rozwÓj sŁuchu, mowy i jĘzyka u dzieci sŁyszĄcych i niesŁyszĄcych
DESCRIPTION
ROZWÓJ SŁUCHU, MOWY I JĘZYKA U DZIECI SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH. PORÓWNANIE autorka: Marzena Kitłowska-Kurpiel 2011r. 8 ETAPÓW REAKTYWNOŚCI SŁUCHOWEJ DZIECKA OD 0 DO 24 m.ż . WG Kevina Murphy. WAŻNE! DO 13 MIESIĄCA. NADAJEMY DŹWIĘKI PO LEWEJ STRONIE DZIECKA - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ROZWÓJ SŁUCHU, MOWY I JĘZYKA U DZIECI SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH
PORÓWNANIEautorka: Marzena Kitłowska-Kurpiel
2011r.
8 ETAPÓW REAKTYWNOŚCI SŁUCHOWEJ DZIECKA OD 0 DO 24 m.ż. WG Kevina Murphy
LP. WIEK DZIECKA RODZAJ REAKCJI
1 O-4 miesiąc życia
Dziecko budzi się ze snu na dźwięk o dużym natężeniu (80-90 Db)
2 3–4 miesiac zycia
Niemowle porusza głowa w odpowiedzi na głosnybodziec dzwiekowy
3 4–7 miesiac zycia
Niemowle kieruje głowe w płaszczyznie poziomej wkierunku dosc głosnego zródła dzwieku nadawanegoponizej jego głowy.
4 7–9 miesiac zycia
Dziecko lokalizuje dosc cichy dzwiek dochodzacyponizej jego głowy, poczatkowo przekrecajac głowew bok, a nastepnie w dół, czyli w kierunku zródładzwieku.
5 9–13 miesiac zycia
Dziecko lokalizuje bezposrednio cichy dzwiekdochodzacy z dołu, patrzac w dół
6 13–16 miesiac zycia
Dziecko lokalizuje ciche zródło dzwieku dochodzacepowyzej głowy, patrzac najpierw w bok, a pózniej dogóry.
7 16–21 miesiac zycia
Dziecko lokalizuje bezposrednio ciche zródłodzwieku dochodzace z boku, ponizej i powyzej jegogłowy.
8 21–24 miesiac zycia
Dziecko lokalizuje bezposrednio ciche zródłodzwieku dochodzace pod róznymi katami.
WAŻNE!DO 13 MIESIĄCA
• NADAJEMY DŹWIĘKI PO LEWEJ STRONIE DZIECKA• DO LEWEGO UCHA • PONIŻEJ POZIOMU GŁOWY
DZIECKA
ZASADY TERAPII SŁUCHOWEJ
Zasada I
Bodźce akustyczne nadajemy poniżej głowy dziecka.
Zasada II
Początkowo bodźce akustyczne są bardzo głośne.
ZASADA III
Dźwięki nadajemy najpierw do lewego ucha potem do prawego.
ZASADA IV
Początkowo bodźce akustyczne nadajemy z dalszej odległości i zbliżamy źródło dźwięku do
ucha dziecka (czyli np. uderzając w bębenek zbliżamy się z nim do ucha dziecka) obserwując bardzo uważnie, w którym momencie dziecko zaczyna reagować.
ZASADA V
Dźwięki nadajemy zawsze do obu uszu, czyli stymulujemy jednakowo ucho prawe i lewe,
niezależnie od stopnia uszkodzenia słuchu jakie występuje w obu uszach.
ZASADA VI
Często zmieniamy rodzaj bodźca akustycznego, czym uatrakcyjniamy terapię, dźwięki muszą być różnorodne.
ZASADA VII
Nadajemy początkowo głośne dźwięki a następnie zmniejszamy ich natężenie obserwując reakcję dziecka na najcichszy bodziec.
ZASADA VIII
W ćwiczeniach przestrzegamy kolejności dojrzewania funkcji lokalizacyjnych.
ZASADA IX
Nadawanie przez nas bodźca jest niewidoczne dla dziecka (nie zmieniamy pozycji ciała, nie
wykonujemy specjalnych ruchów, tak żeby dziecko nie mogło się zorientować kiedy się dźwięk zaczyna a kiedy kończy).
ZASADA X
Dźwięki nadawane przez nas muszą obejmować wszystkie częstotliwości, które znajdują się
w paśmie mowy (od 500 do 4000 Hz a nawet do 8000 Hz). Jednak szczególną uwagę zwracamy na
wysokie częstotliwości, gdyż to od nich będzie w przyszłości zależało czy dziecko zróżnicuje spółgłoski(s-z),(sz-ż), (f-s) itd.
ZASADA XI
Te same ćwiczenia muszą być wielokrotnie powtarzane, żeby zostały dobrze utrwalone tzn.
po nadaniu dźwięku – dziecko natychmiast reaguje, szuka źródła dźwięku, po jakimś czasie identyfikuje
dźwięk pokazując ilustrację bądź desygnat (przedmiot), a następnie dziecko nazywa to co usłyszało.
ZASADA XII
Początkowo prezentujemy dziecku dźwięki wyraźnie kontrastowe (bardzo różniące się od
siebie, np. bębenek i trójkąt – niskie i wysokie tony). Oprócz dźwięków instrumentów perkusyjnych,
które są zróżnicowane pod względem wysokości, bardzo dobre do ćwiczeń słuchowych są zabawki
zwierząt wydające dźwięk. Różnią się także między sobą np. krowa (muuuu – niskie dźwięki), a wąż
(ssssssss – wysokie dźwięki).
ZASADA XII c.d.Należy zwrócić uwagę przy zakupie zwierzątek, aby dźwięki przez niewydawane były jak najbardziej zbliżone do naturalnych odgłosów. Czasem
możemy samodzielnieprzygotować pomoce do ćwiczeń słuchowych, takim przykładem mogą być
jednakowe pojemniki(np. plastikowe po kremach, metalowe po herbacie, plastikowe butelki
jednakowego kształtu i wielkości,które oklejamy taśmą w celu zasłonięcia wnętrza butelki), do których
wsypujemy ryż, kaszę, makaron.Każdy pojemnik podczas potrząsania nim wydaje inny dźwięk. Możemy
porównywać natężeniedźwięku (cicho-głośno), a także wysokość dźwięku (nisko-wysoko). Dbamy
tylko o dokładne domknięciepojemników, żeby się z nich nic w trakcie zabaw nie wysypało.
ZASADA XIII
Ćwiczenia słuchowe muszą być prowadzone systematycznie, codziennie, powtarzane po
kilka razy w ciągu dnia.
ZASADA XIV
Podczas wykonywania ćwiczeń słuchowych dziecko powinno być skupione,
skoncentrowane
PROGRAM WCZESNEGO WYCHOWANIA SŁUCHOWEGO DOREEN POLLACK 1984R.
• świadomość dźwięku,• lokalizacja bodźców dźwiękowych,• rozwój słyszenia na odległość (rozwój słuchu przestrzennego),• rozwój rozróżniania (dyskryminacji) bodźców,• zabawa głosem,• rozwój schematu słuchowego,• audytywne sprzężenie zwrotne• słowa funkcyjne,• język symboliczny,• rozwój zakresu pamięci słuchowej (i jej trwałości) oraz następstwa czasu.
ĆWICZENIA SŁUCHOWE POWINNY OBEJMOWAĆ NAST. ELEMENTY:
• czas trwania dźwięku (długo–krótko),• ilość nadawanych sygnałów akustycznych• tempo nadawanego sygnału akustycznego• (szybko–wolno),• natężenie dźwięku (wysoko–nisko),• lokalizacja źródła dźwięku,• rytm
OBSERWUJEMY REAKCJE DZIECKA NA DŹWIĘK:
• zatrzymanie na chwilę wzroku,• grymas twarzy,• mrugnięcie powiekami,• znieruchomienie,• nadmierne pobudzenie,• wyprostowanie rąk lub nóg,• nagły krzyk,• płacz,• obrót głowy w kierunku źródła dźwięku.
ROZWÓJ MOWY I JĘZYKAOKRES MELODII 0 - 1 r.ż.
Dziecko słyszące
Krzyk - apel2-3 m.ż. głużenieOd 4m.ż. Reakcja na intonację6m.ż. gaworzenie10m.ż. EcholaliaDziecko uczy się różnicowania przebiegów melodycznych wypowiedzi i łączy je z określonymi stanami emocjonalnymi, uczy się słuchowego różnicowania sylab, rozwija sprawność psychomotoryczną.Kształtują się podstawy słuchu fonematycznego i autokontroli słuchowej. Powoli odkrywa kod językowy i zasadę wpływania na innychb za pomocą głosu.
Okres melodii – dziecko niesłyszące
• Nie odbiera dźwięków mowy zatem i swojego głużenia.• Nie odkrywa kodu językowego• Nie odkrywa związku między głosem a reakcją innych
ludzi.• Gesty jako element komunikacji.• OKRES MELODII U NIEKTÓRYCH DZIECI Z WADĄ SŁUCHU
NIE WYSTĘPUJE.• KONSEKWENCJA: trudności w opanowaniu prozodycznych
elementów wypowiedzi – rytmu, melodii, akcentu, intonacji.
ROZWÓJ MOWY I JEZYKAOKRES WYRAZU - DRUGI ROK ŻYCIA
Dziecko słyszące
•Burzliwy rozwój ruchowy i poznawczy•Stymulacja funkcji słuchowych w zakresie dźwięków mowy•Doskonalenie pamięci słuchowej i słuchu fonematycznego •Rozwój autokontroli słuchowej•Rozwój sprawności narządów artykulacyjnych i rozwój mowy dźwiękowej•Intensywne poszerzanie słownika biernego i czynnego i rozwój rozumienia wypowiedzi otoczenia•Rozwijanie znajomości gramatyki języka•Początki umiej. uogólniania i mowy wewnętrznej
OKRES WYRAZU - DZIECKO NIESŁYSZĄCE
• Okres wyrazu pojawia się z dużym opóźnieniem, w wieku przedszkolnym lub szkolnym
• Rozumienie mowy czyli słownictwo bierne nie rozwija się w sposób naturalny z powodu zakłóceń w odbiorze mowy
• Konsekwencja: bez specjalnej terapii nie pojawia się mowa dźwiękowa
ROZWÓJ MOWY I JĘZYKAOKRES ZADANIA - TRZECI ROK ŻYCIA
DZIECKO SŁYSZĄCE
•Pojawienie się wszystkich typów zdań dwu- i trzywyrazowych (brak jeszcze przyimków, zaimków i spójników)•Doskonalenie i rozwój mowy dźwiękowej•Rozwój słownictwa czynnego (około 1000 słów)i biernego •Odkrywanie reguł gramatycznych języka•Rozwój umiej. poznawczych•Rozwój słuchu fonemowego•Rozwój rozumienia mowy
OKRES ZDANIA - DZIECKO NIESŁYSZĄCE
• Nie ma możności poznawania języka drogą naturalną
• Ograniczone możliwości poznawcze ze względu na okrojone informacje o otaczającym świecie
• Powolny rozwój mowy dźwiękowej i to przy zastosowaniu specjalnej terapii
• Opóźniony rozwój słownictwa i trudności w odkrywaniu reguł gramatycznych języka polskiego
ROZWÓJ MOWY I JĘZYKAOKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ 4-6 LAT
DZIECKO SŁYSZĄCE •Intensywny rozwój fizyczny i umysłowy
•Doskonalenie sprawności językowej (rozbudowane wypowiedzi, swobodne rozmowy)•Bogate umiej. komunikacyjne•Rozwinięty słuch fonemowy i fonematyczny, zdolność syntezy i analizy głoskowej•Doskonała pamięć słuchowa i świadomość fonologiczna
OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ – DZIECKO NIESŁYSZĄCE
• Rozwijanie słuchu i mowy specjalnymi metodami terapeutycznymi.
• Zdobywanie sporym wysiłkiem kolejnych etapów znajomości języka z większym lub mniejszym opóźnieniem w stosunku do słyszących rówieśników
WAŻNE!
W głuchocie prawostronnej występuje więcej trudności w komunikacji językowej (dysortografię, dysleksję, problemy w porozumiewaniu się , nauce czytania i pisania, przyswajaniu mowy i umiej. komunikacyjnych)
WAŻNE!
• W głuchocie lewostronnej obserwuje się znacznie mniej negatywnych konsekwencji w zakresie przyswajania wiedzy i komunikowaniu się z otoczeniem, co ma istotne znaczenie dla rozwoju dziecka. W lewostronnej głuchocie na pierwszym planie są problemy emocjonalne. Preferowane są przedmioty ścisłe. Kłopot może sprawiać całościowe postrzeganie problemu w naukach humanistycznych oraz rytmu i melodii w muzyce.
TEST ROZWOJUN REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY
Obecność reakcji Obecność reakcji
NoworodekReaguje zmrużeniem oczu lub nagłym rozłożeniem rączek na bardzo głośne dźwięki
TAK NIE
1–3 miesiąc życia
Reaguje zmrużeniem oczu lub nagłym rozłożeniem rączek na głośne dźwięki
Przestaje ssać, gdy słyszy głośny dźwięk
Od 2 miesiąca reaguje na głos bliskiej osoby (kiedy jej nie widzi)
Budzi się przy głośnych dźwiękach
Głuży wydając gardłowe dźwięki lub samogłoski
Reaguje np. na stukanie, dźwięk odkurzacza itp.
3–6 miesiąc życia
Zwraca głowę w kierunku dźwięku grzechotkiLubi zabawki dźwiękowe, w tym grzechotkiBudzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówiOd 5 m–ca zaczyna gaworzyć, cieszyć się dźwiękiem
Od 5 m–ca zaczyna reagować gaworzeniem na mowę matkiReaguje płaczem lub podrywa się przy głośnym hałasieUspokaja się słysząc znany głosZwraca głowę w kierunku głosu znanej osoby lub gdy jest wołane po imieniu© Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu 2002
TEST ROZWOJU REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY
6–10 miesiąc życia
Reaguje na zakaz „nie wolno”Reaguje na swoje imię
Zwraca głowę w kierunku dźwiękuBudzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówiUżywa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę– gaworzeniem nawiązuje dialog z matkąReaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie łyżeczką o brzeg szklankistukanie łyżeczką o brzeg szklankiŁączy dźwięki i powtarza sylaby, np. ba–ba, da–daba, da–daBawią go rymowanki, zabawa kosi–kosi
TEST ROZWOJU REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY
12 miesiąc życia
Reaguje na zakaz „nie wolno”Reaguje na swoje imię, zwraca głowę w kierunku, z którego dochodzi głosZwraca głowę w kierunku interesującego dźwiękuBudzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówiUżywa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę – zaczepiaPróbuje naśladować głos mamy, taty pod względem rytmu i głośnościSpogląda lub wskazuje palcem na przedmioty, osoby, gdy się o to poprosiTańczy, porusza się i wydaje dźwięki w takt muzykiMówi pierwsze słowa (mama, tata), mówi i pokazuje np. pa–pa, nieNaśladuje głosy zwierząt, wypowiada niektóre onomatopejeRozumie pytania: gdzie jest tata, mama?
TEST ROZWOJU REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY
12–18 miesiąc życia
Reaguje na zakaz „nie wolno”Reaguje na swoje imię wołane z drugiego pokojuReaguje na polecenia i pytania np.: chodź, czy chcesz więcej?Naśladuje wiele wypowiadanych przez Ciebie słówSzuka źródła interesującego go dźwiękuReaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie łyżeczką o brzeg szklankiMówi 3 lub 4 słowa
Bawią go rymowanki, zabawa kosi–kosiTańczy przy muzyce
Poproszone pokaże nos, oko, ucho
TEST ROZWOJU REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY
18–24 miesiąc życiaPokazuje różne części ciałaSpełnia proste polecenia np.: włóż piłkę do pudełka, daj lalęOdpowiada na pytania np. czy chcesz więcej?Szuka źródła interesującego go dźwiękuReaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie łyżeczką o brzeg szklankiMówi od 20 do 300 słów
Śpiewa i tańczy przy muzyce
Pokazuje znane obrazki, gdy się je nazywaNazywa to, czego chce: auto, soczek, ciastkoPotrafi naśladować np.: kota, psa pokazując obrazek
TEST ROZWOJU REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY
2–4 rok życia
Słucha radia i telewizji na tym samym poziomie głośności co inni członkowie rodzinySpełnia trudniejsze polecenia słowne np. schowaj zabawki
Odpowiada na pytania: co to jest?
Szuka źródła interesującego go dźwięku
Zadaje pytania interesując się otoczeniem
Mówi coraz więcej zdaniami, opowiada proste bajki lub wymyślone historyjki
Śpiewa i tańczy przy muzyce
Słyszy i rozumie rozmowę w drugim pokoju
Co powinno zaniepokoić?
• 3 miesiąc – dziecko nie reaguje na głośne dźwięki • 6 miesiąc – nie gaworzy, nie zwraca głowy w kierunku źródła
dźwięku• 7 – 12 miesiąc – nie reaguje na swoje imię, nie rozumie
prostych słów, zakazów, poleceń • 13 – 24 miesiąc – nie próbuje łączyć prostych słów, nie opanowało
podstawowych słów
określających przedmioty i osoby z otoczenia
• 3 – 4 rok życia – słucha radio i telewizji na wyższym poziomie głośności niż inni,
• – nie używa zdań składających się z 4 lub więcej wyrazów, • – nie wypowiada się swobodnie w sposób zrozumiały także dla
obcych• • 4 – rok życia – nie wypowiada prawidłowo większości głosek• – wypowiedzi są niepoprawne gramatyczne,• – ma trudności z wysłuchaniem prostej historyjki i
odpowiedzeniem na • proste pytania
bibliografia
• M.Mueller-Malesińska,Z.Kurkowski, J.Szuchnik, J.Kosmalowa, Rozwój słuchu i mowy – fizjologia i patologia, Instytut Fizjologii i Patologii słuchu 2002
• A.Prożych, M.Radziszewska-Konopka,Dźwięki marzeń. Poradnik dla rodziców i specjalistów pracujących z dzećmi z wadą słuchu, 2006r.
• A.Wojtczuk, Dziecko słaboszłyszące i słabowidzące.Problemy rozwojowe, formy pomocy, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sokołowie Podlaskim.