Κυβέρνησης Ε.Κ. (Γ.Παπανδρέου) το 1964

ΗΚάθε άλλο παρά την πολιτική σταθερότητα έφεραν οι εκλογές της 16ης

Φεβρουαρίου 1964, από τις οποίες συµπληρώνονται σήµερα 47 χρόνια.

Ο τόπος είχε τότε ανάγκη όχι µόνο από τη σταθερότητα, αλλά και από µια

πολιτική ειρήνη, που να συνδυαζόταν από αλλαγές.

Η οκταετία της ΕΡΕ και του Κωνσταντίνου Καραµανλή είχε τερµατιστεί

πλέον και µαζί της τα δύο πολύ κρίσιµα -πολιτικά- χρόνια µε τον πρώτο

«Ανένδοτο» και τη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη

Λαµπράκη.

Ακόµα και το Παλάτι είχε αποφασίσει να µην κινείται στο καθιερωµένο για

εκείνο πολιτικό πλαίσιο. Ο Καραµανλής είχε εγκατασταθεί πλέον στην

αλλοδαπή και τα Ανάκτορα δεν έδειχναν καµία διάθεση να υιοθετήσουν την

ορφανή πλέον ΕΡΕ. Σ’ ένα βαθµό, δε, ευνοούσαν και την άνοδο της

Ένωσης Κέντρου στην εξουσία.

Κι αν ο αρχηγός του κόµµατος αυτού, ο Γεώργιος Παπανδρέου, δεν ήταν

και το πιο προσφιλές τους πολιτικό

πρόσωπο, δεν συνέβαινε το ίδιο µε τον «υπαρχηγό» Σοφοκλή Βενιζέλο. Οι

αµέσως προηγούµενες εκλογές είχαν διενεργηθεί στις 3 Νοεµβρίου 1963

και είχαν δώσει ισχυρό ποσοστό (42,04%), αλλά όχι και αυτοδύναµη

κοινοβουλευτική πλειοψηφία στην Ένωση Κέντρου. Οι 138 έδρες δεν

αρκούσαν και χρειάστηκε η ψήφος ανοχής των 28 βουλευτών της Ε∆Α για

να γίνει πρωθυπουργός ο Γεώργιος Παπανδρέου (µε τον Σοφ. Βενιζέλο

αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του). Ο «Γέρος» –παίρνοντας την εντολή-

εύνοια του Παλατιού (αφού το τελευταίο είχε το συνταγµατικό δικαίωµα να

προκηρύξει άµεσα νέες εκλογές)– σχηµάτισε µια κυβέρνηση περιορισµένης

χρονικής διάρκειας. Μια κυβέρνηση µε ζωή τριών εβδοµάδων, που όµως

πρόλαβε να πάρει κάποια φιλολαϊκά µέτρα και να ικανοποιήσει χρονίζοντα

κλαδικά αιτήµατα.

Έτσι, στις 30 Νοεµβρίου 1963 σχηµάτισε υπηρεσιακή κυβέρνηση ο

υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννης Παρασκευόπουλος.

Στην προεκλογική περίοδο (7 Φεβρουαρίου) έφυγε ξαφνικά από τη ζωή ο

Σοφ. Βενιζέλος. Όµως, ο ρόλος τού υπ’ αριθµόν δύο στην κοµµατική

ιεραρχία κάθε άλλο παρά κενός θα έµενε.

Ήδη είχε καταθέσει την υποψηφιότητά του για πρώτη φορά στην εκλογική

περιφέρεια Αχαΐας ο γιος του αρχηγού Ανδρέας Παπανδρέου, ενώ για την

προσωπική ανέλιξή του ενδιαφερόταν έντονα ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης,

ο οποίος µετρούσε ήδη 20 χρόνια στα κοινοβουλευτικά έδρανα και

θεωρούσε εαυτόν πολιτικό κληρονόµο του συντοπίτη του Σοφ. Βενιζέλου.

Παράλληλα, στις τάξεις του κόµµατος υπήρχαν στελέχη (Στέφανος

Στεφανόπουλος, Ηλίας Τσιριµώκος, Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, Σάββας

Παπαπολίτης) που βρίσκονταν πάρα πολλά χρόνια στην πολιτική και είχαν

διατελέσει πρωτοκλασάτοι υπουργοί, ακόµα και αρχηγοί µικρών κοµµάτων.

Σε αυτό το µάλλον ετερόκλητο πολιτικό σχήµα, όπως ήταν η Ένωση

Κέντρου, η µάχη των επιγόνων είχε ξεκινήσει. Ο αρχηγός φαινόταν

ισχυρός, αλλά συµπλήρωνε το 76ο έτος της ηλικίας του.

Ο θάνατος του µάλλον κεντροδεξιού Βενιζέλου και η βαρύτατη ασθένεια

του βασιλέως Παύλου (ο οποίος τελικά εξέπνευσε στις 6 Μαρτίου)

προϊδέαζε κρίση στις σχέσεις Αυλής-Κέντρου. Στη θέση του έµπειρου

Παύλου ανέβηκε στο θρόνο ο 24χρονος Κωνσταντίνος, ενώ η είσοδος του

Ανδρέα στις τάξεις της Ένωσης Κέντρου προσέδωσε στο κόµµα

κεντροαριστερά χαρακτηριστικά. Αυτά στην πορεία έπαιξαν µεγάλο ρόλο

στις πολιτικές εξελίξεις.

Η Ένωση Κέντρου µπορεί να έχασε τον Βενιζέλο, αλλά βάδιζε µε

ταχύτατους ρυθµούς για την αυτοδύναµη εξουσία. Η ΕΡΕ κατέβαινε στις

εκλογές χωρίς το φυσικό αρχηγό της. Με δική του επιθυµία τον είχε

διαδεχθεί ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο οποίος, σε µια προσπάθεια να

περισώσει εκλογικά ό,τι µπορούσε, συνασπίστηκε µε το Κόµµα

Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη. Η ΕΡΕ στις 3 Νοεµβρίου είχε λάβει

το 39,37% των εγκύρων ψηφοδελτίων και οι Προοδευτικοί το 3,73%.

Όµως, οι κάλπες, όπως περίτρανα αποδείχθηκε στη συνέχεια, δεν είναι

µαθηµατικά. ∆εν αθροίζουν ποσοστά, έστω κι αν στήνονται µόλις δυόµισι

µήνες αργότερα από την αµέσως προηγούµενη εκλογική αναµέτρηση…

Ο «Γέρος», είχε που είχε τον αέρα του νικητή, έλαβε κι ένα πολιτικό δώρο

από την Αριστερά (η οποία δεν κατέβασε συνδυασµούς σε άγονες για την

Ε∆Α εκλογικές περιφέρειες) και (ούτε λίγο ούτε πολύ) σάρωσε.

Συγκέντρωσε ποσοστό 52,72% (!) και 171 έδρες, έναντι 35,26% και 107

βουλευτών του συνασπισµού ΕΡΕ-Κόµµατος Προοδευτικών. Ακολούθησε µε

11,8% (κατά 2,54% χαµηλότερο σε σχέση µε το Νοέµβριο) και 22 έδρες η

Ε∆Α. ∆ύο ηµέρες αργότερα, στα ανάκτορα του Τατοΐου, λόγω της

ασθένειας του βασιλέως, ο Γεώργιος Παπανδρέου ορκίστηκε

πρωθυπουργός. Σχηµάτισε την πιο λαοπρόβλητη κυβέρνηση, τουλάχιστον

της µεταπολεµικής περιόδου, η οποία όµως δεν ευτύχησε να έχει καν

ενάµιση χρόνο ζωής…