rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى...

62
ى ت ارة ر وة ى ت د نَ ي و خ الآ ب و ى وة ة ن ي دَ وب ت ى ست ن ا ر ى% و ك ب ا ر رَ لي و هة-. ن ي د لآحة سة ى دَ ن ل% و ك ات ن8 ي دة ة% ئ ش ة ئ دن. اب ب اطةِ ر ى ت دا خ ة ئ ا ب ى ة م ا ب د% رو ى تَ هاولآ ة ئ ى ت رد كَ ل رووما ى ت كا ةَ ل وا ة ه ى ة: س طة ان ب ى ت ارد د نَ ل ة ه ى ل و خ ى م وارة ض. مان ة ل ر ة: ئ ى ك ة ئ وة ة ن ي دَ وب ت ة ن8 ي كار ي: ش ت ة ن8 ي ا ب ة ئ ى ت رد كَ ل رووما ى سة% رو: ث ى ة: س طة ان ب ى ت ارد د نَ ل هة% و ت ى ل و خ ى م وارة ض ى ت ما رلة ة: ئ ان. ن ش ورد ك1

Upload: arsalan-rahman-rozhnamawanycom

Post on 01-Apr-2016

240 views

Category:

Documents


14 download

DESCRIPTION

بایەخدانی رۆژنامەی هاوڵاتی بە رووماڵكردنی هەواڵەكانی بانگەشەی هەڵبژاردنی خولی چوارەمی پەرلەمان توێژینەوەیەكی شیكارییە تایبەت بە رووماڵكردنی پرۆسەی بانگەشەی هەڵبژاردنی بۆخولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان ئامادەكراوە لەلایەن قوتابی ڕێبوار فواد ڕشید بە شێكە لە پێداویستییەكانی بەدەست هێنانی بڕوانامەی بەكالۆریۆس لە بەشی ڕاگەیاندن لقی (ڕۆژنامە) سه‌رچاوه‌: rozhnamawany.com by: arsalan rahman

TRANSCRIPT

Page 1: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

زانستى تويذينةوةى و باآل خويندنى وةزارةتىسةالحةدين- هةولير زانكـؤى

ئةدةييات كـــؤليذى

راطةياندن بـــــةشى

بة هاوالتى رؤذنامةى بايةخدانىهةوالةكانى روومالكردنى

خولى هةلبذاردنى بانطةشةىثةرلةمان ضوارةمى

روومالكردنى بة تايبةت شيكاريية تويذينةوةيةكى ضوارةمى خولىبؤ هةلبذاردنى بانطةشةى ثرؤسةى

كوردستان ثةرلةمانىقوتابي لةاليةن ئامادةكراوةرشيد فواد ريبوار

بروانامةى هينانى بةدةست ثيداويستييةكانى لة شيكة بة(رؤذنامة) لقى راطةياندن بةشي لة بةكالؤريؤس

محمود جةمال رؤشنا: بةسةرثةرشتى

زاينى2014 كوردى2714كؤضي1435

1

Page 2: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

الرحيم الرحمن الله بسم

لذين الله ]يرفع آمنوا ا منكم لذينا وا

ه درجات العلم وتوا بما واللخبير[ تعملون

العظيم الله صدق(11) المجادلة سورة

2

Page 3: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

بة ثيشكةشة

ئازيزم زيدة باوكى و دايكىبوون. بةردةوامم هاوكارى خوشكةكانم و برابةش. مامؤستايانى .سةرجةمئةو طشت و راطةياندن بةشى خويندكارانى

ئةم نوسينى لة كردم هاوكارييان كة هاورييانةى. تويذينةوةيةدا

3

Page 4: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ثيزانين و سوثاس

ثةناو ثشتوو كات هةموو كة ئازيزم زيدة باوكى و دايكى خويندن. كردنى تةواو لة بوون دةرم يارمةتى

بـــةريز. بة ثيشـــكةش طـــةورةيى و ســـوثاس ريـــزو ــتا ــنا ) مامؤس ــةم رؤش ــةمال( دةك ــتى كة ج سةرثةرش

وســةرنجةكانى را بة و طــرت ئةســتؤ لة تويذينةوةكــةىكرد. دةولةمةند تويذينةوةكةى

رةحمــان( )ئةرســةالن بــةريز مامؤســتاى زؤرسوثاسى سةرضاوة. ثةيداكردنى لة دام يارمةتي دةكةم

د)ســامان ( و كةركوكى د.)حةبيب بةريز سوثاسى زؤر زانكـــؤى لة راطةيانـــدن بةشى جـــةالل( مامؤســـتاى

كردووم زؤريان هاوكارى كة صةالحةدين بؤ كــردم هاوكاريــان كة اليةنانةى و كةس ئةو سةرجةم

تويذينةوةية. ئةو ئامادةكردنى

4

Page 5: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ثيرست الثةرة ذمارةىناوةرؤك ليستى

1ثيشةكى2تويذينةوة ضوارضيوةى يةكةم بةشى

3تويذينةوة كيشةى1-13 تويذينةوة: بايةخى 1-23 تويذينةوة ئامانجى1-34 تويذينةوة بابةتى1-44 تويذينةوة ريبازى1-54 تويذينةوة كؤمةلطاى1-6

دووةم بةشى هةريمى هةلبذاردنةكانى خولى هةرضوار بارةى لة ثيشةكيةك 2-1

2013،2009،2005،1992 سالى كوردستان7-6

ســالى كوردســتان نيشــتمانى ئةنجومــةى هةلبذاردنى يةكةمين2-21992

7

8 هةلبذاردن ئامادةكاريةكانى2-2-1

بؤ ئامادةكـــارى ريوشـــوينى يةكـــةم طرتنةبـــةرى2-2-2 هةلبذاردن

8

19/5/19929 نيشتمانى ئةنجومةنى هةلبذاردنى ئةنجامى2-2-3

10-9 2005 كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى2-3

12-25/7/200911 كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى2-421/9/201313 هةلبذاردنى2-517-21/9/201313 هةلبذاردنى ثرؤسةى لة راطةياندن رؤلى2-6

201317 هةلبذاردنى ثرؤسةى ئةنجامي 2-7

سييةم بةشى28-18 هاوآلتى رؤذنامةى ناوةرؤكى شيكردنةوةى

30-29 ئةنجامةكان35-31ثاشكؤ

37-36سةرضاوةكان

ثيشةكى

لة مافيك وةك كوردستان هةريمى 1991 بةهارى راثةرينى دواى ةل لة درا هاوالتيان مافى خؤيدا ئةزمونى يةكةم ،ياسا ضوارضيوةى كةسيك بؤ بدةن دةنط كة درا هاوالتيان بؤ ئةوة مافى و ياسادا ضوارضيوةى

يةكةم وةك نيشتمانى)ثةرلةمان( ، ئةنجومةنى بؤ خؤيان نوينةرى وةك5

Page 6: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ريكارةكان كوردستان هةريمى لة هاوالتيان سةرةتايى مافى و هةلبذاردن هةزار112 و مليؤنيك هةلبذاردندا يةكةم لة و هةلبذاردن بؤ ريكخران هةريمى جياجاكانى ناوضة بةسةر ئةمةش هةبوو دةنطدانى مافى هاوالتى

بوون. بوو دابةش كوردستاندا رابردوو ساالنى هةلبذاردنةكانى لة باس زياتر تويذينةوةيةماندا لةم ئيمة

جيطاى دةكةين،2013 سالى ئةيلولى ى21 هةلبذاردنى لةطةل كاريطةرى رؤلى راطةياندن دةزطاكانى هةرهةلبذاردنيك لة ئاماذةبؤكؤدنة

بؤية هةلبذاردنةكان لةسةر زانيارى كردنةوةى بالو و ضاوديرى بؤ هةية خؤيان لة دةزطاية ئةو رؤلى و راطةياندن دةزطايةكى بؤ ئاماذةيةك وةك ليرةدا

بةرباس. دةخةينة2013 سالى ئةيلولى ى21 هةلبذاردنى ثرؤسةى بؤ بةالم زؤرن طةليك ئيستادا لة راطةياندن دةزطاكانى ذمارةى ئةطةرضى

دةزطان. بؤ بةدواداضون و كؤدنةوة شى بؤ دةويت زؤرى كاتى مةبةستة ئةو ( )هاوالتى رؤذنامةى لة باس يةماندا تويذينةوة لةم هؤية ئةم هةرلةبةر

لةسةر كاريطةرييان و رؤل و راطةياندن دةزطاكانى لة يةكيك وةك دةكةين. هةلبذاردنةكةدا

يةكةم بةشى ئةوانيش دةبينيتةوة بةش سي لة خؤى تويذينةوةية ئةم خؤ ضؤنيةتى و كوردستان هةريمى لة هةلبذاردنة ثرؤسةى يةكةم باسكردنى

لة هاوالتيان سةرةتايى مافى يةكةم ثرؤسةية.وةك ئةو بؤ ئامادةكردنة. ثةرلةمان بؤ خؤيان نوينةرى هةلبذاردنى

ضوارةم كة دةكةين2013 ئةيلولى ى21 هةلبذاردنى لة باس دووةم بةشى ضؤنيةتى و هةلبذاردن ثرؤسةى رووداوةكانى ضؤنيةتى و ثةرلةمانة خولى

راطةياندن دةزطاكانى مامةلةكردنى ضؤنيةتى ئامادةكاريةكان،هةروةهاهةلبذاردنةكة. ثرؤسةى لةطةل

وزانياريانة راثؤرت و هةوال ئةو ناوةرؤكى لة باس سييةمدا بةشى لة دةكةين بؤ شيكردنةوةيةكى و هاتوة )هاوالتى( دا رؤذنامةى لة كة دةكةين لة رؤذنامةكة ناوةرؤكى و ثرؤسةكة ئةنجامى لةكؤتايى و ثرؤسةكةدا لةكاتى

هةلبذاردن هةلمةتى دةستثيكردنى ساتى تاكو هةلبذاردن بانطةشةكانى كاتى.

تويذةر

6

Page 7: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

يةكةم بةشي

تويذينةوة ضوارضيوةى

تويذينةوة: ئاستةنطى1-1ــةى لة ــنبيرى كاي ــدا، رؤش ــةكيك كوردي ــةرةكييةكانى طرفتة لة ي ــةردةم س ب

زمــانى بة سةرضــاوة كة ئةوةيــة، ميــديا بــوارى تويذةرانى تايبةتى بة تويذةر، ميــدياى و ميــديا بــوارى لة بطــوتريت دةســتدان. دةكــريت لةبةر كةم دايكيى

نــةك كــةمن, ئةمة تيــؤرى سةرضاوةى طشتييدا بة ميديا ماس و كؤمةآليةتى بووةتة ثرســانة ئةو تويذةرانى لة زؤريك بؤ بةلكو ثرسة، ئةم تويذةرى بؤ تةنيا

طرفت. دروســتبوونى لة نةبووة بةش بي سةرةتايى، هةوليكى وةك تويذينةوةية، ئةم

تيؤرييــةوة. رووى لة زانســتى سةرضاوةى بة ثةيوةنديدار طرفتطةليكى وةها بابةتة بآلوى و ثــــــةرت طرفــــــتى مةيدانييةكةشــــــيدا اليةنة لةئاســــــتى

7

Page 8: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــووبيت يةكيك رةنطة هةلبذاردن ثرؤسةى بة تايبةت رؤذنامةوانييةكانى ــةو ب لرابطات. هةمووان بة دةستى كاتدا يةك لة تويذة بوو ئةستةم كة هؤكارانةى

تويذينةوة: بايةخى1-2ــةت ــةى لة هةلب ــةوة كاي ــدا، تويذين ــةك ميدياي ــةوةى لة هةري ــؤرى تويذين و تي

ــدانى، ــةكى مةي ــان كاريطةريي ثيشخســتنى توانســتى لةســةر دةبيت طرنطيثةيام. طةياندنى تواناى ثيشخستنى و راطةياندن كةنالةكانى

ــةخى ــةم باي ــة، ئ ــةوةدا تويذينةوةي ــؤى ل ــةوة، خ ــتادا، لة كة دةبينيت بة ئيســيوةيةكى ــتى ش ــةوداى بة درك زانس ــتنى م ــةيامى طةيش ــةكان ث بة رؤذنام

ــةى ديكةوة، اليةكى لة اليةك، لة ئةمة نةكراوة، كورد وةرطرى مــةوداى بة ث بــدات. هةلبذاردنى ثرؤسةى روومالى بة ميديا ثيويستة كة نةبراوة بايةخة ئةو

ــذةرى و اليــةن زؤر كة كاتيكدايــة، لة ئةمة هؤطــةلى ميــديا، مــاس بــوارى تويــدن ــديا سؤشــيال و راطةيان ــاس مي ــةوةى لة ب رؤذنامة كاريطــةرى كةمبوون

ــانى لة باس ئةودا، جيطةى لة و رؤشنبيرى كايةى نيو لة دةكةن رؤلى هةلكش دةكريت. لةم كؤمةآليةتييةكان مالثةرة و سايت ويب و ئةليكترؤنى رؤذنامةى

و زانيارييةكان خستنةرووى بة دةزانيت خؤى ئةركى بة تويذةر تويذينةوةيةدا،ــاوةركى شــيكردنةوةى ــدانى رادةى و كاريطــةرى ئاســتى باســةكان ن بايةخ

دةدات. هةلبذاردنى ثرؤسةى و وآلت سياسى ثرؤسةى بة رؤذنامةــذةرانى بؤ طرنط سةرضــاوةيةكى ببيتة تويذينةوةية ئــةم دةكــريت و ديكة توي

ــةوانى ــوارى رؤذنام ــدياى ب ــاثكراو مي ــةتى بة ض ــؤنطةى لة و رؤذنامة تايب ســوانن رؤذنامةكان داهاتوو بؤ و تويذيينةوةكةوة ئةنجامةكانى ثالنى و بةرنامة بت

هةلبــذاردن بانطةشــةى هةلمةتى كاتى لة كاركردنيان ضؤنيةتى بؤ دريذمةودابكةن. رةنطريذ

تويذينةوة: ئامانجى1-3 ثةيوةنديــدارة و طرنط ثرسـيكى ضةند خستنةرووى تويذينةوةية ئةم ئامانجى

ئامانجطــةليكى راطةيانــدن، دةزانــيين وةك طشــتى، بة راطةياندن ئةركى بة ئاســتى بةرزكردنــةوةى وشيارى، بآلوكردنةوةى راطؤرينةوة، طةياندن، وةك

لة كؤمةلطة طواســتنةوةي و ديمــوكراتى ثرؤســةى ثيشخســتنى و وشــياريئةستؤية. لة ديكة قؤناغيكى بؤ قؤناغيكةوة

ئةليكترؤنى، راطةياندنى سةردةمى لة كراوة، ئةوة بؤ كار تويذينةوةيةدا، لةمــاور ميديا سؤشيال بوارى كؤمةآليةتييةكانى تؤرة و ماسميديا شــيوةيةكى لة ئــدانى ئاســتى رؤذنامةيــة. هــةروةها كة بدريتــةوة، ميديا كالسيكى ئــةو بايةخثي

روو. بخريتة كؤمةلطة سياسى ذيانى كايةيةكى بة ميدياية

راســتيية ئــةو كة دةبينيتــةوة، خــؤى لــةوةدا تويذينةوةكة، ديكةى مةبةستيكىــاوة توانستييدا لة هيشتا ضاثكراو رؤذنامةى ئايا بكات، بةرجةستة ــةرى م ركاب

و مؤبايل هةوالة ســةردةمى لة ضــاثكراو رؤذنامــةى ئايا بكــات؟ نــوي ميدياىــات خؤى مانةوةى لة بةرةنطارى توانيويةتى ضةندة كؤمةاليةتييةكان تؤرة بك

بانطةشة ثرؤسةى رووداوةكانى روومالى فرياى توانيويةتى ضةند تا رؤذانة و

8

Page 9: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

وشيارى بآلوكردنةوةى بؤ كارى ضةندة ئةوةشدا لةطةل و بكات هةلبذاردن وكردووة. ثرؤسةكة بارةى لة

تويذينةوة بابةتى1-4 لة كوردييــةكان رؤذنامة بايةخــدانى رادةى بة تايبةتة تويذينةوةكــةمان بابــةتى

هةلبذاردنــدا. بيطومــان لة بةشداريكردن بؤ سياسى هؤشيارى بالوكردنةوةى ثراكـتيكى اليـةنى و تيـؤرى اليـةنى لة خؤيـان كة هةية، اليةنى دوو بابةتة، ئةم

ــتى ــ ــةوة. مةبةس ــ ــةرةكى دةبينن ــ ــانكردنى لة س ــ ــةم دةستنيش ــ بؤ بابةتة ئــة، ضــاثكراوى رؤذنامةى بايةخدانى رؤل دةرخستنى تويذينةوةكةمان، كورديي

ــذى لةســةر بةشــدارى بؤ ئاراســتةكردنيان و كــورد وةرطــرى و خوينــةوار تويــذاردن ثرؤســةى نــاو ضــوونة سياســى، مةســةلةى كردنــةوةى يــةكال و هةلب

ــداريكردنيان ــةكةدا لة بةشـ ــكردن و ثرؤسـ ــالكردنى و باسـ ــةى روومـ ثرؤسـهةلبذاردنة.

تويذينةوة: ريبازى1-5ــةر وةك ــةكى هـ ــةى تويذينةوةيـ ــؤرى ديكـ ــدانى، تيـ ــتنةرووى لة ومةيـ خسـ

بنةمايــةكى لةســةر هةوليــداوة تويذةر ئةنجامةكان، دةرخستنى زانيارييةكان، ريضـــكةى لة دةر بة قؤناغيكـــدا هيض لة بكـــات. تويذينةوةكة كـــار زانســـتىنةكردووة. كارى زانستى

و زانســتى طــةليكى سةرضــاوة بة بةســتن ثشت بة تيؤرييــةوة رووى لة هةمــوارى تويذينةوةيـــةكى وةك ــديايش بـ ــةر ميـ ــيكردنةوةى" بنـــةماى لةسـ شـ

داتاكان. ناوةرؤكى شيكردنةوةى و هةلسةنطاندن بؤ"ناوةرؤك

تويذينةوة: كؤمةلطةى1-6 بروانامةى دةستتهينانى بؤ ثيويست تويذينةوةيةكى ئاستى لة تويذينةوةية ئةم

ســنووردار و ديــاريكراو ســامثليكى كــردووة ئــةوة لةسةر كارى بةكالؤريؤس،وةربطريت. ذمارةوة رووى لة هةميش و كاتةوة رووى لة هةم

ــةوة، رووى لة ــ ــاوةى بة تايبةتة تويذينةوةكة كات ــ ــةتى م ــ ــةى هةلم ــ بانطةش هــاوآلتى رؤذانــةى رؤذنامــةى ذمــارةى6 ذمــارةوة رووى هةلبــذاردن. لة

يةكشــةممة ذمــارةيى رؤذنامةكة هةفتةيةكى هةر بؤ جؤرة بةم و وةرطرتووةــةممةى و ــووة. و سيش ــةت ثاشــكؤى دوو وةرطرت وةك ثرؤســةكةش بة تايب

خراونةتةروو. سامثل

دووةم بةشى

هةلبذاردن

9

Page 10: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

لة ميديا كاريطةرى و ناساندن و ضةمكهةلبذاردندا ثرؤسةى

10

Page 11: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

هــةريمى هةلبذاردنــةكانى خــولى هةرضــوار بــارةىدةر ميذوويى كورتةيةكى 2-12013،2009،2005،1992 سالى كوردستان

لةقةلةم ديموكراسى نةبوةوةيى جودا بةبةشيكى ئازاد ركابةريى هةلبذاردنى و دةكةنــةوة سياسى رذيميكى دةرطاكانى هةلبذاردن هةلمةتةكانى دةدريت،

ــذاردنيش ــدى راو هةلب ــدةران دي ــةر دةنط ــردوو لةم ــةكانى و ، راب ئةولةويةتــراى بةردةستيان دةخاتة حزبةكةيان داهاتوى زؤرى قةبارةيــةكى هــةبونى .وي

هاوكيشــةى بةشــيكى تــةنيا دةنطــدةران دةنطدان، رةفتارى لةمةر ئةدةبيات. دةهينن ثيك هةلبذاردن ملمالنيى بة ثةيوةست

ــةيةكى وةك هةلبـــذاردن ثيطةيشـــتوةكاندا كؤمـــةلطاتازة لة طرنط ثرؤسـ ثرؤســـــــــةى لةطةشـــــــــةثيدانى هةية طـــــــــةورةى ،كاريطـــــــــةرى

ــةى ديموكراسيدا.بةتايبةتيش ديموكراسى رووةو هــةنطاو كة ئةوكؤمةلطايان ثارتة هةيمةنـــةى بـــةهؤى دواكةوتوةكانـــدا كؤمـــةلطا لة دةنينن،هةرضـــةنة

ــدا بؤ هةولـــــدان و دةســـــةالتتدارةكانةوة ــ ــ كورسى ســـــةر لة مانةوةيان و دةســةالت ئــالوطؤرى لةســةر طــةورةى كاريطــةرى دةسةالت،هةلبذاردن

. 1نةكردوة دروست هيزةكاندا سياسى نةخشةى لة طؤرانكاريى

ــذاردن ــاتى لة هةلب ــتى ك ــةلى رووداو دا ئاش ــرنطن ط ــةكى و ط زؤر ذمارةيــدا بةشــدارى طةورة بةرثرسى لة يــةك هةلبــذاردن هةلمةتــةكانى دةكــةن تي

ــةك دواى ــ ــةش ي ــ ــةواى و ك ــ ــان ه ــ ــلةذان و خرؤش ــ ــولقينن، ش ــ وةك دةخ ئــةوانى لةاليــةن اليــةنيك ضــةند ضــاوديريكردنى سروشــتى ســةرةنجاميكى

هةنــديك بــةثيى هةلبذاردنــةكان ثيويستة يةكتر. بؤية تؤمةتباركردنى و ديكةوةــدا طةندةلى و هةلة لة ،هةتاكوو ئةنجامبدريت ريسا و ياسا بةدووربن. ليرةش

ــةت ياســاكانى دةبيت ــذاردن ياســاكانى ثشــتيوانى دةول ــةهيزيان بن هةلب وب ضــؤنيةتى دةربــارةى هــةبيت رينماييــةكى ضةند راطةياندنيش بكةن.ثيويستة

2بيذبن. راست و ئازادانة هةتاوةكو هةلبذاردنةكان كردنى روومال

مرؤظ مافةكاني طةردوني جارنامةي بةثيي هةلبذاردن و دةنطدان ثرؤسةي مانايــةي بــةو مرؤظ. ســةرةتايي، سةرةكيةكاني و سةرةتايي لةمافة يةكيكة

دياريكردني بؤ بةكاريبهينيت بتوانيت كةطرنطة مرؤظة خودي رةواي مافيكيــتي ثرؤســةكةدا لة بةشــداريكردني واتايــةي بــةو خــؤي، ضارةنوسي طرنطي

ــداني هةية ــان بيت بةدةنط ــةلكردني ي ــةرةكي، بةثوض ــةي. س ــةو دةنطةك ب دةدات. لةوةش دةنط بةكي دةدات و دةنط بؤ بزانيت مرؤظ طرنطة واتايةي

ــارداني طرنطــتر ــةتي بري ــةدور خؤي ــةكي لةهــةر ب ــزان، كاريطةري خــزم و خي3.دي كةسيكي هةر ياخود حزب يان كةسوكار

سالى يةكةم ضاثى خؤشناو ئةبوبكر .. وةرطيرانى هةلبذاردن ملمالنيى كاظاناك دةنيس -12005

35 ال2013 هةلبذاردنةكان و راطةياندن عبدللة و: هةلكةوت هاوةرد رووس- 2 ،هةلبذاردن ثرؤسةي لةمةر بياليةنانة خويندنةوةيةكي ،عةبدوال كنير- 3

http://hawlati.co/%D8%A6%DB%95%D8%B1%D8%B4%DB%8C%DA%A4%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86/42021

11

Page 12: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

كــردنى بةشدارى هةلبذاردن وثرؤسةى ياساكان دةربارةى زانيارى بونىــذيرةكان ثيويستة دةكات.بؤية زياد هةلبذاردنةكان لة جةماوةر ــةم هةلب ب هةلمةتى ماوةى دةنطدان بؤ تؤماركردن ئاشنابكرين:ثرؤسةى زانياريانة

كؤبونــةوة و راطةيانــدن روومــالكردنى بة تايبــةت ياســاكانى هةلبــذاردن ئــةو بةســةر ســةثينراوةكان ســزا كــارى جيبــةجي اليةنى جةماوةريةكان

ــزب ــةى و ح ــدا ئامرازان ــذاردن ياســاكانى سةرثيضى كة راطةياندن هةلبـرةدا ــ ـ ــةن.لي ــ ــةركى دةك ــ ــانى ئ ــ ــاوديرى راطةياندنة سةرش ــ رةوتى ض

ثةنابردن بةبي دةطيريت ياساكان لة ريز تاضةند بزانيت بكات هةلبذاردنةكان خراثـةكردن يـاخود كـراو ديـارى اليـةنيكى اليةنـداركردنى يان ساختةكردن بؤ

4هةلبذيردراو. طروثيكى بة بةرامبةر

هةمانكاتــدا لة بــةالم نيية زؤرى ميذويــةكى كوردستان هةريمى لة هةلبذاردن بؤ هةلبــذاردن ضــوار كورد،تــوانراوة سالةى20 لة زياتر حكومرانى لةماوةى

ــراق ثةرلــةمانى بؤ هةلبذاردن دوو و كوردستان ثةرلةمانى رووخــانى دواى عيــريت بـــةعس رذيمى ــورديش كة بكـ ــداربوى كـ ــةرةكى بةشـ ــوة سـ ــةم بـ لـ

1992\5\19 لة كوردســتان ثةرلــةمانى هةلبذاردنى هةلبذاردنانةدا. يةكةمين ثـــارتى لة جطة هةلبذاردنة لـــةم بوةكـــان بـــةذدار اليةنة و دراوة ئـــةنجام

تر حــزبيكى ضــةند كوردســتان نيشــتمانى يــةكيتى و كوردســتان ديمــوكراتىــةذداربون ــةل بـ ــةكانيش لةطـ ــةوكات . كة كةمينـ ــةكؤى ئـ كورسى105 لـــةمانى ــارتى بؤ كورسى50 ثةرلـ ــيش50 و ثـ ــةكيتى بؤ كورسـ ــوو يـ 5 وة بـ. كةوت كةمينةكان بةر تر كورسيةكةى

1992 سالى كوردستان نيشتمانى ئةنجومةى هةلبذاردنى يةكةمين2-2ــارى كــردنى جيبةجي بؤ هاوثةيمانةكان والتة هةنطاوةكانى لةسةروبةندى بري

كردن ريطرى و يةكطرتوةكان نةتةوة ئاسايشى ئةنجومةنى ( ى688) ذمارة كةوتنة كــورد بةرثرســانى بةكورد، دذ بةعس حكومةتى سةركوتكاريةكانى لة

ــتان ــةل دانوس ــةتى لةط ــدى حكوم ـراق، ناوةن ـ ــةالم عي ــةندين دواى لة ب ض هــةردوال نيوان دانوستانى و كؤبونةوة (دوايين1991 ئابى ى13) كة كؤبونةوة

بــةروارى لة طفتوطؤكــان شكســتهيناني هينا.لةدواى شكستى و هات كؤتايىــراق حكومــةتى1991\10\26 دةزطا و دام كشــانةوةى بة كــرد دةســتى عي

ئيــدارى و ياســايى بؤشاييةكى ئةمةش كوردستان، ناوضةكانى لة ئيداريةكانى5دروستكرد..

لة هـاتبوو ثيك كة كوردسـتان بـةرةى دانوستاندنةكان هينانى شكست لةدواى ئيدارية بؤشـايية ئةو ئةوةى بؤ بوو، بةدةست برياريان و كوردى حزبى هةشت

ريى لة كــردةوة، ثةرلــةمانى سيســتةميكى دامةزراندنى لة بيريان ثربكةنةوةئازاد. و ديموكراتيانة هةلبذاردنيكى ئةنجامدانى

19 ال سليمانى2009 راطةياندن+هةلبذاردنةكان عبدللة هةلكةوت و هاوةرد رووس- 42013 يةكةم ضاثى2010-1992 لةكوردستان هةلبذاردن رةئوف محةمةد- 5

12

Page 13: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

هةلبذاردن ئامادةكاريةكانى2-2-1ــذاردنى بؤ ثرؤذةياســايةك كــردنى طةاللة دواى نيشــتمانى ئةنجومــةنى هةلب

ــتان ــةن كوردسـ ــةكى لةاليـ ــةردةم باالخراية ليذنةيـ ــةكانى بـ ــةرةى اليةنـ بـ ياســاى كوردســتانى بــةرةى1992\4\8 ضوارشــةممة لةرؤذى و كوردستانى6كرد. ثةسةند كوردستانى نيشتمانى ئةنجومةنى هةلبذاردنى

ــنرا ليذنةيــةك ئــةوةى دواى ئةنــدام15 لة كة ياســاكة ثــرؤذة دانــانى بؤ ثيكهي بــــةرةى اليةنــــةكانى نوينــــةرى و ثــــاريزةر و ياســــاناس لة ثيكهــــاتبون

كوردســتان ثةرلةمانى هةلبذاردنةكانى بؤ ياسايةكيان ليذنةية كوردستانى،ئةمــةماوةى ــتيانة و نوسى دا مانطيك لـ ــةردةم خسـ ــةركردةكانى بـ ــةرةى سـ بـ7كرد. ثةسةنديان ئةوانيش و كوردستانى

هةلبذاردن بؤ ئامادةكارى ريوشوينى يةكةم طرتنةبةرى2-2-2ــذاردن باالى دةستةى ثيكهينانى و هةلبذاردنةكان ياساى دةركردنى دواى هةلب كوردســتان نيشــتمانى ئةنجومــةنى ( ى1) ذمــارة ياساى ( ى6) ماددةى كةلة

ــارى هــاتوة)بة ــةرةى بري دةســتةيةكى كوردســتانى ب ــاال بؤ دروســتدةكريت بــذاردن سةرثةرشــتيكردنى يــان يــةك ثلة دادوةريكى ســةرؤكايةتى بة و هةلب

جيطرةكــةى يــان تيهةلضونةوة ناوضةى و طشتى داواكاريكى ئةنداميتى دوو،...( كارطيرى نوينةريكى و كوردستانى بةرةى نوينةرى و

نةتوانرا كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى يةكةم كيشةيةكةوة ضةند بةهؤى بــةرةى لةاليــةن هةلبــذاردن دواخســتنى رةنطة ئةنجامبــدريت، خؤى كاتى لة

ــذاردن مةرةكةبى خراثى تةنيا ،1992\5\19 بؤ5\17 لة كوردستانيةوة هةلب سةرضــاوة بــةثيى دةطةرايــةوة،ضــونكة ئــةمنيش اليــةنى بؤ بــةلكو نــةبوبيت

رؤذى لة تةقينـــةوة بؤ ئؤتؤمـــبيلى ضـــةندين بـــةعس رذيمى هةواليـــةكان8ئامادةكردبوو. هةلبذاردن

ــاالى دةســتةى ســةرؤكى ئةمانةشــدا لةطــةل ــذاردنى سةرثةرشــتى ب هةلبــةنى ــتمانى ئةنجوم ــتان نيش ــدا لة كوردس ــان بةيانيكيان ــةماوةرى لة داواي ج

ريطةى و بثاريزن هةلبذاردن رؤذى لة ئاشتى و كة،هيمنيايةتى كرد كوردستان هةلبذاردنة ئــةم بنينــةوة،ضــونكة طيرةشــيوينى و ئاذاوة نةدةن كةسيك هيض

بةستراوة. ثيوة ميللةتةكةمانى ضارةنوسى و طرنطةــةروةها ــةى لة هـ ــتةى بةياننامةكـ ــاالى دةسـ ــتى بـ ــذاردنى سةرثةرشـ هةلبـ

ــةنى ــتمانى ئةنجوم ــتان نيش ــاس كوردس ــةوة ب ــراوة ل بة هةلبذاردنةكة كة كــريت،بؤية ضــاوديرى و بيانى رؤذنامةنوسانى لة زؤر بةشيكى ئامادةبونى دةك

ئــةوا نةنوسن لةســةر باشى راثــؤرتى و هةلينةســةنطينن بةباشى ئةطــةردةكةويت. ميللةتةكةمان لة طةورة زيانيكى

ثيشوو سةرضاوةى2010-1992 لةكوردستان هةلبذاردن رةئوف - محةمةد 6 ثشكوتنى و سياسى عيراق،ثةرةسةندنى كوردستانى .ئار.ظى. ستانسفيلد، - طةراس 7

ديموكراسى،وةرطيرانى،ثرؤفسيؤر.ى.د. ياسين.289 ،ال2010، يةكةم سةردةشتى،ضاثى

ال1992 كوردستان،ستؤكهؤلم ثةرلةمانى و هةلبذاردن دةربارةى رثؤرت طةوهةرى، حةميد- 834 و33

13

Page 14: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

19/5/1992 نيشتمانى ئةنجومةنى هةلبذاردنى ئةنجامى2-2-3 شةوةوة ى12 كاتذمير لة هةلبذاردنةكان هاتنى كؤتايى لةدواى

هةبوون طيروطرفت ضةندين دةستيثيكرد،بةالم دةنطةكان جياكردنةوةى دةنطةكان، جياكردنةوةى شيوازى و سندوقةكان طواستنةوةى لةبةردةم بوونى تواو )دواى هاتوة هةلبذاردندا باالى ليذنةى كؤتايى راثؤرتى لة هةروةك

لة دةنطةكان ،جياكردنةوةى19/5/1992 شةوى (ى12) لة ياسايى كاتى بان ريطاو و هاتوضؤ طرفتى طيرو بةالم ثيكرد دةستى هةلبذاردن بنكةكانى

بطةنة درةنط يةكى ماوةى لة هةلبذاردنةكة ئةنجامى كة ئةوةى هؤى بوة.9باال( دةستى

لة كوردستان نيشتمانى ئةنجومةنى كورسيةكانى دابةشكردنى ئةنجامى دةركةوتوة كة19/5/1992 هةلبذاردنى لة هاوالتيان بةشداريكردنى ئاستى

هةرضوار نةداوة.لة دةنطيان12.6% لة وة داوة دةنطيان87.4% لة (لةسةرجةم ،كةركوك ،دهؤك )هةولير،سليمانى دةنطدان ناوضةكةى

(بوة،971953) دةنطدةران ،ذمارةى بنكةية176 كة هةلبذاردن بنكةكانى دةكاتة ( كة كوردستان ضاوةروانكراوى دةنطدةرى1112000كؤى) لة واتا

) ثييةش بةو (دةنط4724بةتالةكان) دةنطة ذمارةى هاوكات78.4% ريذةى.10( 967229) دةكاتة راستةقينة دةنطى ( واتا967229=971953-4724

(.1 ذمارة ثاشكؤى )بروانة

ليذنةى راطةياندراوى لة ليستةكانيش، دةنطى ريذةى و ذمارة بة سةبارةت ديموكراتى ثارتى يةك ذمارة ليستى ، هاتوة دا هةلبذاردنةكان باالى

ثلةى لة45.5% لة هيناوةبةريذةى بةدةست (دةنطى437879) كوردستان حزبى و كوردستان نيشتمانى يةكيتى ( ى7ذمارة) ديت. ليستى يةكةم

لة بةريذةى هيناوة بةدةست (دةنطيان423833) كوردستان زةحمةتكيشانى) ئيسالمى ( ى5) ذمارة ليستى هاوكات داية، دووةم ثلةى لة و%43.6

(داية3) ثلةى لة5.05% لة بةريذةى هيناوة بةدةست (دةنطيان49108 (دةنط24882) يةكطرتن ثاسؤك و سؤسياليست حزبى ( ى2) ذمارة ليستى

و كوردستان يةكطرتوى ديموكراتى (ى4) ذمارة ليستى ،2.56% لة بةريذةى ذمارة ليستى . و2.17% لة ريذةى بة (دةنط21123) بياليةنةكان و شيوعى

ديموكراتى ليستى و1.018% لة بةريذةى (دةنط9903) طةل ثارتى ( ى3)دةنطةكان. ى0.515% لة بةريذةى (دةنط501) بياليةنةكان خوازة

2005 كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى2-3 ئةنجومةنى دروستبونى و9/4/2003 لة بةعس رذيمى رووخانى دواى لة

لةكؤى و بةغدا ضونة كوردستان اليةنةكانى و حزب عيراق، حوكمى كانونى30 رؤذى ،لة بون بةذدار عيراق هةلبذاردنةكانى سياسى ثرؤسةى

48 ،ال1992 ئايارى ى19 كوردستان ،هةلبذاردنةكانى حةبيب ئةحمةد - بةدران 951 ،ال ثيشوو حةبيب،سةرضاوةى ئةحمةد بةدران- 10

14

Page 15: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

هةلبذاردنى و عيراق نوينةرانى ئةنجومةنى هةلبذاردنى2005 دووةمى سي كوردستان هةريمى بؤ بةالم بةريوةضوو ثاريزطاكان ئةنجومةنىبوو. لةطةل كوردستانيشى ثةرلةمانى هةلبذاردنى ضونكة ، بوو هةلبذاردن

لة سال13 دواى كة كوردستان ثةرلةمانى دووةمى خوولى هةلبذاردنى (47) ذمارة ياساى ثيى بة بةريوةضوو،ئةويش كوردستان ثةرلةمانى خولى

هةموارى كة كوردستان نيشتمانى ئةنجومةنى ى21/11/2004 رؤذى ى نيشتمانى ئةنجومةنى هةلبذاردنى ى1992 سالى (ى1) ذمارة ياساى

11عيراق. كوردستانى

ثةرلةمانى رةسمى ثةيجى لة كة هةمواركراوةكة ياسا ( ى4) ماددةى ثيى بة عيراق كوردستانى )هةريمى هاتوة كراوةتةوة بالو دقةكةى دا كوردستان

( دا1) ذمارة ياساى دةدريت( كةلة قةلةم لة هةلبذاردن ناوضةى بةيةك ، ،سليمانى )هةولير ئةوانيش هةلبذاردن ( ناوضةى4) كرابوة كوردستان

ثةرلةمانى دووةمى كانونى ى30 هةلبذاردنى ( لة كةركوك ، دهؤك بةسيستةمى كردوو، تيدا بةشداريان سياسى (ثارتى13) كة دا كوردستان

مافى ( هاوالتى2290736) تيايدا ريذةيى( بةريوةضوو )نوينةرايةتى 1992 سالى كة يةكةم خولى هةلبذاردنى بة بةراورد بة هةبوو، دةنطدانى

نيوان لة هةبووة. واتا دةنطدانيان مافى (هاوالتى1112000) بةريوةضوو) بةريذةى واتا زياديانكردووة، ( كةس1178736 )2005 بؤ1992 سالى لةو كردوة زيادى هةية دةنطدانيان مافى ئةوانةى %( ذمارةى51،5

و كورد لة هةبوو دةنطدانيان مافى لةوانةى (كةس1753919ثرؤسةيةدا) ريذةى كة دا دةنطيان ئيزيدى و مةسيحى و ئاشوريى و كلدان و توركمان هةلبذاردنى بة بةراورد بة دا %(دةنطيان75،6) ريذةيةى دةكاتة دةنطدان

كردبوو. %( كةمى10) بةشداريكردن ئاستى دا1992 واتا %( بوة87،4) كردن بةشدارى ئاستى دا1992 هةلبذاردنى لة بةوثييةى

هاوالتيان كردنى بةشدارى ئاستى2005 بؤ1992 هةلبذاردنى نيوان لة كانونى ى30 هةلبذاردنى ئةنجامى . بةثيى12%( دابةزيوة12) نزيكةى

راطةياندرا هةلبذاردنةكانةوة باالى كؤمسيؤنى كةلةاليةن2005 دووةمى (3) تةنيا ليست13 كؤى لة ثةرلةمان بطةنة توانيان كة ليستانةى ئةو تيايدا

كورسيةكى تيكراى بةوثييةش كوردستان ثةرلةمانى طةيشتنة ليستيان 111دابةش (دةنطدةر1753919) بةوثييةى ( دةنطة،15801) ثةرلةمان دةنط.15801 دةكاتة ثةرلةمان كورسى

و ثارتى و يةكيتى كة كوردستان ديموكراتى نيشتمانى )ليستى ئةنجامدا لة) بةدةستهينانى دةطرت( بة خؤ لة ديكةى حيزبى ذمارةيةك و يةكطرتوو

(104) خاوةنى %( بووة89،55) بةريذةى دةنطةكان (ى1570663) عيراق كوردستانى ئيسالمى كؤمةلى كوردستان،ليستى ثةرلةمانى كورسى ثةرلةمانى كورسى6 خاوةنى %(بووة4،86) (دةنط،بةريذةى85237

) بةريذةى (دةنط20585) سةربةخؤكان و زةحمةتكيشان كوردستان،ليستى

98 ال كارؤ ضاثخانةى2005-1992 كوردستان لة هةلبذاردن رةئوف محةمةد- 11?http://kurdistan-parliment.org/default.aspx ثةرلةمان سايتى- 12

page=sitents&c=parliment_history2005

15

Page 16: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

تر ليستةكانى ثةرلةمان.بةالم (كورسى1) خاوةنى بووة دةنطةكانى (ى1,17(.2 ذمارة ثاشكؤى ثةرلةمانى. )بروانة كورسى خاوةنى ببنة نةيانتوانى

16

Page 17: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

25/7/2009 كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى2-4 بؤ تايبةتيش بة بوو طونجاودا وهةوايةكى كةش و دؤخ لة هةلبذاردنة ئةم

كة بةوثييةى كوردستان، هيزواليةنةكانى راستةقينةى سةنطى دةرخستنى كوردستان هةريمى كؤمةاليةتى و سياسى و ئابورى دؤخى و ئةمنى كةشى

كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى لةطةل دا25/7 هةلبذاردن.لة بؤ لةباربوو13ئةنجامدرا. هةريميش سةرؤكايةتى هةلبذاردنى

و هاوثةيمانيتى و (ليست24) كة كوردستاندا ثةرلةمانى هةلبذاردنى لة ثاريزطاكةى سي لة (هاوالتى1876196) و كرد تيدا بةشداريان كةسايةتى

وضةند ثارتى و )يةكيتى كة كوردستانى ليستى تيايدا دةنطياندا، هةريم (بةريذةى1076370) بة يةكةمداهات ثلةى دةطرت(لة خؤ لة ترى هيزيكى دووةم ثلةى لة طؤران . ليستى14(كورسى59) بةدةستهينانى %( و57.37

2) دةستهينانى %(بة23.72) بةريذةى (دةنط445024) بة هات15(كورسى،5

كؤمةلى و ئيسالمى يةكطرتوى لة كة ضاكسازى و خزمةتطوزارى ليستى) بةدةستهينانى بة ثيكهاتبوو سؤسياليست و زةحمةتكيشان و ئيسالمى

كورسى13 %(و12.84) ريذةى بة دابوو سييةم ثلةى لة دةنط240842) ئيسالمى بزوتنةوةى ليستى هينا.هاوكات بةدةست ثةرلةمانيان

ثةرلةمانى ( كورسى2) %(و1.45) بةريذةى بةدةستهينا (دةنطى2714716هينا. بةدةست

كوردستان هةريمى لة حزبةكانى سياسى نةخشةى2009 هةلبذاردنى حزبى دوو نيوان لة دا هةريضم لة هيزى هاوسةنطى كة جؤريك بة طؤرى بةوثييةى (طؤرى ثةنجاى بة )ثةنجا سيستةمى هةلبذاردنة ئةم طؤرى زلهيزدا

وسةرجةم ثةرلةمان ثارتى و يةكيضتى هةلبذاردندا ئةزمونى يةكةم دواى لة هؤلى25/7/2009 هةلبذاردنى دواى لة بةالم دابةشكرد، ثؤستةكانيان

و فراكسيؤن بؤ (طؤرا ثةنجا بة )ثةنجا دابةشكردنى سيستةمى لة ثةرلةمانجياواز. ليستى

كورسى ثةنجا و ثارتى بؤ كورسى ثةنجا لة ثيكهاتبوو دا1992 هةلبذاردنى لة تةنها ثةرلةمان كورسيةكانى ةوة2009 هةلبذاردنى لةدواى بةالم يةكيتى بؤ

بؤ كورسى13 و طؤران بؤ كورسى25 بوو ثارتى و يةكيتى بؤ كورسى59(.3 ذمارة ثاشكؤى )بروانة17ضاكسازى. و خزمةتطوزارى

دةستنيشانكردنى ماناى بة دةوتريت هةلبذاردنةوة ضةمكى بارةى لة ئاماذة بةماناى زياتر كةسيكدا، كؤمةلة ناو لة كاريك ئةنجامدانى بؤ كةسيكة

لةم ئيمة ياسادانان، ئةنجومةنةكانى بؤ نوينةريك دياريكردنى بة دانة ئةنجومةنى نوينةرانى هةلبذاردنى لةسةر جةخت زياتر دا تويذينةوةيةمان

لة هةلبذاردنةكان خولى2 دواى كة دةكةين كوردستان هةريمى لة نيشتمانى15/3/2014 بةروارى NRT سايتى بةرثرسى رةحمان ئةرسةالن م ضاوثيكةوتن،- 13 كوردستان ديموكراتى ثارتى هةلبذاردنى بةرثرسى خةسرؤطؤران ضاوثيكةوتن،- 14

16/3/2014 هةولير لة طؤران بزوتنةوةى هةلبذاردنى ذورى بةرثرسى ئةنوةر هيمن ضاوثيكةوتن،- 15

6/3/2014 ئةنجامةكان راطةياندنى هةلبذاردنةكان سةربةخؤى باالى كؤمسيؤنى 16120 ال2013 سالى2010-1992 كوردستان لة هةلبذاردن رةئوف مةحةمةد- 17

17

Page 18: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ياساى ثيضةوانةى ياسا بةثيى ئةمةش ،2005 لةطةل و1992 ساالنى جاريك سال4 هةر بؤ دةكات لةوة باس ياساكة كة بوو1992 سالى

حزبةكان كيشةى بةهؤى بةالم كوردستان هةريمى لة بكريت هةلبذاردن بؤ هةلبذاردن نةتوانرا نيوانيان لة شةر دروستبونى دواتر و يةكترى لةطةلبكريت. كوردستان لة سال13 ماوةى

2009 سالى لة يةكترى لةطةل حزبةكان ثيكهاتنى و2005 سالى دواى بؤ كةتيايدا بوو دروست ثةرلةمان سييةمى خولى ئةنجامدراو هةلبذاردن كوردستان هةريمى لة سياسى كايةى ناو هاتة زسيؤن ئؤثؤ هيزي يةكةمجار

. ( بكة3ذمارة) ثاشكؤى سةيرى زياتر زانيارى بؤ دا

18

Page 19: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

21/9/2013 هةلبذاردنى2-5 2013 ســالى ئــةيلولى ى21 هةلبــذاردنى لة بــاس تويذينةوةيةماندا لةم ئيمة

هؤشــيارى داوة هــةولى تاضةند راطةياندن بزانين ئةوةى بؤ هةروةها دةكةين رؤذنامــةى نمونةيــةك وةك بــدات جــةماوةر بة هةلبــذاردن ثرؤســةى لةســةررؤذنامةكاندا. و دةزطاكان لةناو وةردةطرين هاوالتي

ــةى هةلبذاردنة دواى ــ ــ ــةكان و2009 لة25/7 ثةرلةمانيةك ــ ــ لة طؤرانكاريــان بةشــدارى و تر اليةنى و هيز ناوةوةى هاتنة و حكومرانى سيستةمى كردني

ــدا.دواى لة ــةربونى هةلبذاردنةكان ــال تيث ــةر ضوارس ــذاردنى بةس 25/7 هةلب بؤ كــرد ديــارى ئــةيلولى ى21 هةلبذاردنــةكان ســةربةخؤى بــاالى كؤمسيؤنى بؤ مــاوةى و كــات كوردســتان. هــةروةها ثةرلــةمانى نويى خولى هةلبذاردنى لة دواتر دراو لةســةر بريــارى تيايــدا و كــرد ديـارى هةلبذاردنةكان بانطةشةى

كـرا كؤمسـيؤن رةوانـةى بريارةكة هةريمةوة سةرؤكايةتى و حكومةت اليةن ثرؤســةى ئةنجامدانى بؤ ئامادةكاريةكان بة تايبةت ريوشوينى بةرى طرتنة بؤ

هةلبذاردن.

21/9/2013 هةلبذاردنى ثرؤسةى لة راطةياندن رؤلى2-6

مينبـــةري مـــةزنترين دةبنة رؤذنامـــةكان ميـــديا و هةلبذاردنيكـــدا، هـــةمو لة خـــاوةن والتـــاني لة رؤذنامـــةكان و ميـــديا خـــودي كةمثـــةين. هةلســـوراني

بــةريوة ثيشةســازي تــري جؤرةكــاني هــةمو وةك ديموكراســيدا سيســتةميــازار و حـــوكمي ذير دةكةونة شـــيوة بةهـــةمان دةضـــن، و ثةيوةنديـــةكاني بـ

ــةمهيناني ــة، بةره ــةرمايةداري. وات ــةنيا س ــةو ت ــةي ئ ــةري كة رؤذنامان خوين زينــدويي. بة هةية مانــةوةيان توانــاي زؤرة ريكالميان داهاتي زؤرة و كرياريان

ســةرف ريكالم لة ثــارة هةلبذاردنــدا كةمثةيني كاتي لة سياسيةكانيش حيزبة كةمــة« زؤر خوينـــةريان »كة خؤيــان رؤذنامـــةي تــةنيا لــةجياتي دةكـــةن و

ــة و لةو ريكالمةكانيان بةكاربهينن، بالودةكةنــةوة، تيجاريــةكان كةنالة رؤذنامانزؤرة. خوينةريان ضونكة

ــايي كةشي لة ــتاندا نائاس ــةكاني كوردس ــان حيزب ــاوةني طؤرةث و رؤذنامة خ خــاوةني دةســةالتدارةكان اليــةنطيرن. حيزبة كؤمثانيــاي راطةياندن و كةنالي

دةســةالتي ضــةقةكاني زؤربــةي تةنانــةت ميــديان، زةبــةالحي تؤري ضةندين دةرةوةي خؤيــانن. لة تاييــةتي مينبــةري خــاوةني حيزبــةكانيش نــاوةوةي

ــدياي ئةوانةشــدا، ــةناو مي ــةن ب ــان بيالي ــةالم ســةربةخؤهةن، وةي ــةوانيش ب ئ نفــوزي كاريطــةري دةســتيوةردان و توشي هةريم ناهةمواري كةشي لةطةل

بونة. سياسةتمةداران راو سةرنوســةرةكانيان ســةربةخؤكان و رؤذنامة ئةطــةر ئاســايية هةلبةتــة،

سةرشــاني ئــةركي بــةالم دةرببرن، حيزبيك سياسةتي بؤ خؤيان اليةنطيريتي نوســةرةكانيان ثــةيامنيرةكانيان و نوســراوي بابةتيةتي كة رؤذنامةكانة خاوةن

لةدةست دروســـتكةرانة رةخنـــةطريتي ضـــاودير و رؤلي نـــةدةن و لةدةست زؤرلةوانــةيش ديــوة، رؤالنــةيان ئةو كوردستان رؤذنامةكاني نةدةن. زؤربةي

ــاج و ــ ــيان ب ــ ــةو بؤ قوربانييش ــ ــةييانة رؤلة ئ ــ ــات، ثيش ــ و رؤذنامة داوة. هاوك ديـــوة و نيطـــةتيظيان رؤلي هـــةن و لـــةونيوةدا نامةســـئوليش رؤذنامةنوسي

19

Page 20: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــتكةرانةي رؤلي تاوةكو دةسةالتداران دةست داوةتة ثاساويان بةهانة و دروس كة سةرنوسةرةكانة سةرشاني ئةركي بشيوينن. بؤية، بةطشتي رؤذنامةكان

سياســةتكاران كة نــةدةن ريطــةش وة نــةدةن، شــيواندنة جــؤرة ئةو ريطةي.18بةكاربهينن تيكدةر نيطةتيظ و كةمثةيني بؤ مينبةرةكان

ئـــةو ثيويســـتة هةلبذاردنـــدا ثرؤســـةى لة ميـــديا رؤلى بة ســـةبارةت هـــةرــبرال لةسيستمة كة بليين راستييةش وةك ثرسي هةنــديك ديموكراتةكانــدا لي

ــداريتي و ــةرةفطيريي خاوةن ــدا، ت ــةكي لةبريارةكان ــان طرنطيي ــة، زؤري هةي لةضاالكيي و ثرسانة ئةم بةرضاوخستني بؤ هةية بةرضاوي توانايةكي ميدياش دةتــوانيت ميــديا كة بروايــةدان لــةو هةنــديك بطــرة سياســييةكاندا، رووداوة ئـــةو بـــةهؤي سياســـييةكان، ئةجينـــدا دارشـــتني ضـــؤنيةتي ســـةر كاربكاتة

ــوانيت ميديا طشتيدا، راي لةدروستكردني هةيةتي كة زؤرةي كاريطةريي دةت كة وةها بــةجؤريكي جــةماوةريي، بةثرسي بكــات تايبــةت ثرسي هةنــديك

ــرن و لي روويان ناتوانن سياسةتمةداران حيســابيان لةئةجينداكانيانــدا وةربطينةكةن. بؤ

ضــونكة خراثيشــة، شــتيكي هــةم هةيــةو قــازانجي هــةم كاتــدا لةيــةك ئةمةــتراوة ــةو بةس ــةوة ب ــتي كة ثالنةران ـةكاني لةثش ــةر كاركردنة هةولـ ــدو س دي دةتــوانيت ميــديا كة ئةوةية ضــاكةكةي هةيــة. اليةنة جــةماوةرةوة بؤضــووني

ئةطــةر ئةوانــةيان بةتايبــةتي رابكيشــيت، كؤمةاليةتييــةكان طرفتة بؤ سةرنجــديا ــة، ميـ ــةوا نةبووايـ ــتطوي ئـ ــات ثشـ ــران. هاوكـ ــديا دةخـ ــوانيت ميـ دةتـ

بـــةالي كة ئةوانـــةيان بداتة خـــوو بذاركةرانـــة، ثرســـةكاندا لةنمايشـــكردني لةثةيــداكردني بةرذةوةندييــةكي طــرنطن و ميدياييةكــةوة كةنالة خاوةنةكاني

ــتيوانيدا ــ جــــةماوةرو هةذانــــدني بؤ بيت هــــةوليك رةنطة كة بؤيــــان، ثشـــةتيكي دروســـتكردني بـــبيت ناضـــار حكومـــةت ئـــةوةي بؤ هيســـتريايي حال

خاوةنــةكاني يــان ميدياييةكة كةنالة بةرذةوةندي كة بكات رةفتار بةشيوةيةك.19تيداية

ــدياي ــوي مي ــؤي بووةتة ن ــني ه ــاركردني شــيوازي طؤري ــان ك بؤ ريكخراوةك رابــردوودا، لةســالي نموونة بؤ اليــةنطيريان، هاووالتيان و سةرنجي راكيشاني

ــراوي ــوور خاضي ريكخ ــواني س ــاتر ت ــةثينج زي ــؤن ل ــاريي دؤالر ملي بؤ هاوك كؤبكاتـــةوة. لةزؤربـــةي تويتـــةرةوة لـــةريطاي هـــاييتي والتي يارمةتيـــداني

لةكؤمثيوتــةرةكاني مؤبايلةكانيانــةوة لــةريطاي دةتوانن هاووالتييان والتةكانداــةو ئاطــاداري دةتوانن بةبةردةوامي بةمةش كاربكةن، مالةكانياندا هةواالنة ئ

بالودةكرينةوة. ئينتةرنيتةوة لةريطاي كة ببنــةورةكاني ثارتة ــاربوون دونيا ط ــاب ناض ــةم بؤ حيس ــةي مؤديلة ئ ــديا نويي مي

هــةرزانتريش زؤر ميــديادا تــري شــيوازةكاني لةضــاو كة بــةكاريبهينن بكــةن وهةية. سياسييةكان ئةجيندا لةسةر زؤري كاريطةرييةكي دةكةويت. ئةمةش

دةنطداني بيطةرد و هةلبذاردني ياسايي و كةمثةيني لة سةركردةكان رؤلي عةالئةدين، دالوةر- 18http://sbeiy.com/ku/ByaniArticleDetail.aspx?id=332 ،ئازاد

الثةرةى نوي، كوردستانى ،رؤذنامةىميديا سياسيي كاريطةريي ،ولتان س ئةحمةد ئاوات- ?- 19http://www.knwe.org/Direje.aspx?Cor=2&Besh=Witar&Jimare=15941بيرورا..

20

Page 21: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــةي ئةو بؤ نيية سةرنجراكيشان هةر ميديا كاريطةريي بةالم ثارتة دةبيت خاالن لةســةر كاريطــةريي يــاخود ثيبدةن، طرنطييان لةئةجينداكانياندا سياسييةكان

ــةكاني ــذاردن، هةلمةت ــار هةلب ــةو زؤرج ــةوة زؤر كاريطةريية ئ ــريش ل دوورت ديمــوكراتي سوســيال ثــارتي كة بروايــةدان لــةو هةنــديك نموونة بؤ دةروات،

ــةريتانيا) ــ ــةزراوة( يةكيكة1981ب ــ ــةكاني دام ــ ــدياو لةبةرهةم ــ ــةر مي ــ لةس ميــديا ضــري تــةركيزكردني بةهؤي ئةويش دروستكراوة، رؤذنامة الثةرةكاني

لةسـةر كاريطــةرييان ديموكراتــةكان و سؤسـيال ثارتة لةسـةر ماوةيـةدا لـةوطؤرانكارييدا. بةديهيناني

كاريطــةرةكان كؤمةاليةتيية لةدامــةزراوة بةيةكيك بووة ميديا بليين، دةكريتــارو شويني خيزان و لةثال سياسي، بيركردنةوةي سياسةت و رةوتي لةسةر ك

كةســانة ئــةو لةســةر ميــديا كاريطــةريي دةكرين. زؤرترين ثؤلين دةوروبةرداــييةكاندا كة دةبيت دروست ــةوة، وةالم لةراثرسـ ــازانم( دةدةنـ ــة)نـ ئةمانة بـ

ــةكي ــ ــ ــةوةي بؤ زؤرباشن مادةي ــ ــ ــةريي ذير بكةونة ئ ــ ــ ــتة كاريط ــ ــ ئاراس ئةمانة ديــارة دةكـــات، رةفتاريانــدا لةديــدو طؤرانكــاريي ميدياييةكانــةوةو

ئــةوانيتر كة نايــةت ماناية بــةو ئةمة ســةر، دةكةويتة كاريطــةرييان زؤرتــرين ســةرجةمي كة ئةوةية راســتييةكةي ضونكة ميدياوة، كاريطةريي ذير ناكةونة

ـدةكريت و كاريــان ميــدياوة لةاليــةن طشــتي جــةماوةري ـ طؤرانكــاريي تي.20روودةدات سياسيياندا لةرةفتاري

ــان ــةكاني بيطوم ــذاردن ئةزمون ــةوالتي هةلب ــةدا ل ــةليكي ئيم ئةزموونط و ئــةخالقي و كؤمةاليــةتي و سياسي و فكــري طةشــةي ئاستي بة وابةستةن

لـةجياتي نـاتوانين كوردستان. ئيمة لةباشوري كوردةوة مرؤظي سايكؤلؤذييــةو ـزة كؤمةلطـ ــ ــييةكاني، هي ــةبري سياسـ ـةت لـ ــ ــةزراوةكاني، و دةول دامـ

ــةليكي ــتيرةيةكي و دي بوونةوةرط ــرةوة لةئةس ـنين ت ـ ــةواوي بة و بهي ــةو ت ئ و ديمــوكرات طــةالني كة بكــةين ثابةند نةريتانةيان وEtiquette شيوازخواهي

ــاوةن ــةزموون، خ ــةريوةبردني ئ ــةكاني لةب ــدا، ثرؤس ــةيرةوييان هةلبذاردن ث خؤمان كؤمةلطةيي واقعي دةربري هةر ئيمةدا لةدنياي ليدةكةن. هةلبذاردن

توندو لةبةريةككةوتني نةشياو، لةرةفتاري لةالدان، لةهةلة، دةبيت ثر دةبيت،ــة، طةمــةي و لةســاختةكاري بطــرة ســةخت، ملمالنيي ــةالم ناديموكراتييان ب

رةخنةطرانةية هةســتي طــةورةبووني دروســتدةكات ئوميد طرنطــةو ئةوةيــةر ــةزمووني بة بةرامب ــةم ثيشخســتني بؤ ئيرادةية ئامــادةطيي و خؤمــان ئ ئ

ئةزموونة. ئــةزمووني جياوازةكانــدا، ليســتة دةركــةوتني لةطــةل ئةمجارةش، بيطومان

بـــةالم دةبيت، ســـةختتر طـــةرمترو كوردســـتاندا، لةباشـــووري هةلبـــذاردن زيـاتر طــةورةترو ناديموكراتييةكانيش رةفتارة بةهةلةو هةستكردن لةطةليدا

ــييش دةبن، ــةموو ديموكراس ــدا لةه ــاتر جيهان ــةم زي ــة، دياليكتيكة ب ميذوويي. 21ثيشدةكةويت

?http://www.knwe.org/Direje.aspx ثيشوو، سةرضاوةى ،ولتان س ئةحمةد ئاوات- 20Cor=2&Besh=Witar&Jimare=15941

لةضيداية؟! هةلبذاردن بةهاي ،عةبدولال عةدالةت- 21http://walapress.com/NewsArticle_67_12

21

Page 22: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــةر ــدن، رؤلى بة ســةبارةت ه ــةوان ذنة راطةيان ــنير رؤذنام ــدولآل ك ــةو عةب لــة، ــتي بروايةداي ــةر بةطش ــةالتي وةك ط ــوارةم دةس ــاي ض ــةين تةماش بك

ــوانيت ــةكي دةت ــاش كاريطةري ــةخ و ب ــداري و بةباي ــةبيت بةرهةم وةك ض ه وةك ض خــةلك بؤ اليةنطيريــةك هيض بي خؤي وةك راستيةكان رومالكردني

دةنطي واتايــةي بةطشتي. بــةو ثرؤسةكة و اليةن سةرجةم بةسةر ضاوديريكــةالم بيت، خــةلك خزمــةتي بؤ و بيت خــةلك ــةوةي ب زؤر كوردســتاندا لة واقيعة ئ

ــةو كةمينــةن ــان راســتةقينةي رؤلي راطةياندنانــةي كةنالة ئ دةســةالتي وةك خؤيــرن، ضــوارةم ــةكاني دابةشــبوني بــةهؤي ئةمــةش بطي بةســةر راطةيانــدن كةنال سياسةتةدا كلتورو ئةو نيوةندي بةسةر ميدياكارانيش خودي ثابةندبوني و حزبةكان

لةخزمــةتي و بةرهــةمناهينيت تر هيضي زيــاتر توندوتيــذي و زةبروزةنط كــةدواجار. 22نابيت خةلكدا

بــاالي كؤميســيؤني بيت بةرضــاو لة ئةوةشــمان ثيويســتة ضــيوةيةدا ضوار لةو هةر دةبيــنيت ططرن رؤلي سةربةخؤ راطةياندني فرة لةعيراق هةلبذاردن سةربةخؤي

ةنيــ ثابةند تــةنها هةلبــذاردن هةلبذاردنــدا، ثرؤســةي كــردني لةبةريوبةرايــةتي دا، طونجــاو دؤخيكي بــارو لة دةنطدان ثرؤسةي ثاكي و يةكساني و بةسةربةخؤيي

و رو دةيخاتة دةنطــدةران بؤ راطةيانــدن ةكــ زانياريانــةي ئةو بةكؤي ثابةنده بةلكوــادةي ــات ئام ــاتي دةك ــذاردن ك ــارةي هةلب ــةكان دةرب ــيةكان، اليةنة و حيزب سياس دةنطــدةر ئــةوةي بؤ هةلبــذاردنيش، ثرؤســةي خــودي و كانديدةكان هةروةها

دةدا. بةكي دةنط بزانيت ثرؤســةي ســةالمةتي بؤ دةنريت بينةدا بةطرنطترين راطةياندن مينبةر ةكاني شــةفافيةت ضــةند اليــةنبيت، بي و ســةربةخؤ ضــةند راطةيانــدن هةلبذاردن،

وةكو ئةركـــةكاني ويذدانـــةوة بة ضـــةند بيت، رون و زةق لةبةرنامةكانيـــداــدن ــيني بؤ راطةيان ــةي داثؤش ــذاردن ثرؤس ــةجي هةلب ـنيت، ب ـ ــدة بي دةئةوةن راطةياندن بةمانة جةماوةر، لةالي دةبيت راستطؤ و ثيرؤز و بةرز راطةياندن

ــل فــرو بنبركردني بؤ دةبيت بةهيزي رؤلي و دةستةالت بؤ كؤسث دةبيتة و فيــةئامانجي طةمــةكردن ــةكان ل بؤ كاريطــةري لة جطة وةخت ثيش هةلبذاردن

و بياليــةن راطةيانــدني دةســتةالت كاتيك بــةالم جــةماوةر، هؤشياركردنةوةي دةرةوة بؤ كــار لةثشتةوةيةو كةبيطانةي كرد، تؤمةتبار لةهةريمد سةربةخؤي

بةمةبةســـتي تاوانيكة لةكةداركردنـــة، و زرانـــدن نـــاو كـــارة ئـــةم دةكـــات، راســتطؤي راطةيانــدني بة بةرامبةر كةدةكريت طشتيية راي ضةواشةكردني

ــةماوةر، ــ ــدا ج ــ ــرين ديـــاري ئةمةلةخؤي ــ ــةو ت ــ ــةروةها بةلط ــ دؤكمينتيكة هــةويت كةدةســتةالت ــاريكي دةي ــات ناشــةرعي و ياســايي نا ك ــةتي بك بةتايب

دورخســتنةوةي هــةولي بؤية هةريمــدا، هةلبذاردنةكاني نزيكبونةوةي لةطةلــة، طشــتي جادةي جةماوةرو ضاوي كة دةدات راطةياندن دةبيت بؤية هةريم طــوي ئيــدي و سانســؤر بي بيت بــةكار دةست ضركةوة يةكةم لة راطةياندن

تا بوةســتيت كيشــةكان بةرامبــةر نــةداتو ثرســان بــةر بةضاوســوركردنةوةيــدن رؤلي هةلبذاردندا لةبواري شارةزايان ثرؤسةكة، كؤتايي ــةكاتي راطةيان ل

،هةلبذاردن ثرؤسةي لةمةر بياليةنانة خويندنةوةيةكي ،عةبدوال كنير- 22http://hawlati.co/%D8%A6%DB%95%D8%B1%D8%B4%DB%8C%DA%A4%DB

%95%DA%A9%D8%A7%D9%86/42021.22

Page 23: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــةكةدا ــ ــةتي ثرؤس ــ ــةديل بةسياس ــ ــاي و دةنين دا ب ــ ــؤراني توان ــ كورسي ط.23هةية دةستةالتيان

طـــةر راطةيانـــدن راطةيانـــدن، بـــةبي رؤحة بي جةســـتةيةكي هةلبـــذاردنــتطيري ــةواو ثشـ ــدي تـ ــتةقينةبكات لةكانديـ ــاني زؤر راسـ ــةي بةئاسـ زؤرينـــةكان ــنيت، بةدةست دةنط ــةمرجيك دي ــةي ب ــةماوةري متمان ــةند ج بيت، س

و لــةئاميزدابيت ضاكســازي و طــؤران تةوذمي و بيت ثاك داوين و دةستــةكان ــةماوةر بؤ بةلين ــةرو بباتة ج ــةكي س ــتيانةي بةرنامةي و رون زانس

كردبيت. ئامادة ئاشكراي رؤذنامةي 61 ئةمةريكادا، يةكطرتوةكاني واليةتة سةرؤكايةتي لةهةلبذاردني

ــؤس تــايمزو نيــؤرك و ثؤست واشــنتؤن وةكو لةوانة طــةورة ئةمــةريكي ل بؤ بةئاشــكرا نيشــاندا خؤيــان هةماهــةنطي و ثشــتطيري تــايمز ئــةنجلس

ســةرؤكايةتي ثؤســتي بؤ ديوكراتيــةكان ثــاليوراوي ئؤباما بــاراك كانــديكردني ئــةمريكي دي رؤذنامــةي 19 لةبةرامبــةردا ئةمةريكا، يةكطرتوةكاني واليةتة

ليرةوةبا نيشــاندا، كؤماريــةكان ثــاليوراوي مــاكين جــؤن بؤ خؤيــان ثشتطيري ــةماوةري ــةريم ج ــةخت ه ــدني لة ج ــةربةخؤي راطةيان ــةريم س ــةن ه بؤ بك

خــؤش بــةديهيناني بؤ ثــةروةر كورد و اليةن بي لةكةساني كردنيان ثشتطيري.24كوردستان روتي و رةش جةماوةري بؤ طوزةراني

2013 هةلبذاردنى ثرؤسةى ئةنجامي 2-7ــبركي لة بريتية كة هةية ديــاري ئامانجيكي هةلبذاردن ثرؤسةيةكي هةموو كي

طةيشـــتن بةمةبةســـتي بةشـــداربوةكان سياســـية ثارتة و كانديد ملمالنيي و ثيويســتة ثرؤســةية ئــةو دةرئــةنجاميوني فةرمانرةواييكردني، و بةدةسةالت

بيت: ثاريزراو مافي اليةن دوو كيي ميللــةت واتايــةي بــةو جــةماوةر، دةنطــداني لة يةكةم: ريزطرتن اليةني

ــذاردوةو ــةكي دةنطي هةلب ــةند داوة ب ــري ثةس ــةئيرادةي ريز و بك ــةلك ل خوةربطيري.

كانديد لة ريز ثيويســتة كة براوةكــان، اليةنة مــافي وةم: ثاراســتنيود اليــةني دةســةالت دةستاودةستكردني بيروباوةري و بطيريت هةلبذاردوةكان واليةنةــةثيي ــةنيك هــةر بؤ بيت ضــاوةروانكراو مةســةلةيةكي واقع ب بةمــةرجيك اليــودي ــةكة خ ــةندكراو ثرؤس ــةدور و بيت ثةس ــةر بيت ب ــتيوةردان لةه و دةس

هــةرة طرفــتيكي كوردســتاندا لة ئةمــةش بةداخــةوة بــةالم ســاختةكاريةك،ــار زؤر و طةورةية ــاري، جـ ــاني دوذمنكـ ــر، زمـ ــذي، زبـ ــيواندن، توندوتيـ شـ

ــدني دةســتكاريكردن ــةوة لي وخةلةتان ــةو كة دةكةويت بةجــةماوةر هةســتة ئ سبةى، سايتى ،هةلبذاردندا لةثرؤسةي راطةياندن رؤلي ،ميراودةلي ميران- 23

http://sbeiy.com/(S(uwyf1kzztvaxeim1sy20dli2))/article_detail.aspx?ArticleID=1527&AuthorID=352

ثيشوو.. .. سةرضاوةى راطةياندن رؤلي ،ميراودةلي ميران- 24http://sbeiy.com/(S(uwyf1kzztvaxeim1sy20dli2))/article_detail.aspx?

ArticleID=1527&AuthorID=352

23

Page 24: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ئةمــةش بيت و وةكيــةك ثرؤســةكةدا لة بةشــدارنةبوني بةشــداربون و دةدات ديمــوكراتي ثرؤسةي طةشةكردني و كؤمةل ثيشكةوتني و ثرؤسةكة بؤ زيانة

.25والتيكدا لةهةر

،هةلبذاردن ثرؤسةي لةمةر بياليةنانة خويندنةوةيةكي ،عةبدوال كنير - 25http://hawlati.co/%D8%A6%DB%95%D8%B1%D8%B4%DB%8C%DA%A4%DB

%95%DA%A9%D8%A7%D9%86/42021.24

Page 25: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

سييةم بةشى ماوةى لة هاوالتى رؤذنامةى روومالى هةلسةنطاندنى

هةلبذاردنى بانطةشةى2013 سالى ئةيلولى ى21

كوردستان هةريمى ثةرلةمانى بؤ

و بابةت بالوكردنةوةى لة خؤيان بونى بياليةنى بؤ رؤذنامةكان بؤ نمونةيةك وةك ئيمة داوة ئةوةيان هةولى زؤرجار ضاوثيككةوتنةكاندا

ماوةيةدا لةو هةلبذاردن بانطةشةى كاتى و راطةياندن كارى لة بياليةنى ئاخؤ تيبطةين لةوة لة تاكو دةدةين ئةنجام ناوةرؤك شيكارى ليكؤلينةوةيةكى

هةلبذاردنةكاندا. بانطةشةى كاتى لة بن بياليةن توانيويانة تاضةند رؤذنامةكان كوردستان هةريمى لة طؤظار و رؤذنامة سةدان تائيستا ئةطةرضى لةو يةكيك هةلبذاردنى بؤ قورسة بةالم دةكرينةوة بالو و ضاث و دةردةضن

كة هةلبذارد هاوالتي( مان )رؤذنامةى ئيمة مةبةستة ئةو رؤذنامانة،بؤ. دةكةين راثؤرتةكانى و هةوال بؤ ناوةرؤك شيكردنةوةى

كات ئةو كة دةرضوو لي ذمارةى يةكةم5/11/2000 لة هاوالتى رؤذنامةى دامةزرينةرانى دةستةى كوردستان هةريمى لة ئيدارةيى دوو بةهؤى

رةوايى فةرمان ذير لة كة سليمانى ئيدارةى لة ناضاربوون رؤذنامةكة ذير لة دهؤك و هةولير ئيدارةى هةروةها بوو دا كوردستان نيشتمانى يةكيتى

وةربطرن كاركردن مؤلةتى دابوو كوردستان ديموكراتى ثارتى فةرمانرةوايى لة رؤشنبيرى وةزارةتى و سليمانى لة رؤشنبيرى وةزارةتى هةردوو لة

26هةولير.

و وةردةطرين نمونة وةك هاوالتى رؤذنامةى ذمارةيةكى ضةند ئيمة ليرةدا. دةكةين بؤ ناوةرؤكى شيكردنةوةى و ليكؤلينةوة

-12 هةولير لة هاوالتى رؤذنامةى ثةيامنيرانى بةرثرسى صادق فةرمان لةطةل ضاوثيكةوتن- 263-2014

25

Page 26: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

يةكشةممة1130 ذمارة هاوآلتى رؤذنامةى3-11/9/2013

: يةكةم الثةرةى هةلبذاردن دواى تا ثةرلةمان هاتوة دا رؤذنامةكة الثةرةى يةكةم لة مانشيت

لة بريتية كة داناوة سةرةكى وينةيةكى الثةرةدا هةرلةيةكةم دانانيشيت يةك الثةرة دووةمى نيوةى ئةوةدا لةطةل اليةنةكان بانطةشةى هةلمةتى

ريكآلم بؤ كراوة تةرخان

دووةم الثةرةى طةورةى ناونيشانى ذير لة كردؤتةوة بآلو بانطةشةى طةورةى وينةيةكى بارةى لة جؤر جؤراو هةوالى ذمارةيةك (دا هةلبذاردن )رؤذانةى

(8) الثةرةية ئةو هةوالةكانى طشتى كراونةتةوة.كؤى بآلو هةلبذاردنةوةهةوالن.

بة تايبةت جياجياى رووداوى كؤمةليك كراوة بؤ ئاماذةى هةوالةكاندا لة وةك رؤذى يةكةم وةك رؤذنامةكة بالوكراونةتةوة، هةلبذاردن بانطةشةى

لة ناونيشانة ضةند ئةم داوة، هةريم ناوضةكانى هةموو بة بايةخى بانطةشة دوورى بةيةك ويستويةتى رؤذنامةكة ئةوةى لةسةر بةلطةية دووةم الثةرةى

بوةستيت. هةموواليةنةكان ئاستى لة هةلبذاردن رؤذانةى بة تايبةتة كة دووةم الثةرةى ناونيشانةكانى

كردوة ثيشيلكاريان هةمووليستةكان– 1 دةكات بضووك هةلبذاردنى بايكؤتى طؤران– 2 سثيةوة ليستى دةضنة كانديد189 -3 ئاينى مامؤستاى ثينج لةسةر كراوة تؤمار ساآل– 4قةدةغةية بانطةشة جؤر حةوت– 5 كانديدن ثياو763 و ذن366 -6دادوةرية دةستةى ضاوةريى يةكيضتى– 7

26

Page 27: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

دةكات ضاوديران بانطهيشتى كؤمسيؤن– 8

سييةم الثةرةى بآلو الثةرةكة خوارةوةى و سةرةوة لةبةشى سياسى راثؤرتى دوو

تا كراو دريذ ماوة )ثةرلةمانى ناونيشانى ذير لة سةرةوة كردؤتةوة،لةبةشى بآلو راثؤرتيك لة خوارةوةشدا بةشى دانانيشيت( لة هةلبذاردن دواى

بةرهةم طرذى بانطةشة هةلمةتى )بادينان ناونيشانى ذير لة كراوةتةوة بكة.1 ذمارة خشتةى سةيرى زياتر زانيارى دةهينيت( بؤ

ذمارة

تيبينىبابةت جؤرىناونيشانالثةرةرؤذ

يةكشةم1 مة

1/9/2013

مانشيت1 ريكآلم و وينة

الثةرةكانى خراوةتة وردةكارى سياسى لة بانطةشة ريكالمى وينةو ، ناوةوة

هةية دا يةك الثةرةى

يةكشةم2 مة

1/9/2013

رؤذانةى2هةلبذاردن

هةوالى كورتة بة تايبةت

هةلبذاردن

دووةمدا الثةرةى لة وردةكارى هةوالى بة تايبةتة كة نةكراوة

هةلبذاردنةوة بانطةشةى

يةكشةم3 مة

1/9/2013

و راثؤرت3وينة

سياسى

( 1) ذمارة خشتةى

سيشةممة1132 ذمارة هاوالتى رؤذنامةى3-23/9/2013

: يةكةم الثةرةى ثةرلةمان، كورسيةانى بؤ ئةمريكى ريكخراويكى / رووثيوى سةرمانشيت

سةرةكى وينةى20 يةكيتى ،23 طؤران ،35 ثارتى سةرةكى مانشيتى ديموكراتى ثارتى بانطةشةى بة تايبةتة ذمارةيةدا لةم يةكةم الثةرةى

ثيكرد. دةستى ثارتى نوسراوة وينةكة لةسةر و كوردستان الثةرة راثؤرتيكى بؤ ريكالميان بؤكسيكدا لة ضةث الى سةرةوة بةشى هةرلة

( كردوة.3) بانطةشة بة تايبةت ووينةيةكى ناونيشان ضوار خوارةوة الى راستى لةبةشى بؤ اليةنيك ريكالمى خوارةوة ضةثى الى بةشى دةكةويت.لة بةرضاو

. كراوةتةوة بآلو هةلبذاردن بانطةشةى

دووةم: الثةرةى27

Page 28: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

هةواليان كورتة هةلبذاردن( دة )رؤذانةى طةورةى ناونيشانى لةذير بة خوارةوة بؤ سةرةوة بةشى لة الثةرةكةشيان ناوةراستى بآلوكردؤتةوة،

بآلو بانطةشةى بة تايبةت طةورةى ويضنةيةكى ثانى ستون سي ئةندازةى. كردؤتوة

دةكةون. بةرضاو ناونيشانانة ئةم هةوالةكاندا لةضةواشةكاران. هةلمةتى بةردةم كةوتؤتة بارزانى:ثارتى– 1دوادةخات. دامةزراندن ثررؤسةى ثةرلةمان هةلبذاردنى– 2دةكريت. ساختةكارى لة ريطرى ئةليكترؤنى مؤرى بة– 3بكةن. هةلبذاردن بةشدارى دةتوانن حاجييانيش– 4ليدةكريتةوة. هةولير:ثؤستةرةكانمان لة يةكيتى– 5بةذمارة. بانطةشة ثيشيلكاريةكانى سليمانى:سزاى– 6دةكريت. واذوو بانطةشة هيمنى ثاراستنى بةليننامةى– 7هةية. داواى دووبارة ئاينى زانايانى يةكيتى– 8كردةوة. يةكاليى خؤيان طؤران نارةزاييةكانى سةركردة– 9

مةدةنةوة. اليةنطرانى: وةالميان بؤ كؤمةل– 10

: سييةم الثةرةى بانطةشةى بة تايبةت راثؤرتى دوو رؤذنامةكةدا سييةمى الثةرةى لة

بؤ تةرخانكراوة رؤذنامةكة سةرةوةى بةشى و بآلوكراونةتةوة هةلبذاردن رووثيوى )بةثيى ناونيشانى ذير لة و مانشيتةكة و هةلبذاردن لةسةر راثؤرتيك

: كورسيةكانى ثةرلةمان هةلبذاردنى ئةنجامةكانى بؤ ئةمريكى ريكخراويكىدةكات( كةم دةسةالت و زياد ئؤثؤزسيؤن

بانطةشةى هةلمةتى لة باس راثؤرتيكدا لة الثةرةكة خوارةوةى بةشى بآلوكراوةتةوة باسةكة ناونيشانة ئةم ذير لة و كراوة كةمةنةتةوةكان

..هتد( توركمان و مةسيحى هةلبذاردن )بانطةشةى هيض هاوآلتيدا ذمارةى ئةو الثةرةى سي باسةكانى كؤى لة سةرنجة جيى

دهؤك ثاريزطاى سنورى لة بانطةشة هةلمةتى لةبارةى راثؤرتيك و هةوال بكة(2 ذمارة خشتةى روو.)سةيرى نةخراوةتة

ذمارة

تيبينىبابةت جؤرىناونيشانالثةرةرؤذ

سيشةم1 مة

3/9/2013

مانشيتى1 سةرةكى ناونيشانى

لةطةل بابةت ريكآلم و وينة

،وةرز سياسى شى

الثةرةكانى خراوةتة وردةكارى لة بانطةشة ريكالمى وينةو ، ناوةوة

هةية دا يةك الثةرةى

سيشةم2 مة

3/9/2013

رؤذانةى2هةلبذاردن

بابةت دة لة دانراوة

سةرثرؤسةكة

هةوالى كورتة بة تايبةت

هةلبذاردن

دووةمدا الثةرةى لة وردةكارى نةكراوة

28

Page 29: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

سيشةم3 مة

3/9/2013

و راثؤرت3وينة

سياسى

( 2) ذمارة خشتةى

8/9/2013 يةكشةممة1135 ذمارة هاوالتى رؤذنامةى3-3

: يةكةم الثةرةى لةذير دةكةين ليكؤلينةوة و زؤرة :خروقات / كؤمسيؤن مانشيت

لة و دةكات بانطةشة هاوآلتيةك كةتيايدا و دانراوة وينةيةك مانشيتةكةداسليمانية؟( طرذيةكانى خاوةنى )كي نوسراوة ذيريةوة

رؤذنامةكة ناو راثؤرتيك بؤ ريكالم بؤكسيك لة رؤذنامةكة دةستةضةثى بةالىنيية. وينةى بةآلم و كراوة تر راثؤرتيكى بؤ ئاماذة خواريةوة لة و كراوة دوواليةنى كردنى ريكالم بؤ تةرخانكراوة يةكةم الثةرةى خوارةوةى بةشىجياواز.

: دووةم الثةرةى هةوالى كورتة ( نؤ هلبذاردن )رؤذانةى طةورةى ناونيشانى لةذير

بانطةشةى رابردووى رؤذى هةوالةكانى بة تايبةتة كة بآلوكردؤتةوة. هةوليرةوةن شارى لة هةواليان5 هاتوة هةلبذاردن.كةتيايدا

. هةية تؤقندن و ترساندن هةولير :لة يةكيتى– 1نازانيت. باشى بة توركمان و دةويت كؤتايى فةيلى– 2. هةلبذاردن بانطةشةى بؤ ناوخؤ وةزارةتى هؤشداريةكانى– 3دةكات. هةلبذاردنةكان ضاوديرى عةرةبى كؤمكارى– 4هةية. سةرثيضيش93 و كانديد25 بؤ سزا– 5. نةداوة كةسيان ثةالمارى : اليةنطرانيان ثارتى– 6دةكات. دةنطدةر بؤ ئازادى داواى ضاو ريكخراوى– 7. دواناخات خويندن نويى وةرزى هةلبذاردن– 8دةكات. هةريم هةلبذاردنةكانى بؤ كار بةريتانيا– 9 ذيانى لة مةبةستى كة دانراوة كاريكاتيرى وينةيةكى خوارةوةشدا بةشى لة

لة كة هةلبذاردن بانطةشةى كاتى و هةلبذاردن ثرؤسةى ثيش لة هاوالتيانة. لةنيوانيان كيشة دروستبوونى هؤى دةبيتة ناوضةكان لة بةشيك

: سييةم الثةرةى وتيذيةكانى توند لة باس لةراثؤرتيكدا هاوالتى رؤذنامةى سييةمى الثةرةى لة

بةريوة توندوتيذيةكان )كي ناونيشانى لةذير و كراوة هةلبذاردن بانطةشةى بةرى بي خؤيان حزبةكان نوسراوة مانشيت ذير لة ئةوةشدا دةبات( لةطةل

هةلمةتى هؤى بة داوة، روويان سليمانى لة طرذيانةى لةو دةكةن

29

Page 30: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

وينةيةك رؤذنامةكةش رووى ضةثى الى ثةرلةمان.لة هةلبذاردنى بانطةشةى بؤ حزبةكةيان ئاآلى دوواليةن اليةنطرانى دةدات ثيشان ئةوة كة دانراوةدريذكردؤتةوة. يةكترى مانشيتةكةى دانراوة راثؤرتيك خوارةوةيدا بةشى لة و سييةم الثةرةى هةرلة ذير ماليكية( لة لةسةر ضاويكى )ئؤثؤزسيؤن دةستثيدةكات بةوة

لة تيوةردان دةست ياسا دةولةتى هةية )ترسيان نوسراوة مانشيتةكةش خشتةى ثارتى( سةيرى قازانجى بؤ بكات كوردستاندا ثةرلةمانى هةلبذاردنى

. بكة3 ذمارة

ذمارة

تيبينىبابةت جؤرىناونيشانالثةرةرؤذ

يةكشةم1 مة

8/9/2013

و مانشيت1 لة ريكالم

الثةرةى ثيشةوة

،ئابور سياسى ى

الثةرةى لة بانطةشة ريكالمى وينةوهةية دا يةك

يةكشةم2 مة

8/9/2013

رؤذانةى2هةلبذاردن

وينةى و كاريكاتير

تةنز وةكدانراوة

هةوالى كورتة بة تايبةت

هةلبذاردن

دووةمدا الثةرةى لة وردةكارى نةكراوة

يةكشةم3 مة

8/9/2013

و راثؤرت3وينة

سياسى

( 3) ذمارة خشتةى

10/9/2013 سيشةممة1137 ذمارة هاوآلتى رؤذنامةى3-4: يةكةم الثةرةى

دوومليؤن ثارتى و يةكيتى نوسراوة يةكةم الثةرةى لة طةورة مانشيتيكى لة ذير لة هاتوة تردا ذمارةكانى لة دةدةن. هةروةكوو كانديدةكانيان بة دؤالريان

و دةات ثيشان ثةكةكة ثيشمةرطةيةكى ضةند دانراوة وينةيةك مانشيتةكةوة توركياية( هةلويستى )ثةكةكة: كاتى نوسراوة ويضنةكة خوارةوةى بةشى لة

رؤذنامةكة ناوةوةى راثؤرتيكى بؤ ريكالميك ويضنةكةش ضةثى رووى بةالى ريزةكانيان عيراق شيعةكانى نوسراوة بضوكدا، بؤكسيكى كراوة،لة

ريكدةخةن. ريكالمى بؤ كراوة تةرخان رؤذنامةكة يةكةمى الثةرةى خوارةوةى بةشى لة

سياسيةكان. اليةنة

: دووةم الثةرةى

30

Page 31: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

الى ستونى لة ، هةلبذاردندا رؤذانةى ذيرمانشيتى لة دووةم الثةرةى لة كاريكاتير وينةيةكى ضةث الى بؤ ناوةراست لة و هاتوة هةوال ضوار راست هةوالةكان كؤى كة دانراوة تر هةوالى كورتة شةش وينةكة ذير لة هاتوة

. هاتوة تياياندا و هةوال كورتة دة دةكاتة دوو لةالثةرة. دةباتةوة هةلبذاردن كي نية :طرنط بارزانى– 1. ثؤستةر هةلواسينى قوربانى دةبيتة طةنجيك– 2. دةكات اليةنةكان لة هاوكارى داواى حكومةت– 3. دوربخةنةوة هةلبذاردن بانطةشةى لة منداآلن– 4. حكةمةت لة كردنيان بةشدارى لة طؤران ثيوةرةكانى– 5. ياساين وملكةضى ناكةين :جياوازى سليمانى ئاسايشى– 6تؤمارنةكات. سكاآل مةودوا لة داوة بريارى يةكيتى– 7. بانطةشةن تيذيةكانى و توند يةكةمى زةرةرمةندى طةنجان– 8 دةبيت.60% لة بةشدارى : ريذةى شةمس تؤرى– 9

دةنط. ديتة دةنطدةران تؤمارى لةسةر بزوتنةوةش– 10: سييةم الثةرةى

لةم الثةرةيةدا لة راثؤرتيك دا باس لة ثةكةكة دةكات و دةليت " ثةكةكة :ئيستا كاتى هةلويستى توركياية ئةمة مانشيتى راثؤرتةكةية و لة

بةشى رووى الى ضةثى الثةرةكةش وينةيةكى طةريالكانى داناوة .لة بةشى خوارةوةى الثةرةى سييةمدا بة مانشيتيكى تؤخى رةش نوسراوة ،

يةكيتي دةضيتة ماآلن و لة دةنطى خةلك دةثرسيتةوة.سةيرى خشتةى بكة.4ذمارة

ذمارة

تيبينىبابةت جؤرىناونيشانالثةرةرؤذ

سيشةمم1 ة

10/9/2013

و مانشيت1 لة ريكالم

الثةرةى ثيشةوةوينة لةطةل

، سياسى كؤمةاليةتى

لة بانطةشة ريكالمى وينةوهةية دا يةك الثةرةى

سيشةمم2 ة

10/9/2013

رؤذانةى2هةلبذاردن

وينةى و كاريكاتير

تةنز وةكدانراوة

هةوالى كورتة بة تايبةت

هةلبذاردن

دووةمدا الثةرةى لة وردةكارى نةكراوة

سيشةمم3 ة

10/9/2013

و راثؤرت3وينة

سياسى

( 4) ذمارة خشتةى

يةكشةممة1140 ذمارة هاوآلتى رؤذنامةى3-515/9/2013

31

Page 32: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

: يةكةم الثةرةى نوسراوة طةورة مانشيتيكى بة هاوآلتى ذمارةيةى ئةو يةكةمى لةالثةرةى

وينةى مانشيتةدا ئةو (لةذير دهؤك و هةولير دةباتة بانطةشة )طؤران .لة كوذرا ريذةن خواردنةوةدا ضا لةكاتى نوسراوة لةسةرى دانراوة طةنجيك

ثاريزطارى ويضنةى بضوكدا بؤكسيكى لة رؤذنامةكة رووى ضةثى بةشى ئاسايشى كردوة داوام جار ضةندين نوسراوة تيايدا و دانراوة كةركوك ذيريةوة لة (كراوة19) الثةرة بؤ ريكالم .هةروةها يةكبطرنةوة وثارتى يةكيتى

باوكم. كةريمى سةيد شةهيد بؤ نامةيةك نوسراوةكراوة. سياسى دوواليةنى بؤ ريكالم يةكةمدا الثةرةى خوارةوةى بةشى لة

: دووةم الثةرةى راست لةالى هةلبذاردن رؤذانةى هةوالى بة تايبةتة كة دا دووةم الثةرةى لة

هةلبذاردن لةسةر هةوال كورتة دة و بةطةورةيى دانراوة منداليك وينةى: بآلوكراوةتةوة،لةوانةش تيايدا

. هيمنتربن هةفتةية :ئةم اليةنطرانى بؤ ثارتى– 1. شةهيد دةكرينة بانطةشة كوذراوةكةى دوو– 2. كشايةوة هةلبذاردن لة وهةذاران ثةريشان– 3. نابيت رشتن بةخوين بانطةشة دةرونزانى ثسثؤرانى– 4. بةغدا سةر دةخاتة كاريطةرى هةريم هةلبذاردنى– 5. بانطةشة دةبيتة حكومةت دةستثيشخةرى شةش– 6الدةدات. سنور لة خةريكة : بانطةشة ثةرلةمان– 7. تيكنادات موضة دابةشكردنى خشتةى هةلبذاردن– 8بةنديخانةكان. و نةخؤشخانة دةبريتة دةنطدان بنكةى– 9

. دةكات بيبةش هةلبذاردن لة كةرطةل ثارة و هيز– 10

: سييةم الثةرةى رووى راستى الى بةشى . لة بالوكراوةتةوة بابةتانة ئةم سييةم الثةرةى لة

بابةتةكة لةطةل دهؤك و هةولير دةباتة بانطةشة طؤران نوسراوة رؤذنامةكة وينةكةش بن و خوارةوة بةشى داناوة. لة وينةيةكى خوارةوة لةبةشى هؤى بة دةكريت هاتوضؤ سةرثيضي لة ضاوثؤشى ناونيشانى بة بابةتيك

؟ هةلبذاردنةوة خوارةوة بؤ لةسةروة نوسراوة ستونيك ضةثى الى و الثةرةكة لةرووى

و منداالن )ميدياى بةناونيشانى بآلوبؤتةوة تيا بابةتيكى و دريذبؤتةوة. بكة5 ذمارة خشتةى .سةيرى سياسى بانطةشةى

ذمارة

تيبينىبابةت جؤرىناونيشانالثةرةرؤذ

يةكشةمم1 ة

15/9/2013

و مانشيت1 لة ريكالم

الثةرةى ثيشةوة

، سياسى كؤمةاليةتى

لة بانطةشة ريكالمى وينةوهةية دا يةك الثةرةى

32

Page 33: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

يةكشةمم2 ة

15/9/2013

رؤذانةى2هةلبذاردن

وينةى وتيدابةكارهاتو

ة

هةوالى كورتة بة تايبةت

هةلبذاردن

دووةمدا الثةرةى لة وردةكارى نةكراوة

يةكشةمم3 ة

15/9/2013

و راثؤرت3وينة

نوسينى طؤشة

سياسى

( 5) ذمارة خشتةى

سيشةممة1142 ذمارة هاوالتى رؤذنامةى3-617/9/2013

يةكةم الثةرةى ثارة بارزانى : نيضيرظان )طةرميان نوسراوة تيايدا ذمارةية ئةم مانشيتى

وينةكة لةسةر و مانشيتةكة خوار لة داناوة وينةيةكى هةروةها دةبةخشيتوة ضةثى بةشى .هةروةها دةكات هةريم لة زياتر وةبةرهينانى توركيا نوسراوة

بةشى لة كردوة، سياسى اليةنيكى بؤ ريكالميكى رؤذنامةكة رووى دوو بؤ ريكالمى تر ذمارةكانى بةهةمانشيوةى يةكةم الثةرةى خوارةوةى

. كردوة سياسى اليةنى

: دووةم الثةرةى دةنط هةزار سي بؤ كانديد : شةش )سةنطاو هاتوة دا دووةم الثةرةى لة

. لة وينة بةبي بالوكراوةتةوة، دا سةرةوةى لةبةشى و رؤذنامةوانية بابةتيكى هةوالى كورتة ثينج دا هةلبذاردن رؤذانةى لةو خوارةوةشيدا بةشى

ضاوةريى دانيشتوة هاوالتيةك كة وينةيةك لةطةل هاتوة تيايدا بآلوكردؤتةوةدةكات. ريبواران هاوكارى

. دةردةكات قةوارةكان بؤ نوي سزاى كؤمسيؤن– 1. دةنطدان رؤذةثشوةكانى– 2. داين ثةالماريان بادينان :لة ضارةسةر ثارتى– 3. كانديدبوون قوربانى بة كرد قايمقاميةكةى ثؤستى– 4دادةخات. دةروازةكان و فرؤكةخانة و سةرةكيةكان ريطا دةنطدان– 5

: سييةم الثةرةى بآلكراوةتةوة ،راثؤرتيك سةرةوةدا بةشى لة و سييةمدا الثةرةى لة

ذير لة دةبةخشيتةوة ثارة لةطةرميان بارزانى نيضيرظان بةناونيشانى دةداتة دينار مليؤن دةيان ثارتيةوة لقى ريطةى لة نوسراوة ناونيشانةكةشدا

نيضيرظان لة هاوكارييان داواى طةرميان بؤ سةردانةكةيا لة ئةوكةسانةى كراوة. سياسى اليةنيكى بؤ ريكالم خوارةوةشى كردبوو.( بةشى بارزانى بكة.6 ذمارة خشتةى سةيرى

33

Page 34: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ذمارة

تيبينىبابةت جؤرىناونيشانالثةرةرؤذ

سيشةمم1 ة

17/9/2013

و مانشيت1 لة ريكالم

الثةرةى ثيشةوة

، ئابورى سياسى

لة بانطةشة ريكالمى وينةوهةية دا يةك الثةرةى

سيشةمم2 ة

17/9/2013

لة راثؤرت2 بةشى

سةرةوة رؤذانةى

هةلبذاردن وينةى و

تيدابةكارهاتوة

هةوالى كورتة بة تايبةت

، هةلبذاردن لةطةلراثؤرت

دووةمدا الثةرةى لة وردةكارى نةكراوة

سيشةمم3 ة

17/9/2013

و راثؤرت3وينة

ريكالم

سياسى

( 6) ذمارة خشتةى

هاوآلتى رؤذنامةى ى دةنطدان ثاشكؤى هاوآلتيةوة رؤذنامةى ستافى اليةن ولة هةلبذاردنةكان بة تايبةتة ثاشكؤية ئةم

كةتيايدا هةلبذاردن، بانطةشةى بة تايبةتة دةردةضوو،ثاشكؤيةكى اليةنةكانى و بانطةشة بة تايبةت هةوالى و راثؤرت ووتارو ضاوثيكةوتن ذمارةكانى ناو لة ثاشكؤيةش ئةم دةكردةوة بالو هةلبذاردن بةشداربوى

بآلو رؤذنامةكة لةطةل دادةنراو شةممة ثينج رؤذانى لة هاوالتى رؤذنامةى. دةكرايةوة

34

Page 35: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

دةلين ثيمان تويذينةوةية لةم ةكانئةنجام هيشــتا تايبــةتي بة هــاوالتي رؤذنامــةي و طشــتي بة كوردي يةكةم: رؤذنامةي

لة كة بطــونجينن، طةورةية طؤرانكاريية ئــةو لةطــةل خؤيــان نــةيانتوانيوة داوة هــةوال بة بايــةخي رؤذنامةكة كايــةوة. ئةوةنــدةي هاتووةتة نويدا ميدياي

نةداوة. ورد بةدواداضووني بة بايةخي هيندة نيو

ــةي ــ ــاوالتي دووةم: رؤذنام ــ ــةرةي ه ــ ــةرخانكردووة دووةمي الث ــ كورتة بؤ تـةكاني بة بـــــوو ثيويست الثةرةية ئـــــةو كاتيكداية لة ئةمة بانطةشة هةوالــــ نــةك ثركرابايةوة زؤرترةوة داتاي و وردةكاري و راثؤرت و ورد بةدواداضووني

دةكــريت هةواالنة كورتة ئــةو ئيســتادا سةردةمي لة ضونكة هةوال كورتةي بةــةي لة ضــركة بة ضــركة ــةوة ريط ــةران بة مؤبايل ــان بطــةن خوين ــةرة ي مالث

بيانطوازنةوة. ضركة بة ضركة ئةليكترؤنييةكان

ــةكاني بة بةرضاوي بايةخي سييةم: رؤذنامةكة ــةتي وين و داوة بانطةشة هةلم ســييةمدا و دووةم و يةكــةم الثــةرةي ســي هــةر لة ذمارةكانييــدا زؤربــةي لة

هةلبـــذاردنيي ثرؤســـةي بة تايبـــةت طـــةورةي قـــةبارة و جياجيا وينـــةيبالوكردوونةتةوة.

رؤذنامةكــةي يةكــةمي الثــةرةي مانشــيتةكاني زؤرينــةي ضوارةم: رؤذنامةكة ثرؤســةي و بانطةشة هةلمــةتي بة ثةيوةســتن بابةتانةي ئةو بؤ تةرخانكردووةهةلبذاردنةوة.

رؤذنامةية ناسـنامةي و طرنط هةرة الثةرةي كة يةكةمدا، الثةرةي ثينجةم: لة مانشــيت تانيا و دراوة هةلبذاردن كانديدةكاني بؤ ريكالم بابةتي بة بايةخ زؤرتر

ــةوة بالو يةكةم الثةرةي سةرةوةي بةشي لة وينةدار هةواليكي و بة و كراونةتريكالم. بؤ تةرخانكراوة الثةرةكة خوارةوةي بةشي طشتي شيوةيةكي

ــةرةي ــ ــةم:الث ــ ــييةمي شةش ــ ــيوةيةكي بة رؤذنامةكة س ــ ــتي ش ــ وةك طش لة و خوارةوة و سةرةوة بةشيي دوو بؤ دابةشكراوة رؤذنامةكة ستاندارديكي

كراونةتةوة. بالو هةوالي راثؤرتيكي بةشيكيشياندا هةر

هؤشــياري وردةكــاري و رينمايي بة بايةخي ثيويست وةك حةوتةم: رؤذنامةكة ريكالمانـــةي ئـــةو تـــةنيا و نـــةداوة هةلبـــذاردن ثرؤســـةي لة بةشـــداري

ــةوة سةربةخؤي باالي كؤميسيؤني لة كة بالوكردوونةتةوة ــؤي هةلبذاردنةكان بـردراوون ــ ـةي ريكالمي بابـــةتيكي وةك و ني لة و كـــردوون لةطـــةل مامةلــبالويكردوونةتةوة. ريكالم بة تايبةت و ناوةوة الثةرةكاني

ــةي ــتةم: رؤذنام ــاوالتي هةش ـراي ه ـ ــداني وي ــةي بة بايةخ و بانطةشة ثرؤســةت ثاشكؤيةكي هةفتانة ثرؤسةكة زياتري روومالكردني بؤ هةلبذاردن، بة تايب

ـراي ثاشـــكؤيةدا لـــةو و كردووةتـــةوة بالو هةلبـــذاردني ــ زؤري ريكالمي وي35

Page 36: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــدةكاني ــذاردن كاندي ــةكي هةلب ــاو ذمارةي ــةوال بةرض ــؤرت و ه ــاري و راث وت.بالوكراونةتةوة ثرؤسةكةوة بارةي لة رؤذنامةوانيــةم: جيى ــةى لة ســةرنجة نؤي وةك كة هــاوالتى رؤذنامــةى ذمارةكــانى زؤرين

كــراوة ســليمانى و هةولير لةسةر فؤكس زياتر وةرطيراوة تويذينةوة سامثليــةكى و ــالى زؤر تارادةي ــانى رووم ــؤك رووداوةك ــةتى و ده لة بانطةشة هةلم

كراوة. فةرامؤش ثاريزطاية ئةو سنورى

36

Page 37: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ثاشكؤكان

37

Page 38: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

(1ثاشكؤى ذمارة )كوردستان نيشتمانى ئةنجومةنى ى1992 هةلبذاردنى كؤتايى ئةنجامى

ســليمانهةولير ليست ناوى ى

كـةركو دهؤكك

%ذ.دةنط

ديمـــــــوكراتى ثـــــــارتىكوردستان

152143

92449

168983

24604

437879

45,05%

سؤسياليســــتى حــــزبىكوردستان

884311978

1983203824882

2,56%

%2101111863363399031طةل ثارتى

1104 شيوعى حزبى7

56921546283721123

3,17%

1109 ئيسالمى بزوتنةوةى2

29334

3874480849108

5,05%

خـــــــوازة ديمـــــــوكراتبياليةنةكان

1842134955550,06%

نيشـــــــتمانى يـــــــةكيتىكوردستان

148352

207168

15184

53139

423833

43,6%

3358 طشتى كؤى27

349164

198352

88610

971953

87,4%

38

Page 39: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

(2) ذمارة ثاشكؤى2005ئةنجامى هةلبذاردنةكانى ثةرلةمانى كوردستان سالى

ذمارة

كـــــــــــــؤيليستةكان ناوىدةنطةكان

ذمـــــــارةىدةنط ريذةىكورسي

ديمــــــوكراتى نيشــــــتمانى1 كوردستان

157066389.55%104

6%852374.86كوردستان ئيسالمى كؤمةلى2 و كيشــان زةحمــةت حــزبى3

سةربةخؤكان205851.17%1

ديمـــوكراتى كـــارى ثـــارتى4كوردستان

117480.67%0

طةلى ديموكراتى بزوتنةوةى5كوردستان

109520.62%0

0%102620.59بياليةنةكان ليستى60%90810.52عيراق كؤمارى تةجةموعى7 ضارةســــــــةرى ثــــــــارتى8

كوردستان ديموكراتى94990.54%0

ــةرةى9 وةحــدةى نيشــتمانى ب عيراق

82550.47%0

ديموكراسى بزوتنــــــــةوةى10كوردستان خوازانى

66900.37%0

ثاريزطــــــــارانى ثــــــــارتى11كوردستان

55060.31%0

ــيزبى12 ــ ــةخاى ح ــ ــةنى ئ ــ وةت عيراقى

34220.20%0

0%20180.12كوردستان نيشتمانى رةوتى13111%175919100دةنطةكان طشتى كؤى

23760رةتكراوةكان دةنطة

2009 كوردستان ثةرلةمانى هةلبذاردنى كؤتايى ئةنجامى

ذمــارةىليست

كـــــــــــــؤىليستةكان و قةوارة ناوىدةنطةكان

ذمـــــــارةى دةنط ريذةىكورسى

39

Page 40: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

59%107637057.37 كوردستانى ليستى54

عةدالــــــةتى و ئــــــازادى55كؤمةاليةتى

150380.80%1

44502423.7325طؤران ليستى57

بزوتنــــــةوةى ليســــــتى58 ئيسالمى

271471.45%2

ــةتطوزارى ليســتى59 و خزم ضاكسازى

24084212.84%13

56900.302رافيدةين ليستى67

ــعبى مجلس68 ــدانى الش لكلاالشورى السريانى

105950.563

ـــــــــديمكراتي الحركة69 اـل توركمانى

184640.98%3

1%39060.21هةولير توركمانى ليستى70

1%70770.38 توركمانى اصالحى قايمةى72

41980.221باكويان داود شاهين ارام74

111%647994100دةنطةكان طشتى كؤى

( 3) ذمارة ثاشكؤى

21/9/2013( ئةنجامى هةلبذاردنى 4 ذمارة )ثاشكؤى كورسى ذمارةى ليستةكان و قةوارة ناوى

38 كوردستان ديموكراتى ثارتى23 طؤران بزوتنةوةى

18كوردستان نيشتمانى يةكيتى10 ئيسالمى يةكطرتوى

40

Page 41: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

8 ئيسالمى كؤمةلى1 ئيسالمى بزوتنةوةى

1سؤسياليست1 شيوعى

11 كةمةنةتةوةكان111 طشتى كؤى

41

Page 42: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

سةرضاوةكان(.1142 ،1137،1140 ،1132،1135 ،1130) ذمارةكاني هاوالتي -رؤذنامةي1ــةدران2 ــةد - ب ــةبيب، ئةحم ــةكاني ح ــتان، هةلبذاردن ــاري ي19 كوردس 1992 ئاي

. 1998 هةولير، يةكةم، ضاثي دةستهاويذ، بةلطةو3- ــراني هةلبــذاردن، ملمالنيي كاظاناك دةنيس ضــاثي خؤشــناو، ئــةبوبكر وةرطي

.2005 سالي، يةكةم،

ــارةي راثــؤرت طةوهــةري، - حةميد4 ــذاردن دةرب كوردســتان، ثةرلــةماني و هةلب .1992 ستؤكهؤلم،

ــراق، كوردســتاني ستانســفيلد، - طــةراس.ئــار.ظي.5 و سياسي ثةرةســةندني عي سةردةشــتي،ضــاثي ،ثرؤفسـيؤر.ي.د. ياســين وةرطيراني، ديموكراسي، ثشكوتني

.2010 يةكةم،ــوف، - محةمــةد6 ــذاردن رةئ يةكــةم، ضــاثي ،2010-1992 لةكوردســتان، هةلب

.2013 سليماني، ، كارؤ ضاثخانةي عةبــدولال، هةلكــةوت وةرطيراني هةلبذاردنةكان، و راطةياندن هاوةرد، - رووس7

.2013 سليماني، 2009 راطةيانــدن+هةلبذاردنــةكان، عةبــدولال، هةلكــةوت و هــاوةرد - رووس8

سليماني.

مالثةرةكان:

نوي، كوردستاني ميديا،رؤذنامةي سياسيي كاريطةريي سولتان ، ئةحمةد - ئاوات1ــــــــــــــــــــةرةي ــــــــــــــــــــيرورا.. الـث ?http://www.knwe.org/Direje.aspxـب

Cor=2&Besh=Witar&Jimare=15941.ــةدين، - دالوةر2 ــةركردةكان رؤلي عةالئ ــةيني لة س ــايي و كةمث ــذاردني ياس هةلب

.http://sbeiy.com/ku/ByaniArticleDetail.aspx?id=332 ئازاد، دةنطداني بيطةرد و هةلبـــذاردن، ثرؤســـةي لةمـــةر بياليةنانة خويندنةوةيـــةكي عةبـــدوال، -كـــنير3

http://hawlati.co/%D8%A6%DB%95%D8%B1%D8%B4%DB%8C%DA%A4%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86/42021 .

?http://kurdistan-parliment.org/default.aspxثةرلــــــــةمان –ســــــــايتي 4page=sitents&c=parliment_history2005.

راطةيانــدني هةلبذاردنــةكان ســةربةخؤي بــاالي كؤمســيؤني رةسمي - مالثةري5/http://www.ihec.iqئةنجامةكان:

ســبةي، ســايتي هةلبذاردنــدا، لةثرؤســةي راطةيانــدن رؤلي ميراودةلي، - ميران6http://sbeiy.com/(S(uwyf1kzztvaxeim1sy20dli2))/article_detail.aspx?

ArticleID=1527&AuthorID=352 .

لةضــــــــيداية؟! هةلبــــــــذاردن بــــــــةهاي عةبــــــــدولال، - عةدالــــــــةت7http://walapress.com/NewsArticle_67_12.

ضاوثيكةوتن42

Page 43: Rozhnamawany com بايهخپێدانى رۆژنامهى هاوڵاتى به ههواڵى ههڵبژاردن

ــةري سةرثةرشــتياري رةحمــان، ئةرســةالن ضــاوثيكةوتن،-ــ 1 ،NRT مالث رؤذي 15/3/2014.

لة طــؤران بزوتنةوةي هةلبذاردني ذوري بةرثرسي ئةنوةر هيمن - ضاوثيكةوتن،2.6/3/2014 هةولير،

هـاوالتي رؤذنامـةي ثـةيامنيراني بةرثرسي صادق فةرمان لةطةل - ضاوثيكةوتن3.2014-3-12 هةولير لة ديمـــوكراتي ثـــارتي هةلبـــذاردني بةرثرسي طـــؤران خةســـرؤ – ضـــاوثيكةوتن،4

.16/3/2014 رؤذي كوردستان،

43