانه‌‌له‌‌كاتی‌گه‌ڕانه‌وه‌یدا‌بوو‌كه‌‌به‌‌ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‌‌بۆ‌ماڵه‌وه‌‌‌ده‌گه‌ڕایه‌وه‌،‌دوو‌ و‌ شه‌وبۆ‌ بۆالی‌ ده‌گه‌ڕایه‌وه‌‌ له‌وه‌ی‌منداڵه‌‌چاوگه‌شه‌كه‌ی‌به‌‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كی‌به‌تامی‌ خ��واردن��ێ��ك��ی‌ و‌ ڕاستگۆیانه‌‌پێشكه‌ش‌ده‌كرد‌و‌منداڵه‌كانیش‌به‌‌وشه‌ی‌ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ كۆشی‌ ده‌چ��وون��ه‌‌ بابه‌گیان‌ماچیان‌بكات،‌به‌اڵم‌له‌‌پڕ‌ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‌سه‌ختی‌ ب��ه‌‌ و‌ ده‌رچ����وو‌ ل��ه‌ده‌س��ت‌برینداربوو،‌پاش‌دوو‌ڕۆژ‌له‌‌نه‌خۆشخانه‌‌

گیانی‌له‌ده‌ست‌دا!‌‌‌

تێبینی:‌ناوه‌كان‌خوازراون.

‌بووەته‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌هیچ‌الیه‌نێك‌بكات.‌ هه‌نگاوه‌مان‌ له‌و‌ پشتگیری‌ نییه‌‌به‌ڕاستی‌كێشه‌ی‌ئه‌و‌ئافره‌ته‌‌به‌ندكراوانه‌‌هه‌رچه‌نده‌‌كێشه‌یه‌كی‌ناوخۆیی‌عێراقییه‌،‌گه‌وره‌ی‌ ئه‌خالقیی‌ ‌ ڕەهه‌ندێكی‌ به‌اڵم‌له‌‌ ك��ه‌‌ ڕاپ��ۆرت��ان��ه‌‌ ئ��ه‌و‌ چونكه‌‌ ه��ه‌ی��ه‌،‌كه‌ناڵه‌كانی‌ڕاگه‌یاندنه‌كان‌باڵوكراونه‌ته‌وه‌،‌باس‌له‌وە‌كراوه‌‌كه‌‌هه‌ندێك‌له‌و‌ئافره‌تانه‌‌ده‌ستدرێژیی‌ و‌ ئه‌شكه‌نجه‌‌ دووچ��اری‌له‌گه‌ڵ‌ ته‌نانه‌ت‌ بوونه‌ته‌وه‌،‌ سێكسیش‌كۆمه‌ڵێ‌ ب��ه‌ن��دك��راوان��ه‌ى‌ ئافره‌ته‌‌ ئ��ه‌و‌ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵیاندایه‌،‌ بچووكیش‌ منداڵی‌ئێمه‌ی‌نیگه‌ران‌كردووه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌زۆرێك‌له‌‌داموده‌زگا‌حكومییه‌كان‌هیچ‌هاوكارییامن‌ناكه‌ن‌كه‌‌بتوانین‌سه‌ردانی‌به‌ندیخانه‌كان‌ئه‌و‌ ه��ه‌م��وو‌ س���ه‌ره‌ڕای‌ بۆیه‌‌ بكه‌ین،‌

ئێستا‌ تا‌ كێشه‌كه،‌‌ گه‌وره‌ییه‌ی‌ كاردانه‌وه‌‌به‌ندكراو‌ ئافره‌تی‌ ی��ه‌ك‌ نه‌مانتوانیوه‌‌به‌و‌ وه‌زیفی‌ پله‌ی‌ به‌‌ هه‌رچه‌نده‌‌ ببین،‌

لێكۆڵینه‌وانه‌‌هه‌ڵده‌ستین.ڕێگه‌پێنه‌دانه‌تان‌ ئه‌و‌ تۆ‌ ڕای‌ به‌‌ به‌یان:‌

هۆكاری‌تاییفی‌و‌مه‌زهه‌بیی‌نییه‌؟‌لیقا‌وه‌ردی:‌لێت‌ناشارمه‌وه‌‌كه‌‌ڕەنگه‌‌ئه‌وه‌‌هۆكارێكی‌گه‌وره‌‌بێت،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌به‌ندینخانانه‌‌ ئه‌و‌ لێپررساوه‌كانی‌ هه‌موو‌له‌‌حیزبێك‌و‌مه‌زهه‌بێكن،‌كه‌چی‌زۆرێك‌له‌‌ و‌ ترن‌ مه‌زهه‌بێكی‌ له‌‌ ئافره‌تانه‌‌ له‌و‌ئێمه‌‌ بۆیه‌‌ دیاریكراون،‌ شارێكی‌ چه‌ند‌یاسایی‌ ڕێوشونێكی‌ هه‌موو‌ له‌‌ گومامنان‌و‌ئه‌منی‌هه‌یه‌،‌كه‌‌ده‌سه‌اڵته‌‌ئه‌منییه‌كان‌له‌وانه‌‌ منوونه‌یه‌ك‌ ب��ه‌ر.‌ گرتوویانه‌ته‌‌له‌به‌ر‌ به‌ندكراوه‌‌ كه‌‌ هه‌یه‌‌ وا‌ ئافره‌تی‌

ئه‌وه‌ی‌كه‌سێك‌له‌‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌داواكراوه‌،‌گرتنی‌ بۆ‌ دێن‌ كه‌‌ هێزانه‌ش‌ ئه‌و‌ هه‌موو‌داواكارێك‌له‌‌ناوچه‌كانی‌پارێزگای‌ئه‌نبار،‌مه‌رامێكی‌ واته‌‌ دێن،‌ به‌غداوه‌‌ شاری‌ له‌‌

سیاسی‌و‌تایفی‌و‌حیزبیی‌له‌‌پشته‌وه‌یه‌.ده‌توانیت‌ ئه‌وه‌یه‌‌ پرسیارمان‌ دوا‌ به‌یان:‌چه‌ند‌ له‌‌ ئافره‌تانه‌‌ ئ��ه‌و‌ بڵێیت‌ پێامن‌سه‌ربه‌چی‌ و‌ به‌ندكراون‌ به‌ندینخانه‌‌

شوێنێكن‌و‌ژماره‌یان‌چه‌ند‌ده‌بن؟‌لیقا‌وه‌ردی:‌زانیارییم‌نییه‌‌له‌‌چه‌ند‌سه‌ر‌ به‌ندیخانه‌كان‌ به‌اڵم‌ به‌ندینخانه‌بن،‌به‌‌وه‌زاره‌تی‌دادن‌و‌هه‌ندێ‌‌له‌و‌ئافره‌تانه‌‌له‌‌به‌ندینخانه‌ی‌چاكسازیی‌گه‌وره‌ن،‌ئه‌و‌ئه‌شكه‌نجه‌دانیان‌ گومانی‌ كه‌‌ ئافره‌تانه‌‌لێ‌ده‌كرێ‌‌ژماره‌یان‌له‌‌نێوان‌‌50بۆ‌‌150

ئافره‌تدا‌ده‌بێت.‌

‌‌‌كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە

ڕواڵه‌تپه‌روه‌ریی‌ئێمه‌‌‌

ئه‌وسا‌كه‌‌مانگیان‌ده‌په‌رست‌و‌عاشقی‌ده‌بوون،‌بۆ‌ڕۆژ‌گیرۆده‌‌

ده‌بوون‌و‌ده‌سته‌وسان!‌كه‌‌شه‌و‌ده‌هاته‌وه‌‌دیسانه‌وه‌‌به‌‌هه‌مان‌

عه‌شقی‌دوێنێوه‌‌ده‌كه‌وتنه‌وه‌‌ستایش‌و‌كڕنووش‌بۆ‌به‌رگوزیده‌كه‌یان،‌

له‌‌ڕۆژیشدا‌هه‌ر‌ستایشی‌ڕۆژیان‌ده‌كرد‌و‌ئیرت‌ته‌نیا‌ئه‌و‌دۆخه‌ی‌

كه‌‌تیایدا‌بوون،‌پێوه‌ری‌عه‌شق‌و‌به‌ندایه‌تییه‌كه‌یان‌بوو.‌

ئه‌و‌سه‌رده‌مانه‌‌مرۆڤ‌خۆی‌خه‌ریك‌نه‌ده‌كرد‌به‌‌به‌رگوزیده‌‌و‌

هه‌ڵبژێردراوێىك،‌بۆیه‌‌هه‌میشه‌‌ده‌سته‌وسان‌بوو‌چ‌شتێكی‌نه‌مر‌بدۆزێته‌وه‌،‌كه‌‌بۆنی‌نه‌گۆڕیی‌و‌

یه‌كفۆرمی‌و‌ئه‌به‌دییه‌ت‌بدات‌و‌بۆ‌هه‌میشه‌‌مه‌یلی‌بداتێ‌.

‌شتێك‌ئه‌گه‌ر‌دیوه‌‌ده‌ره‌كییه‌كه‌شی‌گۆڕدرانی‌به‌‌سه‌ردا‌بێت،‌ئه‌و‌مه‌یل‌و‌ستایشكردنه‌‌بۆی‌كه‌م‌نه‌كات،‌دیوه‌‌دره‌كییه‌كان‌زوو‌

زوو‌خۆیان‌ده‌گۆڕن،‌دنیامان‌لێ‌‌تێك‌ده‌ده‌ن،‌هه‌ر‌ڕۆژە‌و‌ده‌مانكه‌نه‌‌‌به‌نده‌ی‌خۆیان‌و‌دوواتریش‌وه‌فادار‌

نین‌و‌له‌گه‌ڵامن‌په‌یامنشكێنی‌ده‌كه‌ن‌و‌به‌رله‌وه‌ی‌ئێمه‌‌بگۆڕدرێین،‌

ئه‌وان‌له‌‌خۆیان‌ده‌گۆڕێن.‌ئه‌گه‌ر‌شتێك‌له‌‌خۆی‌بگۆردڕێت‌و‌

وه‌ك‌شتێكی‌جیاواز‌خۆی‌نیشان‌بداته‌وه‌،‌ئایا‌شایانی‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌مه‌یلی‌بدرێتێ‌؟‌ئه‌و‌مه‌یلدان‌و‌

تامه‌زرۆبوونه‌‌بۆچی‌به‌‌گۆڕدرانی‌گۆڕاوه‌كه‌‌یه‌كسه‌ر‌ده‌گۆڕدرێت؟‌

ڕواڵه‌تسازیی‌ئێمه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌هه‌میشه‌‌مه‌یل‌به‌‌شته‌‌گۆڕاوه‌كان‌

ده‌ده‌ین.‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌ڕەنگه‌‌له‌م‌ساته‌دا‌

جێگه‌ی‌نرخپێدان‌بن،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌زوو‌خۆیامنان‌لێده‌گۆڕن‌و‌ئه‌مه‌ش‌رێگامان‌لێ‌‌ون‌ده‌كات،‌ده‌ستگرتن‌

به‌‌ڕواڵه‌ت‌و‌بیرناوه‌كانه‌وه‌‌هه‌میشه‌‌تا‌ئه‌و‌ئاسته‌‌توانای‌هه‌ڵبژاردن‌و‌

بڕیاردامنان‌ده‌داتێ‌،‌كه‌‌به‌ر‌ته‌نییه‌تی‌ڕواڵه‌ت‌بكه‌وین.‌

ئه‌گه‌ر‌ڕواڵه‌ت‌له‌‌ڕواڵه‌تبوونی‌خۆی‌كه‌وت،‌ئیرت‌ده‌بێ‌‌سه‌ر‌

له‌نوێ‌‌ده‌ستپێبكه‌ینه‌وه‌،‌ئێمه‌‌بۆ‌به‌دووی‌نه‌گۆڕەكان‌ناكه‌وین،‌ئایا‌نه‌گۆڕەكان‌ئه‌وه‌نده‌‌خراپ‌و‌ناچیزه‌ن‌كه‌‌له‌‌خۆیامنان‌نه‌گرن؟‌

نه‌گۆڕەكان‌هه‌میشه‌‌هه‌ر‌یه‌ك‌قسه‌یان‌هه‌یه‌،‌هه‌ر‌ئه‌وه‌ن‌كه‌‌

دوێنێ‌‌هه‌بوون‌و‌ئێمه‌‌ئه‌وه‌نده‌‌لێیان‌دووركه‌وتووینه‌ته‌وه‌‌وا‌ده‌زانین‌

خۆیان‌شاردووه‌ته‌وه‌.‌ده‌ستگرتن‌به‌‌ڕواڵه‌ته‌وه‌‌وای‌

لێكردووین‌هه‌ر‌ڕۆژە‌و‌ڕووگه‌یه‌ك‌و‌په‌رستگایه‌ك‌بدۆزینه‌وه‌‌بۆ‌

حه‌قیقه‌ت،‌هه‌ر‌ڕۆژە‌و‌به‌‌دووی‌باشرتێكی‌چاكدا‌بگه‌ڕێین،‌ئێمه‌‌

هه‌ر‌ئه‌وه‌نده‌‌فریا‌ده‌كه‌وین‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌واندا‌خۆمان‌بگۆڕین،‌به‌شه‌و‌

شتێك‌به‌‌ڕاست‌بزانین‌و‌به‌‌ڕۆژیش‌شتێكی‌تر،‌ئێمه‌‌به‌م‌چه‌شنه‌‌

سه‌رگه‌ردانییه‌‌ده‌ڵێین‌ژیان‌ئیرت..

komalayati.bayan@yahoo.com ژماره‌‌)13(،‌سێشه‌ممه‌‌2012/12/11،‌ساڵی‌یەکەم

10

تسێ

ووەین

‌دامن

وس‌ع

انڕای

دیدار:‌ڕەفعه‌ت‌محه‌مه‌د‌ڕە‌شید‌

مه سیجێك شیرازه ی خێزانه كه یانی پچڕاندهاوسه‌رگیریی‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌ژنه‌‌كرد،‌كه‌‌خۆی‌پیاوی‌بۆ‌ده‌هێنا!

به وته ی په رله مانتارێكی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، هێشتا كێشه ی ئافره ته به ندكراوه كانی نێو زیندانه كانی به غدا و شاره كانی تر، یه كال نه بووه ته وه، به هۆی ده ستێوه ردانی لێپرسراوانی بااڵ له

حكومه تی عێراق.هه فته ی ڕابوردووتر له كاتی گفتوگۆكردن له سه ر ڕاپۆرتی لیژنه ی كاروباری ئافره تان،

ده مه قاڵەیه ك دروستبوو له نێوان په رله مانتارانی لیستی عێراقیه و لیستی ده وڵه تی یاسا، تا كار گه یشته شه ڕ و پێكدادانی نێوان هه ردوو په رله مانتار: ئه حمه د عه لوانی و عه دنان شه حمانی، بۆیه

ئوسامه نوجێفیی سه رۆكی په رله مانی عێراق، دانیشتنه كانی ئه و ڕۆژه ی هه ڵپه سارد بۆ ڕۆژێكی تر.

birura_bayan@yahoo.comژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

13

هاتۆته میرس له ب��ارودۆخ��ه ی ئه و ئاراوه ، شه قام شڵه ژاوه ، سه رۆكی ئه و واڵته پرسیارگه لێك ده ركردووه ، بڕیارێكی چه ند ئه م هۆكاری ئاخۆ كه ده وروژێ��رێ��ت، ب��ارودۆخ��ه ب��ۆچ��ی ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ؟ به تایبه تیش چه واشه كردنێكی زۆر له میدیادا هه یه ، ئه مه كوردستانیشی گرتۆته وه ، لێره ئه وان ده فرۆشن، ئێمه به ئه وان شه ڕی مه به ستیان ده ڵێن، مورسی به قسه كه ئیسالمییه كه یه ، ئه زمونه ناشیرینكردنی راستییه كان، له خه ڵكه چه واشه كردنی جیهانی و زۆری ده زگایه كی به داخه وه ناوخۆیی له پشت ئه و هه وڵه وه ن بێ هیچ ویژدانێكی و بابه تی به هایه كی گوێدانه

زیندوو.لێكدانه وه ی بابه تی و خوێندنه وه ی شێوه یه ، له م ئاڵۆزی دیارده یه كی هه ر ده رچوونه دوان، یان هۆكارێك، ته نها به كۆمه ڵێك راسته ئ��ه وه ی بابه تیبوون، له هۆكار ئه م دۆخه یان سازاندووه كه ئێستا ده كه وێته به رچاو، كه توندوتیژی له الیه ن دژ هه م به كارده هێرێت، ئۆپۆزسیۆنه وه دژ هه م حكومه ت، داموده زگاكانی به هێزه موسلیمین و ئیخوان باره گاكانی به ئه م بڵێین ده توانین لێره وه سیاسییه كان،

دۆخه چه ند هۆكارێكی هه یه :له ناو به دگومانییه ی ئه و بوونی -1تایبه ت به هه یه ، سیاسییه كاندا هێزه بكه ین پۆلێن سیاسییه كان هێزه ئه گه ر عه ملانییه كان، ئیسالمی و ه��ێ��زه ب��ۆ عه ملانییه كان به دگومانیی ئه وه یان به رانبه ر ئیسالمییه كان هه یه كه به حوكمی ئه وه ی سندوقه كانی له زۆرینه ن ئیسالمییه كان هه ڵبژاردن، ره نگه جۆرێك له دیكتاتۆریه ت بوونه ته ئ���ه وه ی دوای ب��ك��ه ن، ف��ه رز

بێت، بۆ ئه وه ی خۆی بۆ خۆی بكه وێت و فاشیل ببێت، ئه گه ریش توانی مبێنێته وه له

هیچ هه ڵبژاردنێكدا ده رنه چێته وه .زی��ات��ر ل����ه وه ش ئ��ه گ��ه ر دادگ���ای ده ستووری له )2012/12/2( سه ریبگرتایه ، ب��ڕی��اره ك��ه ی س����ه رۆك ب��ه الب��ردان��ی ئه نجوومه نی سه ربازی هه ڵده وه شایه وه و خۆیان، جێگای و كار سه ر ده یانهێنانه وه به و ده دایه وه ته رشیعیشیان بڕیاره كانی ئه نجوومه نه سه ربازییه ی مورسی الیربدن، ده ستوورییه ی شه ش لیژنه ئه و هه روه ها ده ستوورن نووسینه وه ی خه ریكی مانگه گه لی ب��ۆ گ��ه وره ی��ه ده ستكه وێكی و به مه ش میرس پێده هێنن، میرس، فه شه لی

ده گه ڕێته وه سه ر خاڵی سفر. عه ملانییه كان ده یانگوت با ده ستوور هه ڵبژێرین، په رله مان ئینجا بنووسین، وتیان راپرسی به میرس خه ڵكی ب��ه اڵم ئنجا هه ڵبژێرین، په رله مان با نه خێر، هاتن ئه مان به اڵم بنووسین، ده ستوور هه ڵوه شانده وه ، خه ڵكیان بڕیاره ی ئه و راپرسی و بنووسین ده ستوور ئێستا باشه له سه ر بكه ین، كه چی ئێستاش هه ر رازی نین، سه رۆكیش به رپرسیاریه تی ئه خالقی و یاسایی و سیاسیی هه یه ، ده بێت پارێزگاری

بكات، ش���ۆڕش ده ستكه وته كانی ل��ه ده وڵه ته ئه و داموده زگای بهێڵێت نابێت راشكاوی به س��ه رۆك هه ڵبوه شێته وه ، ده ستوور كاته یه ئه و تا »بڕیاره كانم وتی میرس خه ڵكی به به ڵێنیشی داده نرێت«. بۆ به كارناهێنێت ده س��ه اڵت��ه ك��ان��ی دا به بڕیاریدا دوا له ئه وه تا دیكتاتۆریه ت، گفتوگۆ له گه ڵ كۆمه ڵه سه ركرده یه كی ئه و هه ڵیوه شاندنه وه ، ته واوی به هه ر واڵته ، ده دات، نیشان سه رۆك نیازپاكیی ئه مه بۆچوونانه ی ئه و كه ئه وه شه به ڵگه ی بنه مایه كی هیچ ل��ه س��ه ری، ده وت��رێ��ت یاسایی و سیاسیی ته ندروستی نییه ، ته نها

ترسه .دیكتاتۆر، بووەته ده ڵێن نه یاره كانی نییه ، ده ڵێن ده زگای به ڵگه یه كیشیان هیچ رێگه چونكه بۆچی؟ سڕكردووه ، دادوه ری خه ڵك هه ڵبژێردراوه كانی ده زگ��ا ن��ادات هه ڵبوه شێننه وه ، دووفاقیی ئه و مه حكه مه كه یسی ل��ه وه دای��ه ده ستوورییه به ناو ده برانه كه مه ده نییه كان موحاكه مه ی به رده م دادگای سه ربازی، خرایه به رده ستی ساڵ حه ڤده به موباره ك، سه رده می له بڕیاری تێدا نه دا، به اڵم ئه و په رله مانه ی زیاتر له سی ملیون خه ڵكی میرس هه ڵیبژارد، به یه ك دانیشنت هه ڵیوه شانده وه ! ئایا ئه مه بۆ هه ركه سێك شایه نی تێبینی نییه ؟! له سه ر ئه وه بووە ته دیكتاتۆر كه ده یه وێت ئه مانه گه وره یان مه قامی و دادگا و یاسا ناوی خۆتۆقاندنه ، ترس و ته نها نه كه ن؟ پیس به بڕوای من ئه م قه یرانه به ره و ته واوبوون ده كه مورسی س��ه رۆك ره نگه ده چێت، هه نگاویش دوو پێشه وه ، چۆته هه نگاو به كردی ئێستا ئه وه ی وه ك دواوه ، بێته ئه وه ی بۆ تازه ی، ده ستووری راگه یاندنی قه یرانه كه و به ده سته وه مبێنێت هه شتی مورسی ب��ڕوای��ه دام ل��ه و بگرێت، له خۆ بتوانێت هه ندێك هێز قه ناعه ت پێ بكات ئێستا ئه وه ش نیازپاكانه یه ، بڕیاره كانی كه فراوان پشتیوانی به ره ی به مه ش روونرته ،

ده بێت و میرس ئه م قۆناغه تێده په ڕێنێت.له كۆتاییدا بۆ ئه وه ی كه س به هه ڵه له به رچاو ئ��ه وه ش ده بێت نه گات، تێم گرنگی به شێكی ئۆپۆزسیون كه بگرین سیستمی سیاسییه ، خۆپیشاندانیش مافێكی توندوتیژی ئه گه ر خه ڵكه ، رسوشتيی لێنه كه وێته وه ، خه ڵك مافی خۆیه تی چه ند له سه ر شه قام مبێنێته وه و ناڕەزایی خۆیی ده رببڕێت، ده بێت حكومه تیش ئه و مافه بسه ملێنێت، پاسه وانیش له خۆپیشانده ران كه بێت قبوڵ ئه وه شامن ده بێت بكات، مافه و دیموكراسی له به شێكه ناڕەزایی مه ده نییه كان، ده بێت هه موو حكومه تێك بیپارێزێت، به اڵم به ته ندروستی موماره سه ره چ��اوی و بێت ئامانجدار و بكرێت بارودۆخی دوای شۆرش بكات، ژینگه یه كی ناته ندروست نه خوڵقێنێ، رژێمی پێشوو و سه رانی و دوژمنانی میرس تێیدا سودمه ند

بن.

گومانه ش ئ��ه و خه ڵك. هه ڵبژێردراوی هاتنه رێگه ی له كه ده رده ب���ڕن ب��ه وه سه رۆك، سه ر بخه نه فشار شه قام سه ر كه بكه ن وا هه ڵوێسته به م ده یانه وێت كاریگه رییان كه مرتین ئیسالمییه كان و میرس سیاسیی ژیانی له سه ر هه بێت ببێت، عه یبدار حوكمڕانییان پ��رۆژه ی بنه ماكانی پێچه وانه ی ئه مه ش هه ڵبه ته مافی زۆرینه چونكه دیمه كراسیه ته ، بۆ كورسییه كان هه ر نه ك هه یه ئه وه ی ف��ه زای هه یه ب��ۆی به ڵكو ببات، خ��ۆی گشتی سیاسیش به ڕێوه به رێت و شوێنه وار جێبهێڵێت، گشتییانه ف��ه زا ئه و له سه ر ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی ده س��ت��وور و ی��اس��ادا. له س��ود هه لپه رستانه كه مینه نابێت هێشتا كه وه ربگرێت، راگوازتن قۆناغی ده سه اڵتی ده وڵه ت نه خه مڵیوه ، بۆ ئه وه ی دیكتاتۆریه تی خۆی بسه پێنێت و ئاسایش مه ترسییه وه ، ژێر بخاته سه قامگیری و ده ست بۆ توندوتیژی و تێكدان و كوشنت

ببات. به پێشوو، رژێمی پاشاموه كانی -2بریتیبوو س��ه رۆك بڕیارێكی كه تایبه ت ده سه اڵتدارانه ی ئه و دادگایكردنه وه ی له شۆڕشگێڕانی له كه سیان )800( له زیاتر بریندار هه زارانیشیان و كوشتووه میرس به واڵته یان ئه و دۆالری ملیاران كردووه ، زایه داوه و دزیوه ، له به ر ئه وه ی به ڵگه كان دادگا دادگ��ا، نه هێرانه و ك��ران ته له ف ده ركردن، ده رباره سوكی زۆر بڕیارێكی تاوانه ی ئه و له گه ڵ نییه به رانبه ر كه قوتار بڵێین ده توانین داوه ، ئه نجامیان بوون له سزا، پاشاموه كانی رژێمی پێشوو ئه و هه ڵدانه وه ی دووب��اره له ده ترسن رژاونه ته ئه وه ترسی له بۆیه مه له فانه ، سه ر شه قامه كان، بۆ ئه وه ی سه ركرده كانیان ده یانی و نه كرێت له گه ڵ لێپرسینه وه یان فایله نووستوه كان به هه ڵدانه وه ی تریش نه برێنه به رده م دادگا، له پێناوی ئه مه شدا بۆ داوه خه ڵكێك به زۆری��ان پاره یه كی له ئه وه ی جاده كان، سه ر بڕژێنه ئه وه ی ده یان به ڵته جی، به نارساون میدیاكاندا گه وره هێزێكی و هه یه له وانه هه زاریان و رێكخراو و به هێزه ، له كاتی دیاریكراودا سه ر بۆ ده یاننێرن و ده ده ن��ێ پاره یان باره گاكان و هێرشربدن بۆ چه ند شوێنێكی

هه ر دروستكردن، بارگرژی و دیاریكراو كاتی ده زانێت بێت كه س شاره زای میرس خۆشی هه میشه رژێمی موباره ك ئه وانه ی

به كارهێناوه دژ به نه یارانی.كه ئ��ه وه ی��ه ت��ر ه��ۆك��ارێ��ك��ی -3و عه ملانی توندڕەوه هێزه له هه ندێك ئه گه ر ناكه ن، قبوڵ ئیسالمی چه په كان یان بیهێنێت، ده نگدانیش سندوقی هه تا ده سه اڵته ، ئه و گه یاندبێتیه شۆڕش ئه و دژی له ده كه ن شه ڕ بكرێت پێیان عه ملانییه كان توندڕەوه بۆیه ده سه اڵته ، شه ڕی ئایدۆلۆژی ده فرۆشن به ده سه اڵتی ره تكردنه وه ی بۆ پاساویشیان تاكه میرس، نه ك ئیسالمیین، كه ئه وه یه به رانبه ر تۆقاندووه خۆیان تر، شتێكی هیچ له به ر ده توقێنن خه ڵكیش و ئیسالمییه كان له ... و ش��ه ق��ام و راگه یاندن رێگای له خه ڵكانی هێزه ئه م جار هه ندێك هتد، له ره نگه كه تیایه ، به كرێگیراویشی ئه و بكرێن، هاوكاری تره وه ده وڵه تانی به ته رخانكراوه بۆیان كه میدیایانه ش ئاشكرا دیارن، بۆ منوونه عه ره بیه ، به شێكی به رنامه كانی كه ناڵی بی بی سی عه ره بی، كاتی كه میرس، كه ناڵه كانی له زۆرێ��ك خه ڵكی به تااڵنرباوی سامانی به خۆی

فلولی و ره وته ئه و دروستكراوه ، میرس ئه مانه به سه ریدا، زاڵن پێشوو رژێمی ره وشه كه و تێكدانی مه به ستیان ته نها به وپێیه ی شۆڕشه یه ، ئه و سه رنه گرتنی ئه م شۆڕشه ئیسالمییه كانی هێناوه ته سه ر ده بێت نییه و قبوڵ پێیان ئه وان حوكم،

تێكی بده ن.هێزانه وه ل��ه و پالنێك بوونی -4ده زگ��ا رێگه ی له ئه مه ش باسكرا، كه قه زاییه كانی ئه و واڵته وه ئه نجام ده درێت، به سه ر بكرێت كوده تایه ك ئ��ه وه ی بۆ له هه ڵبژاردندا، شۆڕش و ئه نجامه كانی ئه مه ش ده ستوورییه وه ، دادگای رێگه ی

مه سه له یه كی نهێنی نییه ، به ڵكو به ئاشكرا ئه نجومه نی ئه ندامی كه زه ند ئه حمه د قه زایی میرسه ، وتی »ئه گه ر مبانزانیایه ئه م سه ر دێنێته ئیسالمییانه ئه م هه ڵبژاردنه نه ده كرد، سه رپه رشتیامن هه رگیز حوكم، رێگه ش ناده ین یاسای چاكسازیی قه زا له په رله مان به ڕێ بكرێت«. ئه مه ش به ڵگه ی هێزی له گه ڵ كه سه ئ��ه م كه ئ��ه وه ی��ه سه ربازی و دادگای ده ستووری رێكه وتوون كه ئه و په رله مانه هه ڵوه شێننه وه ، ئێستاش كه نایه نه وێت سه رپه رشتی راپرسی بكه ن، هه ن گه نده ڵ كۆمه ڵێكی كه به ڵگه یه قه زایان گۆڕیوه بۆ موماره سه كردنی رۆڵی سیاسی، ئه وان له ناو جه ماوه ر و پرۆسه ی له ده یانه وێت بوون، فاشیل دیموكراسیدا كۆنرتۆڵ میرس ده سه اڵتی قه زاوه رێگه ی هه موو و ببه سنت قاچوقولی و بكه ن جاریك بیهێننه وه سه ر سفر، ئه حمه د زه ند له مه ودوا قازییه كان وه كو »ئێمه وتیشی ده كه ین«. سیاسی ك��اری موماره سه ی یاسا بنه مای ساده ترین له گه ڵ ئه مه ش موماره سی بواری بڕواته قازی كه دژه ، سیاسییه كاندا هێزه ن��او له و سیاسی بنه ما ئه و له به ر هه ر بكات، الیه نگری جیاكردنه وه ی له كه ب��وو یاساییه ش

ده سه اڵته كان سه رچاوه ده گرێت، سه رۆك و دادوه ری ده زگ��ای بڕیاریدا مورسی قازییه كان دوربخرێنه وه له كاری سیاسی.

دك���ت���ۆر م��وح��ه م��م��ه د م��ورس��ی سه رانی كه ده ستووری دادگای ده یزانی، ده خ���وازن دای���ن���اون، پێشوو رژێ��م��ی میرس خه ڵكی ده ستكه وته كانی هه موو ئه نجومه نی ده یانه وێن هه ڵوه شێننه وه ، پ��ه رل��ه م��ان وه ك ئ��ه وی��ش ك��ه ش���ورا و هه ڵوه شێننه وه خه ڵكن، هه ڵبژیراوی ده زگایه كی هیچ س��ه رۆك شێوه ش به و نه بێت، واڵتیش بێ ده ستوور به ده سته وه و بێ په رله مان و بێت ئه نجومه نی شورا

چه واشه كردنێكی زۆر له میدیادا هه یه ، ئه وان كه قسه به مورسی ده ڵێن، مه به ستیان ناشیرینكردنی ئه زموونه ئیسالمییه كه یه و چه واشه كردنی خه ڵكه له راستییه كان

میسر؛ گرفتی شوناس و قۆناغی راگواستن

سوننه كان له گه ڵ مه ال شیعه كان ئه وه یه له شیعه عیلمییه كانی ح���ه وزه ك��ه هه ر و سه ربه خۆن ئابوورییه وه رووی كونرتۆڵكردنێكی و چاودێری چه شنه به اڵم ده زان��ن، ح��ه رام به حكوومه ت، حوجره ی سوننه كان ئه و سه ربه خۆییه ی

نییه . بابه تێكی )ت��ه ق��ی��ه ( ه��ه روه ه��ا سه ماحه ته كان شیعه كاندا، له ناو گرنگه و سیاسه ت چه شنه هه ر هه یه بۆیان حه اڵڵ سه رده مێكدا له كردارێك شێوه ئایینییه وه رووی له بكه ن، حه رام یان خ��واوه ن��دی پاداشتی سیاسه ته ئ��ه و بۆ نییه ، عه یبیش هیچ و دواوه ی��ه به شاری رۆیشته خومه ینی كاتێك منوونه سه ماحه ته كانی زۆری��ن��ه ی نه جه ف، ئه وه یان عێراق و نه جه ف شیعه ی له و ده ع��وه حیزبی ب��وو، پێناخۆش له گه ڵ گه رموگوڕی په یوه ندیی كاته دا په هله وی ره زاشای حه مه حكوومه تی سه ید و سه در باقر موحه مه د هه بوو، كه )هاشمی( عێراقی موحه مه دی مه حموود سه ید بۆ خۆی ناوی دواتر

سیاسه ت له شیعه كان مه ال رۆڵی رۆڵی له ج��ی��اوازه حیزبه كانیاندا، و و سیاسه ت ل��ه ن��او سوننه كان م��ه ال ئیخوان من��وون��ه ب��ۆ حیزبه كانیاندا، ب��ازن��ه ی ده ره وه ی ل��ه موسلمین سوننه دا ح����ه وزه ی و رۆح��ان��ی��ه ت له ناو شیعه كان حیزبه به اڵم دام��ه زرا، دروست شیعه دا عیلمییه كانی حه وزه قه شه كانی وه ك شیعه كان مه ال بوون، پێگه خ��اوه ن مه سیحی، ئایینی ن��او وه ك ئیالهین، و ئاسامنی رۆڵ��ی و په یڕه وكارانیان سه رجه م سه ماحه ت، فتواكانیان و فه رمان ملكه چی ده بێت وه ك فه قیه( )والیه تی وته كانی بن، به اڵم شیعه ، په یڕه وكارانی بۆ ئایه ته نین پێگه یه ئه و خاوه ن سونه كان مه ال و موقه لید كه مرت و كۆمه ڵگا له ناو هیچ حاڵێكدا له هه یه ، په یڕه وكاریان سه ماحه تێك موقه لیدی نییه شیعه یه ك مه ال جیاوازیی ت��ری خاڵێكی نه بێ.

شاهروودی گۆڕی، تا ئێستاش یه كێكه له به ده سه اڵته كانی و سیاسی كه سایه تییه ئه و بۆ ناڕه زایه تییان ئاشكرا به ئێران، )ته قیه ( به دواتر به اڵم ده ربڕی، هاتنه ئیسالمیی كۆماری له به شێك به بوون

ئێران.حیزبه شیعه كان هه ر له سه ره تای چاالكیی دا هه وڵیان دامه زراندنیانه وه له هه بێت حیزبییان ب��ه رف��راوان��ی سه رجه م واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست، فه زلواڵ، حوسێن موحه مه د سه ید بۆیه كه یه كێك له نزیكه كانی حیزبی ده عوه بوو، رۆیشته لوبنان، بیروبۆچونی حیزبی حه كیمی موحسین سه ید و ده ع��وه كه سانێكیش ب��اوك��رده وه ، واڵت��ه له و رۆیشتنه واڵته كانی تری وه ك به حره ین و كه وتنه چاالكیی شیعه گه ریی نزیك له هێدی هێدی حیزبه ئه م ده عوه ، بیری له مه الكانی سێبه ری و ده س���ه اڵت شۆڕشی دوای و كاڵكرده وه خۆی سه ر رێبه ران و له ژماره یه ك ئێران و كۆچی ئێران، بۆ حیزبه ئه و بااڵی ئه ندامانی ویستی ئیسالمی كۆماری حكومه تی

گوێڕایه ڵی خۆی ئه و حیزبه ته واوی به ژێر نه چووه حیزبه ئه و به اڵم بكات، له ئیسالمی كۆماری بۆیه باره وه ، ئه و به رامبه ریدا ئه نجومه نی بااڵی ئیسالمیی به سه ربازیی مه شقی ك��رد، دروس��ت به در، واتا حیزبه ، ئه و سه ربازیی لقی دامه زراندنی ك��رد. چه كی پڕ و كرد ناكۆكیی ئه نجامی له بااڵ ئه نجومه نی و ده عوه حیزبی ناو مه الكانی نێوان مه الكان نه یانده ویست به شه ی ئه و رێبه رایه تیی ئه و حیزبه بكه ن، دروست ئیستا تا دامه زراندنیه وه كاتی له بوو، ده ست له حیزبه ئ��ه و رێبه رایه تیی مه حموودی سه ید ب��ووه ، مه الكاندا ناو هاته ده ع��وه ، حیزبی له هاشمی سه رۆك ماوه یه ك و بااڵ ئه نجومه نی بوو، حیزبه ئ��ه و وته بێژی دوات��ر و بۆ هاشمییه وه له خۆی ن��اوی دوات��ر پۆستی ئێران له و گۆڕی شاهروودی

بااڵی حكومی وه رگرت.بیری ب��اب��وون��ه وه ی ه��ه ڵ��ب��ه ت بۆ ناوچه كه ، واڵتانی له شیعه گه ری سه ید كه ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ، 60 ده ی��ه ی

الوی مه الیه كی شیرازی، موحه مه دی سه ماحه ت به خۆی س��ه رده م��ه ، ئه و پشتیوانیی و یارمه تی به راگه یاند، له شیعه س��ه رم��ای��ه داری پ��ی��اوان��ی له واڵتانی ناوه راست، هه م رۆژهه اڵتی و دامبه زرێت شیعه حیزبی ناوچه كه به رامبه ر له كه ربه ال ح��ه وزه ی هه م سه ید بكات، به هێز نه جه ف حه وزه ی پێچه وانه ی ب��ه ش��ی��رازی موحه مه د ده ع��وه وه ، حیزبی و نه جه فییه كان كرد خومه ینی له گه رمی پێشوازیی ئیامم حه ره می پێشنوێژی به كردی و حوسین له كه ربه ال، دواتر شیرازییه كان موحه مه دی سه ید له گه ڵ )ئه وانه ی شیرازی بوون( له ئێران به خت یاوه ریان )وه الیه تی به باوه ڕیان چونكه نه بوو، فه قیه( نه بوو، به ڵكو )شورای فه قیه(یان ئێران، حوكمڕانیی بۆ ده زانی باش به زۆرینه یان ناچار بوون بۆ سوریا و كوێت شیرازییه كان بكه ن، كۆچ به حره ین و ئێستا له كوێت خه ریكی كاری سیاسین، به حره ین له موده ریسی هادی سه ید رۆڵی گرنگی له باوكردنه وه و جواڵندنی

له شیعه مه زهه بی هه وادارانی به حره ین، گێراوه .

ده یه ، چه ند دوای ئێستا له ناو گ��ه وره گۆڕانكاریی دوو حیزبه و گ���رووپ زۆری��ن��ه ی

شیعه كاندا دروست بووه :ی����ه ك����ه م: گ������رووپ و زۆری ب��ه شیعه كان حیزبه سیاسه تی ده س���ت���ه ب���ه رداری بۆ شیعه گه ری بیری ن��اردن��ی زیاتر بوون، ناوچه كه ، واڵتانی وه ك حیزب و گرووپی خۆجێیی ده ژین، تێیدا واڵت��ه ی ئه و ناو داوای چ��االك��ی��ن، خ��ه ری��ك��ی به رامبه ر مافی و یه كسانی ئه و سوننه كانی وه ك ده ك��ه ن،

واڵتانه كه تێیدا ده ژین.دووه م: له زۆرینه ی گرووپ و رۆڵ مه الكان حیزبه كاندا و نه ماوه ، جارانیان هه یمه نه ی هه ر س��ه ره وه ی له ئه گه رچی و مه ال ره نگه حیزبانه له و كام سه ماحه تێك رۆڵی رێبه ر بگێڕێ.

رۆڵی مه ال ئاینییه كان له ناو حیزبه شیعه كانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا

د. موسه نا ئه مین

شەتاو پێنجوینى

داب��ڕێ��راوه ك��ان ناوچه بۆ ئێستا له پێشرت ه��ه ی��ه ، ت��ر ن��اوی چه ندین ده س���ت���ووردا ئ��ه و ن��اوچ��ان��ه ن��اون��ران له سه ر، كێشه یان جێناكۆك، ناوچه ی له ئ��ه م��ه ی��ان ك��ه جێناكۆك ن��اوچ��ه ی ئه وه به مانای سه پێراوه ، ده س��ت��ووردا و ك��ورد نێوان له ناوچانه ئ��ه و دێ��ت سه ره ، له كێشه یان عێراقیدا ده وڵه تی ئه م نه كرێت چاره سه ر كێشه كه ش تا له سه ر، كێشه ن��اوچ��ه ی ب��ه ناوچانه ناونانه كه ش ناوده برێن، جێناكۆك یان

ناو؛ وه ك كێشه یه كی قانونیله و راب���ردودا له كه هاتووه ل��ه وه وه كراوه ، كورد به رانبه ر ناهه قی شوێنانه به تایبه ت ئه و به شه ی كه په یوه ندیی به ناوچه كوردییه كانه وه هه یه ، له به رانبه ر ئه م ناونانه دا به تایبه ت دوای ئه وه ی كه جێبه جێ )140( ماده ی خۆیدا كاتی له ناوی كاردانه وه یه ك وه ك كورد نه كرا، دانا، جێناكۆك ناوچه ی له بری دیكه ی ناونانه ئه م داب��ڕاوه ك��ان، ناوچه وه ك ناوچانه ی ئه و كورد كه هات ل��ه وه وه وێنا كوردستان له دابڕاو ناوچه ی وه ك

ده كرد. ماده ی خۆیدا كاتی له ئه گه ر خۆ ب��ڕوان��اك��ه م ك��راب��ا، جێبه جێ )140(ناوی دوات��ر دان��راب��ا، بۆ دیكه ی ن��اوی ناوچه ن��اوی و كوردستانی ن��اوچ��ه ی

باوه ڕنه بوون به پێكه وه ژیانی عێراقییانه ، ئه گه ر ته نانه ت بدات، بڕیار ناتوانێت پۆستانه له و بن بێالیه نیش كه سانی كه سانی له كاتێكدایه ئه مه دابرێن، بۆ كاندیدكراون سه ربه خۆ و بێالیه ن

ئه و پۆستانه .زۆری به عێراق واڵتی له ئه گه ر منوونه ی و نادیموكراسی ئاراسته ی و ڕەه��ا عه قڵییه تی و دیكتاتۆری ئه وه ب��ووه ، زاڵ خۆسه پێن تاكڕەوی ئه وه ی عێراق گه لی نییه ئه وه مانای به قبوڵكردووه ، خۆی ڕەزامه ندیی به پێچه وانه وه الی گه لی عێراق به جیاوازی هه وڵ مه زهه به وه ، و ئایین نه ته وه ، داهێنانی بۆ ج��ۆراوج��ۆر كۆششی و ل��ه گ��ه ڕدا دیموكراسی سیسته مێكی له داوا كاتێك )1958( ساڵی ب��ووه ، عێراقی نیشتامنیی سیاسیی كه سایه تیی جێگری پۆستی كرا جادرچی( )كامل سه رۆك وه زیران وه ربگرێت، قبوڵكردنی كۆمه ڵێك به به سته وه داوای��ه ی ئه م له شكر گه ڕانه وه ی له وانه مه رجەوە، په رله مانی، ژیانی گه ڕانه وه ی واڵت، بۆ و سیاسییه كان ئ��ازادی��ی��ه ج��اڕدان��ی ساڵی راگوزاری، ماوه ی كه مكردنه وه ی )1969( ده سته یه ك له نوخبه ی سیاسیی ئاراسته ی یاداشتنامه یه كیان واڵت، سه رۆكی ده وڵه ت كرد، داوایان لێكرد كه تاكڕەوییه كان ئاراسته و هزر پێویسته له ره گه وه هه ڵبكێرشێن، كاری سیاسیی ده ستووری، ژیانی نه هێڵرێت، تاكڕەوی دیموكراسی و هه ڵبژاردن په یڕەو بكرێن، كوردستانی سیاسیی سه ركردایه تیی الی »دیموكراسی هه میشه عێراقیش، دروشمه له ب��ووه یه كێك عێراق« بۆ

سه ره كییه كان.حیزبه داواكارییه كانی له یه كێك یه ك رژێمه له كوردستان سیاسییه كانی بریتیبووه عێراق، یه كه كانی ل��ه دوای

دواییه شدا له م لێرا، دابڕێراوه كانیشی لێنا، تێكه ڵه كانی ناوچه ناوی مالیكی ناونانه ی مالكی وه ك كاردانه وه یه ك ئه م له سه ر ك���ورد پ��ێ��داگ��ری��ی ب��ه ران��ب��ه ر ئاراوه ، هاته ناوچانه ئه و كوردستانیه تی هه ریه ك ناوانه ئه م كۆی من بڕوای به به اڵم تیایه ، راستییان بڕێك جۆرێك به هه موو كه ناگۆڕێت راستییه له و ئه مه گرفتی شێوه یه ك به هه ریه ك ناوه كان تر ناوچه كانی و كه ركوك بۆ قانونی خۆیدا كاتی له ئه گه ر ده كه ن، دروست بڕوا كرابا، چاره سه ر كه ركوك كێشه ی ناكه م خه ڵك به دووی ناونانی تردا گه ڕابا، ئه مه له الیه ك، له الیه كی تره وه ، هه ر بۆ كێشه ی تێكه ڵكردنی و به ستنه وه خۆی بابل، ك��ه رب��ه ال، كێشه ی به ك��ه رك��وك

سیسته می دیموكراسیكردنی به له سیاسیی عێراق، له وه ش زیاتر ئه و داوایه نێوان هه ردووال، بووەته خاڵی جیاوازی سه رنه گرتنی هۆكاره كانی له یه كێك نێوان )1991(ی س��اڵ��ی گفتوگۆی حكومه تی عێراق و الیه نه سیاسییه كانی به بۆ بوو به غداد كوردستان، ملنه دانی له الیه ن كه عێراق، دیموكراسیكردنی

به ره ی كوردستانییه وه ئاماده كرابوو.ده بێته وه ، روون بۆمان لێره وه سه رده می له چ عێراق حكومه ته كانی سه رده می له یان بووبێت، پاشایه تی و ڕاسته قینه ده رف��ه ت��ی ك��ۆم��اری، تۆوی رسكاندنی بۆ پته ویان زه مینه ی دیموكراسیی راسته قینه نه ڕەخساندووه ، یه كه كان له دوای یه ك حكومه ته به ڵكو رای چه واشه كردنی بۆ ده مامك وه ك گه ل به كاریان هێناوه ، بۆ منوونه له ساڵی )1939( نوری سه عید له وتارێكی خۆیدا كرد ئه وه ی هاواری موسه ننا، یانه ی له دیموكراسیه ت خه سڵه تی یه كه م كه و چ��االك و ئ��ازاد رۆژن��ام��ه ی بوونی به رگریكاره له پارته سیاسییه كان، ده بێت له ناو ئه نجوومه نه كاندا ئۆپۆزسیۆنی پاك كۆڵه كه كانی له یه كێكه ئه مه هه بێت، بانگه شه ی كه دیموكراسیه ته ی ئه و كاته دا ل��ه و ه��ه ر ب��ه اڵم ده ك���ه ن، بۆ پارته كه وتبوو، په كی رۆژنامه گه ری نه درابوو، پێ مۆڵه تیان سیاسییه كان ده سه اڵتی دارده ستی ئه نجوومه نه كان سیاسیی و دژی گه ل و ئۆپۆزسیۆن بوون. وێردی دیكتاتۆریش حسێنی س��ه دام دیموكراسیه ت كه ئه وه بوو زمانی سه ر و تاك به به خشینه هێز سه رچاوه ی كرداریدا گۆره پانی له به اڵم كۆمه ڵ، و گۆڕستان ك��رده عێراقی سه رتاپای داوای كه ئه وانه ی بۆ كۆمه ڵ به گۆری

دیموكراتیه تیان ده كرد.و ه���ه ڵ���س���وك���ه وت و ك�����رده

بوو ئه وه بۆ ئه نبار و شوێنه كانی دیكه، نه كرێت، چاره سه ر كه ركوك كێشه ی كه نوری كه هه یه به وه ته واوم بڕوای من به و ئێستا كورد ئیستیفزازی بۆ مالیكی له گه ڵ تێكه ڵ، ناوچه ی ده ڵێت ناوچانه گۆڕینی له سه ر ده توانێ كورد ئه وه شدا داوابكرێت یان لێبكات، شكاتی ناوه كه ئه م چونكه پارله مان، بكرێته بانگ بۆ ه��ه وڵ��دان��ه شێوه یه ك ب��ه ناونانه و تر ئه وانی دیدی و سه رنج راكێشانی تر، ئه وانی سۆزی له گه ڵ كردنه یاری مالیكی نوری نییه ، ئه وه ش بۆ گریامن وه ك سه رۆك وه زیرانی عێراق به رپرسیاره به )140( م��اده ی جێبه جێكردنی له ناونانه ئه م به اڵم بڕگه كانیه وه ، هه موو خۆدزینه وه یه له جێبه جێكردنه كه ، ئه گه ر

سه رۆك دواییانه ی ئه م سیاسه ته كانی سیاسه تی روونی به عێراقی، وه زیرانی ئه وه ی بێ دی��اره ، پێوه تاكڕەوانه ی كه یاساكان، سه رچاوه ی بۆ بگه ڕێته وه ده بێت و و ده ستووری واڵته په رله مان له به ر رۆشناییاندا هه ڵسوكه وت بكرێت. سیاسه ته كانی و بریاڕ له ئێستا ئه وه ی ح��ك��وم��ه ت��ی ع��ێ��راق��دا ده ب��ی��رێ��ت، ده ستووری ت��ه واوی پێشێلكارییه كی ده ستوور بۆ گه ڕانه وه بێ دیاره ، پێوه بڕیاره كان الیه نه تاك شێوه یه كی به هه رێمی دژی ته نها نه ك ده رده ك��ات، پێكهاته كانی دژی به ڵكو كوردستان، ئه م په یڕەوی ده كات، دیكه ی عێراقیش سیاسه تانه ش هه ر جاره و پێكهاته یه كی دژی ج��ارێ ئامانج، ده ك��ات��ه عێراق كۆمار، سه رۆك جێگری هاشمیی تارق ئه نجوومه نی و پارێزگار دژی جارێك له شكركێشی جارێك دیاله ، پارێزگای جارێك جێناكۆكه كان، ن��اوچ��ه ب��ۆ كێشه ی جارێك پێشمه رگه ، كێشه ی جارێكیش نه وتییه كان، گرێبه سته دوای��ی��ن و عێراقییه لیستی دژی هێزه كانی دروستكردنی پێشێلكاریش پارێزگای بۆ دیجله یه ئۆپه راسیۆنه كانی جێناكۆكه كان، ن��اوچ��ه و ك��ه رك��وك پێشمه رگه ی هێزی له هه ڕەشه كردن نه كه وتنه وه یان نزیك به كوردستان ره ت���ك���ردن���ه وه ی و ن��اوچ��ان��ه ل���ه و الیه نی له گه ڵ دانوستانه كان ت��ه واوی

دانوستانكاری هه رێمی كوردستان.هه میشه سیاسه تانه ج��ۆره ئ��ه م ده وڵه ت، نابووتكردنی مایه ی بووەته سیاسی ش��اره زای��ه ك��ی وه ك چونكه چاره سه رنه كردنی پێده كات، ئاماژەی له ئه تنیكییه كان و نه ته وه یی كێشه فه رمانڕەوایی سیسته مه كانی الی��ه ن تر كێشه یه كی ع���ه ره ب، واڵت��ان��ی له بانگه شه ی ئ��ه وی��ش ده خ��وڵ��ق��ێ��ن��ێ،

چی راسته ئه م ناوچانه ناوچه ی تێكه ڵن، بپۆشین راستییه له و چاو ناتوانین به اڵم و ته عریب سیاسه تی شوێنانه له م كه ته بعیس و ته هجیر و ته رحیل پیاده كراوه ، كاری زۆری كردووه ته ئه م سیاسه تانه ش پارسه نگی ناوچه كه ، دیمۆگرافیای سه ر راده یه ك به شێواندووه ، پێكهاته كانی كوردی له و ناوچانه له زۆرینه وه كردووه گواستنه وه ی تایبه ت به كه مرت، نیوه به قه زا و ناحیه و گونده كوردنشینه كان بۆ ئێستا دیكه ، شوێنگه لی و پارێزگا سه ر ئه و ئه وه یه ، كاتی زیاتر هه ركات له له ناوچانه ی ئه و تایبه ت به ناوچانه، له و عێراقدان، حكومه تی و كورد نێوان بكرێن، رزگار ناونان قانونییه ی كێشه بۆ بێت هۆیه ك كه لێبرێت ناوێكیان چاره سه ری كێشه كه ، ناوێك بێت كه بۆنی چاره سه ری كێشه كه ی لێبێت، نه ك ناوێك كه بۆنی قووڵكردنه وه ی ملمالنێی لێبێت، وه ك ئه وه ی ئێستا هه یه ، به تایبه ت وه ك ئه وه ی كه ئێستا مالیكی ده یه وێت ناوی هه موو ئه و هۆی به هه ڵبه ت لێبنێت،

هه ڵه و په ڵه یه وه كه خۆمان كردومانه .

له و سه ربه خۆییه و جیابوونه وه باشوری بینیامن وه كو هه ر رژێمه ، س����ودان ل��ه ده وڵ���ه ت���ی س���ودان ئه م دووباره بوونه وه ی جیابووه وه ، نازانرێت، به دور عێراق له چیرۆكه ده سه اڵتدارانی عه قڵییه تی ئه گه ر عێراقی به وریاییه وه مامه ڵه له گه ڵ هه موو له نه كه ن، بارودۆخه كه ك��ارێ��ك ل��ه م ك��ار و ك��رده وان��ه دا به ده ست ده ده ن زیاتر به ڵگه ی بانگه شه ی كوردستانه وه هه رێمی عێراقێكی له بكات، جیابوونه وه به ناو و به یه كه وه لكێرا ب��ه زۆر عێراقێكی به ببێت فیدراڵییه وه عێراق خاكی یه كێتی و پارچه سێ

له به ریه ك هه ڵبوه شێت.هه ریه ك ئێستا تایبه تی به دیاله و ب��ه رسه پارێزگاكانی ل��ه خۆیان سه ربه خۆی هه رێمی داوای كوردستان، هه رێمی وه كو ده كه ن، بێت سه ره تایه ك ئه مه ش ڕەنگه بۆ عێراق خاكی دابه شبوونی بۆ سوننه هه رێمی ك��ورد، هه رێمی هه روه كو شیعه كان، هه رێمی و ج���ۆزی���ف ب���ای���دن، س��ی��ن��ات��ۆری )2005( ساڵی له دیموكراته كان

بانگه شه ی بۆ ده كرد.ده س����ه اڵت����داران����ی ع��ێ��راق به هێزبوونیان حاڵه تی هه میشه كردووه ته سه ربازییه وه رووی له له سته مكردن بۆ سه ره تا خاڵی دیكه ی پێكهاته كانی و ن��ه ت��ه وه نه ته وه ی له ناویشیاندا ع��ێ��راق، ئه مه كوردستان، هه رێمی له كورد نه بوونی س��ه ره ڕای كاتێكدایه له سه ره تاییه كان، خزمه تگوزارییه گرێبه سته خه ریكی حكومه ت و رووسیا له گه ڵ سه ربازییه كانه سه ره تایه ك وه كو ئه مه ش ئه مریكا، عێراق سه ربازگه كردنه وه ی به بۆ سه رده می بۆ گه ڕانه وه دووباره و هه رێمییه كان و ناوخۆیی جه نگه ل��ه گ��ه ڵ ده وڵ��ه ت��ان��ی دراوس����ێ، لێره شه وه ده ستگرتن به سه ر ته واوی جومگه كانی ده سه اڵت له عێراقدا و زیندووكردنه وه ی دیكتاتۆرێكی نوێ

له عێراق.

نزار ته یب هه ورامی

ڕژێ��م��ی رووخ���ان���ی دوای عێراق حسین، سه دام دیكتاتۆریی به ڕووی جیهاندا كرایه وه و باوه شی كرده وه، پێكهاته كانی سه رجه م بۆ تا له ناو ده وڵه تێكی نوێدا به ئاشتی پێكه وه بژین، به اڵم ئه م خه ونه هه ر له كه موكورتییه وه به سه ره تاوه له ئاراسته یه ش ب��ه و ده بێت، دای��ك ڕێ��ڕەوی خ��ۆی ت��ه واو ده ك��ات، تا ئه مڕۆ قه یرانانه ی ئ��ه و ده گ��ات��ه به ره و مالیكی نوری له سه ر ده ستی تاكڕەوی حوكمی ئاراسته یه كی ئه گه ر ده ڕوات، دیكتاتۆری و به م وه زی���ران س��ه رۆك سیاسه تی ئه وا بێت، ب���ه رده وام ئاراسته یه سیاسیی قه یرانێكی ب��ه ره و واڵت تووند ده ڕوات، ئه نجامه كه ی پارچه جیابوونه وه ی و عێراق پارچه بوونی له مافه كانیان كه نه ته وانه یه ئه و هیچ عێراقدا ده وڵه تی چوارچێوه ی تایبه تی به نه كراوه ، بۆ حسابێكی له عێراق، كوردستانی هه رێمی چه وتی سیاسه تی بارێكدا ه��ه ر رابردوو له عێراق فه رمانڕەواكانی به رژەوه ندیی له ته نها ئێستادا، و دوای له رۆژ ده شكێته وه ، هه رێم هه رێم جیابوونه وه ی به ڵگه ی رۆژ

له عێراق ده ده ن به ده سته وه . خه ریكه ك��ه مالیكی ن��وری م�����اوه ی س��ه رۆك��ای��ه ت��ی��ك��ردن��ی نزیك كۆتایی له حكومه ته كه ی پۆستی حكومی چه ندین ده بێته وه ، بێ وه زیر ماونه ته وه و به وه كاله ت حساب له به ر كه به ڕێوه ده برێن، و دیكه پێكهاته كانی بۆ نه كردن

سوپاس بۆ

مالیكی

كوردستان ته نها به ناو سه ر به عێراقه ، شیعه ئه مه باش ده زانن،

باشیش ده زانن وێڕای نه بوونی هیچ ده سه اڵتێكیان به سه ریدا، هه رێمی

كوردستان ناوچه یه كی سرتاتیجی شیعه نییه ، هاوكات جگه له بارێكی قورس

به سه ریانه وه ، شتێكی تر نییه ، له مه شدا په ند و ده رسێكی باشیان له ڕژێمه پێشووه كانی عێراق وه رگرتووه ، كه

باجێكی قورسیان داوه به هۆی ئه م باره السه نگه وە.

كێشه ی یه كه می هه رچی شیعه هه یه له م جیهانه دا له گه ڵ سوننه یه ،

شیعه ی عێراق ده زانن بێ كورد ئه وان زۆرینه یه كی ڕەهان له عێراق،

بۆ پێكهێنانی هه ر حكومه تێك و هه یمه نه كردن به سه ر سوننه دا،

پێویستیان به وه نییه كورد پاڵپشتیان بێت، گه ر عێراق بچووكرت بوایه ،

واته بێ كوردستان بوایه ، كورد له سه ر ئه رزی واقیعدا هاوكێشه یه ك نییه ، له ناوچه كانی عێراقی شیعه و سوننه ، كه وابێت كورد بارێكی گرانه به سه ریانه وه ، ته نها سنوره

نێوده وڵه تییه كان ئه مه یان فه رزكردووه ، ئه مه جگه له وه ی كوردیش سوننه

به كارده هێنێت، وه كو كارتی فشار به سه ر شیعه وه ، منوونه ی تاریق هاشمیش

باشرتین به ڵگه بوو بۆیان. هه ندێك له شیعه ، له سه ره تای

نه وه ده كان له سوریا، به ڕاشكاوی باسی ئه وه یان ده كرد كه كورد پێویسته

ده وڵه تی خۆیان هه بێت، نه ك له به ر خاتری كورد، به ڵكو له به ر ئه و ته ماعه ی

هه یان بوو له عێراق كه خۆیان ببنه زۆرینه ی ڕەها، مالیكی چه ندین ساڵه سه رۆك وه زیرانه و ناتوانێت پۆلیسێك ڕەوانه ی هه ولێر بكات، كه چی هه ولێر

زۆر سه ر ئێشه و ئیحراجیی بۆ ئه و دروست كردووه ، زۆر جاریش مالیكی هه ستی به سستیی سه روه ریی خۆی

كردووه ، له هه ولێر ڕێككه وتنی پێكهێنانی حكومه ت كرا، له هه ولێر

هه وڵی سه ندنه وه ی متامنه له مالیكی جاڕ درا، له هه ولێریش تاریق هاشمی داڵده درا و له هه ولێری زۆر شتی تر

كرا، كه مالیكی ته نها خه م و توڕەیی و شكانه وه ی بۆ مایه وه ، له م ده رفه ته دا،

مالیكی زۆر به جیددی ده یه وێ ئه م خه مه قورس و بێزاركه ره ی له كۆڵ

ببێته وه ، له كاتێكدا كوردستان به واقیعی له ژێر كۆنتڕۆڵی خۆیدا نییه ، وه ك بڵێی

نا ڕاسته وخۆ به كورد ده ڵێت: بڕۆن به رۆكامن به رده ن و ده وڵه تی خۆتان

ڕابگه یه نن. كورد ئێستا به هێزه و به هۆی ئه م دۆخه شەوە یه كێتی نێوان

الیه نه كورده كان پته وتر بووه ، هه لێكی باش و مێژوویی هاتووه ته پێش بۆ

گه ڕاندنه وه ی ناوچه دابڕاوه كان، له پێش هه مووشیانه وه كه ركوك، جێگیركردنی هێزی كورد له و ناوچانه و سه پاندنی

ئه مری واقیع وه ك حه قیقه تێكی سیاسیی سه ملێراو، گه وره ترین

ده سكه وته ، كوردیش پێویسته به هۆی بوونی گه نده ڵی و ناعه داله تی له

ده سه اڵتی هه رێم، پشت نه كاته ئه م هه له مێژووییه و هه نگاوه كانی زیاتر

خێرا بكات به ره و سه ربه خۆیی، ئه وه ی مالیكی ئێستا بۆ كوردی ده كات، برا بۆ برای ناكات، ڕەوشێكه به ملیاران دۆالر

ناكڕدرێت، هه ڵه یه كی كوشنده شه بڵێین چونكه ڕقامن له ده سه اڵتی هه رێمه ، با

ئه م هه له له ده ست بچێت!

birura_bayan@yahoo.com ژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

12

له تیف فاتیح فه ره ج

عه لی سیرینی

تێكه ڵكردنی كێشه ی كه ركوك به كێشه ی كه ربه ال، بابل، ئه نبار و شوێنه كانی دیكه، بۆ ئه وه بوو كه كێشه ی

كه ركوك چاره سه ر نه كرێت

ده سه اڵتدارانی عێراق هه میشه حاڵه تی به هێزبوونیان له رووی سه ربازییه وه كردووه ته خاڵی سه ره تا بۆ سته مكردن له نه ته وه

و پێكهاته كانی دیكه ی عێراق، له ناویشیاندا نه ته وه ی كورد

عێراق له دیكتاتۆرییه وه به ره و دیكتاتۆرێكی نوێ

بڕیارتان ئێوه ئاگادارین، وه ك به یان: تازه وه هاورده كردنی له سه ری ساڵی داوه ئه و ناوه رۆكی بكه ن، كۆنرتۆڵ ئۆتۆمبێل

بڕیاره چۆنه ؟عێراقدا له ئێستا تا موئه یه د: د. نه كراوه ، كۆنرتۆڵ ئۆتۆمبێل هاورده كردنی ئه و بۆ نییه مه رجێك هیچ مانایه ی به و هه رێمی و عێراق هاورده ی ئۆتۆمبێالنه ی هۆی بووەته ئه وه ش ده كرێن، كوردستان خراپ كوالیتی ئۆتۆمبێلی جۆره ها ئه وه ی بواری له كه هه رێمه وه ، ناو بهێندرێنه ژینگه یی و ماڵی و ته ندروستییدا زیانی زۆری له هه رێمی كوردستان داوه . له و میانه یه دا ئێمه له ده سته كه مان بڕیارمانداوه له سه ری ساڵی نوێوه نه هێڵین چیرت به بێ مه رج هیچ ئۆتۆمبێلێك بهێندرێته ناو هه رێمه وه ، خاڵی له مه وال ئه وه یه ئه و هه نگاوه ش سه ره كیی هه رێم ه���اورده ی كه ئۆتۆمبێلێك ه��ه ر بێت، له گه ڵ زه مانی پێویسته ده كرێت، ئه و پێویسته له وه ی بریتییه زه مانه كه ش ئۆتۆمبێله كوالیتیی دروستكردنی به رزبێت، زیانی كه مرتین ژینگه ییه وه ڕووی له هه بێت، سه المه تیی هه بێ له كاتی روودانی پێكداداندا، به گشتی ئه و تایبه مته ندییانه ی داوامان كردوون، تێكه ڵه یه كن له مواسه فاتی به شێكیشیان و ئ��ه وروپ��ی و خه لیجی

هه رێمی كوردستان.به یان: پێتان وایه كۆنرتۆڵكردنی هێنانی

ئۆتۆمبێل به و بڕیاره سه ركه وتوو بێت؟10ی مانگی له ئێمه موئه یه د: د. یه ده گی كه لوپه لی هێنانی ئه مساڵه وه ناهێڵین ك��ردووه ، كۆنرتۆڵ ئۆتۆمبێلامن بكرێت، ه��اورده نزم كوالیتی كه لوپه لی به ده ست سه ركه وتنامن خۆشبه ختانه ش هێناوه ، ڕەنگه بۆ ئۆتۆمبێل كه مێك ئه ركه كه ناوه ڕاست له كه تایبه ت به بێت، گرانرت دێته ئۆتۆمبێل عێراقیشه وه باشووری و خۆمان پالنی ئه وه ش بۆ ئێمه هه رێمه وه ، هه یه ، هه وڵده ده ین كوردستان بپارێزین له

هاتنی ئۆتۆمبێلی كوالیتی نزم.بازرگانه كان له هه ندێك ب��ه ی��ان: بڕیاره ئه م کە گرتووه ئه وه یان ره خنه ی

هێرۆ هه ڵه بجه یی

له م رۆژانه دا هه واڵی هه ڵدانه وه ی له توێژینه وه بۆ عه ره فات یارس گۆڕی مه رگی به ئاخۆ كه ته رمه كه ی، سه ر رسوشتی كۆچبار بووه ، یان تێرۆر كراوه ، له باڵوبووه وه . جیهاندا میدیاكانی له گۆڕەكانیان ئ��ه وان��ه ی زۆرن م��ێ��ژوودا كورتی به خ��واره وه له هه ڵدراوه ته وه ،

تیشك ده خه ینه سه ر هه ندێكیان:چارلی چاپلین:

له كۆمیدییه ئه كته ره ئه و ته رمی له كه سه وه دوو الیه ن له 1987 ساڵی گۆڕەكه ی هێرنایه ده رەوە كه له به رامبه ر

بۆ ئۆتۆمبێل هێنانی ب��ازاڕی واده ك��ات بۆچوونتان بكرێت، قۆرخ كه سێك چه ند

له مباره یه وه چییه ؟كۆمه ڵێك بڕیاره ئه و موئه یه د: د. ئۆتۆمبێل ئ��ه وان��ه ی بۆ دان��اوه مه رجی پێویسته له وانه ده كه ن، هه رێم هاورده ی هه بێ ره سمیی وه كاله تی بازرگانه ئه و ئۆتۆمبێله كه ی ك��ه كۆمپانیایه ی ل��ه و ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��اوه ، ئ��ه م��ه ش ب��ۆ ئ��ه وه ی بكات هاوواڵتیان به پێشكه ش زه مانه ت هه بێت، چاككردنه وه ی خزمه تگوزاریی و ئۆتۆمبێالنه ی ئه و زۆرینه ی ئێستا چونكه نییه ، زه مانیان هه رێمه وه ، هێندراونه ته بدات، باجه كه ی هاوواڵتی ده بێ ئه مه ش دانیشتووین بازرگانه كانیش له گه ڵ ئێمه هه یه ، ره خنه تان ئه گه ر گوتوون پێامن و ئه وه ی له سه ر بده نێ خۆتامنان پێشنیازی ده كه ن ئۆتۆمبێالنه ئه و زه مانه تی چۆن ئێستا تا ئه وان هه رێمه وه ، ده یانهێننه كه وه اڵمیان نه داوینه ته وه ، به اڵم به دڵنیاییه وه به رژەوه ندیی له كردوومانه ئێمه ئه وه ی هۆی ب��ه ئێستا چونكه ه��اوواڵت��ی��ان��ه ، ڕووداوی هاتوچۆوه خه ڵكانێكی زۆر ده بنه به په یوه ندی به شێكی ئه مه ش قوربانی، هه یه . ئۆتۆمبێله كانه وه كوالیتی نزمیی گه وره كانی كۆمپانیا له گه ڵ قسه مان تایبه ت به ك��ردووه ، ئۆتۆمبێلیش ب��واری ئۆتۆمبێلی ل��ه م��ه ودوا كه كۆرییه كان، كوالیتیی نزم بۆ هه رێمی كوردستان نه نێرن باشیش چاككردنه وه ی خزمه تگوزاریی و ئه وانیش بكه ن، پێشكه ش كوردستان له له ئێمه خواستی كه پێداوین به ڵێنیان

به رچاو بگرن.نییه ، تێدا قۆرخكاریی كه واته به یان:

وه ك بازرگانان ده یڵێن؟گرنگه المانه وه به ئێمه موئه یه د: د. ئه و راسته وخۆی وه كیلی له گه ڵ مامه ڵه سه المه تیدا، پێناو له بكه ین كۆمپانیایانه ئێمه چه ند مه رجێكامن هه یه ، ئه گه ر ئه وانه جێبه جێ بكه ن، كێ ده بێته وه كیل الی ئێمه ده بێت گوتووه نه مان ئێمه نییه ، كێشه ه��اورده دیاریكراو ئۆتۆمبێلی جۆرێك

ته رمی بكه ن. ئه وه بوون ئاماده پاره بڕێك گوندێكی گۆڕستانی له چاپلین چارلی سویرسا، كه چاپلین 25 ساڵی كۆتایی ژیانی دوای و مانگ پاش سێ و دزرا بوو، له وێ ده ستگیركردنی دزه كان، گه ڕێرنایه وه شوێنی و به چیمه نتۆ ئه مجاره گۆڕەكه یان و خۆی نه توانێ كه س كه گرت، جۆرێك به ئاسن

ته رمه كه بدزێ.جیڤارا:

ئه م شۆڕشگێره له ساڵی 1967 له بۆلیڤیا ناشتنه كه ی شوێنی ك��وژرا. و ده ستگیركرا ساڵی له مایه وه ، نهێنی به ساڵ چه ندین كه بۆلیڤییه وه ژەنه راڵێكی الیه ن له 1995له ده ستگیركردنیدا رۆڵی هه بوو، ئاشكرا كرا،

ئێمه نێوبانگی بۆ ئه مه ش نییه ، ئۆتۆمبێل خراپه .

له خۆراك كۆنرتۆڵی بڕیاربوو به یان: ئێوه ، ده سته كه ی بۆ بگوازرێته وه هه رێم

بۆچی تا ئێستا ئه وه جێبه جێ نه كراوه ؟وه زاره ت��ی له گه ڵ ئێمه موئه یه د: د. بۆ كۆتاییداین قۆناغه كانی له ته ندروستی ژێر بخرێته خۆراكیش كۆنرتۆڵی ئ��ه وه ی ده سه اڵتی ده سته كه ی ئێمه ، به و نزیكانه ش ئه مه ش ده كرێت، جێبه جێ هه نگاوه ئه و وه زاره ت��ی ك��اری له كه نییه ئ��ه وه مانای كه مبكه ینه وه كشتوكاڵ و ته ندورستی به اڵم خ��وارده م��ه ن��ی، كۆنرتۆڵكردنی بۆ ئێستادا ل��ه ب��ك��رێ��ت، تێبینی ئ��ه گ��ه ر كۆنرتۆڵكردنی ڕووی له هه رێم بازاڕەكانی بووەته ئه مه ش الوازن، خوارده مه نییه وه، هۆی ئه وه ی خوارده مه نیی خراپ و كوالیتی نزم بهێندرێته هه رێمه وه ، بازاڕەكانی هه رێم جۆره ها خوارده مه نی كوالیتی نزمیان تێدایه

هه ڵدرایه وه و له سانتۆ دۆمینیگۆی پایته ختی كۆماری دۆمینیكان نێژرا. له كۆتایی چه رخی خۆی خاكی له به شێك ئیسپانیا حه ڤده دا كۆڵۆمبس ته رمی و فه ره نسا به خشییه ئه و 1898 ساڵی له كوبا، بۆ گ��وازرای��ه وه ته رمه گوازرایه وه بۆ ئۆقیانووسی ئه تڵه س و

له كڵێسای سویل ئه سپه رده ی خاك كرا.توركۆت ئۆزال:

گۆڕی توركۆت ئۆزال له ژێر كۆنرتۆڵ و چاودێریی توند و به ئاماده بوونی هێزه كانی ئاسایش و پزیشكی داد، هه ڵدرایه وه و بڕیاره دوو مانگ دوای ئه و هه ڵدانه وه یه ئه نجامی توێژینه وه كان له سه ر ته رمه كه ، بۆ رایگشتی ئاشكرا بكرێ. ئه و هه ڵدانه وه یه له سه ر داوای

بكه ینه وه .چییه ئ��ێ��وه ب��ۆچ��وون��ی ب��ه ی��ان: شوێنه به دواداچوونی لیژنه كانی له سه ر خزمه تگوزاری و چێشتخانه كان له هه رێم؟ده ستخۆشییان ئێمه موئه یه د: د. كوالیتیی واده كات كاره كانیان لێده كه ین، شوێنه له خزمه تگوزاری پێشكه شكردنی ئه وه ی به اڵم بێت، به رزتر جۆراوجۆره كان، تێبینی ئێمه یه له سه ر كاركردنی ئه و لیژنانه ، شوێنانه ئ��ه و س��زای ڕێنامیی به ئ��ه وان ده ده ن كه سه رپێچی ده كه ن نه ك به یاسا، له كاتێكدا ئێمه یاسامان هه یه بۆ ئه وانه ی تایبه ت به ده كه ن، جۆره له و سه رپێچیی په یوه ندییان راسته وخۆ شوێنانه ی ئه و له وانه هه یه ، مرۆڤه وه ته ندروستیی به بۆ قورسرتی سزای یاسا كه چێشتخانه كان، دیاری كردوون، به اڵم ئه و لیژنانه به ڕێنامیی ئه وان پێویسته كه ده ده ن، كه میان سزای

كار به یاسا بكه ن نه ك ڕێنامیی.

بكرێت، به ڵكو قسه ی ئێمه له سه ر زه مان و خزمه تگوزارییه ، ئه وه ش ناكاته قۆرخكاریی.

ب��ڕی��اره ئ��ه و وای���ه پێتان ب��ه ی��ان: خۆیدا دوای به ئۆتۆمبێل كه مبوونه وه ی

بهێنێت؟خۆی پالنی حكومه ت د.موئه یه د: له ئۆتۆمبێل رێ��ژەی ئ��ه وه ی بۆ هه یه هه رێم به ره و كه مبوونه وه بچێت، به وپێه ی رێژە ئ��ه و توانای هه رێم شه قامه كانی زۆره ی ئۆتۆمبێلیان نییه ، به اڵم ئه گه ر سه یر ده بێت، سوودی زۆر بڕیاره ئه و بكه ین، ئێستا كه م واڵت ته ندروستییه وه ، له ڕووی هه یه بهێڵن ئه و ئۆتۆمبێالنه بوونیان هه بێ دروس��ت قوڕقوشم دووكه ڵه كه یان كه له زۆرێ��ك سه رچاوه ی ئه مه كه ده ك��ات، رێگا بڕیاره به و ئێمه ش نه خۆشییه كانه ، له سه ر ده گرین، هه روه ها ئۆتۆمبێالنه له و ئاستی جیهانیش ته نها عێراق و ئه فغانستان و كۆریای باكوور كوالیتییان له سه ر هێنانی

و كوشتبوویان فڕۆكه خانه یه ك نزیك له كه ته رمه كه یان له چاڵ كردبوو. دوو ساڵ دواتر كاتی له و هێنایه ده ر خاك له ته رمه كه یان كوژرانیدا، ساڵڕۆژی سێیه مین رێوره سمی گ��ه ڕان��ده وه . كوبا واڵت��ی بۆ ته رمه كه یان ئێستا ته رمه كه ی له گۆڕستان و مۆزه خانه ی سه ردانی ده توانن گه شتیاران و جیڤارایه

بكه ن.كریستۆفه ر كۆڵۆمبس:

ئه مریكای كه كۆڵۆمبس كریستۆفه ر داوای وه سیه تنامه كه یدا له دۆزی��ی��ه وه ، كردبوو له وێ بینێژن، به اڵم له كاتی مه رگیدا له ساڵی 1506، كڵێسایه كی شیاو نه بوو، بۆیه له ئیسپانیا نێژرا و له ساڵی 1542 ته رمه كه ی

پشكنینی ته ندروستییه وه ڕووی له كه زیانیان ڕەنگه و ن��ه ك��راوه بۆ ت��ه واوی��ان هه بێ بۆ ته ندروستیی هاوواڵتیان، ئه مه ش ببێت دروس��ت بێمتامنه یی ك��ردووه وای زه مانه تیان كه مرتین ئێمه بازاڕەكانی و

تێدابێت له ڕووی خوارده مه نییه وه .ب��ه ی��ان: ئ��ێ��وه پ��الن��ت��ان ه��ه ی��ه به ماوه یه كی كه م بازاڕەكانی هه رێم كۆنرتۆڵ بكه ن له ڕووی كوالیتیی خوارده مه نییه وه ؟جگه ئێمه ده سته كه ی موئه یه د: د. كۆنرتۆڵی خوارده مه نی، كۆنرتۆڵكردنی له كردووه تریشی كه لوپه له كانی سه رجه م سه یر ئه گه ر بۆیه هه رێمدا، بازاڕەكانی له ڕووی له هه رێم ب��ازاڕەك��ان��ی بكه یت، باشدان، ئاستێكی له كه لوپه له وه كوالیتیی كۆنرتۆڵی ئ��ه گ��ه ر هه یه پ��المن��ان ئێمه ماوه یه كی له وه ربگرین، خوارده مه نی ك��ه م��دا ه��ه وڵ��ده ده ی��ن ك��وردس��ت��ان له پاك خراپ و نزم كوالیتی خوارده مه نیی

ماڵباتی ناوبراو و به فه رمانی عه بدوڵاڵ گویلی ئه نجام درا. توركیا ئێستای سه رۆك كۆماری مه رگی له ناكاوی ئه و سه رۆك كۆماره له پاش كۆده تای 1980، كه دامه زرێنه ری حیزبی مام مه یهه ن و ئه ندازیاری ئابووریی نوێی توركیا بوو، یه كێكه له دۆسیه نادیاره كانی ئه و واڵته ، به كه ئۆزال توركۆت له سه ره . گومانی كه ره چه ڵه ك كورد بوو، له ماوه ی سه رۆكایه تیی له گه ڵ گه رموگوڕی په یوه ندیی كۆماردا، تاقیكردنه وه كان ئه نجامی هه بوو. ئه مریكا 4 كه ده ریخستووه ناوبراو ته رمی له سه ر جۆر ژەهر له سه ر جه سته ی بوون. توركۆت ئۆزال له ساڵی 1993 به جه ڵته ی دڵ كۆچبار

بوو.

ژماره )13(، سێشه ممه 2012/12/11، ساڵی یەکەم

15

خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم

hawzheenk@yahoo.com07701543488

بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد

rawshtmail@yahoo.com07501112083

ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net

E.mail: bayanpress@yahoo.comwww.facebook.com/bayanpres

ناونیشان: سلێامىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار

نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3تەلەفۆن: 07480605181

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

هه ڵدانه وه ی گۆڕی كه سایه تییه ناسراوه كانی جیهان

د. موئه یه د قۆجه ، سه رۆكی ده سته ی پێوانه سازی و كۆنرتۆڵی جۆری بۆ به یان:

ئه و ئۆتۆمبیالنه ی هێنراونه ته هه رێمه وه ، گرەنتیان نییه

www.bayanpress.net

سه رۆكی ده سته ی پێوانه سازی و كۆنترۆڵی جۆریی له هه رێمی كوردستان له دیدارێكی تایبه تی )به یان(دا ئاماژە

به ناوه ڕۆكی بڕیاری كۆنترۆڵكردنی هاورده كردنی ئۆتۆبێل بۆ هه رێمی كوردستان ده كات، ناوبراو رایده گه یه نێت چیتر

ناهێڵین ئۆتۆمبێلی كوالیتی نزم بێته هه رێمه وه . دكتۆر موئه یه د قۆجه ڕه خنه ش له لیژنه كانی چاودێریی شوێنه خزمه تگوزارییه كان ده گرێت

كه سزاكانیان سووكن بۆ ئه وانه ی سه رپێچی ده كه ن.

فه رمان ڕە شاد � هه ولێر

ده نوێنێت، مسوڵامن خۆی تاكێكی وه ك كه دروشمه ئایینییه كان جێبه جێ ده كات له پێناوی پاراستنی به رژەوه ندیی كه سی، ئاشكرایه خۆیدا، ماددیی جه سته یی و مسوڵامناندا نێو له مونافیق مرۆڤی كه زۆر مه ترسیدارتره له و كه سه ی به ناخ و ئه مه ش منوونه ی نامسوڵامنه . رووكه ش سه ره كیی هۆكاری ده ڵێت، پێامن مێژوو جه نگی له مسوڵامنان سه رنه كه وتنی ئوحوددا، هه بوونی هه ندێ مونافیق بوو

له نێو به شداربووانی جه نگه كه دا.كوشتنی به فه رمانكردن پاشان م��ورت��ه دێ��ك ك��ه ف��ه س��اد ل��ه س��ه ر زه وی فه رمانی خوا فه رمانێكه باڵونه كاته وه ، )دروودی پێغه مبه ریش نه كردووه ، وای بۆ ژی��ان��ی��دا ل��ه بێت( ل��ه س��ه ر خ��وای

یه كجاریش ئه نجامی نه داوه .زی��ن��ا و دزی و وردب��ی��ن��ه وه ، ب��ا سزا پیرۆز قورئانی دیكه ، تاوانه كانی دنیاییه كانیانی دیاری كردووه ، باشه بۆچی مورته دێك كوشتنی له ب��ووه بێده نگ ئه مه ئه گه ر مورته دبوونی، له به ر ته نها

ئه سڵێكی هه بووایه ؟فه ساد ك��ه م��ورت��ه دێ��ك كوشتنی له سه ر زه ویدا باڵوناكاته وه ، رێنامییه كانی ده یبه ستێته وه ده شێوێنێت و ئیسالم ب��ه ئ��ی��ره��اب��ه وه ، ئ���ه و ئ��ام��اژەی��ه ش��ی زه بری به مسوڵامنان كه لێده كه وێته وه زۆر ل��ه ب���وون، ب��ااڵده س��ت شمشێر ئیسالم كه كاتێكدا له جیهاندا، واڵتی دادپ����ه روه ری و بنه ماكانی ه��ۆی به ته واوی مافپێدانی ئایینییه كانی، ئازادییه هه رتاكێك و دانانی ته قوا و كاری به سوود پێوه ری وه ك مرۆڤایه تی، كۆمه ڵگه ی بۆ باڵوده بێته وه ، و ب��اڵوب��ووه وه چاكرتین )يا هاتووه پیرۆزدا قورئانی له هه روه ك وأنثي ذكر ن م خلقناكم إنا الناس ها أيإن لتعارفوا وقبائل شعوبا وجعلناكم عليم الله إن أتقاكم الله عند أكرمكم خبري(، مه به ستیش له ته قوا وزه ی رۆحییه كه هانی مرۆڤ ده دات ئه و كاره چاكانه رازییه و پێیان خوا كه ب��دات، ئه نجام

سوودیان بۆ مرۆڤایه تی هه یه .له قورئانی پیرۆزدا زۆر ئایه ت هه ن مافی هه ڵبژاردن ده ده نه ده ست مرۆڤ، هه ر یان ببێت، مسوڵامن كه ل��ه وه ی ئازادی ئیراده ی به كه دیكه ئایینێكی ئه و منوونه ی هه ڵیده بژێرێت، خ��ۆی ده فه رموێت: گ��ه وره خوای ئایه تانه ش فليؤمن شا ء فمن بكم ر من الحق )وقل

ومن شا ء فليكفر(.

وه رگرتنی پاش دیامنه یه ئه م تێبینی: له زه ڵمی مسته فا دكتۆر رازامه ندی شێوه ی دیامنه داڕێژراوه ته وه ، ئه ویش به هۆی نه بوونی ده رفه ت بۆ سازدانی له گه ڵ ك��ات��ه دا ل��ه م دی��امن��ه

به ڕێزیان.

birura_bayan@yahoo.com ژماره )13(، سێشه ممه

14

شیعه مه رجه عێكی گه وره كه فه توایه ، رشتنی خوێنی كوردی حه رام كردبێت.

ع��ه ب��دول��س��ه الم ع��ارف��ی س��ه رۆك داوای )1964( ساڵی عێراق، كۆماری ئیاممی، شیعه ی ب��ااڵی مه رجه عی له موحسین سه ید ئایه توڵاڵ سه ماحه تی ئه لحه كیم كرد، كه فه توایه ك ده ربكات بۆ مافپێدانی رشتنی خوێنی كورد و رێگه دان منداڵ پیاو و ژن و به له ناوبردنیان، به و پیره وه ، له به ر ئه وه ی هه ڵگه ڕاونه ته وه فیكری به پابه ندن ئیسالم و ئایینی له فه تواكه ، ده رچوونی پێش شیوعيیه ته وه ، مسته فا مه ال به گه یشتبوو هه واڵه ئه م بێت-، لێ خ��وای بارزانی-ره حمه تی محه مه د دكتۆر من و له داوای ئه ویش محه مه د كاك خوالێخۆشبوو شه ریف و ع��ه ل��ی، م��ح��ه م��ه دی ره ئ��ی��س ك��رد، كه سوپادا، له بووین ئیامم ئه وكاته ئێمه سه ردانی مه الیه تییه وه جلوبه رگی به

بارزانی و ئه وه ی پێ بڵێن كه رێگه ناده م من ده ربچێت، كورد دژی فه توایه ئه م ئاماده م به ماددی و مه عنه وی هاوكارتان كاته دا له م كرد زۆرباشتان كارێكی بم، كورد بۆ تۆمه ته ی ئه و الم و بۆ هاتن

هه ڵبه سرتابوو، بۆتان روونكردمه وه«.پاساوی به ڕێزتان ب��ه رای به یان: شێوه یه كی به دی��ن له هه ڵگه ڕانه وه ئه و پشت له و به كارهێرناوه نابه جێ

سته مه وه بووه كه له كورد كراوه ؟به رده وام كورد زه ڵمی: مسته فا د. ل��ه ن��ه ی��اره ك��ان زی��ات��ر پ��اب��ه ن��د ب��ووه ئ��ه وان ئ��ه وه ل��ه ب��ه ر ئیسالمه وه ، ب��ه ال ئیسالمی پیرۆزی ئایینی ویستوویانه به ناو شااڵوه كانی له بكه ن، ناشیرین له حوسێن س��ه ددام كه ئه نفالیشدا، به ئه نجامیدان، )1988 -1987( سااڵنی بوونه بێتاوان كوردی هه زاران هۆیه وه له هه ڵگه ڕانه وه پاساوی به قوربانی،

ب��ه ی��ان: ب��ه ڕێ��زت��ان ل��ه م م��اوه ی��ه ی ناوی به ده رچ��ووه كتێبێكتان دواییدا القران«، يف املفسد غیر للمرتد قتل »ال ده ك��رێ��ت ه��ۆك��اری ن��ووس��ی��ن��ی ئ��ه م تایبه ت به روو، بخه یته بۆ بابه ته مان بۆ چوونتانه وه به په یوه نداره ئ��ه وه ی

شاری نه جه ف؟پاڵنه رانه ئه و زه ڵمی: مسته فا د. ئه م هه وڵه ساده یه م زۆرن كه هانیاندام جێ له سه ر كه كاتێكدا له روو، بخه مه ته مه نیشم شكاوه ، قاچێكم و كه وتووم گرنگرتینیان تێپه ڕاندووه ، ساڵی نه وه د هه ڵگه ڕانه وه دروشمی قۆستنه وه ی فه رمانڕەوا له زۆرێك الیه ن له دین له یه كالكردنه وه ی بۆ سه ته مكاره كانه وه ، به رانبه ره كانیان، له گه ڵ ملمالنێكانیان وه ك منوونه یه ك، سه ر ده چمه لێره وه كرد، له باره وه پرسیارتان به ڕێزیشتان ئه ویش سه رگوزشته ی راسته قینه ی یه كه م

شیعه كان ب��ااڵی مه رجه عی تا نه جه ف، شاری له بكه ین بۆ تۆمه ته ی ئه و ناڕاستیی دراوه ته كه بكه ینه وه روون ئیسالم له گوایا و كورد پاڵ ئێمه ش ه��ه ڵ��گ��ه ڕاوه ت��ه وه ، ئاینی و ئه ركێكی وه ك نیشتامنی به و كاره هه ستاین، شاری بۆ رۆیشتین بوو ئه وه مانه وه ی شوێنی له نه جه ف، پ��ه ی��وه ن��دی��امن پ��ێ��وه ك��رد، دانیشتنه كه مان كرد داوام��ان نه بێت، ل��ێ دی��ك��ه ی كه سی بوون خزمه تیدا له ئ��ه وان��ه ی ده ره وه ، چ��وون��ه ه��ه م��ووی��ان كه نه بێت، كه سیان یه ك ته نها به رده وام له الی بوو، ئێمه ش راستیی ئایینداریی ك��وردس��ت��ان و ره وش���ی روون��ك��رده وه ، ب��ۆ ك��وردم��ان خه ڵكی كه روو خسته سته مكارییانه مان ئه و حكومه ت دژ به كورد ئه نجامیان ده دات ئه ویش كه هه یه ، خراپرتیشی نیه تی و سه ماحه تی ك��ورده ، گه لی له ناوبردنی ئه لحه كیم وتی »من وام پێ راگه یه نرابوو و هه ڵگه ڕاونه ته وه دی��ن له ئێوه كه له كه پیاوه ی ئه و شیوعی«. به بوون ژووره كه دا له الی مابوویه وه ، وتی »ئه ی بوون ئه وان گریامن به ڕێز، سه ماحه تی هه ڵگه ڕاونه ته وه ، دین له شیوعی و به ئایا چییه ؟ منداڵه كانیان گوناهی باشه باخ و ئایا مورته دن؟ منداڵه كانیشیان سه ماحه تی مورته دن؟«. بێستانه كانیان راگه یاندین پێی ئه لحه كیم موحسین مسته فا مه ال به ڕێز بگه یه ننه »س��اڵوم

ئیسالم بوو، دیاره »ئه نفال« زاراوه یه كه دژ سه ددام رژێمی به كاردێت، مورشیك به ناونانی بۆ زاراوه یه ئه و به كارهێنانی به به ك��وردی ن��ه ك ئه نفال، شااڵوه كانی هه ڵگه ڕاوه له ئیسالم دانا، به ڵكو كوردی به مورشیك داناوه . ئه نفالیش سوره تێكی تیایدا گ��ه وره خ��وای پ��ی��رۆزه ، قورئانی قل االنفال عن )يسألونك ده فه رموێت ؤأصلحوا الله فاتقوا ؤالرسول لله االنفال ذات بينكم ؤأطيعوا الله ؤرسوله إن كنتم به سه باره ت شێوه هه مان به ؤمنني(، مبالیسان هه ڵه بجه و كیمیاییبارانكردنی هه مان كوردستان، دیكه ی ناوچه كانی و پاساو بۆ ئه و كۆمه ڵكوژییه به كارهێرناوه . ئه م پاساوه له زۆر واڵتی دیكه ی عه ره بی ب��ه ك��اره��ێ��رناوه ، خ��راپ ئیسالمییدا و پێ خۆیانيان ن��ه ی��اران��ی ه��ۆی��ه وه ب��ه

له ناوبردووه .پێشرتدا سه رده می له ئه ی به یان: چۆن به كارهێنانی خراپ ره نگدانه وه ی

بووه ؟سه رده مانی له زه ڵمی: مسته فا د. هه ندێ ده بینین، منوونه پێشرتیشدا گوێی ب��ه كاتێ ئایینی زان��ای��ان��ی ل��ه كاتانه ی له و نه كردووه ، فه رمانڕەواكانیان فه رمانی له فه رمانڕەواكه زانیویانه كه خوای گه وره ده رچووه ، یان ئه و كاتانه ی له ناڕەزایه تییان ئااڵی ئایینی زانایانی فه رمانڕەواكه چه وته كانی ك��اره دژی له هه ڵگه ڕاوه به لێره دا هه ڵكردووه ، ئه وه ی وه ك منوونه ش دان��اون، دینیان ح��ه ج��ج��اج، ئ��ه و ت��ۆم��ه ت��ه ی دای��ه پاڵ كاتێكدا له جوبه یر، ك��وڕی سه عیدی گه وره كانی ئیاممه ه��ه ره له سه عید ته نها ئه مه ش هۆكاری ب��وو، تابیعین ناڕازیبوونی سه عید بوو له فه رمانڕەوایه تی منوونه ی مه روان، كوڕی عه بدومله لیكی ئامه دی، سه یفه ددینی ئیامم دیكه ش أصول يف االحكام )احكام كتێبی دانه ری و به لقینی ئیامم هه روه ها االحكام(،

زانایانی دیكه خوا لێیان خۆش بێت.ئێستادا سه رده می له ئه ی به یان:

چۆنه ؟سه رده می له زه ڵمی: مسته فا د. له تیرۆریستی رێ��ك��خ��راوی ئێستادا ده ده ن، ئه نجام ك��اره ئه و واڵت��دا زۆر له هه یه ، عێراقیشدا له ئه مه منوونه ی ئۆتۆمبێلی بۆمب و ته قاندنه وه ی رێی بۆمبڕێژكراو و هۆكاری دیكه ی كوشتنه وه ، ژن و منداڵ و پیاو و پیر به ناوی به رگری

له ئیسالم، ده كرێنه قوربانی.س��زای بپرسین ده ك��رێ��ت ب��ه ی��ان: له واته »مورته د« ئایین له هه ڵگه ڕاوه

قورئاندا چۆنه ؟پیرۆز قورئانی زه ڵمی: مسته فا د. سزای هه ڵگه ڕاوه له ئایینی بێزیان -مرتد كه داناوه سزایانه دا له و مفسد-ی غیر هیچ وه رده گیرێن، قیامه تدا رۆژی له )دروودی پێغه مبه ریش فه رمووده یه كی

كه ناكرێت به دی بێت( له سه ر خوای فه رمان به كوشتنی كه سێك بكات، ته نها

له به ر ئه وه ی له ئایین هه ڵگه ڕاوه ته وه .كوشتنی باره ی له هاتووه ئه وه ی به و س��ه ب��اره ت ئایین، له هه ڵگه ڕاوه هه ڵده گه ڕێنه وه ئایین له كه سانه یه پاش باڵوده كه نه وه خراپه فه ساد و و گه وره خ��وای وه ك هه ڵگه ڕانه وه یان، من آ منوا الذين ها أي )يا ده فه رموێت: يرتد منكم عن دينه فسوف يأت الله بقوم أعزة المؤمنني عل أذلة ويحبونه هم يحبالله سبيل يف يجاهدون الكافرين عل الله فضل ذلك الئم لومة يخافون وال يؤتيه من يشا ء والله ؤاسع عليم(. يان لة ئايةتييك ديكةدا فةرموويةت: )ؤمن يرتدد منكم عن دينه فيمت ؤهؤ كافر فأول�ئك نيا ؤاالخرة ؤأول�ئك حبطت أعاملهم يف الد

أصحاب النار هم فيها خالدون(.هه ڕەشه ی ج��ار هه ندێ ب��ه ی��ان: ك���وش���ن ب���ه ك���ار ده ه���ێ���رنێ���ت بۆ هه ڵگه ڕاوه كه كه سه په شیامنبوونه وه ی له دین، تا مسوڵامن ببێته وه ، بۆ ئه مه یان

چی ده ڵێیت؟هه ڕەشه كردن زه ڵمی: مسته فا د. له كه سی هه ڵگه ڕاوه له ئایین تا پاشگه ز ببێته وه و بگه ڕێته وه سه ر ئاینی ئیسالم، پیرۆزه ، قورئانی ده قه كانی پێچه وانه ی قد ين الد يف إك��راه )ال ئایه تی له وانه وشه ی چونكه .) الغي من الرشد تبني»إكراه « نه كیره ی واقیعه له باری نه فیدا، فیقهی، ئوصولی زانایانی كۆڕای پێی به بۆ نامسوڵامن ل��ه »إك���راه «زۆرك���ردن هه ڵگه ڕاوه له زۆركردن موسڵامنبوون و دینه كه ی س��ه ر گ��ه ڕان��ه وه بۆ دی��ن له

ده گرێته وه .له ئایینداری ل��ه س��ه ر زۆرك���ردن ئه و با ره تكراوه ته وه ، پیرۆزدا قورئانی پێغه مبه رێكیشه وه الیه ن له زۆركردنه بێت، ئه وه تانێ قورئانی پیرۆز سه ركۆنه ی له سه ربێ( خوای )دروودی پێغه مبه ر كه سانێك له زۆر ویستی كاتێ ده كات، بكات كه به رژەوه ندیی خۆیان پێش ئایین گه وره خ��وای له وباره یه وه ده ویست، يف من المن ربك شا ء )ولو ده فه رموێت: الناس تكرە أفأنت جميعا هم كل االرض هه مزه ی لێره دا مؤمنني(. يكونوا حتي ئیستیفهامی بۆ الناس( تكرە )أفأنت جۆری توندترین ئ��ه وه ش ئینكارییه ،

نه هیی سه ریحه .پ��اش��ان ه��ه ڕەش��ه ی ك��وش��ن له و هه ڵگه ڕاوه ته وه و ئایین له كه سه ی

نه گه ڕانه وه ی بۆ سه ر ئایینی ئیسالم، به ڕاستی ده یكاته

مونافیق، كه سێكی رووك��ه ش��ه ك��ه ی

پ��ێ��چ��ه وان��ه ی له ناخیه تی، رووك���ه ش���دا

كورد به رده وام له نه یاره كانى زیاتر پابه ند بووه به ئیسالمه وه

سه رگوزشته ی فه توای حه رامكردنی رشتنی خوێنی كورد له الیه ن گه وره مه رجه عه كانی شیعه وه چۆن بوو؟

زه ڵمی: زۆركردن له سه ر ئایینداری، له قورئاندا ره تكراوه ته وه

هاوكات له گه ڵ ئه و ئاڵۆزییه ی ئه مدواییەی نێوان هه رێم و ناوه ند و له شكركێشيی حكومه ت بۆ سه ر ناوچه دابڕێنراوه كانی كوردستان، گه وره مه رجه عی شیعه ، سه ید عه لی سیستانی،

فەتوایه كی ده ركرد و سه ركۆنه ی ئه و هه نگاوه ی كرد، هه روه ها له وه اڵمی پرسیاری باوكی سه ربازێكی سوپای عێراقیشدا، ئه وه ی خسته روو كه ئه گه ر كوڕه كه ی له شه ڕی دژ به

كورددا بكوژرێت شه هید نییه ، له گه ڵ ئه م باسه دا، باسوخواستی یه كه م فه توای حه رامكردنی رشتنی خوێنی كورد كه له الیه ن گه وره مه رجه عه كانی شیعه وه درابێت، هاته ئارا، له م

دیمانه یه دا پرۆفیسۆر دكتۆر موسته فا زه ڵمی چۆنیه تی ده رچوونی یه كه م فه توا ده خاته روو.

ئاماده كردنی: رێدار ئه حمه د )1� 2(

www.bayanpress.netwww.facebook.com/bayanpres

www.twitter/bayan2press

Tuesday, No.13 First Year, Dec 11, 2012

political general Newspaper

‌گه‌ر‌دامه‌زراوه‌كانی‌هه‌رێم‌كارابن،‌چی‌رووده‌دات؟!نیشانه ی س��ه دان و هه یه ره خنه یان و گله یی كوردستان هاوواڵتیانی زۆرب��ه ی پرسیار له الیان دروست بووه ، بۆچی په رله مان كارا نییه و ناتوانێت به رۆڵی چاودێری و به دواداچوونی كاره كانی حكومه ت هه ستێت و وه ك پێویست نه یتوانیوه یاسا ده ربكات و بۆشاییه یاساییه كان نه هێڵێت؟ بۆچی دادگاكان ناتوانن رۆڵی خۆیان ببینن و دادگه ری نییه ناتوانێت كێشه كانی خه ڵكی چاره سه ر بكات، كه رۆژ بچه سپێنن؟ بۆچی حكومه ت داخوازی و گردبوونه وه و مانگرتن ئه نجام نه درێت؟ له كاتێكدا كوردستان كێشه ی ئابووری و داهاتی نییه ، كه زۆربه ی واڵتان به هۆی نه داری و نه بوونی داهاته وه ، كێشه و قه یرانیان كه سه ركرده سیاسی و حكومییه كانی ئه وه وه یه به هۆی ئه مه ئایا ده بێت. بۆ دروست هه رێم چاره سه ری كێشه كان نازانن؟ یان نه خشه و پالنی مۆدێرنیان له ال نییه ؟ یان كێشه كان

ئه وه نده گه وره ن كه بۆیان چاره سه ر ناكرێت؟ سه ركرده سیاسییه كانی هه رێم شاره زای زۆربه ی واڵتانی دنیان و چاك ده زانن واڵتان چۆن به ره وپێش هه نگاویان هه ڵگرتووه ! حكومه ت و په رله مان و داموده زگا په یوه ندیداره كانی تر به هه زاره ها راوێژكار و شاره زیان بۆ دامه زراوه و كێشه ی راوێژكاریشامن نییه ! زۆرێك زۆر ناوه وه، خولی له یان ده ره وه ی هه رێم، له داموده زگاكانی هه رێم فه رمانبه رانی له

پێشكه وتوویان بینیوه و پالنی باشیان هه یه بۆ چاكکردنی بارودۆخی كوردستان!!لێره وه بۆمان روون ده بێته وه كه هیچ له مپه رێك نییه له رێگه ی ئه وه دا كێشه كانی په روه رده یان كێشه كانی بێت، ئیداری بكرێن، چ كێشه ی هه رێمی كوردستان چاره سه ر و سیسته می به ڕێوه بردن و... هتد، ئه ی ده بێت نهێنی و فه لسه فه ی ئه وه چی بێت كه وا خۆمان رزگار ناكه ین له كێشه كان؟! راسته ئه مه كێشه یه له رووی واقعییه وه ، به اڵم خێری هونه ری و سیاسه ته هونه ری ئه مه كه ئه وه یه هۆكاره كه شی تێدایه ؟ تری هه ندێكی دامه زراوه كان گه ر حیزب، و خێزان و تاك به رژه وه ندیی بۆ ملمالنێكانه به ڕێوه بردنی كارا بن و كاره كانیان له سه ر سیسته م بڕوات، ئه وا هاوواڵتی ئیشی به حیزب نامێنێت و خه ڵكی رووده كه نه دامه زراوه فه رمییه كان، بۆ دامه رزاندن و مووچه و زه وی وه رگرتن و به رژە وه ندییه كانی رۆژانه یان، هاوواڵتیان به شێوه یه كی ئاسایی رووده كه نه دامه زراوه كان و پێویستیان به وه نابێت روو له باره گا حیزبییه كان بكه ن و خزمایه تیی حیزبایه تی و خاترانه كه مده بێته وه و یاسا سه روه ر ده بێت و خه ڵكی پێویستیان به وه ش نابێت له پێناوی زه وی و مووچه، دامه زراندندا ده نگ و هه ڵوێستی خۆیان بگۆڕن، به ڵكو ئه وكات له سه ر بنه مای هه ڵوێستی حیزبه كان له ده سه اڵت و چۆنێتیی خزمه تیان به خه ڵك و نیشتامن، هه ڵوێستی كوردستان له سیاسی نه خشه ی بڕوات، به مشێوه یه ش كار ئه گه ر ده گۆڕدرێت، تاكه كان و ئاسانی رووده دات به ئاڵوگۆڕی ده سه اڵت زۆر و له هه موو هه ڵبژاردنێكدا ده گۆڕێت ده سه اڵت نامێنێته وه له ده ست حیزبێكی دیاریكراودا، ئه مه ش له گه ڵ به رژە وه ندیی حیزبه بااڵده سته كانی ئه مڕۆی كوردستان ناگونجێت، به ڵكو ده بێت ئاڕاسته كان به جۆرێك بن كه ده رئه نجامی هه ڵبژاردن و ملمالنێ سیاسییه كان هه ر له سه ره تاوه دیار بێت چۆنه و چی

ده بێت!!* ئه ندامی په رله مانی كوردستان.

ئارام قادر*

Reklam