rritja e kapacitetit të komunitetit në fushë arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të...
TRANSCRIPT
![Page 1: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/1.jpg)
Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për
ruajtjen e farave lokale bujqësore, arrore dhe frutore
Projekti EcoNord R1-32.
Belul GIXHARI
(Universiteti Bujqësor, Tiranë)
30 Shtator 2016
Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për
ruajtjen e farave lokale bujqësore, arrore dhe frutore
Projekti EcoNord R1-32.
Belul GIXHARI
(Universiteti Bujqësor, Tiranë)
30 Shtator 2016
Universiteti Bujqesor, Tirane 1Belul Gixhari.
![Page 2: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/2.jpg)
Hyrje:
o Shqipëria = larmi natyrore
dhe biologjike (~ 3250 specie
bimore = ~ 30% Evropës).
o Zonat malore mbartin një
larmi të madhe të bimëve dhe
racave, potenciali ekonomik i
të cilëve ende nuk është
shfrytëzuar plotësisht.
Universiteti Bujqesor, Tirane 2Belul Gixhari.
![Page 3: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/3.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 3Belul Gixhari.
![Page 4: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/4.jpg)
Uniformitet = gjërat janë të njejta.
NUK ke mundësi të zgjedhësh.
Kur të gjitha gjërat janë të njejta, çdo gjë
duket ose bëhet monotone .....~
Prandaj thuhet: Uniformiteti është vdekje
Universiteti Bujqesor, Tirane 4Belul Gixhari.
![Page 5: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/5.jpg)
Uniformiteti = Gjërat janë të njejta
5Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane
![Page 6: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/6.jpg)
6Belul Gixhari.
Diversiteti është jetë,
Diversiteti = Gjërat janë të ndryshme
Universiteti Bujqesor, Tirane
![Page 7: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/7.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 7Belul Gixhari.
Çfarë është biodiversiteti?o Bimësia (brenda specieve dhe ndërmjet specieve), me larminë e
tipareve sasiore e cilësore: përfshihen në termin = biodiversitet.
o Biodiversiteti është i trashëgueshëm ose jo i trashëgueshëm.
o Biodiversiteti që trashëgohet është baza e ekzistencës së vetë
njerëzimit.
![Page 8: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/8.jpg)
Çfarë kuptojmë me Resurset gjenetike?
Togfjalëshi = resurse gjenetike ndahet në:
resurse = burim, pasuri, rezervat dhe
gjenetike = tipare, karaktere që trashëgohen.
o Në plan të gjerë koncepti resurse gjenetike përfshin të gjithë
bimësinë (të egër, spontane, të kultivuar, etj.). me tipare të
trashëgueshme ose jo (në kohë dhe territore të caktuara).
o Në vështrimin e ngushtë agronomik, me resurse gjenetike
përfshihen bimët e kultivuara dhe varietetet e përmirësuara.
Universiteti Bujqesor, Tirane 8Belul Gixhari.
![Page 9: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/9.jpg)
Biodiversiteti i bimëve
• Bimët ushqejnë njeriun. Aktualisht 93% e dietës humane paraqitet
nga ushqimet bimore.
• Bimët sigurojnë lëndë të para, energji, medikamente, oksigjen, etj.
• Bimët janë bazë në stabilizimin e klimës, të ajrit, në mbrojtjen
e tokës nga erozioni dhe shembjet, në mbrojtjen e brigjeve të
lumenjve,
• Bimët kontribuojnë në ruajtjen e bilancit kimik të globit,
mbrojnë eko-sistemet, rregullojnë biosferën, etj.
Universiteti Bujqesor, Tirane 9Belul Gixhari.
![Page 10: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/10.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 10Belul Gixhari.
Humbjet e Biodiversitetit Biodiversiteti është shkatërruar në vijimësi
kryesisht për shkak të aktivitetit të njeriut**,
o Nga përdorimi pa kriter i burimeve natyrore
o nga braktisja e vendbanimeve, veçanërisht në ato malore.
si rezultat i ndryshimit të klimës,
o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i
biodiversitetit është zbatuar në masë të pamjaftueshme.
![Page 11: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/11.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 11Belul Gixhari.
Biodiversiteti i dëmtuar kryesisht nga njeriu
o Krijimi dhe futja në bujqësi e farave me rendimente të larta
ishte me pasoja për bimësitë lokale.
o Pasoja = shumë forma lokale (landraces) humbën, u lanë pas
dore ose vazhduan të kultivohen në hapsira të vogla.
o Humbja/zhdukja e formave lokale njihet si erozion gjenetik ose
shkatërrim i biodiversitetit.
![Page 12: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/12.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 12Belul Gixhari.
![Page 13: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/13.jpg)
Ndryshimet nga bimët e egra te format lokale dhe varietetet
moderne janë shoqëruar me ngushtim të bazës gjenetike.
(me kuadrate paraqiten tiparet e ndryshme te bimët)
14 tipare 9 tipare 4 tipare
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 13
![Page 14: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/14.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 14Belul Gixhari.
Reduktimi i bazës gjenetike nga format e egra te gruri i butë
(me shenja të kuqe paraqiten tiparet e ndryshme te gruri)
![Page 15: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/15.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 15
Pamje nga zona Pukë – Fushë Arrëz
të biodiversitetit të dëmtuar
nga shkaqe të ndryshme:
djegiet, prerjet, shkuljet, shembjet, tharjet, etj.
![Page 16: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/16.jpg)
Biodiversiteti i shkatërruar nga dëmtimi i burimeve natyrore:
djegiet, prerjet, shkuljet, shembjet, tharjet, etj.
Universiteti Bujqesor, Tirane 16Belul Gixhari.
![Page 17: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/17.jpg)
Biodiversiteti i shkatërruar nga braktisja e vendbanimeve,
sidomos malore = që çon në humbje të biodiversitetit.
Universiteti Bujqesor, Tirane 17Belul Gixhari.
![Page 18: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/18.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 18
Biodiversiteti i shkatërruar
nga prejet (Fushë Arrëz)
![Page 19: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/19.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 19Belul Gixhari.
Si e ruajmë biodiversitetin?
o Ruajtje jasht vend-origjinës: = në Bankat Gjenetike.
o Ruajtje në vend-origjinë: ruajtje në fermë.
Ruhen bimët që i shkojnë më mirë një fermeri,
që ai i pëlqen ti mbajë dhe ti rrisë.
o Ruajtje në vend-ndodhjen natyrale: ruajtja bëhet natyrshëm në
terrene natyrale ku bimët kanë mbirë vetë (kryesisht bimët e egra,
mjeksore, frutat e pyllit, etj
![Page 20: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/20.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 20Belul Gixhari.
Ruajtja e biodiversitetit në Bankën Gjenetike
o Shqipëria ka krijuar Bankën Gjenetike,
që ruan bimët me fara (3200) ose
me rrënjë /bimë (900).
o Ruajtje afat gjatë: 50, 100 ose më shumë vite (= koleksion bazë).
o Ruajtje për përdorim aktual (= koleksion aktiv)**
o **Qëllimi është ruajtja dhe përdorimi i qëndrueshëm i resurseve
të bimëve për bujqësinë dhe ushqimin nga fermerët e sotëm .
![Page 21: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/21.jpg)
Thënie me rëndësi
o Të mbjellësh/rrisësh një farë = të mendosh për 1 vit.
o Të mbjellësh/rrisësh një pemë = të mendosh për 10 vite.
o Të rrisësh/edukosh një brez = të mendosh për 100 vite.
o Të ruash farat e bimëve në bankat gjenetike = të mendosh për
më shumë se 100 vite = dmth të mendosh për brezat që vijnë
dhe që NUK e kanë mundësinë të gjejnë në natyrë të gjitha
bimëte që kemi ne sot.
Universiteti Bujqesor, Tirane 21Belul Gixhari.
![Page 22: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/22.jpg)
Ruajtja e biodiversitetit në Bankën Gjenetike
Lidhur me biodiversitetin NUK ka mundësi të thuhet:
• se çfarë bimësh do tju nevojiten brezave të ardhshëm, ose
• se cilat bimë mund të jenë të afta për t’i plotësuar kërkesat e
së ardhmes, ose
• cilat bimë mund të jenë të afta të përballojnë ndryshimet e
shpejta të klimës.
Por një gjë është e sigurtë:
Sa më shumë diversitet të konservohet dhe të jetë i
disponueshëm për tu përdorur në të ardhmen, aq më të mëdha do
të jenë shanset e plotësimit të kërkesave të brezave në të ardhmen.
Universiteti Bujqesor, Tirane 22Belul Gixhari.
![Page 23: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/23.jpg)
Ruajtja e biodiversitetit në Fermë
o Ruajtja në Fermë po konsiderohet si forma më e rëndësishme e
ruajtjes së diversitetit bimor.
o Sado i madh të jetë numri i formave bimore që ruhen në bankën
gjenetike, ato janë shumë herë më pak se diversiteti që ruhet në
fermë (në nivel fshati, apo në shkallë vendi).
o Ruajtja në fermë është në kushte të ngjashme ose të përafërta me
kushtet origjinale të krijimit dhe përshtatjes së një bime.
Universiteti Bujqesor, Tirane 23Belul Gixhari.
![Page 24: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/24.jpg)
Pamje nga ruajtja e biodiversitetit në Fermë
Universiteti Bujqesor, Tirane 24Belul Gixhari.
![Page 25: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/25.jpg)
Rreziqet e biodiversitetit në Fermë
o Lëvizjet e shumta demografike në vend ose jasht vendit e bëjnë
ruajtjen në fermë jo të sigurtë, prandaj ruajtja e bimëve në bankën
gjenetike është e nevojshme dhe plotson ruajtjen në fermë.
o Shumë vende që nuk kanë braktisur fshatin futen në grupin e
vendeve të pasura.
o Të gjitha vendet ose pjesë të tyre që e kanë braktisur fshatin janë
grupuar në vendet me varfëri më të lartë.
o Mosbraktisja e fshatit kërkon kryesisht: rrugë, ujë, drita, politika
nxitëse bujqësore.
Universiteti Bujqesor, Tirane 25Belul Gixhari.
![Page 26: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/26.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 26Belul Gixhari.
Përse duhet ruajtur biodiversiteti?
o Kur humbasin speciet e rëndësishme shërbimet jetësore
ekologjike ndërpriten = diversiteti vazhdon të zhduket.
o Format bimore autoktone kanë vlera të veçanta për zonën ku
janë përshtatur.
o Format lokale të ruajtura nga fermerët kanë veçori dhe cilësi që
NUK i kanë kultivarët modernë.
o Këto veçori janë rezultat i bazës gjenetike më të gjërë se
kultivarët modernë.
![Page 27: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/27.jpg)
Baza gjenetike më e gjërë te format e egra dhe lokale
14 tipare 9 tipare 4 tipare
Ngushtim të bazës gjenetike varietetet moderne
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 27
![Page 28: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/28.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 28Belul Gixhari.
Rëndësia e varieteteve lokale
• Përshtatja ndaj kushteve të zonës ku kultivohen.
• Ato shmangin efektet negative të klimës.
• Kanë kërkesa modeste (pleh, ujë, pesticide, mekanizim, etj)
• Sigurojnë prodhim të qëndrueshëm për çdo vit;
• Kanë qëndrueshmëri ndaj sëmundjeve kryesore të bimëve;
• Kanë cilësi të veçanta të prodhimit,
• Kanë shije shumë të mirë aq të kërkuar nga konsumatori.
![Page 29: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/29.jpg)
29Belul Gixhari.
Qëndrueshmëria ndaj sëmundjeve karakteristikë kryesore e
formave bimore autoktone.
Universiteti Bujqesor, Tirane
![Page 30: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/30.jpg)
Rezultatet e arritura nga Projekti
o Janë koleksionuar deri tani:
o Gjithsej = 15 varietete fermeri.
o Misër: 2 varietete fermeri (misër i bardhë dhe i verdhë me
përbërje qelqore).
o Fasule: 9 varietete fermeri të ndryshme.
o Hudhër: 1 varietet fermeri (kokë madhe, thelbinj të mëdhenj).
o Arra: 1 varietet fermeri (kokërr madhe).
o Qepë vendi 1 varietet fermeri.
o Spec i kuq djegës 1 varietet
Universiteti Bujqesor, Tirane 30Belul Gixhari.
![Page 31: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/31.jpg)
Rezultatet e Projektit
NUK mund të pretendohet se janë:
o koleksionuar të gjitha format e përdorura nga fermerët.
o koleksionuar format më të mira të fermerëve.
o shkeluar të gjitha fermat e mëdha apo të vogla të zonës.
Por mund të themi se:
o ka filluar diçka të lëvizë në të mirë të biodiversitetit.
o po tentohet të hidhen disa baza në interes të komunitetit.
o format e fermerit të grumbulluara janë paisur me pasaportën
përkatëse.
o Kjo vlen në promovin e zonës që i kultivon dhe në mbrotjen e
tyre.
Universiteti Bujqesor, Tirane 31Belul Gixhari.
![Page 32: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/32.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 32Belul Gixhari.
Rezultatet paraprake të Projektit
Misri për kokoshka_Fshati Fushë Arrëz Misri I bardhë “Morave_Fushë Arrëz
![Page 33: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/33.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 33Belul Gixhari.
Rezultatet paraprake të Projektit
Hudhra e bardhe-Kryezi_FusheArrez
![Page 34: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/34.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 34Belul Gixhari.
Rezultatet paraprake të Projektit
Arra e Kabashit
![Page 35: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/35.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 35Belul Gixhari.
Fasulja 2_FusheArrez
![Page 36: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/36.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 36Belul Gixhari.
Fasulja e bardhë-Fushë Arrëz Misri i bardhë_Dardhëz_Fushë Arrëz
![Page 37: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/37.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 37Belul Gixhari.
![Page 38: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/38.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 38Belul Gixhari.
![Page 39: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/39.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 39Belul Gixhari.
epe me kultivim 2 vjecar_Fshati
Qelëz_FusheArrez
Qepe me kultivim 3 vjecar_fshati
Xath_FusheArrez
![Page 40: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/40.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 40Belul Gixhari.
Spec djegës
i vendit
![Page 41: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/41.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 41
![Page 42: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/42.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 42
Kultivari i mollës “Gjyle” e Pukës
![Page 43: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/43.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 43
Kultivari i mollës “Boshnjake”
![Page 44: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/44.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 44
Varietete të tjerë lokale të identifikuara në
fermë (on farm)
17 kultivarë molle: Gjyle, Boshnjake, Karapash, Kapse, Koce, Verore,
Kovaçe, Rusha, Dimrake, Kuqja e Naimit, Kuqaloshja e Gjegjanit, Gjyle e
thartme, Gjeçe, Kuçale, Bashote, Lulsatke, etj.
10 kultivarë dardhe: Rakakel, Veriorja, Korrikje e Pukës, Verore, Vjeshtore,
Kokërr madhe, Bishtjne e Pukës, Dimërore, Kokiçke, etj.
mbi 26 Kultivarë rrushi Tajka rozë e Gjegjanit, Tajkë e kuqe, Manakuqi i
Pukës, Razaki rozë e Pukës, Rrush Dhelpre ose Dhelpnur, Kokërr vogli i
Iballës, Çelek i bardhë, Levrushki, I vonti i Pukës, Rrushi Gjyl-e, Rrushi
Dedaj, I ziu i Dedajve, Tahir, Tahir i Zi, Thanës, Laraman, Rrush blu, Kallmet,
Ragabardhi, Naraqi i Qelzës, Mjaltës, Buzhal, Shorte, Folet, Brasen, Arap.
![Page 45: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/45.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 45
Varietete të tjerë lokale të identifikuara në
fermë (on farm)
• mbi 8 kultivarë kumbulle
• 7 kultivarë qershie
• 7 kultivarë arre
• mbi 17 kultivarë misri
Forma të tjera të kultivuara dhe të egra
• Hudhër kokërrmadhe, Hudhër e bardhë ose hudhër e gojanit,
Qepa e kuqe, Qepa e kuqe e Dibrës, Spec i Oblikës, Fasule e
Iballës, Fasule e kuqe, Patate vendi, Ftoi i lalajve, Mani i
lashtë, Shegë Devedishe, Mani im kuq, Mani i zi, Boronica,
Sherebela, Trumza ose Shtërmeni, Menderza, etj.
![Page 46: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/46.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 46
Burime të bimëve të egra të identifikuara në
zonë mbi 38 specie
molla e egër, dardha e egër, qershia e egër, mëzhdrava,
manaferra, murrizi, thana, caraci, shega e egër, boronica, fiku i
egër, gështenja, lajthia e egër, arra, larushku, gorica, vodhëza,
kumbulla e egër, kulumbria, bajamja e egër, verriu, mjedra,
qingla, rigoni i kuq, rigoni i bardhë, zherokulli, primula,
kamomili, karrota e egër, dhe 2 vjeçare, boronica e zezë,
luleshtrydhja e pyllit, dëllinja e zezë, dëllinja e kuqe, çikorja,
trumëza, hithra, hrëndafili i egër , etj.
![Page 47: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/47.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 47
Eko-turizmi dhe përdorimi i qëndrueshëm i
burimeve lokale
Ruajtja dhe përdorimi i qëndrueshëm i burimeve bimore
lokale/autoktone është i domosdoshëm për zhvillimin e zonës
në përgjithësi dhe të turizmit në veçanti.
Diversiteti bimor i kultivuar, i egër, pyjor, diversiteti i
peizazheve, relievtit, burimeve ujore, mbulesave pyjore,
trashëgimisë ndërtimore, kulturore, prania e bio-monumenteve të
shumtë, etj., janë premisa dhe burime natyrore që mund të
shfrytëzohen për eko-turizëm.
![Page 48: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/48.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 48
Eko-turizmi dhe historia e zonës
• Ekoturizmi është i lidhur me historinë e kulturën e një vendi.
• Edhe fshatrat e zonës (Kryeziu, Iballa, Qafë Mali, etj.) kanë
historinë dhe kulturën e tyre të njohur në shekuj.
• Banorët e këtyre fshatrave kanë bërë përpjekje të vazhdueshme
për të qenë të lirë e të pavarur.
• Këtë e provon fakti që fshatrat e zonës kanë ruajtur dhe
trashëguar mjaft nga pasuritë e diversitetit bimor dhe të
pasurive kulturore të zonës.
![Page 49: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/49.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 49
Eko-turizmi dhe historia e zonës
Ka dëshmi se krahina ka qenë e banuar që në lashtësi.
Zona, ndër shekuj, ka pasur mjeshtra të gurit e të drurit.
Dëshmi arkeologjike dhe gjurmë të rrugëve të lashta (mund të
përmendim: Kalanë e Iballës të përiudhës romake; gjurmët e një
fortifikimeve të gjetur në Gralisht (Bugjon) në lartësin mbi 900
m, gjurmët e një kështjelle në krahun verior të krahinës Iballë
(në Berishë), ndërtime shumë të vjetra të fortifikimeve dhe në
veçanti të kullave tre katëshe.
Kryeziu është vendlindja e figurave të mëdha kombëtare si
Shtjefen Gjeçov Kryeziu dhe Ndre Mjeda.
![Page 50: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/50.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 50
Eko-turizmi dhe historia e zonës
Iballa ka dëshmi të shumta, që është popullsi mbartëse e asaj që
njihet me emrin "Kultura e Komanit", kulturë që trashëgon
elemente e veçori trashëguese të popullsisë ilire.
Në këtë krahinë dëshmohet prania e kishave të vjetra si; Kisha
e Alshiçes (Berishë), Kisha Zojës Shnaprende (Kokdodë),
Kisha mbrenda rrënojave të kalasë së Iballës, gjurmët e dy
manastireve benediktine të vjetër e të lashtë.
![Page 51: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/51.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 51
Eko-turizmi dhe historia e zonës
Përbërja heterogjene e zonës, bashkjetesa e disa fiseve dhe dy
besimeve fetare, katolikë e myslimanë, ka krijuar llojshmërinë e
elementeve kulturorë, të këngëve, valleve, kostumografisë,
etj.
Tërheqëse për mjaft turistë të huaj janë veshja e burrave të
zonës, veshja e grave Mirditore, veshjet e grave të Kabashit,
Kryeziut dhe të Pukës, etj.
Këto veshje tradicionale autoktone, gratë e zonës i kanë
punuar me mjeshtëri e art dhe trashëguar që prej shekujsh. Vlen
të përmendim Dava Papushin, e cila deri në moshën 86 vjeçare
ishte e pasionar për punimin e rrobave mirditore.
![Page 52: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/52.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 52
Zona e Fushë-Arrëzit është mjaft e pasur në burime,
monumente dhe bio-monumente natyrore.
Ujvara e Kryeziut
Qarret e varrezave të Shënkollit, në Kodër Gegaj
Qarri tek xhamija, në varrezat e fshatit Kryezi
Karsti i Munellës, 1800 – 1990 m mbidet, pranë fshatit Tuç (Qafë
Mali).
Sofra e Lekës 350 m mbi nivelin e detit, pranë fshatit Kabash
Pisha e Dardhës, 450 m mbi nivelin e detit, në varrezat e fshatit
Dardhë (Blerim)
Pisha e Shejzës ndodhet në afërsi të fshatit Iballë
Mrizi i Ndërlugjeve 800 m mbi nivelin e detit, pranë fshatit Meçe,
(Rrape).
![Page 53: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/53.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 53
Zona e Fushë-Arrëzit është mjaft e pasur në
burime, monumente dhe bio-monumente natyrore.
Hurdha e Tisit ndodhet në lartësinë 650 m mbi nivelin e detit,
në luginën e përroit të Gomsiqes.
Shpella e Kaurit ndodhet në afërsi të fshatit Lëvrushk.
Shpella e Gjeçovit në afërsi të fshatit të fshatit Gomsiqe.
Guri i Shenjtë, një gur graniti me formë shumëkëndëshi afër
fshatit Zezaj, .
Gështenjat e Kokdodit është pyll i përbërë nga gështenja e
kalit .
Bungat e varrezave gjenden në varrezat e fshatit Korthpulë.
![Page 54: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/54.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 54
Të gjithë këto burime natyrore dhe
kulturore kanë vlera shkencore
(gjeologjike, gjeomorfologjike, biologjike,
estetike, ekonomike, historike), didaktike,
ekologjike, kulturore dhe turistike.
![Page 55: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/55.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 55
Eko-turizmi dhe produktet bio të zonës
Shumë nga familjet e zonës së Fushë-Arrëzit kanë pasur dhe
vazhdojnë të kenë traditë në përgatitjen e ushqimeve,
sidomos me ushqime bio, për përdorim direkt ose për
konservim për periudhën e dimrit.
![Page 56: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/56.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 56
Eko-turizmi dhe produktet bio të zonës
Produktet blegtorale bio të tillë si: qumështi, kosi, gjalpi,
djathi i lopës, djathi i deles, djathë dhije, etj., si dhe
perimet të prodhuara në kopështin e shtëpisë (qepa, hudhra,
domatja, trangulli, speci, lakra, patatja, fasule, etj.),
frutat e qershisë, kumbullave, mollëve, dardhave, ftojt, arrat,
gështenjat, etj.,
pijet e ndryshme si: verë e kuqe dhe e bardhë nga rrushi që
prodhohet në hardhi apo në vreshtat në fshatrat e zonës, raki
rrushi, raki mani, raki qershie, raki thane, raki kumbulle pa
lëndë të huaj, mjaltë i një cilësie konkurruese, etj., janë
produkte bio të zonës me vlera të përdorimi për zhvillimin e
eko-turizmit.
![Page 57: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/57.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 57
Eko-turizmi dhe produktet bio të zonës
Llojet e ndryshme të mishit të pjekur në hell (mish qingji,
keci, dhie) shumë cilësor, pasi bagëtia e imtë kullot në bjeshkët
e zonës, që është e pasur me lloje të ndryshme bimësie;
mishin e pulës së fshatit dhe qervishin, që përgatitet me
lëngun e pulës dhe me miell misri,
pitet e pjekura në tepsi me saç, me ngrohje prushi me dru lisi,
etj.,
janë ndër produktet bio me cilësi të larta që ofron guzhina
tradicionale e zonës.
![Page 58: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/58.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 58
Eko-turizmi dhe produktet bio të zonës
Të gjitha këta vlera të trashëgimisë bimore, pezazhore,
kulturore e historike.....
janë një pasuri materiale e shpirtërore të pallogaritshme
dhe përbëjnë bazën kryesore, suportin për nxitjen e
ekoturizmit dhe formave të tjera turistike, që duhet të
aplikohen sot e në të ardhmen.
![Page 59: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/59.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 59
Llojet e turizmit që ofron mjedisi natyror i
zonës së Fushë-Arrëzit
Shtrirja gjeografike e zonës së Fushë-Arrëzit dhe kryesisht të
krahinave Qafë Mali, Iballë, Blerim, etj., janë mjaft të
favorshme për zhvillimin e shumllojshëm të turizmit si psh:
turizmi malor, turizmi alpin, turizmi kurativ, turizmi i
gjelbër, turizmi aventurë (makina të forta foristrada, motora
garash, ), shëtitjet me kalë, guidave të ndryshme turistike në
të gjitha stinët e vitit, turizëm kulturor (turizëm kulturor,
historik, për studiuesit e florës e faunës (bio-monumentëve),),
turizëm kulinar (për të testuar dhe shijuar produktet e
guzhinës tradicionale), etj.
![Page 60: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/60.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 60
Turizmi efektiv
• Ndërgjegjësimi i të gjithë aktorëve përbën sot një nevojë
urgjente dhe kërkon që roli i institucioneve përgjegjës për
zhvillimin e turizmit të forcohet përsa i përket hartimit të
politikave dhe strategjive për turizmin lokal malor.
• Për një proçes efektiv të përfshirjes së aktorëve që ndikojnë
turizmin, janë të nevojshëm realizimi i një bashkëpunimi dhe
marrëdhënie të ngushtë pune me të gjitha strukturat në nivel
lokal, kombëtar dhe rajonal.
• Të gjithë institucionet, veprimtaria e të cilave ndërthuret me
aktivitete të turizmit, duhet të koordinojnë planet e tyre të
veprimit me institucionin përgjegjës për turizmin sipas
dispozitave të caktuara në legjislacion.
![Page 61: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/61.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 61
Ruajtja
e
Boidiversitetit Bimor
Botëror
![Page 62: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/62.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 62Belul Gixhari.
Ruajtja e Boidiversitetit Bimor Botëror
Ruajtja e
farave
në tunelin
e Svalbard
(Norvegji)
![Page 63: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/63.jpg)
Ruajtja e farave në tunelin e Svalbard
•Tuneli Global Svalbard i ruajtjes së farave është
hapur zyrtarisht në 26 Shkurt 2008
•Ai mund të ruajë 1,500,000 mostra me nga 500
fara secila.
•Temperatura e ruajtjes kurrë nuk zbret nën -3°C
•Tuneli Global Svalbard i ruajtjes së farave është
hapur zyrtarisht në 26 Shkurt 2008
•Ai mund të ruajë 1,500,000 mostra me nga 500
fara secila.
•Temperatura e ruajtjes kurrë nuk zbret nën -3°C
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 63
![Page 64: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/64.jpg)
Universiteti Bujqesor, Tirane 64Belul Gixhari.
• Ruajtja bëhet vetëm në sajë të akullit dhe borës• Ruajtja bëhet vetëm në sajë të akullit dhe borës
![Page 65: Rritja e kapacitetit të komunitetit në Fushë Arrëz për ... · si rezultat i ndryshimit të klimës, o Në përgjithësi: menaxhimi dhe përdorimi i qëndrueshëm i biodiversitetit](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022041222/5e0bb75903b16047ce64371a/html5/thumbnails/65.jpg)
Belul Gixhari. Universiteti Bujqesor, Tirane 65