rozhnamai bayan
DESCRIPTION
Kurdish NewspaperTRANSCRIPT
وه زیرێك ئامۆزاكه ی ده كاته به ڕێوه به ری
په روه رده
بهیان.كه‌ركووك
ئه‌نجومه‌نی له سه‌رچاوه‌یه‌ك)بهیان(ی به ك��ه‌رك��ووك پارێزگای‌عومه‌ر شه‌ن ئه‌وه‌ی »دوای ڕاگه‌یاند‌پێشووی ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری م��وب��اره‌ك،خانه‌نشین ك��ه‌رك��ووك پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ئه‌نجومه‌نی الیه‌ن له كه‌س كرا،سێ‌‌ده‌ستنیشان پۆسته ئه‌و بۆ پارێزگاوه‌‌ك��ران،ب��ه‌اڵم‌وه‌زی��ری‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌عێراق‌ره‌تی‌كردوونه‌ته‌وه‌‌و‌ده‌یه‌وێت‌فه‌رحان ناوی به عه‌ره‌ب كه‌سێكی‌جبوری،كه‌‌ئامۆزای‌خۆیه‌تی،بۆ‌ئه‌و
پۆسته‌‌ده‌ستنیشان‌بكات«.كوتله‌ی دی��ك��ه‌وه الی��هك��ی ل��ه‌‌پارێزگای ئه‌نجومه‌نی ناو توركامنیی‌گرتنه‌به‌ری ه��ه‌ڕە‌ش��هی ك��ه‌رك��ووك،ئه‌و ئه‌گه‌ر ده‌ك��ه‌ن یاسایی ڕێگه‌ی‌پۆسته‌‌نه‌درێته‌وه‌‌به‌‌توركامن،چونكه
به‌‌پشكی‌توركامنی‌ده‌زانن.
Tuesday, No, 14که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, Dec 18, 2012
www.bayanpress.net ژماره)14(،سێشەممە2012/12/18،ساڵی‌یەکەم
هه‌بوونی وای��ه پێیان هاوواڵتیان‌ژماره‌یه‌كی‌زۆر‌له‌‌بازگه‌ی‌ئه‌منی‌له‌‌نێوان‌شار‌و‌شارۆچكه‌كانی‌هه‌رێمدا،دیمه‌نێكی‌و به‌خشیوه كوردستان به ناشارستانیی
كێشه‌ی‌هاتوچۆشی‌دروستكردووه.
ل.پەیجور
سامه‌ڕڕائی:كۆنگره‌‌نیشتامنییه‌كه‌ی‌تاڵه‌بانی‌سه‌رناگرێت
تاڵه بانی پالنێكی سێ خاڵی دژی مالیكی داده نێت
بهیان.تایبه‌ت
كه زانیارییه‌ك چه‌ند به‌پێی‌جه‌الل كه‌وتوون، )بهیان( ده‌ستی‌عێراق، كۆماری س��ه‌رۆك تاڵه‌بانی‌به‌ر‌له‌‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌بۆ‌به‌غدا،پالنێكی‌داناوه مالیكی دژی له خاڵیی سێ‌گه‌ڕانه‌وه‌ی دوای ه��ه‌وڵ��ده‌دات و‌سێ ئه‌و رێگه‌ی له پایته‌خت، بۆ‌میحوه‌ره‌وه‌‌كار‌له‌‌دژی‌سیاسه‌ت‌و
مامه‌ڵه‌كانی‌مالیكی‌بكات.نه‌یویست ك��ه س��ه‌رچ��اوه‌ك��ه)بهیان( به بكرێت، ئاشكرا ن��اوی
الیه‌نه‌ی س��ێ »ئ��هو راگ��هی��ان��د ی
تاڵه‌بانی‌به‌‌نیازه‌‌له‌‌رێگه‌یانه‌وه‌‌سنوورێك‌كۆماری له: بریتین دابنێت، مالیكی بۆ‌ئیسالمیی‌ئێران،مه‌رجه‌عه‌‌بااڵكانی‌شیعه‌‌شیعه‌كانی الیه‌نه هه‌روه‌ها عێراق، له‌‌مالیكی«. سیاسه‌ته‌كانی به نه‌یار تری)بهیان(زانیویشیه‌تی‌كه‌‌ماوه‌یه‌ك‌به‌ر‌له‌‌هاوپه‌یامنیی لیستی ناوخۆی له و ئێستا‌نوێنه‌رانی ئه‌نجومه‌نی له كوردستانییه‌وه‌‌باپیر عه‌لی كه ك��راوه پێشنیاز عێراق،هاوكات كه ئیسالمی، كۆمه‌ڵی ئه‌میری‌ئه‌ندامی‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانیشه،بكرێته‌‌سه‌رۆكی‌ئه‌و‌وه‌فده‌ی‌سه‌ردانی‌مه‌رجه‌عه‌‌به‌اڵم عێراقدا، له ده‌كه‌ن شیعه بااڵكانی
ئه‌و‌هه‌وڵه‌‌دواتر‌بێئه‌نجام‌بووه.
ئه‌مه‌و‌وه‌فدێكی‌كوردستانیی‌كه‌‌له‌‌فازڵ و به‌رهه‌م‌ساڵح دكتۆر له هه‌ریه‌ك‌میرانی‌و‌چه‌ند‌به‌رپرسێكی‌تر‌پێكهاتوون،سه‌ردانی رۆژە چه‌ند سه‌ردانێكی به‌‌ژماره‌یه‌ك و كردووه پایته‌ختیان به‌غدای‌دیداریان‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كانی
عێراق‌ئه‌نجامداوه.ئ��هی��اد دك��ت��ۆر خ��ۆش��ی��ه‌وه الی‌سامه‌ڕڕائی،سه‌رۆكی‌پێشووی‌په‌رله‌مانی‌حیزبی گشتیی ئه‌مینداری و عێراق‌ئیسالمیی‌عێراق،له‌‌گفتوگۆیه‌كیدا‌له‌گه‌ڵ‌سه‌رۆك »گه‌ڕانه‌وه‌ی رایگه‌یاند )بهیان(،كۆمار‌بۆ‌به‌غدا‌زۆر‌گرنگه..ئه‌و‌ده‌توانێت‌چ��اره‌س��ه‌رك��ردن��ی ل��ه ج��ددی رۆڵێكی
ناوبراو بگێڕێت«، كێشانه‌دا ئه‌م‌نیشتامنییش كۆنگره‌ی به سه‌باره‌ت‌كه‌‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی‌تاڵه‌بانی‌بوو‌بۆ‌كۆكردنه‌وه‌ی‌الیه‌نه‌‌عێراقییه‌كان،ئه‌وه بۆ ئاماژە‌كان »هه‌موو وتی‌ئه‌و شێوه‌یه‌ك هیچ به كه ده‌چن
كۆنگره‌یه‌‌ساز‌ناكرێت«.گفتوگۆیه‌دا لهو سامه‌ڕڕائی‌ك��هل��ه‌‌الپ�����ه‌ڕەی)ت��ای��ب��ه‌ت(دا»هیچ وتیشی ب���اوك���راوه‌ت���ه‌وه،م��ان��ای��ه‌ك‌ب��ۆب��وون��ی‌ده‌س��ه‌اڵت��ی‌ئه‌گه‌ر نامێنێته‌وه كۆمار سه‌رۆكی‌الیه‌نه‌كان‌به‌ده‌میه‌وه‌‌نه‌چن‌و‌گوێی
بۆ‌نه‌گرن«.
جه‌الل‌تاڵه‌بانی‌سه‌رۆك‌كۆماری‌عێراق.فۆتۆگۆاف:وەرگیراوە
رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە
بیروڕا
13
ڕۆیشتنى ڤیا یەکالبۆتەوە
وەرزش
8
جینێكی نوێی قژڕووتاندنه وه ئاشکرا کرا
گشتی
15
كۆمه ڵ و گۆڕان داوای البردنی سه رۆكی
په رله مان ده كه ن
بهیان�هه‌ولێر
كۆمه‌ڵی فراكسیۆنی ه��ه‌ردوو‌له گ��ۆڕان بزووتنه‌وه‌ی و ئیسالمی12/17 دوینێ كوردستان، په‌رله‌مانی‌به‌یاننامه‌یه‌كی‌هاوبه‌شیان‌باوكرده‌وه‌‌ئه‌ندامانی و س��ه‌رۆك ئاڕاسته‌ی و‌تیایدا كرد، كوردستانییان فراكسیۆنی‌له دیكه كاندیدێكی ده‌ك��ه‌ن داوا‌بۆ دابنێن بایز ئ��ه‌رس��ه‌الن شوێنی
سه‌رۆكی‌په‌رله‌مان.ل���هب�����اره‌ی‌ه���ۆك���اری‌ئ��ه‌و‌فراكسیۆنه دوو ئه‌و داوایه‌شیانه‌وه،كه ڕوو، خستووه‌ته خاڵیان پێنج‌سه‌رۆكی خاڵه‌كاندا له یه‌كێك له‌‌پ��ه‌رل��هم��ان‌ب��ه‌‌رێ��گ��رل��هب���ه‌رده‌م‌رێكخستنی و نیشتیامنی كۆده‌نگیی‌چاكسازی پرۆسه‌ی و كورد نێوماڵی
داده‌نێن.
دامه زراندنی مامۆستایان له
مانگی حه وته وه ده ستپێده كاتەوە
بهیان.سلێامنی
وه‌ف��دێ��ك��ی 12/17 دوێ��ن��ێ‌‌كوردستان مامۆستایانی یه‌كێتیی‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌وه‌زی����ری‌پ������ه‌روه‌رده‌دا‌ئه‌حمه‌د مامۆستا ك��ۆب��وون��ه‌وه،كه‌ركوكی،سه‌رۆكی‌لیژنه‌ی‌په‌روه‌رده‌‌مامۆستایان مافی له داكۆكیكردن و)بهیان( به ن��اوب��راو، یه‌كێتیی له
كۆبوونه‌وه‌كه‌دا »ل��ه راگه‌یاند ی‌وه‌زی����ری‌پ�����ه‌روه‌رده‌‌ب��ه‌‌روون��ی‌به‌ڕێوه‌به‌ری كه نا ب��ه‌وه‌دا دان��ی‌له ی��اری��ده‌ده‌ره‌ك��ان و قوتابخانه‌‌به‌ڵێنیشی داده‌نرێن، حزبه‌وه الیه‌ن‌نه‌مێنن«، ده‌ستێوه‌ردانانه ئه‌و دا‌به‌ڵێنی »وه‌زی��ر وتیشی كه‌ركووكی‌مامۆستایان دام��ه‌زران��دن��ی كه دا‌مانگی ل��ه داه���ات���وودا س��اڵ��ی ل��ه‌‌له‌گه‌ڵ و ده‌ستپێبكات حه‌وته‌وه‌‌دیكه‌ی فه‌رمانگه‌كانی دامه‌زراندنی‌حكومه‌تدا‌نه‌بێت،بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كێشه‌ی‌چاره‌سه‌ر مامۆستایان دامه‌زراندنی
بكرێت‌و‌دووباره‌‌نه‌بێته‌وه«.
5/شەممە4/شەممە٣/شەممە5/شەممە4/شەممە٣/شەممە5/شەممە4/شەممە٣/شەممە5/شەممە4/شەممە٣/شەممە 124 16 1413614 1312516 137 ـ21 76310 99311 9
بایی)750(دینارە
بهیان.تایبه‌ت
په‌رله‌مانی‌كوردستان»سه‌رجه‌م‌كه‌سه‌‌كه‌سێكی و ره‌تكرده‌وه پێشنیازكراوه‌كانی‌مه‌سیحیی‌به‌‌ناوی)ضيا‌ء‌بطرس‌صليواين(سه‌ربه‌خۆی ده‌سته‌ی سه‌رۆكی به كرد‌په‌رله‌مانتارانی وته‌ی به م��رۆڤ«، مافی‌ئۆپۆزسیۆنیش،دانانی‌ئه‌و‌كه‌سه‌‌پێچه‌وانه‌ی
په‌یڕە‌وی‌ناوخۆیه‌‌و‌نایاسایی‌بووه.
فراكسیۆنی سه‌رۆكی ق��ادر، ئ��ارام‌راگه‌یاند )بهیان(ی به ئیسالمی كۆمه‌ڵی‌ده‌زانین، نایاسایی به ده‌نگدانه »ئ��ه‌و‌كاره‌كه‌ی خشته‌ی په‌رله‌مان سه‌رۆكایه‌تیی‌ده‌نگدان یه‌كه‌مجاریش ك��رد، ئاڵوگۆڕ‌ده‌سته‌ی سه‌رۆكی كاندیده‌كه‌ی له‌سه‌ر‌ده‌نگدانی دواتر به‌اڵم كرا، مرۆڤ مافی‌هه‌ردووكیان كه ك��رای��ه‌وه، بۆ دووه‌م��ی‌ناوبراو ناوخۆن«، په‌یڕە‌وی پێشێلكاریی
كه ڕوو خسته خۆیشیانی نیگه‌رانیی‌په‌رله‌مان سه‌رۆكایه‌تیی داوای »له‌سه‌ر‌فراكسیۆنه‌كان‌كاندیدیان‌پێشكه‌ش‌كردووه،به‌اڵم‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌وه‌اڵم‌بدرێنه‌وه،ته‌نیا‌ئه‌م‌كاندیده‌یان‌به‌‌ڕێكه‌وتنێكی‌حزبی‌داناوه«.
ح��هم��ه‌س��هع��ی��د‌ح��هم��هع��هل��ی،په‌رله‌مانتاری‌لیستی‌یه‌كگرتوو‌ده‌ڵێت»له‌‌خولی‌گرێدانی‌به‌هاره‌دا‌دوو‌كه‌س‌پاڵێوراو‌چاودێریی دی��وان��ی س��ه‌رۆك��ی بۆ ب��وون
مرۆڤ، مافی ده‌سته‌ی سه‌رۆكی و دارایی‌بۆ ده‌بێت بۆ كه گیرا ره‌خنه كاته ئه‌و‌هه‌ر‌ده‌زگایه‌كیان‌یه‌ك‌كه‌س‌كاندید‌بێت،كاته ئه‌و بۆیه بن، زۆرتر كاندیده‌كان با‌دواخ��را، كۆبوونه‌وه‌كه هۆیه ئه‌و له‌به‌ر‌به‌اڵم2012/12/17هه‌مان‌هه‌ڵه‌ی‌پێشوو‌ئه‌و دانرا، كاندید یه‌ك و كرایه‌وه دووباره‌‌نوورساو به فراكسیۆنه‌كان كاندیدانه‌شی
ناردبوونیان،نه‌خرابوونه‌‌ناو‌ناوه‌كانه‌وه«.
»ئه و پاڵێوراوانه ی پێشكه ش كرابوون، له لیسته كه دا نه بوون«
شەڕى نەوت یان نەتەوە؟!
د.مستەفا‌زەڵمی:ئیسالم رێگه نادات ئافره ت
وه ك كااڵیه ك كڕین و فرۆشتنی پێوه بكرێت
ل.ئاینناسی
www.bayanpress.netژماره )1٤(، سێشه ممه 2012/12/1٨، ساڵی یەکەم
3
شوان داودىحامید موحەممەد
ئه ندامێكی لیژنه ی یاسایی:بڕیاره كه ی سه رۆكی هه رێم هێزی یاسایی نییه
راپۆرت: سه ید نامی
ی��ه ك��ێ��ك ل���ه دام���ه زرێ���ن���ه ران���ی كوردستان رۆژنامه نووسانی سه ندیكای دوای له رۆژ سه ندیكا رایده گه یه نێت، نه قیبی جێگری له پاشه كشه دایه . رۆژ 50%ی رایده گه یه نێت رۆژنامه نووسانیش رۆژنامه نووسان سه ندیكای ئه ندامانی
رۆژنامه نووس نین.نه قیبی جێگری داودی، ش���وان رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان��ی ك��وردس��ت��ان، له »ب��واری وت��ی )ب��ه ی��ان( بۆ لێدوانێكیدا شێواوه ، ئێمه دا واڵتی له رۆژنامه نووسی رۆژنامه نووسه كێ نازانین ئه وه له به ر هه یه ، رۆژن��ام��ه ن��ووس��ی مافی ك��ێ و سه ره تای له رۆژنامه نووسان سه ندیكای حزبه كانی ه��ه م��وو دروستبوونیه وه ئێستاش به شداربوون، تێیدا كوردستان هه موو و كوردستان حزبه كانی هه موو كه ناڵه كانی راگه یاندن به رێژەی جۆراوجۆر به وه ش ئاماژە داودی هه یه «، ئه ندامیان ده كات كه »50%ی ئه وانه ی ئه ندامن له و سه ندیكایه ، به فیعلی رۆژنامه نووس نین، كارێكی هیچ كۆنگره وه دوای له بۆیه دیكه مان نه كردووه ، ته نیا كۆنفرانسی لق ئاماری و نووسینگه كامنان كردووه له گه ڵ
به یان. هه ولێر
په رله مانی بڕیارێكی گوێره ی به زاراوه ی به كارهێنانی له جگه كوردستان، نابێت ل��ه س��ه ره ك��ان، ناكۆكی ن��اوچ��ه بهێرنێت. به كار دیكه زاراوه یه كی هیچ ڕایده گه یه نێت په رله مانیش ئه ندامێكی په رله مان، یاسایه ی ئه و به هۆی هه بوونی گۆڕینی بۆ هه رێم سه رۆكی بڕیاره كه ی ناوی ناوچه دابڕێندراوه كان هێزی یاسایی
نییه .
به رچاوڕوونییه كامن ئاماره كه ئه ندامان، گرنگ ب��ڕی��اری كۆمه ڵێك و پ��ێ��ده دات 10 هه یه خه ڵك ل��ه س��ه ری، ده رچ���ووه ئه و الی به و سه ندیكایه ئه ندامی ساڵه تازه وه ساڵی له نه هاتووه ، سه ندیكایه دا له پێموایه لێوه رده گرینه وه ، ئه ندامێتی ده بێته وه سه ندیكایه ئه و ئاینده دا ساڵی شوێنێك هه موو له كه سه ندیكایه ك له باره ی ب��ك��ات«. بۆ ئ��ام��اژەی خه ڵك سه ركردایه تی ئه ندامی كۆمه ڵێك ئه وه ی ئه ندامی حزبه كان سیاسیی مه كته بی و رۆژنامه نووسی پیشه یان و سه ندیكان بڕیارانه »ئه و وتی داودی شوان نییه ، تێدا كه سی و ده گرێته وه هه موویان
جیاناكرێته وه «.رۆژنامه نووسانی نه قیبی جێگری كاریگه ریی به س��ه ب��اره ت كوردستان الیه نه رۆژنامه نووسانی كشانه وه ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ه ك��ان ل���ه س��ه ن��دی��ك��ا، كۆنگره دواساتی »هه تا رایده گه یه نێت پێامن وتوون كه مبێننه وه و هه وڵامنداوه پێامن وتووین پێیان خۆیان له گه ڵیان، بڕیاری له به ر به اڵم بین، به شدار خۆشه له گه ڵ ناتوانین، حزبه كامنان سیاسیی فه راغی نه مانهێشتووه ئێمه ئه وه شدا كادره كانیان ئه ندامێتیی له كار ئ��ه وان ئه ندامه كانی خزمه تكردنی له و بكات
سه رۆكی ڕاب��ردوودا رۆژی چه ند له هه رێم له بڕیارێكدا به ژماره )26( ڕایگه یاند »پێویسته داموده زگا فه رمییه كانی هه رێمی زاراوه ی به كارهێنانی له جێی كوردستان ناوچه ناكۆكی له سه ره كان، زاراوه ی ناوچه به كار هه رێم ده ره وه ی كوردستانییه كانی په رله مانی له كاتێكدایه بڕیاره ئه م بهێنن، یاسای ژماره )2(ی له هه رێمی كوردستان خۆیدا به ناوی »ده سته ی گشتیی هه رێمی جێناكۆكییەکان« ناوچه بۆ كوردستان ك��ردووه ، په سه ندی 2012 ساڵی له كه
ئه وانیشداین«.سكرتێری عه لی، موحه ممه د حامید رۆژنامه نووسانی سه ندیكای پێشووی دامه زرێنه رانی له یه كێك و كوردستان ئه و سه ندیكایه ، پێیوایه رۆژ له دوای رۆژ و پاشه كشه دان له سه ندیكا كاره كانی سه ندیكای به متامنه یان رۆژنامه نووسان ناوبراو ب��ووه ، الواز رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان دروستبوونیه وه سه ره تای »له ده ڵێت دواتر به اڵم نا، باشی هه نگاوی سه ندیكا هه وڵ ده درا ئه و سه ربه خۆییه ی نه مێنێ، ته مموزی 2011 له دواكۆنگره دا له ئێمه سه ندیكایه ئه م ئیرت ومتان و هه وڵامندا رۆژنامه نووسان با نه بێت، ته وافوقات به خۆیان ئ��ازاددا كراوه ی كۆنگره یه كی له حزب و هه ڵبژێرن خۆیان بۆ نوێنه ر به اڵم نه كات، ده ستنیشان نوێنه رانه ئه و به داخه وه ئێمه وه كو یه كگرتوو و كۆمه ڵ حامید نه كردین«، به گوێیان گۆڕانیش، و كه ده ك��ات ل��ه وه ش ب��اس موحه ممه د پێشه نگ سه ندیكا ب��ووه »مه به ستامن بێت و ئه و هه نگاوه ش بنێت، به حوكمی ئه وه ی نوێنه رایه تی توێژێكی زۆر گرنگ و هه ستیار ده كات، كه ده سه اڵتی چواره مه ، سه ندیكاكانی و رێكخراو وه كو نه ده بوو
دیكه بێت«.ئه وه ش پێشووی سه ندیكا سكرتێری
هه ژمار له سه ر ناكۆكی به ناوچانه ی ئه و یاساكه شدا 10ی م��ادده ی له ك���ردووه ، پێناكرێت كاری بڕیارێك هیچ كه هاتووه ئه گه ر پێچه وانه ی حوكمه كانی ئه و یاسایه
بێت.س��ه ب��اره ت ب���ه وه ی ئ��ه و ب��ڕی��اره ی ژم��اره یاسای له گه ڵ هه رێم سه رۆكی وه رتی، ئه حمه د هه یه ، تێكگیرانیان )2(ئ��ه ن��دام��ی پ��ه رل��ه م��ان��ی ك��وردس��ت��ان له ڕاگه یاند )به یان(ی به یاسایی لیژنه ی بڕیاره ئه م عێراق، ده ستووری له »جگه
رێگه نه ك »ئه مجاره كه ڕوو ده خاته ئازادانه و بێت كراوه نه درا كۆنگره یه كی رۆژنامه نووسان نوێنه ری خۆیان هه ڵبژێرن حزب كۆتی و ده ست له سه ندیكاكه و ته وافوقه كه به ڵكو بكرێت، رزگ���ار ج��اران چونكه ك��رای��ه وه ، ته سكرتیش نه قیبه وه ، به بوو كه س نۆ ئه نجومه ن پێنجیش ب��وون، یه كێتی و پارتی چ��وار پاش ب��ه اڵم ب���وون، دیكه الیه نه كانی تێپه ڕبوونی 13 ساڵ به سه ر دامه زراندنی
په رله مانی 2ی ژماره بڕیاری پێچه وانه ی ئه وه قانوونه دا له و چونكه كوردستانه ، ناكۆكی ناوچانه ئه م كه چه سپێندراوه كردووه په له ی هه رێم سه رۆكی له سه رن، سه باره ت ب��ڕی��اره «. ئ��ه و ده رك��ردن��ی له توانانی په رله مان یاسایه ی ئه م ب��ه وه ی سه رۆكی بڕیاره كه ی هه ڵوه شانه وه ی پێیه ی »به و وتی ناوبراو هه یه ، هه رێمی په رله مان ده سه اڵتی ته رشیعیی هه یه ئه و یاسایه ی ده ركردووه ، ئه و بڕیاره ی سه رۆكی هه رێم له ڕووی یاساییه وه هێزی یاساكه ی
سه ندیكادا، ئه مجاره شه ش كه سیان بوون ئه ندامیان ته نیا سێ پارتی، و یه كێتی به دیكه ، حزبی سێ به دای��ان و مانه وه بنه مای له سه ر خ��واره وه ش تا و لقه كان سیاسیی مه كته بی كۆبوونه وانه ی ئه و ده دران«، ئه نجام پ��ارت��ی و یه كێتی هه ڵوێستی ب��اره ی له محه مه د حامید كه خسته ڕوو ئ��ه وه ی سه ندیكاشه وه له سه ندیكا هه ڵوێسته كانی »الوازی��ی رۆژ وایكرد رۆژنامه نووسان، به رامبه ر
جێبه جێ ناكرێت بۆیه نییه ، په رله مانی بكرێت«.
په رله مانتاری ئازاد، گۆران هاوكات یاسایی لیژنه ی له كوردستانی لیستی پێیوایه »ئه و بڕیاره ی سه رۆكی هه رێم به ر یاسایه كی هه رێم پێچه وانه ی هه ر له وه ی له عێراقه «، ده ستووری پێچه وانه ی بێت، په رله مانیشەوە، )2(ی ژماره یاسای باره ی بۆ یاسایه به وه كرد »ئه و ئاماژەی ناوبراو په یوه ندی واته دانراوه ، ئیداری بابه تێكی تا نییه هه رێمه وه سه رۆكی بڕیاره ی به و
رۆژنامه نووسان متامنه ی رۆژ دوای له ئه نجامدا له بێت، الواز سه ندیكایه به م
به دیلی دیكه دروست بوو«.ل��ه ب��اره ی ئ��ه گ��ه ری گ��ه ڕان��ه وه ی ستافی ناو بۆ ئۆپۆزسیۆن الیه نه كانی »نه مانوتووه ده ڵێت حامید سه ندیكا، وه كو ئه ندامین هه ر ئێمه ناگه ڕێنه وه ، ئه ندام، هه ركاتێك سه ندیكاكه زیاتر ئازاد له سه ری دان��راون، ته وقانه ی ئه و و كرا
البران، ده گه ڕێینه وه ناوی«.
بۆی بگه ڕێینه وه ، پێویسته بۆ یاساییبوونی بگه ڕێینه وه هه رێم سه رۆكی بڕیاره كه ی به ناوچانه ی ئه و كه عێراق ده ستووری ناكۆكی له سه ر هه ژمار كردووه ، بڕیاره كه ی ده ستووری له گه ڵ هه رێمیش سه رۆكی
عێراق تێكگیرانی هه یه «.بۆچوونی وه رگرتنی بۆ )ب��ه ی��ان( جارێک چەند ه��ه رێ��م، سه رۆكایه تیی سه رۆكایه تیی وته بێژی به په یوه ندی هه رێمه وه كرد، به اڵم په یوه ندییه كان وه اڵم
نه درانه وه .
»الوازیی هه ڵوێسته كانی وایكرد متامنه ی رۆژنامه نووسان به م سه ندیكایه الواز بێت«
سه ندیكای رۆژنامه نووسان له دامه زراندنه وه بۆ پاشه كشه
گۆڕینی ناوی ناوچه
ناكۆكی له سه ره كان پێچه وانه ی
یاسای ژماره )2(ی په رله مانیكوردستانه
www.bayanpress.net ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
2
و. له عه ره بییه وه : به یان
ده ستله كاركێشانه وه و وازهێنانی ساڵی له توركیا سوپای ئه فسه رانی تۆمار پێوانه یی ژم��اره ی 2012دا، ده ك���ات، ئ��ه م��ه ش ب��ه ب���ه راورد به
سااڵنی پێشوو.ب��ه پ��ێ��ی ئ���ه و زان��ی��اری��ی��ان��ه ی توركی )ح��وری��ه ت(ی رۆژن��ام��ه ی له مساڵدا ك��ردوون��ه ت��ه وه ، ب��اوی له ده ستیان تورك ئه فسه ری 1067 232 ه��ه روه ك كێشاوه ته وه ، سوپا خانه نشینییان داوای ئه فسه ریش ئاماژەی رۆژنامه یه ئ��ه و ك���ردووه ، 2009دا س��اڵ��ی ل��ه داوه ب���ه وه ش 2010دا ساڵی له و ئه فسه ر 9032011دا ساڵی له و ئه فسه ر 372خانه نشینییان داوای ئه فسه ر 843ك�����ردووه ، ج��گ��ه ل����ه وه ش ش��ه ش
ده‌ست‌به‌‌سه‌ر150ئۆتۆمبیلدا‌ده‌گیرێت
له‌سه‌ر‌دامه‌زراندنی‌خزمه‌كانی،ئه‌ندامێكی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگا‌الده‌برێت
لە‌ساڵى٢01٢دا‌وازهێنان‌له‌‌سوپای‌توركیا،ژماره‌ی‌پێوانه‌یی‌تۆمار‌ده‌كات
عومه ر ئاواره
پارێزگای له تۆمارنه كراو ئۆتۆمبیلی نه هێشتنی پێناو له هه ڵمه تێكدا له هاوكاریی به ن��اوب��راو پارێزگای پۆلیسی به ڕێوه به رایه تی سه اڵحه ددین، به ڕێوه به رایه تی پۆلیسی هاتوچۆی ئه و پارێزگایه ، ده ستی به سه ر 150 ئۆتۆمبیلی تۆمارنه كراودا گرت، كه هێزه كانی ئه مریكا پێش كشانه وه یان به كاریان هێنابوو و
له دوای كشانه وه یان به جێیان هێشتبوون.»به ڕێوه به رایه تی رایگه یاند هاتوچۆ عه قیدی خه له ف، حسێن عه بدوڵا پۆلیسی سه اڵحه ددین لیژنه یه كی له هێزه كانی پیاده كردنی خێرا و به ڕێوه به رایه تی كه ئۆتۆمبیالنه ی ئه و چاودێكردنی مه به ستی به پێكهێناوه ، پارێزگا هاتوچۆی ئێستادا له و هێشبوون جێیان به كشانه وه یان دوای له ئه مه ریكا هێزه كانی نایاسایی به و ئاشكرا مه زادی شێوه ی به ئۆتۆمبیل فرۆشتنی پێشانگاكانی له
ده فرۆرشێن«.ناوبراو ئاماژەی به وه ش كرد كه »ئه م ئۆتۆمبیالنه تاكو ئێستا له فه رمانگه كانی ناوبراو پێده كرێت«، كاریان مۆڵه ت به بێ و نه كراون تۆمار پارێزگا هاتوچۆی جۆراوجۆردا ئۆتۆمبیلی 150 سه ر به ده ست توانرا هه ڵمه ته دا »له و وتیشی له سنووری دوای كشانه وه ی هێزه كانی هاوپه یامنان له كه هه موویان بگیرێت، پارێزگای ناوبراو به جێ مابوون، له دوای پشكنینی یاسایی له سه ریان له ڕێگه ی كۆمپیوته ره وه كه له دوای ده ستبه سه راگرتنیان، ڕەوانه ی نووسینگه ی له ناوبردنی
دزینی ئۆتۆمبیل كران، بۆ ئه وه ی كاری یاساییان له سه ر بكرێت«.
به یان. موسڵ
ڕاگه یاند )به یان(ی به موسڵ پارێزگای ئه نجومه نی له سه رچاوه یه ك »مه حاسن سه عدون، ئه ندامی ئه نجومه نی پارێزگا و سه رۆكی لیژنه ی دارایی، له میالكی له سه ر گرێبه ست شێوه ی به فه رمانبه ر هه زار )12( دامه زراندنی كاتی
ئه نجومه نی پارێزگای ناوبراو، چه ند ناسیاوێكی خۆی به ساخته دامه زراندووه «.ئه و سه رچاوه یه وتیشی »ئه و ئه ندامه عه ره بێكی سوننه یه و سه ر به لیستی )حه دبا(یه ، له ساڵی 2008وه ساخته كاریی له دامه زراندندا كردووه و له ئێستادا كۆی به موسڵ پارێزگای ئه نجومه نی ئه ندامانی هۆیه شه وه به و بووه ، ئاشكرا ده نگ، بڕیاری الدانی ئه و ئه ندامه یان دا و كه سێكی دیكه یان له جێگه كه ی دانا«.
عه بدولڕەحامن سدیق: پێویسته هه ڵبژاردنێك
بكرێت، كه س تێیدا نه دۆڕێت
كه‌ركووك‌به‌شداریی‌هه‌ڵبژاردنی‌پارێزگاكانی‌عێراق‌ناكات
شڤان جه باری. كه ركووك
ئه نجومه نی نوێنه ری هه ڵبژاردنی بۆ ده نگدان بنكه كانی و قه واره
بێبه شكران تر جارێكی كه ركووكییه كانیش و ڕاگه یاندکاران پارێزگاكان
پێیان سیاسیش چاودێرانی له به شێك نوێ، نوێنه ری هه ڵبژاردنی له
ده ره وه ی و كه ركووك پێكهاته كانی ناو گرفته كانی و ملمالنێ وای��ه
مه رامی و سیاسی به رژەوه ندیی له به ر كه سه ملاند ئه وه یان كه ركووك،
بۆ نییه یه كالكه ره وه یان گفتێكی چونكه هه ڵبژاردن، له ڕێگربن تایبه تی
ئه نجامدانی هه ڵبژاردن، له كۆتا بڕیاریشیاندا كورد و عه ره ب تا ڕادده یه ك
و نییه قبوڵ پێ هه ڵبژاردنی توركامنیش و به غدا له ئه نجامێك گه یشتنه
داوای هه رێمی سه ربه خۆ ده كات.
ب�ه سی��اسی، چ�اودێ�ری و نووس��ه ر سدیق، ع��ه بدولڕەحم�ان
رێكبكه ون كه ركووك ناكۆكه كانی الیه نه »پێویسته ڕاگه یاند )به یان(ی
ئه م هاوكێشه یه نه دۆڕێت، هه رچه نده تێیدا له سه ر هه ڵبژارنێك كه كه س
له رووی بیركارییه وه هه ڵه یه ، به اڵم له رووی سیاسییه وه قبوڵه «.
هه ڵبژاردن ئه نجامنه دانی پێیانوایه شاره كه ش ڕۆشنبیرانی و نووسه ر
بێت ئامرازێك به هه ر پێویسته بۆیه گه وره یه ، كاره ساتێكی كه ركووك، له
به بێ ترس پرۆسه كه له كاتی خۆیدا به ڕێوه بچێت.
بڕیاره له 20ی نیسانی ساڵی داهاتوو پرۆسه ی هه ڵبژارنی ئه نجومه نی
هه ڵبژاردنه كانیش بااڵی كۆمسیۆنی و عێراق له بچێت به ڕێوه پارێزگاكان
ڕایگه یاند كه ركووك مافی هه ڵبژاردنی نابێت، ئه مه ش نیگه رانییه كی زۆری
الی دانیشتوانی كه ركووك دروست كردووه .
2012دا ساڵی له جیاواز پله ی به سوپا له ده ستله كاركێشانه وه یان
پێشكه ش كردووه .له به ر كه ئاماره ش ئه و به پێی ئه ركاندایه ، سه رۆكایه تیی ده ستی جه نه راڵ پله ی به ئه فسه ر 314ل��ه ه��ه رس��ێ ه��ێ��زی وش��ك��ان��ی و جه نه راڵ 33 و ئاسامنی و ئ��اوی درك هێزه كانی سه رۆكایه تیی له سه رۆكایه تیی ل��ه جه نه راڵێك و هێزه كانی پاراستنی كه ناره ئاوییه كان 348 ده كاته سه رجه میان كه هه ن، ژم��اره ی شێوه یه ب��ه م ج��ه ن��ه راڵ، چه كداره كان هێزه سه ربازه كانی چه كداره وه 317 و ه��ه زار 691 له سه رباز، 849 و هه زار 644 بووه ته له كاتێكیشدا توركیا به چواره م هێزی له ده ژم��ێ��ردرێ��ت جیهان گ���ه وره ی دوای له جه نه راڵه وه ژماره ی ڕووی
ئینگلته را و ئه مریكا و ئیتاڵیاوه .
شادى سەاڵح
رایتس هیومان راپۆرتێكی به پێی ئه و هه ڵبژاردنه كانی دوای له وۆچ، واڵته وه له ساڵی 2009، رۆژبه ڕۆژ ژماره ی قوتابییه ئێرانییه كانی ده ره وه ی واڵت زیاد ده كات، كه راپۆرته كه ئاماژە به وه ده كات ئێرانییه قوتابییه ژم��اره ی واڵت��دا 44 له 11537 2009دا ساڵی له په ناهه نده كان كه س و له ساڵی 2010دا 15158 كه س و
هیومان رایتس وۆچ: قوتابییه په ناهه نده ئێرانییه كان له زیادبووندان
»كوردستان‌و‌توركیا‌ده‌روازه‌ی‌سه‌ره‌كین‌بۆ‌هه‌اڵتنی‌ئێرانییه‌كان«له ساڵی 2011دا 18128 كه س بووه .
ب��ه ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ی رێ��ك��خ��روه ك��ان��ی ژماره یه ئه و زیادبوونی م��رۆڤ، مافی له سه ر فشاره ی »ئ��ه و بۆ ده گه ڕێته وه الیه ن له هه یه م��ه ده ن��ی كۆمه ڵگه ی رژێ��م��ی ئ��ێ��ران��ه وه ، ك��ه ل��ه س��ێ ساڵی رابردوودا ئۆپۆزسیۆنی سه ركوت كردووه و بووه ته هۆكارێك بۆ به جێهێشتنی واڵت له مافی چاالكوانانی له كه س ده یان الیه ن مرۆڤ و رۆژنامه نووسان و پارێزه ران و ..
هتد«.ه���ه ر ب��ه پ��ێ��ی ئ���ه و راپ���ۆرت���ه ی زۆر »ژم��اره ی��ه ك��ی ب���اوك���راوه ت���ه وه ل��ه چ��االك��وان��ان��ی م��اف��ی م����رۆڤ و ئێستا ن���ارساوه ك���ان، رۆژن��ام��ه ن��ووس��ه دوورخ��راون��ه ت��ه وه «، ی��ان ك��راون، به ند نێوده وڵه تییش ناحكومیی ڕێكخراوێكی ژیانی ناهه موار«ی »بارودۆخی له باس توركیا له په نابه رانه خوێندكاره ئ��ه و كه ده ك���ات، ع��ێ��راق��دا كوردستانی و
هه اڵتنی بۆ سه ره كین ده روازه ی دوو ئێرانییه كان لێوه ی، به فه رمی و نافه رمی. رێكخراوی ئه نقه ره ش رێگه ی به ئه حمه د مرۆڤ مافی تایبه تی بڕیارده ری شه هید، كه داوه ، یه كگرتووه كان ن��ه ت��ه وه له توركیا له ئێران په ناهه نده كانی سه ردانی ده وڵه تانی »له سه ر وتوویه تی و بكات په ناهه نده ئ��ه و پێویسته ن��اوچ��ه ك��ه ئێرانییانه بپارێزن و به رێز و حورمه ته وه
مامه ڵه یان ل�ه گه ڵ بكه ن«.
جه نه ڕاڵ و ئه میراڵ له ساڵی 2012دا له كه كردووه ، خانه نشینییان داوای راپۆرته كه دا هۆكاری ئه و داواكارییانه
نه خراوه ته ڕوو.و جه نه راڵ 55 له مساڵدا هه ر خانه نشینییان داوای دیكه ئه میراڵی هۆكاره كه یان ئه مان به اڵم ك��ردووه ، شیاوی شوێنی كه ك��ردووه ئاشكرا به پێی نه دراوه تێ . سوپادا له بااڵیان له ژێر و رۆژنامه كه زانیارییه كانی رۆشنایی ئه و ده ستله كاركێشانه وانه دا، رێخۆشكه ر هۆكارانه ی له و یه كێك ده ستله كاركێشانه وه ی ب��ۆ ب��وون توركییانه ، سه ربازییه به رپرسه ئه و و )ئه رگه نه كۆن دۆسیه ی مه سه له ی حكومه تی دژی كه بووه موتره قه ( پ��ارت��ی دادوگ��ه ش��ه پ��ێ��دان س��ه ری زانیارییانه ی ئ��ه و به پێی ه��ه ڵ��دا، ده ستی به رگرییه وه وه زاره ت���ی له ئه فسه ر 3687 كه وتوون، رۆژنامه كه
زریان جه وهه ر. ڕاپه ڕین
كۆتایی ژم��ێ��ره ی ئ���ه وه ی ل��ه گ��ه ڵ كراوه په رله مان ره وانه ی 2012 بودجه ی بۆ خۆئاماده كردندایه له په رله مانیش و په سه ندكردنی، به اڵم تا ئێستا دیار نییه ئه و هه رێم حكومه تی سه ربه خۆیانه ی ئیداره ده كات، بۆ بانگه شه یان ساڵه سێ ماوه ی تایبه تی سه ربه خۆیان ده بێت بودجه یه كی
یان نا.
له جه له وال و خورماتوو 950 خێزانی كورد ناوچه كه یان به جێهێشتووه
»عه‌ره‌به‌‌توندڕه‌وه‌كان‌زانیاری‌لەسەر‌كورد‌‌ده‌ده‌نه‌‌تیرۆریستان«
نییه ، چونكه به شه بودجه كه له سه ر بنه مای وه ك ده كرێت«، دابین دانیشتوان ژماره ی الی ئ��ه وه ی ك��رد، باسی ناوبراو ئ��ه وه ی كه ئه وه یه ئیداره كه وه ك گرنگه ئ��ه وان بۆ ئاگاداریی و ته نده رین بتوانن خۆیان
پرۆژەكانیان بكه ن و سه رپه رشتی بكه ن.ل���������ه ب���������اره ی ه������ۆك������اری سه رپه رشتیاری داواكارییه کەشیانه وه ، »تا دا ب��ه وه ئاماژەی ڕاپه ڕین ئیداره ی زیاد ته نده رانه له و پارانه ی ئه و هه موو
عومه ر ئاواره . خورماتوو
له وه ب��اس خورماتوو قائیمقامی پ��ڕۆژەی نه بوونی به هۆی كه ده ك��ات ئه منی باری خراپبوونی و خزمه تگوزاری ساڵه دوو م��اوه ی خورماتوو، ق��ه زای له كورد خورماتوویان خێزانی 400 له زیاتر به جێهێشتووه و به ره و شاره كانی هه رێمی
كوردستان كۆچیان كردووه .قائیمقامی بابانی، عه بدول شه الل به تایبه ت لێدوانێكی له خورماتوو )به یان( وتی »به هۆی نائارمی و نه بوونی خێزانی 400 ئێستا تا خزمه تگوزارییه وه ، كورد ناوچه كه یان به جێهێشتووه و به ره و
سه‌رپه‌رشتیاری‌ئیداره‌ی‌راپه‌ڕین:ئێمه‌‌ده‌سه‌اڵتی‌ته‌نده‌رێكمان‌نییه
كۆچیان كوردستان هه رێمی شاره كانی كردووه «.
ئ��ام��اژەی خ��ورم��ات��وو قائیمقامی له و به وه ش كرد »چه نده ها جار داوامان نه هێڵن، جێ شاره كه ك��ردووه خێزانانه بێكاری چونكه نه بووه ، س��وودی به اڵم و ك��وردی خوێندنی به شی نه بوونی و مامۆستا و خوێندنگا، خه ڵكه كه یان ناچار بكه نه به جێبهێڵن و ڕوو كردووه شاره كه
شاره كانی هه رێمی كوردستان«.شه الل عه بدول وتیشی »ڕۆژانه پێنج كۆچكردن داوای كورد خێزانی شه ش بۆ تا ده ك��ه ن، قائیمقامییه ت به پێشكه ش ئه و نه یتوانیوه الیه نێك هیچ ئێستاش
كێشه یه چاره سه ر بكات«.سه رچاوه یه كی دیكه وه الیه كی له تایبه ت جه له وال، شاره دێی له ئه منی هه ڕەشه ی هۆی »به وتی )به یان( به بارودۆخی ئاڵۆزبوونی و تیرۆرستان كورد خێزانی 550 ئێستا تا ناوچه كه ، و به جێهێشتووه ش��اره دێ��ی��ه ك��ه ی��ان كوردستان هه رێمی ناوچه كانی ب��ه ره و له كۆچكردنه ش ئه و ك��ردووه ، كۆچیان
زیادبووندایه «.»ئێستا وتیشی ئه منییه كه سه رچاوه له ج��ه ل��ه وال ش��اره دێ��ی ئه منیی ب��اری هه ڕەشه ی هۆی به خراپدایه، دۆخێكی دانیشتووانی س��ه ر ب��ۆ تیرۆریستان
ك��اری ڕۆژان���ه ئێستا ك��ه ش��اره دێ��ك��ه ، ته نیا و ده ده ن ئه نجام تیرۆرستی
مه به ستیشیان هاوواڵتییانی كورده «.ڕوونیشی ئه منییه كه س��ه رچ��اوه ك���رده وه ك��ه ع��ه ره ب��ه ت��ون��دڕەوه ك��ان��ی تیرۆرستانه ئه و هاوكاریی ناوچه كه ش خێزانه ده رب��اره ی زانیارییان و ده ك��ه ن بۆ پێده ده ن شاره دێیه كه یان كورده كانی كورده كان ماڵه تیرۆریستانیش ئ��ه وه ی تیرۆرستییه كانیان، كاره ئامانجی بكه نه چه نده ها جاریش له الیه ن ئه و عه ره بانه وه شاره كه كورده كان ده بێت كه كراوه داوا ده كرێنه به پێچه وانه وه بكه ن، چ��ۆڵ
ئامانجی كاری تیرۆریستی.
پێ بچووكیان پ��رۆژەی بتوانین ده ب��ن، ئه نجام بده ین، بۆ ئه و مه به سته ش خۆمان ساڵی له ته نده رین به شی كردووه ئاماده تازه ده ستبه كار بێت، چونكه تا ئێستا ئه و عه بدوڵا حه مید نه بووه «، ده سه اڵته مان »داوامان ڕوو خسته )به یان( بۆ ئه وه شی كردووه وه كو ئیداره ی گه رمیان حسامبان بۆ بكه ن، ئه وه شی زۆر جه ختی لێده كه ینه وه رێگه پێدانی گ��رن��گ��ه ، ب��ه الم��ان��ه وه و
ته نده ره كانه «.
سه رپه رشتیاری عه بدوڵا، حه مید راگه یاند )به یان(ی به راپه رین ئیداره ی پالندانان و دارای��ی وه زاره ت��ی »ه��ه ردوو سه رۆكایه تیی و وه زی��ران ئه نجومه نی و په رله مامنان ئاگادار كردووه ته وه ، كه ئه و بڕە دیاری پارێزگاكان په ره پێدانی له پاره یه ی راپه ڕینەوە ئیداره ی ناوی به ده كرێت، بێت، به اڵم تا ئێستا دیار نییه واده بێت یان سلێامنی پارێزگای بودجه ی به شه له سه ر گرنگ ئ��ه وه ن��ده ش هه رچه نده ده بێت،
دكتۆر‌ئه‌یاد‌سامه‌ڕڕائی،سه‌رۆكی‌پێشووی‌په‌رله‌مانی‌عێراق‌بۆ‌به‌یان:
ناوچه‌‌جێناكۆكه‌كان‌پێیانوایه‌‌بازرگانی‌به‌‌قه‌زیه‌كه‌یانه‌وه‌‌ده‌كرێت
www.bayanpress.netژماره)14(،سێشه‌ممه2012/12/18،ساڵی‌یەکەم
5
گفتوگۆ:هاوژین‌عومەر
له چۆن به‌ڕێزتان سه‌ره‌تا؛ بهیان:بارگرژی‌و‌قه‌یرانه‌كانی‌ئه‌مدواییه‌ی‌نێوان
هه‌رێم‌و‌ناوه‌ند‌ده‌ڕوانن؟من، بڕوای به سامه‌ڕڕائی: ئه‌یاد د.ئه‌م‌قه‌یرانه‌‌له‌‌رووداوێكی‌بچووكی‌نێوان‌چه‌ند‌الیه‌نێكه‌وه‌‌ده‌ستیپێكرد،كه‌‌ده‌بوو‌دانیان ه��ه‌ردووال ئه‌گه‌ر رووینه‌دایه،به‌خۆدا‌بگرتایه‌‌و‌روویه‌كی‌نێوخۆییان‌به‌‌كێشه‌كه‌‌بدایه،ئه‌وه‌‌نه‌ده‌بووه‌‌قه‌یرانێكی‌و ب��ارگ��رژی ئ��ه‌وه‌ب��وو ب��ه‌اڵم سیاسی،ده‌ب��وو كه ب��وو، دروس��ت په‌ره‌سه‌ندن
دروست‌نه‌بوایه.به‌ڕێزتان ڕای ب��ه ب��اش��ه ب��هی��ان:ئه‌م دروستبوونی پشت فاكته‌ره‌كانی‌قه‌یرانه‌‌چین؟ئه‌مه‌‌قه‌یرانێكی‌دروستكراوه‌‌سیاسی به‌رژەوه‌ندیی هه‌ندێك پێناو لهو هه‌یه ریشه‌ی كێشه‌كه یان حزبیدا، و
پێویسته‌‌له‌‌بناغه‌وه‌‌چاره‌سه‌ر‌بكرێت؟بابه‌تانه‌ی ئه‌و سامه‌ڕڕائی: ئه‌یاد د.له‌م‌كێشه‌یه‌دا‌ده‌ورووژێرنێن،بابه‌تی‌تازه‌‌نین،ئه‌گه‌ر‌قسه‌‌له‌سه‌ر‌بابه‌ته‌كانی‌وه‌كو‌پێشمه‌رگه‌‌و‌ناوچه‌‌جێناكاكۆكان‌و‌بودجه‌‌و‌هتدن.به‌اڵم‌كه‌‌له‌م‌كاته‌دا‌و‌له‌م‌وه‌رزی‌ئه‌وا ده‌ورووژێ��رنێ��ن، هه‌ڵبژاردنانه‌دا‌په‌یوه‌ندیداره‌كان الیه‌نه كه وایه گومانم‌له‌م س��وود هه‌ڵبژاردن بۆ ده‌یانه‌وێت‌قه‌یرانه‌‌وه‌ربگرن.كاتێكیش‌سه‌یری‌شه‌قام‌و ره‌نگدانه‌وه فیعلی به هه‌ر ده‌كه‌ین،به تایبه‌ت قه‌یرانه ئه‌و كاریگه‌رییه‌كانی
هه‌ڵبژاردن،به‌دیده‌كه‌ین.دووپاتی‌ده‌كه‌مه‌وه،به‌ڵێ‌‌كێشه‌كان‌نه‌ورووژێرنان، راب��ردوودا له به‌اڵم هه‌ن،پێامنده‌ڵێت ل��هم��ڕۆدا، ورووژان��دن��ی��ان‌به ت��ای��ب��ه‌ت فاكته‌رێكی چ��ه‌ن��د ك��هو ورووژان��دن پشت له هه‌ڵبژاردنه‌كان‌به‌اڵم‌كاتێك ئه‌م‌قه‌یرانه‌وه‌ن، ئاڵۆزكردنی‌ئه‌وا نامێنن، مه‌به‌ستانه و فاكته‌ر ئه‌و‌جارێكی‌تر‌قه‌یرانەکە‌‌رووه‌و‌هێوربوونه‌وه
ده‌چێته‌وه.ئێوه بڵێن پێامن ده‌توانن بهیان:ئه‌م ورووژاندنی ده‌ستپێشخه‌ری به كێ
كێشانه‌‌ده‌زانن؟د.ئه‌یاد‌سامه‌ڕڕائی:با‌ئێمه‌‌ده‌ستی‌تۆمه‌ت‌بۆ‌ئه‌م‌و‌ئه‌و‌درێژ‌نه‌كه‌ین،به‌اڵم‌له سوودمه‌ندن كه هه‌ن الیه‌ن چه‌ندین‌دروستبوونی‌ئه‌م‌قه‌یرانه،به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌كێ‌بوو‌ورووژاندنی‌و‌كێ‌له‌‌پشتیه‌وه‌یه‌تی؟ئه‌وه ب��ه‌اڵم ناهێنم، ن��او ئ��ه‌وه بۆ من‌ئێستا‌هیچ‌هه‌وڵێكی‌حه‌قیقی ده‌ڵێم‌كه‌‌نییه، بارودۆخه‌كه هێوركردنه‌وه‌ی بۆ
كاتیشدا ه��هم��ان ل��ه چ��ۆن ه��ه‌روه‌ك��و‌ئاڵۆزكردنی و په‌ره‌سه‌ندن زیاتر بۆ كاربه تایبه‌ت مه‌به‌ستێكی چونكه ناكرێت،هه‌رالیه‌ك پشتیه‌وه‌یه‌تی، له هه‌ڵبژاردن‌بۆ ده‌جووڵێنێت خ��ۆی ج��هم��اوه‌ری‌به تایبه‌ت خۆی ئامانجه‌كانی ئ��ه‌وه‌ی
هه‌ڵبژاردنه‌كان‌به‌دیبهێنێت.قه‌یرانه‌كانی بوو كێ ناڵێین ئێمه‌‌ته‌قانده‌وه،چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌‌بڵێین،ئه‌وا‌ئێمه‌ش‌ده‌بینه‌‌به‌شێك‌له‌‌قه‌یرانه‌كه،ئێمه‌‌ئێستا‌به‌شێك‌نین‌له‌و‌قه‌یران‌و‌بارگرژییه،قه‌یرانه‌‌دروستكراو‌و ئه‌م پێامنوایه ئێمه
هه‌ڵگیرسێرناوه.ب��هی��ان:ئ��ێ��وه‌‌ڕات����ان‌ب��ه‌ران��ب��ه‌ر‌ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌دیجله‌‌چییه؟بیستوومه‌‌ده‌زانن ناده‌ستووریی به دیجله ئێوه كه‌‌له ئۆپه‌راسیۆنه‌كان پێویسته ده‌ڵێن و
په‌رله‌مان‌بڕیاریان‌له‌سه‌ر‌بدرێت؟د.ئه‌یاد‌سامه‌ڕڕائی:ئێمه‌‌له‌وه‌ی‌كه‌‌سه‌باره‌ت‌به‌و‌ئۆپه‌راسیۆنانه‌‌وتوومانه،بهسهر نه‌چووینه‌ته خودی‌خۆشم، تایبه‌ت‌نییه، ده‌ستووری بڵێین كه ئه‌وه‌ی باسی‌به‌هانه‌یه‌ك هیچ كه ده‌ڵێم ئه‌وه به‌اڵم‌دیجله، ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی بوونی بۆ نییه‌‌بوونیان به پێویست ئۆپه‌راسیۆنانه ئه‌و‌ئاسایشی جیهاندا هه‌موو له ناكات.له یه‌ك قۆناغێكی چه‌ند به ناوخۆیی‌قۆناغ یه‌كه‌م ده‌ستپێده‌كات، یه‌ك دوای‌به‌‌پۆلیسی‌ناوخۆیی‌ده‌ستپێده‌كات،دوای‌فیدراڵی، پۆلیسی بۆ ده‌چێت ئه‌ویش‌دوای فیدراڵی، به‌رپرسیارێتییه‌كی وه‌كو‌ئه‌ویش‌و‌له‌‌كاتی‌جه‌نگ‌و‌ملمالنێكاندا،و نه‌مان دوای ئه‌مه به‌اڵم دێت، سوپا‌ناوخۆیی پۆلیسی تواناكانی ته‌واوبوونی‌ملمالنێ له سوپا هه‌ڵه‌یه فیدراڵی. و‌پێبكرێت، به‌شداریی ناوخۆییه‌كاندا‌ئۆپه‌راسیۆنه له یان ملمالنێیه‌دا، له‌م‌كاری چونكه ناوخۆییه‌كاندا، ئه‌منییه‌‌مه‌شقكردن و سنووره‌كان پاراستنی سوپا‌دروس��ت��ك��ردن��ی و خ��ۆئ��ام��اده‌ك��ردن و
بیروباوه‌ڕی‌نوێی‌شه‌ڕكردنه.س��وپ��ا‌ب��ه‌وپ��ێ��ی��ه‌ی‌ل��هه��هم��وو‌پێكهاته‌كانی‌عێراق‌پێكهاتووه،ئه‌ركه‌كه‌ی‌رۆحیه‌تی ب��اوك��ردن��ه‌وه‌ی له بریتییه‌‌نێو له هاونیشتامنی و نیشتامنپه‌روه‌ری‌هه‌یه. سوپا بۆ ئینتیامیان كه ئه‌وانه‌دا‌ئه‌و ش��ێ��وازه‌ی و شێوه ئ��هو هه‌ربۆیه‌‌ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی له كه مه‌سه‌له‌یه‌ی‌ئێمه پ��هی��ڕەوك��راوه، و هه‌یه دیجله‌دا‌پێامنوایه‌‌گونجاو‌نییه.من‌له‌و‌روانگه‌یه‌وه‌‌ده‌كه‌م دیجله ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی سه‌یری‌كه‌‌ئایا‌سوودی‌هه‌یه‌‌یان‌نا؟من‌پێموایه
هیچ‌به‌رژەوه‌ندی‌و‌قازانجێكی‌تێدا‌نییه.مه‌سه‌له‌ی‌ئه‌من‌و‌ئاسایش‌سه‌ره‌تا‌ده‌بێت‌پۆلیسی یان ناوخۆ، پۆلیسی راده‌ستی‌بكرێت، پارێزگاكه ئیداره‌ی به تایبه‌ت‌كۆتا له فیدراڵی، پۆلیسی به پاشانیش
قۆناغیشدا‌په‌نا‌بۆ‌سوپا‌بربێت.چ��اره‌س��ه‌ری ئێوه رای به ب��هی��ان:ئێستا ب��ارگ��رژی��ی��هی ئ��هم ب��ۆ گونجاو‌ناوچه به سه‌باره‌ت تایبه‌تیش به چییه؟
جێناكۆكه‌كان؟من، بڕوای به سامه‌ڕڕائی: ئه‌یاد د.به‌وه شت یه‌كه‌م گونجاو چ��اره‌س��ه‌ری‌ده‌بێت‌كه‌‌پاراستنی‌ئاسایشی‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌تایبه‌ت‌بێت‌به‌‌خه‌ڵكی‌ئه‌و‌ناوچانه‌وه،كه‌‌به‌و خۆیانه‌وه، پارێزگاكانی به په‌یوه‌سنت‌مانایه‌ی‌هیچ‌هێزێكی‌ده‌ره‌وه‌ی‌ناوچه‌كه‌‌بڕوای به ك��اره‌وه. بهو نه‌بێت مه‌عنی‌ناوخۆییه‌‌ئه‌گه‌ر‌ژماره‌شی من،ئه‌و‌هێزه‌‌هه‌ر له بێت، س��ن��ووردار و دیاریكراو‌هێزێكی‌تر‌به‌‌تواناتر‌ده‌بێت‌بۆ‌پاراستنی‌رۆڵه‌ی ئه‌وان چونكه ناوچه‌كه، ئاسایشی‌به ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر سوورن و ناوچه‌كه‌ن‌ناوچه‌كانی خه‌ڵكی له‌گه‌ڵ مامه‌ڵه باشی‌شاره‌زاتریشن ه��ه‌روه‌ك بكه‌ن، خۆیان‌به‌وه‌ی‌چی‌له‌‌ناوچه‌كه‌یاندا‌ده‌گوزه‌رێت،
به‌وهۆیه‌شه‌وه‌‌تا‌ئه‌ندازه‌یه‌كی‌زۆر‌ئارامی‌له‌‌ناوچه‌كه‌دا‌دروست‌ده‌بێت.
مه‌سه‌له‌ی كه ئه‌وه‌یه خاڵ دووه‌م‌مه‌سه‌له‌یه‌كی نه‌كه‌ینه ناوچانه ئ��ه‌و‌مه‌ركه‌زی،به‌و‌واتایه‌ی‌حكومه‌تی‌هه‌رێم،نه‌بێت مه‌عنی مه‌ركه‌زییه‌وه رووی له‌‌له فیدراڵی حكومه‌تی هه‌روه‌ها پێیان،رووی‌مه‌ركه‌زییه‌وه‌‌مه‌عنی‌نه‌بێت‌پێیان،ئه‌مه‌‌به‌رپرسیارێتیی‌خه‌ڵكی‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌گفتوگۆی هانی ئێمه پێویسته خۆیانه.ناوچانه ئه‌و نێوان‌خه‌ڵكانی له ناوخۆیی‌خۆیاندا‌بده‌ین،پاشانیش‌ئه‌وان‌خۆیان‌كه‌‌بارودۆخی‌خۆیان له ناوچه‌كه‌ن، خه‌ڵكی‌ده‌كۆڵنه‌وه،ئه‌وه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌خه‌ڵكی‌ئه‌و‌نێوانیاندا له به‌تین په‌یوه‌ندیی ناوچانه‌‌هه‌یه،به‌‌چاوپۆشی‌له‌وه‌ی‌ئه‌وه‌‌كورده‌‌و‌ئه‌وه یان ئه‌وه‌‌توركامنه، ئه‌وه‌‌عه‌ره‌به‌‌و‌په‌یوه‌ندی‌به‌م‌حزبه‌وه،یان‌به‌و‌حزبه‌وه
مه‌سه‌له‌یه لهو خۆی كۆمه‌ڵگه هه‌یه.حاڵه‌تێكی بگاته ئه‌وه‌ی بۆ ده‌كۆڵێته‌وه‌‌ته‌وافوقی،كاتێكیش‌ئه‌وان‌خۆیان‌ده‌گه‌نه‌‌ئه‌وا له‌‌یه‌كرت‌گه‌یشتنه، تێگه‌یشنت‌و ئه‌م‌ئه‌وانه‌ی هه‌موومان، له‌سه‌ر پێویسته‌‌هه‌رێمن، له ئه‌وانه‌یشی و ناوه‌ندن له‌‌كه ت��ر، سیاسیی هێزێكی ه��هر ی��ان‌كه پێببه‌ستێت پشت چاره‌سه‌رانه ئه‌و
خه‌ڵكانی‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌داوای‌ده‌كه‌ن.ئێستا ك��ه بڵێم پێت ده‌ت��وان��م‌الیه‌ك هه‌موو له ناوچانه ئه‌و خه‌ڵكانی‌بازرگانی كه وایه پێیان چونكه بێهیوان،به‌‌قه‌زیه‌كه‌یانه‌وه‌‌ده‌كرێت،هه‌روه‌ها‌كه‌‌خه‌ڵكانێك و نین بڕیاربه‌ده‌ست خۆیان‌هه‌ن‌كه‌‌ده‌یانه‌وێت‌ئیراده‌ی‌خۆیانیان‌به‌‌قه‌زیه‌یه ئه‌و ئێمه با بكه‌ن. فه‌رز سه‌ردا‌پێوه‌كردن بازرگانی له بخه‌ینه‌وه دوور‌و حیزب الی��ه‌ن له ئیستیغاللكردنی و‌ببێته تاوه‌كو سه‌ره‌كییه‌كانه‌وه، هێزه‌‌مه‌سه‌له‌یه‌كی‌نێوخۆیی،ئه‌گه‌ریش‌بوویه‌‌مه‌سه‌له‌یه‌كی‌نێوخۆیی‌و‌له‌‌مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ئیداریی مه‌سه‌له‌یه‌كی بوویه سیاسییه‌وه‌‌مه‌سه‌له‌یه ئه‌و پێموایه من ئه‌وا رووت،
زۆر‌به‌‌ئاسانی‌چاره‌سه‌ر‌ده‌بێت.ب���هی���ان:ت��ۆب��ڵ��ێ��ی‌گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ی
ببێته به‌غدا بۆ تاڵهبانی ئه‌مدواییه‌ی‌قه‌یرانه‌‌سیاسییه؟ ئه‌م مایه‌ی‌چاره‌سه‌ری‌ئه‌ی‌چی‌تازه‌‌هه‌یه‌‌سه‌باره‌ت‌به‌‌كۆنگره‌ی‌نیشتامنی،كه‌‌بڕیاربوو‌به‌‌ده‌ستپێشخه‌ریی‌تاڵه‌بانی‌له‌‌نێوان‌الیه‌نه‌كاندا‌ساز‌بكرێت؟شت، یه‌كه‌م سامه‌ڕڕائی: ئه‌یاد د.كۆنگره‌ی شێوه‌یه‌ك هیچ به پێناچێت‌نیشتامنی‌ساز‌بكرێت،هه‌موو‌ئاماژەكان‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌چن‌كه‌‌به‌‌هیچ‌شێوه‌یه‌ك‌ئه‌و
كۆنگره‌یه‌‌ساز‌ناكرێت.س��ه‌رۆك گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ی پێموایه من‌س��ه‌رۆك گرنگه، زۆر به‌غدا بۆ كۆمار‌هه‌یه، ده‌س��ه‌اڵت��هی ئ��هو چ��ون كۆمار‌له ج���ددی رۆڵێكی ده‌ت��وان��ێ��ت ئ���ه‌وا‌بگێڕێت، كێشانه‌دا ئه‌م چاره‌سه‌ركردنی‌هه‌رێم ته‌مسیلی ئه‌و به‌وپێیه‌ی نه‌ك‌ده‌كات،نه‌خێر،له‌‌ڕاستیدا‌له‌و‌ماوه‌یه‌دا،هه‌ڵسوكه‌وتی عێراق سه‌رۆكی وه‌كو ئه‌و
مه‌وقیعی ل��ه پ��اش��ان��ی��ش ك�����ردووه،چونكه كردووه، مامه‌ڵه‌ی مه‌سئولیه‌ته‌وه‌‌عێراقدایه. سیاسیی پێگه‌ی بااڵترین له‌‌ئه‌وه به‌رپرسیارێتیی و هه‌یه كێشه‌یه‌ك‌به بكات، چاره‌سه‌ركردنی بۆ ك��ار كه‌‌بڕوای‌من‌له‌‌تواناشیدا‌هه‌یه‌‌ئه‌و‌كێشه‌یه‌‌هێزه له‌سه‌ر هه‌روه‌ها بكات، چاره‌سه‌ر‌له رێ��ز كه پێویسته سیاسییه‌كانیش‌و بگرن كۆمار سه‌رۆكایه‌تی مه‌قامی‌و بده‌نه‌وه سه‌رۆك وه‌اڵمی كاره‌دا لهم
به‌ده‌میه‌وه‌‌بچن.نێوان ل��ه ملمالنێیه ئ��هم گ��ه‌ر‌و فیدراڵی حكومه‌تی سه‌رۆكایه‌تیی‌بێت، ب��ه‌رده‌وام هه‌رێم سه‌رۆكایه‌تیی‌بۆ بگه‌ڕێینه‌وه ده‌ب��ێ��ت ه��هر ئ���ه‌وا‌مه‌رجه‌عێك‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كێشه‌كه‌‌چاره‌سه‌ر‌مه‌رجه‌عیه‌ته ئه‌م ئه‌گه‌ر یان بكه‌ین.نوێنه‌ران، ئه‌نجومه‌نی بۆ بگه‌ڕێندرێته‌وه‌‌نوێنه‌ران، ئه‌نجومه‌نی سه‌رۆكی ی��ان‌و فیدراڵی حكومه‌تی به ئێمه ئ��ه‌وا‌هه‌رێمیشه‌وه،به‌رپرسیارێتیی‌دۆزینه‌وه‌ی‌ده‌خه‌ینه كێشه‌یه‌ی ئه‌م بۆ چاره‌سه‌رێك‌پێویسته تریش ئه‌وانی له‌سه‌ر ئه‌ستۆ،بێت، قه‌بوڵ پێ چاره‌سه‌ره‌كه‌یان كه‌‌بۆ بگه‌ڕێندرێته‌وه كاره‌كه ئه‌وه‌تا یان
سه‌رۆكی‌كۆمار،به‌وپێیه‌ی‌بااڵترین‌الیه‌نی‌توانایدایه له و ته‌نفیزییه ده‌سه‌اڵتی‌ه��ه‌روه‌ك بكات، پێشكه‌ش چ��اره‌س��ه‌ر‌به پابه‌ندبوون بۆ هه‌یه ئاماده‌ییش
چاره‌سه‌ره‌كه‌وه.ده‌سه‌اڵتی بوونی بۆ مانایه‌ك هیچ‌ئیعتیرافپێكردنی و كۆمار س��ه‌رۆك��ی‌به‌ده‌میه‌وه الیه‌نه‌كان ئه‌گه‌ر نامێنێته‌وه‌‌س��ه‌رۆك��ی ده‌ڵ��ێ��ی��ن ك��ه ئێمه ن��ه‌چ��ن،ته‌نفیزییه، ده‌سه‌اڵتی بااڵترین كۆمار‌لێبگرین، گوێی پێویسته بێگومان ئه‌وا‌نوێنه‌ران ئه‌نجومه‌نی ده‌ڵێین كاتێكیش‌كاره‌دا لهم پێویسته ئه‌وا گه‌له، نوێنه‌ری‌له‌بری الیه‌نه‌كانیش لێبگیرێت. گوێی‌ملمالنێ و ناكۆكی بكه‌نه روو ئ��ه‌وه‌ی‌كه هتد، و.. بكه‌ن قسه میدیاوه له و‌شێواند عێراقامن ده‌وڵه‌تی وێنه‌ی به‌وه‌‌و‌ناشیرین‌كرد،با‌كاره‌كه‌‌بگه‌ڕێننه‌وه‌‌بۆ
نوێنه‌ران، ئه‌نجومه‌نی و گه‌ل نوێنه‌رانی‌نوێنه‌رانیش ئه‌نجومه‌نی ئ��هوك��ات‌عاقڵ كه‌سایه‌تییه باشرتینی ده‌توانێت‌سیاسییه‌كان ئه‌زموونه خاوه‌ن و دانا و‌بڵێت پێیان و ب��ك��ات ده‌ستنیشان
چاره‌سه‌رێكامن‌بۆ‌بدۆزنه‌وه.سه‌ره‌تاوه له چۆن ه��ه‌روه‌ك ئێمه‌‌بكه‌وین، رێك ده‌ستوور له‌سه‌ر توانیامن‌سه‌ره‌تاوه له توانیامن چۆن ه��ه‌روه‌ك‌بكه‌وین، رێك بابه‌ت كۆمه‌ڵێك له‌سه‌ر‌له‌سه‌ر كه نییه گران ئاواش وایه، بڕوام
ئه‌م‌مه‌سه‌له‌یه‌‌رێك‌بكه‌وین.هۆكاری پێیانوایه هه‌ندێك بهیان:تێكه‌ڵبوونی بارگرژییه ئه‌م سه‌ره‌كیی‌سوننیی میحوه‌ری ئه‌جێندای به كورده‌‌تێپه‌ڕاندنی و كه‌نداو واڵتانی و توركی‌پێی‌ده‌وترێت‌هاوپه‌یامنیی‌كورد ئه‌وه‌ی‌به‌‌الی راسته تا‌چه‌ندێك ئه‌مه شیعه. و
تۆوه؟به‌ڕێزم، برای سامه‌ڕڕائی: ئه‌یاد د.تۆمه‌ته‌ی زنجیره ل��هو یه‌كێكه ئه‌مه‌‌ئێستاش تا ده‌كرێن. په‌خش به‌مالوالدا‌به‌شێك‌له‌‌ئه‌هلی‌سوننه‌‌پێیانوایه‌‌كه‌‌كورد‌له وه‌ك ده‌كات شیعه الیه‌نگریی زیاتر‌سوننه،ئه‌م‌هه‌سته‌‌بوونی‌هه‌یه،با‌ئێمه‌‌كه‌س نامانه‌وێت بكه‌وینه‌وه، دوور له‌مه
تۆمه‌تبار‌بكه‌ین.رۆحیه‌تی به كێشه‌كان راستیدا لهو ناكرێت نابن. چاره‌سه‌ر الیه‌نگریی‌ده‌وڵه‌تدا یه‌ك چوارچێوه‌ی له نییه ره‌وا‌تر پێكهاته‌یه‌كی له‌گه‌ڵ پێكهاته‌یه‌ك‌پێكهاته‌یه‌كی دژی له بكات، هاوپه‌یامنی‌هه‌رچییه‌ك پێكهاته‌یه ئ��هو ج��ا ت��ر،رۆحیه‌تی ب��ه ه��هم��وان ده‌ب��ێ��ت بێت.بكه‌ین. م��ام��هڵ��ه هاونیشتامنییه‌وه‌‌له‌سه‌ر هاوپه‌یامنییه‌كیش ه��ه‌رج��ۆره‌‌بۆ مه‌ترسییه مایه‌ی پێكهاته‌كان، بنه‌مای‌ده‌توانن حزبه‌كان واڵت. یه‌كێتیی سه‌ر‌هاوپه‌یامنیی‌بكه‌ن،ئه‌وه‌‌كێشه‌‌نییه،ئه‌وان‌ده‌توانن‌بۆ‌چه‌ند‌به‌رژەوه‌ندییه‌كی‌سیاسی‌هاوپه‌یامنیی به‌اڵم ببه‌سنت، هاوپه‌یامنی‌مه‌ترسییه. جێگه‌ی پێكهاته‌كان نێوان‌هه‌بووه شتێك پێشرت ڕاستی به ئه‌گه‌ر‌من شیعه، و كورد هاوپه‌یامنی ناوی به‌‌پێموایه‌‌ئه‌وه‌‌مه‌ترسییه‌كی‌گه‌وره‌یه‌‌و‌بووه‌‌به‌‌مایه‌ی‌هه‌ڕەشه‌‌له‌سه‌ر‌یه‌كێتیی‌خاكی‌عێراق.هه‌رجۆره‌‌هاوپه‌یامنێتییه‌ك‌مایه‌ی‌مه‌ترسییه‌‌بۆ‌سه‌ر‌یه‌كێتیی‌خاكی‌عێراق‌و‌پێویستیشه‌‌كه‌‌كۆمه‌ڵگه‌‌ئه‌وه‌نده‌‌هۆشیار‌هاوپه‌یامنێتییه ئه‌م‌جۆره بزانێت و بێت‌كارێكی پێكهاته‌كان، بنه‌مای له‌سه‌ر
مه‌ترسیداره‌‌و‌واڵت‌ده‌كاته‌‌وێرانه.
دكتۆر ئه یاد سامه ڕڕائی، یه كێكه له هێما دیاره كانی ئه هلی سوننه ی عێراق، ساڵی سیاسییه وه ، كاری به سه رقاڵیی هۆی به بووه . له دایك سامه ڕڕا له 1946ده رچووه ، بۆ له سێداره دانی فه رمانی و ده ركراوه كار له سه ر ساڵی 1980 به وهۆیه وه له عێراق هه ڵدێت و له به ریتانیا ده گیرسێته وه ، هه ر له وێ حزبی ئیسالمیی دامه زرانده ووه . له كۆنگره ی شه شه می ئه و حزبه دا به ئه مینداری
گشتیی هه ڵبژێردرایه وه .بۆ ماوه ی بوو نوێنه رانی عێراق ئه نجومه نی ناوبراو سه رۆكی پێشووی لیستی سه رۆكی و ئه نجومه نه ئه و ئه ندامی ئێستاش مانگ، هه شت به پێویستیزانی سه باره ت به )به یان( الوسط(ه . رۆژنامه ی )تحالف
بارگرژییه كانی ئه مدواییه و رێگه چاره كان، بیدوێنێت.
ـ‌هیچ‌هه‌وڵێكی‌حه‌قیقی‌نییه‌‌بۆ‌هێوركردنه‌وه‌ی‌بارودۆخه‌كهـ‌بەهیچ‌شێوەیەک‌کۆنگرە‌نیشتمانییەکەى‌تاڵەبانى‌ساز‌ناکرێت
ـ‌‌هیچ‌به‌هانه‌یه‌ك‌نییه‌‌بۆ‌بوونی‌ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌دیجله
»ده‌سته‌ی‌نه‌زاهه‌‌فشارێكی‌سیاسیی‌زۆری‌له‌سه‌ره«
ده سته و لیژنه ی نه زاهه ی عێراق له كوردستان نووسینگه یان نییه
ئه‌جه‌لی
نه‌یارانی‌مالیكیده‌سه‌اڵتی‌عێراقی
بڕیاری‌داخستنی‌كه‌ناڵی‌ئاسامنیی‌به‌غدادیه‌‌و‌سه‌رجه‌م‌نووسینگه‌كانی‌ئه‌و‌كه‌ناڵه‌ی‌له‌‌عێراق‌دا‌و‌به‌‌هێزی‌سه‌ربازی
نووسینگه‌كان‌داخران،به‌‌بیانووی‌ئه‌وه‌ی‌میساقی‌شه‌ره‌فی‌عێراقی
پڕ‌نه‌كردووه‌ته‌وه،ئه‌مه‌‌له‌‌كاتێكدا‌ئه‌و‌كه‌ناڵه‌‌بیانووه‌كان‌ڕەتده‌كاته‌وه،من‌كارم‌به‌سه‌ر
سیاسه‌ت‌و‌كاری‌ئه‌و‌كه‌ناڵه‌وه‌‌نییه،به‌ڵكو‌ئه‌وه‌ی‌قسه‌ی‌له‌سه‌ر
ده‌كه‌م‌ده‌مكوتكردنی‌ئازادییه‌كانه‌‌له‌‌عێراق،كه‌‌مالیكیی‌دیكتاتۆری
نوێ‌‌په‌یڕەوی‌لێده‌كات.مالیكی‌پێشرت‌و‌ئێستاش
هه‌وڵی‌ئه‌وه‌‌ده‌دات‌خۆی‌تاكه‌‌هێزی‌گۆڕەپانی‌عێراق‌بێت،
ئه‌وه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌به‌رژەوه‌ندییه‌كانییدا‌تێك‌بگیرێت،بیانوویه‌كی‌یاسایی‌بۆ‌ده‌دۆزێته‌وه‌‌و‌له‌ناوی‌ده‌بات،
وه‌ك‌له‌‌دۆسیه‌ی‌كه‌سایه‌تییه‌‌كورد‌و‌سووننه‌كاندا‌بینیامن،مالیكی
و‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌رۆژ‌له‌دوای‌رۆژ‌بڕیاری‌له‌سێداره‌دان‌بۆ‌تاریق‌هاشمی‌ده‌رده‌كه‌ن،مالیكی‌و
ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی،ئه‌مینداری‌بانكی‌ناوه‌ندی‌عێراقیان‌به‌‌بیانووی
گه‌نده‌ڵی‌له‌سه‌ر‌پۆسته‌كه‌ی‌البرد،ته‌نیا‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌ئاماده‌‌نه‌بوو
ئه‌و‌پاره‌‌یه‌ده‌گه‌ی‌له‌‌بانكی‌ناوه‌ندیی‌هه‌بوو،بیدات‌به
حكومه‌ته‌كه‌ی‌مالیكی.مالیكی‌ئێستا‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی
خۆی‌به‌‌پاره‌‌جێگیر‌كردووه‌‌و‌هه‌ر‌رۆژێك‌بیانوویه‌ك‌له‌‌كه‌س
و‌الیه‌نێك‌ده‌گرێت،هه‌ر‌رۆژێك‌ئاژاوه‌یه‌ك‌له‌‌عێراقدا‌دروست
ده‌كات،چونكه‌‌مانه‌وه‌ی‌خۆی‌له‌‌بوونی‌نائارامییدا‌ده‌بینێته‌وه،
بیرمه‌‌له‌‌یه‌كێك‌له‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌رابردوودا‌كه‌‌بۆ‌پارێزگاكانی
ده‌ره‌وه‌ی‌هه‌رێم‌له‌‌سلێامنی‌بنكه‌‌كرابوویه‌وه،منیش‌وه‌ك
چاودێرێكی‌ئیعالمی‌ئاماده‌‌بووم،ئافره‌تێكی‌كورد‌هات‌و‌كردی‌به
هه‌را،ژنه‌كه‌‌هاواری‌ده‌كرد‌نایه‌ڵن‌ده‌نگ‌به‌‌مالیكی‌بده‌م،كه‌‌نزیك
بووینه‌وه‌‌و‌له‌‌مه‌سه‌له‌كه‌مان‌كۆڵییه‌وه‌‌و‌وه‌ك‌دواتریش‌ئاشكرا
بوو‌ئه‌و‌ئافره‌ته‌‌پاره‌یه‌كی‌درابوویه‌‌و‌پێی‌وترابوو‌ده‌نگ‌بده‌‌به
مالیكی،كارمه‌ندانی‌بنكه‌كه‌ش‌ده‌یانوت‌دایه‌‌گیان‌مالیكی‌تیا‌نییه،ئه‌مه‌‌بۆ‌پارێزگاكانه،ئاخر
ژنه‌‌ناحه‌قی‌نه‌بوو!ئه‌و‌پاره‌كه‌ی‌بۆ‌ئه‌وه‌‌وه‌رگرتبوو‌ده‌نگ‌بدات
به‌‌مالیكی.ئێستا‌هاوواڵتیان‌و‌الیه‌نه
سیاسییه‌كانی‌عێراق‌به‌وه‌‌خه‌ڵه‌تاون،كه‌‌ده‌وترێت‌عێراق
واڵتێكی‌دیموكرات‌و‌ئازاده،دێن‌ده‌نگیان‌بڵند‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌و‌له
كاره‌كانی‌ده‌سه‌اڵت‌ناڕازین،بێئاگا‌له‌وه‌ی‌ئه‌م‌دیموكراتی‌و‌ئازادییه‌ی
ئێره‌ش‌وه‌ك‌هه‌موو‌دیموكراتی‌و‌ئازادییه‌كانی‌دیكه‌ی‌واڵتانی‌جیهان،ته‌نیا‌مه‌ره‌كه‌بی‌سه‌ر
كاغه‌زه.نه‌یارانی‌مالیكی‌وریا‌بن،وریا،مالیكی‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌كه‌‌بانگه‌شه‌ی‌بۆ‌ده‌كات،به‌ڵكو‌ئه‌ویش‌دیكتاتۆرێكه
و‌یه‌ك‌له‌‌دوای‌یه‌ك‌نه‌یاره‌كانی‌پاكتاو‌ده‌كات.
www.bayanpress.net ژماره)14(،سێشه‌ممه2012/12/18،ساڵی‌یەکەم
4
محه‌مه‌د‌جه‌مال
لیژنه‌ی‌رێكخراوه‌كانی‌كۆمه‌ڵی‌مه‌ده‌نی‌داوای‌لێپێچینه‌وه‌‌ده‌كات
ئه مریكا 75 ملیۆن دۆالر ده داته رێكخراوه كانی عێراقو.له‌‌عه‌ره‌بییه‌وه:الپه‌ڕەی‌عێراق
كۆمه‌ڵی رێكخراوه‌كانی لیژنه‌ی‌نوێنه‌رانی ئه‌نجومه‌نی له مه‌ده‌نی‌بكاته‌وه دۆسیه‌یه‌ك دا بڕیاری عێراق،سه‌فاره‌تی هه‌وڵه‌ی ب��هو س��هب��اره‌ت‌تایبه‌ت دهی��دات به‌غدا له ئه‌مریكا175 به دۆالر ملیۆن 75 پێدانی به
رێكخراوی‌عێراقی.ع��هل��ی‌م��وح��س��ی��ن‌ت��هم��ی��م��ی،سه‌رۆكی‌لیژنه‌كه‌‌له‌‌لێدوانێكی‌تایبه‌ت‌راگه‌یاندنی تۆڕی هه‌واڵی )به‌شی به‌‌هه‌ر »پێدانی راگه‌یاندووه عێراقی(جێبه‌جێكردنی به‌رانبه‌ر له مینحه‌یه‌ك،ویالیه‌ته كه تایبه‌تدایه ئه‌جێندایه‌كی‌عێراق له ئه‌مریكا یه‌كگرتووه‌كانی‌دڵته‌نگیی ناوبراو ده‌كات«، جێبه‌جێی‌رازیبوونی به‌رانبه‌ر ده‌ربڕی خۆیشی
ده سته ی نه زاهه ی عێراق، تا ئێستا له سنووری ئیداره ی حكومه تی هه رێمدا كاری
نه كردووه ، باس له فشاری سه ر ده سته كه ش ده كرێت، لیژنه ی نه زاهه ی ئه نجومه نی
نوێنه رانیش، خۆیان و حكومه تیش به كه مته رخه م
ده زانێت له سه ر نه كردنه وه ی نووسینگه ی لیژنه كه ی
ئه وانیش.
بڕە ئه‌و وه‌رگرتنی به رێكخراوانه ئه‌و‌پاره‌یه.
ڕوو ئه‌وه‌شی‌خستووه‌ته ته‌میمی‌له‌سه‌ر لێكۆڵینه‌وه »لیژنه‌كه‌یان كه‌‌وه‌رگرتنی‌ئه‌و‌مینحه‌یه‌‌ده‌كات،كه‌‌ئایا‌ئه‌و‌رێكخراوانه‌ی‌پاره‌كه‌یان‌وه‌رگرتووه‌‌تۆماركراوی‌یاسایین؟ئه‌و‌پاره‌یه‌یان‌له‌‌كاره‌ی ئه‌و ئایا كردووه؟ خه‌رج چیدا‌ئه‌وان‌پێچه‌وانه‌ی‌ده‌ستووره‌‌یان‌نا؟«.
به‌غدا له ئه‌مریكاش سه‌فاره‌تی‌بۆنه‌ی ب��ه ك��ه راگ��هی��ه‌ن��راوێ��ك��دا ل��ه»پرۆگرامه بهسهر ساڵ نۆ تێپه‌ڕینی‌ملیۆن 740 كه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان«دابه ك����ردووه، ت��ه‌رخ��ان ب��ۆ دۆالری‌مه‌ده‌نی ك��اری »چاالكی مه‌به‌ستی‌عێراقدا، جیاوازه‌كانی پارێزگا له‌‌ته‌نانه‌ت و ئه‌نبار تا ده��ۆك��ه‌وه له
به‌رسه‌شی‌گرتووه‌ته‌وه«.ئه‌مریكا سه‌فاره‌تی بۆنه‌یه‌كدا، له‌‌ئه‌مریكی »نوێنه‌رایه‌تی رایگه‌یاند
راپۆرت:شادى‌سەاڵح،سه‌ید‌نامی
ئهندامی كوێستانی، ه��ه‌ڤ��اڵ‌له عێراق، په‌رله‌مانی له نه‌زاهه لیژنه‌ی‌لێدوانێكدا‌به)بهیان(ی‌راگه‌یاند»لیژنه‌ی‌نه‌زاهه‌‌لیژنه‌یه‌كی‌په‌رله‌مانییه،گۆڕەپانی‌بێت عێراق هه‌موو ده‌بێت ئیشكردنی‌په‌رله‌مان م��ادام كوردستانیشه‌وه، به‌‌په‌رله‌مانی‌عێراقه‌‌و‌خه‌ڵكی‌كوردستانیش‌عێراقدا، په‌رله‌مانی له هه‌یه نوێنه‌ریان‌چوارچێوه‌ی له لیژنه‌كه ده‌بێت بۆیه‌‌چاالكییان كوردستانیشه‌وه، به عێراقدا‌لیژنه‌ی له‌الیه‌ن تائێستا به‌اڵم هه‌بێت،ن��ه‌زاه��هخ��ۆی��ه‌وه‌‌ه��ه‌ن��گ��اوی‌ئ��ه‌وه‌‌له‌ناو بكاته‌وه نوسینگه كه ن��ه‌ن��راوه
ب��ۆ‌گ��ه‌ش��ه‌پ��ێ��دان��ین��ێ��وده‌وڵ��ه‌ت��ی«به داوه ئه‌نجام م��وب��اده‌ره‌ی��هك��ی‌كۆمه‌ڵگه‌ی فراوانكردنی مه‌به‌ستی‌ناحكومییه رێكخراوه بۆ مه‌ده‌نییه‌وه
ناوچه‌ییه‌كان.ئاماژەی ئه‌مریكی سه‌فاره‌تی‌نوێیه هه‌وڵه ئه‌و كه داوه ب��ه‌وه‌ش‌كه ده‌دات ع��ێ��راق��ی��ی��هك��ان ه��ان��ی‌به‌و و به‌ر بگرنه راس��ت رێگایه‌كی175 ئه‌و رێگه‌ی له دۆالره ملیۆن 75بناغه‌ی ده‌توانرێت رێ��ك��خ��راوه‌وه،پشتگیری و داب��ن��ێ��ن ك��اره‌ك��ان��ی��ان‌له پارێزگاریی و عێراق هاوواڵتیانی‌ده‌توانن هه‌روه‌ك بكه‌ن، مافه‌كانیان‌بده‌ن ئه‌نجام نوێ پرۆژەیه‌كی چه‌ند‌فێركردن وه‌ك سه‌ره‌كییه‌كانی بواره لهو كشتوكاڵ و یاساییه‌كان ده‌زگ��ا و
ئابوری. گه‌شه‌پێدانی
سه‌رچاوه:رۆژنامه‌ی‌ئه‌لسه‌باح.
به‌وه‌ی سه‌باره‌ت كوردستان«، هه‌رێمی‌ن��هك��ردن��ه‌وه‌ی ل��ه كه‌كته‌رخه‌مه ك��ێ‌‌كوێستانی نه‌زاهه، لیژنه‌ی نووسینگه‌ی‌ده‌سه‌اڵتی »ڕەنگه دا ب��ه‌وه ئ��ام��اژەی‌كردنه‌وه‌ی له بكات رێگریی هه‌رێم‌خه‌له‌لی پێموایه به‌اڵم نوسینگانه، ئه‌و‌كه خۆیدایه نه‌زاهه لیژنه‌ی له یه‌كه‌م
ده‌ستپێشخه‌ریی‌نه‌كردووه«.له كاره‌كانیان ب��اره‌ی له ناوبراو‌له زۆرن، »ئیشه‌كان وت��ی راب���دوودا‌دۆسیه‌مان و مه‌له‌ف دهی��ان ڕاستیدا‌زۆریشیان ژماره‌یه‌كی و كردووه ئاماده‌‌ده‌ركردن حوكم بۆ دادگادان له‌به‌رده‌م
له‌سه‌ریان«.ل��ه‌‌الی��هك��ی‌دی��ك��ه‌وه‌‌ده‌س��ت��ه‌ی‌نه‌زاهه‌ی‌عێراقی‌كه‌‌ده‌زگایه‌كی‌فه‌رمییه
به‌پێی‌ماده‌ی102ی‌ده‌ستووری‌عێراقی‌دامه‌زراوه،كاره‌كانی‌بریتییه‌‌له‌‌چاودێری‌له‌‌دوو‌ڕووی‌یاسایی‌و‌په‌روه‌رده‌یی،كه‌‌گه‌نده‌ڵی دۆسییه‌كانی له لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‌و‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ده‌ستپاكی‌و‌شه‌فافیه‌ت‌به‌رپرسان سامانی له لێكۆڵینه‌وه و‌له‌باره‌ی گشتییه‌كان، فه‌رمانبه‌ره و50%ی ئێستا »تا وتوویانه كاره‌كانیانه‌وه‌‌داهاتی كۆمار سه‌رۆكایه‌تی به‌رپرسانی‌سه‌رۆكایه‌تی ك��ردووه، ئاشكرا خۆیان‌ئاشكرایان 75%ی وه‌زیران ئه‌نجومه‌نی‌ك����ردووه،س��ه‌رۆك��ای��ه‌ت��ی‌پ��ه‌رل��هم��ان‌ئه‌نجومه‌نی ئه‌ندامانی و بووه %100نوێنه‌رانیش40%بووه،كه‌‌له‌‌كۆی325په‌رله‌مانتار129یان‌ئاشكرایان‌كردووه«.
له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌هه‌واڵنه‌ی‌پێشرت‌داویانه،
ده‌سته‌كه ئهندامی ده‌راجی، به‌اڵم‌شاكر‌فشارێكی نه‌زاهه »ده‌سته‌ی ده‌ڵێت‌به‌تایبه‌ت ل��ه‌س��هره، زۆری سیاسیی‌دۆسیه‌یه‌كه‌وه«، چه‌ند به په‌یوه‌ست‌فشاریان دۆسیانه‌شی ئ��هو ل��هب��اره‌ی»گرنگرتین ده‌ڵێت ده‌راج��ی له‌سه‌ره،دۆسیه‌كان،دۆسیه‌ی‌وه‌زاره‌تی‌به‌رگری‌و‌الوان وه‌زاره‌تی گرێبه‌سته‌كانی و ناوخۆ‌له كاره‌بایه گرێبه‌سته‌كانی و وه‌رزش و
خوولی‌پێشوودا«.نه‌زاهه، ده‌س��ت��هی سه‌رۆكایه‌تی‌له و وه‌زی��ره پله‌ی به به‌رپرسه‌كه‌ی‌داده‌نرێت، وه‌زیرانه‌وه سه‌رۆك الیه‌ن‌الب��ردن��ی��ش��یت��ه‌ن��ی��ال��ه‌‌ده‌س��ه‌اڵت��ی‌جێگرێكیشی نوێنه‌راندایه، ئه‌نجومه‌نی
هه‌یه‌‌كه‌‌پله‌ی‌وه‌كیل‌وه‌زیره.
www.bayanpress.netژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
7
ڕاگه یاندنه كان چیرۆكی گرته ڤیدیۆكه یان جۆراوجۆر گواسته وه
دكتۆر شێركۆ مه نگووڕی: میدیاكان سیاسه تی قازه كه یان په یڕە و كرد
هه فته ی ڕابوردووتر باڵوبوونه وه ی گرته ڤیدۆییه ك ناوه نده كانی میدیای كوردستانی، به هه ردوو به شه كه ی باشوور و ڕۆژهه اڵته وه ، له په له یی له به ر و گواسته وه خوێنه رانیان بۆ زانیارییان جۆرێك به سایتێك و ڕۆژنامه هه ر بوو ئەوە سه یر به اڵم هه ژاند. كۆمه اڵیه تیی تۆڕی ئه كاونته كانی و په یج له جگه ئه مه ئه ڵبه ت به زاند، ڕۆژنامه نووسشییان كاری ئیتیكی باڵوكردنه وه كه یدا،
فه یسبووك. له الیه كی دیكه شه وه گه وره یی و ترسناكیی ڕووداوه كه و ئه و هه اڵ ڕاگه یاندنانه ، حكومه تیشی هێنایه سه ر خه ت.
په یجور: سه اڵح ساالر ـ سه نگه ر ساالر
له زووتــر ڕادیۆكان و سایته كان باڵوكرده وه هه واڵه كه یان ڕۆژنامه كان كه زڕانـــد كه سانێكیشیان ــاوی ن و دوایی ده ركه وت وا نه بوو، سایته كانی: خــه نــدان، پــرێــس، لڤین ــی، ــاواڵت هباڵوكردنه وه ی كه وتنه ڕووداو..تــــد ناوه كانیشیان هه ندێكیان و زانیاری ڕۆژنامه وانی ده ستپێشخه ریی وه ك سایتی به تایبه ت دابه زاند، په له به هاواڵتی باڵوی كرده وه كه القه كه ره كه خانه شه ریف حه سه ن )مسته فا ناوی و نووسی دیكه شی ناوێكی چه ند و بیاننوسینه وه ، ئێمه ش ناكان پێویست كه سانه ئه و نووسیبووی هه روه ها پشده رن ناوچه ی خه ڵكی ئه سڵدا له باینجانن. شارۆچكه ی دانشتووی و یه كێك له كێشه ی بواری ڕۆژنامه گریی یاخود ــان، ــه م ن ــی ــوردی ك ــڕۆی ــه م ئو زانستی ئه مانه تی كه مبوونه وه ی نه پاراستنی سه رچاوه كانی هه واڵه ، هه ر ئه وه ش بوو وای كرد زۆربه ی سایته كان بــاڵوكــرده وه كه سانه یان ئــه و ــاوی نبه دواداچوونیان خۆیان ئه وه ی به بێ ئه وه ی هۆی بووه ئه وه كردبێت، بۆ هه ڵه ی به بــوو ده زگــایــه ك هه ڵه ی سه باره ت میدیاییه كان. ده زگا زۆربه ی به و دیارده یه دكتۆر شێركۆ مه نگووڕی، مامۆستای به شی ڕاگه یاندن له زانكۆی سیاسه تی »ئه وانه ده ڵێت سلێامنی، دانه یه كیان كه هێنا، به كار قازه كه یان به دیكه ش ئــه وانــی و ده قیڕێنێت
هه مان ئاواز ده ستپێده كه ن«.دوابـــــــــه دوای ده نـــگـــۆكـــه و كه سانێك، ـــاوی ن بــاڵوبــوونــه وه ی پۆلیسی جووڵه ، كه وته حكومه تیش »پاش ڕایگه یاند سلێامنی پارێزگای دابه زینی ئه و گرته ڤیدۆییه ی كه تیایدا له الیه ن ده كرێت هاوواڵتییه ك القه ی به ڕێوه به رایه تی تـــره وه ، كه سێكی پۆلیسی پارێزگای سلێامنی له سه ره تای
له ڤیدۆییه وه گرته ئه و دابه زینی زانیاری كۆكردنه وه ی بۆ هه وڵدابووه و تاوانباران نــاوی و شوێن له سه ر له داوا قێزه ونه ، كاره ئه و هۆكاری ڕێكخراوه كان و الیه ن و هاوواڵتیان زانیارییه كیان كــه هــه ر ــن ــه ی ده كئه و بتوانین تا بنێرن، بۆمان الیــه ، هه بووه ده ستیان تۆمه تبارانه ی و بكه ین ده ستگیریان ــاره دا، ك له و سه ره تای له بكرێن. یاسا ڕاده ستی ئه و پێده چێت ــدا، ــه دواداچــومنــان بسلێامنیدا پارێزگای سنووری له كاره
نه بێت«.ئاسایشی به ڕێوه به رایه تی پاشان پارێزگای سلێامنی له ڕاگه یانراوێكیاندا وتــیــان »ئـــاگـــاداری هــه مــوو الیــه ك زانیارییه كانی به پێی كه ده كه ینه وه گرته ئـــه و ــامن، ــی ــه ت ــه رای ــوه ب ــه ڕێ بگه نجێكی القه ی تێیدا كه ڤیدیۆییه ی شێوه یه ك هیچ به ده كــرێــت، تێدا كوردستانه وه هه رێمی به په یوه ندی
نییه «. هه ر له و باره یه وه مه ال به ختیار، یه كێتی سیاسیی مه كته بی ئه ندامی حكومه تی وته بێژی دزه یی سه فین و زۆر و زانــایــان یه كێتیی و هه رێم
حزب و الیه ن و ڕێكخراو، به یاننامه و لێدوانی خۆیان ڕاگه یاند.
سلێامنی شــاری لــه ــا هــه روه هژماره یه ك گشتی، باخی لــه بــه رده م و خوێندكاران و رۆژنامه نووسان له مامۆستایانی و مه ده نی چاالكوانانی ناڕەزاییان گردبوونه وه یه كی زانكۆ، ده ربڕی خۆیان ناڕەزایی و دا ئه نجام ئــه و گرته بــاڵوبــوونــه وه ی لــه بــاره ی ــه پــیــاوێــك لــه ســه ر ڤــیــدیــۆیــیــه ی كده ستدرێژیی كۆمه اڵیه تی كێشه یه كی
سێكسی ده كاته سه ر گه نجه كه .هاواڵتی ڕۆژنامه ی دواتر به اڵم 12/9 ڕۆژی 944ی ــــاره ژم ــه لڕوونكردنه وه ی هاوواڵتییه كی به ناوی به نارساو سه عید، ئه حمه د محه مه د محه مه دی سایه ق، باڵوكردووه ته وه ، كه ناوبراو بێبه ریبوونی خۆی له و كه سه ی ڕاده گه یه نێت ڤیدیۆییه كه گرته ناو لێكچوونی »بــه هــۆی ــت ــێ ده ڵ و پێیانوابوو كه سانێك ــوچــاوه وه ده مبه اڵم ئه م كاره ی كردووه منم، ئه وه ی به په یوه ندییه كی هیچ حاڵه ته ئه و هه ر نییه «. خێزانه كه مه وه و خۆم نووسیویه تی هاواڵتی باره یه وه له و چوونه ته مه به سته ئه و بۆ »ئاسایش
ئه م له وه ی دڵنیابوونه وه دوای و الی هه مان ئه و كه سه نییه كه له گرته كه دا نه كردووه ده ستگیریان ده رده كه وێت، ــردووه «. ك لێ لێبوردنیان داوای و هاواڵتی ژمــاره یــدا، هه مان له هه ر و ده ركــــردووه ڕوونكردنه وه یه كی و پشده ر خه ڵكی له لێبوردن داوای
باینجان ده كات.پاش ئه وه ی ده ركه وت ئه و كۆمه ڵه ڕۆژهــه اڵتــن، كوردستانی له كه سه ڕۆژنامه كان دیسانه وه باشوور، نه ك زانــیــاریــی به خشینه وه ی كــه وتــنــه جــۆراوجــۆ و جــیــاواز، لــه وبــاره یــه وه 945ی ژمــاره له هاواڵتی ڕۆژنامه ی ــی ــك ــێ ــوون ــه دواداچ 12/10ب ڕۆژی به دواداچوونه دا له و باڵوكردووه ته وه ، پیت به ناوه كان »ئێمه نووسیویه تی، )سو(ـه ، ناوی كچه كه باڵوده كه ینه وه ، )فه (ـه «، ناوی القه كراوه كه ش كوڕە به دواداچوونه كه دا كۆتایی له كه چی نووسیوه ، ته واوی به كوڕەكه یان ناوی كه به و پێیه ی هاواڵتی ناوی )فه رهاد(
ـه ، ئه مه جگه له وه ی هه ر له سه ره تاوه به و كه نووسیوه گونده كه شیان ناوی شێخولئیسالم( )قۆخی گوندی پێیه
ڕۆژهه اڵتی له بانه شاری به سه ر ـه ،
كچه كه ش باوكی ــاوی ن كوردستان، نوورساوه )شێخ س(.
ڕۆژنــامــه ی ڕۆژ هــه مــان ــه اڵم ب 12/10 ڕۆژی 239ی ژماره له ڕووداو »القه كاره كه نووسیویه تی مانشێت به 50 ته مه نی و سدیقه شێخ ــاوی نڕووداو، زانیارییه كانی پێی به ساڵه «. ڕووداو )ڕەحیم(ـه ، ناوی گه نجه كه خه ڵكی سدیق »شێخ نووسیویه تی گوندی )تاژان(ـه و ڕەحیمیش خه ڵكی شاری به سه ر )هارمه رده (ی گوندی
بانه یه «. و ڕووداو ــه ی ــام ڕۆژن لــه هــه ر سه ردێڕێك ـــدا، دووه م الپـــه ڕەی له و زیندانه له »القه كاره كه نــوورساوه كاتێك كه چی كوژراوه «. گه نجه كه ش ڕاپۆرته كه ده خوێنیته وه به شێوه یه كی دیكه نوورساوه ، له كۆتایی ڕاپۆرته كه دا هــاوواڵتــیــیــه كــی زاری ــه ر ــه س ل و نــوورساوه ، كوردستانه وه ڕۆژهه اڵتی پیاوه كه ش و كوشتووه »كوڕەكه یان كوردستان«. هه رێمی بۆ هه اڵتووه ڕووداودا ڕاپۆرته كه ی له هه روه ها »شێخ نوورساوه دیكه یدا به شێكی له سزا زیندانیكردن ساڵ دوو به سدیق هاواڵتی ڕۆژنامه ی كه چی دراوه «.
12/10 ڕۆژ ــان هــه م ژمــــاره ی ــه ل 14 القه كاره كه »پیاوه نووسیویه تی
ساڵ حوكم دراوه «.ده رباره ی ئه و ستایله ئیشكردنه ی دكتۆر ــێ، داوه ت ده ستیان میدیاكان به شی مامۆستای مه نگووڕی، شێركۆ بۆ سلێامنی، زانكۆی له ڕاگه یاندن پێوه ره له »یه كێك ده ڵێت به یان ڕۆژنامه نووسی، ئیتیكی دیاره كانی وردبینییه ، و ڕاستگۆیی ــێــوه ری پئــه و و ڕۆژنـــامـــه نـــووس پێویسته كاتی لــه ــانــدن ڕاگــه ی ــه ی ــان ــای ده زگلە چ ڕووداوانــه ی ئه و په خشكردنی سیاسه تی له گه ڵ یان نزیكه ، خۆته وه ڕۆژنامه كه ده گونجێت، یان ناگونجێت، ده بێت ڕەچاوی ئه و پێوه ره بكرێت، بۆ له ده ست خۆی متامنه ی هه م ئه وه ی و خوێنه ر به ئه وه ی بۆ هه م نه دات، بینه ری خۆی پیشان بدات كه له كاتی بۆیان هه واڵ، گواستنه وه ی پڕۆسه ی ئه و ــاره ی ده رب وردبینه «. و ڕاستگۆ ڤیدیۆییه كه ی گرته له سه ر هه وااڵنه ی ــه وه ، دكتۆر ــوون ب ــاڵو ب ــه م دوایــیــه ئگرته »لــه بــاره ی ده ڵێت مه نگووڕی ده ستدرێژی پیاوه كه كه ڤیدیۆییه كه ی میدیاكان گه نجه كه ، ســه ر ده كــاتــه به بێ به كارهێنا، قازه كه یان سیاسه تی بكه ن خۆیان لێكۆڵینه وه ی ــه وه ی ئقیڕاندیان ئــاواز یه ك به هه موویان به ره و كۆمه اڵیه تییه كه یان كێشه و ڕۆژنامه هیچ برد، هه ستیار ئاقارێكی هه ڵه ناكات حه ز ڕۆژنامه نووسێك و سه بقی خاتری له به ر بــه اڵم بكات، سه حافی ده كه ونه هه ڵه وه ، ئه مه هه ر له هه موو جیهاندا نییه ، كوردستان له ئەمە هــه ر هه یه ، بوونی شته ئــه م بی )بی ڕاگه یاندنی ده زگــای وایكرد سی( بڕیار بدات یه ك ده قیقه دره نگرت بۆ به س باڵوبكاته وه ، هه واڵه كانی
ئه وه ی وردتر و دڵنیاتر بێت«.
له‌‌یه‌ك‌ڕۆژدا،واته‌‌ڕۆژی12/10،دوو‌ڕۆژنامه‌‌ئاوا‌هه‌واڵه‌كه‌یان‌بۆ‌خوێنه‌ران‌گواسته‌وه:
ڕووداو: القه كاره كه ناوی شێخ سدیقه .
هاواڵتی: القه كاره كه ناوی شێخ س،ـه .
ڕووداو: گه نجه كه ناوی ڕەحیمه .
هاواڵتی: گه نجه كه ناوی فه رهاده .
ڕوودا: پیاوه كه خه ڵكی گوندی تاژانه و گه نجه كه ش خه ڵكی گوندی هارمه رده .
هاواڵتی: هه ردووكیان خه ڵكی گوندی قۆخی شێخولئیسالمن.
ڕووداو: القه كاره كه به دوو ساڵ حوكم دراوه .
هاواڵتی: القه كاره كه به 14 ساڵ حوكم دراوه .
www.bayanpress.net ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
6
ته واو نه كراوه «. محه مه د داوا له الیه نی په یوه ندیدار ده كات كه ئه و كێشه یه چاره سه ربكه ن و ڕێگاوبانه ئه و كاره ساتی له هاوواڵتییان
ڕزگار بكه ن.ساڵ، 42 ته مه ن قادرى نه جمه دین باره ی له تایبه ته ، ئۆتومبێلی شۆفێری ـ كــه ركــووك سه ره كیی ڕێگای خراپیی خورماتووه وه ، وتی »ئه و ڕێگایه ، ڕێگایه كی خراپ و مه ترسیداره ، یه كه م: ئه و ڕێگایه یه ك ساید و ته سكه ، ئه وه ش بووه ته هۆی دڵته زێن. پێكدادانی چه نده ها ڕوودانی تاكو و له چاڵوچۆڵی پڕە ڕێگاكه دووه م: بكرێت، چاره سه ر نه توانراوه ئێستاش و قه ره باڵغی به ر له هه یه وه ها ڕۆژی كاتژمێر یه ك به ئۆتۆمبیل، زۆربوونی قه ره باڵغییه ش ئــه و نابێت، ڕزگـــارت به شێكی زۆری په یوه ندی به و لۆرییانه وه تێده په ڕن و زۆرجاریش به وێدا هه یه كه بوونه ته هۆكاری ڕووداوی هاتوچۆ له سه ر دواكه وتنی وایه پێی ئه و ڕێگایه «. ئه و
ــا، شــۆفــێــره ، ــدوڵ ــه ب مــحــه مــه د عـ كــه ركــوك نێوان هێڵی له سااڵنێكه به وه ئاماژە ئه و كارده كات، خورماتوو زۆربوونی و ڕێگاكه ته سكیی كه ده كات كه ئه وه ی هۆكاری بوونه ته ئۆتۆمبێل، محه مه د ــدات، ڕووب هاتوچۆ ڕووداوی به تایبه ت ئۆتۆمبیالنه ، ئه و »زۆریی وتی ئه و ته سكیی و گــه وره كــان ئۆتۆمبێله شه قامه ی كه ڕۆژانه چه نده ها ئۆتۆمبێلی بووه ته تێده په ڕن، سه ریدا به جۆراوجۆر هاتوچۆی ڕووداوی كه ئه وه ی هۆكاری ــه ڕووداوان له و زۆر كه بكه وێته وه ، لێ ده كه وێته وه «. لێ قوربانیی و دڵته زێنن ئه وه ی پێش »سااڵنێك وتیشی هه روه ها ڕژێمی به عس بڕووخێت، بڕیاری ئه وه درا كه سایدێكی دیكه بكرێته وه و ئه و ڕێگایه ئێستا تاكو به اڵم ساید، دوو به بكرێت
له دووه م سایده ی ئه و جێبه جێكردنی تاكو سه دامه وه ڕژێمی ڕووخاندنی پێش ئێستا، بووه ته هۆكاری ئه وه ی كه له سه ر و ببێت دروست قه ره باڵغی ڕێگایه ئه و
ڕووداوی دڵته زێنی لێبكه وێته وه ..كه ریم ڕەشید، هاوواڵتییه كی ته مه ن 34 ساڵه ، له باره ی ئه و ڕێگایه و مه ترسیی ڕووداوه كانی هاتوچۆوه ، وتی »به راستی پڕ ڕێگایه ئــه و ســه ر له هاتوچۆكردن ئۆتۆمبیله كانیش و مه ترسی له بــووه ئه و هه روه ها ده ڕۆن«. خێرایی به زۆر هاوواڵتییه وتی »جاری وا هه بووه له گه ڵ به ره و خورماتووه وه له ئۆتۆمبیلێكدا كاتژمێر نیو له زیاتر كه ركوك ڕۆیشتووم، چاوه ڕوان بووین تاوه كو تووشی ڕووداوی زۆربوون له به ر ئه ویش نه بین، هاتوچۆ زۆربه یان كه ئۆتۆمبیله كان خێرایی و بكه ویته پێناده ن ڕێگات و په له په لیانه
ڕێ «.ساڵ، 41 ته مه ن عه لی، عه باس سه ره كیی هۆكاری كه ــه وای پێی ئــه و
ــی و ــراپ ــــی هــاتــوچــۆ خ ــــان ڕووداوه كوتی ئه و ڕێگاوبانه یه ، ئه و بێكه ڵكیی خورماتوو ـ كه ركوك ڕێگای وه ته ی »له كیلۆ 5 درێــژی به خورماتووه وه له الی ڕووداوه كـــان ساید، دوو بووه ته مه تر تاكو به والوه له وه به اڵم كه مبوونه ته وه ، ده گاته شاری داقوق به درێژایی زیاتر له ڕووداوه كــان و یه كسایده كیلۆمه تر، 35ئه وه نده ئۆتۆمبیله كانیش ڕووده ده ن، زۆربوون، ئه و ڕێگایه توانای له خۆگرتنیاىن
نییه «.ساڵه 28 ته مه نی قادریش خالید منوونه ی هه یه ، تایبه تی ئۆتۆمبیلی و جار چه نده ها كه هێنایه وه ئــه وه ی ته مه نی خوار له مێردمنداڵی شۆفێری له سه ر ئۆتۆمبیلی بینیه وه سااڵنه وه 20ــه وه ی ئ بێ لێخوڕیووه ، ڕێگایه ــه و ئو پێبووبێت شۆفیرییشی مۆڵه تی نه كردووه ، له گه ڵ لێپێچینه وه ی كه سیش كاره جۆره »ئه و وتی به یان بۆ ناوبراو لێكۆڵینه وه ده بێت و گه وره یه تاوانێكی
به اڵم بكرێت، له گه ڵ لێپێچینه وه ی و له به ر خــورمــاتــوو وه ك شارێكی لــه ئه و یاسا، نه بوونی و ده سه اڵت سستیی الیه نی له داوای ئه و ئاساییه «. دیاردانه گیانی پاراستنی له به ر كرد په یوه ندیدار ڕووداوی له ڕێگرتن و هاوواڵتییان به كه بدرێن سزا كه سانه ئه و هاتوچۆ، مۆڵه ت بێ به و نه گونجاو ته مه نێكی
ئۆتۆمبیل لێده خوڕن.ئــه وه ی منوونه ی هاوواڵتییه ئــه و هێنایه وه كه له هه رێمی كوردستان له به ر هه بوونی یاسا، كه س ناتوانێت سه رپێچی به بكات سه رپێچی ئــه وه شــی بكات، ئێمه له الی به اڵم ده درێــت، سزا توندی ڕۆژانه سزا نه بوونی له به ر ئاساییه ، زۆر كه ده درێــت، ئه نجام سه رپێچی ده یان دڵته زێنی كاره ساتی و ڕووداو زۆرینه یان
لێ ده كه وێته وه .بووه ته كه دیارده ی به و سه باره ت قه زای دانیشتووانی نیگه رانیی جێگه ی ــدول بــابــان، ــه ب ــوو، شـــه الل ع ــات خــورم
)به یان( بۆ ئه وه ی خورماتوو، قائیمقامی ساڵ 15 ماوه ی »بۆ وتی و ڕوونكرده وه زیاتره له الیه ن دوو كۆمپانیاوه خه ریكی سه ر له دیكه ن سایدێكی دروستكردنی ــۆی سستی ــه و ڕێــگــایــه ، بــه اڵم بــه ه ئئێستا تاكو كــاره كــه ، ئه نجامدانی له عێراقیش حكومه تی و نه كراوه جێبه جێ بكۆڵێته وه لێی ته واوه تی به نه یتوانیوه كۆمپانیایانه ، ئه و سه ر بخاته فشار و كاره ئه و كات زووترین به ئــه وه ی بۆ ئێمه مه به سته ئه و بۆ بكه ن، جێبه جێ وه زاره تی سه ردانی شار، ئیداره ی وه كو ده سته ی و عێراقی ئاوه دانكردنه وه ی نوورساو به یان كردووه ، ڕێگاوبانه كامنان له په له كردن له داوامان به رده وام به و ڕێگایه ئه و ته واوكردنی و جێبه جێكردن گوێ پێویست وه كو به اڵم كردووه تەوە، ئێمه ش نه گیراوه ، داواكارییه كامنان له له ده زانین به رپرس به وه زاره تــه ئه و هه ر ڕووداوێكی دڵته رێن كه له سه ر ئه و
ڕێگایه ڕووده دات«.
په یجور: عومه ر ئاواره ـ خورماتوو
قــادر، عه مید ــه ب ــدی ــوه ن ــه ی پ ــان ــه ی ببه ڕێوه به ری ڕاگه یاندنی پۆلیسی هاتوچۆی هه رێمەوە كرد، ناوبراو ته نها ئه وه ی گوت ئه منییه وه به الیه نی په یوه ندی پرسه ئه و هه یه ، ئه وان ته داخول له كاریاندا ناكه ن.
ـــاره ی ـــه ب بــــه اڵم ل
پۆلیسی له الیه ن پشكنین خاڵی دانانی هاتوچۆوه كه زۆرجار قه ره باڵه غی دروست ڕەنگه »ئه گه رچی گوتی ناوبراو ده كه ن، به ــه اڵم ب بكه ن، ــت دروس قه ڕەباڵه غی شوفێره كان له وه ی دڵنیابوون مه به ستی ئێمه ڕێنامییه كانن، پابه ندی هه ندێجار خاڵی پشكنین
داده نێین«.
بێت، توندوتۆڵ عێراق، تری به شه كانی به و پێویستیامن هه رێم ناوخۆی بۆ به اڵم دیمه نی چونكه نییه ، بازگه زۆره ی ڕێژە هاوكات ده بات، پۆلیسی به ره و شاره كان شوفێرێكی تاكسیش كه به »حاجی عه زیز« ئێران، چومه ته »من گوتی ناساند، خۆی جگه له و كاته ی داخلی ئێران ده بیت، ئیرت به شێكی وابــوو پێی ئه و نابینی«. بازگه ملمالنێی بــه پــه یــوه نــدی بازگانه ــه و ئگوتی عه زیز حاجی هه یه ، حیزبه كانەوە »بۆ ئه وه ی ئه و حیزبانه پیشانی بده ن ئه و شوێنه له ژێر ده سه اڵتی ئیداره ی ئه واندایه ، بازگه زۆر دروست ده كه ن، به مه ش زۆرجار و دروستده كه ن قه ره باڵه غی بازگانه ئه و
هاتوچۆ زه حمه ت ده بێت«.ئه مساڵ ســه ره تــای له باسه جێی ڕایگه یاند بڕیاێكدا له هه رێم سه رۆكی نێوان بازگه كانی ســه رجــه م پێویسته له كه هه ڵبوه شێنه وه سلێامنی و هه ولێر
دروستكرابوون، ناوخۆوه شــه ڕی دوای به كه بوو دێگه ڵه بازگه ی دیارترینیان هه ژمار هه ولێر و پارتی نێوان سنوری ئاشتی ڕائــیــد ــه وه ــاره ی ــه وب ل ــت. ــرێ ده كگشتیی ئاسایشی ڕاگه یاندنی له مه جید »هه ریه ك ڕاگه یاند )به یان(ی به هه رێم، دێگه ڵه ، و بالیسان و هیران بازگه كانی له هه ر وه ك له بڕیاره كه ی سه رۆكی هه رێمدا هه بوونی له باره ی هه ڵگیراون«. هاتبوو، و شار نێوان له بازگه زۆری ژماره یه كی ناوبراو هه رێم، ناوخۆی شارۆچكه كانی ڕایگه یاند »هه بوونی ئه و بازگانه په یوه ندی وایه پێامن ئێمه هه یه ، زه روره تـــه وه به ماوه ، بازگانه ئه و بوونی گرنگیی هێشتا بازگه یه ك بكرێت هه ست هه ركاتێكیش
زیاده، ئێمه هه ڵی ده وه شێنینه وه «. بووه ته زۆرجار بازگه كان هه بوونی و شــار نــێــوان هاتوچۆی ئــه وه ی هــۆی شارۆچكه كان زه حمه ت بكات، له وباره یه وه
په یجور: فه رمان ڕەشاد ـ هه ولێر
هه رێم هاوواڵتیانی له به شێك زۆر ژماره یه كی هه بوونی وایه پێیان و شار نێوان له ئه منی بازگه ی له دیمه نێكی هه رێمدا، شارۆچكه كانی به خشیوه كوردستان به ناشارستانیی دروستكردووه ، هاتوچۆشی كێشه ی و ڕایده گه یه نێت ئه منییش به رپرسێكی زه روره تی هه بوونی ئه و بازگانه هێشتا
ماوه .خوێندكاری ــن، ــوره دی ن ئـــازاد ــه وه بــۆ )بــه یــان( ــاره ی ــه و ب زانــكــۆ لبازگانه هــه مــوو ــه و ئ »بــوونــی وىت چونكه ناشارستانییه ، دیارده یه كی ئه و ــارامــه «. ئ كوردستان هه رێمی ده كاته وه له وه جه ختیش خوێندكاره له گه ڵ هه رێم ده روازه كانی پێویسته
ئه و دوای بـــه وه ی ــاره ت ســه بهه رێم نێوان كه وتووه ته بارگرژییه ی ــه وه ی ــۆی ئ ــه ه ــووه ت ــدا، ب ــه غ و بــم بــه رانــبــه ر ـــی هــه رێ ـــان ده روازه كتوندتر كرابێت، تری عێراق شاره كانی »تائێستا گوتی مه جید ئاشتی ڕائید خۆیه تی، وه ك ڕێنامییه كامنان ئێمه
گۆڕانكارییان به سه ردا نه هاتووه «.
زۆریی‌بازگه‌‌هاوواڵتیانی‌هه‌رێمی‌نیگه‌ران‌كردووه‌به رپرسێكی ئه منی: زه رووره تی هه بوونی بازگه كان هێشتا ماوه
ڕووداوه‌كانی‌هاتوچۆی‌ڕێگای‌كه‌ركوك‌ـ‌خورماتوو‌له‌‌زیادبووندایه‌‌قائیمقام: 15 ساڵه دوو كۆمپانیا خه ریكی دروستكردنی سایدێكی دیكه ن و ته واویان نه كردووه
به هۆی خراپیی ڕێگای سه ره كیی كه ركووك ـ خورماتوو و یه كسایدیی ڕێگاكه وه ، تاكو ئێستا چه نده ها ڕووداوی هاتوچۆ له سه ر ئه و ڕێگایه
ڕوویداوه و چه نده ها هاوواڵتی بوونه ته قوربانی. له و باره یه وه هاوواڵتییان، به تایبه ت شۆفێران،
داوا له الیه نی په یوه ندیدار ده كه ن، كه ئه و كێشه یه یان بۆ چاره سه ر بكه ن و ئه و ڕێگایه له جیاتی یه ك ساید، بكرێت به دوو ساید، تاكو له
ده ست ڕووداوه كانی هاتوچۆ رزگاریان ببێت.
ژماره
9www.bayanpress.
ئا: ئیامن ناصح
دكتۆر ده ركه وتووه ، وێنه كه دا له ئه وه ی
بینای ده ره وه ی له موسه دیقه محه مه دی
1331ی ساڵی له الیه نگرانی بۆ په رله مان
رژانه پاش كه ده خوێنێته وه ، وتار هه تاوی
سیاسییه پیاوه ئه و داوایانكرد شه قام سه ر
هه ر بگرێته ده ست. ده س��ه اڵت دیسان
دكتۆر به دژ دوات��ر ساڵێك خه ڵكه ئه و
محه مه دی موسه دیق و بۆ الیه نگریكردن
له شای ئێران رژانه وه سه رشه قام!
ئه م وێنه یه له ساڵی 1952 له تاران
گیراوه .
)ئازه ر( ی���ه ك���ه م و له وێش )ده ی(ی��ه ، مانگی ڕۆژی یه كه م و پایز ش��ه وی كۆتا ش��ه وه ئه و
ڕۆژی زستانه .ساڵه چه ند باشوور كوردستانی
ئێرانیش كه گرنگیی تایبه تی
گرنگییان ده مێكه ئه وان و پێده درێت مانگه وه ك ه��ه ر داوه ، ش��ه وه ب��ه م كوردییه كه ی خۆمانه ، كۆتا شه وی مانگی
زۆر گ��رن��گ��ی��ی ب��ه ش����ه وی ی��ه ڵ��دا هه ڵه ، به ب��ه اڵم ده دات، ئ��ه م ه��ه ڵ��ه ی��ه ش��ی��ان ل���ه وه وه وه رگرتووه كه نه ورۆز ده كه وێته شه وی مه رج كه نییه ئه وه یان بیری 21ەوه ، 21ی وه رزه ك��ان هه موو سه ره تای نییه هۆی به چونكه بێت، زایینی مانگی سه ره تای كوردییه كانه وه ، مانگه ژماره ی 30 مانگ وه رزه كان ده گۆڕێن، هه ندێك
ڕۆژ و هه ندێكیش 31 ڕۆژن.
گه وره تر ماڵه كه هۆڵی ده ت��ان��ه وێ ئاوێنه ی گه وره بنوێنێ، چه ندین جۆر
و بچووك هه ڵبواسن.هه موو له )WC( .2یه كێكه م��اڵ��ه ك��ان��دا ل���ه گ��رن��گ��ری��ن ش��وێ��ن��ه ك��ان. له و شوقه و م��ااڵن��ه ی به كرێ
له هه ڵه به ك��ه س ه��ی��وادارم شه وی یه ڵدا تێنه گات و ئه و هه ڵه یه
ڕاست بكه نه وه .شاعیری گ��ۆڕی له ڕەحمه ت كه مه زن )نالی(ى كورد پایه به رزی
ده مێكه وتوویه تی:
شه وی یه ڵدایه یا ده یجووره
ئه مشه و
كه دیده م دوور له تۆ بێ نووره
ئه مشه و.
)WC(یه كان جار زۆر ده درێ��ن، ئاوێنه ی هه ڵواسینی به بچووكن، جوان و خاولی خۆشڕەنگ، هه وڵی
رازاندنه وه ی )WC(ه كه بده ن.ماڵه كه دی��واری قاقه ز به .3رۆژێك ده بێ چونكه مه ڕازێننه وه ،
ئه و ماڵه به جێبهێڵن.زیاتر، رازان��دن��ه وه ی ب��ۆ .4و ه��ۆڵ ن��او ل��ه ره نگین گڵۆپی بیرتان له هه ڵبواسن، ژووره كاندا رووناكیی و تیشك بوونی نه چێ زۆر رازان��دن��ه وه دا له ج��ۆراوج��ۆر
گرنگه .ج��وان��ری��ن و ب��اش��ری��ن .5بكڕن، م��اڵ ن��او بۆ كه ره سته كان له گه ڵ ده ت��وان��ن دوات���ر چونكه هه ستی ئه وانه بیانبه ن، خۆتان
خۆشتان پێده به خشن له ژیانتاندا.له و زیاتر ئه وه ی چێژی بۆ .6زۆر قاپی و تابلۆ وه ربگرن، ماڵه
جوان هه ڵبواسن.
بكه ینه وه ب��زان��ی��ن و
بۆچی شه وی 22ی ئه م یه كه مه ، كانوونی
ڕوونكردنه وه یه بخوێننه وه :شه وی یه ڵدا واته درێژترین شه وی
ساڵ، ئه م شه وه ده كه وێته وه كۆتا شه وی واته شه وی زستان، ڕۆژی یه كه م و پایز 30ی مانگی سه رماوه زی كوردی و یه كه م شه وی كۆتا كه به فرانبار، مانگی ڕۆژی له زستانه ، وه رزی ڕۆژی یه كه م و پایز
ماوه یه ك دوای چونكه تر، ماڵه كانی بۆ به جێبهێڵی. ماڵه ئ��ه و ده ب��ێ
ره چاوی ده بێ رازاندنه وه چه ند خاڵێك بكه ن:
ئه گه ر .1
ده رب�����اره ی ش���ه وی ی��ه ڵ��دا، به باشوور كوردستانی له هه میشه
هه ڵه ئه و شه وه دیاری كراوه .ڕێكخراو و الیه ن و كه س زۆر له دیاریكردنی ئه و شه وه دا هه ڵه ی ده زانن وا منوونه بۆ ده كه ن، زه ق شه وی 21ی كانوونی یه كه م، شه وی شه وی ڕاستییه كه ی به اڵم یه ڵدایه ، بیست و یه ك له سه ر بیست و دووی
مانگی كانوونی یه كه مه .ڕوونی وردي��ی به ئ��ه وه ی بۆ
ئه و خێزانانه ی خانووی زۆرن خۆیان نییه و كرێچین، به تایبه ت ناو چوونه ته تازه گه نجانه ی ئه و توانای هێشتا و زێڕین قه فه زی گومانیش نییه ، خانوویان كڕینی بۆ كرێنشینێك هیچ ك��ه نییه كرێی به خانووه ی له و هه میشه گرتووه ، نامێنێته وه و له گه ڵ هاتنی كۆ ماڵ و حاڵی نوێ، ده بێ ساڵی ناو ماڵێكی تر بۆ بكاته وه و خۆی
ئاماده بكات!كرێچین، ئه وانه ی هه ربۆیه ماڵه كه یان جۆرێك به ده توانن ب��ڕازێ��ن��ن��ه وه ك��ه ه��ه رك��ات ئه و بتوانن به جێهێشت، م��اڵ��ه ی��ان رازاوه كانیان و ج��وان كه ره سته له گه ڵ خۆیاندا ببه ن. رازاندنه وه ی ئ��ه م��ج��ۆره م��ااڵن��ه ئ��اڵ��ۆزت��ره له
سه اڵح ساالر
ئا: هێرۆ هه ڵه بجه یی
ئا: شه تاو پێنجوێنی
دی‌موسه‌دیقكتۆر‌محه‌مه
د
ئەو وێنانەى جیهانیان گۆڕىله هۆڵه ندییه وه : محه مه د ئه حمه د
شینبوون، یان تاریكبوونی ره نگی ده وری، یان به ری چاوه كان Dark circles، وا له ده موچاو ده كات كه به ته مه نر بێته به رچاو و كاریگه رییه كی ده روونیی نێگه تیڤ په یداده كات. بۆ زاڵبوون به سه ر ئه م
گرفته دا په یڕەوی ئه م هه نگاوانه بكه :له و یه كێكه ئاو كه مخواردنه وه ی پێست، پسپۆڕانی رێنامیی به پێی بخۆره وه . ئاو زۆر بڕێكی هۆكارانه ی كه شینبوونی پێستی ژێره وه ی چاوه كان زیاتر ده كات، بۆیه خواردنه وه ی بڕێكی باشی ئاو و شیری میوه ، هه نگاوێكه بۆ كاڵكردنه وه ی شینبوونی پێست. هاوسه نگكردنی خۆراكی رۆژانه به تایبه تی
بڕێكی باشی سه وزه و میوه ، واته بڕێكی باشی ڤیتامین و مادده دژەئۆكسانه كان، سوودی هه یه .ئاوێته یه كی دژەهه تاو جا سه نبلۆك Sunblock یان سه نسكرین Sunscreen به رێنامیی دكتۆری ده وری هه ستیاری پێستی پاراستنی بۆ به كاربێنه گه وره هه تاویی چاویلكه یه كی هه روه ها پێست،
چاوه كان، جگه له خودی چاوه كان.دانانی كیسی پڕ له چای سارد، یان ئه ڵقه ی خه یار و په تاته له سه ر شوێنه شینبووه كاندا بۆ ماوه ی نیو سه عات و رۆژانه دوو جار، ئه نجامێكی باشی ده بێت. له الیه ن دكتۆریش كرێمی تایبه تی كاڵكردنه وه ی
پێست بۆ هه ر تووشبووێك به جیا ته رخان ده كرێت.
.VROUW VAN NEDERLAND.NL :سه رچاوه : سایتی
تاریكبوونی ده وری چاوه كان
ده‌رباره‌ی‌ڕاستترین‌كاتی‌شه‌وی‌یه‌ڵدا
ئه‌وانه‌ی‌كرێچین‌چۆن‌ماڵه‌كانیان‌بڕازێننه‌وه؟
www.bayanpress.net ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
8
دوای ئه وه ی داڤید ڤیا به ته واوه تی له یانه ی به رشه لۆنه بێئومێد بووه و هیچ ئه گه رێكی ئه وه ی نییه راهێنه ره كه ی پشتی پێببه ستێت، گۆڵكاری رۆیشتنی ئیسپانیی ماركای رۆژنامه ی هه واڵێكی پێی به مێژوویی ئیسپانیا و پێشووی یانه ی ڤاله نسیا، یه كال بۆته وه و ئه گه ر له پشووی زستانه دا روو نه كاته یه كێك له یانه گه وره كان، بێگومان له
پشووی زستانه دا ده چێته خولی ئینگلیزیی یاخود ئیتاڵییه وه .ڤیا دوای پێكانی فابریگاس چاوه ڕێی ئه وه بوو به سه ره كی یاری ئه لێكسس سانشێزی و پێنه به خشی متامنه ی راهێنه ر به اڵم بكات، دوای له و نزیكه كوینكا گه ڕانه وه ی له وه ی جگه سه ره كی، كرده
پیدرۆیشه وه چانسی یاری كردنی هه یه .
دوای ئه وه ی یانه ی میالن رایگه یاند كه گرێبه ستی ره سمی یانه ی سانتۆسی ره ت كردۆته وه بۆ ده ستبه رداربوون له رۆبینۆی به رازیلی، به اڵم رۆبینۆ ئاره زووی خۆی نیشاندا بۆ گه ڕانه وه بۆ واڵته كه ی و یاری
كردن بۆ یانه ی دایك، كه یانه ی سانتۆسه .ئه لیگری راهێنه ری یانه ی میالن ئاشكرای كرد »رۆبینۆ ئاره زووی گه ڕانه وه ده كات بۆ یانه ی سانتۆس سه ره ڕای ئه وه ی ئێمه نامانه وێت ده بێت جۆره به و له گه ڵیدا«، خۆشحاڵین و بین ده ستبه رداری پێشكه ش یۆرۆ ملیۆن هه شت له گه وره تر گرێبه ستێكی سانتۆس
بكات تا میالن ده ستبه رداری ئه و یاریزانه ی ببێت.
كرد ئاشكرایان ئیتاڵیا رۆژنامه وانیی سه رچاوه یه كی چه ند یانه ی له گه ڵ گرێبه سته كه ی به رازیلی به رگریكاری لۆسیۆی كه هیچ پێكانه وه به هۆی ئه وه ی دوای هه ڵوه شانده وه، یۆڤانتۆسدا یارییه كی بۆ نه كرد، كه له سه ره تای وه رزدا و به گرێبه ستێكی ئازاد سه رچاوه كان كرد، یۆڤانتۆس له رووی میالنه وه ئینته ر یانه ی له ئاشكراشیان كردووه كه لۆسیۆ ده یه وێت بگه ڕێته وه بۆ خولی ئه ڵامنی یانه كانی له گه ڵ ئه ڵامنیا له پێشرت كه یانه ی وڵفسبۆرگه وه بچێته و
بایه ر لیڤه ركوزن و باێرن میونخ یاریی كردووه .
رۆیشتنی ڤیا یه كال بۆته وه لۆسیۆ چووه وڵفسبۆركرۆبینۆ ده گه ڕێته وه بۆ به رازیل
خوله‌كانی‌ئه‌م‌وه‌رزه‌‌بێ‌ركابه‌رن
ده‌رچووان‌له‌‌به‌رشه‌لۆنه‌‌بوونه‌ته‌‌رزگاركه‌ری‌تیپه‌كانیانچووه هه ڵبژارده ی ئیتالیا. هه روه ها ئۆریل رۆمیۆ كه له گه ڵ چێڵسی یاری ده كات و یاریزانێكی به هره مه نده ، به اڵم به داخه وه
له م دواییانه دا تووشی پێكان هاتووه . به رشه لۆنه دا له یاریزانه چه ند ئه م ئه و ده ره وه ی ل��ه و ن��ااڵن��د ده ی���ان ئه وه ئه مه دره وش��ان��ه ت��ه وه، یانه یه دا بۆ بوارێك هیچ كه ده كاته وه دووپ��ات سه رنه كه وتوویی كه ناهێڵێته وه گومان گشتی به شێوه یه كی به رشه لۆنه دا له كه موكوڕی نییه ، چونكه یانه كه ته لۆنییه كه یانه كانی جیهان، ناڕە حه ترتین له یه كێكه
هه روه ك چۆن به هێزترینیانه .
سه رچاوه : ئه بوزه بی سپۆرت
دوای تایبه ت به ن��اوازه ، شتێیه كی بۆته گه ڕانه وه ی راهێنه ره كه ی.
تاكه ئینگلیزیی خولی به رامبه ردا له گه وره كه ی خوله سێ ریزی له خولێكه جیهان تا ئێستا ركابه ریی تێدابێت له نێوان یانه گه وره كاندا و ئه ویش جیاواز له سااڵنی پێشوو، وا ده ركه وێت ته نها له نێوان دوو مانچسته ردایه ، ش��اری یانه كه ی گ��ه وره له خاڵ شه ش یونایتد ئه وه ی س��ه ره ڕای ئه وه ی به اڵم سیتییه وه ، مانچسته ر دوای گه وره كانی ب��ه رده وام هه یه خوله دا له م
ئه گه ری ئه وه یان هه یه شكست بهێنن.ده ستپێكردنی پێش ئه ڵامنیایش له بایه ر میونخ نۆ خاڵ یارییه كانی گه ڕانه وه زۆر و ركابه ریه وه یه تی نزیكرتین پێش له
نزیكه له بردنه وه ی نازناوه كه .
یۆڤانتۆس درای���ه خ��واس��ن ب��ه كاتێك ئه وه ی داواكراو بوو هاته دی، له وه رزی رابردوودا به شداری كرد له به ده ستهێنانی لوتكه ی گرتنی و ئیتالیا خولی نازناوی
ئه مساڵدا.له ك��ه ی��اری��زان��ان��ه ی ئ��ه و زۆرن به ده ست سه ركه وتنیان به رشه لۆنه دا و ده ره وه چ��وون��ه ت��ه و ن��ه ه��ێ��ن��اوه باسامن له وانه ی زیاد دره وشاونه ته وه ... تیاگۆ یاریزانانی وه كو ماكسوێل و كردن، مۆتا ده بیرنێن كه له پارێس سان جێرمان تیپه ئ��ه و ستوونی به و ده ك��ه ن ی��اری چوونه به كه مۆتا به تایبه ت داده نرێن، ده ره وه ی له به رشه لۆنه بوو به ئه ندامێكی سه ره كی جه نه وا، پاشان ئینتەر، پاشانیش
له هه بوون ده ست تۆمه تی به خرایه وه یاری كردن به ئه نجامه كانی سزا درا، به اڵم له سه ر نه بوو ئه وتۆی كاریگه رییه كی ئاستی یانه كه و توانی تا گه ڕانه وه ی كۆنتی ریزبه ندی پێشه نگی له به رگری راهێنه ر یانه یه ئه م گه ڕانه وه یشیدا له گه ڵ بكات، ئاستی به رەو پێش چوو به شێوه یه كی به ر چاو، له م خوله یشدا وا ده ر ده كه وێت كه ئه وه ی دوای بێت، ركابه ر بێ یۆڤانتۆس خراپه كانیان ئه نجامه له ناپۆلی و ئینته ر حه وت میالن ئینته ر ئێستا و به رده وامن كاتێكدا له یۆڤانتۆسه وه یه ، له دوای خاڵ و ده چێت دابه زین به ره و ئاستی ئینته ر به رده وام چاوه ڕوانی شكستی لێ ده كرێت به بكات، یاری یانه یه ك هه ر به رامبه ر الی شكت كه یۆڤانتۆسه وه پێچه وانه ی
و 2010 جیهانیی جامی له هۆڵه ندییه جوانی ئه دایه كی دا ئایندهۆڤن یانه ی چووه له وكاته وه ی به اڵم كرد، پێشكه ش كورسی له سه ر هه ر به رشه لۆنه یانه ی بوو پێكان تووشی پاشانیش بوو، یه ده ك دوای ب��ه اڵم خسته وه ، دووری زۆر كه ئه وه ی كه تووشی ئه و دوو تااڵوییه هات به خواسن درایه یانه ی شالكه ی ئه ڵامنی باشرتین ل��ه یه كێك ب��ووه ت��ه ئێستا و
یاریزانه كانی له م وه رزه دا.به رگریكاری كاسیریس: م��ارت��ن كارته ل��ه یه كێك ب��ه ك��ه ئ��ۆرۆگ��وای��ی پێشرت داده نرێت، یۆڤانتۆس گۆڕاوه كانی به اڵم بوو، به رشه لۆنه یانه ی یاریزانی له گه ڵیدا، سه ركه وتن له نه بوو به شی
سه رسه خته كه یشی 13 خاڵ له دواوه یه تی.خولی كه وایكرد هۆكاریش دوو یه كه میان ببێت، ركابه ر بێ ئیسپانی نه بوونی كاریگه ر و به رشه لۆنه به هێزی له راهێنه ر، گ��واردی��ۆالی رۆیشتنی به ئه م وایانده زانی الیه ك هه موو كاتێكدا هاتنی و گ��واردی��ۆال رۆیشتنی به یانه گه وره قه یرانێكی رووب��ه ڕووی فیالنۆڤا، یانه ی الوازی دووه میش خاڵی ده بێته وه ، ریاڵ مه درید، كه ئه م یانه جیاواز له ساڵی پێشوو زۆر الواز و بێ رۆحه و یانه كه یش ناوخۆیی گرفتی چه ندین رووب���ه ڕووی
بۆته وه له ژووری خۆگۆڕینه كاندا.یۆڤانتۆسی ئیتاڵیشدا خولی ل��ه ئ��ه وه ی س���ه ره ڕای ن��ازن��اوه ك��ه هه ڵگری دوور مانگ چوار ماوه ی راهێنه ره كه ی
سه ركردایه تییان كردوون له بردنه وه كاندا، ئه وانیش بریتین له :
له ئ��ی��راه��ی��م��ۆف��ی��ج: زه اڵت������ان له كه بوو ئه ستێره كان به ناوبانگرتین به رشه لۆنه یانه ی چ��ووه 2009 ساڵی به ده ره وه، چ��ووه لێی 2010 ساڵی و لیۆنێل له هه ریه كه له گه ڵ شه ڕێك میسی و گواردیۆال، بێ ئه وه ی ئه دایه كی ئ��ه وه ن��ده ی ب��ه س ب��ه اڵم هه بێ، باشی له كرد سه ركردایه تی میالن، گه یشته كه ئیتالیا خولی نازناوی به ده ستهێنانی نه هێنابوو، به ده ستی 2007ە وه ساڵی له له پاریس سێن جێرماندا له گه ڵ ئێستاش هه ردوو خولی پاڵه وانان و فه ره نسادا، له
جه نگدایه .
ئه ستێره یه كی كریكێچ: ب��ۆی��ان له صڕبییه ب��ه ڕچ��ه ڵ��ه ك و ئیسپانی به هێزی به به رشه لۆنه له گه اڵ سه ره تادا خۆری به زوویی به اڵم كرد، پێ ده ستی ئه ستێره یی له و یانه یه رووی له ئاوابوون له ده ست پێكهاته دا له و جێگاكه ی كرد و رۆما یانه ی به خواسن چووه بۆیه دا، كاریگه ریی سه رنه كه وتنی له به رشه لۆنه ی یانه ی كرده رووی بۆیه بوو به سه ره وه میالن و دره وشاوه یی بۆ گه ڕایه وه و بووه ئه ندامه كانی له سه ره كی ئه ندامێكی ئه و رێگای له ئه لیگری ماسیمیلیانۆ له ك��ردووه پێشكه شی هاوكارییانه ی
میالندا له ژماره یه ك له یارییه كاندا.ئ���ه م الوه ئ��ه ف��ی��الی: ئ��ی��راه��ی��م
ن: مه ته ری حجاریو: وریا عه لی
له یه كێك به به رشه لۆنه یانه ی تۆپی له جیهان سه ركه وتووه كانی یانه له به رامبه ردا ب��ه اڵم داده ن��رێ��ت، پێدا ناڕە حه ترتین یانه یه كه یاریزانێك بتوانێت یاری شێوازی چونكه بكات، تێدا یاری یاریزانێك هیچ هه یه ، تایبه تی كردنی ئیلال بخات رێك له گه ڵدا خۆی ناتوانێت وه كو درێژە ته مه نیان كه نه بێت ئه وانه ده ڵێن، ئه وه ش به سه كه بزانین ژماره یه ك ده رن��ه ك��ه وت��وون كه یاریزانانه ی ل��ه و له به رشه لۆنه، له چاك به شێوه یه كی و دره وشاونه ته وه جوان تردا یانه یه كی
به یان
خولی وه رزه ئ��ه م ئ���ه وه ی پ��اش كه ده رك���ه وت وا له سه رتاوه ئیسپانی ركابه رێكی تر هه بێت جیاواز له دوو یانه گه وره كه و ئه م وه زه یش وه رزێكی پڕ چێژ هه فته یه ئه م به اڵم هانده ران، بۆ ده بێت پیشوو سااڵنی وه ك نه ك كه ده رك��ه وت و هه یه ئیسانیدا خولی له ركابه ر دوو وه رزه ئه م به ڵكو جێرییه ، و تۆم ناویان هه بوو یانه ی یه ك ته نها ئیسپانی خولی یانه یه ئه م زوو هه ر بوو، به رشه لۆنه كه پێناچێت و هه ڵكردووه نازناوه كه ی ئااڵی بیگرنه وه ، ئاسانی به بتوانن ركابه ره كانی دوای ئه وه ی ئه تله یكۆ مه دریدی دووه می ركابه ره و دواوه یه له خاڵ نۆ ریزبه ندی
ئامێرێكی وه ك ت��ه ك��ن��ه ل��ۆج��ی��ا چاالك هۆكارێكی بووه ته س��ه رده م��ی، كه مدا ماوه یه كی له توانیویه تی كه به جیهان س��ه ران��س��ه ری ت���ه واوی ب��ه
زانكۆیه ، خوێندكارێكی كچه )هیرۆ( )ئاداب( كۆلێژى خوێندكارانی له یه كێكه خێزانه كه یان ده روون��ی، زانستی به شی پێكهاتبوون له )دایك و باوك و دوو برا و له بیگه رد( ( خوشكه كانی خوشك(، سێ قۆناغی له )چرۆ( بوو، ناوه ندی قۆناغی بازرگانێكی )هێرۆ( باوكی بوو. ناوه ندی له ده ڵێت: خۆی وه ك كه ناوبانگه ، به هه وڵی ئه وه دا بوو بگه ین به ئاوات. به اڵم نیانییه وه و شه رم به كاتێك چی؟ ئاواتی ده ستی به باسكردنی به سه رهاتی خۆی بۆ كردین، سه رسامی گرمتی، به ده م گریانه وه به ره و ده رچووم زانكۆ له ڕۆژێكیان وتی: په رپووتی گه نجێكی بگه ڕێمه وه ، ماڵ خسته چاوی و لێگرتم ڕێگه ی سه رخۆش نێو چاوم وه كو ئه وه ی مبناسێت، منیش له كه ومته و پێنه دا گوێم هیچ خۆمه وه الی ده نێت هه نگاو ئه ویش ته ماشامكرد ڕێ ، له دوامه وه ئه م قسانه ی ده كرد: ئه ی جوانه كچ .. من حه ز ده كه م ببیت به هاوسه رم.. ده ك���ه م.. ت��ۆ چ��اودێ��ری سااڵنێكه م��ن له منیش راكێشاووم. سه رنجی جوانییت و په له په ل و و هه نگاونان كه ومته ترسانا چونكه ده چۆڕی، چاوامندا نێو به عه ره ق هێشتا من تووشی شتی وه ها سه یر نه بوو
بووم، تاكو گه یشتمه ماڵ. ئ���ه و ش���ه وه ل��ه ب��ی��رك��ردن��ه وه و دواتر ڕۆژی بۆ نه بوو، خه وم دڵه ڕاوكێدا ته ماشا و بینیمه وه دیسان زانكۆ له و ده كه م له ڕێگاكه مدا وه ستاوه و به بزه و هه مدیسان ده كردم، ته ماشای خه نده وه خۆمان، ماڵی گه یشتمه تاكو دوام كه وته نزیك خۆمانه ماڵی له ئه وه ی پێش به اڵم ئینجا و فرێدام بۆ نامه یه كی ببمه وه، به رانبه ر بووم دڵ دوو منیش ڕۆیشت، نامه كه ی، له خۆمه وه ده مگوت هه ڵیبگرم.. له رزێكی و ترس به دوات��ر هه ڵینه گرم؟ كردنه وه ی دوای له و هه ڵمگرت زۆره وه
گۆڕانێكی و ببات ت��ردا ئاڕاسته یه كی ئه گه ر ڕەنگه بهێنێت، به سه ردا كرداریی به م جیهان ژیانی نه بوایه ته كنه لۆجیا شێوه یه نه ده بوو، كه تاڕاده یه ك ده توانین و باشدا به الیه نی گۆڕانه ئ��ه و بڵێین زۆربه ی كاتیش خراپدا ڕۆیشتووه . گومان گۆڕانه ی له و واڵتان زۆربه ی نییه له وه دا به ئه مه ش نه بوون، بێبه ش ته كنه لۆژیایه واڵته كه یه. سیاسه تی تایبه مته ندیی پێی به شێكی كه هه رێمه كه ی خۆشامن دیاره باشی له و گۆڕانه به ركه وتووه ، كه ئه ویش و هه یه خۆی تایبه تی هۆكاری كۆمه ڵێ بێ ئازادی بازاڕای بوونی گرنگرتینیان له
سه روبه ره . یه كێك له و ئامێره نایاب و جوانانه ی به شێكی ك��ه مۆبایله ، ته كنه لۆجیا، گۆڕانه ب��واری له به رده كه وێت زۆری هه یه كاریگه ری كه ته كنه لۆجیاییه كاندا، و كۆمه اڵیه تی و سیاسی الیه نی له سه ر
)من نووسیبووی تێدا كه خوێندمه وه، ناڕەحه تت كه لێده كه م لێبوردنت داوای ده كه م، به اڵم به ده ستی خۆم نییه خۆشم نامه كه م م��اڵ گه یشتمه ك��ه ده وێ���ی( بۆ ته له فۆنی ئه مجاره یان به اڵم سووتاند، كردم و وتی »نامه كه ت خوێنده وه ، به دڵت بوو؟«. له وه اڵمدا پێم وت ئه گه ر وازم لێ ڕیسوات ده ڵێم براكانم به ئه وا نه هێنیت
بكه ن، ئیرت ته له فۆنه كه ی داخست.دواتر كه ومته بیركردنه وه له و گه نجه ، ئه مه ده بێت ده مگوت خۆمدا دڵی له كاتژمێرێك دوای له گه ڵمدا؟ بكات ڕاست ئه وه ی به ڵێنی و كردمه وه بۆ ته له فۆنی بێگه ردی خۆشی بوێم پاك و به پێدام كه ته نانه ت بێت، پاك به رانبه رم له نیه تی و مه به ستی ته نیا دا من به ئه وه ی به ڵێنی و هاوسه ری به ببم من كه بێت ئ��ه وه ئاماده م، ده یگوت »هه رچیت ده وێت من ده توانم ده وڵه مه ندم، زۆر كه سێكی من
بڵێین: و بپرسین با و........هتد، ئابووری و گشتی شێوه یه كی به ته كنه لۆجیا ئایا چه ند تا تایبه تی، شێوه یه كی به مۆبایل سودی لێ وه رگیراوه ؟ له هه مووی گرنگرت، بێگومان وه رده گرێت؟ لێ سوودی كێ ئه و پرسیارانه دوو پرسیاری وه اڵم ساده ن، ئه و هاتنی پێش چه ند تا ئایا ب��ه اڵم پراكتیكی وه اڵمێكی مۆبایالنه كۆمپانیای دراونه ته وه ؟ ڕەنگه وه اڵمیشی درابێته وه ، وه اڵمه كانیان له سه ر كار پێده چێت به اڵم
نه كرابێت. بیخه مه كه منه مه به ستی ئه وه ی ڕوو، پێویسته له الیه ن ده زگا به رپرسه كانی یاسایی شێوه یه كی ب��ه حكومه ته وه دابرنێت، بۆ سانسۆریان له جۆرێك به ه��ه ر ده زان��ی��ن هه موومان چونكه كێشه ی كۆمه ڵێ كۆمپانیانه، ئه و هاتنی زیاد و دروست كۆمه ڵگه كه مان بۆ تری كێشانه ی هه موو ئه و سه ره ڕای كردووه ،
تاقی به دی، بهێنمه ئاواته كانت هه موو ته نهام و كه سم نه ماوه«.
كه كاتێك ئه مه م لێبیست، نه مده زانی و داوی����ه وه ك��ه ومت��ه ن��اچ��ار چیبكه م، ده ك��رد بۆ ته له فۆنم من ئه مجاره یان و ده رده ب����ڕی ب��ۆی خۆمم هه ستی و ئه وه چاوه ڕوانی و ده ك��رده وه دووپ��ات له كۆلێژ كه بۆ بكات، ته له فۆنم بووم كه ڕۆژێكیان ده گێرا، بۆی چاوم ده رده چووم له ده ك��ه م ته ماشا ده رچ���ووم كۆلێژ له گرمتی، زۆر خۆشییه كی وه ستاوه ، پێشم گ��ه ڕان كه وتینه ه��ه ردووك��امن دوات���ر وام ش���اردا، ن��او له ئۆتۆمبیله كه ی به له نه ك دڵمدایه ، ناو له ده كرد هه ست ده تكه م ده یگوت هه ر ئه و ته نیشتمدایه ، وه كو ده یگوت زۆر جاریش به هاوسه رم، هاوسه رێك ته ماشات ده كه م، منیش بڕوام پێكرد، به اڵم نه مده زانی به ته مای ئه وه یه شتم گرنگرتین و بكات گه ڵدا له خراپه م
له حاشا ڕەن��گ��ه هه رێمه كه مان، ن��او كچكوژران و كوڕ وه ك ڕووداوگه لێكی ... و خێزان چه ندین هه ڵوه شاندنی و كه هه موو نه كرێت، تر كێشه ی كۆمه ڵێ خۆیان تایبه مته ندیی پێی به كێشه كان له ه��ه ب��ووه زۆری ده ستێكی مۆبایل گواستنه وه یان. و بردنیان به ره وپێش ڕەنگه ئه وه بوترێت كه پێش هاتنی ئه م مۆبایالنه ئه م كێشانه هه ر هه بوون، ئه ی باشرتیان ده ستێكی كۆمپانیایانه ئه م ئایا به دروستكرنیان و زیادكردن له نه بووه ئه مانه شدا له گه ڵ ئاسانرت؟ شێوه یه كی ب��ه اڵم ن��اخ��ه م، پشتگوێ س��ووده ك��ان��ی هه ڵوێستوه رگرتنن، جێگه ی كێشه كان بۆ گونجاویان چاره سه رێكی كه ده كرێ
بدۆزرێته وه به وه ی كه :1� میكانیزمێكی گونجاو دابرنێت بۆ هۆشیاركردنه وه ی ته واوی به كارهێنه رانی، له سه ر ك��ار ج��ددی شێوه یه كی به كه
كچێنییه (. په رده ی ( كه بدات ده ست له شار، ناو ئوتێلێكی بۆ بردمی ڕۆژێكیان یه كێك له پێكه وه ژووره وه چووینه كه دانیشتین، ئوتێله ئ��ه و ژووره ك��ان��ی له له گفتوگۆكردن كه ومته له گه ڵیا دوات��ر بووم قسه كردندا له شت، هه ندێ سه ر نه ما له الی خۆم له گه ڵی یه كسه ر هۆشم ئاگا به كاتێك سڕبوو، جه سته م هه موو و هامته وه ته ماشا ده كه م په رده ی كچێنییم له ده ستداوه ، ئه و دیمه نه م بینی وه كو شێت به چیت »ئه وه پێمووت و هه ستام ئاسا »مه ترسه ، وتی ئه ویش هێناوه ؟«. سه رما تۆ هاوسه ری منی«. وتم »چۆن من هێشتا نزیكانه »به م وتی تۆ«. له نه بڕاوم ماره
كۆتایی به هه موو شتێك دێنین«.ناخۆشه ، ڕووداوه ئ��ه و دوای ل��ه ل��ه رزه وه و ترس به و به جێهێاڵ ئه وێم پێش له دونیا خۆمان، ماڵی گه ڕامه وه گریانێكی به ده ستم ببوو، تاریك چاووم
ڕۆشنبیریی تاكی كۆمه ڵگه كه مان بكات و بیری له وه ی بكرێت فێر كۆمه ڵگه تاكی كه هه بێت، خۆی تاكه كه سیی ئابووریی
ئه مه به خاڵی هه ره گرنگ ده زانم.كۆمپانیایانه ئ��ه و نه هێڵرێت �2چیدی ئه و سیمكارتانه به و شێوه هه رزانه به رژەوه ندیی پێناو له بكه ن وا بفرۆشن، له له م شێوه یه ماڵوێرانییه كی كۆمه ڵێكدا كۆمه ڵگه كه ماندا دروست بكرێت، هه موو زۆربه یان كه كۆمه ڵگه كه مان تاكێكی نازانن بۆ مۆبایلیان پێیه، هه ڵی بگرن و بۆ
هه زاران كاری نادروست به كاری بهێنن.له كۆمپانیایانه ش ئه و زۆربوونی هه رێمێكی وه ك كوردستاندا ده گه ڕێته وه
بۆ:1� بوونی بازاڕێكی ئازاد و بێسه ر و
به ر.2� هه وڵی سه رمایه داریی تاكی، تاک سه رمایه یه كی خۆی بۆ ده دات ه��ه وڵ
نه مهێاڵ ئ��ه وه ش��دا گ��ه ڵ ل��ه ك��رد، زۆر بزانێت، ك��اره م به و ماڵه وه له كه سێك به هه ر ده یانكوشتم، ئه وا بیانزاییا گه ر هۆی ئه و كاره ساته شه وه وازم له خوێندن ئاواتێك تاقه ئ��ه وه ش��دا له گه ڵ هێنا، هه میشه ك��وڕە ئ��ه و كه ب��وو دڵمدا له دوای له ڕۆژ هاوسه رمی، تۆ ده یگوت له ده ب��وو، خراپرت ده روونییم باری ڕۆژ خۆمه وه له چیبكه م، نه مده زانی حه یبه تا خۆم به چیم خوایه گیان »ئه ی ده مگوت هه فته یه ك تێپه ربوونی دوای له ك��رد«. ته له فۆنی دووباره ، ڕووداوه ئه و سه ر به شتێكی بۆ »ده مه وێت وتی و كردم بۆ خۆمه وه له بكه وێت«. پێت چاوم گرنگ كه ومته خۆشییه كی یه كجار زۆر و له دڵی خۆمه وه ده مگوت ئه و شته گرنگه ئه وه یه هه موو به كۆتایی و هاوسه ری ده مبه كه رزگ��ارم دڵه ڕاوكێیه له م و دێنین شتێك چاوم كاتێك ده رنه چوو، وا به اڵم ده بێت،
خه ڵك، ن��ه ك و هه بێت ئ��ه ن��دازه ی بێ حكومه تیش دام��وده زگ��اك��ان��ی به ڵكو ئه مه ش رسوشتی هه موو ئه وبن، كرێچی بۆ سنوورێك پێویسته و ئینسانێكه
سه رمایه دارییش دابرنێت.تێكده رانه ، سیاسه تێكی بوونی �3بۆ هه یه سیاسه تێك وای��ه پێم من كه ئه وه ی بنه ما سه ره كییه كانی ناو كۆمه ڵگه تێكدانی خێزاندا له تێك بدات، كه خۆی و سه ربه ست هه وڵی و ده بینێته وه نامرۆڤانه ی س��ن��ووری ب��ێ ژیانێكی
تاكه كانی كۆمه ڵگه ده دات.مبانه وێت ئه گه ر ده ڵێم: دیسانه وه ده توانین زۆر به ئاسانی زۆربه ی كێشه كان نه شیانهێڵین، ته نانه ت و كه مبكه ینه وه من بكه ین؟ ئه وه ده مانه وێت ئایا به اڵم سه ره تای له هه ر ئه گینا نا! وای��ه پێم بۆ هه وڵێكی كۆمپانیایانه وه ئه و هاتنی
ده درا.
به پیێ كه وت، دڕندایه تی و ترسێكی زۆر توڕەییه وه به ئه مجاره دیاربوو، ڕوویەوە له وه بیر ت��ه واو، تۆ و من »نێوانی وتی یه ك هاوسه رم، به بتكه م من نه كه یته وه ئه ویش هاته دی«. تۆدا هه بوو له ئاواتم ده ستم به رزكرد بۆ ئه وه ی لێیبده م، ده ستم پێموت و سه ریا به كرد ه��اوارك��ردن به و به ڵێنیت خاوه ن و وه فادار وامده زانی تۆ به اڵم خۆت، هاوسه ری به ده مكه ی گه نجێكی بێ مروه ت و بێ ئه خالق و بێ ئه ده بیت، كه ویستم له وجێگایه دا به جێی بهێڵم، ده ستی گرتم و سیدییه كی ده رهێنا و وتی »ته ماشاكه ، ئه م سیدییه ت بینییوه ؟ ئه و كاره ی كه من له گه ڵ تۆ ئه نجاممداوه ، له سه ر ئه م سیدییه تۆمار كراوه ، هه رچی ده ب��ه م«. ئابڕووت سیدییه به م بكه یت خوێڕی ئ��ه ی چیتكرد پێموت: منیش »ئه و وتی ئه ویش بێمروه ت. ترسنۆكی له سێكسییه كه م كاره تێیدا كه ژووره ی گه ڵت ئه نجامدا كامێرای شاره وای تێدا بوو، ئه م كاسێته ش باشرتین به ڵگه یه بۆ ئه وه ی ریسوات بكه م له ناو خه ڵكدا، تازه ده بێت تۆ به فه رمانی من كار بكه یت و هه رچیم
ویست لێت ئه نجامی بده یت«.دڵته زێنه ڕووداوه ئ��ه وه دوای له ڕۆژانه دواتر و ببم ملكه چی ناچاربووم كاری ئ��ه وه ی بۆ ده هێنا ب��راده ره ك��ان��ی به رانبه ر ئه نجامبده ن له گه ڵ سێكسییم كه مێك پاره ، ئه مه ش دوور له چاوی كه س له كاسێته كه گرنگرت، له وه ش كاره كه م، و ده ست كه وته و باڵوبووه خه ڵكیدا ناو كرداره ی به و ئه وانیش و كه سوكاره كه م منیان زانی و هه ڕەشه ی كوشتییان لێكردم، له به رانبه ر ئه و حاڵه ته ناچار بووم سه ری كه شاره ئه م ڕووبكه مه و هه ڵبگرم خۆم ئێستا تێیدا ژیان ده گوزه رێنم به سواڵكردن و له دوای منیش كه س و كاره كه م سه ری خۆیانیان هه ڵگرت و به ره و ده ره وه ی واڵت
ڕویشنت.تێبینی: چیرۆكه كه ڕووداوێكی
ڕاسته قینه یه ، به اڵم ناوه كان خوازراون.
[email protected]ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
11
كێشه ی به هه ڵه به كارهێنانی مۆبایل كێ لێی به رپرسیاره ؟
به هۆی سیدییه كه وه ژیانی خوێندكارێكی زانكۆ وێران ده بێت!
عه لی حاجی زه ڵمی
عومه ر ئاواره � خورماتوو
خۆم‌و‌ئامۆزاكه‌م‌ڕێككه‌وتین‌بۆ‌یه‌ك‌نه‌بین
بیرم كرده وه كه ده توانم قه ده ری خۆم بگۆڕمشتێك ده‌ك��رد هه‌ستم هه‌میشه‌‌مناڵیمه‌وه ژیانی به په‌یوه‌ندی هه‌یه‌‌ماڵه جار زۆرب��هی تێیناگه‌م. و هه‌یه‌‌مامه‌كانم‌سه‌ردانیان‌ده‌كردین‌و‌پێكه‌وه‌‌باسی‌خزمایه‌تی‌و‌خوێن‌و‌تازه‌كردنه‌وه‌ی‌ئه‌و‌بازنه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌به‌یه‌كداچووه‌یان‌نێوانیاندا ل��ه پێویسته ك��ه ده‌ك���رد‌كه‌‌كچێك نه‌مبیستبوو مبێنێته‌وه.هه‌رگیز‌له‌وه‌ی به‌ر بگرێت، ئاوه‌ز ئه‌وه‌ی پێش‌گه‌اڵڵه ال هه‌ڵبژاردنی توانای و پێبگات‌چاره‌نووسی و ژیان له‌سه‌ر بڕیار ببێت،بدرێت‌و‌له‌گه‌ڵ‌كه‌سێك‌په‌یوه‌ندی‌گرتنی‌هاوسه‌ریی‌بۆ‌دیاری‌بكرێت،ده‌ڵێن:ئه‌م‌نه‌ریته‌‌له‌‌عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌‌بۆ‌ئێمه‌‌هاتبوو.له چه‌شنه‌م لهو چیرۆكێكی چونكه من
په‌یوه‌ندییه ڕێگه‌ی له مرۆڤ جاران‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیه‌وه‌‌هه‌واڵ‌‌و‌زانیاریی‌له‌‌س��ه‌ر‌ده‌وروب���ه‌ری‌وه‌رده‌گ���رت‌و‌زانیارییه‌كانیان‌ده‌گۆڕییه‌وه،به‌‌تایبه‌ت‌و كۆڕ و شه‌وان شه‌وچه‌ره‌ی له‌كاتی‌دانیشتنه‌كانیان،كه‌‌پڕ‌بوو‌له‌‌گێڕانه‌وه‌ی‌په‌یوه‌ندییه به‌سه‌رهات، و چیرۆك‌بوون، پته‌و هێنده كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌په‌یوه‌ندیی گوێدانه به‌بێ خه‌ڵك كه‌‌خزمایه‌تی،سه‌ردانی‌یه‌كرتیان‌ده‌كرد‌و‌ڕووبه‌ڕوو تاكه‌كان نێوان په‌یوه‌ندی‌هۆكارێكه كه گۆڕینه‌وه‌بوو، نیگا بوو،
بۆ‌پته‌و‌بوونی‌په‌یوه‌ندی«.ڕاگه‌یاندنكار، مه‌جید، ناسیح له‌مباره‌یه‌وه‌‌وتی:ده‌زگاكانی‌ڕاگه‌یاندن‌بۆ سه‌رن، دوو تیغێكی وت��راوه، وه‌ك‌چاكه‌ش مه‌به‌ستی و خراپه مه‌به‌ستی‌ئه‌مڕۆ ئ��ه‌وه‌ی ب��ه‌اڵم به‌كارده‌برێن،به ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌یه ده‌كه‌وێت به‌رچاو‌ئه‌وا نه‌كرێت، له‌گه‌ڵدا كاری وریایی‌زیاتر قازانجه‌كانی ل��ه زیانه‌كانی‌ده‌روونناس و كۆمه‌ڵزان بۆیه ده‌بێت،پ���ه‌روه‌رده‌‌و ب��واری له ئ��ه‌وان��هی و‌هه‌ندێكیان ده‌ك��ه‌ن، كار فێركردندا‌ئه‌وی بۆ بووه‌ته‌وه به‌رز لێ هاواریان
ژیانی س��هر بۆ ته‌كنه‌لۆژیا دۆخ��ی‌مرۆڤ‌كردووه،مرۆڤ‌به‌‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌ژیانی قه‌ره‌باڵغه‌كاندا كۆمه‌ڵگا له‌‌ئاسانی به ناتوانێت ده‌بێت، ئاڵۆزتر‌بكات دروست ڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‌ناچاری به كاره‌كانی، ڕاپه‌ڕاندنی بۆ‌له‌م‌ڕێگه‌وه‌‌هه‌وڵی‌به‌ستنی‌په‌یوه‌ندی‌ڕاده‌په‌ڕێنێت، كاروباره‌كانی و ده‌دات
ئه‌مه‌یه‌‌گۆشه‌گیری‌دروست‌ده‌كات.به‌رپرسی عبدولكه‌ریم، ش��ارا ژن��ان، یه‌كێتیی ش�����اره‌زووری لقی‌ن��ارساوه ب��ه‌وه پێی‌وای��ه»م���رۆڤ‌كۆمه‌اڵیه‌تییه، ب��وون��ه‌وه‌رێ��ك��ی ك��ه‌‌له یه‌كێكه كۆمه‌اڵیه‌تیبوونه‌ش ئه‌م‌ئه‌گه‌ر تایبه‌مته‌ندییه‌كانی، و خه‌سڵه‌ت‌الواز كۆمه‌اڵیه‌تی په‌یوه‌ندیی و بێت‌خۆی خاسیه‌تی مرۆڤایه‌تی ئه‌وا بێت،له‌‌ده‌ست‌ده‌دات‌و‌كه‌لێن‌و‌بۆشاییه‌ك‌په‌یدا‌ده‌بێت،كه‌‌ده‌توانین‌ناوی‌بنێین‌ئه‌و بۆ هۆكاره‌كه‌شی ڕۆحی، بۆشایی‌كه ده‌گه‌ڕێته‌وه ماددییه پێشكه‌وتنه‌‌هه‌ندێك گرتووه‌ته‌وه، جیهانی ئه‌مڕۆ‌ل���هوك��ه‌ره‌س��ت��هم��اددی��ی��ان��ه‌ش‌كه‌‌په‌یوه‌ندی الوازبوونی هۆی بوونه‌ته‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی،له‌‌گرنگرتینیان‌ته‌له‌فزیۆنه.
ده‌ركه‌وته‌یه‌كی وه‌ك ته‌كنه‌لۆژیا‌نوێ،به‌‌كاڵكه‌ره‌وه‌‌و‌هه‌ڵوه‌شێنه‌رەوەى‌په‌یوه‌ندییه‌‌خێزانی‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌كوردییش كۆمه‌ڵگای ن��اوده‌ب��رێ��ت،ئه‌م به‌كارهێنانی ساته‌وختی ل��ه‌‌چاودێرانیش و به‌رهه‌مهێرناوانه‌دایه‌‌پ��ێ��ی��ان‌وای���هل��ه‌‌دۆخ��ێ��ك��ی‌خ��راپ��ی
كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانداین. په‌یوه‌ندییه‌‌‌ئیسامعیل‌حه‌مه‌خان‌وه‌ك‌توێژەری‌الوازب��وون��ی وای��ه پێی كۆمه‌اڵیه‌تی،له‌سایه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی په‌یوه‌ندیی‌كۆمه‌ڵگایه‌كی هه‌موو ته‌كنۆلۆژیاوه،ئه‌و جۆری و ڕێژە به‌اڵم گرتووه‌ته‌وه،ته‌كنه‌ڵۆژیا ده‌گ��ۆڕێ��ت. كاریگه‌رییه‌‌ژیانی ب��ۆ كارئاسانیی زۆر ڕاس��ت��ه‌‌به ده‌توانرێت ئێستا و كردووه مرۆڤ‌جێبه‌جێ كاروباره‌كان شێوه ساناترین‌الیه‌نه پێویستیشه ب��ه‌اڵم بكرێن،و بكرێن ده‌ستنیشان وێرانكه‌ره‌كانی‌وه‌ك زانایانی پێبكرێت. ئاماژەیان‌ترسناكیی به ئاماژەیان فرۆم ئه‌ریك
چۆن نه‌مده‌زانی نه‌بیستبوو، مناڵییه‌وه‌‌له‌سه‌ر كچێك مناڵییه‌وه له ده‌كرێت‌نه‌زر، وه‌ك خزمێكی ك��وڕە بۆ بێشكه‌‌ناوێكی هه‌ر یاخود خه‌اڵتكردن، یان‌دواتریش و بكرێ ماره لێده‌نێن، كه‌ی‌له بیر هه‌میشه‌یی قه‌ده‌رێكی وه‌ك‌هه‌ڵبژاردنی یاخود چاره‌نووسی، گۆڕانی‌بكات. ته‌ماشای بێكێشه و نه‌كاته‌وه تر‌مناڵییه‌وه له هه‌ر كه ده‌زانم ئه‌وه‌نده‌‌هێزێكم‌تێدا‌هه‌بوو‌ده‌متوانی‌تۆزقاڵێك‌له‌‌شته‌كانی‌ده‌وروبه‌رم‌ڕامبێنم‌و‌لێكیان‌ڕاست بووم، گه‌وره‌تریش كه بده‌مه‌وه،زانیم‌بۆ‌ئێمه‌ی‌كچان‌شتێك‌هه‌یه‌‌وه‌ك‌دۆزه‌خ‌تێیكه‌وتووین‌و‌خه‌ریكه‌‌ناتوانین
لێی‌ده‌رباز‌بین.جیاوازتره ت��ۆزێ��ك م��ن چیرۆكی‌تاكه و ت��ێ��پ��ه‌ڕی��وون ك��ه ل���ه‌وان���ه‌ی‌بوون، باش له‌سه‌ر كاریگه‌رییه‌كیشیان
به‌كار خۆیدا بواری له ده‌زگایانه ئه‌و‌مناڵه‌كامنان و الوان چونكه بربێن،نه‌ته‌وه‌یی‌گه‌وره‌ی‌میلله‌متانن، داهاتی‌ده‌ستیان ساكارییه و ساده بهو نابێت‌لێ‌هه‌ڵبگرین،له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌هیچ‌جۆره‌‌دامه‌زراوه‌كانی له‌سه‌ر سانسۆرێكیش‌كه‌ناڵه تایبه‌تی به نییه، ڕاگه‌یاندن‌ئینته‌رنێت هێڵه‌كانی و ئاسامنییه‌كان‌و‌نه‌بوونی‌دامه‌زراوه‌ی‌په‌روه‌رده‌یی‌بۆ‌خراپ ڕۆڵی ڕاگه‌یاندنه‌كانیش منااڵن،
له‌په‌روه‌رده‌دا‌ده‌گێڕن.ئیلهام‌حسەینی‌یاساناس،پێی‌وایه‌‌خێزانییه‌كان جیابوونه‌وه زیاتر ئه‌مڕۆ‌خراپ و ته‌كنه‌لۆژیا له سه‌رچاوه‌یان‌حاڵه‌تی هه‌یه. له‌گه‌ڵیدا مامه‌ڵه‌كردن‌خراپیی ب��ه ئ��ام��اژە ك��ه ه��ه‌ن زۆر‌و ده‌ده‌ن خێزانییه‌كان په‌یوه‌ندییه‌‌هه‌موو‌ئه‌و‌كێشانه‌ش‌له‌‌ته‌كنه‌لۆژیاوه‌‌ل��ه‌وه‌ش ب��اس حسه‌ینی ده‌رده‌چ���ن،ئه‌مڕۆ كۆمه‌ڵگاكانی و خێزان ده‌كات‌له‌‌جیهانی بێسنوورییه‌ی ئه‌و به‌‌هۆی‌له‌گه‌ڵ زی��ات��ر ه��هی��ه، ته‌كنه‌لۆژیا‌ئه‌مه‌ش و ده‌گرن په‌یوه‌ندی ده‌ره‌وه‌‌خستووه‌ته ناوه‌كییه‌كانی په‌یوه‌ندییه
مه‌ترس��ییه‌وه.
به‌رانبه‌ر هه‌ستانه‌وه بۆ هه‌نگاونان یان‌نه‌ریتی‌دواكه‌وتوو‌و‌بێگانه‌كان،نه‌بووه.به هه‌میشه بووم، شه‌رمن كچێكی من‌ڕواڵه‌ت‌توانای‌ئه‌وه‌م‌تێدا‌به‌‌دی‌نه‌ده‌كرا‌كه‌‌بتوانم)نا(به‌رانبه‌ر‌ئه‌و‌شتانه‌‌بكه‌م‌كه‌‌پێویست‌بوو‌بیكه‌م،به‌اڵم‌له‌ناخه‌وه‌‌هیچكات‌ئه‌و‌قه‌ده‌رانه‌م‌نه‌ویستووه‌‌كه‌‌دانراون.قه‌ده‌ری‌كولتوور،قه‌ده‌ری بۆم‌چاره‌ونووسم.دوای‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌باوكم‌خوا‌لێی‌خۆش‌بێت،وه‌ك‌نه‌ریت‌و‌ڕەسمی‌مناڵییمه‌وه له هه‌ر خ��ۆی، سه‌رده‌می‌خزمایه‌تی باشرتكردنی بۆ دابوو بڕیاری‌له بنه‌ماڵه‌كه‌مان، كۆمه‌اڵیه‌تی پشتی و‌ئه‌ویش بكات، م��اره مامه‌كه‌مم ك��وڕە‌گه‌وره‌تر كه ئێمه ب��وو. مناڵ ئه‌وكات‌پێكرد، ئاماژەم وه‌ك هه‌میشه بووین‌مه‌سه‌له‌ی بابه‌ت له هه‌بوو ناڕوونییه‌ك‌خێزانی، پێكه‌وه‌بوونی و خزمایه‌تی
نه‌بوو‌كه به‌دڵ ئه‌وه‌ی بزانم وا ئه‌ویش‌بۆی‌دیاریكرابوو.
ب��ووم ن��زی��ك ل����ه‌وه‌وه زۆر م��ن‌ده‌ك��رد ئ��ه‌وه‌م��ان باسی هه‌میشه وو بێچاره‌ن و دام��او چه‌ند كچان كه‌‌كوڕە ده‌كه‌ن. قبووڵ قه‌ده‌رێك هه‌موو‌ده‌یزانی و بوو تێگه‌یشتوو مامه‌كه‌شم‌سه‌ر هاته كار ده‌ك��هم، قسه كوێوه له‌‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌ئێمه‌‌په‌یامنه‌كه‌‌به‌جێبهێنین‌و‌دڵی‌باوك‌و‌دایك‌و‌خزمان‌خۆش‌بكه‌ین،ماڵه‌وه‌یانی به مامه‌كه‌م ك��وڕە ب��ه‌اڵم‌ڕەوا پێی ئه‌و هیچكات كه ڕاگه‌یاندبوو‌به‌وه خۆشم ئه‌گه‌ر بخوازێت، من نییه
ڕازی‌بم.منیش‌ڕای‌خۆمم‌به‌و‌و‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ڕاگه‌یاندبوو. بوو، ئه‌ویش هی كه خۆم‌هه‌ردوكامن‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ڕێككه‌وتین‌كه‌‌قه‌ده‌ری‌خۆمان‌بگۆڕین‌و‌ئه‌گه‌ر‌چی‌له
زۆرمان پرسیارێكی بنه‌ماڵه‌شه‌وه چاوی‌خرایه‌‌سه‌ر.
ته‌نیا بیرم‌كرده‌وه‌‌ئه‌مه لێره‌وه‌‌من‌بده‌م هه‌وڵ ده‌بێت و نه‌بێت خۆم بۆ‌چاالكێكی وه‌ك و بكه‌م ته‌واو خوێندن‌ب���واری‌ك��چ��ان‌و‌ژن���ان‌ك��ارب��ك��ه‌م‌بۆ‌ڕاستكردنه‌وه‌‌و‌ناسینی‌ته‌واوه‌تی‌و‌مافی‌قه‌ده‌ره‌كان چونكه خۆیان، وه‌ك ژنان‌قه‌ده‌ری‌كولتووری‌و‌نه‌ریتیین‌و‌ده‌كرێ‌‌ئێمه‌‌توانای‌گۆڕینیامن‌هه‌بێت.پێویسته‌‌هه‌ر بكه‌ینه‌وه ل��ه‌وه بیر هه‌موومان‌شتێك‌له‌‌ده‌ره‌وه‌‌بۆمان‌دیاریكرا،ئه‌گه‌ر‌باش‌و‌به‌سوودیش‌بێت‌بۆ‌ژیامنان،زیاتر‌لێی‌بكۆڵینه‌وه،ئینجا‌له‌سه‌ری‌ڕازی‌بین،چونكه‌‌به‌‌ده‌ستكه‌وت‌بۆمان‌نانوورسێت‌ئیرت بزانین، خۆمانی هی به ناكرێت و‌ده‌كرێن، ده‌ستكاری قه‌ده‌ره‌كان هه‌موو
ئه‌وه‌‌خۆمان‌ده‌بێت‌بۆیان‌تێبكۆشین.
كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە
بێئینتیامیی‌ئێمه‌‌ئه‌مڕۆ‌ڕێگایه‌ك‌هه‌یه‌‌ده‌مانبات
بۆ‌ئه‌وسه‌ری‌نادڵنیایی.هه‌موو‌كۆكین‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌هێڵێك‌وه‌ستاوین‌كه‌‌ئینتیام‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ
به‌ها‌نیشتامنییه‌كانی‌تا‌سه‌ر‌ئێسقان‌خستووه‌ته‌‌مه‌ترسییه‌وه.ده‌ڵێن:ئینتیام
و‌په‌یوه‌ستبوون‌به‌ر‌له‌‌هه‌ر‌شتێك‌په‌یوه‌ندی‌به‌وه‌وه‌‌هه‌یه‌‌تۆ‌بتوانی‌وا‌له‌‌هاوشارییانی‌واڵتێك‌بكه‌یت
بوونیان‌له‌و‌شوێنه‌ی‌تێیدا‌ده‌ژین،وه‌ك‌هه‌ناسه‌دان‌بۆیان‌گرنگ‌بێت،بۆ
ئه‌مه‌ش‌به‌ڕێوه‌بردنی‌واڵت‌پێویسته‌‌تا‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌ئه‌و‌هۆ‌و‌پێناوانه‌ی‌كه‌‌بۆ‌ئه‌م‌بوونایه‌تییه‌‌پێویسته‌‌به‌كاریان
بخات،وه‌ك‌مۆڵكایه‌تی‌زه‌وی.بۆ‌وێنه‌‌مۆنتسكیۆ‌بڕوای‌وابوو
كه‌‌موڵكایه‌تیی‌تایبه‌تی‌هۆیه‌كی‌بنچینه‌ییه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌هاوشارییه‌ك‌وا
هه‌ست‌بكات‌په‌یوه‌سته‌‌بۆ‌ناوچه،یان‌ئه‌و‌شوێنه‌ی‌كه‌‌تیایدا‌ده‌ژی.له‌‌ڕووی
واتاییشه‌وه‌‌ده‌بێت‌بتوانرێ‌‌دادگه‌ری‌و‌یه‌كسانیی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌به‌شداری‌بنیاتنانه‌وه‌‌و‌هه‌لی‌به‌ره‌وپێشچوونی
یه‌كسان،بۆ‌هاوشارییان‌فه‌راهه‌م‌بكرێ،تا‌ئینتیام‌وه‌ك‌بوونێكی‌كارا
هه‌میشه‌‌ئاماده‌یی‌هه‌بێت.له‌‌بابه‌ت‌ئینتیام‌له‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی
كوردییدا،هه‌میشه‌‌ده‌بێت‌بۆ‌نوێنه‌رایه‌تیكردن‌بگه‌ڕێینه‌وه،كه‌‌له‌‌هه‌موو‌شتێك‌زیاتر‌توانای‌له
چوارچێوه‌گرتنی‌ئه‌م‌چه‌مكه‌ی‌هه‌یه،هه‌ر‌نوێنه‌رایه‌تییه‌ك‌كه‌‌له‌‌ده‌وڵه‌ته‌وه‌‌ده‌رنه‌چێت،كۆمه‌ڵێك‌ئینتیامی‌جیاواز
و‌پارچه‌كراو‌به‌رهه‌م‌دێنێت،كه‌‌له‌‌جوگرافیایه‌كی‌سیاسی‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تیی
ته‌سكدا‌بۆ‌یه‌كێكی‌تر،گۆڕانی‌به‌سه‌ردا‌دێت‌و‌به‌ر‌پارچه‌بوون‌و
هه‌ڵوه‌شان‌ده‌كه‌وێت.ئه‌مڕۆ‌سه‌رجه‌م‌نوێنه‌رایه‌تییه‌كان
الی‌ئێمه‌‌نوێنه‌رایه‌تیی‌چین‌و‌ئایدۆلۆژیایه‌كی‌دیاریكراون‌و
ئه‌وه‌نده‌‌ده‌یانه‌وێ‌‌ببنه‌‌نوێنه‌ری‌گشت،ئه‌وه‌نده‌‌نه‌یاتوانیوه‌‌گوتارێكی
نه‌ته‌ویی‌تۆكمه‌‌و‌یه‌كگرتوو‌بن،كه‌‌ئه‌مه‌‌پێش‌هه‌موو‌شتێك‌ئینتیامی‌بۆ
چه‌ند‌به‌شێكی‌جیاواز‌دابه‌ش‌كردووه.سه‌روه‌رییه‌كانی‌حیزب‌و
ئایدۆلۆژیایه‌كی‌دیاریكراو‌له‌‌دۆخێكدا،ده‌كرێنه‌‌سه‌روه‌ریی‌نه‌ته‌وه
و‌ئینتیامی‌حیزبیش‌به‌هه‌مانشێوه‌‌ده‌كرێته‌‌پێوانه‌ی‌ئینتیامی‌نه‌ته‌وه‌یی،
له‌‌كاتێكدا‌ئه‌مانه‌‌ناتوانن‌هه‌رگیز‌كۆی‌ئینتیامی‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌پێك‌بهێنن.
دواتریش‌ئینتیام‌واته‌‌په‌یوه‌ست‌بوونه‌وه،ئه‌م‌په‌یوه‌ست‌بوونه‌وه‌یه
له‌‌خۆیدا‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌دانه‌بڕاوی‌به‌‌متامنه‌یه‌كی‌نه‌گۆڕ‌و‌به‌ڵگه‌نه‌ویسته‌وه
هه‌یه،كه‌‌هیچ‌چوارچێوه‌یه‌كی‌ئایدۆلۆژی‌ناتوانێ‌‌به‌‌په‌یوه‌ستبوون
گوزارشتی‌لێبكات،ته‌نیا‌ئه‌و‌ڕێكه‌وتنه‌‌ده‌سته‌جه‌معییه‌‌نه‌بێت‌كه‌‌به‌هاكانی‌نه‌ته‌وه‌ی‌له‌سه‌ر‌دامه‌زراوه،الی‌ئێمه
ئینتیام‌پارچه‌پارچه‌‌بووه‌‌و‌‌هێزی‌په‌یوه‌ستبوون‌به‌‌هه‌مان‌شێوه‌‌له
دۆخێكی‌پچڕاو‌دایه،كه‌‌ته‌نیا‌مرۆڤ‌ده‌توانێ‌‌ئینتیام‌ساخته‌‌و‌درۆزنه‌كه
بدۆزێته‌وه.
[email protected] ژماره)14(،سێشه‌ممه2012/12/18،ساڵی‌یەکەم
10
تسێ
ووەین
دامن
وس‌ع
انڕای
داڕشتنه‌وه‌ی:ئاال‌شاره‌زووری
ته كنه لۆژیا هه ڕه شه یه له سه ر په یوه ندییه خێزانییه كان»ئه‌گه‌ر‌په‌یوه‌ندیی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌الواز‌بێت،مرۆڤایه‌تی‌خاسیه‌تی‌خۆی‌له‌‌ده‌ست‌ده‌دات«
ڕاپۆرت:ڕێزان‌هه‌ڵه‌بجه‌یی
[email protected]ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
13
ستاره عارف
ئا: جه الل حه سه ن
ته مموزی مانگی ن��ی��وه ی ل��ه راب����������ردووه وه ، ك���ه ه��ێ��زه ك��ان��ی شاره كانی له دیجله ئۆپه راسیۆنی پاشان سه اڵحه دین، و دیاله و كه ركوك كورد سیاسیی ده سه اڵتی كران، جێگیر هه رێمی سه رۆكایه تیی تایبه تی به دنه ی جۆر چه ندین به كوردستان، خه ڵكی كوردستانیاندا و به هاتنی ئه و كاریان سۆزدارییه وه رووی له هێزه، بۆته مالیكی ئێستا كرد، خه ڵك له سه ر خه ڵكی ئه ژدیهایه ی ئه و و دیكتاتۆر جار ده ی���ان رۆژان���ه پێده ترسێنن، شه ڕی كورد كه ده كه نه وه ، دووباره ی
دروستبوونه وه ی دیكتاتۆرێك ده كات.كورد ده س��ه اڵت��داران��ی هه ڵبه ته هه ڵگیرساندنی له سودیان چه ندین راگه یاندنه و ده روون��ی جه نگه ئه و وه ك ك�����ردووه ، م��ال��ی��ك��ی، ل��ه گ��ه ڵ به ل��ه ب���اس ك���ه س ئێستا ئ����ه وه ی بۆ هه رێم خاوی نه وتی قاچاخربدنی به رپرسانی الیه ن له سنوور ده ره وه ی ناردنی ن��اك��ات. ح��زب��ه وه، ه���ه ردوو و كوردستان په رله مانی بۆ بودجه به كه به ڵێنه كانیان، جێبه جێكردنی و )140( م��ادده ی و داوه خه ڵكیان دواكه وتنی و سرتاتیژی رێككه وتنامه ی
پارێزگاكان ئه نجومه نی هه ڵبژاردنی هه ڵبژاردنه كانی نزیكبوونه وه ی و په رله مان و هه رێم سه رۆكایه تیی )17( تاوانبارانی دادگاییكردنی و
و ریشه یی چاكسازی و شوبات ی هه زاران گرفتی تر، كه س باسی ناكات.
باشرتین به ڵگه ش وه اڵمنه دانه وه ی له كۆمه ڵێك مانگرتنی چ��االك��ی��ی تایبه تییه كانه ، پێداویستییه خ��اوه ن گوایه ده چێت، مانگێك ماوه ی بۆ كه ب��ه رپ��رس��ان��ی ه��ه رێ��م��ی ك��وردس��ت��ان س��ه رق��اڵ��ی ك��ێ��ش��ه ی��ه ك��ی گ���ه وره ی جه نگن یه كالكردنه وه ی و نه ته وه یی دژی له كوردستان به شێكی له سه ر
مالیكی.ئ���ه م ش����ه ڕەی ل��ه گ��ه ڵ ن��اوه ن��د بۆته مالیكی و هه ڵیانگیرساندووه وه همێك ل��ه زاری���ان، س��ه ر وێ���ردی به ڵگه یه ی به و نییه ، تر هیچی زیاتر كه ناڵی له گه ڵ چاوپێكه وتنه كه ی له وتی ب��ارزان��ی مه سعود ع��ه ره ب��ی��ه، له گه ڵ ده توانین مبانه وێت »ئه گه ر
كێشه كان ته له فۆنێك ب��ه مالیكی ئه م راستیی كه واته بكه ین«. چاره سه ر پرسه له سه ر ئه گه ر له كوێدایه شه ڕە
نه ته وه ییه كانه ؟له ماوه ی رابردودا بابه كر زێباری، سوپاساالری عێراق رایگه یاند »ده توانن له گه ڵ كێشه كان وتوێژەوه رێگه ی له
ده یان بۆیه بكه ن«. چاره سه ر ناوه ند پرسیار هاتنه ئاراوه ، وه ك ئه وه ی ئه گه ر و هێرش ئه م ئاسانه هێنده كێشه كه بۆ ئه گه ر چییه ؟ بۆ كۆكردنه وه یه هێز رایگشتی بیركردنه وه ی به الڕێدابردنی گه مه یه ی ئه م پێده چێت نه بێت، كورد به مالیكی، له گه ڵ گه مه ناویانناوه كه كرابێت، مالیكیش له گه ڵ هه ماهه نگی به عێراق هاواڵتیانی رای ئ��ه وه ی بۆ عه ره بی به هاری شه پۆلی له گشتی
دوور بخه نه وه .هێزی زیاتر، ئه مانه هه موو له ئاگایانه بێ كوردستان ئۆپۆزسیۆنی سیناریۆیه وه ، ئ��ه م ن��او كه وتونه ته هه رێم هاوواڵتیانی وایانكرد ئ��ه وان هه ستبكه ن مه ترسیی هێزی دیجله زۆر كوردستان خه ڵكی هه رچه نده نزیكه ، هه ر راسته قینه ی هێرشی به به رامبه ر و هێز ئه و و ئاماده ن داگیركه رێك ئه وه ی وه ك زیندووه ، هێشتا تینه یان كێشه به اڵم ده یبینین، رۆژان��ه دا له م بۆ چه واشه شه ڕێكی ئێستا ئه وه یه
به رژەوه ندیی كێشه ی گوێزانه وه ی كێشه ی به به رپرسان و ده س���ه اڵت ن��ه ت��ه وه ی��ی و خ��اك ب��ۆ ه��اوواڵت��ی��ان هه بوونی ئه گه رچی ده ستیپێكردووه ، ناوه ند به گشتی و جێگیركردنی دیجله له سه ر كورد، هه میشه مه ترسین، به اڵم هاوواڵتیاندا له گه ڵ كوردی ده سه اڵتی
چی ش��ه ڕی نییه دی��ار و نییه روون ده كات؟
پێشمه رگه یه ی هێزی ئه و ئێستا ده سه اڵت باسی ده كات، وه ك رابردووی نین، هێن وره و خۆشه ویست شاخ به ڵكو ئێستا هێزێكی سست و حزبی و نا رێكخراویی ده ستی حیزبن، ئه وان و پێشمه رگه ی شاخ زۆر جیاوازن، هه رگیز رابردوو هێزه ی ئه و ئێستا هێزه ی ئه م خۆی مه رامی بۆ حیزب چونكه نییه ،
ده یانجوڵێنێت نه ك پرسی كوردستان.هێزی ل��ه ب��اس��ك��ردن هه ڵبه ته بۆ نادڵسۆزی له به و جۆره ، پێشمه رگه نه ته وه ییه كانه وه پرسه و كوردستان نایه ت، به ڵكو له و چه مكه وه سه رچاوه ده گ���رێ���ت، ك��ه ده س���ه اڵت���ی ب��ه ن��او و شێواندووه راستییه كانی ك��وردی، ئه گه ر نا ئه گه ر ك��ردووه ، حیزبیی به خاك و نه ته وه راسته قینه ی ش��ه ڕی بۆ واق��ی��ع ب��ه مه ترسییه كه و بێت به بێگومان بێت، نرخانه ئه و سه ر ده بێت هاواڵتیانه وه هه موو و من
رۆژی یه كشه ممه ی رابردوو، له ده ستپێكی كۆنفرانسی زانستیی زمانی كران، خه اڵتباران ده سته دوو سه رۆكی و وه زیر سێ هه ولێر، له كوردی هیچ له وه ی به ر و كۆنفرانس سه ره تای له كه كورده داهێنانێكی ئه مه ش زمانی به خزمه تێكیان چ كه سانه ئه و بێت دیار ئه وه ی بێ روویدابێت، راب��ردوو، ساڵی بیست درێژایی به ك��ران. خه اڵتباران ك��ردووه ، ك��وردی ده سه اڵتدارانی هه رێم، وه كو هه ر كایه یه كی تر، له سۆنگه ی به رژەوه ندیی داواكارییه ی هه موو ئه و وێڕای كوردی، زمانی روانیویانه ته حیزبییه وه بێباكانه ئه وان به اڵم بۆ ده سه اڵتداران، بواری زمان شاره زایان و دڵسۆزانی له پاڵ خوێندن، ره سمیی زمانی كردۆته شێوه زاریان دوو به رنامه، به و بدات، التینی نووسینی به بره و ده خوازێت ده سه اڵت الیه نێكی ئه مه شدا له ده خوڵقێنن. كاره ساتێك كارانه یان چ به م بكه نه وه له وه بیر ئه وه ی بێ سایه ی حوكمی بێ حیكمه تی یه كێتی و پارتییەوە هه ر رۆژنامه و ده زگایه كی ده زگای دوو هه رێمدا سه رانسه ری له ده خوێنێت. ئاوازێك له راگه یاند رێنووسه كه یدا، كوردی و زمانی به كارهێنانی له نادۆزیته وه راگه یاندن كۆك و هاوڕا بن. ئه م شپرزه ییه شۆڕبووەته وه بۆ سه ر ئاستی تاكه كان، به شێوه یه ك وتارنووسی رۆژنامه یه ك رازینابێت هه ڵه چنی وتاره كه ی بكرێت و
ئه و رێنووسه ی به كاریهێناوه، به راسرتین رێنووسی كوردی ده زانێت.له هه یه پێشینه ی له رۆڵی پ��ه روه رده وه زاره ت��ی دنیادا هه موو له به كورد ده سه اڵتدارانی به اڵم فه رهه نگ، زمان و كولتوور و یه كسختنی پێچه وانه ی هه موو دنیاوه، په روه رده یان كردووەته ئامرازی په رتبوونی زمانی كوردییه وه، زمانی كردوویانه ته درزه ی ئه و رۆژیش له دوای رۆژ كوردی، یه كه می كه سی له لێپرسینه وه نه ك دۆخه شدا له م ده بێت. فراوانرت كوردی، زمانی زانستيی كۆنفرانسی له سه ره تای به ڵكو نه كراوه ، په روه رده ده سه اڵتدارانی و كۆنفرانس ئاماده كارانی ده بێت پێدرا، رێزلێنانی خه اڵتی حكومه تی هه رێم ئه وه بۆ هه موان ئاشكرا بكه ن، كه پێدانی ئه و خه اڵته له به رامبه ر چ ده ستكه وت و كارێكی ناوبراودایه ؟ ئه گه ر نا ئه وه ی له ئێستاوه دیاره و وه كو هه موو جارێكی تر كۆنفرانس و ده رئه نجامه كه شی، جگه له له سه ر مانگه شه و وتوویه تی: له مێژە كوردیش نییه ، تر هیچی منایشێك
ئێواره دیاره .
بین، خه بات و به ره نگاری ئاماده ی وه لێ ببه ین، ناویان وه ه��م به نه ك ئه وه ی ئێستا به ناوی شه ڕی نه ته وه و مادده ی )140(وه له الیه ن ده سه اڵته وه وروژێرناوه و راگه یاندنه كانیان خستۆته و ئابوری و شه ڕی وه هم له خزمه تی،
نه وت زیاتر، هیچ شتێكی تر نییه .
ده سه اڵت شه ڕێكی چه واشه بۆ گوێزانه وه ی كێشه ی به رژه وه ندیی ده سه اڵت و به رپرسان بۆ كێشه ی نه ته وه یی و خاك، به ڕێوه ده بات
شه‌ڕی‌نه‌وت‌یان‌نه‌ته‌وه؟!
پێوستامن به ڵكو بڵێ، پێامن ده یه وێت وه اڵم��امن تا وردت��ره خوێندنه وه ی به ئه م به راورده كه پوخته ی ده ستبكه وێت،
خااڵنه یه : س����ودان و ع���ێ���راق ی���ه ك���ه م: هه ردووكیان ده وڵه تی پۆست-كۆ ڵۆنیالین ئیمپریاليیانه ی خ��وازی و نیاز به و هه ردووكیان دروستكراون، به ریتانیا له یه ك جیاواز پارچه ی سێ لكاندنی به به نوێ شوناسێكی ویسرتاوه بنیاترناون، به ری هه ردووكیاندا بكرێت، كه شوناسی
›سودان‹ی بوون و ›عێراق‹ی بوونه . ده وڵ��ه ت��ه ك��ه ه����ه ردوو دووه م: ڕووی له تیایه ، عه ره بی زۆرینه یه كی جیهانی س��ن��ووری ج��وگ��راف��ی��ش��ه وه له كاریگه ر كه مینه یه كی عه ره بین. له كه هه بووه ، ده وڵه ته كه دا ه��ه ردوو ڕووی دانیشتوانه وه نزیكه ی یه ك له سه ر
پێنجی كۆی گشتيی پێكهێناوه . هه ر ده وڵ���ه ت ه���ه ردوو سێیه م: چه ند پێش تا سه ربه خۆییانه وه له نوخبه یه كی له الیه ن له مه وبه ر، ساڵێك كرابوو، به سه ردا هه یمه نه ی سیاسیيه وه
كه سه ر به گروپێكی كه مینه بوون. چ����واره م: ه���ه ردوو ده وڵ���ه ت له سیاسيیان ڕێڕەوی هه مان ڕووه وه زۆر گرتبووه به ر، هه ر له ڕووی ناسیۆنالیستی و ده وڵ��ه ت سۆشیالیزمی و سوڵته وی بزافی و ده س��ه اڵت مه ركه زیكردنی به سه ركوتكردنی و ئ��ازاد‹ ›ئه فسه رانی
كه مینه ی فیكری و نه ژادی و ...هتد
ئۆلیاری، برێندان بابه ته دا ل��ه م به راوردێك له نێوان ›هه رێمی كوردستان‹ و ›سودانی باشووردا‹ ده كات و به دوای
وه اڵمی ئه م دوو پرسیاره دا ده گه ڕێت: بوو له ت ده وڵه تی سودان بۆچی �و به اڵم تا ئێستاش ده وڵه تی عێراق وه ك
خۆی ماوه ته وه ؟كورد سیاسيی نوخبه ی بۆچی �ببێته ع��ێ��راق ئ����ه وه دان ه��ه وڵ��ی ل��ه ئه و س���ه ره ڕای ك���ارا، فێدره یشنێكی له ع��ێ��راق ده وڵ��ه ت��ی مه ینه تيیانه ی به له هه ر هێناون، به سه ری مێژوویدا عه ره بی شوناسی له تواندنه وه یان زۆر ناوچه س��ن��ووری ده ستكاریكردنی و له ده ڕپ��ه ڕان��دی��ان و كوردنشینه كان
ناوچه كانیان و ...هتد؟پرسیارانه دا ئه م دوای به گه ڕان له ب��ه راوردێ��ك خ��اڵ ش��ه ش به ›ئۆلیاری‹ و عێراق ده وڵه تی ه��ه ردوو نێوان له سوداندا ده كات، له ڕێی ئه م به راورده وه
ئه و رژێ��م��ی ه���ه ردوو پێنجه م: جیۆپۆلۆتیكه وه ل��ه ڕووی ده وڵه تانه له دراوسێكانیان له گه ڵ نائارامبوون،
ته نگژە و كێشه دا بوون واڵت ه��������ه ردوو ش����ه ش����ه م: به خشینی شكستخواردووی ئه زموونی كه مینه كانیان، به هه بووه ئۆتۆنۆميیان كه مینه كانیان له گه ڵ هه ردووكیشیان قووڵدا ناكۆكيی له ناوچه یه ك، له سه ر له گه ڵ عێراق كێشه ی منوونه به بوون، نێوان كێشه ی و ›كه ركوك‹ له سه ر كورد سودان و مه سیحیيه كانی باشوور له سه ر
ناوچه ی ›ئاببێی‹.بكه ینه له یه كچوونانه ئه م ئه گه ر سیاسيی نوخبه ی ده ب��وای��ه پ��ێ��وه ر، داواك��اری هه مان كوردستان هه رێمی ی باشوور« »سودانی سیاسيی نوخبه ی بوو ڕیفراندۆم ئه ویش كه هه بووایه، له سه ر جیابوونه وه له ده وڵه تی سوودان، به اڵم ئه نجامدرا، 2011 ساڵی له كه به شدارییه كی كورد سیاسيی نوخبه ی له دامه زراندنه وه ی ده وڵه تی چاالكانه ی تا دا ت���ه واوی هه وڵی و ك��رد عێراق
فیدراڵیزمیكی كارا بهێنێته كایه وه . وه اڵم��ی لێكۆڵه ران له هه ندێك پێیوایه »ئۆلیاری« به اڵم هه یه ، تریان ئه و پڕاوپڕی ناتوانن وه اڵمانه ش ئه م كه منوونه ی له بن، س��ه ره وه پرسیارانه ی بۆیه ئه وترێت ئه وه یه كه ئه و وه اڵمانه، ده وڵه تی له گه ڵ ئێستا تا كورد نوخبه ی عێراقدان و هه وڵی به هێزكردنی فیدڕاڵیزم
عێراق ده س��ت��ووری چونكه ده ده ن، وه ك پێیان نه داوه جیابوونه وه ی مافی و نێوان سودان ڕێكه وتنامه ی له ئه وه ی به اڵم هه بوو، باشووردا مه سیحييه كانی خۆ هه ر له دیباجه ی ده ستووری عێراقیدا بڕگه یه ك هه یه كه ده ڵێت » پابه ندبوون به م ده ستووره وه یه كێتيی ئازادانه ی گه ل و خاك و سه روه ريی عێراق ده پارێزێت«. هۆكاری كه پێیانوایه تریش هه ندێكی كورده كان چونكه پشته وه یه ، له ئایینی ده سه اڵتداره كانیش عه ره به و سوننین هه ر سوننی بوون، ئه مه ش وایلێكردوون به ب��ه اڵم بكه ن، جیابوونه وه داوای هه ڵوێسته كانی ئ��ه وه پێچه وانه وه ، كورده كانی كه ب��ووه سوننی عه ره بی له جیابوونه وه یان مه یلی زیاتر هانداوه
عێراق هه بوو بێت. ئه م كه وایه بڕوای ئۆلیاری به اڵم هۆكارانه ی خواره وه ده توانن تا ڕاده یه ك
واڵمی ئه و پرسیارانه ی سه ره وه بن: ی��ه ك��ه م: ك���ورده ك���ان ئ��ه م��ج��اره ب��ه ت�����ه واوی س��وودم��ه ن��دب��وون له پێی ب��ه عێراقدا ل��ه ئه ندامبوونیان هه رچه نده وات��ه خۆیان، مه رجه كانی نه كراوه ، جێبه جێ ته واوی به ده ستوور ب��ه اڵم ك��ورده ك��ان خ��اوه ن��ی ده س��ه اڵت كه وه ه��ان ڕاسته قینه ی هێزێكی و
هانیداون له سنووری عێراقدا مبێننه وه . كوردستاندا هه رێمی له دووه م: و كۆمه اڵیه تی )پلوڕاڵیزم( فره ییه كی ئه وه ی هۆی بۆته كه هه یه ، حیزبی
به اڵم ئ���اراوه ، بهێنێته فره بۆچوونی به ره یه ك ته نها سوداندا باشووری له
نوێنه رایه تی ده كردن. كوردستان جیۆپۆله تیكی سێیه م: سه ركرده كه له وه دا گرنگه هۆكارێكی فیدڕاڵيیان سرتاتیجیه تی ك��ورده ك��ان ده ورووبه ری ده وڵه تانی هه ڵبژاردووه ، ده وڵه تی دروستبوونی هانده ری سودان سودانی باشوور بوون، به اڵم بوونی توركیا و سوریا و ئێران، باردۆخی جیابوونه وه ی بۆ
كورده كان زۆر سه ختكردووه . دانوستانیان ئه وانه ی كێن چواره م: كه له وه دا گرنگه زۆر ده كه یت له گه ڵ
منوونه ب��ه چ��ی��ن؟ داواك��ان��ت خۆی س��ودان ده وڵه تی ئه گه ر بۆ ن��ه ب��ووای��ه ڕێگه خۆشكه ر سودانی ده وڵه تی دروستبوونی ئه م ڕاگه یاندنی ئ��ه وا باشوور، ده وڵه ته تازه یه زۆر ئه سته مرت ده بوو
له وه ی بینیامن. پ��ێ��ن��ج��ه م: ه��ه رچ��ه ن��ده ویالیه ته یه كگرتووه كانی ئه مریكا به ئاشكرا پشتگیری دروستبوونی ده وڵ��ه ت��ی س��ودان��ی ب��اش��ووری پێباش زۆری ب��ه اڵم ن��ه ده ك��رد، دروستبوونیشی دژایه تی بوو،
نه ده كرد. دیموكراسی به ره و شه شه م: هانی توركیا، و عێراق ڕۆشتنی زیاتری كورده كانی داوه له مانه وه دیموكراسیبوونی عێراقدا، له گه ڵ بۆ گه شه كردنی ب��واری عێراق هه رێمی كوردستان خۆشكردووه ، توركیاش دیموكراسیبوونی له سه ر ئابووری گه شه ی ده رگای
كوردستان كردۆته وه .
سه رچاوه : OLeary, Brendan. The Federalization of Iraq and the Break-up of Sudan, Government and ,4 .No ,47 .Opposition, Vol
2012 ,516–481 .pp
هه ڵوێسته كانی عه ره بی سوننه، كوردی هانداوه زیاتر مه یلی جیابوونه وه یان له
عێراق هه بێت
به‌‌فیدڕاڵیبوونی‌عێراق‌و‌له‌تبوونی‌سودان
خه‌اڵتبه‌خشینه‌وه‌ئیدریس سیوەیىل
ماوه یه كه هه واڵی زیندووكردنه وه ی ده كه وێت، به رچاو زه رده شتی ئایینی ئه نجامدانی خه ریكی كه له وێ و لێره و كۆبوونه وه و سیمنار و په رسنت كاری ده ركردنی به یاننامه ن به بۆنه و بێ بۆنه .
هاتنی پ��اش ل��ه زه رده ش��ت��ی��ه ت ئیسالمه وه تا ئه و رۆژگاره ش، به و روحیه ته گه رمه وه قسه ی له سه ر نه كراوه له الیه ن كه ڵك به ئێستا كه كه مینه یه ی ئ��ه و قسه ی ئینفۆمیدیا شۆڕشی له وه رگرتن ئامرازی ئه گه ر چونكه ده ك��ه ن، له سه ر دنیا ده توانی بوو، ده ست به پێویستت
ئه گه ر رۆژنامه ی )هاواڵتی( یه كه مین بیست له م كه بێت كوردیی چاپكراوی كاركردنی نوێی پێشوودا ستایلێكی ساڵه ی رۆژنامه ییه وه كاری نێو هێنایه میدیایی و برینه كان س��ه ر خسته په نجه ی و بێگومان ئه وا كرد، ئاشكرا نه نگییه گانی بوو بیسرتاوه كه ناڵه ئه و )ن��ه وا( رادی��ۆی ئه دائێكی توانی كورتدا ماوه یه كی له كه
زیندووكردنه وه ی زه رده شتیه ت؛ درزێكی تر له ڕیزی كوردداسێ با ئینجا پڕوپاگه نده، له بكه یت پڕ نییه بۆ ئه وه ی كه سیش بن، ژماره گرنگ له كه س ملیۆنان به بگه یه نی ده نگت سایه ی سه ری ئه و شۆڕشه ته كنۆلۆژیه وە، كه س وانه بوو پێی خه ونیش به ئه وه ی و قسه ڕۆژگ��اره له م بگرێت، بۆ گوێی ئه وه ی بێ باڵوده كاته وه ، خۆی بیروڕای
پولێكی قه ڵبیش بهێنێت.ده چێت پیره ژنه له و زه رده شتیه ت ك��ه ش��ان��ازی ب��ه ج��وان��ی��ی س��ه رده م��ی هه موو كه چی ده ك���ات، جه حێڵیەوە له و ده زان��ن ده گ��رن بۆ گوێی ئه وانه ی به اڵم نه بووه ، جوانه ئه و سه رده مه شدا بچووك و گه وره ڕێزی و ته مه ن له به ر به پێكه نینێكی قوتدراوه وه بێده نگیی لێ بكه ین، موجامه له ی با ده ڵێن و ده كه ن حوكمی له ئه و بیڵێت، با ده ڵێت چی
مردوودایه .وه ك هێشووییه ، میلله تێی ك��ورد بۆمبی هێشوویی هه ر جارێك ده ته قێته وه ئه و لێدەكه وێته وه ، پارچه ی چه ندین به سه ر تر ج��اری چه ندین پارچانه ش دوو نییه ب��ه س ده ته قێته وه ، خۆیدا
ئیعالمییانه ی سه ركه وتوو ئه نجام بدات و به خێرایی خۆی كرده میوانی ماڵ و ئۆتۆمبێل ناوچه گشتییه كانی شوێنه و دوك��ان و
جیاجیاكانی هه رێمی كوردستان.سه رچاوه ی له ب��ه ده ر رادیۆیه ئه م و بودجه و پاڵپشت الیه نی و ته مویل نێو له كاریگه ری رۆڵێكی ئیمكانیات، میدیای كوردیدا بینی و بوویه بڵندگۆیه كی و ده س���ه اڵت چاودێریكردنی ب��ۆ ب��اش گه رمه كان خواسه و باس رشۆڤه كردنی و رووداو له زیندووانه ئامادبوونی و و ئاینی و پێشهاته سیاسی و كۆمه اڵیه تی
فه رهه نگییه كان.هه ر له سه ره تای دامه زراندنیه وه ، ئه م رادیۆیه جێ پێی به زۆر ئامرازی راگه یاندنی )ئه لته رناتیڤ(، كرده خۆی و كرد لێژ تر كه چی بوو، )ده نگ( ته نها ئه وه ی له گه ڵ مونافه سه ی تی ڤی و كه ناڵه ئاسامنییه كانی
متامنه ی هه ڵبژاردنه وه سندوقه كانی دواتر به ده ستهێناوه ، خه ڵكیان زۆرینه ی نه ك دی��ك��ه ، الیه نێكی چه ند ل��ه گ��ه ڵ
تاكڕەوانه ، حكومه تیان پێكهێنا. به هاری دوای هه ڵبژاردنه كانی سیاسیی مه سجێكی چه ند ع��ه ره ب��ی، گرنگی هه م بۆ هێز و الیه نه كانی ناوخۆ و ده ره وه له خۆگرتبوو، چه ند ڕاستییه كیشی كه سه ملاندی له وانه ، ك��رده وه ، تۆخرت سه ره كی سیاسیی هێزی ئیسالمییه كان جه ماوه ریی پێگه یه كی و گۆڕەپانه كه ن ئه و به پێچه وانه شه وه ، هه یه ، به هێزیان لیرباڵی و عه ملانی ئیدیعای كه هێزانه ش و فوتێكراون گه وره و ناوێكی ده كه ن، یه ك مانگی وه ك جه ماوه رییان بنكه ی چه ند ڕووداوه كانی الوازن. و شه وه یە ڕاستییه ی ئه و میرس، ڕاب��ردووی ڕۆژی دووپاتكرده وه ، كه هه ندێك له و هێزانه ی دیموكراسییەوە باسی ب��ه سااڵنێكه خه ڵكیان سه رقاڵ كردووه ، له بچووكرتین تاقیكردنه وه دا ده رناچن و ده مامكه كانیان داده م��اڵ��رێ��ت، ج��ی��اوازی��ی ك���ردار و خه ڵكی بۆ كاتدا كه مرتین له گوتاریان ده رده كه وێت. له هه ڵبژاردنی په رله مانی
و ئیامره ت دوو ده سه اڵتداره كه حیزبه ئیداره و دوو قه ڵه مڕەویان دروست دوو بووەته حاڵه ته كه ڕاده ی��ه ك تا ك��ردووه ، دروست جیایان ده روونی دوو و ئاسایی چاوه ڕوانیی توانای تر هیچی كه س كرد، ن��ه م��اوه ك��ه ی ده ب��ن��ه وه ی��ه ك ئ��ی��داره ، بۆ هه ر له وێ و لێره جاروبار ئه گه رچی له وباره وه قسه یه ك یه كێك بیرهێنانه وه ئ��ی��داره ی ك��وردی نییه ب��ه س ده ك���ات؟! خۆماڵی پاش 21 ساڵ نه یانتوانی زمانێكی دروست ك��ورد بۆ ستاندارد یه كگرتوی هه ورامییه كامنان برا نییه به س بكه ن؟! جیاوازیی باسی قه ناعه ت به زۆر ئێستا میلله تیكی وه ك ده كه ن كورد له خۆیان له زۆر ن��ی��ی��ه ب���ه س س���ه رب���ه خ���ۆ؟! یه زیدییه كانش هه روا ده ڵێن و تا ئه مڕۆش نایه ت عه گاله كانی سه ریان بگۆڕن دڵیان زیاتر نییه به س به جه مه دانیی كوردی؟! له ملیۆنێك كوردی شیعه ئه مڕۆ هێنده ی چاره کی مه زهه به كه یانه وه ن ته نگ به ئه وه به ته نگ كوردایه تییه كه یانه وه نین، دوور نییه به فه توایه كی مه رجه عه كانیان
چه كیش هه ڵگرن له دژی كورد؟!
ده ك���رد، ل��ه گ��ه ڵ ئ���ه وه ی ه��ه ر )س��ه دا( گۆڤاره و رۆژن��ام��ه له زۆر كه چی ب��وو، كاریگه رتر وااڵكان و ئاڵ و ره نگاوڕەنگ
بوو!كه ناڵه ئ��ه م س��ه رك��ه وت��ن��ی خ��اڵ��ی ت��ه رح، ل��ه ب��وو هاوسه نگی ئیعالمییه جورئه ت بوو له خستنه رووی راستییه كان، ده ربڕین بۆ هه موان به بوو رێگه دان رووی به ه��اوارك��ردن و ره خنه گرتن و له جگه گه نده ڵییه كاندا، و ناعه داله تی رووداوه كان له هه میشه یی ئاماده بوونی و خه مخۆر ئیداریی ستافێكی بوونی و كۆمه ڵێ پێشه كه شكاری به توانا و تیمێك له
په یامنێرانی دڵسۆز و لێبڕاو.له گوێم كه به حاڵی خۆم به ش من )نه وا( ده گرت، هه میشه )BBC(م ده كه وته یاد و هه ستم ده كرد وه ك چۆن ئه و كه ناڵه ئیعالمییه بۆته قوتابخانه یه كی سه ركه وتوو
میرس كه هه ڵبژاردنێكی دیموكراسی و پاك و بێگه رد بوو، ئیسالمییه كان حه فتاو پێنج هه ڵبژاردنی له به ده ستهێنا، سه دیان له سه رۆكایه تیشدا دكتۆر مه حه مه د مورسی،
توانی متامنه ی خه ڵك به ده ستبهێنێ. گه مه ی و دیموكراسی جه وهه ری هه ڵبژاردن، ڕێزگرتنی بڕیار و هه ڵبژارده ی ده ره نجامی به ته سلیمبوونه و خه ڵكه ئه و هێزانه ی كه سندوقه كانی ده نگدان. بنكه ی جه ماوه ریان وه ك دارێكی زڕه و با به ئاشكراو بارگه و هه گبه یان خاڵییه ، ڕەفتاریان نه یڵێن، بڵندیش ده نگی دیموكراسیی كه دووپاتده كاته وه ئه وه له و ناكرێت هه رس به وان ڕاسته قینه له واڵتی نابێ. سه وز ئه واندا م��ه زرای وه ك تێیدا ش��ۆڕش هێشتا كه میرس، و قه زا ده زگاكانی و ده ڵه مه یه هێلكه ی ڕاگه یاندن و هێزی سه ربازی و ئابووریی موباره ك حوسنی پاشاموه كانی واڵت، له بااڵده سنت، تێیدا و ده به ن به ڕێوه ی ناحه ز پیالنی شێوه یه دا، له و ڕەوشێكی ده بارێ ته رزه وه ك شۆڕش، نه یارانی و پیالنانه ئه و نییه ، سانا لێی خ��ۆالدان و شۆڕشگێڕ كه سی زۆر به ته ڵه یه ك وه ك
زیندوكردنه وه ی ته نگ به ئه وانه ی به بڕوایان بنه ڕەتدا له زه رده شتیه تەوەن ئیسالم نییه و له دژایه تییه كی سه رسه ختی بۆچوونی به ده كه ن، كاره ئه و ئیسالمدا ئه و ده توانن منداڵكارانه یان و ساویلكه ئیسالم كاتێ ڕوی���داوه كه ك��اره س��ات��ه ی له خه ڵكی شمشێر زه ب��ری به و هاتووه ئیسالم، بۆ وه رگ��ێ��ڕاوه زه رده شتیه ته وه مه سیحێكی وه ك ئه وان ئه مڕۆ ده كرێت ڕزگاركه ر بێن ئه و باره الره ڕاست كه نه وه ، سه رله نوێ خه ڵكی به كۆمه ڵ هه ڵگه ڕێننه وه بۆ زه رده شتیه ت، كه به بڕوای ئه وان ئایینی كورد له گ��وزارش و ك��ورده ڕاسته قینه ی بۆچوونه ش، ئه و پووچیی له گه ڵ ده كات، ڕاستیش هه رگیز -كه ڕاسته گریامن به اڵم له و سه رده مانه ئیسالم وادابنێین با نییه -، كورد، سه ر سه پێندرایه شمشیر زه بری به 1400 نزیكه ی تێپه ڕبوونی پاش ب��ه اڵم ئایینه ئه و كورد، بوونی موسڵامن له ساڵ ئه ده ب و مێژوو و بیر و زهنیه ت له گه ڵ تێكه ڵ بووه ، تێكه ڵ خه ڵك دابونه ریتی و بونێك مه گه ر ئه و میلله ته تاك تاك بهێنین هه ندێك له كه كاره بایی شۆكی به و
له كاری میدیاییدا، به هه مان شێوه )نه وا(رۆڵه ئ��ه و ده یویست ج��ار هه ندێ ش
ببینێت.به اڵم ئه وه ی جێگه ی داخه و سه رنجی بارودۆخی راكێشاوه ، چاودێرانی له زۆر ئه و نه یتوانیوه كه كه ناڵه یه ، ئه و ئێستای كێرڤه بااڵ و بااڵتر بكات، تا رادده یه كی زۆر متبوونی پێوه دیاره و وه ك جاران ته قه له ده رگای بابه ته گه رمه كان نادات و راشكاوانه ئێمه ناكات، مامه ڵه رووداوه كاندا له گه ڵ هه ر رادیۆیه ئه م ده كرد چ��اوه ڕێ وامان كه ناڵه دونیای و نه بێت قایل )ده نگ( به ئه و و بكاته وه تاقی ئاسامنییه كانیش بڵندگۆیه ش بكاته كه ناڵێك بۆ وتنی راستی و ئه داكردنی ئه ركی چاودێریی و ره خنه گرتن،
به اڵم به داخه وه وا ده رنه چوو!تا خه ڵك الی رادی��ۆی��ه ئ��ه م دی��اره و یه كه مه خۆشه ویستی هه ر ئێسته ش
ئاشكرایه ده ته قێته وه . ئازادیخوازیشدا و كه الوه ی له سه ر دیموكراسی بنیاتنانی ه��اوش��ێ��وه ی دی��ك��ت��ات��ۆری ڕژێمێكی ئه نجامدانی م��وب��اره ك، رژێ��م��ه ك��ه ی و ده ماغه هه ستیاری نه شته رگه رییه كی ورده كاری و ڕەنجی فه رهادی ده وێ، كاتی زۆر و توانای زۆرتر ده خوازێ، سه رۆك و هه ستیان میرس، فه رمانڕەواكانی پارته شۆڕش نه یاره كانی پیالنی مه ترسیی به و قه زا ڕێی له ده یانه وێ كه ك��ردووه ، ڕاگه یاندنه وه شكست به ده سه اڵتی نوێ به ره وپێش هه نگاوێك نه هێڵن و بهێنن بواریان ده رفه ت نزیكرتین له تا بچێت، ده س��ه اڵت به كورسیی و بڕەخسێ بۆ ڕاگه یاندن ده زگای هه ندێ شادببنه وه . عه ره بییه وه دژەبه هاری واڵتانی له كه بوونه ته ده كرێن، پاڵپشتی و ئاراسته ده س��ه اڵت��ی پ��اش��اموه ك��ان��ی بڵندگۆی ئیسالمییه كان به دژ خه ڵك موباره ك، ڕژێم پاشاموه كانی پیالنی هانده ده ن، ئیسالمی ئه نتی كه سانی له هه ندێ و له ده ستانه ی ئه و ڕێی له كه ئه وه بوو ده زگای قه زادا هه یانه ، به شمشێری قه زا، و نوێیه الواز ده سه اڵته ئه و جه سته ی
بۆ به كارده هێرنێت ده روونیدا نه خۆشیی بیروبۆچوونی هه موو بیربردنه وه ی له نه خۆشه كان، ئیسالمیان له بیر به رینەوە، تا بڕوا بێنن به پێغه مبه ره كه ی كورد! ئه وه ش كارێكه نه ده كرێت و نه كه سیش ده توانێت بیری لێ بكاته وه ، كه وابوو ئه و هه موو هات چه ند له وانه یه زه رده شتیه ت هاواره ی و با له چاكرتین حاڵدا كه سێك كۆبكاته وه و بڵێین چاره که ملیۆنێكیشت كۆكرده وه ، كه ئه وه خه ونی ئیبلیسه له چوونه به هه شت، بێت؟! چی سوودی له وه ب��ه دواوه ده بێ زۆر زۆر درزێكی تر ده خه یته ناو جه سته ی
كورد و ده بێته هاوتای درزه كانی تر.خوا خێری پێشینامنان بنووسێت كاتێ به و حه ماسه ته وه بوونه ته موسڵامن، ئێمه به موسڵامنیشه وه زۆربه ی ساته كانی مێژوو هاودینیه كانی برا ده ستی چه وساوه ی بچووكرتین ج��ار زۆر ب��وی��ن، خ��ۆم��ان ئیعتباریان بۆ هاودینبوونیشامن نه كردووه ، مباینایه وه زه رده شتی هه ر ئه گه ر ئه ی ده بێت دووچاری چ كاره ساتێكی مێژوویی ئێستا له وانه بوو بێگومان بووینایه ته وه ،
شتێك نه با به ناوی كورد.
نه بووبێت، دروست بۆ مونافیسی ره نگه به اڵم گه واهین، راپرسییه كانیش زۆب��ه ی وه ستان( )له سه ر ئێستای وه ستانه ی ئه م
ی ده وێت و ره نگه بۆ داهاتووی كه ناڵه كه ره خنه ی داه��ات��وودا له و نه بێت ب��اش زیاتری ئاڕاسته بكرێت. كه ئه وه ش جێگه ی و پێداچوونه وه به پێویستی و نیگه رانییه
كاراكردنێكی زیاتر هه یه .له ئیعالمیی كه ناڵێكی بۆ ئه م خه مه كه دێت تێبینیانه وه و سه رنج ئه و پاش و میدیاكار هاوڕێیانی له هه ندێك له گه ڵ پسپۆڕانی بواری میدیا قسه مان له سه ر كرد، نه واكه ی )نه وا(، وابوو پێیان زۆربه یان كه و كاریگه ریی ئاستی و نه ماوه ج��اران حزووری له رووداوه كاندا رووی له الوازییه
و ئه و رۆڵه ی پێشرتی نابینێت.* مامۆستای میدیا له په یامنگه ی ته كنیكیی
سلێامنی.
له ئاخر بكه ن، بێكاریگه ر و نابوت سه ر بۆ ئیسالمییه كان هاتنی دوای به ئایدۆلۆژی هێزی هه ندێ حوكم، تایبه ت هه ندێ چه پی ساخته و به ناو سیكۆالر، كاریان بووه به شه یتانكردنی دێوه زمه ی ئێستاش و ئیسالمییه كان خه ڵكدا ڕووی له ئیسالمی فۆبیای ئه وه نده ی ئ��ه وان به رزده كه نه وه ، هێنده نیو ئیسالمیین، دوژم��ن��ی نین. ق��ه ڵ��س دی��ك��ت��ات��ۆری��ه ت ب��ه له به رژەوه ندیی چاویان ئه وه نده ی ئاره زوه كانیان و حه ز و شه خسی به ته نگ ئه وه ، به چاره كێكی بڕیووه
چه سپاندنی دیموكراسییه وه نین.سه رۆكی ئامانجی بێگومان ده ستوورییه ، ڕاگه یاندنه له و میرس، پاوانكردنی ده سه اڵت و ڕێخۆشكردن ئیخوانی سیوقراتیی ده سه اڵتێكی بۆ بۆ بانگه شه ی هه ندێ وه ك نییه ، بۆ هه وڵێكه ه��ێ��ن��ده ی ده ك����ه ن، كه پیالنانه ی ئه و شكستپێهێنانی الیه نانه وه و ك��ه س ئ��ه و ل��ه الی��ه ن داده ڕێژرێن كه ئه نتی شۆڕش و ئه نتی
دیموكراسی و ئه نتی ئیسالمیین.
له قورئاندا هه موو ئاده میزاده كان به یه ك چاو ته ماشا ده كرێن، جیاوازییان
له سه ر بنچینه ی ڕەچه ڵه ك و نه ژاد و چین و خوێن نییه ، به ڵكو له سه ر بنچینه ی دادگه ری و ته قوایه ، ئه و بنه مایه تا حوكمی ئه مه وی كاری
پێكرا، له نێو ئه مه ویدا غه یره عه ره ب به چاوی سوك و موالی و علوج سه یر كران، به پێی ئه ده بیاتیان ئه وا عه ره ب
پێش ئیسالم نه فام نه بوون تا ئایین چاكی كردبن، به ڵكو خاوه ن شكۆمه ندی
بوون، هه ندێ خه لیفه زیاد له وه شی تێپه ڕاندووه ، بۆ منوونه وه لیدی كوڕی
یه زید شیعری هه یه گالته جاڕی به خوا و قورئان ده كات، هه ندێ له نووسه ران
شیعره كه شیان نه قڵ كردووه .له كتێبی )العروبة بین الشعوبیة
واالستعامر(دا هاتووه خودی ئیسالم پێویستی به ئه خالقی عه ره ب بووه ! ئه و
حوكمه كاریگه رییه كی قووڵی له سه ر فیقه و مێژووی ئیسالمی به جێهێشت،،
هه تا له سه ر ئاستی زانایانیش پرسی فه زلی عه ره ب گه یشته فتوا و
مه زهه بیش، الی سوننه فه زلی عه ره ب به سه ر گه النی تره وه یه كێك له بنه ما
عه قیده ییه كان بووه ، وه ك ئینب ته یمیه له )اقتضا ء الرصاط املستقيم، ج1ص419(
باسی كردووه ، الی شیعه ش فه زڵی سه ید به سه ر خه ڵكی تره وه هه مان
ده رده ، فه زڵی عه ره ب و فه زڵی یه هود و فه زڵی التین و ...هتد، زۆر له و جۆره تیۆره ڕەگه زپه رستییانه دوور له ئایین هاتونه ته كایه وه ، سه رئه نجامه كه شی ته وژمی نازییه تی ئه ڵامن و تۆرانی
توركی و زایۆنیی یه هودی و به عسییه تی عه ره بی لێ په یدابوو.
فه زڵی عه ره ب دژە له گه ڵ قورئان و فه رموده ، له كاتێكدا له یانزه شوینی
قورئان باسی )اعراب( كراوه ، تا ده گاته )االعراب أشد كفرا ؤنفاقا..(، كه چی ئه و
جۆره مه زهه ب و ئیامم و زانا و موفتییانه به پێچه وانه ی ئه ده بیاتی قورئانه وه ،
له یه ك شوێن به )ئه عراب( ناوزه دیان نه كردوون، به اڵم نووسینه كانیان پڕە له )اكراد واتراك واعاجم(، تا ئه وڕاده یه ی
قه ده غه ی پێدانی ژنی عه ره ب به عه جه م )به بیانوی كه فائه ( كراوه ، ئه گه ر روشیدابێت پێیان ته اڵقداون، وه ك ئه وه ی
)ئنب سیرین(ی كورد ژنه عه ره به كه یان پێ ته اڵقدا، ته واوی سه ربورده كه له
)املعرفة والتاریخ، ج2، ل63(دا هاتووه . له كتێبی )مسبوك الذهب فی فضل
العرب( به ده قێك گوایه فه رمووده یه ، یاساغی هاوسه رگیریی نێوان عه ره ب و عه جه م كراوه ، ده شڵێن عه ره ب ژیرترن،
كورد و عه جه م ده بێت له خزمه تیاندا بن، به و شێوه زۆربه ی میلله تانی الواز له شام و سه رووی ئه فریقا، له نێو عه ره بدا
توانه وه .هه ر فه قیه و زانایه كی ئایینی ئایه ته
ڕاسته قینه كانی قورئان و فه رمووده ی جێبه جێ بكردایه و عه ره بی به سه ر
عه جه مدا فه زڵ نه كردایه ، ئه وه پێیانده وت شعوبی، به شێك له فیقهی مه زهه به كان له ژێر گوشاری ئه وانه دا
داڕێژراوه ، بۆیه پڕە له خڵته ، تا ئه م ساته ش شوێنه واری ماوه . له وه ته ی كورد خراوه ته ژێر ده ستی عه ره ب،
كاریگه ریی نیشتامنیش زیادی كردووه ، به ناوی جۆراوجۆر جورئه تیان كرد
حوكمی ئایه تی قورئان ڕاگرن، كه چی زانا و ئیسالمی كورد تا ئه و ساته جورئه تیان
نییه ده ستكاری فتوایه كی چه وتی فیقهی بكه ن.
[email protected] ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
12
محه مه د هه ریری
ئه نتی ئیسالمی و ئه نتی دیموكراسی
سه دای )نه وا( و گوێیه كانی ئێمه !
ل����ه م����ڕۆدا ڕەوش������ی ئ��ه و عه ره بیدا به هاری له كه واڵتانه ی گه یشت، مه نزڵ به شۆڕشه كانیان شپرزه و ناجێگیر قۆناغێكی به ده ك��ه ن، گ��وزه ر قه یراندا له پڕ و و ناڕەزایی و میرس تونس له ڕۆژانه له هه ندێ رووده دات، خۆپیشاندان خۆپیشاندانه كان به ئاقارێكی خراپدا لێكه وتۆته وه ، قوربانیی و ب��راون ئه و ڕۆشنبیرانی و سیاسی نوخبه ی واڵتانه بۆ دوو به ره ی جیاواز و دژ به یه ك دابه شبوون، به ره یه كی ئیسالمی، كه به شێوازێكی دیموكراسی و له ڕێی
نالی پێنجوێنی � سویرسا
د. یه حیا عومه ر رێشاوی*
زانایان و ئیسالمییانی كورد؛
جورئه تێكمەسعود عەبدولخالق
تارا‌ئه‌حمه‌د‌ره‌سوڵ
یه‌كێك‌له‌‌خه‌سڵه‌ته‌‌هه‌ره‌‌دیاره‌كانی‌به‌رزی رێ��ژەی پێشكه‌وتوو، كۆمه‌ڵگای‌رۆشنبیریی ئاستی و خ��وێ��ن��ده‌واری‌نه‌بووه هه‌رگیز چونكه تاكه‌كانیه‌تی،بوترێت ك��ۆم��هڵ��گ��ای��هك ب��ه نابێت و‌پێشكه‌وتوو، و كراوه یان گه‌شه‌سه‌ندوو،رێژەی یان دانیشتوانه‌كه‌ی، نیوه‌ی كه‌چی‌به‌رز‌له‌‌هاوواڵتیانی‌نه‌خوێنده‌وار‌و‌نه‌زان‌بن،به‌‌جۆرێك‌كه‌‌نه‌توانن‌رۆژی‌ته‌نها‌یه‌ك‌خوێنده‌نه‌وه‌ی بۆ بكه‌ن ته‌رخان كاتژمێر‌كتێبێك،یان‌گۆڤارێك،یان‌رۆژنامه‌یه‌ك،جا
له‌‌رێی‌كاغه‌زه‌وه‌‌بێت‌یان‌ئینته‌رنێته‌وه.دی�����ارده‌ی‌ن��هخ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌‌ل��ه‌م‌كۆمه‌ڵگاكه‌ماندا ل��ه و چ��رك��ه‌س��ات��ه‌دا‌میدیاكانه‌وه له كاتێكدا له ده‌گوزه‌رێت،)دوبه‌ی(كردنی به و پێشكه‌وتن له باس‌هێنانی له باس یان ده‌كرێت.. شاره‌كان‌سویدی فێركردنی و خوێندن سیستمی‌ده‌كرێت.. پیاده‌كردنی و میتۆده‌كه‌ی و‌زانكۆ چه‌ندێتیی و ژماره له باس یاخود‌ده‌كرێت.. راپه‌ڕین دوای ئامۆژگاكانی و‌ژێر چوونه و قووڵبوونه‌وه له‌گه‌ڵ به‌اڵم‌و چۆنیه‌تی له تێڕوانین یاخود پێسته‌وه،پێچه‌وانه‌كه‌ی سیستمه‌دا، ئه‌م كوالیتیی‌ئه‌م ئ��اوه‌ه��اش ده‌توانین و ده‌بینیه‌وه
دیارده‌یه‌‌بسه‌ملێنین:بڵێین ئ����ه‌وه ده‌ب��ێ��ت س���ه‌ره‌ت���ا‌پ���ه‌روه‌رده و ف��ێ��رك��ردن سیستمی ك��ه
له‌‌هۆڵه‌ندییه‌وه:محه‌مه‌د‌ئه‌حمه‌د
به ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن��ه‌وه ت��ی��م��ی دوو‌ئه‌نجامێكی ج��ی��اواز ش��ێ��وهی��هك��ی‌هۆكاری جینێكی له‌سه‌ر هاوبه‌شیان‌قژڕووتاندنه‌وه‌‌ده‌ستكه‌وت:جینی‌نوێی‌ئاشكراكراو‌ده‌كه‌وێته‌‌سه‌ر‌كڕۆمۆسۆمی‌دایكه‌وه و باوك له وه‌چه‌كان كه ،20
بۆیان‌ده‌مێنێته‌وه.قژڕووتاندنه‌وه‌‌به‌‌یه‌كێك‌له‌‌كێشه‌‌له زۆرێك كه داده‌نرێت، ناهه‌مواره‌كان‌پیاوان‌به‌‌هۆی‌نه‌مانی‌موو‌به‌‌سه‌ریانه‌وه‌‌هیچ ئێستا تاكو ده‌بنه‌وه. دووچ��اری‌چاره‌سه‌ركردنی بۆ كاریگه‌ر ڕێگایه‌كی‌كه نییه، پیاوان ناهه‌مواره‌ی كێشه ئه‌و
گۆڕانكاری ڕوخساریان هۆیه‌وه به‌‌ڕووده‌دات. ت���ێ���دا
له ئێستا هه‌رچه‌نده‌‌ده‌رمانخانه‌كاندا
جۆر دوو
كالسیك و ئاستنزم خه‌ڵكی و كالسیكییه‌‌بۆیه ده‌ك���ه‌ن، پراكتیكی سوننه‌تی وو زانستی ئاستی كه به‌رهه‌مدێت تاكێك‌نه‌خوێنده‌وار، له نزیكده‌بێته‌وه مه‌عریفی‌رۆتینی ل��ه ك��ورد خوێندكاری چونكه‌‌ده‌رخ شێوازی و وانه‌كاندا وه‌رگرتنی‌سه‌رگه‌ردانه.. و نوغرۆ ئه‌زبه‌ركردن و‌خوێندكارێكه‌‌نه‌‌له‌‌زمان‌و‌نه‌‌له‌‌مامتاتیك‌خۆیدا نیشتامنه‌كه‌ی جوگرافیای له نه و‌تووشی زاناییه‌كه‌ی و زیره‌كی ئاستی‌كه ئه‌فسووس ته‌نانه‌ت ناكات! شۆكامن‌ئاستی ناگه‌نه زانكۆكامنان خوێندكاری
قژڕووتاندنه‌وه چاره‌سه‌ركردنی بۆ ده‌رمان‌ده‌رمانه لهو كام هیچ به‌اڵم ده‌ستكه‌وتن-كێشهی نه‌یانتوانیوه چ��اره‌س��ه‌رك��ه‌ران��ه
ڕووتاندنه‌وه‌‌به‌‌یه‌كجاری‌بنه‌بڕ‌بكه‌ن.شێوه‌یه‌كی به ت��وێ��ژەران هه‌ربۆیه‌‌ب�������ه‌رده‌وام‌س��ه‌رق��اڵ��ی‌دۆزی���ن���ه‌وه‌ی‌میانه‌ی له قژڕووتاندنه‌وه‌ن: هۆكاره‌كانی‌و ئه‌ڵامنی توێژەرانی لێكۆڵینه‌وه‌كانیاندا‌یه‌كرت له جیاواز شێوه‌یه‌كی به به‌ریتانی‌جینی دۆزی��ی��ه‌وه. هاوبه‌شیان جینێكی‌دۆزراویش‌له‌سه‌ر‌كڕۆمۆسۆمی20جێگیره‌‌دایكه‌وه و باوك له ده‌توانن وه‌چه‌كان و‌بۆیان‌مبێنێته‌وه،هه‌روه‌ك‌توێژەرانی‌زانكۆیKing›s College« و ئه‌ڵامنی »Bonn«ی‌ڕووپ��ه‌ری له‌سه‌ر »LondonNature« گ��ۆڤ��اریGenet«دا ics
نووسیویانه.ت������ا‌ئه‌م پێش
هه‌ڵپه‌ركێی و گۆرانی سه‌قه‌تی كلیپی‌له وه‌چه‌یه‌كی و ن��ه‌وه كه چه‌ندباره‌‌ده‌ك��ات، ده‌سته‌به‌ر )... و ...( چه‌شنی‌مالۆسی و غه‌ریزیی تاكێكی له جگه كه‌‌ئالووده‌‌به‌‌مه‌ی‌و‌قومار‌و‌نێرگه‌له‌كێشان،
هیچی‌دیكه‌ی‌لێوه‌‌به‌رهه‌م‌نایه‌ت!خوویه‌كی و نه‌ریت پێچه‌وانه‌وه به‌‌ناجۆر‌فه‌راهه‌مبووه‌‌كه‌‌خوێنه‌ر‌و‌نووسه‌ر‌و ئاڵۆز به و ببوغزێرنێن رۆشنبیر و‌ناتۆره‌یان و ناو و بكرێن ناوزه‌د نائاسایی
بۆ‌دروست‌بكرێت.له بریتین كه خوێنده‌وار توێژی
به‌شێكی‌دیكه‌یان‌له‌سه‌ر‌كرۆمۆسۆمی20به‌‌چه‌ند‌جۆرێكی‌جیاواز‌ئاشكرا‌كرد،كه‌‌ڕووتاندنه‌وه قژ ئه‌گه‌ره‌كانی هۆیه‌وه به
دروست‌ده‌بێت.لێكۆڵینه‌وه ت��ی��م��ی ه�����ه‌ردوو‌ئ��ه‌ن��ج��ام��هك��ان��ی��ان‌ب���هی��ارم��ه‌ت��ی‌خ���ۆب���هخ���ش���ك���ه‌ران���ی‌ك���ۆن���رتۆڵ‌ئه‌ڵامنی تیمی كاتێكدا له سه‌رپشكرد:844 ی��ارم��ه‌ت��ی ب��ه ئه‌نجامه‌كانیان‌له قژنه‌ڕووتاوه خۆبه‌خشكه‌ری پیاوی‌تیمی سه‌رپشكرد، ئوسرتالیا و ئه‌ڵامنیا‌ئه‌نجامه نێونه‌ته‌وه‌یی لێكۆڵینه‌وه‌ی4961 ل��ه‌س��هر ده‌ستكه‌وتووه‌كانیان‌ئیسالند، له هه‌ریه‌ك له خۆبه‌خشكه‌ر
هۆڵه‌ندا‌و‌به‌ریتانیا‌به‌راورد‌كرد.به‌شی نازانرێت، ئێستا تاكو‌هه‌یه كارێكی چ ئاشكرابوو جینی‌سه‌ر ده‌كاته كاریگه‌ری چۆن و‌دوای پ��ی��اوان ق��ژ. میتابۆلیزمی‌قه‌ڵه‌وی، دووچاری قژڕووتاندنه‌وه‌‌په‌ستانی دڵ، نه‌خۆشییه‌كانی‌خوێن،پرۆستات‌و‌شه‌كره‌‌ده‌بنه‌وه،ڕێگای ل��ه زان��اك��ان ه��ه‌رب��ۆی��ه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌كانیانه‌وه‌‌به‌‌ته‌نها‌زیاتر‌مه‌به‌ستیان‌كێشه‌ی‌قژڕووتاندنه‌وه‌‌تێگه‌یشتنی ب��هڵ��ك��و ن��ی��ی��ه،هۆكاره‌كانی‌ده‌ركه‌وتنی‌نه‌خۆشییه
ناوبراوه‌كانه.
مه‌ترسیداره دی��ارده ئه‌م پڕفرۆشییان بۆ‌سه‌ملاندنی و پاسادان بۆ پێده‌ده‌ن.. بره‌و‌هه‌ڵوێست جێگه‌ی ئه‌وه بۆچوونه‌م، ئه‌م‌بۆكردنه‌‌كه‌‌تیراژی‌هیچ‌كتێبێكی‌زانستی،و ك��ۆم��ه‌اڵی��ه‌ت��ی ی��ان فه‌لسه‌فی، ی��ان‌ده‌روونناسی‌ناگاته‌‌هه‌زار‌دانه،له‌‌كاتێكدا
خوێنده‌واری‌كورد‌زیاترن‌له‌‌دوو‌ملیۆن!خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌م پله‌ی به به‌اڵم‌سیاسه‌تدا فه‌له‌كی و م��ه‌دار له زۆرینه‌‌هه‌ڵدانه‌وه‌ی سیاسه‌تی ده‌سووڕێته‌وه،و شاخ له حیزبه‌كان و به‌رپرس پ��ه‌ڕەی‌باڵوكراوانه‌ی ئه‌و هه‌ربۆیه‌شه ش��ار، له‌‌خه‌ریكی‌هه‌ڵكۆڵین‌و‌هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌فایلن،خوێندنه‌وه، بۆ كه‌ره‌سته‌ن پڕفرۆشرتین‌و پووچگه‌رایی ئاكامدا له ئه‌مه‌ش كه‌‌ڕاب��ردووی بۆ كورد تاكی الی نه‌هلیستی‌كه فه‌راهه‌مده‌كات، خۆی ئاینده‌ی بۆ و‌بۆ ئیلتیزام‌و‌دڵسۆزیی‌بۆ‌خۆی‌و راده‌ی
كۆمه‌ڵگاكه‌ی‌كه‌مرت‌و‌كاڵرت‌ده‌كاته‌وه.ئه‌وه‌شامن‌بیر‌نه‌چێت‌كه‌‌رێژەی‌ئه‌و‌خوێندن له واز خوێندكارانه‌ی و قوتابی‌دێنن)به‌تایبه‌ت‌قۆناغی‌ناوه‌ندی(،روو‌له‌‌زیادبوونن‌و‌به‌ره‌و‌بازاڕ‌و‌بژێوپه‌یداكردن‌له‌م و‌هه‌ژارییش ناچاری دیاره ملده‌نێن،دیارده‌یه‌دا‌حاكمه‌‌و‌بڕیارده‌ره..له‌به‌رئه‌وه‌‌نه‌خوێندنه‌وه و نه‌خوێنده‌واری دیارده‌ی‌و ده‌كات كوردی كۆمه‌ڵگای له هه‌ڕەشه‌‌و شه‌رمنن زۆر ئینته‌رنێتیش و كۆمپیوته‌ر‌ئالته‌رناتیڤێكی و به‌دیل ببنه نه‌یاتوانیوه
ئه‌وتۆ!
تابلۆی )قیژە، زریكه ( ژماره ی پێوانه یی جیهانی تۆمار كردووه
یه‌كێك‌له‌‌چوار‌تابلۆی)قیژە،زریكه(له‌‌ریزبه‌ندی‌گرانرتین‌شته‌كانی‌جیهانه.زۆرن‌ئه‌و‌تابلۆیانه‌ی‌وه‌ك‌به‌رهه‌می‌هونه‌ریی‌به‌نرخ‌الی‌الیه‌نگرانی‌هونه‌ر‌و‌نیگار‌باسیان‌لێوه‌‌ده‌كرێ،به‌اڵم‌ئه‌و‌تابلۆیانه‌ی‌كه‌‌زیاترین‌خه‌ڵكی‌جیهان‌ده‌یانناسن‌ژماره‌یان‌كه‌مه‌‌و‌به‌‌ئاسه‌واری‌به‌نرخی‌مرۆڤایه‌تی‌دێنه‌‌ئه‌ژمار.یه‌كێك‌له‌و‌به‌رهه‌مه‌‌هونه‌رییانه‌‌تابلۆی)قیژە(ی‌ئیدوارد‌مونشه.)قیژە(له‌‌مه‌زادی)ساتبی(پله‌ی‌پێوانه‌یی‌بۆ‌فرۆشتنی‌بۆ‌خۆی‌تۆمار
كردووه.پێشرت‌مه‌زادخانه‌ی كه ملیۆن‌دۆالر‌فرۆرشا، به120 له‌‌مه‌زادی‌ساتبی تابلۆیه ئه‌و‌ساتبی‌نرخی50ملیۆن‌دۆالری‌وه‌ك‌نرخی‌سه‌ره‌تایی‌بۆ‌ئه‌و‌تابلۆیه‌‌ده‌ستنیشان‌كردبوو.به‌رهه‌مه گرانرتین پێوانه‌یی ژماره‌ی پیكاسۆ پاپلۆ سه‌وزه‌كان«ی »گه‌اڵ تابلۆی پێشرت
هونه‌رییه‌كانی‌جیهانی‌بۆ‌خۆی‌تۆمار‌كردبوو.)قیژە(دیمه‌نی‌كه‌سێك‌نیشان‌ده‌دا‌كه‌‌له‌‌ژێر‌ئاسامنی‌سوور‌خه‌ریكه‌‌ئه‌قیژێنێ‌و‌له‌‌جیهاندا‌سێ‌تابلۆی‌قیژە‌هه‌یه،كه‌‌دوو‌له‌و‌تابلۆیانه‌‌له‌‌سااڵنی1994و2004له‌‌ناو
مۆزه‌خانه‌كان‌ده‌دزرێن‌و‌دواتر‌ده‌یانگه‌ڕێننه‌وه.و ده‌یناسن )قیژە( تابلۆی به خه‌ڵك و نه‌رویجییه نیگاركێشێكی مونش ئیدوارد‌به‌رهه‌مه‌كانی‌زیاتر‌له‌باره‌ی‌عیشق‌و‌ترس‌و‌شێتبوونه‌وه‌ن.بڕیاره‌‌له‌‌پاره‌ی‌فرۆشتنی‌ئه‌و‌و هونه‌ریی ناوه‌ندێكی و مۆزه‌خانه‌یه‌ك مونش ئیدوارد له‌دایكبوونی شوێنی له تابلۆیه‌‌ئۆتێلێك‌دروست‌بكرێن.ئه‌و‌نیگاركێشه‌‌له23ی‌كانوونی‌دووه‌می1944كۆچی‌دوایی‌كرد.
ناوه‌ندی قۆناغی ئه‌وروپیی قوتایییه‌كی‌زانسته و زانیاری باكگراوندی ڕووی له
سه‌ره‌تاییه‌كانیشدا!له‌مه‌ش‌گرنگرت‌ئه‌وه‌یه‌‌كه:خوێندكاری‌ك���ورد‌ئ��هوك��ول��ت��ووره‌‌گ��رن��گ��ه‌ی‌ل��ه‌‌ال‌به‌رجه‌سته‌‌نه‌بووه‌‌و‌نه‌بۆته‌‌میكانیزمێك‌له‌‌ژیانیدا،كه‌‌هانبدرێت‌به‌‌دوای‌سه‌رچاوه‌‌و‌كتێبدا‌بگه‌ڕێت،چ‌كاغه‌ز‌یان‌ئه‌لكرتۆنی..یان زانستی ته‌له‌فزیۆنی كه‌ناڵێكی هیچ‌و دیسكه‌ڤه‌ری شێوه‌ی له مه‌عریفی‌له په‌روه‌رده‌یی و دۆكومێنتی جه‌زیره‌ی‌له جگه نییه، له‌ئارادا كوردستانه‌كه‌ماندا
هۆكار جینی یه‌ك ته‌نها دۆزینه‌وه‌یه‌ش،به‌رامبه‌ر‌قژڕووتاندنه‌وه‌‌ده‌نارسا،كه‌‌ئه‌وه‌ش‌به‌‌ته‌نها‌له‌‌دایكه‌وه‌‌بۆ‌وه‌چه‌كان‌ده‌مایه‌وه.و ب��اوك له ن��وێ‌وه‌چ��هك��ان ب��ه‌اڵم‌جینی‌دایكیشه‌وه‌‌بۆیان‌ده‌مێنێته‌وه.له‌‌حه‌وت‌پیاو‌یه‌كێكیان‌هه‌ڵگری‌یه‌كێك‌له‌و‌دوو‌جینه‌ن.به‌‌هه‌ڵگرتنی‌هه‌ردوو‌جین‌پێكه‌وه‌‌دیارده‌ی‌قژڕووتاندنه‌وه‌‌حه‌وت‌جار‌زووتر‌دووچاری‌لێكۆڵینه‌وه‌كانی ه��ه‌روه‌ك ده‌بێت، پیاوانKing›s College« له »Tim Spector«
London«نیشانیانداوه.زانكۆی له »Axel Hillmer« تیمی‌پیاویان 296 جینی م���ادده‌ی »Bonn«پشكنی،كه‌‌پێش‌ته‌مه‌نی40ساڵی‌دووچاری‌هاتبوون. به‌هێز قژڕووتاندنه‌وه‌یه‌كی‌مادده‌ی ئه‌ڵامنی لێكۆڵینه‌وه‌ی تیمی دواتر‌پیاوی 347 له‌گه‌ڵ قژڕووتاوه‌كانیان جینی‌كرد. به‌راورد قژنه‌ڕووتاوه خۆبه‌خشكه‌ریKing›s«له»TimSpector«هاوكات‌تیمی578 جینی م��ادده‌ی »College Londonقژڕووتاندنه‌وه‌یان به تووشبوو پیاوی‌پشكنینیان ئه‌نجامه‌كانی دواتریش پشكنی،
له‌گه‌ڵ547پیاودا‌به‌راورد‌كرد.هه‌ردوو ده‌ستكه‌وتووه‌كانی ئه‌نجامه‌‌نێوان په‌یوه‌ندیی هه‌مان لێكۆڵینه‌وه تیمی‌سه‌ر Androgen«ی receptor gene«كڕۆمۆسۆمی»X«و‌زوو‌قژڕووتاندنه‌وه‌یان‌سه‌ملاند.هاوكات‌هه‌ردوو‌تیمی‌لێكۆڵینه‌وه
وه‌زی��ر و سیاسی مه‌كته‌بی ئه‌ندامانی‌ن��وژدار و به‌ڕێوه‌به‌ر و په‌رله‌مانتار وو كارمه‌ند و مامۆستا و ئه‌ندازیار و‌رێژەیه‌كی گشتی، به خوێندكاره‌كان‌ئێجگار‌كه‌میان‌نه‌بن،له‌‌ملیۆن‌زیاتره‌كه‌ی‌كه خوو و به‌رنامه به نه‌یانكردووه دیكه‌‌به بخوێننه‌وه.. كاتژمێرێك چه‌ند رۆژانه‌‌هه‌ڵكشاندایه له دیارده‌یه‌ك پێچه‌وانه‌وه‌‌وێنه‌ی دوای به گ��ه‌ڕان له بریتییه كه‌‌پۆرنۆ‌و‌سێكسی‌‌و‌رووتی‌ژنه‌‌شۆخه‌كان‌كه كه‌لوه‌كان، و ب��ورج خوێندنه‌وه‌ی و‌ئێستا گۆڤاره‌كانی و رۆژنامه له زۆرێك
ژماره)14(،سێشه‌ممه2012/12/18،ساڵی‌یەکەم
15
خاوەىن‌ئیمتیاز‌و‌سەرنووسەر:هاوژین‌عومەر‌کەریم
بەڕێوەبەرى‌هونەرى:ڕەوشت‌محەمەد
ناونیشاىن‌بەیان‌لە‌ئینتەرنێت:www.bayanpress.net
E.mail:[email protected]/bayanpres
ناونیشان:سلێامىن-شەقامى‌ئیرباهیم‌پاشا-تەالرى‌بنار
نهۆمى‌پێنجەم-شوقەى‌ژمارە3تەلەفۆن:07480605181
رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە
ئاشكراكردنی جینێكی نوێی قژڕووتاندنه وه
په تای نه خوێندنه وه www.bayanpress.net
ناتواندرێت ك��ه رق��ل��ێ��ب��وون، وه ك بسه ملێندرێت زان��ی��اری به ڵگه و به راستییه كه ی خاوه نه كه ی ته نها و ده زانێت، به مه ش ده كه وێته ده ره وه ی
چوارچێوه ی ده سه اڵتی دادگا.پیاو به ده ست ته اڵق دواگریامنه : پێویستدا كاتی له ئافره تیش بێت و هه بێت، ت��ه اڵق��دان��ی ده س���ه اڵت���ی داوه ، ئه مه له سه ر بڕیاری ئیسالم پیاو، ده ست داوه ته ته اڵقدانی مافی پابه ندییه كانیدا ئه رك و له گه ڵ چونكه منداڵه كانی و ژنه كه ی و به رامبه ر
ماڵه كه ی، ده گونجێت.ده دات و م��اره ی��ی ك��ه پ��ی��او پێداویستییه كانی دابینكردنی ئه ركی خۆیه تی م��اف��ی ئ��ه س��ت��ۆدای��ه ، ل��ه بێت، ده س��ت ب��ه كۆتاییهێنانیشی قاعیده ی رۆشنایی له به ر ئه مه ش ئیسالم لێره دا بالغرم«، »الغنم فیقهیی مافی ژنه كه شی له م كاره مه ترسیداره دا ل��ه ب��ی��ر ن���ه ك���ردووه ، ك��ه ئ��ای��ن��ده ی هه ردووكیانی پێوه به نده ، به ڵكو مافی داواكردنی ته اڵقی له دادگای تایبه مته ند شتێك له وكاتانه دایه ئه مه ش پێداوه ، به رژەوه ندی به زی��ان كه رووب��دات ده گه یه نێت، له رووی پێكه وه ژیان، یان
ته ندروستی، یان سێكسییەوە.ه����ه روه ه����ا ئ���اف���ره ت م��اف��ی الیه ن له كاتێك ده بێت ته اڵقدانیشی ئه مه جا بدرێت، پێی پیاوه كه یه وه جێگیر هاوسه رگیرییدا گرێبه ستی له ژنه كه یه به ده ست ته اڵق كه كرابێت له ه��ه ن��دێ ب��ی��روڕای چ��ۆن -وه ك ژیانی كاتی له یان له سه ره -، زانایانی هاوسه ریدا پیاوه كه ئه و مافه به ژنه كه
بدات.ته اڵقدانی مافی ئیسالم كاتێك ره ه��ا و ئ��ه وا پیاو، داوه ت���ه ده س��ت ویستی به نه گه ڕاوه لێی ده ستكراوه به ڵكو به كاربهێنێت، مافه ئه و خۆی سنووری بۆ داناوه و رێوشوێنی تایبه تی په یڕەوی ده بێت كه دیاریكردووه ، بۆ له هه نگاوانه ی ئه و هه روه ك بكات،
قورئانی پیرۆزدا دیاریكراون.به ڕێزتان خوێنه رانی له داواشم ئه وه یه كه بگه ڕێنه وه بۆ ئه و كتێبانه م تا نووسیوومن، ته اڵقه وه باره ی له كه چونكه بنب، بابه ته كه ئاگاداری زیاتر ده رفه تی رۆژنامه نووسیدا دیداری له ته واو نییه بۆ روونكردنه وه و رشۆڤه ی بۆ سه ركه وتنتان هیوای بابه ته كه ،
ده خوازم.
[email protected] ژماره )14(، سێشه ممه 2012/12/18، ساڵی یەکەم
14
ژیانه ئ��ه و پاراستنی ب��ۆ نێوانیان، ه��اوب��ه ش��ه ك��ه س��وك��ار و ه���اوڕێ و دڵ��س��ۆزه ك��ان��ی��ان ن��زی��ك و دۆس��ت��ه ئامۆژگاری، میانگیری و ده ك��ه ون��ه نابێت، س��وودی هه وڵه ئ��ه م كاتێك ده گۆڕێت نێوانیان خۆشه ویستیی پێكه وه ژیانیان كینه ، رق و ب��ۆ ده بێته م��ه وه دده دژای��ه ت��ی، ده بێته توند وتیژی، پێكه وه بوون به پێكداپژان، هیچ لێره دا ئا نامێنێت، متامنه بوونی ره وش��ه ل��ه و نییه تێدا حیكمه تێكی بێت، ب��ه رده وام خێزانداری ئاڵۆزه دا جار هه ندێ ره نگه به رده وامییه كه ی الیه كیانه وه له لێبكه وێته وه تاوانی ببێته یاخود ب��ه ران��ب��ه ره ك��ه ی، دژی ه��ۆك��اری دروس��ت��ب��وون��ی خ��راپ��ه ی ئه مه و له به ر دیكه ، كۆمه اڵیه تیی به شێكی بۆته ته اڵق تر، هۆكاری زۆر پێشوو و نه ته وه كانی ژیان، پێویستی هاوچه رخیش په نایان بۆ بردووه ، ئایینه له سه ر داوه ، بڕیاریان ئاسامنییه كانیش گرتووه وه ریان ده ستكرده كانیش یاسا هه ندێ مه گه ر پێكردووه ، كاریان و یاسای شازی چه ند واڵتێكی كه م نه بێت
كه تێیاندا نییه .ئیسالمیش پ���ی���رۆزی ئ��ای��ی��ن��ی ئاساییه فیرتییه ، ئایینێكی به وپێیه ی كه ب���دات، ب��ڕی��ار سیسته مه ئ��ه م تێدا نه ته وه ی خێزان و به رژەوه ندیی به دی دێت، رێگه نادات ئافره ت وه ك كااڵیه ك كڕین و فرۆشتنی پێوه بكرێت، پله ی به رز كردۆته وه ، ئه و مافه به ڵكو لێی كه بڕیاردراوه بۆ رسوشتییانه ی بێبه ش كرابوون. ئیسالم بۆ ته اڵق بنه ما و مه رجی داناوه ، سنووری بۆ كێشاوه ، له سه ر دان��اوه وای به ندی ك��ۆت و هه ركاتێ ناتوانێت كه پیاو ویستی
ویستی په نای بۆ ببات، یان هه رشتێكی به كاربهێنێت، ت��ه اڵق نه بوو دڵ به كه مڕۆیی زیاده ڕۆیی و نێوان لێره وه كاسۆلیك الی ئ��ه وه ی وه ك گرتووه ، یان هه یه ، مه سیحی پرۆتستانتی و موسه وییه كان و الی ته اڵق شێوازی ته اڵقی ئیسالم هه یه ، ره ببانییه كان هه ندێ كه دان��اوه ده رمانێك وه ك ئه گه ر خۆ ده درێت، نه خۆش به جار ئه نجامه كه شی ئه وا به كارهێرنا، باش به ده رم��ان��ه ئ��ه و گ��ه ر ده بێت، ب��اش ده رئه نجامی ئه وا به كارنه هێرنا، باشی ئێستا ئ��ه وه ی وه ك - ده بێت خراپی ئه وا ده بیرنێت-، ئیسالمی واڵتانی له ناخۆشی و ناڕەحه تیی تاك و كۆمه ڵگای
لێده كه وێته وه .ب��ه ی��ان: زۆرج���ار ره خ��ن��ه ی ئه وه ته اڵقدان ده س��ه اڵت��ی كه ده گیرێت وایه ؟ چه ند تا ئه مه پیاوه ، به ده ست هه بوونی وایه پێیان هه ندێك چونكه وا پیاو الی له ته اڵقدان ده سه اڵتی ئه گه ر خۆ بێت، به كار زۆر ده ك��ات ژێر له یان بوایه ، ئافره تیش به ده ست دوور ئه وا بوایه ، دادگ��ادا چاودێریی
ده بوو له خراپ به كارهێنان؟د. مسته فا زه ڵمی: روونكردنه وه ی قسه كردن به پێویستی بابه ته ئه م په یوه نددارن كه شتانه یه ئه و له سه ر پێیه وه ، ئه گه ر گریامنه عه قڵییه كان له م
بواره دا وه ربگرین، پێنجن:1� ته اڵق ته نها به ده ست ئافره ت
بێت.2� یان ته نها به ده ست پیاو بێت.
هه ردووكیان رێككه وتنی به �3بێت.
4� له رێگه ی دادگاوه بێت.بێت و پیاو ده ست به یاخود �٥
پانتاییه كی ته اڵق بابه تی به یان: به ڕێزتاندا نووسینه كانی له فراوانی بابه ته به م زۆرتان گرنگیی گرتووه و حیكمه تی بپرسین ده كرێت داوه ،
یاسای ته اڵق له ئیسالمدا چییه ؟ت��ه اڵق زه ڵ���م���ی: م��س��ت��ه ف��ا د. به ویستانه ی هه ڵوه شاندنه وه یه كی به و ه��اوس��ه رگ��ی��ری��ی��ه ، گرێبه ستی له سه ر بڕیاری ش��ه رع كه شێوه یه ی هاوسه رگیرییه گرێبه ستی ئه م داوه . بابه تی گرێبه سته كه له رووی شێواز و په یوه ندداره كانی، ئه ركه ماف و و ناچێت، دیكه گرێبه ستێكی هیچ له مه به ستی رووی له شێوه هه مان به
گرێبه سته كه شه وه .هاوسه رگیری گرێبەستی بابه تی به ڵكو نییه ، ماددی دارای��ی حه قێكی حه اڵڵكردنی چێژوه رگرتنی هه ردووالیه ، ده كه ونه وه لێی شوێنه وارانه شی ئه و به ڵكو مه وه دده و نین، حه قی ماددی بۆیه كبوونن، پێكه وه ژیان و ره حمه ن، یه كدی، به رامبه ر خۆشه ویستییه ناخۆشیی خۆشی و له هاوبه شبوونه گرێبه سته ش ئه م مه به ستی یه كرتدا. یان دارایی، قازانجێكی ده ستكه وت و نییه ، ماددی زیانێكی له خۆدوورگرتن به ڵكو وه چه خستنه وه و به شداریكردنه له به رده وامیی ژیانی مرۆڤه كان له سه ر ئه م گۆی زه وییه ، به جۆرێك كه له گه ڵ
رێز و سه روه ریدا بگونجێت.گرنگییه دا، هه موو ئه م له گه ڵ مه رج نییه هه موو كاتێك هاوسه رگیری له ج��ار گه لێك بێت، س��ه رك��ه وت��وو به كه سه كه هاوسه ردا هه ڵبژاردنی ره نگدانه وه ی دواتر ده چێت، هه ڵه دا هاوسه رییاندا ژیانی له هه ڵه یه ئه و ده كه وێته ناكۆكی ده رده ك��ه وێ��ت،
ته اڵقدانی ده رفه تی هه ندێ ئافره تیش هه بێت.
گه ر ورد ببینه وه ، گریامنه ی یه كه م ناگونجێت له به ر ئه م هۆكارانه :
ت��ه اڵق��دان ه��اوس��ه رگ��ی��ری و أ� له سه ر پێشوودا كۆمه ڵگاكانی له پیاو دامه زراوه ، فیرتییه كان دابونه ریته ئافره ت ده ك��ات، ئافره ت خوازبێنی مافی لێره دا ناكات، پیاو داخ��وازی فیرتی شێوه یه كی به وازلێهێنانیشی ئه مه ی ئیسالمیش خوازبێنیكاره ، الی ده ست نه یداوه ته ته نها و ك��ردووه
ئافره ت.هه ڵسوكه وتێكه ته اڵقدان � ب لێده كه وێته وه ، دارای��ی شوێنه واری پیاو ناچار ده كرێت كه هه موو ماره یی عیدده نه فه قه ی بدات، هاوسه ره كه ی به خێوكردن كرێی منداڵه كانی و و نه فه قه ی س����ه ره ڕای ئه مه ب���دات، هاوسه ری نوێ ئه گه ر هێنای، ئه ویشی
له ئه ستۆ ده بێت.نییه دادپ���ه روه ران���ه ك��ارێ��ك��ی به ده ست ته اڵقدانی مافی ئافره ت ماددییه كانیش ئه ركه ته نها و به بێت بكه ونه ئه ستۆی پیاو، پاشان ئه و ئه ركه زیاتر ده ك��ه ن پیاو له وا ماددییانه كاروباری بێت و زاڵ خۆیدا به سه ر ژیانی باشرت بكات و سوور بێت له سه ر
مانه وه ی ژیانی هاوسه ریی.به پێی رسوشتی خۆی ئافره ت ج- زیاتر الیه نی هه ڵچوون و تووڕەبوونی هه یه له پیاو، گه ر ته نها به ده ست ئه و ده هێنێت، به كاری خرپ ئه وا بێت، له وانه یه زۆر گوێ به ده رئه نجامه كانی كه كاته ی ئ��ه و تایبه ت به ن��ه دات،
تووڕەیه .پێشوو گ��ه الن��ی ئ��ه زم��وون��ی ت��ه اڵق��دان كاتێك ده ری��ان��خ��س��ت��ووه ، ئه وا ب��ووه ، ئافره ت به ده ست ته نها زۆربوونی بۆ ب��ووه ك��ارا هۆكارێكی سه رده می له هه روه ك ته اڵق، رێژەی كالسیكدا س��ه رده م��ی له رۆمانه كان هه بوو، یان الی هه ندێ هۆزی عه ره ب
هه بوو له سه رده می نه فامیدا.ته نها ت��ه اڵق دووه م: گریامنه ی ژیانی له وانه یه بێت، پیاو به ده ست باری هه ندێك رووبه ڕووی هاوسه ری ببێته وه ، كه زیان نائاسایی یان ئاسایی به به رژەوه ندیی ئافره ته كه بگه یه نێت، هاوسه رگیرییه كه ژی��ان��ی ئ��ه گ��ه ر سه فه ركردنی وه ك بێت، ب���ه رده وام پیاوه كه بۆ ماوه یه كی زۆر، یان سزادان
ساڵ سێ له زیاتر كه به ندكردنی و بخایه نێت، یاخود نه خۆشییه ك تووشی نه بێت، چاكبوونه ی ئومێدی كه ببێت نه بێت، ن��ه ف��ه ق��ه دان��ی ت��وان��ای ی��ان ژنه كه ی ل��ه گ��ه ڵ مامه ڵه خ��راپ ی��ا ته اڵقدان ته نها ئه گه ر لێره دا بكات، ده بێته ژن ئه وا بێت، پیاو به ده ست له م ئیسالم ئه مه له به ر قوربانی، داوه ته ته اڵقدانی ده سه اڵتی كاتانه دا بڕیاری ده توانێت كه دادگ��ا، ده ست جیابوونه وه یان بدات، ئه م ده سه اڵته ی به رژەوه ندیی پاراستنی بۆ دادگ��اش
ئافره ته .گ��ری��امن��ه ی س��ێ��ی��ه م: ت���ه اڵق پێكه وه ، بێت هه ردووكیان به ده ست به ده ست داوه ئه وه ی بڕیاری ئیسالم له وه ك پێكه وه ، بێت هه ردووكیان )خلع(دا ده بیرنێت، ئه گه ر دووربوو له جۆرێك به ده بێت به كارهێنان، خراپ له سه ر هاوڕابن هه ردووكیان كه بێت ته اڵقه كه له هه موو بواره كاندا، مه حاڵ بكات له سه ر جه ختی یه كێكیان بێت كه سی به زیانگه یاندن مه به ستی به
به رامبه ری.گریامنه ی چواره م: ته اڵقدان ته نها شێوازه ئه م بێت، دادگ��ا ده ستى به موسه وی و شه ریعه تی ه��ه ردوو له یاسا له زۆرێك له هه یه ، مه سیحیدا دانراوه كانیشدا هه یه و رێگه نادرێت به دادوه ردا به رده م له مه گه ر ته اڵقدان،
بێت و به چاودێریی ئه و بێت.ئه مه ل��ه س��ه ر ب��ڕی��اری ئیسالم لێی خراپانه ی ئ��ه و له به ر ن���ه داوه، ك��ه وت��ن��ه ڕووی وه ك: ده ك���ه ون���ه وه ، دادگ��ا و بۆ ه��ه ردووال نهێنییه كانی هه ندێكجار كه ه��ه ردووال، پارێزه ری نهێنییانه ئه و ئاشكرابوونی له وانه یه رێزی له كه داركردنی سه ر بكاته كار پێ ژن��ه ك��ه ی ئاینده ی خێزانێك و كه وتۆته پیاوێك منوونه بۆ بفه وتێت، له ویستی ژن��ه ك��ه ی و ل��ه گ��وم��ان دادگ���ا ت��ه اڵق��ی ب���دات، ل��ێ��ره دا ئه و ده بنه وه ك��اره ك��ه ی له خراپییانه ی ئه وه ش باڵوبوونه وه ی زۆره ؟ چه نده له سه ر ده بێت كاریگه ری چه نده
پیاوه كه و سومعه ی ژن و خزمانیان؟ خانه واده و
هه ندێكجار ی���ان ته اڵقدان پاڵنه ری
رێكی هۆكاشاراوه یه ،
ئیسالم رێگه نادات ئافره ت وه ك كااڵیه ك كڕین و فرۆشتنی پێوه بكرێت
ته اڵقدان هه ڵسوكه وتێكه شوێنه واری دارایی لێده كه وێته وه
دكتۆر مسته فا زه ڵمی، زاناى شەریعەت و یاسا:
ئیسالم‌كه‌‌مافی‌ته‌اڵقدانیداوه‌ته‌‌پیاو،ره‌ها‌‌و
ده‌ستكراوه‌‌لێی‌نه‌گه‌ڕاوه
دكتۆر مسته فا زه ڵمی له م ئه ڵقه یه دا باس له گرێبه ستی هاوسه رگیری و گرنگییه كه ی په یوه ست ژیانی خێزانیدا روونده كاته وه ، گریمانه كانی له ته اڵق ده كات، حیكمه تی ده كات، تاووتوێ ئافره ت به ته اڵقدان ده سه اڵتی پێدانی و ته اڵقدان ده سه اڵتی به
ره خنه ی واقیعی و دروست سه باره ت به جۆره كانی ته اڵق ده خاته ڕوو.
ئاماده كردنی: رێدار ئه حمه د )2 � 2(
www.bayanpress.net
www.facebook.com/bayanpres
www.twitter/bayan2press
Tuesday, No.14 First Year,
Dec 18, 2012
political general Newspaper
بڕیاره‌كه‌ی‌سه‌رۆك‌ناده‌ستوورییه‌ده ستووری )140(ی م��ادده ی به پێی ناكۆكیله سه ره كان ناوچه ماوه یه كی گه رچی ده ستوورییه ، زاراوه یه كی عێراق، كۆماری هه میشه یی مادده یه ئه و جێبه جێكردنی بۆ بوو، )2007( ساڵی كۆتایی كه دیاریكراو نه كرا، جێبه جێ واده یه دا له و كه دیاره به اڵم دیاریكراوه ، ده ستووردا له وەگه رنا ئه و به كارهێنانه كاتی ده بوو، چونكه له وكاته دا چاره نووسی ناوچه
ناكۆكیله سه ره كان یه كالیی ده بوویه وه .و ده ر بچێت واڵت��دا له بڕیارێك و یاسا هه ر ده س��ت��وور، به پێی كاری و ڕەتكراوه یه و به تاڵ ئ��ه وا بێت، ده ستوورە ئەو پێچه وانه ی تا ده ستوورەوه ، به كردووه پابه ند خۆی كوردیش به وپێیه ی پێناكرێت، ئه وانی تر پابه ند ده بن پێیه وه ، له به ر ئه وه ی هیچ مه رج و بڕگه یه كی تر، به پێی مادده ی )140(، ناوچانه ئه و له حاڵه تی چاره سه رنه كردنی كێشه ی له م سۆنگه وه ده توانین بۆیه دانه نراوه ، له الیه ن كورده وه له ده ستووردا بڵێین هه م دەستەواژەى )ناوچه تێكه ڵه كان( كه له الیه ن سه رۆك وه زیرانی كوردستانییه كانی )ناوچه هه م به كارهات، مالیكییه وه نوری به ڕێز عێراق ده ره وه ی هه رێم( كه له الیه ن سه رۆكی هه رێم به ڕێز مه سعود بارزانییه وه قه ڵه م له ناده ستووری به یاساییه وه له ڕووی درا، به كارهێنانی بڕیاری
ده درێن.نه ته وه یی ده ربڕینێكی وه ك هه رێم سه رۆكی به ڕێز ئه وه ی ڕەنگه هێزی بڕیار، چونكه وه ك به اڵم بێت، دروست كارێكی كاردانه وه وه ك و جێگه ی ده رده چێت، هه رێمه وه سه رۆكی له الیه ن كه هه یه ، یاسایی تانه لێدان و ره خنه رووبه ڕووی ئه وه ی بۆ بۆیه له سه ركردنه ، هه ڵوه سته سه رۆكی ده بوایه به رامبه ر، الیه نی ده ست نه ده ینه پاساو و نه بێته وه بگه ڕایه ته وه و بكردایه كوردستان په رله مانی به ڕاوێژی و پرس هه رێم بۆی، چونكه په رله مانی كوردستان به پێی یاسای ژماره )2(ی ساڵی )2010( ده ستوورییه كه ی زاراوه ناكۆكیله سه ره كان، ناوچه گشتی ده سته ی یاسای بۆ ئه و املتنازع علیها(ی ناكۆكیله سه ره كان–املناطق )ناوچه به كارهێناوه و
ناوچانه به كارهێناوه .بكرێت، جێبه جێ هه رێم سه رۆكی به ڕێز بڕیاره ی ئه و گه ر ئێستا له كاتێكدا له بكرێته وه ، یاخود هه موار نه كرێت، یاسایه كاربه و ده بێت مادده ی )10(ی یاسای ناوبراودا به ده ق هاتووه : »كار به هیچ ده قێكی تر
ناكرێت پێچه وانه ی ئه م یاسایه بێت«.
* ئه ندامی لیژنه ی یاسایی په رله مانی كوردستان.
د. ئه حمه د وه رتی*
Reklam