rs book 54 final resize

ขอมลทางบรรณาน กรม

บรรณาธการศ.นพ. ไพบลย สรยะวงศไพศาล สานกงานศนยเวชศาสตรชมชน โรงพยาบาลรามาธบด

คณะทำ งานดร.ดนย เรองสอน มลนธไทยโรดส

ดร.ปยพงษ จวฒนกลไพศาล มลนธไทยโรดส

ดร.อภวรรธน โชตสงกาศ มลนธไทยโรดส

นายณฐพงศ บญตอบ มลนธไทยโรดส

รศ.ดร.กณวร กนษฐพงศ ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย

นางสาวสพตรา สาราญจตร ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย

นายศาสตราวฒ พลบรณ ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย

นางสาวสาธตา เตาทอง ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย

นางสาวเอออารย เจนศภการ ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย

รศ.ดร.ศกดสทธ เฉลมพงศ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ดร.พลเทพ เลศวรวนช กรมทางหลวง

นางนงนช ตนตธรรม สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

คณะผทรงคณวฒนพ.วทยา ชาตบญชาชย โรงพยาบาลขอนแกน

นางสาวศรกล กลเลยบ โรงพยาบาลขอนแกน

นางพญาดา ประพงศเสนา กรมทางหลวง

ดร.สเมธ องกตตกล สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

หนวยงานทจดทำ มลนธไทยโรดส และศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย

สนบสนนโดยศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) มลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.)

และสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

พมพครงท 1 กนยายน 2556

หนวยงานทจดพมพมลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.)

1168 ซอยพหลโยธน 22 แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

โทรศพท 02-511-5855 โทรสาร 02-939-2122 www.roadsafetythai.org

Email: [email protected]

ถามวา ชางคออะไร นทานตาบอดคลาชางสอนเราวา คนตาบอดแตละคนทไดคลา ตางใหคาตอบไมเหมอนกน

ครนนาคาตอบนนมาเรยบเรยงอยางเปนระบบจากจดทคนตาบอดยนเมอกาลงคลา กจะไดภาพเคาโครงของ

ชางใกลเคยงกบความจรงมากขน แตถงทสดสวนทคนตาบอดคลาได หรอแมแตทคนตาดมองเหนกไมใช

ทงหมดทประกอบเปนชาง ยงไมตองพดถงแตละหวงชวตการเตบโตของชาง รปรางและพฤตกรรมของมน

กตางไป แมแตในวยเดยวกน ตางสถานทและโอกาสพฤตกรรมของมนกตางออกไป นคอตวอยางของ

สรรพสงตามธรรมชาตอนมความซบซอนและเปนพลวตร

ฉนใดกฉนนน ณ จดทเรายนอยในปจจบน เรากไมอาจพรรณาความปลอดภยทางถนนไดจบสน จงตอง

อาศยตวชวด อนเปรยบไดดงประสบการณของคนตาบอดแตละคน เมอนามาปะตดปะตอกน กพอใหเหน

เคาโครงทนาจะมความหมายตอการกาหนดจงหวะกาวและทศทางทจะพฒนาความปลอดภยทางถนนให

มนคงขนเรอยๆ ตอไป

ตวชวด 12 ประการในรายงานน และบทความเจาะลกสถานการณในประเดนสาคญ 5 บท เปนผลจาก

ความเพยรรวมกนของกลมนกวชาการดวยการสนบสนนอยางตอเนองของ สสส. และ มสช./ศวปถ. คณคา

ของงานชนนหาไดอยทเอกสารโดยลาพงแตอยท ผสนใจนาไปใครครวญ หาความหมายและแปลงสการปฎบต

แลวสะทอนกลบ เพอยกระดบความรความเขาใจอนเปนฐานสาคญของการใชความรเพอทาใหถนนเมองไทย

ปลอดภยสาหรบทกๆคน

บอกกลาว

บทสรปผ บร หาร

เอกสารชนนนาเสนอการคลคลายสถานการณความปลอดภยทางถนนในปท 8 นบจากป พ.ศ. 2546 อนเปน

จดหกเหสาคญในประวตศาสตรการพฒนาความปลอดภยทางถนนของเมองไทย นนคอ กาเนดศนยอานวยการ

ความปลอดภยทางถนน (ศปถ.) อนเปนกลไกนโยบายระดบชาตถดจากคณะกรรมการปองกนอบตภย (กปอ.)

ในอดต

ความแตกตางทอาจมความหมายสาคญระหวางสองกลไกดงกลาว คอ ในยค ศปถ. ความพรงพรอมทาง

งบประมาณ กาลงคน และองคความร นาจะมากกวายค กปอ. เชนเดยวกบเจตจานงทางการเมองกมความ

ตอเนองชดเจนมากกวา สะทอนใหเหนบรบททตางกนระหวางสองยค ตวอยางทเดนชดคอ ความตนตวทางสากล

จนเกดแรงผลกดนเปาหมายเพมความปลอดภยทางถนนเปนสองเทารวมกนภายในปพ.ศ. 2563 ซงรฐบาลไทย

กไดขานรบอยางเปนทางการ

ถาเปรยบพฒนาการความปลอดภยทางถนนใน 8 ปทผานมา โดยเทยบเคยงกบองคความรในสากล ยอมกลาว

ไดวา พฒนาการนนเปนไปถกทศทางแตยงมขอกงขาเกยวกบระดบความกาวหนา เนองจากไฟนาทางยงบดเบยว

ชวนใหสบสนวา ตกลงขนาดและแนวโนมความสญเสยรางกายและชวตลดลงหรอคงทหรอเพมขน

ไฟนาทางในทนคอระบบสารสนเทศ ซงประกอบดวยหลายแหลงตางมวตถประสงคเฉพาะและวธดาเนนการ

เฉพาะไมเหมอนกน อยางไรกตาม นายนดวาเรมปรากฎแสงสวางปลายอโมงค นนคอความพยายามปรบมาตรฐาน

นยามตวแปร และบรณาขอสนเทศจากหลายแหลงเพอใหเกดภาพรวมอยางเปนเอกภาพมากขน ตลอดจน

การสงเสรมใหขอมลถกนาไปใชมากขน ถาเจตจานงทางนโยบายแรงกลาและตอเนองเพยงพอเชอวาจะมความ

กาวหนาอยางมนยสาคญในไมชา

ภายใตแสงไฟอนชวนใหสบสนนน ภาพทปรากฎกลบเผยใหเหนแบบแผนการเปลยนแปลงทนาสนใจ

ดงตอไปน

เยาวชน (15-24ป) เพศชาย มอเตอรไซด ผใชแรงงาน ยงคงเปนเหยอผโดดเดนหนาเดมแหงความสญเสย

บนถนน โดยมความเรวและสราเปนเหตนา เสรมดวยความเมนเฉยตอการปกปองตนเองดวยหมวกนรภย

และเขมขดนรภย เสรมดวยการละเลยตอการกลนกรองความพรอมผขบขดวยกระบวนการสอบใบขบข

ทงหมดนสะทอนโอกาสพฒนากลไก และกระบวนการบงคบใชกฎหมายใหเขมขน จรงจง ครอบคลมมาก

ยงขนโดยเฉพาะบนถนนสายรองและในชนบท

นอกจากพฤตกรรมเสยงดงกลาว ความบกพรองทางกายภาพของถนนกมสวนสาคญตอความสญเสย โดยเฉพาะ

บนถนนสายประธานในความรบผดชอบของกรมทางหลวง ทงนไมไดหมายความวา ถนนในความรบผดชอบ

ขององคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) และกรมทางหลวงชนบทไมมความบกพรอง ในสองกรณหลงน

ความนาวตกคอไมมระบบเฝาระวงความปลอดภยของกายภาพถนน (ยกเวน กทม.) บงชวา การใหความสาคญ

ในเรองนยงมจากดมาก หรอ/และ เปนผลจากขดจากดทางงบประมาณ เพราะรฐบาลยงไมยอมเพมสดสวน

งบประมาณให อปท. ตามทกฎหมายบญญตไว ทานองเดยวกน งบประมาณปรบปรงถนนของกรมทางหลวง

และกรมทางหลวงชนบทอาจไมไดสดสวนกบการเพมจานวนยานยนตอยางรวดเรวตอเนอง โดยเฉพาะอยางยง

เมอนโยบายรถคนแรกมผลในปพ.ศ. 2555

สวนทางกบการเพมจานวนยานยนตสวนบคคลและผวจราจร ปรากฎหลกฐานบงชวา ระบบโดยสารสาธารณะถกละเลยมาชานาน จงเกดคาถามตอ

กรมการขนสงทางบกในฐานะกลไกนโยบายและกากบดแล วาไดถวงดลกลไกตลาดเพยงพอหรอไม เหตใดคณภาพบรการรถโดยสารสาธารณะจง

ถดถอยดงเหนไดจากปรมาณระยะทางใหบรการของ บรษท ขนสง จากด (บขส.) ลดลง ในขณะทบรการรถตโดยสารเพมขน ทงๆ ทมาตรการ

กลนกรองและควบคมมาตรฐานความปลอดภยรถตโดยสารมจากดมาก ปรมาณอบตเหตรถรวม บขส. มากกวา รถ บขส. กวา 10 เทา ตอเนองกน

มาอยางนอย 6 ป เปนหลกฐานอกชนทบงชความบกพรองตอบทบาทควบคมกากบความปลอดภยของกรมการขนสงทางบก ทงๆ ทไดรบงบประมาณ

เพมขนจากกองทนเพอความปลอดภยในการใชรถใชถนน ปละประมาณ 500 ลานบาทตดตอกนมา 9 ป

สดทาย รายงานชนนไดนาเสนอ บทความเจาะลกสถานการณในประเดนสาคญ 5 บท โดย 4 บท วเคราะหปญหาระบบคมนาคมขนสงทเนนขนรถ

มากกวาขนคน ไดแก วยรนกบอบตเหต จดกลบรถอนตราย รถตโดยสารสาธารณะ และปญหาของระบบสารสนเทศซงขาดเอกภาพ และ

การเชอมโยงเพอนาไปใชประโยชน รวมทงคณภาพขอสนเทศอนจากด ในเชงบวก บทวเคราะหการเปดไฟหนาจกรยานยนตเวลากลางวนเผยใหเหน

ความกาวหนาในการดาเนนนโยบายนโดยมกญแจแหงความสาเรจคอการแทรกแซงกลไกตลาดดวยนโยบายของ ศปถ. ผานการมสวนรวมของ

อตสาหกรรมจกรยานยนต และองคความรสากล และไดชโจทยวจยเกยวกบประสทธผลของความกาวหนานตอความปลอดภยของรถจกรยานยนต

ขอเสนอแนะ

1. ระยะสน 1.1 สรางเอกภาพของระบบสารสนเทศดวยการกาหนดนยามการตายจากอบตเหตจราจรใหตรงกนทกหนวยงาน พรอมทงปรบปรงมาตรฐานการ

รวบรวมและบนทกขอมลใหสอดคลองกบนยามนน

1.2 กาหนดใหทกหนวยงานทรบผดชอบระบบสารสนเทศ เปดเผยขอมลดบเพอสงเสรมการนาไปใชประโยชนอยางกวางขวางโดยเฉพาะการบรณาการ

ขอมลหลายแหลงเพอประมวลภาพรวมของสถานการณไดแมนตรงมากขน

1.3 ปรบโครงสรางกรมการขนสงทางบกโดยแยกบทบาทกาหนดนโยบายออกจากบทบาทกากบดแลเพอใหเกดการถวงดลอนจะนาไปสประสทธภาพ

การดาเนนบทบาททงสองไดดยงขน

1.4 ขยายความรวมมอกบภาคเอกชนในการลงทนและดาเนนการบงคบใชกฎหมายโดยใชเทคโนโลยถายภาพและสงปรบทางไปรษณยหรอตดบญช

เพอเพมประสทธภาพ/ความโปรงใสในการบงคบใชกฎหมายและลดภาระงบประมาณแผนดน

1.5 สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการบงคบใชกฎหมายดวยการใหรางวลนาจบผประกอบการธรกจโดยสาร/ขนสง และผขบขทฝาฝนกฎ

ความปลอดภย

1.6 เพมสดสวนงบประมาณปรบปรงถนนโดยเนนความปลอดภยใหแกหนวยงานรบผดชอบทงสวนกลางและทองถน

2. ระยะยาวนาแนวคด Transit Oriented Development มาใชพฒนาเมองและระบบขนสง อนจะเกดประโยชนพรอมกนหลายดาน ไดแก ความสะดวกปลอดภย

และประหยดพลงงานในการคมนาคมขนสง การใชพนทอยางคมคาทางเศรษฐกจและสงคม

สารบญ

ขอมลทางบรรณานกรม

บอกกลาว

บทสรปสำ หรบผบรหาร

สารบญ

ตวชวดความปลอดภยทางถนนการเสยชวตและบาดเจบจากอบตเหตทางถนน

ความรนแรงของอบตเหตทางถนนอบตเหตทางถนนในชวงเทศกาล

ความเสยงตอการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนกลมเสยงตออบตเหตและการบาดเจบ

การใชความเรวเมาแลวขบ

การใชอปกรณนรภยการคมนาคมขนสงทางถนน

ความปลอดภยของการเดนทางดวยรถโดยสารสาธารณะการเดนทางดวยรถจกรยานยนตจดอนตรายและจดเสยงบนถนน

บทความเจาะลกสถานการณในประเดนสำ คญขอเทจจรงเกยวกบการเปดไฟหนารถจกรยานยนตเวลากลางวน

วยรน..อบตเหต..การตายกอนวยอนควรมหนตภยของรถตโดยสารสาธารณะ

จดกลบรถอนตรายชำ แหละปญหาและขอจำ กดของระบบขอมลอบตเหตทางถนนในประเทศไทย

แกะรอยปแหงการรณรงคสวมหมวกนรภย 100% พ.ศ.2554

8

9

10

12

14 162024283438445056606470

76788496112124

134

ตวชวดความปลอดภย

ทางถนน

๔ ๕ ๖

๑ ๒ ๓

ความเสยงตอการเสยชวตจากอบตเหตทางถนน

กลมเสยงตออบตเหตและการบาดเจบ

การใชความเรว

การเสยชวตและบาดเจบจากอบตเหตทางถนน

ความรนแรงของอบตเหตทางถนน

อบตเหตทางถนนในชวงเทศกาล

๑๐ ๑๑ ๑๒

๗ ๘ ๙

ความปลอดภยของการเดนทางดวยรถโดยสารสาธารณะ

การเดนทางดวยรถจกรยานยนต

จดอนตรายและจดเสยงบนถนน

เมาแลวขบ การใชอปกรณนรภย การคมนาคมขนสงทางถนน

๑การเสยชวตและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนในชวง 10 ปทผานมา ประเทศไทยมผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนเฉลยปละกวาหมนราย และอกกวาแสนรายไดรบบาดเจบสาหสตองรกษาตวในโรงพยาบาล อยางไรกด ตวเลขความสญเสยทแทจรงอาจสงมากกวาน เนองจากระบบจดเกบและรายงานขอมลทมอยยงมขอจำ กด ดงนนการตรวจสอบและบรณาการขอมลจากหลายแหล ง จ ะ ช ว ย ใ ห ท ร า บ ถ ง สถ านก า รณ และแนวโนมของปญหาทใกลเคยงกบขอเทจจรงมากยงขน

ในชวง 10 ปทผานมา ประเทศไทยมผเสยชวต

จากอบตเหตทางถนนเฉลยปละกวาหมนราย

และอกกวาแสนรายไดรบบาดเจบสาหสตอง

รกษาตวในโรงพยาบาล แตจากสถตคด

อบตเหตจราจรของสานกงานตารวจแหงชาต

แสดงใหเหนถงแนวโนมของอบตเหตและความ

สญเสยทลดลงอยางตอเนอง โดยเฉพาะ

ในป 2554 ซงมผเสยชวตลดลงตากวาหมน

รายเปนครงแรกในรอบทศวรรษทผานมา

(รปท 1-1) เชนเดยวกบขอมลของสาธารณสข

ทระบวาจานวนผบาดเจบสาหสจากอบตเหต

ทางถนนมแนวโนมทลดลง (รปท 1-2)

แตเมอไมนานมาน การพฒนาระบบการรายงาน

ตวเลขการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนใน

ประเทศไทยของสานกนโยบายและยทธศาสตร

กระทรวงสาธารณสข ไดเปดเผยถงสถานการณ

และแนวโนมของความสญเสยจากอบตเหตทาง

ถนนในปจจบน ซงเปนไปในทางตรงกนขาม

18 | ตวชวดความปลอดภยทางถนน

ชวนใหเกดคาถามวา สถานการณจรงในเรองน

คออะไรกนแน ปราศจากความรจรง ความ

พยายามยกระดบความปลอดภยทางถนน

อาจหลงทาง และการใชทรพยากรกจะ

สนเปลองโดยเปลาประโยชน

เมอนาขอมลสถตการเสยชวตจากมรณบตร

ตงแตป 2552 มาตรวจสอบและเปรยบเทยบกบ

แหล งข อมลจากหน งส อรบรองการตาย

โดยอางองหมายเลขประจาตวประชาชน รวมถง

ชอและนามสกล พบวาการเสยชวตจากอบตเหต

ทางถนนมตวเลขภาพรวมทสงกวารายงานของ

สานกงานตารวจแหงชาตราว 30-40 เปอรเซนต

และยงมแนวโนมท เพมขนอยางตอเนอง

(รปท 1-2) ทงน ยงพบวาความขดแยงของ

ตวเลขการเสยชวตจากสองแหลงนมทศทาง

แตกตางกนในแตละจงหวด ซงการศกษา

เจาะลกใหเขาใจทมาของตวเลขทแตกตางกนนน

นาจะเปนประโยชนตอการพฒนาระบบขอมล

สถตอบต เหตทางถนนใหมประสทธภาพ

ยงขน (รปท 1-3)

ขอคนพบดงกลาวบงชถงความสาคญของ

การพฒนาคณภาพขอมลแตละแหลง และการ

บรณาการดานขอมลในการตดตามเฝาระวง

สถานการณปญหาอบตเหตทางถนนและยง

ชวยจดประเดนขอสงสย (ทงเกาและใหม)

ทควรคาตอการนามาทบทวน วเคราะห และหา

ขอสรป อาทเชน จานวนผเสยชวตจากอบตเหต

ทางถนนทแทจรงในแตละปคอเทาใด หากม

การนาขอมลจากแหลงอนๆ มารวมตรวจสอบ

และเปรยบเทยบดวย เชน ขอมลประกนภย

จะไดผลเปนอยางไร หรอควรใชขอมลจาก

แหลงใดในการตดตามและประเมนสถานการณ

จานวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนน รวมถง

อะไรเปนปจจยทสามารถอธบายความแตกตาง

ในการรายงานขอมลระดบจงหวด ฯลฯ

การเสยชวตและบาดเจบจากอบตเหตทางถนน | 19

ความรนแรงของอบตเหตทางถนนตวเลขสถตดชนความรนแรงและดชนการเสยชวตทเพมสงขนอยางตอเนองในชวงหลายปทผานมา ทงในชวงเวลาปกตและชวงเทศกาล บงชวาความรนแรงของอบตเหตทางถนนเปนปญหาทเขาขนวกฤตและดเหมอนวาจะยงไมไดรบความสนใจเทาทควร

๒


แมวาเปาหมายสาคญของทศวรรษความ

ปลอดภยทางถนน คอ การลดจานวนผเสยชวต

จากอบตเหตทางถนนใหลดลงครงหนงภายใน

ป พ.ศ. 2563 แตปญหาทดเหมอนจะเขาขน

วกฤตในชวงหลายปทผานมาและดเหมอนวา

จะยงไมไดรบความสนใจเทาทควร คอ ปญหา

ความรนแรงของอบตเหตทางถนนทเพมสงขน

อยางตอเนอง ทงในชวงเวลาปกตและชวง

เทศกาล ทงทบงชโดยตวเลขสถตดชนความ

รนแรง (Severity index) หรอ สดสวนจานวน

ผเสยชวตตอจานวนการเกดอบตเหต 100 ครง

และดชนการเสยชวต (Fatality index) หรอ

สดสวนจานวนผเสยชวตตอจานวนรวมผเสย

ชวตและบาดเจบ โดยเฉพาะพนทหลายจงหวด

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทยงคงมความ

รนแรงของอบตเหตทางถนนสงกวาจงหวดใน

ภาคอนๆ ทงน ความไมแนนอนในการจดเกบ

ตวเลขผเสยชวต ผบาดเจบและจานวนครง

การเกดอบตเหต กอาจเปนคาอธบายแนวโนมท

ดเหมอนนาวตกนไดเชนกน

ความรนแรงของอบตเหตทางถนน | 23

อบตเหตทางถนนในชวงเทศกาลยงคงนาวตกกบปญหาอบตเหตทางถนนในชวงเทศกาล เพราะดวยเวลาเพยง 7 วนของชวงเทศกาลปใหมหรอเทศกาลสงกรานตในแตละปมกจะมผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนเปนจำ นวนมากถง 300 ถง 400 ราย แตอะไรคอสาเหตท า ใหตว เลขผ เสยชวตและบาดเจบในช วงสงกรานตป 2554 ลดลงจากปทผานมาอยางมนยสำ คญนนเปนคำ ถามทยงไมมคำ ตอบ

๓

ถงแมวาการตดตามและรายงานขาวอบตเหต

ทางถนนในชวงเทศกาลปใหมและสงกรานต

แตละเทศกาล จะดเหมอนเปนเรองทเคยชน

กนไปแลว แตเมอพจารณาจากสรปตวเลข

ผเสยชวตในแตละครง จะเหนไดวาปญหา

อบตเหตทางถนนในชวงเทศกาลยงคงเปน

เรองทนาวตกอยางยง เพราะดวยระยะเวลา

เพยงแคสปดาหเดยวทเรยกกนวาชวง “7 วน

อนตราย” มกจะมจ านวนผ เส ยชว ตจาก

อบตเหตทางถนนรวม โดยเฉลยประมาณ

300 – 400 ราย หรอเทยบไดกบการเสยชวต

1 รายในทกครงชวโมง ซงถอเปนตวเลขทเพม

ขนสงถงสองเทาจากปกต

ลาสดในชวงเทศกาลป พ.ศ. ใหม 2554

ศนยอานวยความปลอดภยทางถนน (ศปถ.)

รายงานตวเลขผเสยชวต 358 ราย เพมขนจาก

347 รายในป 2553 สวนตวเลขผบาดเจบนน

ลดลงจาก 3,827 รายในป 2553 มาอยท

3,750 ราย ในขณะทขอมลสถตของสถาบน

การแพทยฉกเฉน (สพฉ.) มการรายงานตวเลข

ผ เสยชวตและผ บ าด เ จ บ ไป ในท ศท า ง

เดยวกน แตในจานวนทมากกวา (รปท 3-1)

บงชวาในระบบรายงานของ ศปถ. มอบตเหต

บางสวนไมไดถกรายงาน และความแตกตาง

ระหวางตวเลขสองแหลงน สวนหนงนาจะ

เกดจากการใชนยามการเสยชวตและบาด

เจบทแตกตางกน

ในชวงเทศกาลสงกรานต ป 2554 ขอมลจาก

ทงสองแหลงชใหเหนวาปญหามความรนแรง

นอยกวาชวงเทศกาลปใหม และมจานวน

ผเสยชวตและบาดเจบลดลงจากชวงสงกรานต

ในปท ผานมาอยางเหนไดชด (รปท 3-2)

แตอะไรคอปจจยททาใหตวเลขความสญเสย

ลดลงอยางมนยสาคญเชนนนจะเปนผลมา

จากความทมเทของผทเกยวของในทกภาค

สวนในการแกไขปญหา หรอเปนเพราะ

ปรมาณการเดนทางบนทองถนนในชวงนนลด

ลงจากปกอน หรอเปนเพราะปจจยอน


อบตเหตทางถนนในชวงเทศกาล | 27

ยงคงเปนคาถามทไมมคาตอบ ตราบใดท

หนวยงานทกากบดแลในระดบนโยบายและ

ฝายปฏบต ยงไมใหความสาคญอยางจรงจงตอ

การตดตามและประเมนสถานการณทเกดขน

ดวยระบบสารสนเทศทมคณภาพและมการ

วเคราะห เจาะลกและเชอมประสานขอมล

เพอตรวจสอบความถกตองเขาดวยกน

สดทาย จากขอมลทรายงานโดย ศปถ. ในชวง

หลายปทผานมา พอจะบอกใหเราทราบถง

แนวโนมของลกษณะอบตเหตทางถนนทมก

เกดขนในชวงเทศกาล สาหรบการวางแนวทาง

เพอรบมอกบปญหาในปตอๆไป ไดแก

ยานพาหนะสวนใหญทประสบอบตเหต

คอ รถจกรยานยนต ประมาณรอยละ 80

ชวงเวลาทมอบตเหตเกดขนมากทสด คอ

ชวงเวลากลางคน โดยเฉพาะชวงหวคา

16:00 - 20:00 น.

อบตเหตสวนใหญเกดขนบนถนนสายรอง

(นอกเขตทางหลวงแผนดน) โดยเฉพาะ

ถนนของ อบต. และหมบาน

บรเวณถนนทเกดอบตเหตสวนใหญ คอ

ทางตรง มากกวาบรเวณทางโคง และ

ทางแยก

ผประสบเหตสวนใหญเปนวยรนอาย

15-19 ป และผใหญอาย 30-39 ป

พฤตกรรมเสยงของผประสบอบตเหต

สวนใหญ คอ เมาสรา และไมสวมหมวก

นรภย

ความเสยงตอการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนอาศยขอมลตวเลขผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนของกระทรวงสาธารณสข บงช ใหเหนวาความเสยงตอการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนในประเทศไทยอาจยงไมไดมแนวโนมทลดลง ดงเชนทเขาใจกนโดยตลอดในชวง 10 ปทผานมา

๔

ตวเลขสถตจานวนผเสยชวตจากอบตเหต

ทางถนนยงไมสามารถชชดไดวา การเดนทาง

บนท อ งถนนม “ความ เส ย ง ” ต อการ

เสยชวตมากนอยเพยงใดจนกวาจะไดนามา

เทยบเปนสดสวนกบปรมาณการเดนทางบน

ถนนหรอตว เลขอนท ส อความหมายได

ใกลเคยงกน เชน จานวนประชากร จานวนรถ

จดทะเบยนสะสม มลคาผลตภณฑมวลรวม

และปรมาณการใชนามนเชอเพลงซงในทาง

วชาการถอวาเปนการบงบอกถงระดบการ

เผชญกบความเสยงตออบตเหตทางถนน

(Exposure to Risk)

แตดวยความแตกตางของขอมลผเสยชวตจาก

สองหนวยงานหลก คอ สานกงานตารวจ

แหงชาต และกระทรวงสาธารณสข ทาใหการ

วเคราะหแนวโนมความเสยงจงไมเปนไปใน


ทศทางเดยวกน (รปท 4-1) ซงเนนยาใหเหนถง

ความสาคญและความจาเปนเรงดวนในการ

พฒนาระบบรายงานตวเลขการเสยชวตจาก

อบตเหตทางถนนทมความนาเชอถอและไดรบ

การยอมรบจากทกฝาย เพอใหสามารถนามาใช

ตดตามสถานการณความปลอดภยทางถนนได

ใกลเคยงกบความเปนจรงมากขน ทงในระดบ

ประเทศและรายจงหวด

ทงน หากอาศยขอมลของกระทรวงสาธารณสข

ทรายงานตวเลขผเสยชวตมากกวาขอมลของ

สานกงานตารวจแหงชาต ตงแตป 2552

เปนตนมา พบวาความเสยงตอการเสยชวต

จากอบตเหตทางถนนในประเทศไทยอาจ

ไมไดมแนวโนมท ลดลง ดงเชนท เขาใจกน

โดยตลอดในชวง 10 ปทผานมา (รปท 4-1)

โดยเมอพจารณาสถานการณของประเทศไทย

ในรายพนท พบวาการเดนทางในแถบภาค

เหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมความ

เสยงตอการเสยชวตสงกวาภมภาคอนๆ

(รปท 4-2 ถง 4-3) ทงน หากพจารณาเฉพาะ

ความเสยงของการเดนทางบนทางหลวง

ขอมลสถต จากสานกอานวยความปลอดภย

กรมทางหลวงระบวา อตราการเสยชวตจาก

อบตเหตบนทางหลวงตอปรมาณการเดนทาง

ลานคน-กโลเมตรมแนวโนมลดลงอยางตอ

เนองจนถงปจจบน (รปท 4-4)

ความเสยงตอการเสยชวตจากอบตเหตทางถนน | 31

ความเสยงตอการเสยชวตจากอบตเหตทางถนน | 33

กลมเสยงตออบตเหตและการบาดเจบปจจยดานคนเปนองคประกอบทสำ คญของสาเหตการเกดอบตเหตทางถนนและการบาดเจบ จากขอมลสถตยอนหลงในชวง 5 – 10 ปทผานมา ระบวา กลมเสยงตออบตเหตและการบาดเจบทควรมงเนนดาเนนการปองกนและแกไขปญหา ไดแก ผชาย วยรน ผใชรถจกรยานยนต และผใชแรงงาน

๕

สาเหตของการเกดอบตเหตทางถนนและการ

บาดเจบ มปจจยดานคนเปนองคประกอบท

สาคญสวนใหญ นอกเหนอไปจากปจจยดาน

ยานพาหนะและดานถนน ดงน น ความร

ความเขาใจ และการดาเนนมาตรการทเขาถง

กลมผ ใชรถใชถนนทมความเสยงสงตอ

อบตเหตและการบาดเจบ จงเปนหวใจสาคญท

จะชวยใหสามารถปองกนและแกไขปญหา

อ บ ต เ ห ตท า งถนนได อย า งตร ง จดและ ม

ประสทธภาพ จากขอมลสถตยอนหลงในชวง

5 - 10 ปทผานมา กลมเสยงตออบตเหต และการ

บาดเจบยงคงมแนวโนมเปนเชนเดม ดงน


เพศชายมความเสยงตอการเสยชวต

มากกวาเพศหญง เฉลยประมาณ 4 เทา

(รปท 5-1)

วยรน อายระหวาง 15-24 ป เสยงตอการ

เสยชวตและบาดเจบรนแรงจากอบตเหต

ทางถนนมากทสด (รปท 5-2)

รถยนตเปนพาหนะทเสยงตอการเกด

อบตเหตมากทสด (นบเฉพาะทเปนคด

อบตเหตจราจร) เมอเทยบกบจานวนรถ

จดทะเบยนทงหมดทมอย (รปท 5-3)

รถจกรยานยนตคอยานพาหนะทมความ

เสยงตอการบาดเจบรนแรงจากอบตเหต

มากทสดโดยมากกวารถโดยสารประมาณ

5 เทา มากกวารถบรรทกและรถยนต

4 ลอ เกน 5 เทา (รปท 5-4)

ผใชแรงงานเปนกลมใหญทสดในบรรดา

ผบาดเจบรนแรงทงหมดทเขารบการรกษา

ในโรงพยาบาลเครอขายเฝาระวงการบาด

เจบแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2548 เปนตน

มา (รปท 5-5)

กลมเสยงตออบตเหตและการบาดเจบ | 37

การใชความเรวการขบรถเรว เกนอตราทกฎหมายกาหนด เปนสาเหตหลกอนดบ 1 ของอบตเหตทางถนนในประเทศไทย โดยเฉพาะอบตเหตบนทางหลวงทเกยวของกบการใชความเรว คดเปนสดสวนสงถงรอยละ 76 แตทวายงไมเหนแนวโนมทจะ ลดลง แมวาจะมการบงคบใชกฎหมายเพมขน ในชวงทผานมาแลวกตาม

๖

รายงานอบตเหตจราจรของสานกงานตารวจ

แหงชาต ระบวา การขบรถเรวเกนอตราท

กฎหมายกาหนด เปนสาเหตหลกอนดบ 1

ของอบต เหตทางถนนในประ เทศไทย

โดยในชวงสบปทผานมา มอบตเหตเกยวของ

กบความเรวเกดขนเฉลยปละ 16,000 ราย

คด เป นส ด ส ว นป ร ะม าณร อ ย ล ะ 1 9

ของอบตเหตทางถนนท งหมด (รปท 6-1)

เมอพจารณาสถตอบตเหตบนโครงขายถนน

ของกรมทางหลวง ซ งมสภาพแวดลอม

เอออานวยใหผขบขใชความเรวมากกวาถนน

ทวไป พบวาระหวางป พ.ศ. 2544 – 2554

มอบต เหตบนถนนของกรมทางหลวงท

เจาหนาทตารวจสนนษฐานวาเกดจากการใช

ความเรว คดเปนสดสวนสงถงรอยละ 76

(รปท 6-2) โดยสดสวนนยงไมมแนวโนมลดลง

ในทาง ตรงกนขามความรนแรงทเกดขนกบผ

ประสบอบตเหต เรมขยบเพมขนในชวง 2 ปท

ผานมา (รปท 6-3) โดยเฉลยอบตเหตเนองจาก

ความเรวบนทเกดขนบนทางหลวงทกๆ 10 ครง


จะมผเสยชวตอยางนอย 1 ราย และมผบาดเจบ

อยางนอย 8 ราย

สาหรบลกษณะของอบตเหตเนองจากความเรว

ทเกดขนบนถนนของกรมทางหลวงนน สวนใหญ

ยงคงเปนอบตเหตรถเสยหลกหลดออกจาก

ถนนชนวตถขางทาง (รอยละ 30) และมกเกด

ขนบนทางหลวง 6 ชองจราจรหรอมากกวา

(รอยละ 85) นอกจากนน เมอจาแนกตามเวลา

ในแตละวน พบวาอบตเหตเนองจากความเรว

บนถนนของกรมทางหลวงจะเกดนอยทสด

ในชวงเทยงคนถงเชาตร (รปท 6-6)

ผลสารวจความเรวของรถเกงและรถกระบะ

ทวงบนทางหลวงสายหลกทสาคญใน 30 จงหวด

ทวทกภมภาคของประเทศในป พ.ศ. 2553

ระบวาการใชความเรวเกนกวากฎหมายกาหนด

(90 กม./ชม.) คดเปนสดสวนทสงถง รอยละ

40 - 90 ในทกภมภาค ยกเวนภาคตะวนออก

เฉยงเหนอทพบปญหาการใชความเรวคอนขาง

นอยกวาภมภาคอน

ในภาคการบงคบใชกฎหมายนน หนวยงาน

ทรบผดชอบไดมการจบกมผกระทาความผด

จากการใชความเรวบนทางหลวงเพมขนอยาง

ตอเนองตงแตป พ.ศ. 2552 (รปท 6-7) โดย

ลาสดในป พ.ศ. 2554 มการจบกมผฝาฝนเปน

จานวนถง 341,332 ราย คดเปนตวเลขเฉลย

วนละ 935 ราย แตทงน ขอมลสถตในชวงเวลา

ดงกลาวบง ชว าสดสวนของอบต เหตบน

ทางหลวงทเกดจากความเรวนน ยงไมลดลงตาม

การบงคบใชกฎหมายท เพมขนแตอยางใด

แสดงวา มาตรการนนาจะยงไมเขมขนและยง

ไมครอบคลมกลมเสยงไดเพยงพอ

ดงนน สานกงานตารวจแหงชาตนาจะพจารณา

ปรบปรง มาตรการจดการและควบคมการใช

ความเรวของผขบขบนทางหลวงทใชอยใน

ปจจบน โดยคานงถงทางเลอกตางๆ เชน

การจดหาอปกรณปนตรวจจบความเรว

แบบถายภาพใหเพยงพอตอการปฏบต

งานของเจาหนาท (ผลสารวจความคด

การใชความเรว | 41

เหนของผขบข ท วประเทศในป 2553

ระบวาสวนใหญรอยละ 67 เหนดวยกบ

การตรวจจบความเรวโดยการถายภาพ

และสงหลกฐานไปทบาน) หรอ จางภาค

เอกชนดาเนนการ (Outsource)

การปรบกลยทธการต งจ ดตรวจจบ

ความเรว โดยการใชจดตรวจเคลอนท

หรอการจดตารางการปฏบตงานแบบสม

เวลาและสถานท (Ramdomised

Scheduling) ซงประหยดกาลงคนจง

เปนแนวทางทใชกนอยางแพรหลายใน

ตางประเทศและผลการศกษาในประเทศ

ออสเตรเลยไดพสจนวาสามารถลดการ

บาดเจบและเสยชวตไดถงรอยละ 32

คดเปนผลประโยชนทไดรบตอคาใชจาย

(Benefit Cost Ratio) เปนสดสวนสงถง

70 ตอ 1

การตดตงกลองตรวจจบความเรวและ

ถายภาพอตโนมต (Automatic Speed

Camera) โดยใชคาปรบเปนเงนลงทน

หมนเวยน

การกาหนดอตราโทษปรบแบบขนบนได

ตามระดบความเรวทเกนกวากฎหมาย

กาหนด เชน การเพมโทษปรบใหแพงขน

กวาอตราสงสดโดยปกต หากผขบขใช

ความเรวสงมากๆ เชน 140 กม./ชม.

(ผลสารวจความคดเหนของผขบขทว

ประเทศในป 2553 ระบวาสวนใหญ

รอยละ 52 เหนดวยกบแนวทางน ในขณะ

ทอกรอยละ 15 ยงไมออกความเหน)

การใชความเรว | 43

เมาแลวขบขอมลสถตลาสดระบวาปญหาอบตเหตเมาแลวขบเพมสงขน เชนเดยวกบการขยายตวของการจาหนายและการบรโภคเครองดมแอลกฮอลล สอดคลองกบการดมแลวขบขของคนไทยทมแนวโนมเพมขนในชวงเวลาเดยวกน

๗


หลงจากเปดเสรตลาดเครองดมแอลกอฮอล

เมอ พ.ศ. 2541 ความนยมในการบรโภคเครอง

ดมแอลกอฮอล ของคนไทยทเตบโตอยาง

รวดเรวและยากตอการควบคม กอใหเกดผล

กระทบทางสงคมในดานตางๆ โดยหนงใน

ปญหาทสาคญคออบตเหตเมาแลวขบ สถตคด

อบตเหตจราจรของสานกงานตารวจแหงชาต

ลาสด ระบวา สดสวนคดอบตเหตจราจร

เ ม าแล ว ข บม แนว โน ม เพ มส ง ข นต ง แ ต

ป พ.ศ. 2552 เปนตนมา (รปท 7-1) โดยใน

ป พ.ศ. 2553 มอบตเหตเมาแลวขบคดเปน

สดสวนรอยละ 7.8 และนบวาสงสดในรอบ

หนงทศวรรษทผานมา อกทงขอมลระดบพนท

ยงบงชขอบเขตของปญหานอยางนาวตก

ในหลายจงหวด เชน ลพบรสกลนคร ชลบร

จนทบ ร ทมสดสวนอบต เหต เมาแลวขบ

อยางนอยเปน 1 ใน 4 ของคดอบตเหตจราจร

ทเกดขนทงหมด (รปท 7-2)

ในชวงเวลาเดยวกนนเอง สถตทรวบรวมได

จากหลายแหลงบงชวาการจาหนาย และการ

บรโภคเครองดมแอลกฮอลลกาลงขยายตว

รวมไปพฤตกรรมการดมแลวขบขของคนไทย

(รปท 7-3 ถง 7-5) มแนวโนมไปในทศทางเดยว

กบการเพมขนของสดสวนคดอบต เหต

เมาแลวขบ

ดงนน การดาเนนมาตรการควบคมการบรโภค

เครองดมแอลกอฮอลอยางเขมขน ทงในดาน

อปสงคและดานอปทาน ยงคงเปนภาระหนก

ททกภาคสวนตองพยายามกนตอไป โดยเฉพาะ

ในชวงเทศกาลสงกรานตและปใหม (รปท 7-7)

เมาแลวขบ | 47

เมาแลวขบ | 49

การใชอปกรณนรภยแมวาประเทศไทยจะมกฎหมายบงคบใหผขบขและผโดยสารตองสวมหมวกหรอคาดเขมขดนรภยมานานนบสบป แตปจจบนมคนไทยเพยงบางสวนเท าน นท ใชอปกรณนรภย เหล าน โดยสวนใหญ ให เหตผลของการไมสวมหมวกนรภยหรอคาดเขมขดนรภยวาเปนเพราะเดนทางแคระยะใกล

๘


หมวกนรภยและเขมขดนรภย เปนอปกรณ

นรภยพนฐานชวยปองกนการบาดเจบและเพ ม

โ อก าสรอดช ว ต จ ากอ บ ต เ หต แม ว า

ประเทศไทยจะมกฎหมายบงคบใหผขบขและ

ผโดยสารตองใชอปกรณเหลานมานานนบสบป

แตในปจจบนการใชหมวกนรภยและเขมขด

นรภยยงเปนทนยมของคนไทยเพยงบางสวน

เทานน ท งจากผลสารวจดวยว ธสง เกต

พฤตกรรมของผขบขบนทองถนนทวประเทศ

และจากระบบขอมลผบาดเจบในเครอขาย

โรงพยาบาลเฝาระวงระดบชาต

ในป พ.ศ. 2554 รฐบาลไดประกาศใหเปนป

แหงการรณรงคสวมหมวกนรภย 100% ซงทก

ภาคสวนตางขานรบนโยบายกนอยางกวางขวาง

แตจากการสารวจอตราการสวมหมวกนรภย

ของผใชรถจกรยานยนตกวา 1 ลานคน

ทวประเทศกลบพบวาในภาพรวมปรากฎ

การสวมหมวกนรภยรอยละ 46 เพมขนจาก

ผลสารวจในปกอนเรมการรณรงคเพยงรอยละ

2 เทานนโดยมกรงเทพมหานครเพยงจงหวด

เดยวทมอตราการสวมหมวกนรภยในภาพรวม

สงเกนกวารอยละ 80 อยางไรกด หากมอง

สถานการณรายพนทจะพบวาในเขตเมองม

อตราการสวมหมวกนรภยคอนขางสงถงรอย

ละ 76 ดวยอาจเพราะมการบงคบใชกฎหมาย

ทเขมขนกวาในเขตชมชนชนบททพบวาสวม

หมวกนรภยเพยง รอยละ 30 เทานน ชวนให

วตกวาการจดสรรทรพยากรบงคบใชกฎหมาย

ไมเปนไปอยาง เทาเทยม

สาหรบสถานการณปญหาการไมคาดเขมขด

นรภยมความนาวตกเชนกน โดยจากการ

สารวจดวยวธการสงเกตพฤตกรรมการคาด

เขมขดของผขบขและผโดยสารรถยนต

ตอนหนาทวประเทศในป พ.ศ. 2553 และ

2554 มการคาดเขมขดนรภยในกลมผขบข

ประมาณรอยละ 60 ในขณะทพบวาผโดยสาร

คาดเขมขดเพยงรอยละ 40

สาเหตของการไมสวมหมวกนรภยหรอคาด

เขมขดนรภยคออะไร การสารวจสอบถาม

ความคดเหนผใชรถยนตและรถจกรยานยนต

ทวประเทศในป พ.ศ. 2553 พบวา กลม

เปาหมายสวนใหญใหเหตผลวาเปนเพราะ

เดนทางแคระยะใกล ซงขอคนพบเชงประจกษ

นชใหเหนวายงมคนไทยอกเปนจานวนมาก

ทประมาทและขาดวฒนธรรมความปลอดภย

และเมอพจารณาตามหลกการปองปราม

(Deterrence) ในการบงคบใชกฎหมาย

แสดงวา ในปจจบนการบงคบใชกฎหมายยงไม

เขมขนและครอบคลมเพยงพอทจะทาใหผขบข

และผโดยสารตระหนกวามโอกาสสงทจะถกจบ

และลงโทษถาฝาฝนกฎหมาย

การใชอปกรณนรภย | 53

การใชอปกรณนรภย | 55

การคมนาคมขนสงทางถนนวถชวตของคนไทยขนอยกบการใชยานพาหนะสวนบคคลและการคมนาคมขนสงทางถนนเปนหลก การควบคมและจากดปรมาณการเดนทางบนทองถนนดวยมาตรการตางๆ เปนอกแนวทางหนงทตองไดรบการขบเคลอนในการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตทางถนน

๙


ปรมาณการเดนทางหรอการคมนาคมขนสง

ทางถนน เปนสงทบงบอกถงระดบการเผชญ

กบความเสยงตออบตเหตทางถนน (Exposure

to Risk) โดยในสภาวะแวดลอมทองคประกอบ

ดานคน รถ และถนน มขอบกพรองคงเสนคง

วา โอกาสทจะมอบตเหตและความสญเสยเกด

ขนเปนจานวนมากนอยเพยงใดนน จะขนอย

กบปรมาณการเดนทางบนถนน

ดงนน การดาเนนมาตรการตางๆ เพอควบคม

และจากดปรมาณการเดนทางบนทองถนน

จงถอวาเปนอกแนวทางหนงทตองไดรบการ

ขบเคลอนในการปองกนและแกไขปญหา

อบตเหตทางถนน อาทเชน การสนบสนนการ

เดนทางและคมนาคมขนสงรปแบบอนๆ

ทปลอดภยกวาทางถนน การสงเสรมการใช

เทคโนโลยสารสนเทศเพอทดแทนความจาเปน

ในการเดนทาง หรอการใชมาตรการอนๆ

ทปลอดภยกวาทางถนน ดานราคาและภาษ

เพอควบคมและจากดปรมาณการเดนทางดวย

ขอมลระดบมหภาคในชวง 10 ปทผานมา

แสดงใหเหนวา ความตองการเดนทางบน

ทองถนน เชน จานวนรถยนตจดทะเบยน

ปรมาณการใชนามนเชอเพลงในการ

คมนาคมขนสง หรอปรมาณการเดนทาง

บนทางหลวง (ลานคน-กโลเมตร) ยงม

แนวโนมเพมขนอยางตอเนองไปใน

ทศทางเดยวกบการขยายตวทางเศรษฐกจ

(รปท 9-1)

การขนสงสนคาในประเทศสวนใหญยง

ตองพงพาการขนสงทางถนน ขอมลของ

กระทรวงคมนาคม ระบวาในปจจบนม

ปรมาณการขนสงสนคาทางถนนเฉลย

ปละประมาณ 400 ลานตน (รปท 9-2)

โดยคดเปนสดสวนรอยละ 82 ของการ

ขนสงสนคาในประเทศทงหมด ในขณะท

การขนสงทางราง ซงปลอดภยและคมคา

กวามาก คดเปนสดสวนเพยงรอยละ 2.2

(รปท 9-3)

ขอมลจากแผนหลกการพฒนาระบบ

ขนสงและจราจร พ.ศ. 2554 - 2563 ของ

กระทรวงคมนาคม ระบวา การเดนทาง

ระหวางเมองในปจจบนสวนใหญรอยละ

59 เปนการใช รถยนตส วนบคคล

ในขณะท รอยละ 41 เปนการใชบรการ

ขนสงสาธารณะระหวางเมอง (รปท 9-4)

ผลสารวจพฤตกรรมการเดนทางทองเทยว

ของชาวไทยในป 2554 ของสานกงาน

สถตแหงชาตรวมกบการทองเทยวแหง

ประเทศไทย พบวา ผเดนทางทองเทยว

สวนใหญ รอยละ 56 นยมใชพาหนะ

สวนตวหรอรถยนต (รปท 9-5)

พาหนะสวนบคคล สถตจากแหลงตางๆ ทมอย

พอจะสะทอนใหเหนวาวถชวตความเปนอยของ

ส งคมไทยข นอย ก บการใ ชยานพาหนะ

สวนบคคลและการคมนาคมขนสงทางถนน

มากนอยเพยงใด อาท

การคมนาคมขนสงทางถนน | 59

ความปลอดภยของการเดนทางดวยรถโดยสารสาธารณะการเดนทางดวยรถโดยสาร บขส. มความเสยงอนตรายเพมสงขน ในขณะทการเดนทางดวย รถรวมบรการ บขส. และประสบอบตเหต มกจะมความรนแรงมากกวาถง 10 เทา !!! สวนการเดนทางระยะไกลดวยรถตโดยสาร ปจจบนไดรบ ความนยมเพมขน แตดวยมาตรฐานความปลอดภยท ยากตอการควบคม ทาใหตองเฝาตดตามสถานการณอยางใกลชด โดยอบตเหตทเกดขนแตละครงมกมความรนแรงสงและเปนขาว สะเทอนใจ

๑๐

HD PLAYER DUNE TV-101 HD PLAYER DUNE TV-101 HD PLAYER DUNE TV-101


รถโดยสารสาธารณะเปนปจจยหน งทม

ความสาคญตอระบบเศรษฐกจและสงคม

ของประเทศ เนองจากเปนสาธารณปโภค

ขนพนฐานทมผใชบรการเปนจานวนมาก

ในแตละวน โดยเฉพาะอยางย งประชาชน

ในกลมทไมมรถยนตสวนตวและกลมทม

รายไดนอย แตดวยทศทางการพฒนาระบบ

คมนาคมในชวงหลายทศวรรษทผานมามงเนน

ตอบสนองการใชยานยนตสวนบคคลเปน

หลก จงทาใหรถโดยสารสาธารณะไมไดรบ

การพฒนาเทาทควร ทงในเรองคณภาพการ

ใหบรการและความปลอดภย

ในชวง 10 กว าปทผ านมา ขอมลจาก

บรษทขนส ง จ ากด (บขส . ) ระบ ว าม

รถโดยสารประจาทาง (รถ บขส. และรถรวม

บรการ บขส.) ประสบอบตเหตเฉลยปละ

ประมาณ 415 คน หรออยางนอยวนละ 1 ครง

และมผบาดเจบและเสยชวตรวมกนเฉลย

มากกวา 1 พนราย ตอป (รปท 10-1) โดยเมอ

เปรยบเทยบสดสวนจานวนผโดยสารทเสยชวต

ตอ จานวนรถโดยสารท ประสบอบต เหต

ระหวางรถโดยสาร บขส. และรถรวมบรการ

บขส. เหนไดชดวาผโดยสารรถรวมบรการ บขส.

หากประสบอบตเหต จะมโอกาสเสยชวต

มากกวาผ โดยสารรถ บขส. ถง 10 เทา

(รปท 10-2)

ทงน การเดนทางดวยรถโดยสาร บขส.

มแนวโนมทนาเปนหวงเชนกน เมอพจารณา

จากปรมาณการวงใหบรการ (ลานกโลเมตร

ทาการ) ทลดลงอยางตอเนองมาตงแตป พ.ศ.

2549 (รปท 10-3) ในทจานวนอบตเหต และ

การบาดเจบท เกดขนในแตละปยงคงเปน

เชนเดม บงช ว าการเดนทางดวยรถโดยสาร

(บขส . ) ในปจจบนน มความเสยงตอ

อบตเหตและการบาดเจบเพมสงขนเรอยๆ

ความปลอดภยของการเดนทางดวยรถโดยสารสาธารณะ | 63

ปรมาณการวงใหบรการของรถโดยสาร บขส.

ทลดลง สวนหนงเปนผลมาจากความนยม

ในการเดนทางระยะไกลดวยรถตโดยสาร

สาธารณะทเพมขน (ทงทจดทะเบยน และ

ไมไดจดทะเบยนอยางถกตองตามกฎหมาย)

ดไดจากการขยายตวของจานวนรถตโดยสาร

ประจ า ท า งท เ พ ม ส ง ข น อย า ง ร วด เ ร ว

(รปท10-4) ในชวงเวลาเดยวกน แตดวย

โครงสรางตวรถและมาตรฐานความปลอดภย

ทวศวกรไมไดออกแบบไวรองรบการขนสง

ผโดยสารเปนจานวนมากในระยะทางไกล

ประกอบกบการกากบดแลของกรมการ

ขนสงทางบกทอาจยงไมทวถงเทาทควรทาให

อบตเหตของรถตโดยสารทเกดขนแตละคร ง

มกเปนขาวสะเทอนใจ

ดงเชน เหตการณอบตเหตรถต โดยสาร

สาธารณะบนทางยกระดบอตราภมข (ดอนเมอง

โทลลเวย) เมอวนท 27 ธนวาคม พ.ศ. 2553

ทสงผลใหมผเสยชวตทนทถง 8 ราย และ

บาดเจบสาหส 7 ราย และลาสดจากตวเลขสถต

ทรวบรวมโดยสานกสวสดภาพการขนสงทางบก

กรมการขนสง ระหวาง มกราคม – ธนวาคม

2554 พบวาอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะ

ทไดรบใบอนญาตประกอบการขนสง (รถตปาย

เหลอง) 41 ครง มผเสยชวต 23 ราย และ

บาดเจบ 265 ราย ความทบซอนของบทบาท

หน าท ก าหนดนโยบาย และก ากบดแล

อาจเปนโอกาสพฒนาดานธรรมาภบาลทสาคญ

ของกรมการขนสงทางบก ถาสงคมไทยคาดหวง

วา บรการรถโดยสารสาธารณะจะไดรบการ

ยกระดบอยางมนยสาคญมากกวาทเปนอย

การเดนทางดวยรถจกรยานยนตคนไทยสวนใหญนยมใชรถจกรยานยนตเพราะสะดวกรวดเรวกวารถโดยสาร แต 1 ใน 3 ยงไมมใบอนญาตขบข และหลายคนยอมรบวาเคยดมแลวข วงยอนศร ฝาไฟแดง คยมอถอ

๑๑


คนไทยนยมใชรถจกรยานยนตมากทสดเปน

อนดบ 4 ของโลก รองจาก มาเลเซย เวยดนาม

โมนาโค ตามรายงานของสหพนธทางหลวง

นานาชาตในป 2553 (ตารางท 11-1) โดย

ปจจบนมจานวนรถจกรยานยนตจดทะเบยน

สะสม ณ ธนวาคม 2554 กวา 18 ลานคน

คดเปนร อ ยล ะ 6 0 ขอ งย านพ าหนะ

ทกประเภท (รปท 11-1) หรอคดเปนสดสวน

การถอครองรถจกรยานยนตตอประชากร 4 คน

ตอ 1 คน และมยอดจาหนายรถจกรยานยนต

เพมสงตอเนองมาตงแตป 2542 (รปท 11-2)

จากการสมตวอยางสอบถามผใชรถจกรยานยนต

ทวประเทศกวา 7 หมนรายในป 2553 พบวา

เหตผลหลกทคนไทยนยมใชรถจกรยานยนต

คอ มความสะดวกรวดเรวทมากกวาการใช

รถโดยสาร (รปท 11-3) อยางไรกดการสารวจ

ในคราวเดยวกนนไดพบประเดนทนาวตกวา

มผขบขรถจกรยานยนตทยงไมมใบอนญาต

ขบข ไมเคยผานกระบวนการทดสอบขอรบ

ใบอนญาตขบขเปนจานวนมากถง 1 ใน 3

ขบขปะปนอยเปนทองถนน และสวนใหญ

เปนผขบขกลมวยรน (รปท 11-4) นอกจาก

นนหลายคนยอมรบวาเคยดมแอลกอฮอลแลว

ขรถจกรยานยนต วงยอนศร ฝาไฟแดง และ

คยมอถอขณะขบข ( รปท 11-5) อกทง

ยงมทศนคตหรอความเชอทผดหลกความ

ปลอดภยในการขบข (รปท 11-6)

แมวารถจกรยานยนตจะเปนยานพาหนะ

บนทองถนนทเสยงตออบตเหตและการบาด

เจบมากทสด (รปท 11-7 และ 11-8) แนวโนม

ความนยมและความจาเปนทจะตองใชรถ

จกรยานยนตในชวตประจาวนของคนไทย

จะเปนเชนนตอไป ตราบใดทยงไมมการพฒนา

ระบบขนสงสาธารณะทสะดวก ปลอดภย เขาถง

ไดงายและมคาโดยสารทเปนธรรม เพอเปน

ทางเลอกใหแกประชาชน โดยเฉพาะในจงหวด

ภมภาค

การเดนทางดวยรถจกรยานยนต | 67

การเดนทางดวยรถจกรยานยนต | 69

จดอนตรายและจดเสยงบนถนนจดอนตรายบนทางหลวงมแนวโนมลดลง แตสวนใหญกวารอยละ 60 ยงคงอยในเขตกรงเทพและปรมณฑล และบนถนนสายหลกทมปรมาณการเดนทางสงเชนเดม

๑๒


จดอนตราย ตามนยามของ กรมทางหลวง

หมายถงบรเวณบนถนนทมอบตเหตเกดขน

อยางนอย 3 ครงในรอบป ซงบรเวณเหลาน

อาจเปนทางแยก ทางโคง จดกลบรถ หรอชวง

ถนนใดชวงถนนหนงกได

การ เป รยบเทยบขอมล จดอนตรายบน

ทางหลวงระหวางป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2553

พบวา จานวนจดอนตรายมแนวโนมลดลงจาก

735 แหงในป พ.ศ. 2549 เปน 698 แหง

ในป พ.ศ. 2551 และ 594 แหงในป พ.ศ. 2553

ตามลาดบ โดยเฉพาะอยางย งในชวงป

พ.ศ. 2551 - 2553 ทลดลงถงเกอบรอยละ 15

นน สวนหน งนาจะเปนผลมาจากการท

กรมทางหลวงไดเรมนาขอมลอบตเหตบน

ทางหลวงเขามาชวยในการบงชตาแหนงของ

จดอนตรายและจดสรรงบประมาณเพมเตม

เพอดาเนนการแกไขอยางเปนระบบตงแต

ปงบประมาณ พ.ศ. 2552 เปนตนมา

เพอชวยในการแกไขปญหาอบตเหตทางถนน

อยางตรงจด แตดวยธรรมชาตของจดอนตราย

ทมกมการเพมขนและเปลยนแปลงอยตลอด

เวลาตามปรมาณการเดนทางทเพมขน และตาม

สภาพทางกายภาพและสภาพแวดลอมของถนน

ทเปลยนแปลงไปภาครฐจงควรทจะจดสรร

งบประมาณใหสอดคลองโดยเฉพาะอยางยง

เมอคานงถงนโยบายสงเสรมการใชรถสวน

บคคลของรฐ เชน นโยบายรถคนแรก และ

ประการสดทาย กรมทางหลวงชนบทและ

องคกรปกครองสวนทองถนซงรบผดชอบถนน

สายอนๆอกจานวนไมนอย กควรพฒนาระบบ

เฝาระวงจดอนตรายบนถนนเชนเดยวกบกรม

ทางหลวง

แตเมอพจารณาจานวนจดอนตรายแยกตาม

รายจงหวด พบวา ในชวงป พ.ศ. 2551 – 2553

ม จ งหวดทม จ านวนจดอนตรายเพมขน

25 จงหวด ลดลง 28 จงหวด ไมเปลยนแปลง

6 จงหวด และไมมจดอนตรายเลย 18 จงหวด

โดยจดอนตรายบนทางหลวงสวนใหญ

กวารอยละ 60 ยงคงอยในเขตกรงเทพ และ

ปรมณฑลและบนถนนสายหลกทมปรมาณ

การเดนทางสงเชนเดม อาจเปนไปไดวาในพนท

นความเสยหายเนองจากการใชงานปรมาณมาก

เกดขนบอยและเปนจานวนมากเกนกวาจะ

ซอมแซมแกไขไดทน หรอ/และ ปรมาณ

จราจรมากเกนกวาขดความสามารถของ

โครงสรางถนนทออกแบบไวแตเดม

หลกฐานทงหมดน ชใหเหนถงความสาคญ

ของการเผาระวงตาแหนงของการเกดอบตเหต

โดยเชอมโยงกบการนาขอมลมาใชใหเกด

ประโยชนในการบงชตาแหนงของจดอนตราย

จดอนตรายและจดเสยงบนถนน | 73

จดอนตรายและจดเสยงบนถนน | 75

บทความเจาะลกสถานการณในประเดนสำ คญ ๑

๒๓

ขอเทจจรงเกยวกบการเปดไฟหนาจกรยานยนตเวลากลางวน

วยรน..อบตเหต..การตายกอนวยอนควร

มหนตภยของรถตโดยสารสาธารณะ

๔๕

จดกลบรถอนตราย

ชำ แหละปญหาและขอจำ กดของระบบขอมลอบตเหตทางถนนในประเทศไทย

ขอเทจจรงเกยวกบขอเทจจรงเกยวกบการเปดไฟหนาจกรยานยนตการเปดไฟหนาจกรยานยนตเวลากลางวนเวลากลางวนโดย ศ.นพ.ไพบลย สรยะวงศไพศาลโดย ศ.นพ.ไพบลย สรยะวงศไพศาล

พฤตกรรมคนขบรถยนต

ขอเทจจรงเกยวกบการเปดไฟหนาจกรยานยนตเวลากลางวน | 79

ปจจยพนฐานของผขบรถยนต

ความระมดระวง

ปจจยเฉพาะหนาผขบรถยนต

มองไปทจยย.หรอไม รหรอไมวาเปนจยย. ประเมนทาทจยย.ไดเหมาะสม

แบบแผนการขบข

แบบแผนปฏสมพนธระหวางรถกบจยย.

ความรเกยวกบการขบรถ ทกษะและกลยทธ

1. ทำ ไมตองเปดไฟหนาเวลากลางวนเวลาขบข ถาคนขบมองไมเหนรถยนตหรอจกรยานยนตคนอนทกาลงแซงขนมาหรอกาลงวงตดหนา ยอมชนกนได แมแตในเวลากลางวนแสกๆ

ทามกลางแสงตะวนเจดจา ใชหรอไม

กอนอนมาดกนวา ลกษณะการเกดอบตเหตของรถจกรยานยนตเปนอยางไร วระ กสานตกล วจยพบวาเมอชนกนในเมองคกรณของ

รถจกรยานยนตเปนรถสลอ รอยละ 76 และ ในชนบทรอยละ 741

ในยโรปกคลายกน คอ รอยละ 64 ของรถชนกนในเมองมจกรยานยนต กบ

กบรถเกงเปนคกรณ ในชนบทตวเลขนเทากบรอยละ 473

ตาแหนงถนนทมก

เกดเหตชนกนคอ ตรงสามแยก (T Junction) หรอ ตรงจดกลบรถและมกเกยว

กบการใหทาง (Right-of-Way violations) เวลารถวงเขาทางหลกจากถนนยอย2

เกยวกบหวงเวลาเกดเหต ในยโรป อบตเหตรถจกรยานยนต รอยละ 73 เกดขน

ในเวลากลางวน โดย รอยละ 90 เกดในวนทอากาศแจมใส เหนมยละ

เมอพจารณาสภาพการจราจรเวลาเกดเหต ปรากฎวา รอยละ 85 เกดทามกลาง

จราจรคบคงปานกลางถงนอย3

แลวอะไรเปนเหตใหชนกน ผลการวจยบอกวามาจากความผดพลาดของคนขบ

(รอยละ 89)1

โดยทคนขบรถเกงผดพลาดมากกวาคนขบรถจกรยานยนต1,4

(รอยละ 51-72 และ 37 ตามลาดบ) ความผดพลาดของคนขบมหลายลกษณะ

ไดแก คาดประมาณความเรวผด มองไมเหน (ไมไดพยายามมองหา) คนหาไมเจอ

(พยายามมองแตหาไมเจอ)

รปท 1 แนวคดวเคราะหองคประกอบเกยวกบพฤตกรรมคนขบรถยนตเมอมปฎสมพนธกบจกรยานยนต

รปท 2สามลกษณะไฟหนารถจกรยานยนตก) แบบทวไป ข) แบบอกษรทค) แบบอกษรทบวกไฟบนหมวกนรภย11

80 | บทความเจาะลกสถานการณในประเดนสาคญ

2. ความเดนของไฟหนาเวลากลางวน ความเดน ตความไดสองแบบ ไดแก การดงดดความสนใจ หรอ งายแกการคนหา

5,6

(Attention or Search Conspicuity)

ไฟหนาเพมความเดนไดจรง7

อยางไรกตาม คนขบรถคนอนจะมองเหนรถจกรยานยนต เปดไฟหนาเวลากลางวนกตอเมอมระยะหางพอเหมาะ

(ใกลเกนจะมองไมเหน)3

ในเมองความเดนนดอยกวาหรอมความไมแนนอนมากกวาในชนบทเนองจากฉากหลงทตางกน

กอน ค.ศ. 2008 รถจกรยานยนต เปนยานยนตชนดเดยวในยโรปทมสทธเปดไฟหนาเวลากลางวน ตงแต ค.ศ. 2008 รถยนตไดรบสทธน

ดวยความเดนของรถจกรยานยนต ดวยการเปดไฟหนาจงลดลง....ประเทศไทยจงไมควรตามยโรป ใชหรอไม ?

พอรถยนตในยโรปเปดไฟหนาเวลากลางวนกนเปนสวนใหญ เลยมคนหวงวา ความเดนของไฟหนารถจกรยานยนตจะดอยลง เลยมการทดลอง

ใหอาสาสมครมองชดภาพถายเวลากลางวน (40 ภาพ) โดยรอยละ 23 ของภาพแสดง รถจกรยานยนตเปดไฟหนาปะปนกบรถทวไปเปดไฟหนา

ตรงทางแยก ปรากฎวา อาสาสมครใชเวลา 1500-1600 มลลวนาท (1 มลลวนาทเทากบ 1 ใน 1000 วนาท) ในการมองเหนรถจกรยานยนตท

เปดไฟหนาแบบทวไป ในขณะทใชเวลาไมถง 1500 มลลวนาทในการมองเหนรถจกรยานยนตทเปดไฟหนาแบบใหม (จดไฟหนาเรยงเปนอกษรท

หรออกษรทบวกไฟบนหมวกนรภย) (ดรปท 2)

ในชวตจรง ยงไมมไฟหนาแบบใหมใชกนไมวาทใด ความรเกยวกบประสทธผลของรถจกรยานยนตเปดไฟหนาจงมาจากการวจยไฟหนารถจกรยานยนต

แบบทวไปทพบเหนกนปจจบน ในรายละเอยดพบวา การเปดไฟหนารถจกรยานยนตเวลากลางวนชวยใหรถจกรยานยนตสะดดตา (“Visual Conspicuity”

or “Sensory Conspicuity”) มากทสดในสถานการณทรถยนตกาลงเลยวขวา (ในระบบจราจรแบบบานเราทพวงมาลยอยขวามอ) โดยรถจกรยานยนต

วงสวนมาในชองจราจรถดไป

3. รถจกรยานยนตเปดไฟหนาแลวลดอบตเหตไดจรงหรอเคยมรายงานวา รถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวนเสยงทจะเกดอบตเหตถงขนบาดเจบไดรอยละ 27 เมอเทยบกบไมเปดไฟหนาเวลากลางวน

9

ยาใหญรายงานวจยโดยคณะผเชยวชาญ (Expert Review) ขององกฤษ10

พบวา รถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวนสามารถลดการ

บาดเจบไดจรงแตไดมากเพยงใดยงเปนทถกเถยง ทงนมขอสงเกตวา ความรจากงานวจยเกอบทงหมดมาจากประเทศพฒนาท จานวนวนทแสงแดด

แผดจานอยกวา


และสดสวนรถจกรยานยนตบนถนนกนอยกวาประเทศไทย รวมทงหลายประเทศเหลานน รถยนตกเปดไฟหนาเวลากลางวนดวย ประการสดทาย

งานวจยเทาทมอยสวนใหญมาจากการทดลองในหองจาลองการขบขแทนทจะมาจากการวจยในสถานการณขบขบนถนนจรง

4. สถานการณรถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวนในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2546 รฐบาลดาเนนนโยบายรณรงคใหรถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวน โดยไมมกฎหมายบงคบ ปรากฎผลสารวจวา สดสวน

รถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวนเพมจากเพยงรอยละ 10 ในเดอนสงหาคม 2546 เปน รอยละ 45 และ 75 ในเดอนมกราคม และเมษายน

2547 โดยลาดบ12,13,14

ลาสดการสารวจของมลนธไทยโรดส เมอเดอนพฤษภาคม - ธนวาคม ป 2554 ปรากฎผลดงตารางท 1 ซงสดสวน

การเปดไฟหนาเวลากลางวนของรถจกรยานยนตมากทสด (รอยละ 85) ในจงหวดขอนแกน และตาสด (รอยละ 51) ในจงหวดสพรรณบร

เมอเทยบกบการสวมหมวกนรภยจะสงเกตไดวา ความรวมมอของผขบขรถจกรยานยนตในการเปดไฟหนาเวลากลางวนรวดเรวและครอบคลม

มากกวาอยางนาทง แมไมมกฎหมายบงคบและเปนเชนนกอนจะมการปรบมาตรฐานรถจกรยานยนตใหไฟหนาตดโดยอตโนมตเมอตดเครองยนต

โดยความสมครใจของผผลตในป พ.ศ. 2548 เหตใดจงเปนเชนนยงคงเปนปรศนาทางวชาการ ผเขยนมสมมตฐานวา การเปดไฟหนาเวลา

กลางวนเปนสญญลกษณแสดงความมตวตนของผขบขรถจกรยานยนตบนถนน ซงคงเคยอยากเลยนแบบขบวนรถบคคลพเศษหรอกองทพ

เมอวเคราะหสหสมพนธระหวางจานวนคดอบตเหตรถจกรยานยนตตอจานวนรถจกรยานยนตจดทะเบยนหมนคน กบสดสวนรถจกรยานยนต

เปดไฟหนาเวลากลางวน ในตารางท 1 ปรากฎผลในรปท 3 และ 4 ซงแสดงวาโอกาสเกดคดอบตเหตรถจกรยานยนตไมสมพนธกบการ

เปดไฟหนารถจกรยานยนตเวลากลางวน ดวยขอจากดของขอมลทนามาวเคราะหคอ ไมสามารถแยกแยะไดวาคดอบตเหตรถจกรยานยนตเกด

ในเวลาใด จงไมอาจสรปไดแนชดวาสองสงนมความสมพนธกนหรอไม

ตารางท 1 สดสวนรถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวน จำ นวนคดอบตเหตรถจกรยานยนตจำ นวนรถจกรยานยนตจดทะเบยน และจำ นวนคดอบตเหตรถจกรยานยนตตอรถจกรยานยนตจดทะเบยนหนงหมนคนในป พ.ศ. 2554


รปท 4 สหสมพนธระหวางจำ นวนคดอบตเหตรถจกรยานยนตตอจำ นวนรถจกรยานยนตจดทะเบยนหมนคนกบ สดสวนรถจกรยานยนตเปดไฟหนารถจกรยานยนต (ไมรวมกทม.)

รปท 3 สหสมพนธระหวางจำ นวนคดอบตเหตรถจกรยานยนตตอจำ นวนรถจกรยานยนตจดทะเบยนหมนคนกบ สดสวนรถจกรยานยนตเปดไฟหนารถจกรยานยนต

5. สรป การเปดไฟหนาเวลากลางวนของรถจกรยานยนตอาจปองกนอบตเหตจราจรทเกดขนกบรถจกรยานยนตไดในประเทศพฒนา โดยยงไมแนชด

วา ประโยชนนนมากนอยเพยงใด สาหรบในประเทศไทย ยงไมปรากฎหลกฐานทนาเชอถอวา การเปดไฟหนาเวลากลางวนของรถจกรยานยนต

มประโยชนในเชงปองกนดงกลาวหรอไม แตการรณรงคตงแต พ.ศ. 2546 และการปรบมาตรฐานไฟหนารถจกรยานยนตประมาณ 1 ปตอมา

ทาใหสดสวนรถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวนเพมขนอยางรวดเรวมากเมอเทยบกบการสวมหมวกนรภย ทงๆ ทไมมกฎหมายบงคบให

รถจกรยานยนตเปดไฟหนาเวลากลางวน

เอกสารอางอง

Veera Kasarntikul et al. The study of causes of motorcycle accidents and ways for prevention in Thailand. Research report No. 1. Bangkok: ChulalongkornUniversity, 2001

Kramlich, T., 2002. Still dangerous encounters. The most frequent danger situations of motorcycle riders and resultant injuries. In: Proceedings of the 4th International Motorcycle Conference 2002 ,. Institut für Zweiradsicherheit, Essen, pp.55–86.

ACEM (2004), MAIDS: In-depth Investigation of Accidents involving Powered Two Wheelers, Report of the Association of European Motorcycle Manufacturers, Brussels. Retrieved May 02, 2010, http://www.maids-study.eu.

ADAC, 2009. Motorradsicherheit. Retrieved May 01, 2010, http://www1. adac.de/images/MotorradsicherheitStandpunkt0806tcm8-219262.pdf.

Hughes, P.K., Cole, B.L., 1984. Search and attention conspicuity of road traffic control devices. Australian Road Research Board 14, 1–9.

Hughes, P.K., Cole, B.L., 1986. What attracts attention when driving? Ergonomics 29 (3), 377–391.

Motoki, M., Hashimoto, H., Hirao, T., Ishiwatari, M., Takahashi, S., 2007. Study on improving two-wheeled vehicle conspicuity. Paper Number 07-0250, Japan. Retrieved July 15, 2009, http://www-nrd.nhtsa.dot.gov/pdf/esv/esv20/07-0250-O.pdf.

Hendtlass, J., 1992. Inquiry into motorcycle safety in Victoria. Appendix C – Literature review. www.parliament.vic.gov.au/rsc/1992cycle/appendC.html, (accessed 5 January 2010).

Wells, S., Mullin, B., Norton, R., Langley, J., Connor, J., Lay-Yee, R., Jackson, R., 2004. Motorcycle rider conspicuity and crash related injury: case-control study. British Medical Journal, http://dx.doi.org/10.1136/bmj.37984.574757.EE.

Knight, I., Sexton B., Bartlett, R., Barlow, T., Latham, S. and McCrae, I. (2006) Daytime Running Lights (DRL): A Review of the Reports From The European Commission. TRL Research Report No. PPR170. Crowthorne: Transport Research Laboratory.

Lars Rößgera,*, Katharina Hagena, Jens Krzywinskib, Bernhard Schlaga. Recognisability of different configurations of front lights on motorcycles Accident Analysis and Prevention 44 (2012) 82– 87.

เพญประภา ศวโรจน สมพงษ โมราฤทธ ธานนทร ฉตราภบาล รายงานการประเมนผลความเสยงของคนไทยเรองการใชรถใชถนน ROAD SAFETY REPORT CARD OF THAILAND ฉบบท 1 เดอนสงหาคม 2546 ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ไพบลย สรยะวงศไพศาล 15 month journey of policy advocacy on road safety เสนอทประชมผทรงคณวฒ สภามหาวทยาลยมหดล ธนวาคม 2549

วจารณ พานช ชดสไลดประกอบการบรรยาย อางองใน ชนชมนกวจยอบตเหตจราจร : ศ.นพ.ไพบลย สรยะวงศไพศาล http://www.gotoknow.org/blogs/posts/68742 20 ธนวาคม 2549


1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

วยรน..อบตเหต..การตายกอนวยรน..อบตเหต..การตายกอนวยอนควรวยอนควรโดย รศ.ดร.กณวร กนษฐพงศโดย รศ.ดร.กณวร กนษฐพงศ

“2 วยรน ซงรถ จยย.เสยหลกพงชนเสาไฟฟาสองสวางขางทาง ตายทงค”

“ปดวภาวดจบแกงซงปวนกรงรวบ 106 เดกแวน ยด จยย. 78 คน!”

“หนมวยรน 18 ซงมนคเปอรชนแลวหน เขามอบตวแลว”

“สาวซวคซงชนรถตตาย 9 ศพบนโทลเวย”

เปนทคนเคยกนดกบพาดหวขาวบนหนาหนงสอพมพเกยวกบอบตเหตทเกดกบ “วยโจ” หรอ “วยรน” แตขาวทพาดหวดานบนนใหความรสก

ทแตกตาง โดย 2 ขาวแรก ผอานคงเกดความรสกเบอหนายเพราะพบเหนไดบอย หลงจากอานขาวกมกจะจบลงดวยคาวพากษวจารณทวา

“มนเอาอกแลว..สมนาหนา..สมควรโดนแลว” แต 2 ขาวหลงกลบใหความรสกอกแบบ เชน “เดยวกรอด..พวกลกคนรวย” อบตเหตทเกดกบ

วยรนกลมหลงนดเหมอนวาจะไดรบความสนใจจากสงคมคอนขางมาก ยงถาเปนลกหลานคนดง ลกนกการเมอง หรอลกคนรวย กจะถกตแผ

มากเปนพเศษ แตหลงจากนนเกดอะไรขน.. กระแสขาวอบตเหตเหลาน จากทเคยเปนกระแสสงคม มการวพากษวจารณวยรนกบการขบข ตางๆ

นานา หลงจากนนกมกจะคอยๆ เงยบหายไป แลวอกสกพกกจะมอบตเหตกรณใหมทเกยวของกบวยรนเกดเปนกระแสขนมาอก

ความเหมอนกนของขาวอบตเหตทง 4 ตวอยางทถกยกขนมากอนหนาน คอเปนอบตเหตทางถนนทเกดกบกลม “วยรน” บางกอายตากวา 18 ป

บางกอายมากกวานน เกดซาแลวซาเลา จนมคาถามวา จรงหรอไมท วยรนประสบอบตเหตทางถนนและเสยชวตเปนจานวนมากกวาผขบขในชวง

อายอนๆ ถามามองดตวเลขจานวนประชากรในกลมวยรนของประเทศไทย จะพบวาวยรนในชวงอาย 15-29 ป มสดสวนเปน 22% ของจานวน

ประชากรทงหมดของประเทศ แตจ านวนผ เสยชวตจากอบต เหตทางถนนท เ ปนวยรนในชวงอาย เ ดยวกน กลบมสดสวน

สงถง 33% ของจานวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทงหมด (รปท 1) คาถามตอมาคอ ทาไมวยรนถงมความเสยงตอการเสยชวตจาก

อบตเหตทางถนนคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบผขบขในชวงอายอนๆ

วยรน..อบตเหต..การตายกอนวยอนควร | 85

วยรนอาย 15-29 ป

ผเสยชวตในชวงอายอน

33%

67%

รปท 1 สดสวนของประชากรทเปนวยรน (15-29 ป) และสดสวนของผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทเปนวยรน (15-29 ป) (ขอมล: สำนกงานนโยบายและยทธศาสตร สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข)

สดสวนของประชากรทเปนวยรน (15-29 ป) สดสวนของผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทเปนวยรน (15-29 ป)

วยรนอาย 15-29 ป

ประชากรในชวงอายอน

22%

78%

1. ปจจยเสยงตอการเกดอบตเหตของวยรน ในตางประเทศ ไดมการศกษาปจจยทเปนสาเหตใหผขบขวยรนมความเสยงในการเกดอบตเหตและเสยชวตมากกวาผขบขในชวงอายอนๆ ปจจย

เหลานไดถกแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก ปจจยทางดานอาย (Age-Related) เชน ความคกคะนอง ความประมาท มพฤตกรรมเสยงใน

การขบข ชอบความตนเตน หวาดเสยว และ/หรอไดรบแรงยจากเพอนทนงไปดวยกนไดงาย สวนปจจยทางดานประสบการณการขบขของวยรน

(Experience-Related) ไดแก ความชานาญในการขบข การตดสนใจทรวดเรวแตมกเกดความผดพลาด1,2,3,4,5

มงานวจยหลายชนพยายามทจะ

คนหาวาปจจยใดทมผลตอความเสยงในการเกดอบตเหตของวยรนมากกวากน4,6,7

เพอทจะสามารถกาหนดมาตรการในการลดการเกดอบตเหต

ทางถนนในกลมวยรนได ตวอยางเชน ถาเปนปจจยทางดานประสบการณการขบข กควรมนโยบายในการจดใหมระบบการฝกขบขปลอดภยท

มประสทธภาพ แตปจจบนกลบพบวา มผลการศกษามากมายทระบวาระบบการฝกขบขปลอดภยไมประสบผลสาเรจในการลดอบตเหต

ทางถนน8,9,10,11,12,13

แมวาหลกฐานเพยงชนเดยวในประเทศไทยระบตรงกนขาม14

สวนในประเทศไทยเองกมการศกษาปจจยเสยงของการเกดอบตเหตในกลมวยรนเชนเดยวกน และกพบวามปจจยเสยงของการเกดอบตเหต

ทคลายกน เชน วยรนมกไมปฏบตตามกฎจราจร ไมมระเบยบวนย คกคะนอง ประมาท มพฤตกรรมเบยงเบน ขาดความชานาญในการขบข

รวมถงสภาวะรางกายทไมสมบรณ หรอสภาพจตใจทไมปกต ซงอาจเกดจากเปนคนใจรอน อารมณเสยงาย หรอกาลงหมกหมนกบปญหาเรองอน

อย และสดทายคงไมพนเรองแอลกอฮอลและการใชยา15

2. สาเหตของพฤตกรรมเสยงกอนทจะแกไขปญหาอบตเหตทางถนนกบกลม

วยรน คงตองทาความเขาใจถงสาเหตททาใหเกด

พฤตกรรมเสยงในกลมวยรนกอน สาเหตหลกๆ

ของพฤตกรรมเสยงในกลมวยรนมดงน

ขาดประสบการณและทกษะในการขบข

ทศนคต (Attitude) ทชอบเสยงขณะขบข

วยรนมกมนใจในตวเองสง ชอบขบข เรว

ขบจคนหนา และมกคดวาตวเองขบรถเกง

สภาพจตใจและอารมณทไมปกต

การประเมนสถานการณอนตราย เชน มกจะ

ประเมนความเสยงตา ไมรวาสงใดเปนอนตราย

และมกจะคดวาตวเองจดการกบสถานการณ

อนตรายได

อทธพลจากคนรอบขาง (Peer Pressure) โดยเฉพาะวยรนชาย ทมกจะใหเพอนนงรถไปดวย และเกดการยวยในการกระทาพฤตกรรมเสยง

และทาใหเกดความเสยงในการเกดอบตเหตสง

เพศ วยรนชายมกมความเสยงในการเกดอบตเหตมากกวาวยรนหญง

อทธพลจากสงแวดลอม สอในรปแบบตางๆ แฟชน ดารา นกรอง การโฆษณา ททาใหเกดคานยมทางดานวตถ


3. วยรน..มอเตอรไซค..อบตเหตจากผลงานวจยเรองรถมอเตอรไซคและวยรนโดย อ.ลอชย ศรเงนยวง

16

และ ผศ.ดร.ปนดดา ชานาญสข17

ไดกลาวไววา มอเตอรไซคเปน

สวนประกอบของชวตทางสงคมในกลมวยรน โดยมอเตอรไซคไมไดเปนเพยงยานพาหนะทใชในการเดนทางเพยงอยางเดยวเทานน แตยงเปน

เพอนทสรางความเปนอสระใหกบกลมวยรนได วยรนสามารถลดความเบอทจะตองอยกบบาน โดยใชมอเตอรไซคเดนทางไปไหนมาไหนไดตาม

ตองการ สามารถพาเขากลมเพอนหรอนาไปสการทากจกรรมทางสงคมอนๆ ได นอกจากนการใชมอเตอรไซคในกลมวยรนยงสรางจดเดน

ในกลมเพอนฝงหรอสรางแรงดงดดตอเพศตรงขามได ซงการใชมอเตอรไซคมกเปนเรองทาทาย โดยเฉพาะในกลมวยรนชาย ถอเปนศกดศร

สามารถใชเปนเครองแกเหงา คลายความโกรธ ไดปลดปลอยและทาใหคนหนมาสนใจพวกเขามากขน

แตวยรนทขมอเตอรไซคเหลานจะรหรอไมวา พวกเขามความเสยงในการเสยชวตจากการขมอเตอรไซคคอนขางสง โดยสามารถดไดจากแนวโนม

การเสยชวตของผขบขมอเตอรไซคในชวงหลายๆ ปทผานมา กยงคงพบวา ผขบขทเปนวยรนไดรบบาดเจบและเสยชวตจากการใชมอเตอรไซค

มากทสดเมอเทยบกบผใชรถมอเตอรไซคกลมอนๆ เมอพจารณาปจจยเสยงและสาเหตของพฤตกรรมเสยงททาใหเกดอบตเหตในกลมวยรน

ผนวกกบความเสยงททราบกนดอยจากการใชรถมอเตอรไซค กไมนาแปลกใจเลยทเราจะพบเหนคกนระหวาง วยรนทมพฤตกรรมเสยงกบการ

ขมอเตอรไซค เชน การขมอเตอรไซคซงแขงกน การไมใสหมวกนรภยขณะขมอเตอรไซค การพดคยโดยใชโทรศพทมอถอขณะขมอเตอรไซค

การดดแปลงรถมอเตอรไซคเพอเพมความเรว เชน การถอดกระจกมองหลงออกเพอไมใหตานลม การดดแปลงทอไอเสยเพอใหมเสยงดงดงดด

ความสนใจ การเปลยนลอมอเตอไซคใหเลกลงเพราะคดวาจะทาใหวงไดเรวขน การดดแปลงรถมอเตอรไซคเพยงเพอทจะทาใหสามารถซง

มอเตอรไซคไดเรวขน หรอสามารถโออวด ดงดดความสนใจไดมากขน แตวยรนกลบหารไมวาการกระทาเหลานไดเพมความเสยงตอการเกด

อบตเหตและเสยชวตจากรถมอเตอรไซคมากขน

ในบางครงการเสยชวตของวยรนจากการขมอเตอรไซคซงแขงกน ไดถกขนานนามวาเปนการเสยชวตหรอ การตายอยาง “ไรสาระ” หรอตายแบบท

“ไมมคนสงสาร”17

ปญหาวยรนซงมอเตอรไซคแขงกน โดยเฉพาะบนถนนหลวง ยงเปนปญหาทไมสามารถแกไขไดจนถงปจจบน ลาสดทขณะ

เขยนบทความนอย กพบวาเพงมการจบวยรนแขงมอเตอรไซคบนถนนพระราม 2 ตารวจจบกมไดหลายสบคน ยงไมรวมเมอเรวๆ นทมการจบ

บนถนนวภาวดรงสตอกกวารอยคน และกมการจบกมวยรนแขงมอเตอรไซคในจงหวดหวเมองอนๆอก ซงในแตละครงทมการจบกมกมกจะพบ

วามวยรนอายตากวา 18 ป รวมแกงคดวยเกอบทกครง พอตารวจจบไดแลวยดรถ เรยกผปกครองมาปรบบาง แลวกปลอยตวกลบบาน

หลงจากนนวยรนเหลานกกลบมาซงมอเตอไซคแขงกนตอไดอก

ผเขยนไดพยายามคนควาหางานวจยในตางประเทศทมการแกไขปญหาวยรนซงมอเตอรไซคแขงกนบนถนนทางหลวง แตดเหมอนวามงานวจย

ทเกยวกบปญหาวยรนซงมอเตอรไซคแขงกนในตางประเทศนอยมาก อาจเปนเพราะเนองมาจากประเทศในโลกนสวนใหญไมนยมใชมอเตอรไซค

เปนยานพาหนะ จะมกแตประเทศแถบเอเชยทนยมใชมอเตอรไซคกน เชน จน ไตหวน โดยเฉพาะเกอบทกประเทศในแถบกลมภมภาคอาเซยน

แตในบางประเทศเชน จนหรอไตหวน แมวามอเตอรไซคจะไดรบความนยมเปนอยางมาก แตกลบไมพบปญหาวยรนซงมอเตอรไซคแขงกน

วธการแกไขปญหานโดยสวนใหญจงถกรวบรวมมาจากขอเสนอแนะของผเขยนบทความอนๆ ในประเทศไทยเอง ซงไดเสนอขอคดเหนทนาสนใจ

หลายประการเพอทจะลดปญหาวยรนซงมอเตอรไซคในบานเรา ทนาสนใจกมดงน

“มขอแนะนาในการแกไขปญหาทตนเหต คอ การควบคมการเปนเจาของมอเตอรไซคในกลมวยรน ทาไมวยรนถงมมอเตอรไซคมาขบข

ไดงายดายนก บางครงไมมเงนดาวนหรอจายเงนเพยงเลกนอยกสามารถถอยรถมอเตอรไซคออกมาขไดแลว ทาไมพอแมของวยรนพวกน

จงยนยอมใหลกมาขมอเตอรไซคเลนได หรอรานทขายมอเตอรไซคมการตรวจสอบคนทมาซอมอเตอรไซคไปขบขหรอไม สมควรทจะตองม

กฎระเบยบเพอควบคมการเปนเจาของมอเตอรไซคหรอไม”17


ผานมาหลายป ขอเสนอแนะในการแกปญหาวยรนซงมอเตอรไซค กดเหมอนวาจะไดรบความสนใจจากหนวยงานของรฐคอนขางนอย

ทงๆ ททราบดวาปญหานกยงคงมใหเหนอยในปจจบน โดยเฉพาะในชวงกลางคนวนหยดเสาร-อาทตย หรอคนวนหยดตามเทศกาลตางๆ

ทเรามกจะพบเหนแกงมอเตอรไซควยรนออกมาขบขแขงกนเปนกลมในยามคาคน บนถนนสายเดมๆ ทกทราบกนดสาหรบคนทวไปวาถนน

สายไหนมกจะมวยรนออกมาแขงมอเตอรไซคกน การทปญหานกลบไมไดรบความสนใจเทาทควร อาจเปนเพราะคนในสงคมไทยสวนใหญมกจะ

มองวาวยรนซงมอเตอรไซค เปนกลมสงคมอกระดบทไมจาเปนตองไปใสใจ แมถงตายกดเหมอนจะไมมใครสงสาร ยกเวนกแตถาการซง

มอเตอรไซคนาความเดอดรอนไปสผอน บางกวาปญหาวยรนซงมอเตอรไซคมกจะพวพนกบปญหาสงคมดานอนๆ เชน ปญหายาเสพตด ปญหา

อาชญากรรม จงเหนไดวามาตรการตางๆ มกถกโยงไปในเรองของการแกไขปญหาทางดานอาชญากรรมมากกวา

ดงนนการแกไขปญหาวยรนซงมอเตอรไซคในระยะสนกคงหนไมพนการจบกม แตจบกมอยางไรแลวถงจะใหวยรนพวกนไมกลาออกมาซง

มอเตอรไซคแขงกนอก กคงตองเปนเรองของการเพมบทลงโทษใหมความรนแรงมากขน แตจะแรงขนาดไหนและแรงอยางไร ใครจะตอบคาถาม

เหลานได เพราะปจจบนกยงมผบรหารประเทศระดบสงหลายๆ ทานทยงคงพดอยสมาเสมอวา “กฎหมายบานเรามนออน” ควรเพมบทลงโทษ..

แตไมเหนพดถงวา “หนวยงานไหน” หรอ “ใคร” ทจะตองเปนคนเพมบทลงโทษเหลานน

สวนการแกไขปญหาในระยะยาว คงตอนยอนกลบไปดทศนคตของกลมวยรนทชอบซงมอเตอรไซคแขงกน แลวคงตองมาคดกนดวาจะมวธปรบ

ทศนคตของพวกเขาไดอยางไร โดยอาจเรมจากการคนหาสาเหตวาทศนคตผดๆของวยรนทชอบซงมอเตอรไซคไดกอรางสรางรากเหงามาจากไหน

เชน ความออนดอยทางดานการศกษา การรบรทศนคตทผดๆ มาจากสอตางๆ เชน สอโฆษณา หนง ละคร ดารา หนงสอนตยสาร หรอการ

ปลกฝงทผดๆ จากผปกครองและสงคมรอบขาง ถาสามารถแกไขปญหาเหลานไดตงแตตนทาง การจดการปญหาปลายทาง เชน การจบกม

และลงโทษ กจะลดลง ทาใหเจาหนาทของรฐเหนอยนอยหนอย ชวยประหยดทรพยากรของชาตได

4. วยรน..เมาสรา..อบตเหตการดมสราในกลมวยรน จดไดวาเปนพฤตกรรมทเปน

ปญหาสงคมททวความรนแรงเพมมากขนเรอยๆ

ในปจจบนวยรนทดมสรามจานวนเพมมากขน เพราะ

ดวยลกษณะนสยของวยรนทชอบทดลองของแปลก

ใหมและเปนวยทมการเปลยนแปลงในทกๆ ดาน

จากผลสารวจของสานกงานสถตแหงชาต ป 2550

ในคนไทย อาย 15 ปขนไป ซงมจานวน 51.2 ลานคน

พบวา มผดมเครองดมแอลกอฮอลถง 14.9 ลานคน

ขณะทในกลมวยรนอาย 15-19 ป พบวาดมเครองดม


“เคยมรฐมนตรทานหนง ทเคยเสนอโครงการสรางสนามแขงรถมอเตอรไซคเพอให “เดกแวน” หรอกลมวยรนทชอบประลองความเรว

ไปแขงกนใหเปนทเปนทาง ไมมาแขงบนถนนหลวงโดยจดสถานทใหไปแขงกนในสนาม แตขณะนนไดมทงเสยงสนบสนนและเสยงตอตาน

เสยงตอตานดเหมอนจะมเสยงทดงกวาจนในทสดโครงการดงกลาวกไดเงยบหายไป ในตอนนนเสยงตอตานกพยายามจะบอกวาโครงการน

เปนการสนบสนนใหวยรนหนมาแขงมอเตอรไซคกนมากขน ซงสงคมยอมรบไมได จงอยากใหมงเนนไปในเรองของการปราบปรามและ

จบกมเสยมากกวา แตแททจรงแลว เสยงสนบสนนกฟงดนาสนใจไมใชนอย มการวพากษวจารณขอดของโครงการสรางสนามแขง

มอเตอรไซคนวา เปนการทเราจะสามารถแยกเดกซงเหลานไดออกเปน 2 กลม กลมแรก คอกลมเดกซงทชอบการแขงขนประลอง

ความเรวจรงๆ ชอบเอาชนะ กลมนกใหไปแขงในสนามแขงรถทมการจดรปแบบการแขงเบองตนทปลอดภย มหนวยกชพหรอการแพทยฉกเฉน

เตรยมไวทกครงทมการแขงขน และการแขงรถเปนทเปนทางกจะไมเปนการรบกวนชาวบาน หรอทาใหเกดอนตรายตอผใชรถใชถนนคนอนๆ”18

แอลกอฮอล 6 แสนกวาคน หรอคดเปนประมาณรอยละ 13 ของผดมเครองดมแอลกอฮอลทงหมด จากขอมลขององคการอนามยโลก (WHO)

พบวากลมวยรนในประเทศไทยมการดมสรามากขน โดยวยรนเพศชายอายระหวาง 11-19 ป ทดมเครองดมแอลกอฮอล มจานวนประมาณ 1.06

ลานคน หรอรอยละ 21 ของประชากรในกลมอายนทงหมด สวนวยรนเพศหญงอายระหวาง 15-19 ป มการเพมจานวนผดมเครองดมแอลกอฮอล

มากขนถง 6 เทา อยางไรกตามวยรนชายมสดสวนการดมเครองดมแอลกอฮอลมากกวาวยรนหญงถง 9 เทา และวยรนชายเรมตนดมเมออาย

นอยกวาวยรนหญง

การดมเครองดมแอลกอฮอลจะสงผลกระทบตอวยรนทงดานรางกาย จตใจ และสงคม ปญหาใหญทสาคญทสด ทเกดจากพฤตกรรม

การดมแอลกอฮอลของวยรน ไดแก ปญหาอบตเหตทางถนน ซงมกเกดความรนแรงสง ทาใหมผบาดเจบและเสยชวตเปนจานวนมาก

ไมวาจะเปนตวผขบขทเปนวยรนเอง ผโดยสารทนงมาดวย หรอคกรณทผขบขวยรนขบรถไปชน

งานวจยพฤตกรรมการดมสรา20

ไดระบวาสาเหตหลกของการดมสราในกลมวยรนเกดจากการอบรมเลยงดจากพอแมทมพฤตกรรมการดมสรา

ดวยเชนเดยวกน เพราะวยรนจะมพฤตกรรมเลยนแบบจากพอแม คอถาพอแมดมสราใหลกเหนเปนประจา ลกกจะอยากลองดมดวยเชน

เดยวกน ทงนยงมพฤตกรรมเลยนแบบเพอนสนททดมสรา มอกสาเหตหนงทเรมพบเหนบอยมากในปจจบน คอการมรานจาหนายเครองดม

แอลกอฮอลในบรเวณใกลสถานศกษาจานวนมาก ซงมกสรางแรงจงใจใหวยรนทเรยนหรอพกอาศยใกลกบสถานศกษาหนมาดมเครองดม

แอลกอฮอลเพมมากขน และมกเปนการดมอยในกลมเพอนฝง และภายหลงจากการดมกอาจมการชกชวนไปทาพฤตกรรมเสยงตางๆ หนงในนน

คอการขบขยานพาหนะบนทองถนน

ผลงานวจยดงกลาวยงคนพบอกวาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการดมเครองดมแอลกอฮอลของวยรน ไดแก เพศ อาย ทพกอาศย ทศนคต

ตอเครองดมแอลกอฮอล คานยมการไมดม การรบรผลกระทบจากการดมเครองดมแอลกอฮอล การเขาถงแหลงซอขายเครองดมแอลกอฮอล

ความสมพนธของครอบครว พฤตกรรมการดมของเพอนสนท และการรบอทธพลจากสอโฆษณา

ขอคนพบในขนตนทเกยวกบพฤตกรรมการดมสราในกลมวยรน มความสอดคลองกบงานวจยทศกษาพฤตกรรมการดมสราและการขบข

ยานพาหนะ21

โดยเฉพาะการขบขมอเตอรไซคในกลมวยรน ทพบบอยมากในชวงเทศกาลตางๆ โดยวยรนชายจะมการดมสราแลวขมอเตอรไซค

มากกวาวยรนหญง และเมอมการดมสราแลว มกจะมพฤตกรรมเสยงอนๆ ตามมา เชน มความคกคะนองมากขน ขบขเรวขน และไมมการปองกน

ตวเองหรอไมมการใชอปกรณนรภย เชน การสวมหมวกนรภย ปจจยทพบวามผลตอการดมสราแลวขบขรถมอเตอรไซค ไดแก ปจจยดานวยรนเอง

เชน ความคกคะนองอยากอวด อยากแขงขน ดานครอบครว ไดแก ถาพอแมมการตกเตอนในการหามดมสราแลวขบรถ พรอมกบเปนตวอยางทด

ใหแกลก ลกกมกปฏบตตาม ดานเพอน เชน ถาเกดมการรวมกลมรวมตวกน กจะมโอกาสในการดมสราแลวรวมกลมขมอเตอรไซคดานสงคมและ

สอตางๆ เชน ในชวงเวลาเทศกาล งานเลยง กมโอกาสทวยรนจะดมสราแลวขบข รวมถงสอโทรทศน และโฆษณาตางๆ ทอาจชกจงใหวยรนทา

พฤตกรรมเลยนแบบได

มาตรการปองกนปญหาวยรนกบการดมสราแลวมาขบขยานพาหนะบนทองถนน คงหนไมพนการแกไขปญหาทตนทาง คอตองเรมทครอบครว

ของวยรนเอง ควรมการรณรงคสงเสรมตงแตพอแม และผปกครองวาตองเปนแบบอยางทดใหแกลกในเรองของพฤตกรรมการดมสรา ควรชให

เหนโทษทชดเจนของการดมสราแลวมาขบข ประกอบกบควรมมาตรการทมงเนนในเรองการควบคมการจาหนายเครองดมแอลกอฮอลอยางจรงจง

โดยเฉพาะในบรเวณใกลเขตสถานศกษาซงเปนมาตรการทตองทาอยางเรงดวน เพอลดจานวนนกดมทเปนกลมวยรน ควรมการกาหนดโซนนงให

ชดเจนวาหามมการจาหนายเครองดมแอลกอฮอลใกลบรเวณสถานศกษาในขอบเขตเทาไร เพอใหเกดความชดเจนในการควบคมการจาหนาย

เครองดมแอลกอฮอลในรานอาหารและรานสะดวกซอบรเวณรอบๆ เขตสถานศกษา


5. ใบขบขวยรน..กฎหมายของประเทศไทยไดกาหนดใหวยรน

สามารถมใบอนญาตขบขรถยนตไดตงแตอาย

18 ปขนไป และสาหรบรถมอเตอรไซคตงแตอาย

15 ปขนไป โดยผานกระบวนการอบรมทกษะ

การขบข และมการทดสอบขอเขยนและทดสอบ

ภาคปฏบต ถงแมวาประเทศไทยมกฎหมาย

ก า ห นด อ า ย ข อ ง ว ย ร น ท ส า ม า ร ถ ข บ ข

บนทองถนนได แตบอยครงทเรามกพบเหนผขบขตวนอยทมอายไมถง 15 ป ออกมาขบขรถมอเตอรไซคอยเปนประจา จนเกดมขอเสนอใน

วงสนทนาทจะพยายามใหวยรนหรอเดกทไมมใบอนญาตขบข ใหมใบอนญาตขบขชนดพเศษได ถาไดรบการอบรมการขบขปลอดภย ยงดท

ขอเสนอดงกลาวยงอยแคในวงสนทนา ไมไดนามาใชจรง เพราะถานามาใชจรงกอาจกอเปนการสงเสรมใหวยรนไปสความตาย/พการเรวขน22

หลายประเทศอตสาหกรรมจงมกฎหมายอนมตใบขบขอยางเปนขน (Graduated Driver Licensing)23

กระบวนการออกใบขบขนน สามารถชวยคดเลอกผทมความสามารถในการขบขได แตควรมการออกแบบกระบวนการททาไดรบใบขบขม

โอกาสเสยงในการเกดอบตเหตทางถนนไดนอยทสด จากรายงานของ OECD (2006)24

ไดระบวา เมอผขบขมอายนอยลงเทาไร โอกาสทจะเกด

อบตเหตทรนแรงถงขนเสยชวต กมมากขนเทานน ดงนนหนวยงานของรฐควรทจะพยายามฝนแรงตานของการเรยกรองทจะลดอายของผขบข

ในการทจะไดรบใบอนญาตขบข เพราะการอนญาตใหขบขไดในอายทมากขน จะชวยลดจานวนผเสยชวตจากอบตเหตได ในความเปนจรงแลว

อายเรมตนทจะไดรบใบอนญาตขบขของรถมอเตอรไซคกควรถกกาหนดใหอยในชวงอายทเทากนกบใบอนญาตในการขบขรถยนต เพราะไมเชนนน

วยรนกจะเลอกใชรถมอเตอรไซคกอน เพราะสามารถขบขไดในอายทนอยกวา ทงๆ ท รถมอเตอรไซคมความปลอดภยนอยกวารถยนตเสยอก

แมวาวยรนทมใบอนญาตขบขแลว กยงมความเสยงตอการเกดอบตเหต โดยเฉพาะในชวงปแรกทวยรนเรมขบข ถอวาเปนปทมความเสยงตอ

การเกดอบตเหตมากทสด เพราะวยรนยงขาดทกษะ ประสบการณและความชานาญในการขบข ประกอบกบลกษณะของวยรนทมกม

ความคกคะนอง และขาดความระมดระวงในการขบข สาหรบในประเทศไทยนนยงไมมขอบงคบใหผทจะขอใบอนญาตขบขตองผานการฝกขบข

ทมผฝกสอนอยางถกตอง แตกระบวนการออกใบอนญาตขบขมเพยงการอบรมทกษะการขบขเปนเวลา 4 ชวโมงแลวทาการทดสอบขอเขยนและ

ปฏบตไดเลย ซงการทดสอบในภาคปฏบตกมการทดสอบทกษะการขบขภายในสถานทสอบเทานน เชน การขบรถเดนหนา ถอยหลง หยดรถ

จอดรถ และการปฏบตตามเครองหมายจราจร ตางกบในประเทศทจะตองมการฝกขบขทมผฝกสอนในสถานการณตางๆ ทอาจเกดขนขณะขบข

และไดมรายงานวาการฝกขบขในลกษณะนสามารถชวยลดการเสยชวตจากอบตเหตในชวง 2 ปหลงจากไดรบใบอนญาตขบขได ยกตวอยางเชน

ในประเทศสวเดน โดยปกตแลวไดกาหนดใหมการฝกขบขเปนระยะเวลาทงหมด 50 ชม.แตเมอเพมชวโมงการฝกขบขเปนเวลา 120 ชม. กลบ

พบวาสามารถลดอบตเหตในชวง 2 ปหลงจากทไดรบใบอนญาตขบขถง 40% หรอตวอยางในรฐวกตอเรย ประเทศออสเตรเลย ทกาหนดให

วาจะตองฝกขบขโดยมผฝกสอนนงรถไปดวยเปนเวลาทงหมด 120 ชวโมงกอนทจะสามารถขอรบใบอนญาตขบขได อยางไรกตามมงานวจยบาง

ชนระบวาการฝกขบขกอนทจะไดใบอนญาตขบข ไมไดถกพสจนวาเปนวธทมประสทธภาพในการลดอบตเหตหลงจากทไดรบใบอนญาตขบข8, 9,10,11,12,13

ทงๆ ทไดออกเปนขอบงคบในการออกใบอนญาตขบขในหลายๆ ประเทศ เพราะการฝกขบขในลกษณะนมกจะเปนการสงเสรมใหผขบขมความ

สามารถในการขบขทจะทาใหผานการทดสอบขบขเสยมากกวา แตไมไดเปนการทาใหผขบขสามารถขบขไดอยางปลอดภย แททจรงแลวการทจะ

ทาใหผขบขสามารถขบขไดอยางปลอดภยนน ขนอยกบประสบการณในการขบขมากกวา ดงนนการฝกขบขควรมงเนนไปทการควบคมการขบข

อยางปลอดภยไดดวยตนเอง (Self-Assessment) และควรมงเนนสอนเรองปจจยเสยงทจะทาใหเกดอบตเหตดวย

ในประเทศสหรฐอเมรกา ไดมกฎหมายใหมการจากดอายของผทตองการมใบอนญาตขบข และตองมการฝกขบขโดยแบงออกเปน 3 ระดบใน

การฝก ไดแก ขนเรมตน คอผขบขสามารถขบรถได แตเฉพาะบนเสนทางระหวางจากบานไปโรงเรยนหรอททางานเทานน โดยตองใชรถของ

ผปกครองในการขบข ตอมาเปนขนกลาง ทผขบขตองเนนการเพมพนประสบการณทจาเปน เชนการขบขในเวลากลางคนและการเอาตวรอดใน

สภาวะเสยงภยหรอฉกเฉน โดยมการนบชวโมงการฝกฝนและอบรม และขนสดทาย คอการมใบอนญาตขบขแตตองอยภายใตเงอนไขทกลาวมา



แลวกอนหนาน โดยกฎหมายนยงจากดสทธบางอยาง เชนหามไมใหผขบขมผโดยสาร หรอหามขบขในเวลากลางคน โดยแตละรฐอาจมขอกาหนด

เพมเตมทแตกตางกน

เมอมการบงคบใชกฎหมายดงกลาว ทางสถาบนประกนภยเพอความปลอดภยทางหลวง และสถาบนขอมลการสญเสยบนทางหลวงของประเทศ

สหรฐอเมรกา24

พบวา กฎหมายควบคมการออกใบอนญาตขบขนสามารถชวยชวตวยรนไดมากกวา 500 คนตอป ชวยลดความเสยงภยจาก

การขบขถง 9,500 คนตอป และสามารถชวยชวตวยรนทมอายตงแต 15 - 17 ป ได ในปจจบนผทจะเขาสการอบรมในขนตนไดจะตองมอายไม

ตากวา 16 ป และตองไดรบการฝกสอนจากครฝกมากกวา 65 ชวโมงโดยประมาณ กอนจะผานเขาสขนกลาง และยงมขอบงคบเพมเตม เชนหาม

วยรนขบรถหลง 2 ทม และหามใหมผโดยสารทเปนวยรนรวมเดนทางมาในรถดวย

เนองจากในชวงปแรกทวยรนเรมขบข จะมโอกาสในการเกดอบตเหตคอนขางมาก24

ดงนนหนวยงานของรฐในประเทศไทยควรพจารณาใหมการ

ออกกฎหมายพเศษทเครงครดมากขนกบกลมวยรนทเพงไดรบใบอนญาตขบขในชวงปแรก เชน ควรออกกฎหมายบงคบเรองการดมเครองดม

แอลกอฮอล โดยปรมาณแอลกอฮอลทควบคมควรอยในระดบทตากวาระดบแอลกอฮอลควบคมปกต เพราะวยรนมกจะมความไว (Sensitive)

กบแอลกอฮอลไดมากกวาผใหญโดยทวไป25

และกลมวยรนมกมโอกาสทจะไปดมสราแลวมาขบขไดมากกวา หรอควรออกกฎหมายในเรอง

ของการหามวยรนขบขในเวลากลางคนแลวมผโดยสารทเปนวยรนอยภายในรถคนเดยวกนโดยเฉพาะในชวงปแรกของการไดรบใบอนญาตขบข

และสดทายการทจะควบคมผขบขวยรนกยงคงเปนเรองของการบงคบใชกฎหมาย เชน ถาผขบขทเพงไดรบใบอนญาตขบขมาใหมๆ กระทาผด

กฎจราจร ผขบขนนควรไดรบโทษหามขบขชวคราว หรออาจจะถกยดใบขบขแลวใหกลบไปไดรบการฝกขบขใหม หรออาจมการใชระบบ

ตดแตม ทนาไปสการยดใบอนญาตขบขในอนาคต แตการจะออกกฎหมายหรอขอบงคบโดยเจาะจงกลมวยรนหรอผทมประสบการณนอยใน

การขบข อาจทาไดยากเพราะอาจเกดแรงตอตาน ดงนนจงสมควรใหมการออกกฎหมายทสามารถนามาใชสาหรบผขบขทวไปไดดวย เชน การนา

ระบบตดแตมมาใชและมการยดใบอนญาตขบขหรอยดรถเมอมการทาผดกฎจราจรเกดขน เปนตน

6. เกมสแขงรถ...ตวการนำ ไปสพฤตกรรมกาวราวในการขบขยคนถอวาเปนยคของเทคโนโลยและการสอสาร วยรนสวนใหญมกมเครองมอ

สอสารเปนของตนเอง เชน คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ ไอแพด และอนๆ

งานอดเรกของวยรนสมยนจงหนไมพนการเลนเกมสจากเครองมอสอสารทสามารถ

ดาวนโหลดเกมสจากโลกออนไลนไดตามตองการ นอกจากนยงมรานเกมสมากมาย

ทเปดกนอยทวไปตามหางสรรพสนคาและในยานชมชนหลายแหง ใหเดกและวยรน

สามารถใชเวลาหลงเลกเรยน หรอยามวางในการเลนเกมสได เกมสต เกมสใน

คอมพวเตอรหรอเกมสออนไลนนนกมหลากหลายประเภท เดกและวยรนบางคน

กชอบการเลนเกมสแขงรถมากเปนพเศษ เพราะดวยสสนและหนาจอของเกมส

ทดเหมอนสงแวดลอมการขบขของจรง ในบางเกมสผเลนกสามารถบงคบพวงมาลยและคนเรงตามทใจตองการได เกดความมนส เราใจเสมอน

กบไดขบขดวยความเรวบนถนนจรงๆ แตแททจรงแลวการเลนเกมสแขงรถนกลบมผลตอพฤตกรรมในการขบขจรงในชวตประจาวน

งานวจยจากประเทศสหรฐอเมรกา ไดทาการตดตามพฤตกรรมเดกและวยรนอาย 10-14 ปทชอบเลนเกมแขงรถและมพฤตกรรมการขบข

โดยประมาทในเกมส เปนระยะเวลา 3 ปครง หลงจากทาการวเคราะหปจจยตางๆ ทมผลตอพฤตกรรมการขบขของวยรนพบวา ผทขบรถในเกมส

โดยประมาท ในชวตจรงจะมพฤตกรรมเสยงในการขบขมากกวาคนทวไป เชน มกขบขดวยความเรวสงและชอบฝาฝนสญญาณไฟจราจร26

ดงนนผลงานวจยชนนจงสรปไดวา เกมสแขงรถมผลตอพฤตกรรมการขบขโดยตรง ซงไดสนบสนนผลงานวจยทคนพบกอนหนาวาการเลนเกมส

แขงรถนนมความเชอมโยงกบการประสบอบตเหตทางถนนของผขบขรถยนต

ไมเพยงแตเกมสแขงรถทมอทธพลตอพฤตกรรมการขบขของกลมวยรน แตยงมการคนพบอกวาวยรนทชอบดหนงประเภทแขงรถ หรอชอบด

การแขงรถจะมแนวโนมทมพฤตกรรมการขบรถเรว26

ซงเปนพฤตกรรมเสยงทกอใหเกดอบตเหตทางถนน ดงนนเมอรบรขอเทจจรงจากปจจย


ภายนอกเหลานแลว เราจะสามารถควบคมและปองกนปญหาทเกดจากอทธพลภายนอกเหลานไดอยางไร นนเปนเรองทาทายทหนวยงานท

รบผดชอบตางๆ ตองหนมาชวยกนคดหาแนวทางการแกไขทรอบดานมากยงขน

7. วยรน..ความเรว..รถยนตเมอเรานกถงวยรนกบการเกดอบตเหต โดยสวนใหญแลวมกจะมองปญหา

ไปทวยรนซงมอเตอรไซคเสยมากกวา และวยรนกลมทขมอเตอรไซคมก

ถกมองวาเปนกลมชนชนในสงคมระดบกลางและระดบลางทอาจดเหมอน

วาทางภาครฐและสงคมทวไปใหความใสใจคอนขางนอย แตถาเรามองปญหา

อบตเหตกบวยรนในกลมชนชนอกระดบคอระดบกลางถงบน เชน วยรน

กบอบตเหตทเกดจากการขบรถยนต กจะพบวาอบตเหตรถยนตทเกดจาก

ผขบขทเปนวยรนกไดกอใหเกดความสญเสยเพมมากขนในปจจบน ดงท

เราไดทราบขาวตามหนาหนงสอพมพและสอตางๆ ในกรณทวยรนขบรถยนต

ดวยความเรวสงทาใหเกดอบตเหตจนถงขนเสยชวต ซงผเสยชวตอาจ

เปนผโดยสารทนงรถมาดวยกน หรอผใชรถใชถนนอนๆ ทอาจถกวยรน

ทขบรถยนตดวยความเรวสงชนจนเสยชวต อบตเหตทเกดขนในลกษณะนไดสรางความสะเทอนใจและมกถกวพากษวจารณกนคอนขางมาก

เรามกสงเกตไดวาอบตเหตทเกดขนในหลายกรณสงผลใหภาครฐเกดความตนตว หนมาหาทางแกไข (หรอลอมคอก) กนอยางเรงดวน ยกตวอยาง

เชน วยรนซงเกงชนรถตตกทางยกระดบ ททาใหเกดขอบงคบในการตดตงเขมขดนรภยในรถตโดยสาร หรอกรณวยรนขบรถตกทางยกระดบ

ททาใหทางภาครฐเขามาแกไขปญหาจดเสยงบนทองถนนภายในเวลาไมถง 2 อาทตย กรณเหลานมความแตกตางจากอบตเหตวยรนทเสยชวต

จากการขมอเตอรไซคโดยสนเชง เพราะอบตเหตวยรนกบมอเตอรไซคดเหมอนจะเกดขนอยทกเมอเชอวน แตกลบขาดมาตรการทนามาใชปองกน

และแกไขปญหาอยางจรงจง

เมอกลบมามองทปญหาวยรนและการเกดอบตเหตทางรถยนต ไดมงานวจยหลายชนระบวา พฤตกรรมของวยรนสงผลโดยตรงตอการเกดอบตเหต

โดยวยรนมกมพฤตกรรมการใชความเรวสงในการขบข และมแนวโนมในการฝาฝนกฎจราจรมากกวากลมคนในชวงอายอน และผขบข

วยรนมแนวโนมทจะใชความเรวในการขบขสงขนเมอเดนทางไปกบกลมเพอน แตจะใชความเรวตากวาเมอเดนทางไปกบคนในครอบครว27

นอกจากนจากการศกษาโดย Jorgensen and Pedersen (2005)28

พบวาผขบขทมประสบการณขบขนอยจะมโอกาสในการเกดอบตเหตมากกวา

ผขบขทมประสบการณสงกวา เนองจากผขบขทมประสบการณในการขบขนอยจะตดสนใจชากวา

เกตพตร และคณะ (2011)29

ไดศกษาวาวยรนกลมใดทมพฤตกรรมการขบรถเรวมากทสด ผลการศกษาพบวา วยรนทมาจากครอบครวทม

รายไดสง วยรนทใชเวลาในการทากจกรรมเกยวกบการแขงรถ เชน ดหนงแขงรถ และดการแขงรถ และวยรนทเปนนกศกษาทศกษาอยใน

มหาวทยาลยเอกชน โดยเฉพาะอยางยง มหาวทยาลยเอกชนทตงอยในเขตนอกเมอง จะมพฤตกรรมการขบรถเรว จากนนเมอทาการวเคราะห

ผลการใชความเรวในเขตเมอง เขตนอกเมอง และบนทางดวน

พบวา ปจจยดาน เพศ อาย มหาวทยาลย ทตงของมหาวทยาลย

รายไดครอบครว รสนยมในการชอบดหนงแขงรถ และดการ

แขงรถ มผลตอการใชความเรวในกลมวยรนอยางมนยสาคญ

จากการสอบถามพบวา วยรนชายมกใชความเรวในการขบข

มากกวาวยรนหญงโดยเพาะเวลาขบรถบนทางดวน วยรนทเพง

เรมขบรถมกจะขบรถเรวมากกวาวยรนทมประสบการณขบข

มานานแลว วยรนทเรยนอยในมหาวทยาลยเอกชนโดยเฉพาะ

อยางยงมหาวทยาลยทตงอยนอกเขตเมองมกมพฤตกรรมการใช

ความเรวสง วยรนทมรายไดครอบครวสงมแนวโนมทจะใช


ความเรวสงในการขบขมากกวาวยรนทมาจากครอบครวทมรายไดตากวา วยรนทมรสนยมชอบดการแขงรถและดหนงแขงรถมกมพฤตกรรมใน

การใชความเรวในการขบขสง

ขอคนพบเหลานไดบงบอกถงลกษณะของกลมวยรนทมพฤตกรรมเสยงในการขบรถเรว โดยมปจจยทเกดจากสภาพแวดลอมทางครอบครว

กลมเพอน และปจจยภายนอกอนๆ เชน งานอดเรกและรสนยมความชอบสวนตวทสงเสรมใหมพฤตกรรมการขบรถเรว ดงนนการแกไขปญหา

วยรนขบรถเรว จงอาจไมเพยงพอถาจะมองเพยงแคตววยรนเอง ครอบครวกมสวนสาคญทชวยในการอบรมสงสอน สงแวดลอมและกลมเพอน

ทมหาวทยาลยกมสวนสาคญ ทางมหาวทยาลยเองอาจตองชวยในการสรางกฎระเบยบและขอบงคบ ในการจากดความเรวในบรเวณมหาวทยาลย

และรอบสถานศกษา เชน ถามการจบกมวยรนทขบรถเรวเกนกฎหมายกาหนด อาจมการแจงไปทมหาวทยาลย และทางมหาวทยาลยควรตอง

มการกาหนดบทลงโทษสาหรบวยรนททาผดเหลานเพมเตม เหมอนกบในประเทศญปนทมการกาหนดบทลงโทษเพมเตมของบรษทเอกชน

โดยถามพนกงานบรษทคนใดถกจบเนองจากการเมาแลวขบ พนกงานคนนนจะถกไลออกจากงานทนท สวนในเรองของงานอดเรกทมผลตอ

พฤตกรรมการขบรถเรว เชนการดหนงแขงรถหรอรายการแขงรถ ควรมการศกษาวจยเพมเตม เพราะถาการดหนงแขงรถหรอรายการแขงรถ

สงผลโดยตรงตอพฤตกรรมการขบขอนตรายของวยรน กควรมการเผยแพรขอเทจจรงนใหสาธารณชนไดรบรถงผลเสยทเกดขนของงานอดเรก

ประเภทดงกลาว หลงจากนนอาจตองมการควบคมสอหรอการจากดอายของเยาวชนในการเขาถงหนงหรอรายการแขงรถประเภทเหลาน

เอกสารอางองCatchpole, J.E., Macdonald, W.A., & Bowland, L. (1994). Young Driver Research Program: The Influence of Age-Related and Experience-Related Factors on Reported Driving Behaviour and Crashes. CR 143. Canberra, Australia: Federal Office of Road Safety

Crettenden, A., & Drummond, A.E. (1994). Young Driver Research Program: The Young Driver Problem Versus the Young Problem Driver. CR 151. Canberra, Australia: Federal Office of Road Safety.

Gregersen, N.P. (1998). Young Car Drivers. Why are they overrepresented in traffic accidents? How can driver training improve their situation? VTI rapport 409A. Linkoping, Sweden: Swedish National Road and Transport Research Institute.

Mayhew, D.R., & Simpson, H.M. (1995). The Role of Driving Experience: Implications for the Training and Licensing of New Drivers. Toronto, Ontario: Insurance Bureau of Canada.

Simpson, H.M. (Ed.). (1996). New to the Road: Reducing the Risks for Young Motorists. Los Angeles, California: UCLA.

McKnight, A.J., & McKnight, A.S. (2003). Young novice drivers: Careless or clueless? Accident Analysis and Prevention, 35: 921-925.

Williams, A.F., & Ferguson, S.A. (2002). Rational for graduated licensing and risks it should address. Injury Prevention 8(suppl. II): 9-14.

Christie, R. (2001). The Effectiveness of Driver Training as a Road Safety Measure: A Review of the Literature. Noble Park, Victoria, Australia: Royal Automobile Club of Victoria (RACV) Ltd.

Engrstrom, I, Gregersen, N.P., Hernetkoski, K., & Nyberg, A. (2003). Young Novice Drivers, Driver Education and Training: Literature Review. VTI rapport 491A. Linkoping, Sweden: Swedish National Road and Transport Research Institute.

Mayhew, D.R., & Simpson, H.M. (2002). The safety value of driver education and training. Injury Prevention, 8(supp II): 3-8.

Roberts, I., Kwan, I., & the Cochrane Injuries Group Driver Education Reviewers. (2002). School based driver education for the prevention of traffic crashes (Cochrane Review). In: Cochrane Library, Issue 1. Oxford: Update Software.

Senserrick, T., & Haworth, N.L. (2005). Review of Literature Regarding National and International Young Driver Training, Licensing and Regulatory Systems. Report no. 239. Clayton, Victoria: Monash University Accident Research Centre.

Vernick, J.S., Li, G., Ogaitis, S., Mackenzie, E.J., Baker, S.P., & Gielen, A.C. (1999). Effects of high school driver education on motor vehicle crashes, violations and licensure. American Journal of Preventive Medicine, 16(1)5: 40-46.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13


Woratanarata, P., Ingsathitb, A., Chatchaipanb, P., Suriyawongpaisal, P. (2013) Safety riding program and motorcycle-related injuries in Thailand. Accident Analysis and Prevention 58, pp. 115– 121.

พนม เกตมาน, พฤตกรรมเสยงในวยรน (Risk-taking Behaviors in Adolescence), ขอมลจากคลนกจต-ประสาท http://www.psyclin.co.th/new_page_78.htm

ลอชย ศรเงนยวง, รถจกรยานยนต : วธคด และพฤตกรรมของคนตางวถ, หนวยจดการความรเพอถนนปลอดภย คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด, พ.ศ. 2546

ปนดดา ชานาญสข, โลกของวยรนกบการบาดเจบรนแรงจากอบตเหตจราจร, คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, พ.ศ. 2550

นรนศกด บญจนทร, เวทวพากษ: ความตายทไรสาระ, หนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 27 มถนายน พ.ศ. 2550, http://www.bangkokbiznews.com/2007/06/27/WW06_0610_news.php?newsid=81083

ประเดนรอนๆ ปญหาแกงวยรนซงมอเตอรไซด โดยการจดหาสนามแขงให จะชวยแกปญหาไดหรอ? http://www.bloggang.com/viewblogphp?id=mistersubmarine&date=26-09-2005&group=2&gblog=4

พฤตกรรมการดมเครองดมแอลกอฮอล http://praew-zoetic.blogspot.com/

ชยวฒ จนดกระยอม, กาญจนา จนทะนย. ดวงใจ นาพมพ ,วมลพรรณ ขานหย , สาคร ภมพนธ , ศภชย แพงคาไหล, การพฒนาแนวทางการปองกนอบตเหตจราจรทางรถจกรยานยนตจากการดมสรา ในกลมวยรน, การประชมวชาการกระทรวงสาธารณสข, พ.ศ. 2550

Anderson RN, Smith BL. Deaths: Leading Causes for 2001. National Vital Statistics Reports 2003;52:1–85.

Foss R, Goodwin A. Enhancing the effectiveness of graduated driver licensing legislation. J Safety Res 2003;34:79–84.

OECD, Young Drivers: The Road to Safety, Policy Brief, October 2006.

National Research Council and Institute of Medicine, Reducing underage drinking: A collective responsibility, Committee on Developing a Strategy to Reduce and Prevent Underage Drinking, Board on Children, Youth, and Families, Division of Behavioral and Social Sciences and Education; Washington, DC, The National Academies Press, 2004.

Rettner, R. “Video Games with Reckless Driving May Play out in Real Life”, Life Science, 2010.

Fleiter, J.J., Lennon, A. and Watson, B. “How do other people influence your driving speed? Exploring the ‘who’ and the ‘how’ of social influences on speeding from a quantitative perspective”, Transportation Research Part F 13, 49-62, 2010.

Jorgensen, F. and Pedersen, H., “Enforcement of speed limits-actual policy and drivers’ knowledge”, Accident Analysis and Prevention 37, 53-62, 2005

มนทรา เกตพตร, กณวร กนษฐพงศ, ปยพงษ จวฒนกลไพศาล, โครงการศกษาสาเหตของพฤตกรรมการขบรถเรวในกลมวยรน นสต นกศกษา โดยใชทฤษฎพฤตกรรมตามแผน, สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย, 2011

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

มหนตภยของมหนตภยของรถตโดยสารสาธารณะรถตโดยสารสาธารณะ

โดยโดยรศ.ดร. ศกดสทธ เฉลมพงศรศ.ดร. ศกดสทธ เฉลมพงศ

มหนตภยของรถตโดยสารสาธารณะ | 97

1. บทนำ การเกดอบตเหตของรถตโดยสารสาธารณะไดรบความสนใจอยางสงในสงคมไทย เหนไดจากการรายงานขาวของสอมวลชนตางๆ เมอเกดอบตเหต

ขนกบรถตโดยสารอยางสมาเสมอ เหตการณอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะทไดรบความสนใจอยางมากเกดขนบนทางยกระดบอตราภมข

(ดอนเมองโทลลเวย) เมอวนท 27 ธนวาคม พ.ศ. 2553 ซงเปนทวพากษวจารณอยางกวางขวางของประชาสงคม โดยเฉพาะอยางยงทางสอสงคม

ออนไลน ทาใหเกดความพยายามโดยหนวยงานภาครฐตางๆ ทเกยวของทจะยกระดบความปลอดภยสาหรบรถตโดยสารสาธารณะดวยวธตางๆ

อยางไรกด ในชวงเวลาทผานมากวา 1 ป นบตงแตเกดเหตการณดงกลาว แนวโนมการเกดอบตเหตของรถตโดยสารสาธารณะกมไดลดลง

แตกลบเพมสงขนและมระดบความรนแรงมากขนดวย โดยในชวงเดอนมกราคม ถง พฤษภาคม พ.ศ. 2555 มสถตการเกดอบตเหตของรถต

โดยสารทไดรบใบอนญาตประกอบการรถโดยสารสาธารณะ (รถตปายเหลอง) ทมการบนทกไวถง 26 ครง มจานวนผบาดเจบ 165 ราย และผเสยชวต

26 ราย เพมขนจากชวงเวลาเดยวกนในป พ.ศ. 2554 ซงมจานวนอบตเหตทมการบนทกไว 20 ครง มจานวนผบาดเจบ 81 ราย และผเสยชวต

5 ราย (สานกสวสดภาพการขนสง กรมการขนสงทางบก, 2555) ทงนสถตดงกลาวไมรวมรถตโดยสารสาธารณะทไมไดจดทะเบยนอยางถกตอง

ตามกฎหมาย (รถตปายดา) ซงคาดวาจะมอตราการเกดอบตเหตสงกวารถตปายเหลอง

บทความนจะอภปรายสถานการณอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะในประเทศไทย โดยเรมจากความเปนมาของรถตโดยสารสาธารณะ ลกษณะของ

อบตเหตทเกดขนกบรถตโดยสารสาธารณะ สาเหตของการเกดอบตเหต และความรนแรงของอบตเหต ทงในเชงเทคนคและขอบกพรองใน

เชงระบบ ทบทวนแนวทางปฏบตทดในการกากบดแลความปลอดภยรถตโดยสารสาธารณะ แลวนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบาย เพอการวางแผน

และจดการปญหาอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะอยางมประสทธผลยงขนในอนาคต

2. ความเปนมาของรถตโดยสารสาธารณะระบบขนสงสาธารณะของประเทศไทยนนขาดการพฒนาอยางจรงจงมาเปนเวลายาวนาน ภาครฐเพงจะเรมตระหนกถงการลงทนในระบบขนสง

สาธารณะในชวงทศวรรษทผานมา แตกมงเนนไปเพยงการลงทนในระบบรางซงมความคบหนาไปอยางเชองชา แมเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา

รถโดยสารสาธารณะเปนองคประกอบทขาดไมไดของระบบขนสงสาธารณะทสมบรณ แตในประเทศไทยบรการรถโดยสารสาธารณะกลบไมไดรบ

ความสนใจจากภาครฐเทาทควร สวนใหญถกปลอยใหเปนหนาทของภาคเอกชนเปนหลก โดยในประเทศไทยมเพยง ขสมก. เทานนทเปนหนวย

งานรฐทจดใหบรการรถโดยสารสาธารณะแกประชาชนภายในเขตเมองสาหรบกรงเทพมหานคร ในเมองอนๆ ไมมการลงทนจดใหบรการขนสง

สาธารณะแกประชาชนเลย แตรฐใหเอกชนเขามาใหบรการโดยรบใบอนญาตประกอบการรถโดยสารจากกรมการขนสงทางบก โดยมความ

คาดหวงวาเอกชนเหลานนจะสามารถเลยงตวเองไดโดยอาศยรายไดจากคาโดยสาร

ความคาดหวงทจะใหเอกชนผประกอบการรถโดยสารเลยงตวเองโดยรายไดจากคาโดยสารดงกลาวเปนจรงไดเฉพาะในบางเมองหรอในบาง

เสนทางซงมปรมาณผโดยสารมากเทานน โดยในเสนทางเหลานนกจะเปนทนยมอยางสงของผประกอบการรถโดยสาร ในขณะทเสนทางทม

ผโดยสารนอยกจะไมมผประกอบการเอกชนขอรบใบอนญาต ดวยเหตนในประเทศทพฒนาแลว เมองทตองการใหมบรการรถโดยสารครอบคลม

ทวถงทกพนท จงมกจดตงองคการขนสงมวลชนขนเพอใหบรการในทกๆ เสนทางของเมอง โดยองคการฯ เหลานเปนกลไกทนาผลกาไรจาก

เสนทางทมรายไดสงมาอดหนนการดาเนนการของเสนทางทขาดทน แมกระนน องคการขนสงมวลชนของเมองตางๆ ในประเทศทมระบบ

ขนสงสาธารณะทมคณภาพทวโลกเกอบทงหมด กยงมผลประกอบการขาดทนและตองไดรบการอดหนนทางการเงนสาหรบคาใชจายใน

การดาเนนการจากภาครฐไมมากกนอย ทงน เกอบทงหมดภาครฐจะรบผดชอบงบการลงทน (Capital Investment) ใหกบองคการ

ขนสงมวลชนซงแตกตางจากประเทศไทยดงทไดกลาวมาในขางตน

รถตโดยสารสาธารณะเกดจากความไมเพยงพอและดอยคณภาพของระบบขนสงสาธารณะของไทย การลงทนพฒนาโครงขายถนนโดยภาครฐ

อยางกวางขวางในชวง 4 ทศวรรษทผานมานาไปสการพฒนาเมองอยางรวดเรวโดยขาดการควบคม ในขณะท การพฒนาระบบขนสงสาธารณะตางๆ

เกอบหยดนงเนองจากขาดการสนบสนนจากภาครฐอยางจรงจง แมวามถนนเกดขนใหมจานวนมาก แตกมกไมมการจดรถโดยสารสาธารณะ

เขาไปใหบรการ เมอมความตองการเดนทางเกดขนในพนททไมมระบบขนสงสาธารณะเขาไปใหบรการ การใหบรการรถตโดยสารจงเกดขน

โดยในระยะแรก รถตทใหบรการนนจดทะเบยนเปนรถสวนบคคล (รถตปายดา) และมไดรบอนญาตประกอบการรถโดยสาธารณะจากกรมการ

ขนสงทางบกซงเปนหนวยงานรฐทมความรบผดชอบโดยตรงในการกากบดแลรถโดยสารสาธารณะ

ในกรณของรถตโดยสารในกรงเทพมหานคร โดยมากใหบรการในเสนทางระหวางพนทชานเมองและยานศนยกลางธรกจตางๆ รถตโดยสาร

เหลานมกใชทางพเศษ ใหบรการแบบจดถงจด และไมจอดรบสงผโดยสารระหวางทาง จงใชเวลาในการเดนทางนอยเมอเทยบกบรถโดยสารประจา

ทาง ขสมก. และเปนทนยมอยางมากของนกเรยน นกศกษาและผทเดนทางไปทางานซงตองการความสะดวกรวดเรว โดยในชวงเวลาเรงดวนจะม

ผโดยสารจานวนมากตอแถวรอขนรถตโดยสารในบรเวณควรถเปนประจาทกวน และมกพบการบรรทกผโดยสารอยางแออด จนบางครงมการ

ยนในรถตโดยสารดวย

สาหรบรถตโดยสารระหวางเมอง โดยมากใหบรการในเสนทางระหวางกรงเทพฯ และจงหวดทตางๆ ในรศมไมเกน 400 กม. จดเดนของบรการ

รถตโดยสารระหวางเมอง คอมจดขน-ลงรถทสะดวกในการเขาถง โดยเฉพาะบรเวณอนสาวรยชยสมรภม โดยเมอเทยบกบรถ บขส. และรถรวม

บรการซงตองขน-ลงรถทสถานขนสงทไมสะดวกในการเขาถง เชน สถานขนสงผโดยสารกรงเทพ (หมอชต 2) และ สถานขนสงผโดยสารกรงเทพ

(ถนนบรมราชชนน) รถตโดยสารระหวางเมองมกใชความเรวสง ทาใหไปถงจดหมายไดอยางรวดเรวกวารถ บขส. นอกจากน เมอรถตไปถงจด

หมายปลายทางในตางจงหวด กสามารถไปสงผโดยสาร ณ จดทสะดวกในการเดนทางตอไป เชน ในตวเมองตางจากรถ บขส. ซงตองเขาจอดใน

สถานขนสงทมกตงอยหางไกลจากตวเมองและไมสะดวกในการตอรถ

ความนยมของประชาชนทาใหจานวนรถตโดยสารเพมขนอยางรวดเรวโดยแทบไมมการควบคม แตเนองจากเสนทางทใหบรการนนมกทบซอนกบ

เสนทางทมผประกอบการทไดรบใบอนญาตตาม พ.ร.บ. ขนสงทางบก พ.ศ. 2522 อยแลว คอ ขสมก. สาหรบเสนทางในกรงเทพฯ-ปรมณฑล และ

บขส. สาหรบเสนทางระหวางกรงเทพฯ และตางจงหวด จงเกดแรงกดดนใหมการจดระเบยบรถตโดยสารสาธารณะ รฐบาลไดแกปญหาดวยการให

รถตโดยสารสาธารณะทใหบรการอยเดมเขารวมบรการกบ ขสมก. และ บขส. โดยให ขสมก. และ บขส. ทาหนาทกากบดแลโดยเรมดาเนนการ

เมอ ป พ.ศ. 2541 และแลวเสรจเมอ ป พ.ศ. 2545 สาหรบเสนทางในกรงเทพมหานครและปรมณฑล มรถตจดทะเบยนรวมบรการ ขสมก.

5,566 คน (สมพร หลงจ, 2548) สวนเสนทางระหวางเมอง มรถตรวมบรการ บขส. เสนทางหมวด 2 จานวน 5,834 คน และเสนทางหมวด 3 จานวน

630 คน (บรษท ขนสง จากด, 2554) นอกจากน ยงมรถตโดยสารทขอใบอนญาตประกอบการเดนรถเองในเสนทางหมวด 3 อกจานวนหนง ซงเมอ

พจารณาจานวนรถตทจดทะเบยนและรถตปายดา คาดวาในปจจบนนาจะมรถตโดยสารสาธารณะในประเทศไทยราว 20,000 คน

การขาดการสนบสนนการพฒนาระบบขนสงสาธารณะอยางจรงจง ประกอบกบการขาดวางแผนการขนสงและการวางผงเมองอยางเปนระบบ

ทาใหการพฒนาเมองเปนไปอยางกระจดกระจาย ยากแกการใหบรการขนสงสาธารณะเตมรปแบบอยางมประสทธภาพ จากสถต ป พ.ศ. 2554

ของ ขสมก. พบวามรถตรวมบรการ ขสมก. มจานวนทงสนถง 6,647 คน ในขณะทรถโดยสารประจาทาง ขสมก. มเพยง 3,518 คน ทงนยงไม

รวมถงรถตปายดา โดยเมอเกดการพฒนาพนทใหมๆ กจะมรถตโดยสารทผดกฎหมายเหลานเกดขนใหมตามมาดวย ดวยแนวโนมดงกลาว ทาให

การพงพารถตโดยสารสาธารณะของประชาชนผเดนทางยงคงมความจาเปนอยางหลกเลยงไมไดอยางนอยในอก 10 - 20 ป ขางหนาน

3. สถตการเกดอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะนบตงแตมการกาหนดใหการลดอบตเหตจราจรทางถนนเปนวาระแหงชาตเมอป พ.ศ. 2545 การรณรงคเพอปองกนอบตเหตและการกวดขน

การบงคบใชกฎหมายทาใหสถตการเกดอบตเหตจราจรมแนวโนมลดลง ดงแสดงในตารางท 1 จะเหนไดวานบตงแตป พ.ศ. 2548 จานวนคด

อบตเหตรถตโดยสารนนมแนวโนมลดลงตามจานวนคดอบตเหตจราจรทเจาหนาทตารวจรบแจง ซงคดอบตเหตรถตโดยสารคดเปนสดสวน

ระหวาง 2.59% ถง 3.04% ของคดอบตเหตจราจรทงหมด โดยในชวงระหวางป พ.ศ. 2548 ถง 2553 สดสวนนไมมการเปลยนแปลงมากนก

เมอวเคราะหขอมลอบตเหตรายภาค พบวากรงเทพมหานครและภาคกลางมสดสวนการเกดอบตเหตรถตโดยสารระหวางป พ.ศ. 2548 ถง 2553

สงสดคดเปน 45.71% และ 15.91% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 2


เนองจากฐานขอมลของสานกงานตารวจแหงชาต (สตช.) ไมมการแยกรายละเอยดจานวนผบาดเจบและเสยชวตสาหรบอบตเหตรถตโดยสาร

เปนการเฉพาะ ดงนนการวเคราะหความรนแรงของอบตเหตรถตโดยสารจงตองใชฐานขอมลอน โดยในบทความนไดอางองฐานขอมลของ

กรมทางหลวง และกรมการขนสงทางบก ตารางท 3 แสดงสถตอบตเหตรถตโดยสารและความรนแรงของอบตเหตทเกดขนบนทางหลวงใน

ภาคตางๆ ในป พ.ศ. 2554 ซงรวบรวมจากระบบสารสนเทศอบตเหตบนทางหลวง (HAIMS) ของกรมทางหลวง จากสถตดงกลาวพบวาอบตเหต

รถตโดยสารมคาดชนการเสยชวต (Fatality Rate) ซงคานวณจากอตราสวนจานวนผเสยชวตตอจานวนรวมผบาดเจบและเสยชวต สงถง 0.159

โดยภาคกลางเปนภาคทมดชนการเสยชวตสงทสด คอ 0.226 สวนในกรงเทพมหานครม ดชนการเสยชวตตาทสด คอ 0.043

สาหรบรถตโดยสารสาธารณะทมการจดทะเบยนรบใบอนญาตประกอบการรถโดยสารจากกรมการขนสงทางบก (รถตปายเหลอง) พบวาใน

ป พ.ศ. 2554 มจานวนอบตเหตทไดรบการรายงานทงหมด 41 ครง มจานวนผบาดเจบ 265 คน และผเสยชวต 23 คน โดยคดเปนดชนการเสย

ชวต 0.080 ซงตากวาดชนการเสยชวตของอบตเหตรถตโดยสารโดยรวม อยางไรกตาม ความถและความรนแรงของอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะ

ในป พ.ศ. 2554 อาจตากวาปกต เนองจากไดรบอทธพลจากอบตเหตรถตโดยสารครงใหญบนทางยกระดบดอนเมองโทลลเวยเมอเดอนธนวาคม

พ.ศ. 2553 ทาใหมการกวดขนความปลอดภยรถตโดยสารสาธารณะในชวงดงกลาว ดงจะเหนไดจากดชนการเสยชวตในชวงเดอนมกราคม ถง

พฤษภาคม พ.ศ. 2554 มคาเพยง 0.058 แตเมอพจารณาความถและความรนแรงในชวงเดอนเดยวกนในป พ.ศ. 2555 พบวาเพมขนอยางมาก


ตารางท 1 จำ นวนคดอบตเหตจราจรในประเทศไทยระหวาง ป พ.ศ. 2548 ถง พ.ศ. 2553

ตารางท 2 สดสวนอบตเหตรถตโดยสารในภาคตางๆระหวาง ป พ.ศ. 2548 ถง พ.ศ. 2553

ตารางท 3 อบตเหตรถตโดยสารทเกดขนบนทางหลวงในภาคตางๆ ในป พ.ศ. 2554

โดยมจานวนผบาดเจบเพมขนถง 103.70% และผเสยชวตเพมขนถง 420% นอกจากน ดชนการเสยชวตยงเพมขนเปน 0.136 อกดวย ดงแสดง

ในตารางท 4

จากสถตอบตเหตรถตโดยสาร ทงสถตในภาพรวมและสถตของรถตโดยสารสาธารณะ พบวาในระยะยาวความถของอบตเหตจะมแนวโนมลดลง

แตสถตในปลาสดแสดงใหเหนวาความถของการเกดอบตเหตรถตโดยสารกลบเพมขน นอกจากน การเสยชวตนนกกลบเพมขนดวย ทงนรถต

โดยสารสาธารณะทจดทะเบยนถกตองมความเสยงในการเกดอบตเหตตากวารถตโดยสารทวไป ซงอาจเกดจากมาตรการควบคมความปลอดภย

อยางเขมงวดตอรถตในกลมนของหนวยงานภาครฐ แตในดานความรนแรงของอบตเหตทเกดขนแลวกลบไมแตกตางจากรถตอนๆมากนกสาหรบ

พนทเสยงตอการเกดอบตเหต พบวากรงเทพมหานครและภาคกลางเปนพนททเกดอบตเหตรถตโดยสารความถสงทสด ทงนอาจเปนเพราะพนท

ดงกลาวเปนพนททมจานวนรถตโดยสารใหบรการอยมากทสดนนเอง

ขอมลอบตเหตรถตโดยสารชใหเหนถงความจาเปนในการทบทวนมาตรฐานควบคมความปลอดภยของรถตโดยสารสาธารณะทมอยในปจจบน

เพอใหเกดการแกไขปญหาอยางตรงจดและเปนระบบ ซงจะชวยลดความเสยงในการเกดอบตเหตและลดความรนแรงของอบตเหตรถตโดยสาร

สาธารณะอยางยงยน ในสวนตอไป จะกลาวถงผลการศกษาปจจยเสยงทกอใหเกดอบตเหตรถตโดยสาร ซงจะเปนขอมลสาคญในการกาหนด

มาตรการควบคมความปลอดภยอยางเหมาะสมตอไป

4. ปจจยททำ ใหรถตโดยสารสาธารณะไมปลอดภยในสวนนจะกลาวถงปจจยททาใหรถตโดยสารสาธารณะไมปลอดภย กลาวคอ รถตโดยสารสาธารณะมความเสยงตอการเกดอบตเหตสงกวา

และเมอเกดอบตเหตจะมระดบความรนแรงมากกวารถโดยสารสาธารณะประเภทอนๆ โดยจะมงเนนถงปจจยเฉพาะสาหรบรถตโดยสารสาธารณะ

ซงแตกตางจากรถโดยสารสาธารณะประเภทอนๆ โดยจะแบงเปน 2 กลม ไดแก ปจจยเกยวกบยานพาหนะ และปจจยเกยวกบมนษย

ดงรายละเอยดตอไปน

4.1 ปจจยเกยวกบยานพาหนะอบตเหตทเกดขนกบรถตโดยสารสาธารณะมกมความรนแรง ดงจะเหนไดในภาพสภาพรถตทพงยบเยนตามทปรากฏในขาวอยเสมอ ดวยเหตน

ความไมปลอดภยของรถตโดยสารในแงของตวรถจงไดรบความสนใจอยางมากในสงคมไทย ในสวนนจะกลาวถงประเดนตางๆ เกยวกบลกษณะ

ทางวศวกรรมของรถต ตลอดจนอปกรณสวนควบตางๆ ทสงผลตอความปลอดภย โดยประมวลขอมลจากการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ

ดานวศวกรรมยานยนต ดงน

4.1.1 เสถยรภาพการทรงตว

จากสถตอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะทบนทกโดยกรมการขนสงทางบก พบวาในจานวนอบตเหตทเกดขนในป พ.ศ. 2554 ซงมผบาดเจบหรอ


ตารางท 4 สถตการเกดอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะทไดรบใบอนญาตประกอบการขนสง (รถตปายเหลอง)

เสยชวตทงหมด 29 ครง ม 12 ครงทรถตพลกควาหรอเสยหลกตกขางทาง สวนสถตในป พ.ศ. 2555 ตงแตเดอนมกราคม ถง พฤษภาคม

จากจานวนอบตเหตทมผบาดเจบหรอเสยชวตทงหมด 17 ครง มถง 9 ครงทรถตพลกควาหรอเสยหลกตกขางทาง สถตดงกลาวแสดงถงความ

เสยงตอการพลกควาหรอเสยหลกตกขางทางของรถตเมอเกดอบตเหตซงอาจเกดจากปญหาดานเสถยรภาพการทรงตวของรถตโดยสาร

ผลของเสถยรภาพการทรงตวตอความปลอดภยของรถตไดรบความสนใจอยาง

มากในประเทศสหรฐอเมรกาเนองจากมการเกดอบตเหตรถตพลกควาบอยครง

จากผลการศกษาของคณะกรรมการความปลอดภยการขนสงแหงชาต (National

Transportation Safety Board) ของสหรฐฯ (NTSB, 2002) พบวารถตมความ

เสยงในการพลกควา (Rollover) สงกวารถยนตทวไป ทงนเนองจากรถตม

จดศนยถวงสงโดยเฉพาะอยางยงเมอบรรทกผโดยสารเตมคนรถ นอกจากน

ผลการศกษายงกลาวถงศกยภาพของเทคโนโลยทชวยปองกนการพลกควาได

เชน Electronic Stability Control (ESC) และ Anti-lock Braking System

(ABS) เปนตน แมวารถตทใชในสหรฐฯ อาจมความแตกตางจากรถตโดยสารใน

ประเทศไทยอยบาง แตสถตการพลกควาของรถตโดยสารในประเทศไทยชใหเหน

วาผลการศกษาของสหรฐฯ กควรจะถกนามาทบทวนและตรวจสอบกบ

สถานการณในประเทศไทยดวย เพอนาเสนอแนวทางจดการปญหาดานการขาด

เสถยรภาพการทรงตวของรถตโดยสารในประเทศไทยอยางเหมาะสม

4.1.2 ความแขงแรงของโครงสรางรถตโดยสาร

รถตโดยสารทใชในประเทศไทยเปนแบบรถตหนาตด แตกตางจากรถตหนายาวซงมเครองยนตอยดานหนารถทใชในตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา

ดงรปท 1 ดงนน โครงสรางรถตโดยสารทใชในประเทศไทยจงไมมพนทยบตว (Crumble Zone) เมอเกดการชนดานหนาจงไมมการดดซบแรง

โดยโครงสรางของตวรถ ทาใหผโดยสารอาจไดรบแรงกระแทกอยางเตมท นอกจากน โครงสรางรถตโดยสารไมมโครงเหลกรบแรงดานขาง (Side

Bar) เพอปองกนผโดยสารจากการชนดานขาง (นกสทธ นมวงษ, สมภาษณ, 20 มถนายน 2555) การตรวจสอบขอมลจากกรมการขนสงทางบก

ซงกากบดแลมาตรฐานวศวกรรมของรถยนตทใชในประเทศไทยพบวา ในปจจบนประเทศไทยยงไมมมาตรฐานการทดสอบความแขงแรงของ

โครงสรางรถตโดยสาร โดยกรมการขนสงทางบกขาดแคลนบคลากรผเชยวชาญ และยงไมมศนยทดสอบทสามารถรบรองมาตรฐานความ

แขงแรงของรถได ทงนเนองจากในการจดตงศนยทดสอบนนมตนทนสงทงในการลงทนเรมตนและตนทนการดาเนนการ


รปท 2 สภาพรถตโดยสารทประสบอบตเหตบนทางยกระดบดอนเมองโทลลเวยกบคำ ถามถงความแขงแรงของโครงสรางรถตทมา: หนงสอพมพขาวสดวนท28 ธนวาคม 2553

รปท 1 รถตโดยสาร 15 ทนงยหอ Ford รน Econoline XLT ทใชแพรหลายในสหรฐอเมรกา

ทมา: http://www.bandago.com/


4.1.3 ความเสยงทผโดยสารหลดจากตวรถหรอไดรบแรงกระแทกรนแรงเมอเกดอบตเหต

เมอรถตโดยสารเกดอบตเหตมกพบวามความเสยงสงทผโดยสารไดรบแรงเหวยงหรอแรงกระแทก

จนกระเดนออกจากตวรถ ซงทาใหมอตราการเสยชวตและบาดเจบสาหสสงกวาผโดยสาร

ทไมไดหลดออกจากตวรถอยางมาก นอกจากน แมผโดยสารไมกระเดนหลดจากตวรถ แตกอาจ

ถกแรงเหวยงใหไปกระแทกกบสวนตางๆ ของรถตทาใหไดรบบาดเจบได จากสถตอบตเหตรถต

โดยสารพบวาผทเสยชวตสวนใหญเกดจากการหลดออกจากตวรถ กรมการขนสงทางบกได

ตระหนกถงความเสยงน จงไดออกประกาศใหรถต ซงจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวย

การขนสงทางบก และกฎหมายวาดวยรถยนต ตองตดตงเขมขดนรภยตามแบบและคณลกษณะท

กรมการขนสงทางบกกาหนด เรมบงคบใชตงแต 1 เมษายน 2555 ซงอาจชวยใหผโดยสารรถต

ทคาดเขมขดนรภยลดความเสยงตอการบาดเจบและเสยชวตได อยางไรกตาม มาตรการดงกลาว

อาจยงไมครอบคลมถงปญหาการยดทนงโดยสารทไมไดมาตรฐาน ทาใหทนงโดยสารหลดเมอเกด

อบตเหตเปนเหตใหผโดยสารไดรบอนตรายซงเปนปญหาทพบบอยครงเชนกน

4.1.4 ความเสยงทผโดยสารจะตดอยในตวรถเมอเกดอบตเหต

รถตมประตสาหรบผโดยสารเขาออกเพยงบานเดยว เมอเกดอบตเหตพลกควา อาจทาใหผโดยสารตดอยในตวรถไมสามารถออกมาได และอาจได

รบอนตรายจากการเกดไฟไหมหรอการระเบดในกรณทมเชอเพลงรวไหล แมในการออกแบบโครงสรางรถตใหมประต 2 ดานอาจทาให เชน ในรถต

โดยสารสมยใหมบางรน แตกเปนการเปลยนแปลงซงสงผลตอกระบวนการผลต และตนทนการผลตอยางมาก (จกรกฤช ตงใจตรง, สมภาษณ,

20 มถนายน 2555) นอกจากน ประตรถตโดยสารเปนประตบานเลอนดานขาง ซงหากเกดอบตเหตการชน รางเลอนประตอาจเกด การบดเสยรป

ทาใหไมสามารถเปดประตได และทาใหการชวยเหลอผโดยสารทตดอยดานในรถทาไดอยางยากลาบากอกดวย

4.2 ปจจยเกยวกบมนษยพฤตกรรมมนษยเปนปจจยสาคญทกอใหเกดอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะ โดยเฉพาะอยางยงพฤตกรรมเสยงของผขบรถตซงเปนสาเหตหลก

ของอบตเหต อยางไรกด พฤตกรรมของผโดยสารกมสวนในการเพมความเสยงตอการเกดอบตเหต และทาใหอบตเหตมความรนแรงกวาทควร

จะเปนดวย ดงจะกลาวถงตอไปน

4.2.1 พฤตกรรมการขบรถเรว

จากสถตอบตเหตรถตโดยสารของกรมการขนสงทางบก พบวาการขบรถเรวเกนอตราทกาหนดเปนสาเหตสาคญอนดบแรกของการเกดอบตเหต

จากการสมภาษณผโดยสารรถตสาธารณะพบวาผโดยสารสวนใหญเคยมประสบการณนงรถตทผขบใชความเรวสงมาก ในบางกรณสงถง 140 กโลเมตร

ตอชวโมง (ผโดยสารรถตรวมบรการ บขส. สายท 971, สมภาษณ, 4 กรกฎาคม 2555) การขบรถเรวทาใหมความเสยงสงทรถตโดยสารจะเสย

หลกหรอพลกควา เมอเกดเหตฉกเฉน เชน รถคนหนาเบรกกะทนหน มรถตดหนา หรอยางระเบด ผขบรถจะไมสามารถบงคบรถใหหยด

โดยปลอดภยได ความเสยงของการเสยหลกและพลกความจะยงเพมมากขนเมอมนาหนกบรรทกมาก คอ มผโดยสารเตมคน (NTSB, 2002)

ซงอาจนาไปสอตราการบาดเจบและเสยชวตทสงมาก

4.2.2 พฤตกรรมการขบรถอยางไมปลอดภยนอกจากการใชความเรวสงแลว พฤตกรรมการขบรถอยางไมปลอดภย และการไมเคารพกฎจราจร กเปนสาเหตสาคญอกสาเหตหนงของ

อบตเหตรถตโดยสารสาธารณะ โดยผขบรถอาจมพฤตกรรมขบรถจอคนหนาในระยะกระชนชด แซงในระยะกระชนชด การแซงโดยใชชองทางซาย

การเบรกกะทนหน การขบรถแขงกนเพอแยงรบผโดยสาร ซงพฤตกรรมเหลานนอกจากจะมทมาจากความพยายามในการทาความเรวใหสงทสดแลว

บางครงยงเกดจากความคกคะนองของผขบรถอกดวย และเนองจากลกษณะทางวศวกรรมของรถตโดยสาร ซงมเสถยรภาพไมดเทารถยนต

สวนบคคล 4 ลอ พฤตกรรมการขบรถดงกลาวจงเพมความเสยงใหเกดการเสยหลกหรอพลกควาเมอเกดเหตฉกเฉนดวย

รปท 3 สภาพรถตโดยสารทประสบอบตเหตหลงคาเปด และเกาอหลดออกจากตวรถ

ทมา: หนงสอพมพขาวสดวนท 12 กรกฎาคม 2554


4.2.3 ทกษะและสภาพความพรอมของผขบรถ

แมวารถตโดยสารสาธารณะจะมขนาดและความยาวไมมากนกเมอเทยบกบรถโดยสารโดยทวไป แตทกษะการบงคบควบคมรถอยางเหมาะสม

และทกษะการตอบสนองตอเหตฉกเฉน เชน เมอเกดยางระเบด กมความจาเปนและจะมสวนชวยปองกนหรอบรรเทาอบตเหตทอาจเกดขนจาก

การเสยหลกของรถตโดยสารได ในปจจบน ผขบรถตโดยสารสาธารณะจะตองไดรบใบอนญาตขบรถยนตสาธารณะ ซงจะตองผานการฝกอบรม

การขบรถ แตหลกสตรการฝกอบรมยงไมไดเนนทกษะการตอบสนองเหตฉกเฉนสาหรบรถตโดยสารเปนการเฉพาะ สภาพความพรอมของผขบรถ

กเปนปจจยหนงซงสงผลตอการเกดอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะ โดยรถตโดยสารสาธารณะทใหบรการในเสนทางทมระยะยาว มความเสยงท

จะเกดอบตเหตเนองจากผขบรถหลบใน โดยเฉพาะอยางยงในชวงเทศกาลซงผขบรถตองพยายามทาจานวนรอบเพอรบผโดยสารใหไดมากทสด

จงขาดการพกผอนและเกดการหลบในขณะขบรถ

4.2.4 พฤตกรรมการดดแปลงสภาพรถ

รถตโดยสารสาธารณะมกถกดดแปลงสภาพ โดยเฉพาะการดดแปลงเพมเตมจานวนทนงเพอใหบรรทกผโดยสารไดมากทสด การดดแปลงทนง

โดยไมไดรบอนญาตจากกรมการขนสงทางบกนนเปนการละเมดกฎหมาย แตกสามารถพบไดทวไป การดดแปลงทนงโดยไมไดรบการตรวจสอบ

อาจทาใหการตดตงทนงไมแขงแรง เมอเกดอบตเหตอาจหลดจากจดตดตงกบตวรถทาใหผโดยสารไดรบอนตรายได นอกจากน การบรรทก

ผโดยสารมากเกนทไดรบอนญาตกอาจทาใหมการกระจายนาหนกระหวางเพลารถอยางไมเหมาะสม ทาใหเสถยรภาพการทรงตวของรถเสยไป

และอาจทาใหความเสยงตอการเสยหลกหรอพลกควาเพมขนหากผขบรถตไมมทกษะการขบรถทดพอ (ศราวธ เลศพลงสนต, 2555)

4.2.5 พฤตกรรมของผโดยสารรถต

พฤตกรรมของผโดยสารรถตเปนปจจยทมสวนทาใหเกดอบตเหตและเพมความรนแรงของอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะดวย สาหรบรถต

โดยสารสาธารณะเสนทางในเมอง ในชวงเวลาเรงดวนมผโดยสารใชบรการเปนจานวนมาก บางครงผโดยสารขนรถตอยางเบยดเสยด หรอม

ผโดยสารยนในรถต ซงทาใหรถตมนาหนกบรรทกสงกวาทควรจะเปน และอาจเสยงตอการเกดยางระเบด หรอทาใหเสถยรภาพการทรงตวแยลง

นอกจากน ผโดยสารรถตสวนใหญยงละเลยการคาดเขมขดนรภย แมวาจะมเขมขดนรภยตดตงอย เมอเกดอบตเหตจงไดรบอนตรายจาก

การกระแทกหรอเสยงตอการหลดออกจากตวรถได

5. แนวปฏบตทด

5.1 การทดสอบความแขงแรงของรถตโดยสารในตางประเทศมการทดสอบความแขงแรงของยานพาหนะทใชในการขนสงผโดยสารเพอควบคมความปลอดภย การทดสอบความแขงแรง

ของยานพาหนะทเกยวของสาหรบรถตโดยสารนนคอการทดสอบการรบแรงของโครงสราง และการทดสอบการชน มาตรฐานสากลทใชทดสอบ

ความแขงแรงของโครงสรางรถขนสงผโดยสารขนาดเลก (ไมเกน 22 ทนง) คอ มาตรฐานคณะกรรมาธการเศรษฐกจยโรปแหงสหประชาชาต

UNECE Regulation No. 52 - Construction of Small Capacity Public Service Vehicles โดยการทดสอบวาเมอใชนาหนกมาตรฐาน

ในการกดหลงคาแลวโครงสรางรถสามารถทนไดหรอไม ประเทศเพอนบานของไทยทมศนยทดสอบซงสามารถทาการทดสอบนได คอ ประเทศ

มาเลเซย แตในประเทศไทยยงไมมศนยทดสอบดงกลาว (จกรกฤช ตงใจตรง, สมภาษณ, 20 มถนายน 2555)

การทดสอบความแขงแรงของโครงสรางรถอกอยางหนงคอการทดสอบการชน (Crash Test)

ซงมความสาคญมากในการประเมนความปลอดภยของรถต ตามมาตรฐานสากลทใชทดสอบ

การชนมหลายมาตรฐาน เชน ENCAP ซงเปนมาตรฐานของสหภาพยโรป ANCAP

ของออสเตรเลย เปนตน ผลการทดสอบ Crash Test สาหรบรถตในตางประเทศพบวา

รถตบางรนมระดบความปลอดภยทตามาก (ANCAP 2009) สาหรบในประเทศไทย ยงไมม

ศนยทดสอบการชน เนองจากการจดตงศนยทดสอบและการดาเนนการทดสอบตองใชตนทน

สงมาก (นกสทธ นมวงษ, สมภาษณ, 20 มถนายน 2555)


นอกจากมาตรฐานเกยวกบความแขงแรงของโครงสรางรถตแลว

คณะกรรมาธการเศรษฐกจยโรปแหงสหประชาชาต ยงไดกาหนด

มาตรฐานเกยวกบทนงโดยสาร จดยดทนงโดยสาร และเขมขด

นรภยดวย ไดแก UNECE Regulation No. 80 Uniform Provi-

sions Concerning The Approval of Seats of Large Passen-

ger Vehicles and of These Vehicles With Regard to the

Strength of the Seats and Their Anchorages กาหนดมาตรฐาน

ทนงโดยสารและจดยดทนงโดยสาร และ UNECE Regulation No.

16 Uniform Provisions Concerning The Approval of Safety

Belt, Child Restraint Systems and Isofix Child Restraint

Systems กาหนดมาตรฐานเขมขดนรภยและระบบยดผโดยสารไว

กบทนงเพอความปลอดภย

5.2 การใหคำ แนะนำ เกยวกบการใชรถตโดยสารในประเทศสหรฐอเมรกา คณะกรรมการความปลอดภยการจราจรทางหลวงแหงชาต (National Highway Traffic Safety Administration)

ไดมประกาศเตอนเกยวกบความเสยงตอการเกดอบตเหตพลกควาของรถตโดยสารอยางกวางขวาง และมการจดทาคาแนะนาสาหรบผใช

รถตโดยสารในดานตางๆ (รปท 5) ไดแก การตรวจสอบสภาพรถกอนการใชรถ การเตมลมยางและความดนลมยางทเหมาะสม การใชยางสารอง

การใชความเรว การบรรทกผโดยสาร การคาดเขมขดนรภย การบรรทกสงของ รวมถงการกาหนดใหผขบรถตองไดรบการฝกอบรมการขบ

รถตโดยสารเปนการเฉพาะ

5.3 การตรวจสอบสาเหตของอบตเหตรถตโดยสารในประเทศสหรฐอเมรกา ทกครงทเกดอบตเหตเกยวกบการขนสงครงใหญ มผเสยชวตและบาดเจบจานวนมาก ซงรวมถงอบตเหตรถตโดยสาร

ดวย คณะกรรมการความปลอดภยการขนสงแหงชาต (National Transportation Safety Board หรอ NTSB) จะตรวจสอบเพอหาสาเหตของ

อบตเหตในเชงลก และมการแถลงการณถงสาเหตของอบตเหตและคาแนะนาในการปองกนบรรเทาอบตเหตดวย นอกจากน NTSB ยงไดทางาน

วจยเพอหาสาเหตของความไมปลอดภยในการใชรถตโดยสาร โดยการวเคราะหขอมลอบตเหตทเกดขน และทาการทดลองกบรถตโดยจาลอง

สภาพการอบตเหตจรง ซงจากผลการวจยพบวาการบรรทกผโดยสารเตมหรอเกนพกดและการเตมความดนลมยางทไมเหมาะสมเปนการเพม

ความเสยงในการพลกควาของรถตโดยสาร

รปท 5 เอกสารคำ แนะนำ เกยวกบความปลอดภยรถตโดยสารของ NHTSA(ทมา: http://www.safercar.gov/Vehicle+Shoppers/Passenger+Van+Safety)

รปท 4 การทดสอบการชน (crash test) ของรถตขนของ Mitsubishi รน Express (ทมา: Crash_Test_Dummy_Man’s photo stream

http://www.flickr.com/photos/69220631@N02/)


5.4 หนวยงานกำ กบดแลรถตโดยสารสาธารณะในนครนวยอรก สหรฐอเมรกา ไดมการจดตงหนวยงานกากบดแลรถตโดยสารสาธารณะขนมาเปนการเฉพาะ คอ กองควบคมรถตโดยสาร

(Commuter Van Authority หรอ CVA) ซงเปนสวนหนงของคณะกรรมการรถแทกซและรถลมซน ของนครนวยอรก (New York City Taxi

and Limousine Commission) CVA ทาหนาทใหใบอนญาตแกผประกอบการรถตโดยสารสาธารณะโดยพจารณาจากคณสมบตของ

ผประกอบการ ประสบการณ สถานะทางการเงน เสนทางทขอใบอนญาต ตลอดจนการสนบสนนจากประชาชนทใชบรการ ในการใหใบอนญาต

CVA จะพจารณาเหตผลความจาเปนของการมบรการรถตโดยสารสาธารณะในเสนทางทขออนญาต โดยตองคานงถงความไมเพยงพอของบรการ

ขนสงสาธารณะอนๆ ทมอย ตลอดจนผลกระทบของการดาเนนการรถตโดยสารตอสภาพการจราจรในพนททอาจไดรบผลกระทบดวย

นอกจากน CVA ทาหนาทกาหนดกฎเกณฑตางๆ ทผประกอบการรถตโดยสารสาธารณะตองปฏบตตาม เชน การตรวจสภาพรถ การมใบอนญาต

ขบรถสาธารณะ การจดทาสมดประจารถ การทาประกนภยสาหรบผโดยสาร (ขนตาไมนอยกวา $100,000 ตอคน) เปนตน ในปจจบนม

ผประกอบการรถตโดยสารทไดรบใบอนญาตใหเดนรถโดย NYC มากกวา 300 ราย

6. ขอเสนอแนะเชงนโยบายการวางแผนและจดการปญหาอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะในสวนนจะนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอการปองกนอบตเหตและบรรเทาความรนแรงของอบตเหตรถตโดยสารสาธารณะ โดยจะ

แบงออกเปนขอเสนอแนะในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว ดงน

6.1 ขอเสนอแนะในระยะสน

6.1.1 การกวดขนใหผโดยสารคาดเขมขดนรภย

เปนททราบกนดวาการคาดเขมขดนรภยชวยลดความเสยงตอการบาดเจบและเสยชวตเมอเกดอบตเหตไดอยางมาก (ศนยวจยอบตเหตแหง

ประเทศไทย) อยางไรกตาม แมวากรมการขนสงทางบกจะไดประกาศใหรถตโดยสารทกคนตองตดตงเขมขดนรภย และกฎหมายเรมมผล

บงคบใชแลวตงแตเดอนเมษายน พ.ศ. 2555 แตจากการสารวจรถตโดยสารสาธารณะและการสมภาษณผขบรถตโดยสาร พบวา แมรถตทสารวจ

จะมการตดตงเขมขดนรภย แตสวนใหญ สภาพเขมขดไมสมบรณหรออาจมการผกเขมขดรดไวกบตวเกาอ ดงแสดงในรปท 6 (ผโดยสาร

รถตโดยสารเอกชนรวมบรการ ขสมก. สาย ต. 124, สมภาษณ, 6 กรกฎาคม 2555) โดยผขบรถอางวาเพอปองกนไมใหหวเขมขดทบเบาะ

ฉกขาด ซงทาใหผโดยสารไมสามารถคาดเขมขดนนได นอกจากน ผขบรถอางวาสาหรบรถตเสนทางในเมอง มผโดยสารขนลงบอย และตองม

การขยบเขาออกตลอดเวลา จงทาใหการคาดเขมขดนรภยนนไมเปนการสะดวก (พนกงานขบรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ ขสมก. สาย ต. 124,

สมภาษณ, 6 กรกฎาคม 2555) นอกจากน ผโดยสารมความเหนวาการคาดเขมขดนรภยทาใหรสกอดอดจงไมยอมคาด ผขบรถกไมสามารถ

ตรวจสอบไดอยางทวถงดงนนมาตรการเพมความปลอดภยของรถตโดยสารทสามารถดาเนน

การไดทนท คอ การกวดขนโดยเจาหนาทตารวจใหผโดยสารทกคนตองคาดเขมขดนรภย

รวมถงการปลกฝงจตสานกดานความปลอดภยใหกบผโดยสารและผขบรถตโดยสารสาธารณะ

เพอใหเหนความจาเปนของการคาดเขมขดนรภย อยางไรกตาม เพอใหการบงคบใชกฎหมาย

เปนไปไดอยางสมบรณ จาเปนตองแกไขกฎหมาย พ.ร.บ. จราจรทางบก เพอใหผโดยสาร

ทนงตอนหลงของรถตโดยสารตองคาดเขมขดนรภยดวย เนองจากกฎหมายปจจบนบงคบ

ใหผทนงตอนหนาของรถเทานนทตองคาดเขมขดนรภย ทงนเพอใหผขบรถสามารถตรวจ

สอบใหผโดยสารคาดเขมขดไดโดยสะดวก ภาครฐอาจตองกาหนดมาตรฐานการรบ

จดทะเบยนรถตโดยสารเพมเตม ใหมการตดตงสญญาณไฟเตอนในกรณทผโดยสารไมคาด

เขมขดดวย

นอกจากการเขมงวดใหผโดยสารรถตตองคาดเขมขดนรภยแลว ยงมประเดนสาคญอนๆ

ทดาเนนการเกยวกบเขมขดนรภยในรถต อาท การตรวจสอบการดดแปลงทนงวามความ

แขงแรง โดยเฉพาะความแขงแรงของจดตดตงเกาอกบตวรถ เพอใหมนใจไดวาผโดยสาร

รปท 6 ทำ ไมเขมขดนรภยในรถตโดยสารจงไมสามารถใชงานได

(ทมา: http://paul012.blogspot.com/)


ทคาดเขมขดนรภยจะไมหลดออกจากตวรถ นอกจากน ยงตองตรวจสอบคณภาพการใชงานของเขมโดยเขมขดนรภยทมคณภาพจะตองรบ

แรงกระแทกไดสง แตจะตองปลดไดงายทนททผใชตองการ เพอมใหผโดยสารทคาดเขมขดนรภยตดอยในรถหากเกดอบตเหต ทงนตองมการศกษา

เพอกาหนดรปแบบและมาตรฐานของตวเขมขดนรภยใหมความเหมาะสมกบรถตโดยการของไทยดวย

6.1.2 การตรวจจบความเรวการขบรถเรวเปนสาเหตหลกของการเกดอบตเหตรถตโดยสาร มาตรการควบคมความเรวจงสามารถลดความเสยงตอการเกดอบตเหตของ

รถตโดยสารได อยางไรกตาม การตรวจจบความเรวโดยเจาหนาทตารวจนนมขอจากดของบคลากรและเครองมออปกรณ ทาใหไมสามารถ

ดาเนนการไดอยางทวถง จงไดมความพยายามใชเทคโนโลยในการควบคมความเรว เชน การใชระบบ RFID ในการตรวจจบความเรว

โดยกรมการขนสงทางบกไดบงคบใหรถตรวมบรการ ขสมก. และ บขส. ตด RFID และมเครองอานสญญาณ RFID บนทางยกระดบ

ดอนเมองโทลลเวย และทางพเศษอนๆ ในรศม 300 กโลเมตรจากกรงเทพมหานคร ขอมลการตรวจจบเดอนเมษายน ถง พฤษภาคม พ.ศ. 2555

พบวาไดมผขบรถตทใชความเรวเกนกาหนดถงกวา 3,000 ราย (กรมการขนสงทางบก, 2555) ทงน ผทถกตรวจจบความเรวเกนกาหนดจะตอง

เสยคาปรบครงแรก 5,000 บาท ครงท 2 10,000 บาท หากไมเสยคาปรบจะถกยกเลกใบอนญาต โดยตงแตเรมใชระบบดงกลาวมผมาเสยคาปรบ

แลว 507 คนอยางไรกตาม ปญหาของการใชระบบ RFID คอ สามารถตรวจจบความเรวรถไดเฉพาะในเสนทางทมเครองอานสญญาณตดตงอย

เทานน โดยการตดตงเครองอานเพอใหเกดประสทธภาพในการตรวจจบความเรวจะตองมระยะไมหางกนมากนก ดงนนการตดตงระบบ RFID

ใหครอบคลมทวถงทกเสนทางทมรถตโดยสารใหบรการจงตองใชงบประมาณสงมาก

การใชเทคโนโลยการตรวจจบความเรวทมประสทธภาพอกประเภทหนง คอ การตดตงระบบ GPS บนรถโดยสารสาธารณะทงหมด ซงระบบน

จะสามารถตรวจสอบความเรวของรถไดทกสถานทโดยไมจาเปนตองมการตดตงเครองอานสญญาณเหมอนระบบ RFID นอกจากนหากระบบ GPS

ทมคณภาพสงยงสามารถตรวจสอบพฤตกรรมการขบรถ เชน การเรงความเรว การเปลยนชองจราจร การแซง ฯลฯ ไดอกดวย อยางไรกตาม แมวา

การใชระบบ GPS จะมศกยภาพสงในการควบคมพฤตกรรมการขบรถตใหมความปลอดภยมากขน แตขอมลทไดจากระบบ GPS นนมปรมาณมาก

จาเปนจะตองมศนยประมวลผลขอมลเพอนาไปใชในการควบคมและบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ ดงนน ในการลงทนตดตงระบบ GPS

สาหรบรถโดยสาร จงตองคานงถงงบประมาณทตองใชสาหรบลงทนในศนยควบคม และงบดาเนนการดวย

ทงนในปจจบน กรมการขนสงทางบกกาลงอยระหวางการศกษาเพอตดตงระบบ GPS ในรถโดยสารทงหมด ซงเปนนโยบายทเหมาะสม

6.1.3 การบงคบใชกฎหมายทเกยวของการบงคบใชกฎหมายทเกยวของอยางเขมงวดเปนอกแนวทางหนงทสามารถดาเนนการไดทนทเพอเพมความปลอดภยของรถตโดยสารสาธารณะ

ตวอยางเชน การบงคบใชกฎหมายอยางเขมงวดเพอควบคมไมใหมการบรรทกผโดยสารเกนกาหนด รวมถงการเขมงวดตอการดดแปลง

รถตโดยสารโดยไมไดรบอนญาตโดยเฉพาะการเพมทนง ซงการละเมดกฎหมายดงกลาวเปนการเพมนาหนกบรรทกของรถตใหสงกวาทควร

จะเปนและเพมความเสยงตอการเสยหลกพลกควา ทงนการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพจะตองมแผนการตรวจการรถตโดยสาร

สาธารณะอยางบรณาการระหวางหนวยงานรบผดชอบทเกยวของ ไดแก กรมการขนสงทางบก ขสมก. บขส. และเจาหนาทตารวจจราจร

โดยตองดาเนนการครอบคลมทกพนทอยางทวถง และไมเฉพาะแตในชวงเทศกาลเทานน ซงจะตองไดรบการสนบสนนดานบคลากรและ

งบประมาณจากภาครฐทเกยวของอยางเพยงพอดวย นอกจากน การใหผโดยสารรถตมสวนรวมในการกากบดแลผขบขกอาจเปนอก

แนวทางหนงทจะชวยใหมการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพมากขน เชน การใชโปรแกรมตรวจจบความเรวโดยใชโทรศพทมอถอ

ซงผบรโภคสามารถรายงานการขบขอยางไมปลอดภยไดโดยอตโนมต เปนตน


6.2 ขอเสนอแนะในระยะกลาง

6.2.1 การจำ กดความเรวโดยการลอกเครองยนต

เนองจากสภาพทางวศวกรรมของรถตโดยสาร ทาใหไมเหมาะทจะขบขดวยความเรวสง มาตรการควบคมความเรวนาจะไดผลดคอการจากด

ความเรวโดยการลอกเครองยนตไมใหสามารถขบขดวยความเรวไดสงเกนกวาทกาหนด โดยอาจทาเฉพาะกบรถตโดยสารสาธารณะ หรอกบ

รถตทกประเภทรวมถงรถตสวนบคคลดวย ซงในทางเทคนคแลวสามารถดาเนนการไดทนท โดยการกาหนดมาตรฐานเครองยนตรถตโดยสาร

แตในทางกฎหมายแลวจาเปนจะตองแกไขกฎหมาย (กฎกระทรวง ฉบบท 9 (พ.ศ. 2524) ออกตามความในพระราชบญญต การขนสงทางบก

พ.ศ. 2522) เพอใหบงคบใชได อยางไรกด ในปจจบนยงไมมขอมลสนบสนนชดเจนวา หากจะจากดความเรวแลว ควรจากดความเรวไวทเทาใด

และอาจมขอทกทวงวา หากจากดความเรวแลว จะมปญหาเรองความปลอดภยตามมาหรอไม เมอเกดความแตกตางระหวางความเรวของรถต

และความเรวของรถอนๆ ในกระแสจราจร หรอเมอผขบรถตตองการใชความเรวในการแซง แตไมสามารถทาไดเนองจากเครองยนตถกจากด

ความเรว ประเดนดงกลาวจาเปนตองไดรบการศกษาวเคราะหจากผเชยวชาญเพอนามากาหนดเปนรายละเอยดในกฎหมายตอไป

6.2.2 การทดสอบมาตรฐานความปลอดภยเชงวศวกรรมของรถตโดยสาร

แมวาประเทศไทยจะเปนศนยกลางการผลตรถยนตขนาดใหญของภมภาคและของโลก แตในประเทศไทยยงไมมมาตรฐานการทดสอบความ

แขงแรงหรอการชนของโครงสรางรถตโดยสาร และไมมศนยทดสอบมาตรฐานดงกลาว การใชรถตโดยสารอยางแพรหลายในประเทศไทย

และการเกดอบตเหตรนแรงบอยครงของรถต ทาใหมความจาเปนจะตองมการทดสอบมาตรฐานความปลอดภยเชงวศวกรรมสาหรบรถตโดยสาร

ภายใตสภาพและเงอนไขการใชงานเฉพาะของประเทศไทย ทงนยงมประเดนปญหาตางๆ ทตองมการวจยเพอหาคาตอบและแนวทางดาเนนการ

อยางเหมาะสมอกหลายประเดน อาท มาตรฐานการออกแบบโครงสรางการรบแรงจากการชนดานหนาและดานขางทเหมาะสม ผลของการ

ตดตงถงกาซ CNG ซงมนาหนกมากบรเวณตอนทายของรถตโดยสารตอการทรงตว ผลของการจดเรยงทนงผโดยสารในกรณนงไมเตมรถตอ

การทรงตว ความคมคาของการใชระบบอปกรณเพอชวยในการบงคบรถ เชน ESC ระบบเบรค ABS ฯลฯ ความเสยงของการทผโดยสารตดอย

ในตวรถเมอพลกควา เปนตน

6.2.3 การจดตงหนวยงานกำ กบดแลความปลอดภยรถตโดยสารและฝกอบรมเนองจากรถตโดยสารสาธารณะทใหบรการในประเทศไทยมจานวนกวา 10,000 คนทงรถตปายเหลองและปายดา และมแนวโนมทจะเพมขน

อยางตอเนอง การกากบดแลรถตโดยสารอยางทวถงจงเปนไปไดยากดวยกาลงบคลากรกรมการขนสงทางบกทมอยอยางจากด (ผตรวจการ

ขนสงทางบกซงรบผดชอบรถทกประเภททจดทะเบยนตาม พ.ร.บ. การขนสงทางบก ทวประเทศมเพยงประมาณ 70 คน) ดงนน จงอาจมความจาเปน

ทจะตองจดตงหนวยงานขนเปนการเฉพาะในการกากบดแลความปลอดภยรถตโดยสารสาธารณะอยางเหมาะสม โดยหนวยงานตองทาหนาทกาหนด

กฎเกณฑตางๆ เกยวกบความปลอดภยของรถตโดยสาร ทงดานมาตรฐานความปลอดภยของรถ คณสมบตของผขบรถ มาตรฐานการบรการ

การประกนภย ซงมรายละเอยดแตกตางจากรถโดยสารประเภทอนทกรมการขนสงทางบกควบคมอย ตรวจสอบการดาเนนการของผประกอบการ

ใหเปนไปตามกฎเกณฑ นอกจากน หนวยงานกากบดแลทจดตงขนใหมน ยงตองรบผดชอบการฝกอบรมการขบรถอยางปลอดภย

และการตอบสนองตอเหตการณฉกเฉนของผขบรถตโดยสารอกดวย ทงน อานาจการใหใบอนญาตประกอบการยงเปนของคณะกรรมการควบคม

การขนสงทางบกกลาง ซงกรมการขนสงทางบกเปนฝายเลขานการอย โดยงบประมาณทใชในการจดตงและดาเนนการหนวยงานกากบดแล

ความปลอดภยรถตโดยสารนน อาจมทมาจากกองทนเพอความปลอดภยในการใชรถใชถนน (กปถ.)

6.3 ขอเสนอแนะในระยะยาว

6.3.1 การปฏรปโครงสรางสถาบนและองคกรเกยวกบบรการรถโดยสารสาธารณะความพยายามในการใชมาตรการควบคมความเรวทกลาวถงในขอเสนอระยะสนและระยะกลางนน อาจกลาวไดวาเปนการแกปญหาทปลายเหต

โดยมไดพยายามทาความเขาใจวาเหตใดผขบรถจงใชความเรวสงเกนกวาทกฎหมายกาหนด จากการสมภาษณผขบรถพบวาสาเหตสาคญของการ

ขบรถเรว คอ การทผขบรถตองการทาจานวนรอบใหไดมากๆ เพอรบผโดยสารไดจานวนมาก และเพอมรายไดเพยงพอตอตนทน (พนกงานขบ

รถตโดยสารเอกชนรวมบรการ ขสมก. สาย ต. 27, สมภาษณ, 11 กรกฎาคม 2555) สมพร หลงจ (2548) ไดสารวจตนทนของการเดนรถตโดยสาร


และพบวาผประกอบการตองจายเงนคาคมครองแกผมอทธพล (อาจรวมถงนกการเมอง คนมส) เปนจานวนเงนสงมากจงจะสามารถเดนรถได

โดยไมถกรบกวนจากเจาหนาทของรฐทเกยวของ (อาจรวมถง เจาหนาทตารวจ เจาหนาท ขสมก. ผตรวจการกรมการขนสงทางบก) ซงมอานาจปรบ

หรอดาเนนคดในขอหาละเมดกฎหมายหรอกฎระเบยบตางๆ โดยผประกอบการทจายเงนคาคมครองจะอาศยใหผคมครองชวย “เคลยร” ขอหาตางๆ

แตถาหากไมมผคมครองกอาจตองเสยคาปรบในจานวนทสงมาก

การจายเงนคาคมครองเปนรปแบบหนงของพฤตกรรม ซงนกเศรษฐศาสตรเรยกวา Rent Seeking โดยผจายคาคมครองตองการไดมาซงสทธ

ในการหารายไดแตเพยงผเดยวโดยไมมผอนมาแขงขนโดยใชวธการทไมไดกอใหเกดมลคาเพมแกสงคม วธการแกปญหา Rent Seeking คอ

การปฏรปโครงสรางสถาบนและองคกร (Institutional and Organizational Reform) ตลอดจนกฎระเบยบตางๆ ทเกยวของใหมความโปรงใส

รวมถงการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ สาหรบในกรณรถตโดยสารสาธารณะ โครงสรางการกากบดแลทซาซอน และกฎหมายบางสวน

ทอาจลาสมย ซาซอนหรอขาดความชดเจน เปนโอกาสใหเจาหนาทของรฐทเกยวของสามารถเรยกรองสนบนได

ตวอยางเชน รถตโดยสารรวมบรการ ขสมก. ตองปฏบตตามสญญารวมบรการททาไวกบ ขสมก. ซงรวมถงการจายคารวมบรการให ขสมก. ดวย

โดย ขสมก. จะทาหนาทเสมอนผกากบดแลรถตโดยสารเหลานโดยนย (de facto regulator) อยางไรกตาม รถตโดยสารรวมบรการ

เหลานจดทะเบยนรบใบอนญาตเปนผประกอบการตาม พ.ร.บ. การขนสงทางบก และตองผานกระบวนการขอใบอนญาตและอนมตตางๆ จาก

กรมการขนสงทางบกจงจะเดนรถได ดงนน ผตรวจการกรมการขนสงทางบกมอานาจตามกฎหมายเปนผกากบดแล (de jure regulator)

รถตโดยสาร นอกจากน รถตโดยสารยงถกควบคมโดยตารวจในทองททเสนทางการเดนรถตองผาน ซงมอานาจจบปรบในขอหาตางๆ ตาม

พ.ร.บ. จราจรอกดวย การท ขสมก. ซงเปนผเดนรถโดยสารและเปนคแขงกบผประกอบการรถตโดยสารทาหนาทเปนผกากบดแลรถตโดยสาร

รวมบรการนบวาผดหลกการปกครองทด (Good Governance) โดยหลกการผกากบดแล (Regulator) และ ผดาเนนการ (Operator) จะตองแยก

ออกจากกนเพอปองกนผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) นอกจากน การทาหนาทเปนผกากบดแลของ ขสมก. นน ยงซาซอนกบ

กรมการขนสงทางบก ทาใหเกดโอกาสในการทจรตอยางทไมควรจะเปน โครงสรางการกากบดแลในลกษณะเดยวกนนสามารถพบไดในรถตโดยสาร

รวมบรการ บขส. ในเสนทางหมวด 2 (ระหวางกรงเทพฯ และตางจงหวด) ซง บขส. ทาหนาทเปนผกากบดแลรถตโดยสารโดยนย

(de facto regulator) เชนเดยวกนกบแนวทางทอาจชวยลดปญหาเกยวกบการกากบดแลรถตโดยสาร คอ การยกเลกมต ครม. เดอนมกราคม

พ.ศ. 2526 ให ขสมก. ไดรบใบอนญาตประกอบการรถโดยสารหมวด 1 ใน กทม. และปรมณฑลแตเพยงรายเดยว และมต ครม. เดอนตลาคม

พ.ศ. 2502 ให บขส. ไดรบในอนญาตประกอบการรถโดยสารหมวด 2 ระหวาง กทม. และตางจงหวดแตเพยงรายเดยว โดยเปดโอกาสให

ผประกอบการรถโดยสารเอกชน รวมถงรถตโดยสารขอรบใบอนญาตประกอบการจากคณะกรรมการควบคมการขนสงทางบกกลางโดยตรง

อยางไรกด อาจตองกาหนดคณสมบตขนตาของผประกอบการเอกชนอยางเขมงวด เพอลดการรวมบรการแบบรายยอย (เจาของรถตเพยงคนเดยว

เขารวมบรการ) ซงเปนปญหาทาใหระบบรถโดยสารประจาทางทควรจะตองใหบรการเสนทางอยางตอเนองเปนไปในรปแบบรบจางรายเทยว

และนาไปสปญหาการเดนรถอยางไมปลอดภย นอกจากน ภายหลงการยกเลกมต ครม. ทงสองมตดงกลาวแลว อาจโอนยายเจาหนาทของ ขสมก.

และ บขส. ททาหนาทผตรวจการไปยงกรมการขนสงทางบก เพอบรรเทาปญหาการขาดแคลนบคลากรททาหนาทตรวจการรถโดยสาร เมอมการเปด

ใหผประกอบการเอกชนอนๆ เขามาใหบรการเดนรถโดยสารสาธารณะอยางเสรแลว ขสมก. และ บขส. กควรยกเลกการใหบรการในพนท

และเสนทางทมผประกอบการเอกชนใหบรการอยางเพยงพอ แตควรมงเนนใหบรการประชาชนในพนทหรอเสนทางทยงขาดแคลนรถโดยสารสาธารณะ

โดยรฐตองใหการสนบสนนทางการเงนอยางเหมาะสมดวย อยางไรกตาม การปฏรปโครงสรางสถาบนและองคกรเกยวกบบรการรถโดยสารสาธารณะ

เปนเรองทมรายละเอยดมากและมผลกระทบในวงกวาง จาเปนตองดาเนนการอยางละเอยดรอบคอบ มเชนนนมปญหาอนๆ เกดขนตามมาได


6.3.2 การปฏรปกฎหมายการขนสงผโดยสารปญหาดานกฎหมายกเปนอกปญหาหนงทมความสาคญ ในปจจบนเจาของรถตสามารถจดทะเบยนไดตาม พ.ร.บ. รถยนตและลอเลอน (สาหรบ

รถสวนบคคล) และ พ.ร.บ. การขนสงทางบก (สาหรบรถสาธารณะปายสอนๆ) ทงนการจดทะเบยนรถสวนบคคล (ปายดา) นนทาไดงายกวา

รถสาธารณะมาก การจดทะเบยนรถตปายดามขอไดเปรยบการจดทะเบยนรถตปายเหลองหลายอยาง เชน สามารถนารถไปใหบรการแบบเหมา

(Charter Service) ไปยงตางจงหวดได โดยรถตปายเหลองหากนาไปใหบรการแบบเหมากเสยงตอการดาเนนคดวงนอกเสนทางทกาหนดใน

ใบอนญาต นอกจากน เบยประกนของรถตปายดากตากวารถตปายเหลองอยางมาก ดวยเหตน จงมผประกอบการรถตโดยสารสาธารณะจานวน

มากนารถไปจดทะเบยนตาม พ.ร.บ. รถยนตและลอเลอน แทนทจะจดทะเบยนตาม พ.ร.บ. การขนสงทางบก อยางทควรจะเปน การใชรถต

ปายดาขนสงผโดยสารเปนรถสาธารณะนนผดกฎหมาย จงเปนชองทางใหเจาหนาทของรฐตางๆ เรยกรบสนบนจากผประกอบการรถตเหลานได

กฎหมายจราจรทไมเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงกเปนปญหาททาใหมการเรยกรบสนบนได ตวอยางเชน กฎหมายบงคบใหรถโดยสารสาธารณะ

ตองวงบนชองทางซายสดเทานน ซงกฎนมเจตนารมยเพอปองกนไมใหรถโดยสารขนาดใหญซงวงดวยความเรวตาใชชองจราจรทางขวา เนองจาก

อาจกดขวางการจราจร แตความไมชดเจนของกฎหมายทาใหเจาหนาทตารวจสามารถดาเนนคดกบรถตโดยสารสาธารณะทใชชองจราจรดานขวา

ซงเปนโอกาสใหเรยกรบสนบนไดเชนกน

ดงนน การปฏรปดานกฎหมายทเกยวของใหมความชดเจนและเหมาะสมกเปนแนวทางหนงในการแกปญหาการจายคาคมครอง อยางไรกด

แมมการปฏรปกฎหมายแลว แตผกากบดแลยงไมบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพหรอเลอกปฏบต ปญหาการจายคาคมครองกยงคงจะม

อยตอไป ดงนน รฐตองใหการสนบสนนแกองคกรกากบดแลอยางเพยงพอ ทงในแงจานวนบคลากร คาตอบแทน ตลอดจนเครองมอและเทคโนโลย

ตางๆ เพอชวยในการดาเนนการ ตลอดจนตองมการตรวจสอบประสทธภาพการทางานขององคกรกากบดแลอยางสมาเสมอดวย

เมอการกากบดแลรถตโดยสารสาธารณะและการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางมประสทธภาพแลว ปญหาการจายคาคมครองกนาจะลดลง

ตามลาดบ ผขบรถตซงไมมผมอทธพลคมครองจะมแนวโนมทจะปฏบตตามกฎหมายควบคมความเรวและกฎหมายอนๆ อยางเครงครดมากยงขน

และทาใหผโดยสารรถตสาธารณะไดรบความปลอดภยมากขนในทสด

6.3.3 การวางแผนพฒนาระบบขนสงสาธารณะอยางเปนระบบแมวาภาครฐไดมความพยายามในการจดระเบยบรถตโดยสารสาธารณะ โดยการแปลงรถตโดยสารปายดาเปนรถตโดยสารรวมบรการ บขส.

และ ขสมก. หรอรถตโดยสารปายเหลอง ตงแตป พ.ศ. 2541 แตในปจจบนกยงคงมรถตปายดาเกดขนใหมอยางตอเนอง เปนการยากแก

การควบคมความปลอดภยและการคมครองผบรโภคในแงอนๆ ทงนการเกดขนของรถตปายดามสาเหตจากจากการทภาครฐไมสามารถในการ

จดระบบขนสงสาธารณะใหบรการแกประชาชนอยางเพยงพอ ดงนน การแกปญหารถตสาธารณะอยางตรงจดและมความยงยนคอการพฒนา

ระบบขนสงสาธารณะเพอใหสามารถตอบสนองความตองการในการเดนทางของประชาชนไดอยางมคณภาพและทวถง

การพฒนาระบบขนสงสาธารณะอยางมประสทธภาพตองทาควบคไปกบการวางผงเมอง แตในประเทศไทยการพฒนาเมองเปนไปอยางกระจดกระจาย

ไรทศทาง ทาใหการใหบรการสาธารณะตางๆ รวมถงระบบขนสงสาธารณะเปนไปไดยากและมตนทนสง ประกอบกบโครงสรางองคกรททาหนาท

ควบคมนโยบายผงเมอง องคกรกอสรางโครงสรางพนฐาน และองคกรทใหบรการขนสงสาธารณะไมเออตอการประสานงานกนอยางมประสทธภาพ

ทาใหประชาชนซงอาศยในพนทพฒนาขนใหมไมมบรการขนสงสาธารณะอยางเพยงพอ และนามาซงการเกดรถตปายดาเชนทเปนอยในปจจบน

การพฒนาทยงยนจาเปนจะตองนาดวยการบงคบใชนโยบายผงเมองเพอใหเมองทพฒนาขนถกจากดอยในพนททสามารถจดบรการสาธารณะ

รองรบไดอยางมประสทธภาพ โดยดาเนนการควบคไปกบการพฒนาระบบขนสงสาธารณะอยางบรณาการ หนวยงานวางแผนการขนสงตองยด

นโยบายผงเมองเปนหลกในการจดวางบรการขนสงสาธารณะตางๆ ใหเหมาะสมกบความจาเปนในแตละพนท โดยรปแบบการขนสงสาธารณะท

เหมาะสมสาหรบแตละพนทอาจแตกตางกนไป ขนกบความหนาแนนของประชากร ลกษณะการใชประโยชนทดน และโครงสรางพนฐานในพนทนนๆ


ทงนรถตโดยสารสาธารณะกอาจมความเหมาะสมสาหรบในบางพนท ดงนนการวางพฒนาแผนระบบขนสงสาธารณะอยางมประสทธภาพจงตอง

คานงถงการวางแผนเสนทางรถตสาธารณะประกอบกบเสนทางระบบขนสงสาธารณะรปแบบอนๆ ดวย

การพฒนาระบบขนสงสาธารณะพรอมๆ กบการพฒนาเมองจะชวยลดปญหาการเกดรถตโดยสารอยางผดกฎหมาย และจะชวยใหการควบคม

รถตสาธารณะสามารถทาไดงายขนและมประสทธภาพสงขน ซงจะสามารถนาไปสการแกปญหาความไมปลอดภยของรถตโดยสารสาธารณะอยาง

ยงยนไดในทสด

7. กตตกรรมประกาศผเขยนขอขอบคณ ศ. นพ. ไพบลย สรยะวงศไพศาล และ ดร. ปยพงษ จวฒนกลไพศาล ทใหความคดเหนอนเปนประโยชนตอ

การเขยนบทความน ขอบคณ คณรชตวรรณ เชอเพชร กองตรวจการขนสงทางบก กรมการขนสงทางบก ทชวยตดตอประสานงาน

ในการเกบขอมล ขอขอบคณ ดร. นกสทธ นมวงษ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ขาราชการกรมการขนสงทางบก พนกงาน

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ พนกงานขบรถตโดยสาร และผโดยสารรถตทกทาน ทสละเวลาใหสมภาษณและเออเฟอขอมลอนเปนประโยชน

ในการเขยนบทความฉบบน ขอผดพลาดใดๆ ทอาจปรากฏในบทความนเปนความรบผดชอบของผเขยนเองทงสน

เอกสารอางองกรรณการ แสงสรศร. 2546. ทศนะและพฤตกรรมของผใชบรการรถตรวมบรการ ขสมก. : กรณศกษาบรเวณอนสาวรยชยสมรภม วทยานพนธ บรหารธรกจมหาบณฑต (การตลาด) มหาวทยาลยศรนรนทรวโรฒ

ขาวกรมการขนสงทางบก ขาวท 91/1 มถนายน 2555 กรมการขนสงทางบก เผยผลการตรวจจบความเรวรถตโดยสารสาธารณะดวยระบบเทคโนโลย RFID เพยง2 เดอน พบ รถตโดยสารทขบเรวเกนกาหนดเกอบ 3,000 คน

จกรกฤช ตงใจตรง. วศวกรเครองกลชานาญการ. กลมมาตรฐานยานยนต สานกวศวกรรมยานยนต กรมการขนสงทางบก. สมภาษณ, 20 มถนายน 2555. นกสทธ นมวงษ. อาจารย ดร. ภาควชาวศวกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมภาษณ, 20 มถนายน 2555.

บรษท ขนสง จากด. รายงานประจาป, 2554. ผสด ผลพฤกษไพร. นกวชาการขนสงชานาญการ. กลมพฒนาระบบงานตรวจการขนสง กองตรวจการขนสงทางบก. สมภาษณ, 29 มถนายน 2555.

ผโดยสารรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ ขสมก. สายท ต. 124 ชอเสนทาง หมบานสยามนเวศน-จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมภาษณ, 6 กรกฎาคม 2555.

ผโดยสารรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ บขส. สายท 971 ชอเสนทาง กรงเทพฯ-ชะอา. สมภาษณ, 4 กรกฎาคม 2555.

พนกงานขบรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ ขสมก. สายท ต. 27 ชอเสนทาง มาบญครอง-ปากเกรด (ทางดวน). สมภาษณ, 11 กรกฎาคม 2555.

พนกงานขบรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ ขสมก. สายท ต. 124 ชอเสนทาง หมบานสยามนเวศน-จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมภาษณ, 6 กรกฎาคม 2555.

พนกงานขบรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ บขส. สายท 81 ชอเสนทาง กรงเทพฯ (อนสาวรยชยฯ) - พทธมณฑล – กาญจนบร. สมภาษณ, 4 กรกฎาคม 2555.

พนกงานขบรถตโดยสารเอกชนรวมบรการ บขส. สายท 971 ชอเสนทาง กรงเทพฯ-ชะอา. สมภาษณ, 4 กรกฎาคม 2555. ศราวธ เลศพลงสนต. 2555. บทสมภาษณ. รถตกบอบตเหตภยจากรถดดแปลง. หนงสอพมพไทยรฐ วนท 1 กมภาพนธ 2555.

สมพร หลงจ. 2548. กรณศกษาสวยรถต : การแสวงผลประโยชนนอกระบบของกลมอทธพลผอาศยกลไกรฐออนแอบนขออางของการจดระเบยบทไรประสทธภาพ กรงเทพฯ : กองทนสอประชาสงคมตานคอรรปชน. โครงการวจยเชงสบสวนสอบสวนกรณทจรตคอรรปชน.

สวนย ฉาเฉลยว. ศนยพทกษสทธผบรโภค มลนธเพอผบรโภค. รถตโดยสาร 18 ทนง กบความปลอดภยของผโดยสารทกระทรวงคมนาคมตองทบทวน [อนเตอรเนต]. 2555 [เขาถงเมอ 10 เมษายน 2555]. เขาถงไดจาก: http://www.consumerthai.org/

หนงสอพมพมตชนออนไลน. 17 กมภาพนธ 2555. ทดอารไอตงคาถาม ความปลอดภยผโดยสารรถตสาธารณะ: มาตรฐานรถและคนขบทยงเปนปญหา [อนเตอรเนต]. 2555 [เขาถงเมอ 10 เมษายน 2555]. เขาถงไดจาก: http://www.matichon.co.th/

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13


หนงสอพมพไทยรฐออนไลน. 28 มนาคม 2555. ดเดย 1 เม.ย.น รถตสาธารณะวงเกน 90กม./ชม.โดยจบแน [อนเตอรเนต]. 2555 [เขาถงเมอ 10 เมษายน 2555]. เขาถงไดจาก: http://www.thairath.co.th/

CBS 60-Minutes News Article “Rollover” http://www.cbsnews.com/stories/2002/04/17/60II/main506479.shtml

Compendium Software Systems, LLC (2011) 15-Passenger Van Safety White Paper, National Transportation Safety Board. (2002) Safety Report: Evaluation of the Rollover Propensity of 15-passenger Vans. Washington, D.C.

New York City Taxi and Limousine Commisssion. Rules and Local Laws. (Commuter Vans) [อนเตอรเนต]. 2010 [เขาถงเมอ 10 เมษายน 2555]. เขาถงไดจาก: http://www.nyc.gov/html/tlc/html/rules/rules.shtml

NHTSA Consumer Advisory Regarding 15 Passenger Van Safety, http://www.nhtsa.gov/CA/10-14-2010

NTSB Letter Regarding 12 and 15 Passenger Van Safety, http://www.ntsb.gov/recs/letters/2003/H03_19_20.pdf

Q&As: 15-Passenger Vans – Insurance Institute for Highway Safety http://www.iihs.org/research/qanda/fifteen_passenger.html

SaferCar.gov – Large Passenger Van Safety Guidelines http://www.safercar.gov/Vehicle+Shoppers/Passenger+Van+Safety

14

15

16

17

18

19

20

21

จดกลบรถอนตรายจดกลบรถอนตรายโดยโดย

ศาสตราวฒ พลบรณ ศาสตราวฒ พลบรณ

จดกลบรถอนตราย | 113

1. บทนำ สถตอบตเหตจราจรของกรมทางหลวงในป 2554 แสดงอบตเหตจราจรบนจดเปดเกาะกลางถนนทงหมด 690 ครง คดเปนสดสวน 6.5%

ของอบตเหตจราจรบนถนนทกรมทางหลวงรบผดชอบทงหมด (รปท 1) เมอเปรยบเทยบตวเลขดงกลาวกบจานวนอบตเหตจราจรประเภทอนๆ

ถอวามสถตทคอนขางนอย1

ทาใหหลายคนอาจมองวาอบตเหตจราจรบรเวณจดกลบรถแบบเปดเกาะยงคงไมใชปญหาสาคญทจะตองไดรบ

การแกไขอยางเรงดวน

แตเปนททราบกนดวา จดเปดเกาะกลางถนนเปนจดทมความเสยงตอการเกดอบตเหตจราจร เนองจากเปนจดทรถใชความเรวตาวงตดกระแสกบ

รถทใชความเรวสง ทาใหมแนวโนมทจะเกดอบตเหตจราจรไดมากและรนแรง เมอคานงในแงน อาจเปนไปไดวาตวเลขอบตเหตจราจรบนจด

เปดเกาะกลางถนนทปรากฏรายงานตากวาเหตการณทเกดขนจรง

2. เหตใดจงมการเปดเกาะกลางถนนเพอเปนจดกลบรถอยทวประเทศไทย?เมอวเคราะหอบตเหตจราจร 690 ครงดงกลาว ปรากฏรายละเอยดเกยวกบลกษณะการชน (Collision Diagram) 194 ครง ผลการวเคราะห

สามารถแยกลกษณะการเกดอบตเหตจราจรออกไดเปน 6 กรณ ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 1 รปท 2 และรปท 3

รปท 1 สดสวนอบตเหตจราจรแยกตามบรเวณทเกดเหตบนถนนในประเทศไทย ป 2554

ตารางท 1 รปแบบและลกษณะอบตเหตจราจรบรเวณจดเปดเกาะ

1 »Õ 2554 ÁÕÍØºÑμ ÔàËμ Øº¹·Ò§ËÅÇ§ 10,607 ¤ÃÑ§ ÁÕàÊÕÂªÕÇÔμ 926 ÃÒÂ


อบตเหตจราจรทพบมากทสดในบรเวณจดกลบรถแบบเปดเกาะ คอ รปแบบท 4 (35%) รองลงมาไดแก รปแบบท 2 (28%) และรปแบบท 1 (23%)

ตามลาดบ (รปท 2) แตรปแบบทรนแรงถงขนเสยชวตมากทสด คอ รปแบบท 2 (46%) รองลงมาไดแก รปแบบท 1 (36%) และรปแบบท 6 (13%)

ตามลาดบ (รปท 3)

ความรนแรงของอบตเหตชนดนเกยวของกบกลไกการชน ดงตอไปนอบตเหตจราจรบรเวณจดเปดเกาะมรปแบบทแตกตางจากอบตเหตจราจรบนทางแยกทวไป คอ จดเปดเกาะสวนใหญอยในชวงถนนทตรงยาว

(Mid-Block) จงเปนจดทรถใชความเรวไดสง

อบตเหตจราจรชนทาย (รปแบบท 1) และรถทางตรงชนรถกลบรถ (รปแบบท 2) เปนจดทรถความเรวสงชนกบรถทความเรวตาหรอหยด ทาให

มความตางของความเรว (Delta-V) สงมาก สงผลใหอบตเหตจราจรมความรนแรงสง

อบตเหตจราจรรปแบบท 1 และ 2 จะรนแรงเพยงใด ขนอยกบประเภทและนาหนกของรถทชนกน เชน รถสวนบคคลชนกบรถบรรทก

ความเสยหายตอผโดยสารในรถสวนบคคลจะรนแรงมากกวารถบรรทกคกรณ เพราะรถสวนบคคลนาหนกนอยกวา

อบตเหตจราจรรถคนเดยวบรเวณจดกลบรถไมสามารถระบสาเหต ไดอยางชดเจน แมจะมการสนนษฐานถงความบกพรองของผขบข เชน

หลบใน ควบคมรถไมปลอดภย แตกเกดคาถามตามมาวาเหตใดจงมาเกดเหตบรเวณจดกลบรถ มความเปนไปไดหรอไมวามรถคนอนมาเกยวของ

การกลบรถของรถขนาดใหญทมวงเลยวกวาง จาเปนตองใชวธขบชดซายแลวจงเลยวขามทกชองจราจรมากลบรถ นามาซงอบตเหตจราจร

ทมความรนแรงสง

3. จดกลบรถแบบเปดเกาะ : ในมมมองของผขบขจากการสารวจผขบขจานวน 1,000 คน ทใชจดกลบรถแบบเปดเกาะบนถนนระหวางจงหวดเปนประจา 10 จด (รายละเอยดแนบทาย) พบวา

ผขบขรสกวาจดกลบรถแบบเปดเกาะมความเสยงทจะเกดอบตเหตจราจรในระดบ “มากทสด” ในชวงเวลากลางวน 38% และเพมขนเปน 51%

ในชวงเวลากลางคน โดยพบปญหาแตกตางกนไป เชน รถทางตรงวงเรวและไมยอมใหทาง ปรมาณรถทกลบรถมาก รถบรรทกมาก และตองใช

วงเลยวกวาง การมองเหนไมชดเจน สญญาณเตอนไมชดเจน มรถยอนศร หรอมการกลบรถพรอมกนหลายคน เปนตน ในแงของระยะหางและ

รปท 3 สดสวนผเสยชวตของอบตเหตจราจรบรเวณจดเปดเกาะ

รปท 2 สดสวนการเกดอบตเหตจราจรบรเวณจดเปดเกาะ


ตาแหนงของจดกลบรถ โดยเฉลยแลว ผใชรถคดวาระยะทางทตนรสกวาไกลเกนไปและไมอยากไปกลบรถ คอ 2.5 กโลเมตร2

แตหากพบวาม

การเปดจดกลบรถลกขามในบรเวณใกลๆ นน 4 ใน 10 ของผใชรถจะใชจดลกขามดงกลาว นอกจากนน ผใชรถ 3 ใน 10 ยอมรบวาการวงยอนศร

เพอมาจดกลบรถนนเปนเรองจาเปนและยอมรบได

อยางไรกตาม ผใชรถสวนใหญยงมองวาความรวดเรวและระยะทางยงไมสาคญเทากบความปลอดภย โดยมผขบขใหความสาคญกบความรวดเรว

และระยะทางมากทสด 47% ในขณะทมผขบขใหความสาคญกบความปลอดภยมากทสดถง 75% ทายทสดแลว หากผขบขสามารถเลอกประเภท

จดกลบรถไดเองนน ประเภททถกเลอกเปนอนดบทหนง ไดแก สะพานเกอกมา (เหนดวยมากทสด 75%) รองลงมาไดแก ทางลอด

ใตสะพาน (30%) จดเปดเกาะแบบมชองรอเลยว (15%) และจดเปดเกาะแบบไมมชองรอเลยว (8%) ตามลาดบ

ผลการสารวจนจงชชดวา ผใชรถสวนใหญเหนวาความปลอดภยในการกลบรถเปนเรองสาคญ การออกแบบจดกลบรถทใหนาหนกกบความปลอดภย

จงสอดคลองกบเจตนารมยของคนใชรถสวนใหญ

4. จดกลบรถแบบเปดเกาะ : ในมมมองของผนำ ชมชนการสอบถามผนาชมชน

3

พบวา โดยทวไปแลว ชมชนสวนใหญ (9 ใน 10) ไมมสวนเกยวของในโครงการกอสรางหรอปรบปรงถนน เปนการดาเนนงาน

ของภาครฐเทานน ซง 8 ใน 10 ยอมรบวาจดกลบดงกลาวในชมชนมมาตงแตในขนตอนการกอสรางเลย มเพยง 2 ใน 10 เทานนทเปนจดกลบรถ

ทชมชนรองขอ ทงน ผนาชมชนกยอมรบเชนกนวาจดกลบรถแบบเปดเกาะดงกลาวอนตรายในระดบ “มาก” ดวยเหตผลเชนเดยวกบผขบข

เมอกลาวถงจดกลบรถอนๆ ทวไป ผนาชมชนยอมรบวาหากเลอกได ระยะทางทรสกวาไกลเกนไปและไมอยากไปกลบรถ คอ 2.7 กโลเมตร

และ 60% ยอมรบวายงคงมการกลบรถทจดกลบรถลกขามเกดขน แตไมเหนดวยทชาวบานจะขรถยอนศรเพอมาใชจดกลบรถ เพราะถอเปน

การกระทาทผดกฎหมาย

สดทาย ผนาชมชนเหนวา หากผขบขสามารถเลอกประเภทจดกลบรถไดเอง ประเภททจะถกเลอกเปนอนดบทหนง ไดแก สะพานเกอกมา

(เหนดวยมากทสด 70%) รองลงมาไดแก ทางลอดใตสะพาน (30%) จดเปดเกาะแบบมชองรอเลยว (11%) และไมมผเหนดวยกบจดเปดเกาะ

แบบไมมชองรอเลยวเลย (0%) จากความคดเหนของทงผขบขและผนาชมชน ตางระบตรงกนวาจดกลบรถแบบเปดเกาะเปนอนตรายตอ

การเกดอบตเหตจราจร

เหตใดประชาชนยงคงตองใชจดกลบรถแบบเปดเกาะนอยทกวน แลวสงทถกตองสาหรบการออกแบบถนนคออะไร?

5. การไหลของการจราจรจำ ลองมาจากการไหลของของเหลวในทางทฤษฎ ระบบโครงขายถนนประกอบดวยถนนใหญและเลกประกอบกนไปเปรยบเสมอนเสนเลอดในรางกายคน ลานาในธรรมชาต และ

รากของตนไม

เสนเลอด ลานา หรอรากทมขนาดใหญ มไวสาหรบลาเลยงเลอดหรอนาปรมาณมากอยางรวดเรว เพอใหสามารถสงสงจาเปนไปยงจดสาคญตางๆ

ทไกลออกไปได หลงจากนน หากจดหมายอยในพนทหางไกลหรอมความสาคญนอยลงมา เสนเลอดหรอลานากมขนาดเลกลงเปนสดสวนกบ

ลาดบความสาคญ จงเหนไดวาธรรมชาตไดสรางรปแบบการไหลไวเปนตวอยางทด

สงสาคญทธรรมชาตไมเคยสรางไว คอ การปะปนของลาดบชน เชน การเอาเสนเลอดฝอยมาคนกลางเสนเลอดใหญ เอาคลองมาคนกลางแมนา

2 ËÒ¡áº §μÒÁ»ÃÐàÀ·¼Ùãª Ã¶ ¤×Í ¼Ùãª Ã¶¨Ñ¡ÃÂÒ¹Â¹μ 2.1 ¡ÔâÅàÁμÃ ¼Ùãª Ã¶Â¹μ 2.4 ¡ÔâÅàÁμÃ áÅÐ¼Ùãª Ã¶ºÃÃ·Ø¡ 3.1 ¡ÔâÅàÁμÃ

3 ¼ÙºÃÔËÒÃÍ§¤ ¡Ã»¡¤ÃÍ§Ê Ç¹· Í§¶Ô¹


หรอเอารากฝอยมาคนกลางรากแกว เชนเดยวกนกบโครงขายถนนทมการปะปนของลาดบชน หรอถนนทมการกดขวางการไหลจงเปนหลกคด

ทผดธรรมชาต ดงนน การจดลาดบชนถนน (Road Hierarchy) จงมความสาคญในการออกแบบโครงขายถนนเพอใหการจราจรเกดการไหล

อยางมประสทธภาพ

6. การจดลำ ดบชนถนน (Road Hierarchy)โดยทวไปแลว ถนนทกประเภทจะมรปแบบการใหบรการอยสองอยาง คอ ถนนทเนนความจและความเรว (Mobility) หรอถนนทเนนการเขาออก

พนท (Accessibility)4

แตสงทสาคญทสดคอรปแบบทงสองจะตองไมเกดขนพรอมกน หากเปนถนนทรองรบปรมาณจราจรมากควรตองเปน

ถนนทกวางและควบคมทางเขาออก เพอใหสามารถใชความเรวไดอยางสมาเสมอและปลอดภย5

สวนถนนทเขาสจดหมายปลายทางเหมาะสมกบ

ปรมาณจราจรทนอยลง ถนนจงมขนาดเลกลง แตมการกระจายตวไปตามพนทเมองไดมาก (รปท 4) เมอพจารณาโครงขายถนนในภาพรวม ถนน

ประเภททเนนความจและความเรวควรมระยะทางสนทสดแตมปรมาณการเดนทางมากทสด ในขณะทถนนทเนนการเขาออกพนทควรมระยะทาง

มากทสดแตมปรมาณการเดนทางนอยทสด6

(รปท 5)

โครงขายถนนภาคตะวนออกเปนตวอยางทดสาหรบการออกแบบโครงขายตามหลกลาดบชนการใหบรการดงกลาวขางตน กลาวคอเปนโครงขาย

ซงมถนนหมายเลข 7 (มอเตอรเวย) เปนถนนสายหลก ตงตนจากกรงเทพมหานคร และมถนนเชอมตอไปยงจดหมายปลายทางหลก ไดแก ถนน

เชอมตอไปสนามบนสวรรณภม ถนน 314 ไปฉะเชงเทรา ถนน 344 ไปชลบร - บานบง ถนน 331 ไปแหลมฉบง ถนน 36 ไประยอง และสนสด

ปลายทางทพทยา โดยไมมการปะปนของลาดบชนและไมมการกดขวางการไหล

รปท 4 แนวคดของระบบโครงขายถนน รปท 5 สดสวนความยาวและปรมาณจราจรของถนนแตละประเภท

เสนเลอด รากตนไม ลำ นำ


7. จดกลบรถเกยวของกบการจดลำ ดบชนถนนอยางไร?การจดลาดบชนถนนมความสาคญตอการออกแบบโครงขายถนน (Road Network) จงเปนมาตรฐาน

ในตางประเทศ เชน ถนนระหวางเมองในระดบ Freeway Motorway หรอ Autobahn จะมการควบคม

การเขาออก7

มทางแยกตางระดบ ไมมกจกรรมขางทาง และไมมจดกลบรถ (รปท 6)

สวนถนนในเมองไทย สวนใหญกลบเปนเรองตรงกนขาม การเดนทางระหวางจงหวดสภมภาคอนๆ

(ยกเวนภาคตะวนออก) ขาดการจดลาดบชนถนน ทาใหถนนตองรองรบการเดนทางททงเนนความจและ

ความเรวและเนนการเขาออกพนทในคราวเดยวกน (รปท 8) กอใหเกดรปแบบถนนทมสวนประกอบ

ของทงสองวตถประสงครวมกน เชน ถนน 3-4 ชองจราจร แยกทศทางไปกลบ สามารถใชความเรว

ไดสง แตมการเขาออกพนทขางทางไดตลอด มกจกรรมขางทาง มทางแยก และมจดกลบรถแบบ

เปดเกาะ (รปท 7)

รปท 6 ตวอยางโครงขายถนนในประเทศองกฤษ

รปท 8 แนวคดเรองรปแบบการใหบรการของถนน

รปท 7 ตวอยางโครงขายถนนในประเทศไทย

4 Federal Highway Administration (1997), Flexibility in Highway Design, Washington, DC

5 ¶¹¹·Õà¹¹¤ÇÒÁ¨ØáÅÐ¤ÇÒÁàÃÇÍÒ¨ÁÕª×ÍàÃÕÂ¡áμ¡μÒ§¡Ñ¹ä»ã¹áμÅÐ»ÃÐà·È àª¹ Freeway Motorway Expressway Autobahn áÅÐäÁà¡ÕÂÇ¢ Í§ÇÒ¨ÐμÍ§à»¹¶¹¹·ÕÁÕ¡ÒÃ¨ ÒÂ¤ Ò¼ Ò¹·Ò§ËÃ×ÍäÁ

6 Aurbach, L. (2009), Towards a Functional Classification Replacement, PedShed.net

7 à¢ ÒÍÍ¡·Ò§ËÅÑ¡ä´ã¹ Ø´·Õ¡ ÒË¹´ãË à·Ò¹Ñ¹ àª ¹ ·Ò§áÂ¡μÒ§ÃÐ Ñº ·Ò§àª×ÍÁ¨Ò¡·Ò§¤Ù¢¹Ò¹ à» ¹μ¹


8. จดกลบรถแบบเปดเกาะและแนวทางการแกไข : ในมมมองของวศวกรจากการทบทวนเอกสารทเกยวของกบการออกแบบจดกลบรถบนถนนระหวางเมอง พบวา ในประเทศไทยยงไมมการศกษาและจดทาคมอดงกลาว

อยางเปนทางการ แตเพอใหทราบแนวทางในการออกแบบจรงในอดตทผานมา จงไดมการสอบถามไปยงวศวกรผออกแบบของสานกสารวจและ

ออกแบบ กรมทางหลวง สามารถสรปเนอหาไดดงน

เหตอนควร (Warrants) ในการกำ หนดใหมจดกลบรถ มดงน1. ควรมระยะหางระหวางจดกลบรถแตละจดประมาณ 3 - 5 กโลเมตร

2. มสถานทสาคญ เชน สถานทราชการ โรงเรยน โรงพยาบาล ตลาด ฯลฯ

3. มการรองขอจากชมชน8

4. อยในตาแหนงหวและทายของชมชน

ทงน วศวกรยอมรบวาจดกลบรถแบบเปดเกาะนนมอนตรายในระดบ “มาก” และเหนดวยวาการออกแบบโครงขายถนนในประเทศไทยควรจะม

การจดลาดบชนถนน (Road Hierarchy) และการควบคมการเขาออก (Access Management) เพอใหโครงขายถนนมการใชงานไดประโยชน

สงสดและเกดความปลอดภยแกผใชทาง

เมอพจารณาถงรายละเอยดของการออกแบบจดกลบรถแตละประเภทสามารถสรปไดดงแสดงในตารางท 2

นอกจากนน วศวกรยงระบขอดและขอจากดของจดกลบรถแตละประเภท ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 3

ตารางท 2 รายละเอยดการออกแบบจดกลบรถแตละประเภท

ตารางท 3 ขอดและขอจำ กดของจดกลบรถแตละประเภท

หมายเหต: วศวกร 3 ใน 10 ระบวาไมมขอกำ หนดของจดกลบรถทกประเภท


จากผลสารวจจะเหนไดวาจดกลบรถแบบเปดเกาะเปนสวนหนงของการออกแบบถนนระหวางเมองทมการแบงทศทางการจราจร โดยทวไปแลว

จดเปดเกาะจะมอยตลอดแนวสายทางทระยะหางระหวาง 3-5 กโลเมตร หรออาจแตกตางกนไปในแตละพนท องคประกอบอนๆ ของจดกลบรถ

แบบเปดเกาะแสดงดง (รปท 9)

หากบรเวณดงกลาวมปรมาณจราจรหรอมสถตอบตเหตจราจรเพมมากขน ในชวงหลายปทผานมาน จะมงเนนการแกไขจดกลบรถแบบเปดเกาะ

ดวยสะพานกลบรถ (หรอสะพานเกอกมา) และทางลอด เพอแยกการจราจรของรถกลบรถออกจากรถทางตรง

9. สะพานเกอกมากบทางลอด เพยงพอหรอไมสาหรบสะพานเกอกมาถอเปนการแกปญหาแบบเบดเสรจสาหรบรถทกประเภท โดยเฉพาะรถขนาดใหญ ปจจบนมการใชอยางแพรหลายบน

ถนนสายหลกทมปรมาณจราจรสง เชน ทางหลวงหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธน) 2 (ถนนมตรภาพ) 3 (ถนนสขมวท) 4 (ถนนเพชรเกษม) 32 (ถนน

สายเอเซย) 35 (ถนนพระราม 2) เปนตน

แมสะพานเกอกมาจะมประสทธภาพสงสดสาหรบการออกแบบจดกลบรถเมอเทยบกบจดกลบรถประเภทอนๆ กตาม แตยงมอกหลายขอจากด

ทคงตองรอการแกไข ดงเชนขอสรปทไดจากวศวกร ไดแก

ราคาคากอสรางสงมาก โดยเฉพาะบรเวณทจะตองมการกลบรถทงสองทศทาง สงผลตอระยะเวลาในการพจารณางบประมาณ

เลอกตาแหนงกอสรางไดยาก เพราะลาพงเพยงจดกลบรถแบบเปดเกาะยงพบปญหาเรองพนททไดรบผลกระทบดานหนาและดานทายของ

จดกลบรถอยแลว (รปท 10) แตสาหรบสะพานเกอกมานนมโครงสรางขนาดใหญและใชพนทมาก จงกระทบตอการใชพนทบรเวณรอบขาง

และยงหาความลงตวกบประชาชนในพนทไดยาก เพราะกอใหเกดความแตกตางระหวางประชาชนทอยกอนสะพานเกอกมา อยระหวางสะพาน

เกอกมา และอยหลงสะพานเกอกมา (รปท 11) ประชาชนทอยหลงสะพานเกอกมาจงใชวธขบรถยอนศรมาหนาสะพาน สงผลใหเกดปญหา

จราจรและความเสยงตออบตเหตจราจรตามมา (รปท 12)

8 ÁÕºÒ§ÊÇ¹ÃÐºØÇÒÁÕàËμ ØÍÑ¹¤ÇÃ¨Ò¡¡ÒÃ·ÕÁÕ Ø´¡ÅÑºÃ¶ÅÑ¡¢ ÒÁ

รปท 9 ลกษณะของจดกลบรถแบบเปดเกาะทวไป


สาหรบทางลอดนน จะกอสรางในพนททมสะพานขามแมนาอยแลวและมความสงทเพยงพอใหยานพาหนะทวไปลอดผานไปได โดยกลม

ผใชหลกจะเปนทงคนเดนเทา รถจกรยาน รถจกรยานยนต และรถยนตสวนบคคล สวนรถบรรทกและรถโดยสารขนาดใหญนนทางลอด

ขนาดเลกไมสามารถรองรบได จาเปนตองมการใชจดกลบรถแบบเปดเกาะหรอสะพานตางระดบรองรบรถประเภทดงกลาวดวย

รปท 10 จดกลบรถแบบเปดเกาะและพนททไดรบผลกระทบ

รปท 11 จดกลบรถแบบสะพานเกอกมาและพนททไดรบผลกระทบ


ตวอยางทเหนไดชดสาหรบจดกลบรถแบบทางลอดคอทางหลวงหมายเลข 4 ถนนเพชรเกษมชวงจงหวดเพชรบรมการออกแบบใหใชทางลอด

แทนจดกลบรถแบบเปดเกาะหลายแหง รวมถงการปรบปรงทางแยกสญญาณไฟใหเปนทางลอดประยกตใชรวมกบวงเวยน เพอเพมประสทธภาพ

การไหลของการจราจร อกทงเปนการลดทงโอกาสในการเกดอบตเหตจราจรและลดความรนแรงจากมอบตเหตจราจรเกดขน (รปท 13)

ในอนาคต หากพจารณาแลววาวธการดงกลาวมความเหมาะสมในการใชงานสาหรบเมองไทยควรมการศกษาและประเมนถงความคมทน

ในการกอสรางทางลอดรวมกบมาตรการอนๆ ในการแกปญหาอบตเหตจราจรทจดกลบรถแบบเปดเกาะ

รปท 12 ผใชทางขบขยอนศรมาเพอขนสะพานเกอกมา

รปท 13 ทางลอดบนทางหลวงหมายเลข 4


10. การปฏรปกฎหมายการขนสงผโดยสารปญหาดานกฎหมายกเปนอกปญหาหนกลาวโดยสรป การแกปญหาดวยวธใดๆ “เพยงวธเดยว” อาจไมเพยงพอทจะแกไขปญหาการกลบรถ

(U-Turn) ไดทงหมด ดงนน การแกปญหาอยางยงยนและมประสทธภาพสงสด คอ การจดการถนนอยางมโครงขายและมการหมนเวยนการ

จราจร (Traffic Circulation) อยางเหมาะสม โดยมขอแนะนาเปนแนวทางในการปฏบตดงน

ประเทศไทยควรมการศกษาและกาหนดจดลาดบขนถนนทเหมาะสม เพอใชเปนกรอบนโยบายในการพฒนาโครงขายถนนและการพฒนา

ระบบการขนสงของประเทศ รวมถงการควบคมการเจรญเตบโตของชมชนใหเหมาะสมและมความปลอดภยในการเดนทาง

ในการจดทาแผนงานหรอโครงการ ควรคานงถงลาดบชนของถนน เพอเพมประสทธการการจดการจราจรและลดปญหาอบตเหตจราจรทเกยวของ

กบการเขาออกทไมปลอดภย

พจารณาการใชพนทรอบขางควบคไปกบการออกแบบโครงขายถนน เพอใหสามารถกาหนดจดเขาออกไดอยางเหมาะสม

ในระดบพนท ตองสงเสรมใหมโครงขายถนนสายรองตามลาดบชนถนนควบคกบทางลอดหรอสะพาน และชวยเพมประสทธภาพการหมนเวยน

จราจรของพนทขางทาง ใหมการรบกวนการไหลของถนนสายหลกใหนอยทสด ดงตวอยางใน (รปท 14)

หากพนทใดจาเปนจะตองมการสงเสรมพนทเชงพาณชยของชมชน ควรจดใหมการเขาออกในจดทเหมาะสมและปลอดภย รวมทงควบคมไมให

มการใชประโยชนทางการคาขางทางดวย

สงเสรมการแกปญหาดานความปลอดภยทางถนนดวยการบรณาการความรวมมอกบประชาชน เพอใหเกดแนวทางในการแกปญหารวมกน

และลดความขดแยงจากโครงการปรบปรงกอสรางทขาดการทาความเขาใจกบประชาชน โดยเฉพาะโครงการทมผลกระทบตอวถชมชนเดม

เชน การกอสรางผานพนทใจกลางชมชน

รปท 14 ตวอยางการจดโครงขายถนนสายรองเพอเพมประสทธภาพการหมนเวยนจราจรของพนทขางทาง


ภาคผนวก : ตำ แหนงจดกลบรถททำ การสำ รวจความคดเหนผขบข

ชำ แหละปญหาชำ แหละปญหาและขอจำ กดของและขอจำ กดของ

ระบบขอมลอบตเหตทางระบบขอมลอบตเหตทางถนนในประเทศไทยถนนในประเทศไทย

โดยโดยปยพงษ จวฒนกลไพศาล, นงนช ตนตธรรม,ปยพงษ จวฒนกลไพศาล, นงนช ตนตธรรม,

ศาสตราวฒ พลบรณ, อภวรรธน โชตสงกาศ และ สาธตา เตาทองศาสตราวฒ พลบรณ, อภวรรธน โชตสงกาศ และ สาธตา เตาทอง

1. บทนำ ระบบขอมลสถตอบตเหตทางถนนทมความถกตองและครอบคลมรายละเอยดอยางครบถวน เปนปจจยพนฐานทจะชวยสะทอนสถานการณ

ปญหาอบตเหตทางถนนไดอยางแทจรงและรอบดาน อนจะเปนกญแจสาคญในการขบเคลอนนโยบายปองกนและแกไขปญหา ตลอดจนสนบสนน

การตดตามและประเมนผลลพธของนโยบายทไดดาเนนการไปแลวอยางเปนรปธรรม ปจจบนประเทศไทยมระบบขอมลอบตเหตทางถนนอย

หลายระบบ ซงพฒนาขนตามความตองการในระบบและขอบเขตความรบผดชอบของหนวยงานทแตกตางกน

อยางไรกด ความแตกตางอยางมนยสาคญของการรายงานสถตอบตเหตระหวางหนวยงานทยงคงมอย เปนตวอยางทสะทอนใหเหนปญหาและ

ขอจากดของระบบขอมลอบตเหตทมดารงมอยหลายประการ นอกจากนน การนาขอมลไปใชประโยชนยงมโอกาสพฒนาอกมาก

2. ระบบขอมลสถตอบตเหตทางถนนทสำ คญในปจจบนปจจบนประเทศไทยมระบบขอมลสถตอบตเหตทางถนนหลายแหลง ทงในสวนทดแลรบผดชอบโดยหนวยงานภาครฐและองคกรเอกชน

(ดตารางท 1) ในสวนของภาครฐประกอบดวยสานกงานตารวจแหงชาต กระทรวงคมนาคม กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงมหาดไทย

ซงจดเกบขอมลตามขอบเขตความรบผดชอบหรอวตถประสงคเฉพาะของแตละหนวยงาน ตวอยางเชน

ระบบขอมลอบตเหตทางถนนของสานกงานตารวจแหงชาต ครอบคลมเฉพาะอบตเหตทางถนนในรายทเปนคด ระบบ POLIS

(Police Information System) ซงเปนการรวบรวมสถตขอมลอบตเหตระดบสถานตารวจในแตละพนทกองบญชาการ และนามาประมวล

ผลโดยศนยเทคโนโลยสารสนเทศกลาง สานกงานตารวจแหงชาต

หนวยงานในสงกดกระทรวงคมนาคม ไดแก กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท และการทางพเศษแหงประเทศไทย จดเกบขอมลเฉพาะ

อบตเหตทเกดขนบนเสนทางทอยในความดแลของหนวยงานเทานน โดยมระบบการจดเกบและบนทกขอมลรายอบตเหต (Accident Cases)

ทแสดงรายละเอยดของตวแปรทเกยวของ ตามขอบเขตทหนวยงานเหนชอบ

กระทรวงสาธารณสขมระบบการจดเกบขอมลหลายแหลง อาทเชน ขอมลการเสยชวตทอางองจากขอมลมรณบตรและหนงสอรบรองการตาย

ของสานกนโยบายและแผนยทธศาสตร (สนย.) สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข สวนขอมลการบาดเจบอางองจากรายงานการบาดเจบ

19 สาเหต ของสานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค ทรวบรวมขอมลการบาดเจบและเสยชวตจากสถานพยาบาลใน 75 จงหวด และโรงพยาบาล

ในเขตกรงเทพมหานคร 17 แหง นอกจากนน ยงมระบบเฝาระวงการบาดเจบ (Injury Surveillance) ทเปนขอมลรายบคคลและ

มรายละเอยดสง แตครอบคลมเฉพาะโรงพยาบาลเครอขายเฝาระวงการบาดเจบ (ตามความสมครใจ) 33 แหงเทานน สถาบนการแพทยฉกเฉน

แหงชาต (สพฉ.) ทมการจดเกบขอมลจากการรายงานอบตเหตทางถนนเฉพาะทเกดขนในชวงเทศกาล1

และจดเกบขอมลปฎบตการกชพ

(Information Technology for Emergency Medical System,ITEMS) ซงเกยวของกบผบาดเจบทางถนนจานวนมาก2

สาหรบกระทรวงมหาดไทย มการรวบรวมขอมลสถตอบตเหตทเกดขนในชวงเทศกาลของแตละจงหวดเพอตดตามสถานการณและบรณาการ

แกไขอบตเหตทางถนนเฉพาะชวงเทศกาล โดยศนยอานวยการความปลอดภยทางถนน (ศปถ.) และรายงานผลการดาเนนงานใหคณะรฐมนตร

รบทราบเปนประจาทกป2

ในสวนของภาคเอกชน บรษท กลางคมครองผประสบภยจากรถ จากด ไดมการพฒนาระบบขอมลอบตเหตทางถนนขนไมนานมาน

โดยรวบรวมขอมลจากรายงานการรบแจงเหตและการใชสทธตามพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถ อยางไรกดขอมลสถตท

รายงานเกอบทงหมดจะเปนอบตเหตจกรยานยนต

ชาแหละปญหาและขอจากดของระบบขอมลอบตเหตทางถนนในประเทศไทย | 125

1 ¹Í¡¨Ò¡¹Õ Ê Ò¹Ñ¡¹âÂºÒÂáÅÐÂØ·¸ÈÒÊμÃ ¡ÃÐ·ÃÇ§ÊÒ¸ÒÃ³ÊØ¢ ÂÑ§ÁÕÃÇºÃÇÁ¢ ÍÁÙÅ¼ÙºÒ´à¨ ºÁÒ¨Ò¡ÍÕ¡ 3 áËÅ § ¤×Í Ê Ò¹Ñ¡§Ò¹ËÅÑ¡»ÃÐ¡Ñ¹ÊØ¢ÀÒ¾áË §ªÒμ Ô (Ê»Êª.) ÊÒ¹Ñ¡§Ò¹»ÃÐ¡Ñ¹ÊÑ§¤Á áÅÐ ¢ ÍÁÙÅ¼Ùãª ÊÔ·¸ÔàºÔ¡¨ ÒÂ¢Í§¡ÃÁºÑÞªÕ¡ÅÒ§

2 http://ws.niems.go.th/items_front/CallWebServiceASP.aspx3 Ê ÒËÃÑº¡ÒÃ¾Ñ²¹ÒÃÐºº¢ ÍÁÙÅÍØºÑμ ÔàËμ Øã¹ª Ç§àÇÅÒ»¡μ Ô¹Ñ¹ ¡ÃÁ» Í§¡Ñ¹áÅÐºÃÃà·ÒÊÒ¸ÒÃ³ÀÑÂ (»À.) ä´à¤Â·´ÅÍ§ºÙÃ³Ò¡ÒÃ¢ ÍÁÙÅ¨Ò¡·Ø¡Ë¹ ÇÂ§Ò¹ â´ÂãË ÊÒ¹Ñ¡§Ò¹ »À. Ñ§ËÇÑ´ »ÃÐÊÒ¹¢ ÍÁÙÅ¨Ò¡Ë¹ ÇÂ§Ò¹ã¹¨Ñ§ËÇÑ´ áÅÐÃÇºÃÇÁÊ§ÁÒÂÑ§ÊÇ¹

¡ÅÒ§·Ø¡à´×Í¹ áμËÅÑ§¨Ò¡¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¼Å¡ÒÃ· Ò§Ò¹ÃÐÂÐ 3 à´×Í¹ áÅÐ 6 à´×Í¹ ä´ ¾º»ÑÞËÒã¹·Ò§»¯ÔºÑμ Ô àª ¹ äÁ ÁÕ¡ÒÃºÙÃ³Ò¡ÒÃ¢ÍÁÙÅ¨ÃÔ§¡Í¹ÃÒÂ§Ò¹ áÅÐÀÒÃÐ§Ò¹·Õà¾ÔÁ¢Ö¹¢Í§à¨ÒË¹ Ò·Õ ¨Ö§ä´Â¡àÅÔ¡¡ÒÃ´ Òà¹Ô¹¡ÒÃ´Ñ§¡ÅÒÇä»


ตารางท 1 ระบบการจดเกบขอมลอบตเหตทางถนนทสำ คญในปจจบน


3. ความบกพรองของการรายงานขอมลสถตอบตเหตทางถนนในประเทศไทยความบกพรองของการรายงานขอมลสถตอบตเหตทางถนน (Under-reporting of road accident) ในประเทศไทย เปนประเดนทถกกลาวถง

ในแวดวงนกวชาการทสนใจปญหาอบตเหตทางถนนมาเปนระยะเวลานานกวา1 ทศวรรษ โดยการศกษาวจยอยางเปนทางการในเรองน ไดเรมตน

เมอป พ.ศ. 2539 เมอนายแพทยสมศกด ชณหรศมและคณะ รวมกบสถาบนวจยระบบสาธารณสข [1] ทาการรวบรวมเนอหาของรายละเอยด

ของระบบขอมลอบตเหตจราจรทางบกในประเทศไทยจากหนวยงานทเกยวของตางๆ โดยเมอเปรยบเทยบจานวนผเสยชวตและผบาดเจบของ

แตละหนวยงาน พบวา ขอมลจากสานกงานคณะกรรมการปองกนอบตภยแหงชาต (กปอ.) มตวเลขสงกวาหนวยงานอนๆ นนเพราะวาไดจาก

การรวบรวมขอมลจากหลายหนวยงาน โดยเฉพาะจานวนผปวยนอกของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข อยางไรกตาม จากการปรบ

โครงสรางการทางานของภาครฐ ทาให กปอ. ไดยตบทบาทลงและไมมการรายงานสถตอบตเหตตอเนองมาถงปจจบน

ตอมาในป พ.ศ. 2547 ศาสตราจารยยอดพล ธนาบรบรณ ภายใตการสนบสนนของธนาคารพฒนาเอเซย (ADB) [2] ไดทาการศกษาเรอง

การหายไปของขอมลอบตเหตทางถนนในประเทศไทยจากสองหนวยงานหลก ไดแก สานกงานตารวจแหงชาตและกระทรวงสาธารณสข

ในระหวางป พ.ศ. 2538 - 2544 ผลการศกษาในระดบประเทศพบวา ทงสองหนวยงานมการรายงานตวเลขจานวนผเสยชวตทแตกตางกนมาก

แตแนวโนมของความแตกตางกนนยงไมเปนทชดเจน โดยในป พ.ศ. 2538 2540 2541 และ 2542 ตารวจมการรายงานจานวนผเสยชวตมากกวา

ในขณะทบางป โรงพยาบาลมการรายงานตวเลขผเสยชวตมากกวา ไดแก ป พ.ศ. 2539 2543 และ 2544 นอกจากนน เมอทาการวจยกรณศกษา

ในระดบพนทของเทศบาลนครขอนแกน พบวา ตารวจมการรายงานจานวนผเสยชวตมากกวาโรงพยาบาล 2 เทา แตโรงพยาบาลมการรายงาน

จานวนผบาดเจบมากกวาตารวจถง 32 เทา สวนอบตเหตทเกดจากรถคนเดยว (Single Vehicle Accident) มแนวโนมทจะไมถกรายงาน

โดยตารวจ และเมอนาขอมลผประสบอบตเหตจากทงสองหนวยงานมาเปรยบเทยบกน จะสามารถประมาณการจานวนผเสยชวตและผบาดเจบท

แทจรงในพนทได

ลาสดในป พ.ศ. 2552 ผลการศกษาโครงการพฒนาคณภาพสาเหตการตายในประเทศไทย พ.ศ. 2548 – 2551 ของกระทรวงสาธารณสข

รวมกบ School of Population Health มหาวทยาลยควนสแลนด ประเทศออสเตรเลย [3] โดยใชเครองมอสบสวนสาเหตการตายดวย

การสมภาษณ (Verbal Autopsy) ไดบงชสถานการณทยงนาวตกของการรายงานสถตผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนในประเทศไทยทตากวา

ความเปนจรง โดยจากการศกษาในหวขออบตเหตทางถนน พบวา ผลจากการคาดประมาณระดบประเทศในป พ.ศ. 2548 นน มผเสยชวตจาก

อบตเหตทางถนนเพศชาย 20,683 ราย เพศหญง 4,453 ราย ซงเมอรวมกนแลวพบวา มากกวาจานวนผเสยชวตจากสถตคดอบตเหตจราจร

ทางบกของสานกงานตารวจแหงชาตทรายงานไว (12,858 ราย) ถงกวา 2 เทาตว (รปท 1) รายงานนระบวาอบตเหตทางถนนเปนสาเหตการตาย

ของผชายในลาดบท 3 รองจากโรคเสนเลอดในสมองแตกและโรคเอดส และเปนสาเหตการตายของผหญงลาดบท 11

รปท 1 การเปรยบเทยบจำ นวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนในประเทศไทย ป พ.ศ. 2548ทรายงานโดยสำ นกงานตำ รวจแหงชาต กระทรวงสาธารณสข และทประมาณการจากงานวจย


4. ปญหาและขอจำ กดทสำ คญของระบบขอมลอบตเหตทางถนนจากการทบทวนงานศกษาวจยทผานมาเกยวกบระบบขอมลอบตเหตทางถนนของประเทศไทย

1,3,4,5,6,7

รวมกบการสมภาษณผทเกยวของกบการ

จดเกบขอมลของหนวยงานตางๆ สามารถสรปปญหาขอจากดและทมาสาคญของระบบขอมลอบตเหตทางถนนของประเทศไทยในปจจบนไดดงน

4.1. นยามของขอมลขาดเอกภาพและความชดเจน ดวยแตละหนวยงานจดเกบขอมลอบตเหตทางถนนตามภารกจและความรบผดชอบของหนวยงานเปนการเฉพาะ จงเปนขอจากดทาใหฐานขอมลแตละแหลงจะมขอมลเฉพาะเรองทหนวยงานรบผดชอบเทานน เชน สานกงานตารวจ

แหงชาตรายงานเฉพาะขอมลอบตเหตทางถนนในรายทเปนคดอบตเหตจราจร ในขณะทหนวยงานทดแลถนน เชน กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท

และการทางพเศษแหงประเทศไทย จดเกบ ขอมลอบตเหตเฉพาะทเกดขนบนถนนทตนเองรบผดชอบ และมกใหความสาคญตออบตเหตททาให

ทรพยสนของหนวยงานเสยหาย สาหรบหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสข ดาเนนการรวบรวมและจดเกบขอมลการบาดเจบและเสยชวตของ

ผประสบเหตทเขามารบบรการในสถานพยาบาลในสงกดเทานน (ตารางท 2)

4.2. การขาดความเปนเอกภาพและความชดเจนในนยามของขอมล ดงเชนการนบตวเลขสถตการเสยชวตจากอบตเหตทางถนน แมวานยาม

สากลกาหนดใหนบการเสยชวตภายใน 30 วนหลงเกดเหต แตหนวยงานทรบผดชอบยงไมมแนวทางปฏบตทแนชดหรอใชแนวทางปฏบตทไม

สอดคลองกบนยามสากล เชน สานกงานตารวจแหงชาตมขอสงการตงแตป 2553 ใหเจาหนาทตดตามอบตเหตในรายทเปนคดตอไปอก 15 วน

แตในทางปฏบตสวนใหญจะนบเฉพาะการเสยชวต ณ เวลาทเกดเหต ในขณะทขอมลจากฝงสาธารณสขมกจะนบการเสยชวตเมอนาสงถง

หองฉกเฉนหรอการเสยชวตขณะทรกษาตวในโรงพยาบาล ขอมลอกสวนหนงทมปญหามาก คอ ขอมลผบาดเจบทยงขาดมาตรฐานในการประเมน

ความรนแรงของการบาดเจบ ซงแมกระทงในระดบสากลกยงไมมนยามทแนชดเจน [8,9] และในทางปฏบตมกจะขาดการตดตามผบาดเจบ

หลงเขารกษาพยาบาลจรง

ตวอยางกรณการรายงานสถตอบตเหตทางถนนในชวง 7 วนอนตรายของเทศกาลปใหมและสงกรานต โดยศนยอานวยการความปลอดภย

ทางถนน (ศปถ.) ทมกรายงานตวเลขผเสยชวตและผบาดเจบเปนจานวนนอยกวาขอมลของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.)

(รปท 2) โดยสาเหตทอาจทาใหมรายงานขอมลไมตรงกน ไดแก การใชนยามการเสยชวตและการบาดเจบทแตกตางกน (ดงแสดงในตารางท 3)

การทขอมลอบตเหตบางสวนอาจไมไดถกรายงาน และความแตกตางในการนบรวมจานวนผเสยชวตและผบาดเจบชาวตางชาตหรอคนตางดาว

โดย ศปถ. จะนบเฉพาะผมเอกสารทสามารถยนยนตวบคคลไดเทานน

ตารางท 2 ปญหาความแตกตางของภารกจและความรบผดชอบของหนวยงานทจดเกบขอมล


4.3. ความคลาดเคลอนในการระบรายละเอยดของขอมลและและวธเกบขอมล สงผลใหขอมลอบตเหตทางถนนทรายงานมความคลาดเคลอนไปจากความเปนจรง ดวยมสาเหตจากแนวทางปฏบตทยงขาดมาตรฐานหรอไมเปนเอกภาพ เจาหนาทเกบและบนทกขอมลขาดทกษะ

และความชานาญ ตลอดจนขอจากดของกระบวนการจดเกบขอมล ตวอยางเชน

การลงสาเหตของการเสยชวตในฐานขอมลมรณบตร แมวาอบตเหตทางถนนจะเปนเหตทาใหเสยชวต แตบางครงแพทยบนทกสาเหตททาให

เสยชวตเฉพาะลกษณะการบาดเจบของรางกายเทานน โดยไมไดระบวาการบาดเจบนนมสาเหตมาจากอบตเหตทางถนน จงยงเปนจดออน

ในการนบจานวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนจากฐานขอมลมรณบตร

การระบสาเหตของการเกดอบตเหตในฐานขอมลคดอบตเหตจราจรของสานกงานตารวจแหงชาตหรอระบบสารสนเทศขอมลอบตเหตบนทางหลวง

ของกรมทางหลวง ผรบผดชอบ อาศยการวนจฉยสาเหตโดยขาดจากทกษะและความรเนองจากไมไดรบการฝกอบรมอยางเพยงพอหรอยาย

ตาแหนงงานบอย

การเกบรายละเอยดของอบตเหตทางถนนของตารวจ ยงขาดแบบฟอรมและมาตรฐานทแนนอน ขนกบรอยเวรสอบสวนแตละคนวาจะเกบขอมล

อะไรบาง ตามความเคยชนและเทคนคของแตละบคคล และในการทาการเกบขอมลจะใชเวลาในการเกบคอนขางเรว เพอไมใหกดขวางการจราจร

ทาใหขอมลอาจไมครบถวนหรอไมถกตองทงหมด ซงอาจสงผลตอการวนจฉยหาสาเหตของอบตเหต

รปท 2 ความแตกตางของการรายงานขอมลอบตเหตทางถนนชวง 7 วนอนตรายของเทศกาลปใหมระหวางศนยอำ นวยการความปลอดภยทางถนน (ศปถ.) และสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.)

ตารางท 3 นยามการเสยชวตและการบาดเจบจากอบตเหตทางถนนในชวงเทศกาล


การจดเกบขอมลพฤตกรรมเสยงของผบาดเจบในระบบขอมลเฝาระวงการบาดเจบ (Injury Surveillance) เชน การสวมหมวกนรภย

และการคาดเขมขดนรภยของผบาดเจบ อาศยวธการสอบถามจากผบาดเจบเองหรอผอนททราบขอมลเปนหลก สวนการเมาแลวขบใชวธ

การดมกลน ซงอาจทาใหเกดความคลาดเคลอน

4.4. การขาดการรายงานขอมลทมอยในรปแบบทเปนประโยชน ประเทศไทยมระบบขอมลอบตเหตทางถนนอยเปนจานวนมากแตยงขาดการประมวลผลและนาเสนอขอมลเจาะลกหรอเชงวเคราะหทเปนประโยชน อนไดแก

การนาเสนอขอมลจานวนอบตเหตแบงตามความรนแรง เชน จานวนอบตเหตทมผเสยชวต (Fatal Accidents) จานวนอบตเหตทม

ผบาดเจบสาหส ซงฐานขอมลของตารวจและหนวยงานดานคมนาคมมศกยภาพทสามารถทาได

การนาเสนอรายละเอยดของขอมลอบตเหตเฉพาะประเภทแยกออกจากขอมลอบตเหตโดยรวม ไดแก อบตเหตของรถจกรยานยนตอบตเหต

ของคนเดนเทา อบตเหตของกลมวยรน อบตเหตบรเวณทางแยก อบตเหตอนตรายขางทาง

การนาเสนอขอมลเชงวเคราะหแบบแจกแจงความถและรอยละของขอมลแบบจาแนกสองทาง (Cross Tabulation) ซงจะชวยใหเขาใจถง

โครงสรางของปญหาและนาไปสการแกไขทตรงจดมากยงขน[4]

4.5. การขาดแคลนขอมลรายบคคลหรอขอมลรายอบตเหต โดยฐานขอมลหลก 2 แหลงปจจบนทถอวาเปนขอมลอบตเหตทางถนนระดบประเทศ อนไดแก ฐานขอมลของสานกงานตารวจแหงชาตและฐานขอมลของกระทรวงสาธารณสข ยงคงรายงานขอมลสถตในลกษณะของ

ขอมลจานวนรวม (Aggregated Data) ซงสามารถสะทอนสถานการณปญหาในภาพรวมได แตไมเพยงพอทจะนาไปใชศกษาเจาะลกถง

ปจจยทเกยวของกบการเกดอบตเหตและการบาดเจบ รวมถงการคาดการณหรอพยากรณจานวนอบตเหตและการบาดเจบได[5] สวนขอมล

อบตเหตรายบคคลจากระบบขอมลเฝาระวงการบาดเจบ (Injury Surveillance) ของกรมควบคมโรค หรอขอมลรายอบตเหตในระบบสารสนเทศ

อบตเหตบนทางหลวง (HAIMS) ของกรมทางหลวง แมวาจะมรายละเอยดทสามารถนามาวเคราะหในเชงลกได แตขอมลจากสองแหลงนไม

ครอบคลมสถานการณอบตเหตทางถนนทเกดขนทวทงประเทศ

4.6. การขาดแคลนขอมลตำ แหนงของจดเกดเหต เชนเดยวกบปญหาการขาดแคลนขอมลรายบคคลหรอรายอบตเหต ปจจบนขอมลอบตเหตทางถนนระดบประเทศยงไมสามารถแสดงตาแหนงของจดทเกดอบตเหตได ทาใหเกดขอจากดทไมสามารถวเคราะหหาตาแหนงหรอบรเวณ

ทมกเกดอบตเหตและการเสยชวตบอยครง หรอทเรยกวา “จดอนตราย” (Black Spot) เพอการคนหาสาเหตและดาเนนการแกไขได โดยปจจบน

มเพยงระบบสารสนเทศอบตเหตบนทางหลวง (HAIMS) ของกรมทางหลวง (รปท 3) ทสามารถแสดงตาแหนงพกดของจดทเกดอบตเหตและ

เชอมโยงกบระบบการรายงานสภาพจราจรและบรหารจดการอบตเหตดานการขนสง (TRAMS) ของกระทรวงคมนาคม อยางไรกด ระบบสารสนเทศ

ดงกลาวครอบคลมเฉพาะอบตเหตทเกดขนบนถนนทดแลโดยกรมทางหลวงเทานน

รปท 3 ระบบ HAIMS ของกรมทางหลวงทแสดงตำ แหนงพกดของจดเกดอบตเหตบนทางหลวง


4.7. การปรบแปลงหรอบดเบอนขอมล โดยเฉพาะอยางยงขอมลอบตเหตทางถนนในชวงเทศกาล ซงหนวยราชการทปฏบตงานในพนทมกไดรบแรงกดดนจากฝายบรหาร เนองดวยการลดอบตเหตและการเสยชวตในชวงเทศกาลมกเปนเปาหมายของรฐบาลจงทาใหบางครงม

ความพยายามทจะรายงานขอมลอบตเหตใหตากวาความเปนจรง เชน การตดขอมลอบตเหตทมการบาดเจบเลกนอยทงไป การตดขอมลการบาดเจบ

ในกรณมการสงตวผบาดเจบไปโรงพยาบาลในจงหวดอน ในขณะทโรงพยาบาลทรบผบาดเจบไวกไมบนทกขอมลเชนเดยวกน โดยถอวาไมใช

จงหวดทเกดอบตเหต [6]

4.8. ปญหาและขอจำ กดอนๆ เชน การนบซาหรอไมนบหากผบาดเจบถกสงไปหลายโรงพยาบาล อาจทาใหจานวนผบาดเจบจากฐานขอมล

ของกระทรวงสาธารณสขมความคาดเคลอน การขาดความสนใจหรอแรงกระตนในการจดเกบขอมล การขาดผรบผดชอบดานขอมลทชดเจน

การขาดการกากบดแลและการควบคมคณภาพในการบนทกขอมล

5. จดเรมตนความสำ เรจของการเชอมโยงขอมลจากหลายฐานการเชอมโยงขอมลจากหลายฐานเปนแนวคดทมการกลาวถงกนมานานกวาสบป เพอแกไขปญหาความบกพรองของการรายงานขอมลสถต

อบตเหตทางถนน และคาดหวงวาจะชวยสะทอนสถานการณความรนแรงของปญหาอบตเหตทางถนนในประเทศไทยไดใกลเคยงความเปนจรง

มากยงขน แตดวยขอจากดตางๆ และขาดหนวยงานเจาภาพทจะดาเนนการ ทาใหแนวคดในการเชอมโยงขอมลสถตจากหลายฐานจงไมเคยเกด

ผลอยางเปนรปธรรม

จนกระทงเมอป พ.ศ. 2554 กลมนกวชาการของสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ไดรเรมพฒนาระบบการรายงานตวเลข

การเสยชวตจากอบตเหตทางถนน โดยการนาขอมลสถตการเสยชวตจากมรณบตรตงแตป 2552 มาตรวจสอบและเชอมโยงกบแหลงขอมลจาก

หนงสอรบรองการตาย โดยอางองหมายเลขประจาตวประชาชน รวมถงชอและนามสกล พบวา จากเดมในชวงกอนป 2552 กระทรวงสาธารณสข

มรายงานตวเลขการเสยชวตจากฐานมรณบตรทตากวาตวเลขของสานกงานตารวจแหงชาตมาโดยตลอด แตภายหลงเมอมการนาขอมลตงแต

ป 2552 เปนตนมา เชอมโยงเขากบฐานขอมลหนงสอรบรองการตาย พบวา พบตวเลขการเสยชวตในภาพรวมกลบสงกวาขอมลทรายงานโดย

สานกงานตารวจแหงชาตราว 30-40 เปอรเซนต อกทงยงมแนวโนมทเพมขนอยางตอเนอง ซงตรงกนขามกบแนวโนมขอมลของสานกงานตารวจ

แหงชาตทระบวาจานวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนลดลงตอเนองทกป (รปท 4)

รปท 4 ผลการเชอมโยงขอมลผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนจากหลายฐาน โดยสำ นกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข


นอกจากนน ปจจบนคณะอนกรรมการบรหารจดการขอมลและตดตามประเมนผล ภายใตศนยอานวยการความปลอดภยทางถนน โดยม

นายแพทยนพพร ชนกลน รองอธบดกรมควบคมโรคเปนประธาน ไดผลกดนใหมการเชอมโยงขอมลการเสยชวตจาก 3 ฐาน คอ ฐานขอมล

ของกระทรวงสาธารณสข บรษท กลางคมครองผประสบภยจากรถ จากด และสานกงานตารวจแหงชาต โดยในขนแรก เมอนาขอมลการ

เสยชวตป 2553 จานวน 13,766 ราย ของกระทรวงสาธารณสข (ฐานมรณบตรเชอมโยงกบหนงสอรบรองการตาย) มาเชอมโยงกบฐานขอมลของ

บรษท กลางคมครองผประสบภยจากรถ จากด พบวา ยงมผเสยชวตอกประมาณ 2,800 ราย ทไมไดถกรายงานในระบบขอมลมรณบตรหรอ

หนงสอรบรองการตาย แตปรากฎอยในฐานขอมลของประกนภย นอกจากนน ยงเหนไดวาตวเลขการเสยชวตจากการเชอมโยงขอมลสาธารณสข

และประกนภยน (16,566 ราย) ยงสงกวาตวเลขของ สตช. ในปเดยว (13,766 ราย) ถงประมาณรอยละ 54

ดงนน สงทนาจบตามองและตดตามความคบหนาตอไป คอ การนาขอมลของ สตช. มาเชอมโยงเขาดวยกน รวมไปถงการพฒนากลไกการเชอมโยง

ขอมลทง 3 ฐานใหเกดขนอยางเปนระบบและถาวร เพอใหประเทศไทยมระบบขอมลการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทมความครบถวนมากยง

ขนในอนาคต

6. ขอเสนอแนะการพฒนาระบบขอมลสถตอบตเหตทางถนนในประเทศไทยมววฒนาการมาอยางตอเนอง ทงในแงของกระบวนการจดเกบและบนทกขอมล

ความหลากหลายและรายละเอยดของขอมลทจดเกบ ตลอดจนการรายงานสถตอบตเหตทมความตอเนองและเปนระบบ อยางไรกด สภาพปญหา

และขอจากดตางๆ ของระบบขอมลปจจบน ยงคงสงผลกระทบตอคณภาพขอมล ความครบถวนของการรายงานสถต รวมถงศกยภาพในการใช

ประโยชนโดยหนวยงานและผทสนใจกลมตางๆ ดงนน ภาครฐควรใหความสาคญและมนโยบายการพฒนาระบบขอมลอบตเหตทางถนนท

ชดเจน เพอใหเปนเอกภาพ ถกตอง ครอบคลม และทนสถานการณ โดยการพฒนาระบบขอมลอบตเหตทางถนนของประเทศไทยในกาวตอไป

อยางนอยควรมงเนนไปในทศทางตอไปน

สนบสนนการเชอมโยงขอมลจากหลายฐาน เชน สาธารณสข ตารวจ ประกนภย โดยการจดตงศนยเชอมโยงขอมลเสมอน (Virtual Data

Linkage Center) เพอความถกตองและอานวยความสะดวกในการเชอมโยงขอมล รวมถงการลดขอจากดในเรองการเปดเผยขอมล

สวนบคคล ซงอาจขดกบระเบยบราชการตาม พ.ร.บ. ขอมลขาวสาร

สนบสนนและพฒนากลไกการทางานของทกหนวยงาน เพอรองรบการใชนยามการเสยชวต 30 วนหลงเกดเหตทเปนสากล โดยกาหนดเปาหมาย

ทชดเจนใหทกหนวยงานตองปฏบต เชน ภายใน 2-3 ป รวมถงการตดตามการปฏบตของทกหนวยงานใหเปนไปตามนยามน

สนบสนนการกาหนดนยามและแนวทางการจดระดบความรนแรงของการบาดเจบใหมความชดเจนและเปนเอกภาพในหนวยงานทกระดบ

สนบสนนการพฒนาขอมลในสวนทขาดสาหรบการวางแผนระดบนโยบายและการดาเนนมาตรการในระดบปฏบต เชน ระบบขอมลอบตเหต

ทางถนนทสามารถระบตาแหนงพกดในระดบประเทศและระดบพนท การปรบปรงโครงสรางของระบบขอมลทเปนจานวนรวมในปจจบนให

เปนขอมลรายบคคลหรอรายอบตเหต

สนบสนนการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการบรหารจดการและเผยแพรขอมล

พฒนาศกยภาพของบคลากรและเจาหนาทในการบรหารจดการระบบสารสนเทศและการรายงานขอมล ทงในเชงการวเคราะหทางสถตและเชง

ประเดนทเปนประโยชนสาหรบขบเคลอนนโยบาย เชน จานวนอบตเหตทมผเสยชวต อบตเหตของรถจกรยานยนต อบตเหตของคนเดนเทา

อบตเหตบรเวณทางแยก ฯลฯ โดยการนาเสนอขอมลแบบแจกแจงความถและแบบตารางจาแนกสองทางเปรยบเทยบกบตวแปรอนทสาคญ

สนบสนนการแลกเปลยนและเปดเผยขอมลระหวางหนวยงานและนกวชาการทสนใจ

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)


เอกสารอางองสมศกด ชณหรศม และคณะ (2539), ระบบขอมลอบตเหตจราจรทางบกในประเทศไทย, ผลงานวจยชด “การบรหารงานสาธารณสข”, สถาบนวจยระบบสาธารณสข, กระทรวงสาธารณสข

ยอดพล ธนาบรบรณ (2548), การศกษาคณภาพของขอมลอบตเหตทางถนนและสถานการณอบตเหตทางถนนในประเทศไทย

เยาวรตน ปรปกษขาม (2552), โครงการพฒนาคณภาพสาเหตการตายในประเทศไทย พ.ศ. 2548-2551 (SPICE-COD : Improving causes of death in Thailand 2005-2008), กระทรวงสาธารณสข

วรเวศม สวรรณระดา และคณะ (2548), การทบทวนระบบขอมลอบตเหตจราจรระดบนานาชาตและระดบชาต, รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการวจยการศกษาทบทวนระบบขอมลอบตเหตจราจรปจจบนและศกษาระบบขอมลจราจรทเหมาะสมภายใตแผนงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ, หนวยจดการความรเพอถนนปลอดภย

National Highway Traffic Safety Administration (2005), Thailand Data Systems Evaluation, National Center for Statistics and Analysis, National Highway Traffic Safety Administration, United States Department of Transportation.

อญชนา ณ ระนอง (2550), ระบบขอมลอบตเหตจราจรในประเทศไทย: อาณาจกรแหงความไมร, วารสารพฒนบรหารศาสตร, ปท 47, ฉบบท 3

Suriyawongpaisal P. and S. Kanchanasut (2003), Road traffic injuries in Thailand: Trends, selected underlying determinants and status of intervention, Injury Control and Safety Promotion 10 (1-2), 95-104.

IRTAD (1998), Definitions and Data Availability: Special Report on Road Traffic and Accident Data. OECD Road Transport Research Programme.

WHO (2009), Global Status Report on Road Safety, World Health Organization.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

พ.ศ. 2554

100%

แกะรอยปรณรงคการสวม

หมวกนรภย

136 | แกะรอยปรณรงคการสวมหมวกนรภย 100% พ.ศ. 2554

1. บทนำ คนไทยจานวนมากเลอกใชรถจกรยานยนตเปนพาหนะทงในการเดนทางในชวตประจาวนและการใชงานทางธรกจ ดวยเหตทเปนยานพาหนะ

สวนบคคลทมราคาถก ซอหามาครอบครองไดงาย ใหความสะดวกคลองตว และประหยดคาใชจาย โดยเฉพาะในตางจงหวดทระบบขนสงสาธารณะ

ยงไมไดรบการพฒนา ทาใหคนสวนใหญตองพงพารถจกรยานยนต แตความสะดวกสบายทไดรบนน กลบมตนทนแฝงจาก ความเสยงตอ

การเสยชวตหรอการบาดเจบจากอบตเหต ซงขอมลสถตจากหลายแหลงในประเทศไทยไดระบตรงกนวา จกรยานยนตเปนยานพาหนะบน

ทองถนนทอนตรายมากทสด

การสวมหมวกนรภย เปนขอปฏบตพนฐานของการขบขอยางปลอดภยสาหรบผใชรถจกรยานยนต ดวยหมวกนรภยเปนอปกรณทจะชวยปองกน

การบาดเจบทศรษะหากผใชประสบอบตเหตขณะเดนทางบนทองถนน ซงเปนสาเหตสาคญของการเสยชวตจากอบตเหตรถจกรยานยนต แมวา

กฎหมายตามพระราชบญญตจราจรจะกาหนดใหผขบขและผโดยสารรถจกรยานยนตตองสวมหมวกนรภยทกครง แตปจจบนเรายงพบเหน

การฝาฝนไมสวมหมวกนรภยไดตามทองถนนทวไป โดยเฉพาะในพนทชมชนทอยหางไกลจากตวเมองและการบงคบใชกฎหมายเจอจางกวา

การรณรงคสงเสรมเรองการสวมหมวกนรภยมกเปนหนงในภารกจสาคญทจะตองดาเนนการ ในทกครงทมการกาหนดนโยบายหรอแผนยทธศาสตร

ดานความปลอดภยทางถนน ตงแตอดตจนถงปจจบน และในครงลาสด ศนยอานวยการความปลอดภยทางถนน (ศปถ.) ไดกาหนดเรอง

การสงเสรมใหผขบขและผซอนทายรถจกรยานยนตสวมหมวกนรภย เปนประเดนแรกในกรอบการดาเนนงานของประเทศไทยทงหมด 8 ประเดน

ภายใตกรอบทศวรรษแหงความปลอดภยทางถนน พ.ศ. 2554 – 2563 (Decade of Action for Road Safety) พรอมทงผลกดนโครงการ

ปแหงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ทมเปาหมายใหผขบขและผซอนทายรถจกรยานยนตทกคนตอง สวมหมวกนรภย

รปท 1 มตคณะรฐมนตร เรองปแหงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต พ.ศ. 2554

แกะรอยปรณรงคการสวมหมวกนรภย 100% พ.ศ. 2554 | 137

ซงคณะรฐมนตรมมตเหนชอบเมอวนท 4 มกราคม 2554 โดยประกาศใหป 2554 เปนปแหงการรณรงคสงเสรมการ สวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต

และใหหนวยงานภาคราชการ องคกรมหาชน รฐวสาหกจและองคกรปกครองสวนทองถนมมาตรการเพอรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย

(ดงสรปในรปท 1) ซงอาจถอไดวาเปนการขบเคลอนกจกรรมรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภยระดบประเทศครงใหญทสด นบตงแตการบงคบ

ใชกฎหมายหมวกนรภยในประเทศไทยทผานมาแลวเกอบ 20 ป

2. เปดตวโครงการสรางกระแสทวประเทศศนยอานวยการความปลอดภยทางถนน โดยกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย รวมกบสานกงานคณะกรรมการกากบและสงเสรม การประกอบ

ธรกจประกนภย สมาคมประกนวนาศภย บรษท กลางคมครองผประสบภยจากรถ จากด และภาคเครอขายลดอบตเหตทางถนนทงภาครฐ

และเอกชน ไดจดงานพธเปดโครงการปแหงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต เมอวนท 27 มกราคม 2554 ณ สโมสรทหารบก

ถนนวภาวด โดยมนายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตรเปนประธาน เพอประกาศเจตนารมณและผลกดนนโยบาย การสงเสรมการสวม

หมวกนรภย 100 เปอรเซนตในทกพนทของประเทศ รวมทงสรางกระแสใหสงคมเกดการรบรเกยวกบการรณรงคตามมาตรการดงกลาวและ

เรยนรถงประโยชนและการสวมหมวกนรภยอยางถกวธ นอกจากน ในชวงเดอนกมภาพนธ – มนาคม 2554 ยงม การจดกจกรรมพธเปดโครงการ

กระจายไปตามทกภมภาค ไดแก ภาคเหนอทจงหวดลาพน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจงหวดขอนแกน ภาคใตทจงหวดนครศรธรรมราช และ

ภาคกลางทจงหวดนครนายก เพอใหจงหวดตางๆ ในแตละภมภาคตนตวตอนโยบายของรฐบาล รวมทงใหประชาชนไดทราบและใหความรวมมอ

สวมหมวกนรภย

3. จงหวดพรอมใจปลกกระแสโครงการเพอตอบสนองนโยบายของรฐบาลทประกาศใหป 2554 เปนปแหงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% และปลกกระแสใหทกภาคสวน

ตนตวตอนโยบายดงกลาว รวมถงประชาสมพนธใหประชาชนทวไปไดรบทราบและตระหนกถงอนตรายทอาจเกดขนจากอบตเหตในการขบข

รถจกรยานยนตโดยไมสวมหมวกนรภย แตละจงหวดจงมกจดใหมพธเปดโครงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต

อยางเปนทางการ ภายใตความรวมมอกนระหวางหนวยงานภาครฐทเกยวของ อาทเชน สานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณะภยจงหวด

ตารวจภธรจงหวด สานกงานขนสงจงหวด สาธารณสขจงหวด สถานศกษา ตลอดจนการสนบสนนของภาคเอกชนและภาคเครอขายทเกยวของ

เพอประกาศเจตนารมณในการรวมกนสงเสรมผลกดนมาตรการสงเสรมการสวมหมวกนรภยใหบรรลผลอยางเปนรปธรรม โดยการจดกจกรรม

กลางแจงในรปแบบตางๆ เชน การจดขบวนแหรณรงค การจดขบวนรถจกรยานยนตทมผขบขและผซอนทายสวมหมวกนรภยวงไปตามถนน

สายสาคญตางๆ การจดนทรรศการเผยแพรความรเกยวกบความปลอดภยในการใชรถใชถนน การใหบรการตรวจซอมเชครถจกรยานยนต

การจาหนายหมวกนรภยราคาพเศษ การสงมอบหมวกนรภยใหหนวยงานตางๆ เปนตน



4. ภาคทกภาคสวนขานรบนโยบายรวมรณรงคดวยการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภยใหประสบความสาเรจนน จาเปนตองไดรบความรวมมอจากทกภาคสวน ในหลายจงหวด จงมการ

ลงนามบนทกขอตกลงความรวมกนระหวางจงหวดกบภาคสวนทเกยวของ เชน สถานตารวจ สถานศกษา โรงพยาบาล หนวยราชการ

สถานประกอบการ ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน เพอแสดงถงการรบทราบนโยบายของรฐบาลและความมงมนทจะดาเนนมาตรการ

ในลกษณะตางๆ เพอสงเสรมการสวมหมวกนรภยอยางจรงจง เชน การประกาศเขตพนทสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต โดยจะไมอนญาตให

ผใชรถจกรยานยนตทไมสวมหมวกนรภยเขาไปในบรเวณนน การเพมบทลงโทษทางวนยสาหรบผทไมสวมหมวกนรภย การยกเวนความ

ชวยเหลอหรอสวสดการหากประสบอบตเหตทางถนนและไมสวมหมวกนรภย การเขมงวดในการบงคบใชกฎหมาย นอกจากนน ภาคเครอขาย

ทงภาครฐ เอกชน และภาคประชาสงคม ไดมการรณรงคประชาสมพนธโครงการฯ อยางตอเนองตลอดทงปในหลากหลายรปแบบ เชน การตดตงปาย

การแจกจายสอประชาสมพนธ การจดทาสปอตโฆษณาทางสถานวทยและโทรทศน เปนตน

5. ภาครฐและเอกชนรวมมอกระจายหมวกนรภยใหทวถงอกหนงรปแบบของกจกรรมทภาครฐและภาคเอกชนรวมกนสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต คอ การกระจายหมวกนรภยใหทวถง

และเพยงพอตอความตองการของประชาชน เพอเปนการกระตนใหมการสวมหมวกนรภยใหมากยงขน โดยมแนวทางการจดหาและกระจาย

หมวกนรภยในรปแบบตางๆ อาทเชน

การระดมเงนทนจากผม จตศรทธาเพอนาไปจดซอหมวกนรภย ดงเชน โครงการทอดผาปาหมวกกนนอค จากการรเรมของ

บรษท กลางคมครองผประสบภยจากรถ จากด โดยใหภาครฐและภาคเอกชน รวมถงประชาชนผมจตศรทธาทวไป รวมกนเปนเจาภาพผาปา

หมวกนรภยการกศล เพอนารายไดไปสมทบทนในการจดซอหมวกนรภยและมอบใหแกนกเรยน นกศกษา ประชาชนทวไปทขาดแคลน

ทนทรพยไดมหมวกนรภยสวมใสทกครงทขบขหรอโดยสารรถจกรยานยนต หรออาจใหซอในราคาพเศษ

การขอรบบรจาคหมวกนรภยจากภาครฐและเอกชน เพอนาไปมอบใหกบประชาชนผขบขรถจกรยานยนตสวมใส ดงเชน โครงการหมวกนรภย

100,000 ใบ ปลอดภยถวนหนา ของจงหวดนครศรธรรมราช

การแจกหมวกนรภยใหแกผฝาฝนไมสวมหมวกนรภยทถกตรวจจบ ดงเชน โครงการรณรงค “จบ ปรบ แจก” ของสถานตารวจภธรหลายแหง

โดยการตรวจจบผใชรถจกรยานยนตทไมไดสวมหมวกนรภย กอนทจะทาการเปรยบเทยบปรบ ตกเตอน และมอบหมวกนรภยใหไปสวมใสตอไป


6. ความเขมขนของการบงคบใชกฎหมายเพมขนในสวนของการบงคบใชกฎหมายทถอเปนหวใจสาคญของการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต สานกงานตารวจแหงชาต

ไดมนโยบายและขอสงการใหหนวยงานระดบตางๆ เพมความเขมงวดในการบงคบใชกฎหมายการสวมหมวกนรภย โดยจากสถตพบวา มการดาเนน

การบงคบใชกฎหมายหรอการดาเนนคดกบผกระทาความผดจานวนเพมขนกวา 3 เทาตว จากป 2552 มการจบกมจานวน 177,588 ครง

ป 2553 จานวน 850,060 ครง โดยเพมขนเปน 2,707,440 ครง ในป 2554 (รปท 2) อยางไรกด จากการสอบถามเจาหนาทผปฏบตงานในระดบ

พนท พบวา การบงคบใชกฎหมายอยางเขมขนยงจากดอยในเขตพนทชมชนเมองเปนสวนใหญ เนองจากการบงคบใชกฎหมายในพนทชนบท

ยงมปญหาเรองอตรากาลงเจาหนาท การขาดมาตรการสนบสนนอนๆ ตลอดจนความสมพนธทใกลชดกนระหวางเจาหนาทและคนในชมชน

ซงมกทาใหการเขมงวดกวดขนการสวมหมวกนรภยทาไดยาก

รปท 2 สถตการตรวจจบผกระทำ ความผดไมสวมหมวกนรภย ป 2552 – 2554


7. ขอมลเฝาระวงเผยคนสวมหมวกเพมขนเลกนอยแมวาหนวยงานและภาคเครอขายทกภาคสวนไดดาเนนการขบเคลอนโครงการปแหงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต

เพอปลกกระแสใหเกดการตนตวเรองการสวมหมวกนรภยและมงหวงใหมาตรการตางๆ เกดผลเปนรปธรรม แตทวาตวเลขสถตจากระบบขอมล

เฝาระวงตดตามสถานการณพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของผใชรถจกรยานยนตในประเทศไทย กลบพบวาการสวมหมวกนรภยยงไมเพมขน

อยางชดเจน อาทเชน

ผลจากการสารวจการสวมหมวกนรภยของผใชรถจกรยานยนตบนทองถนนดวยวธการสงเกต (Observational Survey) โดยมลนธไทยโรดส

และเครอขายเฝาระวงสถานการณความปลอดภยทางถนน (Road Safety Watch) พบวาอตราการสวมหมวกนรภยในภาพรวมของประเทศ

เพมขนเพยงเลกนอยเทานน โดยในการสารวจป 2554 จากกลมตวอยาง 1,236,568 คน พบวาผใชรถจกรยานยนต สวมหมวกนรภยรอยละ 46

เพมขนจากการสารวจป 2553 ทพบวามผสวมหมวกนรภยรอยละ 44 เพยงรอยละ 2 เทานน โดยเมอจาแนกประเภทระหวางผขบข

และผโดยสาร พบวา ผขบขสวมหมวกนรภยเพมขนเพยงรอยละ 1 ในขณะทผโดยสารสวมหมวกนรภยเพมขนมากกวา คอ ประมาณรอยละ 5

(รปท 3)

สาหรบพนทเขตเมองทเปนศนยกลางของแตละจงหวด ซงมความเขมขนของการรณรงคและกวดขนการสวมหมวกนรภยมากกวาพนทอน

ในจงหวด ผลสารวจยงพบวามการสวมหมวกนรภยในภาพรวมเพมขนเพยงเลกนอยเชนกน จากรอยละ 74 ในป 2553 เพมขนเปนรอยละ 76

ในป 2554 ทรฐบาลมนโยบายสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต (รปท 4) โดยเมอจาแนกผลสารวจตามตาแหนงทนง พบวา

มเฉพาะกลมผโดยสารเทานนทสวมหมวกนรภยเพมขน (จากรอยละ 39 เปนรอยละ 42)

รปท 3 ผลการเปรยบเทยบสถตอตราการสวมหมวกนรภยของผใชรถจกรยานยนตทวประเทศ ป 2553 และ 2554 แหลงขอมล: มลนธไทยโรดสและเครอขายเฝาระวงสถานการณความปลอดภยทางถนน (Road Safety Watch)

รปท 4 ผลการเปรยบเทยบสถตอตราการสวมหมวกนรภยของผใชรถจกรยานยนตเฉพาะในเขตเมอง ป 2553 และ 2554แหลงขอมล: มลนธไทยโรดสและเครอขายเฝาระวงสถานการณความปลอดภยทางถนน (Road Safety Watch)


สาหรบการสวมหมวกนรภยในกลมผบาดเจบจากอบตเหตรถจกรยานยนต ขอมลจากเครอขายโรงพยาบาลเฝาระวงสถานการณการบาดเจบ

(Injury Surveillance) ซงรวบรวมโดยสานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ระบแนวโนมทสอดคลองกบผลการสารวจ

ตดตามการสวมหมวกนรภยดวยวธการสงเกตพฤตกรรมในกลมผใชรถจกรยานยนตทวไป พบวาผบาดเจบทงทเปนผขบขและผโดยสาร

รถจกรยานยนตมการสวมหมวกนรภยในป 2554 เพมขนจากป 2553 เพยงรอยละ 1-2 เทานน (รปท 5) จากรอยละ 14.3 (95%CI

รอยละ 13.9 - 14.6) เปน 15.2 (95%CI รอยละ 14.8 - 15.4) สาหรบในกลมผขบข และจากรอยละ 4.9 (95%CI รอยละ 4.5 - 5.4)

เปน 6.1 (95%CI รอยละ 5.6 - 6.5) ในกลมผโดยสาร

95% Confidence Interval

95% Confidence Interval

รปท 5 สดสวนการสวมหมวกนรภยของผบาดเจบรนแรงจากอบตเหตขนสง ป 2546 - 2554แหลงขอมล เครอขายโรงพยาบาลเฝาระวงสถานการณระดบชาต กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข


8. สถตสาธารณสขระบผใชมอเตอรไซตบาดเจบทศรษะลดลงในขณะทผใชรถจกรยานยนตมการสวมหมวกนรภยเพมขนเพยงเลกนอยเทานน เมอเปรยบเทยบกอนและหลงโครงการรณรงคการสวมหมวกนรภย

100 เปอรเซนต แตเมอพจารณาสถานการณการบาดเจบทศรษะ (Head Injury) จากการประเมนเปรยบเทยบโดยอาศยขอมลสถตของกระทรวง

สาธารณสข [1] กลบพบวาการบาดเจบทศรษะหรอการเสยชวตจากการบาดเจบทศรษะในป 2554 มสดสวนทลดลงอยางชดเจนจากป 2553 โดย

จากขอมลเฝาระวงสถานการณการบาดเจบ (Injury Surveillance) พบวา สดสวนผบาดเจบรนแรงจากอบตเหตรถจกรยานยนต มการบาดเจบ

ทศรษะลดลง จากรอยละ 65.31 ในป 2553 เปนรอยละ 53.70 ในป 2554 (รปท 6)

จากขอมลมรณบตรของสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข พบวาสดสวนผเสยชวตจากอบตเหตรถจกรยานยนต มการบาดเจบ

ทศรษะลดลง จากรอยละ 66.23 ในป 2553 เปนรอยละ 46.59 ในป 2554 (รปท 7)

อยางไรกด สถานการณการบาดเจบทศรษะทมแนวโนมดขนดงกลาว จะเปนผลจากโครงการปรณรงคสวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต หรอไมนน

จาเปนตองพจารณาดวยความระมดระวงและตดตามสถานการณตอเนองในปถดไป เนองดวยการประเมนเปรยบเทยบสถตอบตเหตกอนและ

หลงในลกษณะน มกมขอจากดทยอมรบกนอยางกวางขวางในทางวชาการ เชน การเปลยนแปลงทอาจเกดจากอทธพลของปจจยอนทไมไดนามา

พจารณาหรอไมสามารถระบได (Confounding Variables) [2]

9. บทสรปและขอเสนอแนะการรณรงคสงเสรมใหผใชรถจกรยานยนตสวมหมวกนรภย อาจจดไดวาเปนหนงในมาตรการจดการปญหาความปลอดภยทางถนนททาไดงาย

ทสดเมอเทยบกบมาตรการอน อกทงยงเปนดานทดสอบสาคญทวดศกยภาพของประเทศในการขบเคลอนมาตรการแกไขปญหาความปลอดภย

ทางถนนในดานอนๆ ตอไป แตจากผลการสารวจอตราการสวมหมวกนรภยทเพมขนจากรอยละ 44 เปนรอยละ 46 ภายหลงโครงการปแหง

การรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% พ.ศ. 2554 ซงเปนนโยบายระดบชาตและเปนการรวมมอกนของทกภาคสวน ไดสะทอนใหเหน

ถงปญหาทงในเชงโครงสรางและในทางปฏบตทมอย อนเปนเหตใหการดาเนนโครงการดงกลาวยงไมไดผลตามเจตนารมณ โดยเฉพาะเมอเทยบ

กบสรรพกาลงและทรพยากรจากทกภาคสวนทรวมกนขบเคลอนการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภยตามนโยบายของรฐบาล

รปท 6 จำ นวนผบาดเจบรนแรงจากอบตเหตรถจกรยานยนตแหลงขอมล เครอขายโรงพยาบาลเฝาระวงสถานการณระดบชาต 28 แหง

รปท 7 จำ นวนผเสยชวตจากอบตเหตรถจกรยานยนตแหลงขอมล สำ นกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข


การประกาศขยายระยะเวลาการดาเนนโครงการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ออกไปอก 3 ป (พ.ศ.2555 – 2557) ตามมต

คณะรฐมนตร เมอวนท 2 เมษายน 2555 โดยวางเปาหมายใหสามารถเพมอตราการสวมหมวกนรภยอยางนอยรอยละ 20 ถอเปนสญญาณชดเจน

จากฝายนโยบายทใหความสาคญตอการลดอตราการบาดเจบและเสยชวตจากอบตเหตทางถนนดวยการสงเสรมการสวมหมวกนรภย

อยางไรกด บทเรยนทไดรบจากการตดตามและประเมนผลโครงการฯทผานมา บงชถงความจาเปนทผมสวนเกยวของควรรวมกนศกษาและ

วเคราะหใหทราบถงปญหาอปสรรคและสาเหตททาใหการรณรงคทผานมาไมประสบผลสาเรจเทาทควร ทงในดานการรณรงค การประชาสมพนธ

การใหความร และการบงคบใชกฎหมาย ตลอดจนการถอดบทเรยนและจาแนกกจกรรมทมแนวทางปฏบตทดและควรใหการสนบสนนตอเนอง

หรอขยายผล หรอกจกรรมใดทควรยกเลกหรอปรบเปลยนวธคดหรอวธการดาเนนงานใหม เพอใหสามารถวางแนวทางการดาเนนการตอไป

ในอนาคตทมประสทธผลยงขน

ความทาทายและโจทยสาคญทผเกยวของทกภาคสวนไมควรมองขามในการขบเคลอนการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ตอไป

เพอใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว ไดแก

การเรงทบทวนและมงเนนพฒนาตนแบบการรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภยในชมชนชนบท จากขอมลผลสารวจของมลนธไทยโรดส

และเครอขายเฝาระวงสถานการณความปลอดภยทางถนนในป 2554 พบวา พนทเทศบาลตาบลขนาดเลกยงมการสวมหมวกนรภย

คอนขางนอยเพยงรอยละ 30 เทานน เมอเทยบกบการสวมหมวกนรภยในเขตเมองจงหวดทมอตราการสวมหมวกนรภยเฉลยสงถง

รอยละ 76 สอดคลองกบความเขมขนของการกวดขนการสวมหมวกนรภยทมเฉพาะในเขตเมอง และขอจากดตางๆ ของการบงคบใชกฎหมาย

ในพนทชนบททยงตองรอการแกไข

การบงคบใชกฎหมายทมความตอเนองและมงเนนกลวธททาใหการไมสวมหมวกนรภยมความเสยงถกตรวจจบไดงายขน โดยไมเลอกเวลา

และสถานท เชน การตงดานตรวจทมตารางการปฏบตงานแบบสมเวลาและสถานท การจดชดตรวจเคลอนท เปนตน เพอปลดลอก

กรอบความคดเดมในเรองความไมเพยงพอของกาลงเจาหนาทและทรพยากรอนๆ

ผลกดนนโยบายและมาตรการสงเสรมการสวมหมวกนรภยในระดบองคกร โดยเฉพาะสถานประกอบการ สถานศกษา และหนวยราชการ

การพฒนาเครองมอในการใหความรและการสอสารเชงรกทตรงกลมเปาหมายและมประสทธภาพมากขน เพอปรบเปลยนทศนคตของประชาชน

ทวา “ขบขใกลๆ ไมตองสวมหมวก” ซงเปนเหตผลอนดบตนของการไมสวมหมวกนรภยของผใชรถจกรยานยนต รวมถงการสรางคานยมเรอง

การสวมหมวกนรภยเพอความปลอดภยและเพอตามกระแสหรอแฟชน ไมใชแคปองกนตารวจจบ

มงคนหาสาเหตของปญหาการไมสวมหมวกนรภยในระดบปจเจกบคคล เพอนามาใชพฒนาออกแบบการรณรงคและมาตรการแกไขปญหา

ทตรงจด เชน กลมนกเรยนนกศกษา กลมผใชแรงงาน กลมผโดยสารจกรยานยนตรบจาง กลมคนตางดาวและนกทองเทยวตางชาต ฯลฯ

สนบสนนการถายทอดและขยายผลแนวทางปฏบตทดและประสบผลสาเรจ (Good Practice) ตลอดจนการศกษาวจยและพฒนาตนแบบ

ของกจกรรมการรณรงคขบเคลอนทมประสทธผล โดยเปรยบเทยบผลลพธทเกดขนในพนทนารองกบพนทอนทไมไดดาเนนกจกรรมฯ

สนบสนนการตดตามและประเมนผลการรณรงคการสวมหมวกนรภย 100% อยางตอเนอง ทงภาพรวมและระดบจงหวด นอกจากนน

ความสาเรจของการรณรงคสวมหมวกนรภยอยางจรงจงในประเทศเวยดนาม ดงเชน การเพมโทษปรบขนจากเดม 10 เทา ในป พ.ศ. 2550

และการกวดขนการสวมหมวกนรภยอยางเขมขน จนทาใหหลายพนทมสดสวนการสวมหมวกนรภยเพมขนอยางชดเจนและสงกวารอยละ 90 [3]

เปนกรณศกษาทนาสนใจและควรคาแกการเรยนรเชนกน


เอกสารอางองนงนช ตนตธรรม (2555) การดาเนนงานรณรงคสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% และการบาดเจบทศรษะจากอบตเหตรถจกรยานยนต, สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

Elvik R (2002) The importance of confounding in observational before-and-after studies of road safety measures. Accident Analysis & Prevention, 34, 631-635.

Passmore JW, Nguyen LH, Nguyen NP, Olivé J (2010) The formulation and implementation of a national helmet law: a case study from Viet Nam. Bulletin of the World Health Organization, Vol. 88, 783–787.

1

2

3

rs book 54 final resize

Documents