INFORMATIKA IIAutoCAD 8. deo

Rudarsko-geološki fakultet Rudarski odsek

Komande za očitavanje vrednosti sa crteža

Osim funkcija za crtanje i ispravljanje elemenata crteža AutoCAD nudi i nekoliko komandi čijom upotrebom se može pratiti proces rada ili se mogu očitavati određene vrednosti sa crtežaSve ove komande se grupisane u okviru Tools/Inquiry menija

Rastojanje između tačaka (DIST)Primenom komande Dist (Tools->Inquiry-> Distance) dobija se podatak o rastojanju između dve izabrane tačke Prvo se odredi položaj tačaka na krajevima željenog pravca Radi što bolje preciznosti se preporučuje primena nekog od Osnap kriterijuma kao što su izbor krajnjih (ENDpoint) ili drugih karakterističnih tačaka na elementima Izmerena veličina će biti prikazana na komandnoj liniji (slika) a pored nje će se naći i podaci o rastojanjima po sve tri koordinatne ose, kao i uglovima koje pokazani pravac zaklapa u horizontalnoj i vertikalnoj ravni

AREAKomanda Area omogućava proračunavanje površine i obima odabrane konture Osnovni način za njenu primenu se svodi na izbor tačaka na temenima oblasti koju želimo da obuhvatimo, kao što je npr. unutrašnji prostor našeg objektaRadi lakšeg izbora tačaka i postizanja potrebne preciznosti treba prvo aktivirati ENDpoint Osnap kriterijum, a potom pokazivati sve tačke koje se nalaze na unutrašnjoj konturi zidovaPo odabiru poslednje u nizu tačaka komandu završavamo pritiskom na desni taster miša a AutoCAD će rezultate za površinu (Area) i obim (Perimeter) ispisati na komadnoj linijiTreba napomenuti da se pri tome sve vrednosti izražavaju u AutoCAD jedinicama tj. u ovom slučaju - milimetrima pa se konverzija u metre vrši pomeranjem decimalnog zareza za šest mesta kod površine i tri kod obima

Opcija ObjectZa prikazivanje podataka o površini i obimu zatvorenih formi kao što su kružnica ili polilinija može se koristiti opcija ObjectPokreće se izborom: O i zatim se bira odgovarajući element To može biti npr. osnova objekta (slika) koja je nacrtana kao zatvorena polilinija, a AutoCAD će prikazati njegovu površinu i obim

Opcija AddOpcija Add omogućava sabiranje izmerenih površina i prikazivanje njihove ukupne vrednosti Njenom primenom se može izračunati npr. ukupna površina dve ili više prostorija i to na sledeći način: prvo je potrebno da se tasterom A aktivira "Add mode" odnosno režim u kome AutoCAD vrši sabiranje površina, a zatim treba pokazati tačke na uglovima prostorije Pritisak na desni taster miša završava merenje površine prve prostorije i na komandnoj liniji ispisuje izmerenu vrednost ali se time ova funkcija ne završava već je moguće istim postupkom odrediti i površinu druge prostorije Tek tada će AutoCAD pored podatka o njenoj površini prikazati i ukupan zbir izmerenih vrednost (Total Area)Komanda se dalje može nastaviti dodavanjem još neke površine ili prekinuti pritiskom na desni taster miša

Opcija Substract

Opcija Substact se može upotrebiti u suprotnom slučaju tj. kada treba da se izračuna razlika u površinama, odnosno neto površina prostorije Na primer, može se izračunati površina sprata ali umanjena za prostor koji zauzima stepenište

VežbaOtvoriti crtež sa testa (radionicu ili kuću) i na njemu izmeriti površinu prostorija koristeći komandu AreaOpcijom Object izračunati površinu osnove sprata-radioniceOpcijom Add izračunati zbir tri prostorijeVežbati opciju Substract: aktivirati prvo Add režim, označiti tačke u uglovima sobe i desnim tasterom prikazati njenu površinu Tasterom S na tastaturi preći u režim za oduzimanje površina i oduzeti prostor stepeništa Na komandnoj liniji će se prikazati podatak o ukupnoj sračunatojvrednosti pa komandu završiti desnim tasterom miša

LIST

Primenom komande List (Tools->Inquiry->List) se mogu dobiti detaljni podaci o svim parametrima odabranog elementa crteža pa je ona zato vrlo korisna pri npr. kontroli unetih vrednosti ili upoznavanju sa crtežom koji potiče iz drugih izvora Po pokretanju komande se biraju elementi koji se ispituju, da bi po potvrdi (pritiskom na desni taster miša) AutoCAD aktivirao novi tekstualni okvir i prikazao njihove karakteristike (slika)

LIST

U zavisnosti od tipa odabranog objekta: linija, kružnica ili neki drugi tip elementa očitavaju se podaci o dužini, poluprečniku, položaju krajnjih tačaka ili centra itd.Okvir sa tekstom se uklanja funkcijskim tasterom F2VežbaStarovati komandu List pa na crtežu odabrati nekoliko objekata i analizirati rezultat

Komanda ID

Komanda Id (Tools->Inquiry-> Id Point) služi za prikazivanje koordinate odabrane tačke Po selektovanju tačke AutoCAD na komandnoj liniji ispisuje njenu X,Y, i Z koordinatu

TIMEPrimenom komande Time se može doći do statističkih podataka o vremenu vezanom za aktivni crtež (slika) Posle njenog pokretanja izborom iz Tools / Inquiry menija AutoCAD će u tekstualnom okviru prikazati sledeće podatke:

Current time - tekući datum i vreme (preuzeto iz operativnog sistema)Created - datum kada je crtež započet, odnosno prvi put snimljen u fajlLast Updated - datum i vreme poslednje izmene na crtežuTotal Editing Time - ukupno vreme provedeno u radu sa crtežomElapsed Timer - vreme mereno od trenutka koji se može nezavisno odrediti (štoperica)Next Automatic Save In - vreme preostalo do sledećeg automatskog snimanja crteža

Opcije komande TimeDisplayOpciju Display pokrećemo pritiskom na taster D na tastaturi što za rezultat ima obnavljanje liste sa podacima o vremenu vezanom za aktivan crtežON/OFFOpcija Off omogućava isključivanje merenja vremena provedenog u radu dok će opcije On ponovo omogućiti ovu funkcijuResetOpcijom Reset možemo vratiti vrednost "Elapsed Timer"-a na nulu i time možemo izmeriti koliko će nam vremena biti potrebno za neku od narednih operacija na crtežu

STATUSKomanda Status omogućava prikaz različitih parametara vezanih za tekući crtežPokreće se izborom iz Tools/Inquiry menija posle čega se u posebnom okviru prikazuju trenutne vrednosti sledećih parametara:

naziv crteža i ukupan broj elemenata u njemuveličina polja za granice crteža kao i njegova zauzetu i trenutno vidljiva površina (izraženo preko koordinata ugaonih tačaka) položaj bazne tačke kao i vrednosti parametara Snap i Gridtrenutno aktivan Layer, boja i tip linijeveličina raspoloživog prostora na hard disku i popunjenost radne memorije

Ako se u dnu okvira pojavi poruka "Press ENTER to continue”, pritiskom na taster Enter izlistavava se ostatak teksta, odnosnovidi se koliko je prostora raspoloživo u tzv. Swap fajlu čime seujedno komanda Status i završava

Tabele i proračuniTekst se na crtežima najčešće koristi za kreiranje tabela i rasporeda Tabele su liste delova sa specifikacijom i brojem delova, kao što je prikazano na sliciU njima se nalaze osnovne informacije o projektu koje se ne mogu izraziti grafičkiTabele se obično prave u nekom programu za rad sa radnim listovima Komanda Table u AutoCad-u omogućava da se na crtež lako ubacuju tabele, bilo da su direktno napravljene u AutoCad-u ili se uvoze iz drugih programa

Kreiranje tabele

Kreiranje tabele počinje pozivom Draw->Table, nakon čega se otvara panel sa slike, na kom se definiše broj vrsta i kolona, stil teksta i širine kolona Na vrhu tabele se nalazi dodatna vrsta tabele za predviđena na naslovUnos teksta u pojedinačne ćelije započinje se dvoklikom

Spajanje susednih ćelija

Prilikom formatiranja tabele moguće je spajanje susednih ćelija: držeći Shift izabrati ćelije koje se spajaju, desnim tasterom miša pozvati Merge Cells->All (slika)

Podešavanje orijentacije teksta u tabeli

Orijentacija teksta u ćeliji tabele se podešava u skladu sa različitim stilovima tabela Na primer, ako se želi efikanije korišćenje prostora, u tabeli se mogu napraviti ćelije koje će imati vertikalnu orijentaciju tekstaVežbaNapraviti tabelu za crtež sa testa (sa kućom ili radionicom)Izabrati grupu ćelija (držeći Shift)Povećati visinu povlačeći nadole čvor na dnu izabrane grupe (slika)Pozvati Properties i u njima podesiti Text orientation na 90 i širinu ćelija smanjiti na petinuPopuniti tabelu i menjati vertikalno i horizontalno ravnanje teksta (Alignment)Dodati jedan red ispred poslednjeg reda u tabeli (Insert Rows-> Above)

Formule

Jedna od prednosti unakrsnih tabela je da na ćelije mogu da se primene formule, a ta funkcionalnost je omogućena i u AutoCad-u Za ubacivanje formula se koristi poseban objekat field (polje) Ono može biti „vezano“ za objekte na crtežu, tako da se u njemu prikazuju osobine tog objekta Postoji više tipova polja koja se razliku po svojoj nameni

Vežba

Napraviti tabelu kao na sliciPozicionirati se u ćeliju C3 i izabrati Alat Insert fieldU dobijenom panelu izabrati kategoriju: Objects, Formula i ukucati Sum(A2:B2)Pozvati izabrati Format pa pozvati FieldFormats za dodatno podešavanjeFormulu =(A4+B4)*A3 direktno ukucati u polje

Uvoz i izvoz tabela

Izvoz tabela i njihovo korišćenje u drugim programima je omogućeno korišćenjem komande Export Prvo treba selektovati tabelu, a onda desnim tasterom miša pozvati konteksni meni i izabrati ExportNa definisanoj putanji će se kreirati csv (comma separated value) fajl

VežbaSelektovati ranije napravljenu tabelu, izvesti je u Tabela.csv fajl Fajl otvoriti kroz NotePad i analizirati strukturu (bez snimanjaeventualnih promena) Isti fajl otvoriti kroz Excel i analizirati Zatvoriti fajlU Excelu kreirati novi fajl: TestTabele.xls i u njemu tabelu sa zaglavljem i 3x4 ćelija Popuniti vrednostima po želji Selektovati tabeli, izabrati Copy i u AutoCad-u uraditi PastePodesiti debljine linija tabele: CellBorders za izabranu grupu ćelijaPromeniti pozadinu ćelije zaglavljaUbaciti grafički element (blok) u ćeliju Kreirati sopstveni stil za tabele (Arial Narrow)Očitati vrednosti površina, zapremina i sl. tela sa crteža (Inquiry)

Primer sa kućomU ovom nizu vežbi će se kreirati 3D model brvnare uz nekoliko tehnika za kreiranje 3D tela i površinaKreiranje osnoveNapraviti nivo osnova i proglasiti ga tekućim.Mogu se koristiti multilinije ili polilinije - koristiti Ortho OnNapraviti osnovu brvnare kao na slici, koja će biti „podloga“ za kreiranje 3D zidova Skicirati na papiru dimenzije brvnare: osnove, zidova, vrata i prozora

Prelazak na izometrični pogled

Nacrtanu osnovu predstaviti SW Isometric, kao na slici

Kreiranje zidovaPodesiti fiksni kriterijum Endpoint Osnap Napraviti nivo Zidovi, dodeliti mu boju 22 i proglasiti ga tekućimIzabrati Draw->Solid-> Box, kliknuti u najniži ugao (teme) osnove a potom u njemu suprotan, dodeliti visinu da bi dobili crtež kao na slici gorePonoviti komandu Box i nacrtati kvadar za dnevnu sobu (veći deo), slika dole

Dodavanje prostorija

Dodati još jedan kvadar kao na slici gore za manji deo dnevne sobeKreirati preostaladva kvadra zakupatilo i spavaćusobu kao na slicidole

Formiranje zidova

Izabrati Modify->Solids Editing->Substract, pokazati spoljašnji kvadar pa od njega oduzeti četiri mala unutrašnja kvadra, da bi se dobili zidovi kao na slici goreZa polji pogled pozvati View->Hide, čime se dobija pogled kao na slici doleZa povratak skrivenih linija izabrati View-> Regen

Kreiranje otvora za vrataPet otvora za vrata se razlikuju po širini ali imaju istu visinuMogu da se naprave kvadri za otvore i da se onda oduzmu od tela zidovaNapraviti nivo Vrata i proglasiti ga tekućimZamrznuti nivo Zidovi i proveriti da li je uključen Osnap Endpoint kriterijumNapraviti kvadre kao na slici goreOdmrznuti nivo Zidovi i oduzeti pet kvadara od većeg tela, slika dole

Skrivanje linija

Izabrati view-> Hide da se dobije prikaz sa slikeZa povrataka skrivenih linija: View->Regen

Oduzimanje otvora za prozore

Otvori za prozore mogu da se oduzmu kao i otvori za vrata ali je razlika u tome što se dno prozora nalazi iznad 2D plana sprata.Kreirati novi nivo i nazvati ga Prozori i proglasiti ga za tekućiPomoću komande Box kreirati kvadre kao na slici (paziti na preciznost u osnovi imajući u vidu da će se tela oduzimati od zidova kasnije)

Pomeranje prozora

Pokrenuti komandu Move, izabrati šest kvadara prozora pa <Enter>, potom kliknuti bilo koju tačku na ekranu i uneti @0,0,60 da se prozori pomere naviše za 60 jedinica (umesto 60 uneti broj koji odgovara potrebnoj visini) kao na slici

Umetanje prozora

Odmrznuti nivo zidova i oduzeti šest prozora, slika goreKomandom Hide treba da se dobije slika dole

Formiranje okruglog prozoraU nastavku će se napraviti kružni otvor za okrugli prozor na prednjem zidu, korišćenjem cilindra umesto do sada korišćenih kvadara Da bi se kreirao odgovarajući cilindar, mora se promeniti UCS ikonaUneti UCS<Enter> x<Enter> -90<Enter>, čime se UCS ikona rotira tako da prava koja je definisana pomoću x i y ose bude paralelna prednjem zidu kod koje z osa ide kao na slici (isprekidano).Komandom Cylinder kreirati potreban cilindar i pomeriti ga naviše na potrebnu visinu

Postavljanje okruglog prozora

Za povratak UCS ikone u orijentaciju standardnog koordinatnog sistema uneti: UCS <Enter>w<Enter>Oduzeti od zidova okrugli otvor, slika goreNakon oduzimanja i komande Hide se dobija crtež kao na slici dole

Senčenje objekta

Osenčiti dobijeni objekat kao na slici

Kreiranje poda brvnare (I)

Kreirati novi nivo Pod, dodeliti mu braonkastu boju i proglasiti ga tekućimZamrznuti nivoe Zidovi i ProzoriKomandom Box kreirati kvadre za prag kod otvora za vrata, kao na slici

Kreiranje poda brvnare (II)

Ponoviti postupak kreiranja pragova za zadnja vrata i za klizna vrata desno (ista visina kvadara)Slična tela napraviti za otvore između otvora vrata spavaće sobe i kupatilaNapraviti kvadre za tri sobe (četiri kvadra, iste visine kao pragovi) - ukupno treba da bude 12 kvadara

Kreiranje poda brvnare (III)

Komandom Modify->Solids Editing-> Union spojiti sve kvadre da bi se dobio pod kao na slici

Podizanje poda

Podići objekat poda po Z osi i vratiti vidljivost zidovimaPrimeniti komandu Hide da se dobije slikaPogledati kuću iz više pogleda: SE, SW, NE Isometric

Kreiranje stepenika

Za kreiranje stepenika je potrebno napraviti novi nivo i dva kvadraNapraviti novi nivo ( Stepenice), dodeliti mu boju (npr. 8) Zamrznuti nivoe: Zidovi i Pod3D, a prikazati: Osnovu i StepeniceKomandom Box napraviti dva kvadra (slika)

Kreiranje balkonaZa balkon će se upotrebiti cilindar i komanda oduzimanja: Substract Solids Napraviti nivo Balkon, dodeliti mu boju 24, proglasiti ga tekućim. Izabrati SE Isometric.Pomoću alata Cylinder kreirati cilindar za pod balkona i podići gaNacrtati drugi cilindar sa istim centrom, malo većim poluprečnikomOduzeti manji cilindar od većeg (slika gore)Komandom Slice odseći polovinu tela:Slice<Enter>yz<Enter>kliknuti

desno da se odredi deo koji ostaje<posle odsecanja (slika dole)

Odrmzavanje nivoa

Odmrznuti potrebne nivoe, pozvati komandu Hide da se dobije prikaz kao na slici

Senčenje

Izabrati View-> Shade->Gourard Shaded, Edges On, a potom View 3D Orbit čime se dobijaju prikazi sa slika

Postavljanje krova brvnareTrodimenzioni model brvnare treba dopuniti postavljanjem krova. Ivica krova treba da bude drugačije boje u odnosu na površinu krova, tako da će se kreirati zasebni objekti i postaviće se na odvojene nivoe Ivica će biti telo, dok će kosi deo biti površinaKreirati dva nivoa: IvicaKrova3D sa bojom 32 i Krov sa bojom 114 Postaviti IvicaKrova3D za tekućiZamrznuti sve 3D nivoe, tj. ostaviti osnovu i novokreirane nivoeNapraviti kvadar za osnovu krova i linije za sljemeNapraviti površ krovaOčitati dimenzije, površine i zapremine objekata crteža po želji i smesti ih u tabeluNa gotovom modelu probati renderovanje